Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ජාතක-අට්‌ඨකථා • Jātaka-aṭṭhakathā

    [398] 3. සුතනුජාතකවණ්‌ණනා

    [398] 3. Sutanujātakavaṇṇanā

    රාජා තෙ භත්‌තන්‌ති ඉදං සත්‌ථා ජෙතවනෙ විහරන්‌තො මාතුපොසකභික්‌ඛුං ආරබ්‌භ කථෙසි. වත්‌ථු සාමජාතකෙ (ජා. 2.22.296 ආදයො) ආවි භවිස්‌සති.

    Rājā te bhattanti idaṃ satthā jetavane viharanto mātuposakabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu sāmajātake (jā. 2.22.296 ādayo) āvi bhavissati.

    අතීතෙ බාරාණසියං බ්‍රහ්‌මදත්‌තෙ රජ්‌ජං කාරෙන්‌තෙ බොධිසත්‌තො දුග්‌ගතගහපතිකුලෙ නිබ්‌බත්‌ති, සුතනූතිස්‌ස නාමං අකංසු. සො වයප්‌පත්‌තො භතිං කත්‌වා මාතාපිතරො පොසෙත්‌වා පිතරි කාලකතෙ මාතරං පොසෙති. තස්‌මිං පන කාලෙ බාරාණසිරාජා මිගවිත්‌තකො අහොසි. සො එකදිවසං මහන්‌තෙන පරිවාරෙන යොජනද්‌වියොජනමත්‌තං අරඤ්‌ඤං පවිසිත්‌වා ‘‘යස්‌ස ඨිතට්‌ඨානෙන මිගො පලායති, සො ඉමං නාම ජිතො’’ති සබ්‌බෙසං ආරොචාපෙසි. අමච්‌චා රඤ්‌ඤො ධුවමග්‌ගට්‌ඨානෙ කොට්‌ඨකං ඡාදෙත්‌වා අදංසු. මනුස්‌සෙහි මිගානං වසනට්‌ඨානානි පරිවාරෙත්‌වා උන්‌නාදෙන්‌තෙහි උට්‌ඨාපිතෙසු මිගෙසු එකො එණිමිගො රඤ්‌ඤො ඨිතට්‌ඨානං පටිපජ්‌ජි. රාජා ‘‘තං විජ්‌ඣිස්‌සාමී’’ති සරං ඛිපි . උග්‌ගහිතමායො මිගො සරං මහාඵාසුකාභිමුඛං ආගච්‌ඡන්‌තං ඤත්‌වා පරිවත්‌තිත්‌වා සරෙන විද්‌ධො විය හුත්‌වා පති. රාජා ‘‘මිගො මෙ විද්‌ධො’’ති ගහණත්‌ථාය ධාවි. මිගො උට්‌ඨාය වාතවෙගෙන පලායි, අමච්‌චාදයො රාජානං අවහසිංසු. සො මිගං අනුබන්‌ධිත්‌වා කිලන්‌තකාලෙ ඛග්‌ගෙන ද්‌විධා ඡින්‌දිත්‌වා එකස්‌මිං දණ්‌ඩකෙ ලග්‌ගිත්‌වා කාජං වහන්‌තො විය ආගච්‌ඡන්‌තො ‘‘ථොකං විස්‌සමිස්‌සාමී’’ති මග්‌ගසමීපෙ ඨිතං වටරුක්‌ඛං උපගන්‌ත්‌වා නිපජ්‌ජිත්‌වා නිද්‌දං ඔක්‌කමි.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto duggatagahapatikule nibbatti, sutanūtissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto bhatiṃ katvā mātāpitaro posetvā pitari kālakate mātaraṃ poseti. Tasmiṃ pana kāle bārāṇasirājā migavittako ahosi. So ekadivasaṃ mahantena parivārena yojanadviyojanamattaṃ araññaṃ pavisitvā ‘‘yassa ṭhitaṭṭhānena migo palāyati, so imaṃ nāma jito’’ti sabbesaṃ ārocāpesi. Amaccā rañño dhuvamaggaṭṭhāne koṭṭhakaṃ chādetvā adaṃsu. Manussehi migānaṃ vasanaṭṭhānāni parivāretvā unnādentehi uṭṭhāpitesu migesu eko eṇimigo rañño ṭhitaṭṭhānaṃ paṭipajji. Rājā ‘‘taṃ vijjhissāmī’’ti saraṃ khipi . Uggahitamāyo migo saraṃ mahāphāsukābhimukhaṃ āgacchantaṃ ñatvā parivattitvā sarena viddho viya hutvā pati. Rājā ‘‘migo me viddho’’ti gahaṇatthāya dhāvi. Migo uṭṭhāya vātavegena palāyi, amaccādayo rājānaṃ avahasiṃsu. So migaṃ anubandhitvā kilantakāle khaggena dvidhā chinditvā ekasmiṃ daṇḍake laggitvā kājaṃ vahanto viya āgacchanto ‘‘thokaṃ vissamissāmī’’ti maggasamīpe ṭhitaṃ vaṭarukkhaṃ upagantvā nipajjitvā niddaṃ okkami.

    තස්‌මිං පන වටරුක්‌ඛෙ නිබ්‌බත්‌තො මඝදෙවො නාම යක්‌ඛො තත්‌ථ පවිට්‌ඨෙ වෙස්‌සවණස්‌ස සන්‌තිකා ඛාදිතුං ලභි. සො රාජානං උට්‌ඨාය ගච්‌ඡන්‌තං ‘‘තිට්‌ඨ භක්‌ඛොසි මෙ’’ති හත්‌ථෙ ගණ්‌හි. ‘‘ත්‌වං කොනාමොසී’’ති? ‘‘අහං ඉධ නිබ්‌බත්‌තයක්‌ඛො, ඉමං ඨානං පවිට්‌ඨකෙ ඛාදිතුං ලභාමී’’ති. රාජා සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා ‘‘කිං අජ්‌ජෙව මං ඛාදිස්‌සසි, උදාහු නිබද්‌ධං ඛාදිස්‌සසී’’ති පුච්‌ඡි. ‘‘ලභන්‌තො නිබද්‌ධං ඛාදිස්‌සාමී’’ති. රාජා ‘‘ඉමං අජ්‌ජ මිගං ඛාදිත්‌වා මං විස්‌සජ්‌ජෙහි, අහං තෙ ස්‌වෙ පට්‌ඨාය එකාය භත්‌තපාතියා සද්‌ධිං එකං මනුස්‌සං පෙසෙස්‌සාමී’’ති. ‘‘තෙන හි අප්‌පමත්‌තො හොහි, අපෙසිතදිවසෙ තඤ්‌ඤෙව ඛාදිස්‌සාමී’’ති. ‘‘අහං බාරාණසිරාජා, මය්‌හං අවිජ්‌ජමානං නාම නත්‌ථී’’ති. යක්‌ඛො පටිඤ්‌ඤං ගහෙත්‌වා තං විස්‌සජ්‌ජෙසි. සො නගරං පවිසිත්‌වා තමත්‌ථං එකස්‌ස අත්‌ථචරකස්‌ස අමච්‌චස්‌ස කථෙත්‌වා ‘‘ඉදානි කිං කාතබ්‌බ’’න්‌ති පුච්‌ඡි. ‘‘දිවසපරිච්‌ඡෙදො කතො, දෙවා’’ති? ‘‘න කතො’’ති. ‘‘අයුත්‌තං වො කතං, එවං සන්‌තෙපි මා චින්‌තයිත්‌ථ, බහූ බන්‌ධනාගාරෙ මනුස්‌සා’’ති. ‘‘තෙන හි ත්‌වං එතං කම්‌මං කර, මය්‌හං ජීවිතං දෙහී’’ති.

    Tasmiṃ pana vaṭarukkhe nibbatto maghadevo nāma yakkho tattha paviṭṭhe vessavaṇassa santikā khādituṃ labhi. So rājānaṃ uṭṭhāya gacchantaṃ ‘‘tiṭṭha bhakkhosi me’’ti hatthe gaṇhi. ‘‘Tvaṃ konāmosī’’ti? ‘‘Ahaṃ idha nibbattayakkho, imaṃ ṭhānaṃ paviṭṭhake khādituṃ labhāmī’’ti. Rājā satiṃ upaṭṭhapetvā ‘‘kiṃ ajjeva maṃ khādissasi, udāhu nibaddhaṃ khādissasī’’ti pucchi. ‘‘Labhanto nibaddhaṃ khādissāmī’’ti. Rājā ‘‘imaṃ ajja migaṃ khāditvā maṃ vissajjehi, ahaṃ te sve paṭṭhāya ekāya bhattapātiyā saddhiṃ ekaṃ manussaṃ pesessāmī’’ti. ‘‘Tena hi appamatto hohi, apesitadivase taññeva khādissāmī’’ti. ‘‘Ahaṃ bārāṇasirājā, mayhaṃ avijjamānaṃ nāma natthī’’ti. Yakkho paṭiññaṃ gahetvā taṃ vissajjesi. So nagaraṃ pavisitvā tamatthaṃ ekassa atthacarakassa amaccassa kathetvā ‘‘idāni kiṃ kātabba’’nti pucchi. ‘‘Divasaparicchedo kato, devā’’ti? ‘‘Na kato’’ti. ‘‘Ayuttaṃ vo kataṃ, evaṃ santepi mā cintayittha, bahū bandhanāgāre manussā’’ti. ‘‘Tena hi tvaṃ etaṃ kammaṃ kara, mayhaṃ jīvitaṃ dehī’’ti.

    අමච්‌චො ‘‘සාධූ’’ති සම්‌පටිච්‌ඡිත්‌වා දෙවසිකං බන්‌ධනාගාරතො මනුස්‌සං නීහරිත්‌වා භත්‌තපාතිං ගහෙත්‌වා කඤ්‌චි අජානාපෙත්‌වාව යක්‌ඛස්‌ස පෙසෙසි. යක්‌ඛො භත්‌තං භුඤ්‌ජිත්‌වා මනුස්‌සං ඛාදති. අපරභාගෙ බන්‌ධනාගාරානි නිම්‌මනුස්‌සානි ජාතානි. රාජා භත්‌තහාරකං අලභන්‌තො මරණභයෙන කම්‌පි. අථ නං අමච්‌චො අස්‌සාසෙත්‌වා ‘‘දෙව, ජීවිතාසාතො ධනාසාව බලවතරා, හත්‌ථික්‌ඛන්‌ධෙ සහස්‌සභණ්‌ඩිකං ඨපෙත්‌වා ‘කො ඉමං ධනං ගහෙත්‌වා යක්‌ඛස්‌ස භත්‌තං ආදාය ගමිස්‌සතී’ති භෙරිං චරාපෙමා’’ති වත්‌වා තථා කාරෙසි. අථ තං සුත්‌වා බොධිසත්‌තො චින්‌තෙසි ‘‘අහං භතියා මාසකඩ්‌ඪමාසකං සඞ්‌ඝරිත්‌වා කිච්‌ඡෙන මාතරං පොසෙමි, ඉමං ධනං ගහෙත්‌වා මාතු දත්‌වා යක්‌ඛස්‌ස සන්‌තිකං ගමිස්‌සාමි, සචෙ යක්‌ඛං දමෙතුං සක්‌ඛිස්‌සාමි, ඉච්‌චෙතං කුසලං, නො චෙ සක්‌ඛිස්‌සාමි, මාතා මෙ සුඛං ජීවිස්‌සතී’’ති. සො තමත්‌ථං මාතු ආරොචෙත්‌වා ‘‘අලං තාත, න මම අත්‌ථො ධනෙනා’’ති ද්‌වෙ වාරෙ පටික්‌ඛිපිත්‌වා තතියවාරෙ තං අනාපුච්‌ඡිත්‌වාව ‘‘ආහරථ, අය්‍ය, සහස්‌සං, අහං භත්‌තං හරිස්‌සාමී’’ති සහස්‌සං ගහෙත්‌වා මාතු දත්‌වා ‘‘අම්‌ම , මා චින්‌තයි , අහං යක්‌ඛං දමෙත්‌වා මහාජනස්‌ස සොත්‌ථිං කරිස්‌සාමි, අජ්‌ජෙව තව අස්‌සුකිලින්‌නමුඛං හාසාපෙන්‌තොව ආගච්‌ඡිස්‌සාමී’’ති මාතරං වන්‌දිත්‌වා රාජපුරිසෙහි සද්‌ධිං රඤ්‌ඤො සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා වන්‌දිත්‌වා අට්‌ඨාසි.

    Amacco ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā devasikaṃ bandhanāgārato manussaṃ nīharitvā bhattapātiṃ gahetvā kañci ajānāpetvāva yakkhassa pesesi. Yakkho bhattaṃ bhuñjitvā manussaṃ khādati. Aparabhāge bandhanāgārāni nimmanussāni jātāni. Rājā bhattahārakaṃ alabhanto maraṇabhayena kampi. Atha naṃ amacco assāsetvā ‘‘deva, jīvitāsāto dhanāsāva balavatarā, hatthikkhandhe sahassabhaṇḍikaṃ ṭhapetvā ‘ko imaṃ dhanaṃ gahetvā yakkhassa bhattaṃ ādāya gamissatī’ti bheriṃ carāpemā’’ti vatvā tathā kāresi. Atha taṃ sutvā bodhisatto cintesi ‘‘ahaṃ bhatiyā māsakaḍḍhamāsakaṃ saṅgharitvā kicchena mātaraṃ posemi, imaṃ dhanaṃ gahetvā mātu datvā yakkhassa santikaṃ gamissāmi, sace yakkhaṃ dametuṃ sakkhissāmi, iccetaṃ kusalaṃ, no ce sakkhissāmi, mātā me sukhaṃ jīvissatī’’ti. So tamatthaṃ mātu ārocetvā ‘‘alaṃ tāta, na mama attho dhanenā’’ti dve vāre paṭikkhipitvā tatiyavāre taṃ anāpucchitvāva ‘‘āharatha, ayya, sahassaṃ, ahaṃ bhattaṃ harissāmī’’ti sahassaṃ gahetvā mātu datvā ‘‘amma , mā cintayi , ahaṃ yakkhaṃ dametvā mahājanassa sotthiṃ karissāmi, ajjeva tava assukilinnamukhaṃ hāsāpentova āgacchissāmī’’ti mātaraṃ vanditvā rājapurisehi saddhiṃ rañño santikaṃ gantvā vanditvā aṭṭhāsi.

    තතො රඤ්‌ඤා ‘‘තාත, ත්‌වං භත්‌තං හරිස්‌සසී’’ති වුත්‌තෙ ‘‘ආම, දෙවා’’ති ආහ. ‘‘කිං තෙ ලද්‌ධුං වට්‌ටතී’’ති? ‘‘තුම්‌හාකං සුවණ්‌ණපාදුකා, දෙවා’’ති. ‘‘කිංකාරණා’’ති? ‘‘දෙව, සො යක්‌ඛො අත්‌තනො රුක්‌ඛමූලෙ භූමියං ඨිතකෙ ඛාදිතුං ලභති, අහං එතස්‌ස සන්‌තකභූමියං අට්‌ඨත්‌වා පාදුකාසු ඨස්‌සාමී’’ති. ‘‘අඤ්‌ඤං කිං ලද්‌ධුං වට්‌ටතී’’ති? ‘‘තුම්‌හාකං ඡත්‌තං, දෙවා’’ති. ‘‘ඉදං කිමත්‌ථායා’’ති? ‘‘දෙව, යක්‌ඛො අත්‌තනො රුක්‌ඛච්‌ඡායාය ඨිතකෙ ඛාදිතුං ලභති, අහං තස්‌ස රුක්‌ඛච්‌ඡායාය අට්‌ඨත්‌වා ඡත්‌තච්‌ඡායාය ඨස්‌සාමී’’ති. ‘‘අඤ්‌ඤං කිං ලද්‌ධුං වට්‌ටතී’’ති. ‘‘තුම්‌හාකං ඛග්‌ගං, දෙවා’’ති. ‘‘ඉමිනා කො අත්‌ථො’’ති? ‘‘දෙව, අමනුස්‌සාපි ආවුධහත්‌ථානං භායන්‌තියෙවා’’ති. ‘‘අඤ්‌ඤං කිං ලද්‌ධුං වට්‌ටතී’’ති? ‘‘සුවණ්‌ණපාතිං පූරෙත්‌වා තුම්‌හාකං භුඤ්‌ජනකභත්‌තං දෙථ, දෙවා’’ති. ‘‘කිංකාරණා, තාතා’’ති? ‘‘දෙව, මාදිසස්‌ස නාම පණ්‌ඩිතස්‌ස පුරිසස්‌ස මත්‌තිකපාතියා ලූඛභොජනං හරිතුං අනනුච්‌ඡවික’’න්‌ති. ‘‘සාධු, තාතා’’ති රාජා සබ්‌බං දාපෙත්‌වා තස්‌ස වෙය්‍යාවච්‌චකරෙ පටිපාදෙසි.

    Tato raññā ‘‘tāta, tvaṃ bhattaṃ harissasī’’ti vutte ‘‘āma, devā’’ti āha. ‘‘Kiṃ te laddhuṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Tumhākaṃ suvaṇṇapādukā, devā’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā’’ti? ‘‘Deva, so yakkho attano rukkhamūle bhūmiyaṃ ṭhitake khādituṃ labhati, ahaṃ etassa santakabhūmiyaṃ aṭṭhatvā pādukāsu ṭhassāmī’’ti. ‘‘Aññaṃ kiṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Tumhākaṃ chattaṃ, devā’’ti. ‘‘Idaṃ kimatthāyā’’ti? ‘‘Deva, yakkho attano rukkhacchāyāya ṭhitake khādituṃ labhati, ahaṃ tassa rukkhacchāyāya aṭṭhatvā chattacchāyāya ṭhassāmī’’ti. ‘‘Aññaṃ kiṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti. ‘‘Tumhākaṃ khaggaṃ, devā’’ti. ‘‘Iminā ko attho’’ti? ‘‘Deva, amanussāpi āvudhahatthānaṃ bhāyantiyevā’’ti. ‘‘Aññaṃ kiṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Suvaṇṇapātiṃ pūretvā tumhākaṃ bhuñjanakabhattaṃ detha, devā’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā, tātā’’ti? ‘‘Deva, mādisassa nāma paṇḍitassa purisassa mattikapātiyā lūkhabhojanaṃ harituṃ ananucchavika’’nti. ‘‘Sādhu, tātā’’ti rājā sabbaṃ dāpetvā tassa veyyāvaccakare paṭipādesi.

    බොධිසත්‌තො ‘‘මහාරාජ, මා භායිත්‌ථ, අජ්‌ජාහං යක්‌ඛං දමෙත්‌වා තුම්‌හාකං සොත්‌ථිං කත්‌වා ආගමිස්‌සාමී’’ති රාජානං වන්‌දිත්‌වා උපකරණානි ගාහාපෙත්‌වා තත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා මනුස්‌සෙ රුක්‌ඛස්‌සාවිදූරෙ ඨපෙත්‌වා සුවණ්‌ණපාදුකං ආරුය්‌හ ඛග්‌ගං සන්‌නය්‌හිත්‌වා සෙතච්‌ඡත්‌තං මත්‌ථකෙ කත්‌වා කඤ්‌චනපාතියා භත්‌තං ගහෙත්‌වා යක්‌ඛස්‌ස සන්‌තිකං පායාසි. යක්‌ඛො මග්‌ගං ඔලොකෙන්‌තො තං දිස්‌වා ‘‘අයං පුරිසො න අඤ්‌ඤෙසු දිවසෙසු ආගමනනියාමෙන එති, කිං නු ඛො කාරණ’’න්‌ති චින්‌තෙසි. බොධිසත්‌තොපි රුක්‌ඛසමීපං ගන්‌ත්‌වා අසිතුණ්‌ඩෙන භත්‌තපාතිං අන්‌තොඡායාය කරිත්‌වා ඡායාය පරියන්‌තෙ ඨිතො පඨමං ගාථමාහ.

    Bodhisatto ‘‘mahārāja, mā bhāyittha, ajjāhaṃ yakkhaṃ dametvā tumhākaṃ sotthiṃ katvā āgamissāmī’’ti rājānaṃ vanditvā upakaraṇāni gāhāpetvā tattha gantvā manusse rukkhassāvidūre ṭhapetvā suvaṇṇapādukaṃ āruyha khaggaṃ sannayhitvā setacchattaṃ matthake katvā kañcanapātiyā bhattaṃ gahetvā yakkhassa santikaṃ pāyāsi. Yakkho maggaṃ olokento taṃ disvā ‘‘ayaṃ puriso na aññesu divasesu āgamananiyāmena eti, kiṃ nu kho kāraṇa’’nti cintesi. Bodhisattopi rukkhasamīpaṃ gantvā asituṇḍena bhattapātiṃ antochāyāya karitvā chāyāya pariyante ṭhito paṭhamaṃ gāthamāha.

    15.

    15.

    ‘‘රාජා තෙ භත්‌තං පාහෙසි, සුචිං මංසූපසෙචනං;

    ‘‘Rājā te bhattaṃ pāhesi, suciṃ maṃsūpasecanaṃ;

    මඝදෙවස්‌මිං අධිවත්‌ථෙ, එහි නික්‌ඛම්‌ම භුඤ්‌ජසූ’’ති.

    Maghadevasmiṃ adhivatthe, ehi nikkhamma bhuñjasū’’ti.

    තත්‌ථ පාහෙසීති පහිණි. මඝදෙවස්‌මිං අධිවත්‌ථෙති මඝදෙවොති වටරුක්‌ඛො වුච්‌චති, තස්‌මිං අධිවත්‌ථෙති දෙවතං ආලපති.

    Tattha pāhesīti pahiṇi. Maghadevasmiṃ adhivattheti maghadevoti vaṭarukkho vuccati, tasmiṃ adhivattheti devataṃ ālapati.

    තං සුත්‌වා යක්‌ඛො ‘‘ඉමං පුරිසං වඤ්‌චෙත්‌වා අන්‌තොඡායාය පවිට්‌ඨං ඛාදිස්‌සාමී’’ති චින්‌තෙත්‌වා දුතියං ගාථමාහ –

    Taṃ sutvā yakkho ‘‘imaṃ purisaṃ vañcetvā antochāyāya paviṭṭhaṃ khādissāmī’’ti cintetvā dutiyaṃ gāthamāha –

    16.

    16.

    ‘‘එහි මාණව ඔරෙන, භික්‌ඛමාදාය සූපිතං;

    ‘‘Ehi māṇava orena, bhikkhamādāya sūpitaṃ;

    ත්‌වඤ්‌ච මාණව භික්‌ඛා ච, උභො භක්‌ඛා භවිස්‌සථා’’ති.

    Tvañca māṇava bhikkhā ca, ubho bhakkhā bhavissathā’’ti.

    තත්‌ථ භික්‌ඛන්‌ති මම නිබද්‌ධභික්‌ඛං. සූපිතන්‌ති සූපසම්‌පන්‌නං.

    Tattha bhikkhanti mama nibaddhabhikkhaṃ. Sūpitanti sūpasampannaṃ.

    තතො බොධිසත්‌තො ද්‌වෙ ගාථා අභාසි –

    Tato bodhisatto dve gāthā abhāsi –

    17.

    17.

    ‘‘අප්‌පකෙන තුවං යක්‌ඛ, ථුල්‌ලමත්‌ථං ජහිස්‌සසි;

    ‘‘Appakena tuvaṃ yakkha, thullamatthaṃ jahissasi;

    භික්‌ඛං තෙ නාහරිස්‌සන්‌ති, ජනා මරණසඤ්‌ඤිනො.

    Bhikkhaṃ te nāharissanti, janā maraṇasaññino.

    18.

    18.

    ‘‘ලද්‌ධාය යක්‌ඛා තව නිච්‌චභික්‌ඛං, සුචිං පණීතං රසසා උපෙතං;

    ‘‘Laddhāya yakkhā tava niccabhikkhaṃ, suciṃ paṇītaṃ rasasā upetaṃ;

    භික්‌ඛඤ්‌ච තෙ ආහරියො නරො ඉධ, සුදුල්‌ලභො හෙහිති භක්‌ඛිතෙ මයී’’ති.

    Bhikkhañca te āhariyo naro idha, sudullabho hehiti bhakkhite mayī’’ti.

    තත්‌ථ ථුල්‌ලමත්‌ථන්‌ති අප්‌පකෙන කාරණෙන මහන්‌තං අත්‌ථං ජහිස්‌සසීති දස්‌සෙති. නාහරිස්‌සන්‌තීති ඉතො පට්‌ඨාය මරණසඤ්‌ඤිනො හුත්‌වා න ආහරිස්‌සන්‌ති, අථ ත්‌වං මිලාතසාඛො විය රුක්‌ඛො නිරාහාරො දුබ්‌බලො භවිස්‌සසීති. ලද්‌ධායන්‌ති ලද්‌ධඅයං ලද්‌ධාගමනං. ඉදං වුත්‌තං හොති – සම්‌ම යක්‌ඛ, යං අහං අජ්‌ජ ආහරිං, ඉදං තව නිච්‌චභික්‌ඛං සුචිං පණීතං උත්‌තමං රසෙන උපෙතං ලද්‌ධාගමනං දෙවසිකං තෙ ආගච්‌ඡිස්‌සති. ආහරියොති ආහරණකො. ඉදං වුත්‌තං හොති – ‘‘සචෙ ත්‌වං ඉමං භික්‌ඛං ගහෙත්‌වා ආගතං මං භක්‌ඛසි, අථෙවං මයි භක්‌ඛිතෙ භික්‌ඛඤ්‌ච තෙ ආහරණකො අඤ්‌ඤො නරො ඉධ සුදුල්‌ලභො භවිස්‌සති. කිංකාරණා? මාදිසො හි බාරාණසියං අඤ්‌ඤො පණ්‌ඩිතමනුස්‌සො නාම නත්‌ථි, මයි පන ඛාදිතෙ සුතනුපි නාම යක්‌ඛෙන ඛාදිතො, අඤ්‌ඤස්‌ස කස්‌ස සො ලජ්‌ජිස්‌සතී’’ති භත්‌තාහරණකං න ලභිස්‌සසි, අථ තෙ ඉතො පට්‌ඨාය භොජනං දුල්‌ලභං භවිස්‌සති, අම්‌හාකම්‌පි රාජානං ගණ්‌හිතුං න ලභිස්‌සසි. කස්‌මා? රුක්‌ඛතො බහිභාවෙන. සචෙ පනිදං භත්‌තං භුඤ්‌ජිත්‌වා මං පහිණිස්‌සසි, අහං තෙ රඤ්‌ඤො කථෙත්‌වා නිබද්‌ධං භත්‌තං පෙසෙස්‌සාමි, අත්‌තානම්‌පි ච තෙ ඛාදිතුං න දස්‌සාමි, අහම්‌පි තව සන්‌තිකෙ ඨානෙ න ඨස්‌සාමි, පාදුකාසු ඨස්‌සාමි, රුක්‌ඛච්‌ඡායායම්‌පි තෙ න ඨස්‌සාමි, අත්‌තනො ඡත්‌තච්‌ඡායායමෙව ඨස්‌සාමි, සචෙ පන මයා සද්‌ධිං විරුජ්‌ඣිස්‌සසි, ඛග්‌ගෙන තං ද්‌විධා භින්‌දිස්‌සාමි , අහඤ්‌හි අජ්‌ජ එතදත්‌ථමෙව සජ්‌ජො හුත්‌වා ආගතොති. එවං කිර නං මහාසත්‌තො තජ්‌ජෙසි.

    Tattha thullamatthanti appakena kāraṇena mahantaṃ atthaṃ jahissasīti dasseti. Nāharissantīti ito paṭṭhāya maraṇasaññino hutvā na āharissanti, atha tvaṃ milātasākho viya rukkho nirāhāro dubbalo bhavissasīti. Laddhāyanti laddhaayaṃ laddhāgamanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – samma yakkha, yaṃ ahaṃ ajja āhariṃ, idaṃ tava niccabhikkhaṃ suciṃ paṇītaṃ uttamaṃ rasena upetaṃ laddhāgamanaṃ devasikaṃ te āgacchissati. Āhariyoti āharaṇako. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘sace tvaṃ imaṃ bhikkhaṃ gahetvā āgataṃ maṃ bhakkhasi, athevaṃ mayi bhakkhite bhikkhañca te āharaṇako añño naro idha sudullabho bhavissati. Kiṃkāraṇā? Mādiso hi bārāṇasiyaṃ añño paṇḍitamanusso nāma natthi, mayi pana khādite sutanupi nāma yakkhena khādito, aññassa kassa so lajjissatī’’ti bhattāharaṇakaṃ na labhissasi, atha te ito paṭṭhāya bhojanaṃ dullabhaṃ bhavissati, amhākampi rājānaṃ gaṇhituṃ na labhissasi. Kasmā? Rukkhato bahibhāvena. Sace panidaṃ bhattaṃ bhuñjitvā maṃ pahiṇissasi, ahaṃ te rañño kathetvā nibaddhaṃ bhattaṃ pesessāmi, attānampi ca te khādituṃ na dassāmi, ahampi tava santike ṭhāne na ṭhassāmi, pādukāsu ṭhassāmi, rukkhacchāyāyampi te na ṭhassāmi, attano chattacchāyāyameva ṭhassāmi, sace pana mayā saddhiṃ virujjhissasi, khaggena taṃ dvidhā bhindissāmi , ahañhi ajja etadatthameva sajjo hutvā āgatoti. Evaṃ kira naṃ mahāsatto tajjesi.

    යක්‌ඛො ‘‘යුත්‌තරූපං මාණවො වදතී’’ති සල්‌ලක්‌ඛෙත්‌වා පසන්‌නචිත්‌තො ද්‌වෙ ගාථා අභාසි –

    Yakkho ‘‘yuttarūpaṃ māṇavo vadatī’’ti sallakkhetvā pasannacitto dve gāthā abhāsi –

    19.

    19.

    ‘‘මමෙව සුතනො අත්‌ථො, යථා භාසසි මාණව;

    ‘‘Mameva sutano attho, yathā bhāsasi māṇava;

    මයා ත්‌වං සමනුඤ්‌ඤාතො, සොත්‌ථිං පස්‌සාහි මාතරං.

    Mayā tvaṃ samanuññāto, sotthiṃ passāhi mātaraṃ.

    20.

    20.

    ‘‘ඛග්‌ගං ඡත්‌තඤ්‌ච පාතිඤ්‌ච, ගච්‌ඡමාදාය මාණව;

    ‘‘Khaggaṃ chattañca pātiñca, gacchamādāya māṇava;

    සොත්‌ථිං පස්‌සතු තෙ මාතා, ත්‌වඤ්‌ච පස්‌සාහි මාතර’’න්‌ති.

    Sotthiṃ passatu te mātā, tvañca passāhi mātara’’nti.

    තත්‌ථ සුතනොති බොධිසත්‌තං ආලපති. යථා භාසසීති යථා ත්‌වං භාසසි, තථා යො එස තයා භාසිතො අත්‌ථො, එසො මමෙවත්‌ථො, මය්‌හමෙව වඩ්‌ඪීති.

    Tattha sutanoti bodhisattaṃ ālapati. Yathā bhāsasīti yathā tvaṃ bhāsasi, tathā yo esa tayā bhāsito attho, eso mamevattho, mayhameva vaḍḍhīti.

    යක්‌ඛස්‌ස කථං සුත්‌වා බොධිසත්‌තො ‘‘මම කම්‌මං නිප්‌ඵන්‌නං, දමිතො මෙ යක්‌ඛො, බහුඤ්‌ච ධනං ලද්‌ධං, රඤ්‌ඤො ච වචනං කත’’න්‌ති තුට්‌ඨචිත්‌තො යක්‌ඛස්‌ස අනුමොදනං කරොන්‌තො ඔසානගාථමාහ –

    Yakkhassa kathaṃ sutvā bodhisatto ‘‘mama kammaṃ nipphannaṃ, damito me yakkho, bahuñca dhanaṃ laddhaṃ, rañño ca vacanaṃ kata’’nti tuṭṭhacitto yakkhassa anumodanaṃ karonto osānagāthamāha –

    21.

    21.

    ‘‘එවං යක්‌ඛ සුඛී හොහි, සහ සබ්‌බෙහි ඤාතිභි;

    ‘‘Evaṃ yakkha sukhī hohi, saha sabbehi ñātibhi;

    ධනඤ්‌ච මෙ අධිගතං, රඤ්‌ඤො ච වචනං කත’’න්‌ති. –

    Dhanañca me adhigataṃ, rañño ca vacanaṃ kata’’nti. –

    වත්‌වා ච පන යක්‌ඛං ආමන්‌තෙත්‌වා ‘‘සම්‌ම, ත්‌වං පුබ්‌බෙ අකුසලකම්‌මං කත්‌වා කක්‌ඛළො ඵරුසො පරෙසං ලොහිතමංසභක්‌ඛො යක්‌ඛො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌තො, ඉතො පට්‌ඨාය පාණාතිපාතාදීනි මා කරී’’ති සීලෙ ච ආනිසංසං, දුස්‌සීල්‍යෙ ච ආදීනවං කථෙත්‌වා යක්‌ඛං පඤ්‌චසු සීලෙසු පතිට්‌ඨාපෙත්‌වා ‘‘කිං තෙ අරඤ්‌ඤවාසෙන, එහි නගරද්‌වාරෙ තං නිසීදාපෙත්‌වා අග්‌ගභත්‌තලාභිං කරොමී’’ති යක්‌ඛෙන සද්‌ධිං නික්‌ඛමිත්‌වා ඛග්‌ගාදීනි යක්‌ඛං ගාහාපෙත්‌වා බාරාණසිං අගමාසි. ‘‘සුතනු මාණවො යක්‌ඛං ගහෙත්‌වා එතී’’ති රඤ්‌ඤො ආරොචෙසුං. රාජා අමච්‌චපරිවුතො බොධිසත්‌තස්‌ස පච්‌චුග්‌ගමනං කත්‌වා යක්‌ඛං නගරද්‌වාරෙ නිසීදාපෙත්‌වා අග්‌ගභත්‌තලාභිනං කත්‌වා නගරං පවිසිත්‌වා භෙරිං චරාපෙත්‌වා නාගරෙ සන්‌නිපාතාපෙත්‌වා බොධිසත්‌තස්‌ස ගුණං කථෙත්‌වා සෙනාපතිට්‌ඨානං අදාසි. අයඤ්‌ච බොධිසත්‌තස්‌ස ඔවාදෙ ඨත්‌වා දානාදීනි පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා සග්‌ගපරායණො අහොසි.

    Vatvā ca pana yakkhaṃ āmantetvā ‘‘samma, tvaṃ pubbe akusalakammaṃ katvā kakkhaḷo pharuso paresaṃ lohitamaṃsabhakkho yakkho hutvā nibbatto, ito paṭṭhāya pāṇātipātādīni mā karī’’ti sīle ca ānisaṃsaṃ, dussīlye ca ādīnavaṃ kathetvā yakkhaṃ pañcasu sīlesu patiṭṭhāpetvā ‘‘kiṃ te araññavāsena, ehi nagaradvāre taṃ nisīdāpetvā aggabhattalābhiṃ karomī’’ti yakkhena saddhiṃ nikkhamitvā khaggādīni yakkhaṃ gāhāpetvā bārāṇasiṃ agamāsi. ‘‘Sutanu māṇavo yakkhaṃ gahetvā etī’’ti rañño ārocesuṃ. Rājā amaccaparivuto bodhisattassa paccuggamanaṃ katvā yakkhaṃ nagaradvāre nisīdāpetvā aggabhattalābhinaṃ katvā nagaraṃ pavisitvā bheriṃ carāpetvā nāgare sannipātāpetvā bodhisattassa guṇaṃ kathetvā senāpatiṭṭhānaṃ adāsi. Ayañca bodhisattassa ovāde ṭhatvā dānādīni puññāni katvā saggaparāyaṇo ahosi.

    සත්‌ථා ඉමං ධම්‌මදෙසනං ආහරිත්‌වා සච්‌චානි පකාසෙත්‌වා ජාතකං සමොධානෙසි, සච්‌චපරියොසානෙ මාතුපොසකභික්‌ඛු සොතාපත්‌තිඵලෙ පතිට්‌ඨහි. තදා යක්‌ඛො අඞ්‌ගුලිමාලො අහොසි, රාජා ආනන්‌දො, මාණවො පන අහමෙව අහොසින්‌ති.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne mātuposakabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā yakkho aṅgulimālo ahosi, rājā ānando, māṇavo pana ahameva ahosinti.

    සුතනුජාතකවණ්‌ණනා තතියා.

    Sutanujātakavaṇṇanā tatiyā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ජාතකපාළි • Jātakapāḷi / 398. සුතනුජාතකං • 398. Sutanujātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact