Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పేటకోపదేసపాళి • Peṭakopadesapāḷi |
౩. సుత్తాధిట్ఠానతతియభూమి
3. Suttādhiṭṭhānatatiyabhūmi
౩౨. తత్థ కతమం సుత్తాధిట్ఠానం?
32. Tattha katamaṃ suttādhiṭṭhānaṃ?
లోభాధిట్ఠానం దోసాధిట్ఠానం మోహాధిట్ఠానం అలోభాధిట్ఠానం అదోసాధిట్ఠానం అమోహాధిట్ఠానం కాయకమ్మాధిట్ఠానం వాచాకమ్మాధిట్ఠానం మనోకమ్మాధిట్ఠానం సద్ధిన్ద్రియాధిట్ఠానం వీరియిన్ద్రియాధిట్ఠానం సతిన్ద్రియాధిట్ఠానం సమాధిన్ద్రియాధిట్ఠానం పఞ్ఞిన్ద్రియాధిట్ఠానం.
Lobhādhiṭṭhānaṃ dosādhiṭṭhānaṃ mohādhiṭṭhānaṃ alobhādhiṭṭhānaṃ adosādhiṭṭhānaṃ amohādhiṭṭhānaṃ kāyakammādhiṭṭhānaṃ vācākammādhiṭṭhānaṃ manokammādhiṭṭhānaṃ saddhindriyādhiṭṭhānaṃ vīriyindriyādhiṭṭhānaṃ satindriyādhiṭṭhānaṃ samādhindriyādhiṭṭhānaṃ paññindriyādhiṭṭhānaṃ.
తత్థ కతమం లోభాధిట్ఠానం?
Tattha katamaṃ lobhādhiṭṭhānaṃ?
వితక్కమథితస్స 1 జన్తునో, తిబ్బరాగస్స సుభానుపస్సినో;
Vitakkamathitassa 2 jantuno, tibbarāgassa subhānupassino;
భియ్యో తణ్హా పవడ్ఢతి, ఏస ఖో గాళ్హం కరోతి బన్ధనం.
Bhiyyo taṇhā pavaḍḍhati, esa kho gāḷhaṃ karoti bandhanaṃ.
వితక్కమథితస్సాతి కామరాగో. సుభానుపస్సినోతి కామరాగవత్థు. భియ్యో తణ్హా పవడ్ఢతీతి కామతణ్హా. ఏస గాళ్హం కరోతి బన్ధనన్తి రాగం, ఇతి యో యో ధమ్మో మూలనిక్ఖిత్తో, సో యేవేత్థ ధమ్మో ఉగ్గావహితబ్బో 3. న భగవా ఏకం ధమ్మం ఆరబ్భ అఞ్ఞం ధమ్మం దేసేతి. యస్స వితక్కేతి కామవితక్కో తమేవ వితక్కం కామవితక్కేన నిద్దిసీయతి. తిబ్బరాగస్సాతి తస్సేవ వితక్కస్స వత్థుం నిద్దిసతి. సుభానుపస్సినో భియ్యో తణ్హా పవడ్ఢతీతి తమేవ రాగం కామతణ్హాతి నిద్దిసతి. ఏస గాళ్హం కరోతి బన్ధనన్తి తమేవ తణ్హాసంయోజనం నిద్దిసతి. ఏవం గాథాసు అనుమినితబ్బం. ఏవం సవేయ్యాకరణేసు.
Vitakkamathitassāti kāmarāgo. Subhānupassinoti kāmarāgavatthu. Bhiyyo taṇhā pavaḍḍhatīti kāmataṇhā. Esa gāḷhaṃ karoti bandhananti rāgaṃ, iti yo yo dhammo mūlanikkhitto, so yevettha dhammo uggāvahitabbo 4. Na bhagavā ekaṃ dhammaṃ ārabbha aññaṃ dhammaṃ deseti. Yassa vitakketi kāmavitakko tameva vitakkaṃ kāmavitakkena niddisīyati. Tibbarāgassāti tasseva vitakkassa vatthuṃ niddisati. Subhānupassino bhiyyo taṇhā pavaḍḍhatīti tameva rāgaṃ kāmataṇhāti niddisati. Esa gāḷhaṃ karoti bandhananti tameva taṇhāsaṃyojanaṃ niddisati. Evaṃ gāthāsu anuminitabbaṃ. Evaṃ saveyyākaraṇesu.
తత్థ భగవా ఏకం ధమ్మం తివిధం నిద్దిసతి, నిస్సన్దతో హేతుతో ఫలతో.
Tattha bhagavā ekaṃ dhammaṃ tividhaṃ niddisati, nissandato hetuto phalato.
దదం పియో 5 హోతి భజన్తి నం బహూ, కిత్తిఞ్చ పప్పోతి యసో చ వడ్ఢతి;
Dadaṃ piyo 6 hoti bhajanti naṃ bahū, kittiñca pappoti yaso ca vaḍḍhati;
అమఙ్కుభూతో పరిసం విగాహతి, విసారదో హోతి నరో అమచ్ఛరీ.
Amaṅkubhūto parisaṃ vigāhati, visārado hoti naro amaccharī.
దదన్తి యం యం దానం, ఇదం దానమయికం పుఞ్ఞక్రియం. తత్థ హేతు. యం చేతం. భజన్తి నం బహూ, కిత్తిన్తి యో చ కల్యాణో కిత్తిసద్దో లోకే అబ్భుగ్గచ్ఛతి, యం బహుకస్స జనస్స పియో భవతి మనాపో చ. యఞ్చ అవిప్పటిసారీ కాలఙ్కరోతి అయం నిస్సన్దో. యం కాయస్స భేదా దేవేసు ఉపపజ్జతీతి ఇదం ఫలం. ఇదం లోభాధిట్ఠానం.
Dadanti yaṃ yaṃ dānaṃ, idaṃ dānamayikaṃ puññakriyaṃ. Tattha hetu. Yaṃ cetaṃ. Bhajanti naṃ bahū, kittinti yo ca kalyāṇo kittisaddo loke abbhuggacchati, yaṃ bahukassa janassa piyo bhavati manāpo ca. Yañca avippaṭisārī kālaṅkaroti ayaṃ nissando. Yaṃ kāyassa bhedā devesu upapajjatīti idaṃ phalaṃ. Idaṃ lobhādhiṭṭhānaṃ.
౩౩. తత్థ కతమం దోసాధిట్ఠానం?
33. Tattha katamaṃ dosādhiṭṭhānaṃ?
యో పాణమతిపాతేతి, ముసావాదఞ్చ భాసతి;
Yo pāṇamatipāteti, musāvādañca bhāsati;
లోకే అదిన్నం ఆదియతి, పరదారఞ్చ గచ్ఛతి;
Loke adinnaṃ ādiyati, paradārañca gacchati;
అప్పహాయ పఞ్చ వేరాని, దుస్సీలో ఇతి వుచ్చతి;
Appahāya pañca verāni, dussīlo iti vuccati;
కాయస్స భేదా దుప్పఞ్ఞో, నిరయం సోపపజ్జతి.
Kāyassa bhedā duppañño, nirayaṃ sopapajjati.
యో పాణమతిపాతేతీతి దుట్ఠో పాణమతిపాతేతి. ముసావాదఞ్చ భాసతీతి దోసోపఘాతాయ ముసావాదఞ్చ భాసతి. సురామేరయపానఞ్చ, యో నరో అనుయుఞ్జతీతి దోసో నిదానం. యో చ సురామేరయపానం అనుయుఞ్జతి యథాపరదారవిహారీ 9 అమిత్తా జనయన్తి.
Yo pāṇamatipātetīti duṭṭho pāṇamatipāteti. Musāvādañca bhāsatīti dosopaghātāya musāvādañca bhāsati. Surāmerayapānañca, yo naro anuyuñjatīti doso nidānaṃ. Yo ca surāmerayapānaṃ anuyuñjati yathāparadāravihārī 10 amittā janayanti.
పఞ్చ వేరాని అప్పహాయాతి పఞ్చన్నం భిక్ఖాపదానం సమతిక్కమనం సబ్బేసం దోసజానం సా పణ్ణత్తి, తేనేవ దోసజనితేన కమ్మేన దుస్సీలో ఇతి వుచ్చతి సోపి ధమ్మో హేతునా నిద్దిసితబ్బో, నిస్సన్దేన ఫలేన చ.
Pañca verāni appahāyāti pañcannaṃ bhikkhāpadānaṃ samatikkamanaṃ sabbesaṃ dosajānaṃ sā paṇṇatti, teneva dosajanitena kammena dussīlo iti vuccati sopi dhammo hetunā niddisitabbo, nissandena phalena ca.
తీణి బాలస్స బాలలక్ఖణాని – దుబ్భాసితభాసీ 11 చ హోతి, దుచ్చిన్తితచిన్తీ చ దుక్కటకమ్మకారీ చ. తత్థ యం కాయేన చ వాచాయ చ పరక్కమతి, ఇదమస్స దుక్కటకమ్మకారీ. తాయం యథా చ ముసావాదం భాసతి యథా పుబ్బనిద్దిట్ఠం , ఇదమస్స దుబ్భాసితా. యఞ్చ సఙ్కప్పేతి మనోదుచ్చరితం బ్యాపాదం, ఇదమస్స దుచ్చిన్తితచిన్తితా. యం సో ఇమేహి తీహి బాలలక్ఖణేహి సమన్నాగతో తీణి తజ్జాని దుక్ఖాని దోమనస్సాని అనుభవతి, సో చ హోతి సభగ్గతో వా పరిసగ్గతో వా తజ్జం కథం కథన్తి. యదా భవతి సో చ పాణాతిపాతాదిదసఅకుసలకమ్మపథా, సో తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతీతి. పున చపరం యదా పస్సతి చోరం రాజాపరాధికం రఞ్ఞా గహితం జీవితా వోరోపేతం, తస్సేవం భవతి సచే మమమ్పి రాజా జానేయ్య మమమ్పి రాజా గాహాపేత్వా జీవితా వోరోపేయ్యాతి, సో తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి. పున చపరం బాలో యదా భవతి ఆసనా సమారూళ్హో యావ యా మే గతి భవిస్సతి ఇతో పేచ్చ పరం మరణాతి సో తతోనిదానం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి ఇతి బాలలక్ఖణం హేతు. తీణి తజ్జాని దుక్ఖాని నిస్సన్దో. కాయస్స భేదా నిరయేసు ఉపపజ్జతి, ఇదం ఫలం. ఇదం దోసాధిట్ఠానం.
Tīṇi bālassa bālalakkhaṇāni – dubbhāsitabhāsī 12 ca hoti, duccintitacintī ca dukkaṭakammakārī ca. Tattha yaṃ kāyena ca vācāya ca parakkamati, idamassa dukkaṭakammakārī. Tāyaṃ yathā ca musāvādaṃ bhāsati yathā pubbaniddiṭṭhaṃ , idamassa dubbhāsitā. Yañca saṅkappeti manoduccaritaṃ byāpādaṃ, idamassa duccintitacintitā. Yaṃ so imehi tīhi bālalakkhaṇehi samannāgato tīṇi tajjāni dukkhāni domanassāni anubhavati, so ca hoti sabhaggato vā parisaggato vā tajjaṃ kathaṃ kathanti. Yadā bhavati so ca pāṇātipātādidasaakusalakammapathā, so tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedetīti. Puna caparaṃ yadā passati coraṃ rājāparādhikaṃ raññā gahitaṃ jīvitā voropetaṃ, tassevaṃ bhavati sace mamampi rājā jāneyya mamampi rājā gāhāpetvā jīvitā voropeyyāti, so tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Puna caparaṃ bālo yadā bhavati āsanā samārūḷho yāva yā me gati bhavissati ito pecca paraṃ maraṇāti so tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti iti bālalakkhaṇaṃ hetu. Tīṇi tajjāni dukkhāni nissando. Kāyassa bhedā nirayesu upapajjati, idaṃ phalaṃ. Idaṃ dosādhiṭṭhānaṃ.
౩౪. తత్థ కతమం మోహాధిట్ఠానం?
34. Tattha katamaṃ mohādhiṭṭhānaṃ?
సతఞ్చేవ సహస్సానం, కప్పానం సంసరిస్సతి;
Satañceva sahassānaṃ, kappānaṃ saṃsarissati;
అథవా పి తతో భియ్యో, గబ్భా గబ్భం గమిస్సథ.
Athavā pi tato bhiyyo, gabbhā gabbhaṃ gamissatha.
అనుపాదాయ బుద్ధవచనం, సఙ్ఖారే అత్తతో ఉపాదాయ;
Anupādāya buddhavacanaṃ, saṅkhāre attato upādāya;
దుక్ఖస్సన్తం కరిస్సన్తి, ఠానమేతం న విజ్జతి.
Dukkhassantaṃ karissanti, ṭhānametaṃ na vijjati.
యో యం అనమతగ్గసంసారం సమాపన్నో జాయతే చ మీయతే చ, అయం అవిజ్జాహేతుకా. యానిపి చ సఙ్ఖారానం పయోజనాని, తానిపి అవిజ్జాపచ్చయాని, యం అదస్సనం బుద్ధవచనస్స, అయం అవిజ్జాసుత్తేయేవ నిద్దిట్ఠం. యో చ సఙ్ఖారే అత్తతో హరతి పఞ్చక్ఖన్ధే పఞ్చ దిట్ఠియో ఉపగచ్ఛతి. ‘‘ఏతం మమ, ఏసోహమస్మి, ఏసో మే అత్తా’’తి ఇదం సుత్తం అవిజ్జాయ నిక్ఖిత్తం, అవిజ్జాయ నిక్ఖిపితం. ఏవం సత్థా సుత్తే నయేన 13 ధమ్మేన నిద్దిసతి. అసాధారణేన తంయేవ తత్థ నిద్దిసితబ్బం. న అఞ్ఞం.
Yo yaṃ anamataggasaṃsāraṃ samāpanno jāyate ca mīyate ca, ayaṃ avijjāhetukā. Yānipi ca saṅkhārānaṃ payojanāni, tānipi avijjāpaccayāni, yaṃ adassanaṃ buddhavacanassa, ayaṃ avijjāsutteyeva niddiṭṭhaṃ. Yo ca saṅkhāre attato harati pañcakkhandhe pañca diṭṭhiyo upagacchati. ‘‘Etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’ti idaṃ suttaṃ avijjāya nikkhittaṃ, avijjāya nikkhipitaṃ. Evaṃ satthā sutte nayena 14 dhammena niddisati. Asādhāraṇena taṃyeva tattha niddisitabbaṃ. Na aññaṃ.
యే హి కేచి, భిక్ఖవే, సమణా వా బ్రాహ్మణా వా ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి నప్పజానన్తి చత్తారి సచ్చాని విత్థారేన, యం తత్థ అప్పజాననా, ఇదం దుక్ఖం, అయం హేతు. అప్పజానన్తో వివిధే సఙ్ఖారే అభిసఙ్ఖరోతి, అయం నిస్సన్దో. యఞ్చ దిట్ఠిగతాని పరామసతి ‘‘ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’న్తి అయం నిస్సన్దో. యం పునబ్భవం నిబ్బత్తేతి, ఇదం ఫలం. అయమ్పి ధమ్మో సనిద్దిట్ఠో హేతుతో చ ఫలతో చ నిస్సన్దతో చ.
Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā ‘‘idaṃ dukkha’’nti nappajānanti cattāri saccāni vitthārena, yaṃ tattha appajānanā, idaṃ dukkhaṃ, ayaṃ hetu. Appajānanto vividhe saṅkhāre abhisaṅkharoti, ayaṃ nissando. Yañca diṭṭhigatāni parāmasati ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti ayaṃ nissando. Yaṃ punabbhavaṃ nibbatteti, idaṃ phalaṃ. Ayampi dhammo saniddiṭṭho hetuto ca phalato ca nissandato ca.
ఏత్థ పన కేచి ధమ్మా సాధారణా భవన్తి. హేతు ఖలు ఆదితోయేవ సుత్తే నిక్ఖిపిస్సన్తి. యథా కిం భవే చత్తారిమాని, భిక్ఖవే, అగతిగమనాని. తత్థ యఞ్చ ఛన్దాగతిం గచ్ఛతి యఞ్చ భయాగతిం గచ్ఛతి, అయం లోభో అకుసలమూలం. యం దోసా, అయం దోసోయేవ . యం మోహా, అయం మోహోయేవ. ఏవం ఇమాని తీణి అకుసలమూలాని ఆదితోయేవ ఉపపరిక్ఖితబ్బాని. యత్థ ఏకం నిద్దిసితబ్బం, తత్థ ఏకం నిద్దిసీయతి. తథా ద్వే యథా తీణి, న హి ఆదీహి అనిక్ఖిత్తే హేతు వా నిస్సన్దో వా ఫలం వా నిద్దిసితబ్బం.
Ettha pana keci dhammā sādhāraṇā bhavanti. Hetu khalu āditoyeva sutte nikkhipissanti. Yathā kiṃ bhave cattārimāni, bhikkhave, agatigamanāni. Tattha yañca chandāgatiṃ gacchati yañca bhayāgatiṃ gacchati, ayaṃ lobho akusalamūlaṃ. Yaṃ dosā, ayaṃ dosoyeva . Yaṃ mohā, ayaṃ mohoyeva. Evaṃ imāni tīṇi akusalamūlāni āditoyeva upaparikkhitabbāni. Yattha ekaṃ niddisitabbaṃ, tattha ekaṃ niddisīyati. Tathā dve yathā tīṇi, na hi ādīhi anikkhitte hetu vā nissando vā phalaṃ vā niddisitabbaṃ.
అయఞ్చేత్థ గాథా –
Ayañcettha gāthā –
ఛన్దా దోసా భయా మోహా, యో ధమ్మం అతివత్తతి;
Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ ativattati;
కత్థ ఛన్దా చ అయం లోభో యథా నిద్దిట్ఠం పుబ్బే. ఇదం మోహాధిట్ఠానం.
Kattha chandā ca ayaṃ lobho yathā niddiṭṭhaṃ pubbe. Idaṃ mohādhiṭṭhānaṃ.
౩౫. తత్థ కతమం అలోభాధిట్ఠానం?
35. Tattha katamaṃ alobhādhiṭṭhānaṃ?
‘‘అసుభానుపస్సిం 17 విహరన్తం, ఇన్ద్రియేసు సుసంవుతం;
‘‘Asubhānupassiṃ 18 viharantaṃ, indriyesu susaṃvutaṃ;
భోజనమ్హి చ మత్తఞ్ఞుం, సద్ధం ఆరద్ధవీరియం;
Bhojanamhi ca mattaññuṃ, saddhaṃ āraddhavīriyaṃ;
తం వే నప్పసహతి మారో, వాతో సేలంవ పబ్బత’’న్తి.
Taṃ ve nappasahati māro, vāto selaṃva pabbata’’nti.
తత్థ యా అసుభాయ ఉపపరిక్ఖా, అయం కామేసు ఆదీనవదస్సనేన పరిచ్చాగో. ఇన్ద్రియేసు సుసంవుతో తస్సేవ అలోభస్స పారిపూరియం మమ ఆయతనసోచితం అనుపాదాయ. భోజనమ్హి చ మత్తఞ్ఞున్తి రసతణ్హాపహానం. ఇతి అయం అలోభో అసుభానుపస్సితాయ వత్థుతో ధారయతి, సో అలోభో హేతు. ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతాయ గోచరతో ధారయతి, భోజనేమత్తఞ్ఞుతాయ పరతో ధారయతి, అయం నిస్సన్దో. తం వే నప్పసహతి మారో, వాతో సేలం వ పబ్బతన్తి, ఇదం ఫలం. ఇతి యోయేవ ధమ్మో ఆదిమ్హి నిక్ఖిత్తో, సోయేవ మజ్ఝే చేవ అవసానే చ.
Tattha yā asubhāya upaparikkhā, ayaṃ kāmesu ādīnavadassanena pariccāgo. Indriyesu susaṃvuto tasseva alobhassa pāripūriyaṃ mama āyatanasocitaṃ anupādāya. Bhojanamhi ca mattaññunti rasataṇhāpahānaṃ. Iti ayaṃ alobho asubhānupassitāya vatthuto dhārayati, so alobho hetu. Indriyesu guttadvāratāya gocarato dhārayati, bhojanemattaññutāya parato dhārayati, ayaṃ nissando. Taṃ ve nappasahati māro, vāto selaṃ va pabbatanti, idaṃ phalaṃ. Iti yoyeva dhammo ādimhi nikkhitto, soyeva majjhe ceva avasāne ca.
నాహం, భిక్ఖవే, అఞ్ఞం ఏకధమ్మమ్పి సమనుపస్సామి అసముప్పన్నస్స కామచ్ఛన్దస్స అనుప్పాదాయ ఉప్పన్నస్స వా పహానాయ, యథయిదం 19 అసుభనిమిత్తం. తత్థ అసుభనిమిత్తం మనసికరోన్తస్స అనుప్పన్నో చేవ కామచ్ఛన్దో న ఉప్పజ్జతి, ఉప్పన్నో చ కామచ్ఛన్దో పహీయతి. ఇదం అలోభస్స వత్థు. యం పున అనుప్పన్నో కామరాగో పరియాదియతి రూపరాగం అరూపరాగం, ఇతి ఫలం. ఇతి అయమ్పి చ ధమ్మో నిద్దిట్ఠో హేతుతో చ నిస్సన్దతో చ ఫలతో చ. ఇదం అలోభాధిట్ఠానం.
Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi asamuppannassa kāmacchandassa anuppādāya uppannassa vā pahānāya, yathayidaṃ 20 asubhanimittaṃ. Tattha asubhanimittaṃ manasikarontassa anuppanno ceva kāmacchando na uppajjati, uppanno ca kāmacchando pahīyati. Idaṃ alobhassa vatthu. Yaṃ puna anuppanno kāmarāgo pariyādiyati rūparāgaṃ arūparāgaṃ, iti phalaṃ. Iti ayampi ca dhammo niddiṭṭho hetuto ca nissandato ca phalato ca. Idaṃ alobhādhiṭṭhānaṃ.
తత్థ కతమం అదోసాధిట్ఠానం?
Tattha katamaṃ adosādhiṭṭhānaṃ?
ఏకమ్పి చే పాణమదుట్ఠచిత్తో, మేత్తాయతి కుసలో 21 తేన హోతి;
Ekampi ce pāṇamaduṭṭhacitto, mettāyati kusalo 22 tena hoti;
సబ్బే చ పాణే మనసానుకమ్పం 23, పహూతమరియో పకరోతి పుఞ్ఞం.
Sabbe ca pāṇe manasānukampaṃ 24, pahūtamariyo pakaroti puññaṃ.
ఏకమ్పి చే పాణమదుట్ఠచిత్తో మేత్తాయతీతి అయం అదోసో. నిగ్ఘాతేన అస్సాదో, కుసలో తేన హోతీతి తేన కుసలేన ధమ్మేన సంయుత్తో ధమ్మపఞ్ఞత్తిం గచ్ఛతి. కుసలోతి యథా పఞ్ఞాయ పఞ్ఞో పణ్డిచ్చేన పణ్డితో. పహూతమరియో పకరోతి పుఞ్ఞన్తి తస్సాయేవ విపాకో అయం లోకియస్స, న హి లోకుత్తరస్స. తత్థ యా మేత్తాయనా, అయం హేతు. యం కుసలో భవతి అయం నిస్సన్దో. యావ అబ్యాపజ్జో భూమియం బహుపుఞ్ఞం పసవతి, ఇదం ఫలం. ఇతి అదోసో నిద్దిట్ఠో హేతుతో చ నిస్సన్దతో చ ఫలతో చ.
Ekampi ce pāṇamaduṭṭhacitto mettāyatīti ayaṃ adoso. Nigghātena assādo, kusalo tena hotīti tena kusalena dhammena saṃyutto dhammapaññattiṃ gacchati. Kusaloti yathā paññāya pañño paṇḍiccena paṇḍito. Pahūtamariyo pakaroti puññanti tassāyeva vipāko ayaṃ lokiyassa, na hi lokuttarassa. Tattha yā mettāyanā, ayaṃ hetu. Yaṃ kusalo bhavati ayaṃ nissando. Yāva abyāpajjo bhūmiyaṃ bahupuññaṃ pasavati, idaṃ phalaṃ. Iti adoso niddiṭṭho hetuto ca nissandato ca phalato ca.
ఏకాదసానిసంసా మేత్తాయ చేతోవిముత్తియా. తత్థ యా మేత్తాచేతోవిముత్తి, అయం అరియధమ్మేసు రాగవిరాగా చేతోవిముత్తి, లోకికాయ భూమికా హేతు, యం సుఖం ఆయతిం మనాపో హోతి మనుస్సానం, ఇమే ఏకాదస ధమ్మా నిస్సన్దో. యఞ్చ అకతావీ బ్రహ్మకాయే ఉపపజ్జతి. ఇదం ఫలం. ఇదం అదోసాధిట్ఠానం.
Ekādasānisaṃsā mettāya cetovimuttiyā. Tattha yā mettācetovimutti, ayaṃ ariyadhammesu rāgavirāgā cetovimutti, lokikāya bhūmikā hetu, yaṃ sukhaṃ āyatiṃ manāpo hoti manussānaṃ, ime ekādasa dhammā nissando. Yañca akatāvī brahmakāye upapajjati. Idaṃ phalaṃ. Idaṃ adosādhiṭṭhānaṃ.
౩౬. తత్థ కతమం అమోహాధిట్ఠానం?
36. Tattha katamaṃ amohādhiṭṭhānaṃ?
యాయ సమ్మా పజానాతి, జాతిమరణసఙ్ఖయం.
Yāya sammā pajānāti, jātimaraṇasaṅkhayaṃ.
పఞ్ఞా హి సేట్ఠాతి వత్థుం. నిబ్బేధగామినీతి నిబ్బానగామినియం యథాభూతం పటివిజ్ఝతి. సమ్మా పజానాతి, జాతిమరణసఙ్ఖయన్తి అమోహో. పఞ్ఞాతి హేతు. యం పజానాతి అయం నిస్సన్దో. యో జాతిమరణసఙ్ఖయో, ఇదం ఫలం. ఇతి అమోహో నిద్దిట్ఠో హేతునా చ నిస్సన్దేన చ ఫలేన చ.
Paññā hi seṭṭhāti vatthuṃ. Nibbedhagāminīti nibbānagāminiyaṃ yathābhūtaṃ paṭivijjhati. Sammā pajānāti, jātimaraṇasaṅkhayanti amoho. Paññāti hetu. Yaṃ pajānāti ayaṃ nissando. Yo jātimaraṇasaṅkhayo, idaṃ phalaṃ. Iti amoho niddiṭṭho hetunā ca nissandena ca phalena ca.
తీణిమాని, భిక్ఖవే 27, ఇన్ద్రియాని అనఞ్ఞాతఞ్ఞస్సామీతిన్ద్రియం అఞ్ఞిన్ద్రియం అఞ్ఞాతావిన్ద్రియం. తత్థ కతమం అనఞ్ఞాతఞ్ఞస్సామీతిన్ద్రియం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అనభిసమేతస్స దుక్ఖస్స అరియసచ్చస్స అభిసమయాయ ఛన్దం జనేతి వాయమతి, వీరియం ఆరభతి , చిత్తం పగ్గణ్హాతి పదహతి. ఏవం చతున్నం అరియసచ్చానం కాతబ్బం. తత్థ కతమం అఞ్ఞిన్ద్రియం? ఇధ , భిక్ఖవే, భిక్ఖు ‘‘ఇదం దుక్ఖం అరియసచ్చ’’న్తి యథాభూతం పజానాతి, యా చ మగ్గో, ఇదం అఞ్ఞిన్ద్రియం. ఆసవక్ఖయా అనాసవో హోతి, ఇదం వుచ్చతి అఞ్ఞాతావిన్ద్రియం. తథాయం పఞ్ఞా, అయం హేతు. యం ఛన్దం జనేతి వాయమతి, యా పజానాతి, అయం నిస్సన్దో. యేన సబ్బసో ఆసవానం ఖయా హేతు, యం ఖయే ఞాణముప్పజ్జతి, అనుప్పాదే ఞాణఞ్చ, అయం నిస్సన్దో. యం అరహత్తం, ఇదం ఫలం. తత్థ ఖీణా మే జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయన్తి, ఇదం ఖయే ఞాణం. నాపరం ఇత్థత్తాయాతి పజానామీతి ఇదం అనుప్పాదే ఞాణం. ఇతి ఇమాని ఇన్ద్రియాని అమోహో నిద్దిట్ఠో హేతునా చ నిస్సన్దేన చ ఫలేన చ. ఇమాని అసాధారణాని నిద్దిట్ఠాని.
Tīṇimāni, bhikkhave 28, indriyāni anaññātaññassāmītindriyaṃ aññindriyaṃ aññātāvindriyaṃ. Tattha katamaṃ anaññātaññassāmītindriyaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu anabhisametassa dukkhassa ariyasaccassa abhisamayāya chandaṃ janeti vāyamati, vīriyaṃ ārabhati , cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ kātabbaṃ. Tattha katamaṃ aññindriyaṃ? Idha , bhikkhave, bhikkhu ‘‘idaṃ dukkhaṃ ariyasacca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, yā ca maggo, idaṃ aññindriyaṃ. Āsavakkhayā anāsavo hoti, idaṃ vuccati aññātāvindriyaṃ. Tathāyaṃ paññā, ayaṃ hetu. Yaṃ chandaṃ janeti vāyamati, yā pajānāti, ayaṃ nissando. Yena sabbaso āsavānaṃ khayā hetu, yaṃ khaye ñāṇamuppajjati, anuppāde ñāṇañca, ayaṃ nissando. Yaṃ arahattaṃ, idaṃ phalaṃ. Tattha khīṇā me jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyanti, idaṃ khaye ñāṇaṃ. Nāparaṃ itthattāyāti pajānāmīti idaṃ anuppāde ñāṇaṃ. Iti imāni indriyāni amoho niddiṭṭho hetunā ca nissandena ca phalena ca. Imāni asādhāraṇāni niddiṭṭhāni.
తత్థ కతమాని కుసలమూలాని సాధారణాని? కుసలఞ్చ వో, భిక్ఖవే, దేసేస్సామి కుసలమూలఞ్చేవ. తత్థ కతమం కుసలమూలం? అలోభో అదోసో అమోహో. తత్థ కతమం కుసలం? అట్ఠ సమ్మత్తాని సమ్మాదిట్ఠి యావ సమ్మాసమాధి. తత్థ యాని కుసలమూలాని, అయం హేతు. యఞ్చ అలోభో తీణి కమ్మాని సముట్ఠాపేతి సఙ్కప్పం వాయామం సమాధిఞ్చ, అయం అలోభస్స నిస్సన్దో. తత్థ యో అదోసో, అయం హేతు. యం తయో ధమ్మే పట్ఠపేతి సమ్మావాచం సమ్మాకమ్మన్తం సమ్మాఆజీవఞ్చ, అయం నిస్సన్దో. తత్థ యో అమోహో హేతు, యం ద్వే ధమ్మే ఉపట్ఠపేతి అవిపరీతదస్సనమ్పి చ అనభిలాపనం, అయం నిస్సన్దో. ఇమస్స బ్రహ్మచరియస్స యం ఫలం, తా ద్వే విముత్తియో రాగవిరాగా చేతోవిముత్తి అవిజ్జా విరాగా చ పఞ్ఞావిముత్తి, ఇదం ఫలం. ఇతి ఇమాని తీణి కుసలమూలాని నిద్దిట్ఠాని హేతుతో చ నిస్సన్దతో చ ఫలతో చ. ఏవం సాధారణాని కుసలాని పటివిజ్ఝితబ్బాని.
Tattha katamāni kusalamūlāni sādhāraṇāni? Kusalañca vo, bhikkhave, desessāmi kusalamūlañceva. Tattha katamaṃ kusalamūlaṃ? Alobho adoso amoho. Tattha katamaṃ kusalaṃ? Aṭṭha sammattāni sammādiṭṭhi yāva sammāsamādhi. Tattha yāni kusalamūlāni, ayaṃ hetu. Yañca alobho tīṇi kammāni samuṭṭhāpeti saṅkappaṃ vāyāmaṃ samādhiñca, ayaṃ alobhassa nissando. Tattha yo adoso, ayaṃ hetu. Yaṃ tayo dhamme paṭṭhapeti sammāvācaṃ sammākammantaṃ sammāājīvañca, ayaṃ nissando. Tattha yo amoho hetu, yaṃ dve dhamme upaṭṭhapeti aviparītadassanampi ca anabhilāpanaṃ, ayaṃ nissando. Imassa brahmacariyassa yaṃ phalaṃ, tā dve vimuttiyo rāgavirāgā cetovimutti avijjā virāgā ca paññāvimutti, idaṃ phalaṃ. Iti imāni tīṇi kusalamūlāni niddiṭṭhāni hetuto ca nissandato ca phalato ca. Evaṃ sādhāraṇāni kusalāni paṭivijjhitabbāni.
యత్థ దువే యత్థ తీణి. అయఞ్చేత్థ గాథా.
Yattha duve yattha tīṇi. Ayañcettha gāthā.
‘‘తులమతులఞ్చ సమ్భవం, భవసఙ్ఖారమవస్సజి ముని;
‘‘Tulamatulañca sambhavaṃ, bhavasaṅkhāramavassaji muni;
అజ్ఝత్తరతో సమాహితో, అభిన్ది కవచమివత్తసమ్భవ’’న్తి.
Ajjhattarato samāhito, abhindi kavacamivattasambhava’’nti.
తులమతులఞ్చ సమ్భవన్తి తులసఙ్ఖతం అతులసఙ్ఖతం. తత్థ యే సఙ్ఖతా తులం, తే ద్వే ధమ్మా అస్సాదో చ ఆదీనవో చ తులితా భవన్తి. ఏత్తకో కామేసు అస్సాదో. ఏత్తకో ఆదీనవో ఇమస్స, ఇదం నిస్సరణన్తి ఇతి నిబ్బానం పజానాతి. ద్వీహి కారణేహి అతులం న చ సక్కా తులయితుం. ఏత్తకం ఏతం నేతం పరమత్థీతి తేన అతులం. అథ పాపుణా రతనం కరిత్వా అచ్ఛరియభావేన అతులం. తత్థ కుసలస్స చ అభిసమ్భవా జాననా పస్సనా, అయం అమోహో. యం తత్థ ఞాతా ఓసిరణా భవసఙ్ఖారానం, అయం అలోభో. యం అజ్ఝత్తరతో సమాహితోతి విక్ఖేపపటిసంహరణా, అయం అదోసో. ఇతి ఇమాని తీణి కుసలమూలాని. తులమతులసమ్భవన్తి అయం అమోహో. యో భవసఙ్ఖారానం సమోసరణం లోభో సమ్మాసమాధీనం అస్సాదో, అయం హేతు. యం అజ్ఝత్తరతో అవిజ్జణ్డకోసం సమ్భేదో, అయం నిస్సన్దో. సా పవత్తి ఇమాని తీణి నిద్దిట్ఠాని కుసలమూలాని హేతుతో చ నిస్సన్దతో చ ఫలతో చ.
Tulamatulañca sambhavanti tulasaṅkhataṃ atulasaṅkhataṃ. Tattha ye saṅkhatā tulaṃ, te dve dhammā assādo ca ādīnavo ca tulitā bhavanti. Ettako kāmesu assādo. Ettako ādīnavo imassa, idaṃ nissaraṇanti iti nibbānaṃ pajānāti. Dvīhi kāraṇehi atulaṃ na ca sakkā tulayituṃ. Ettakaṃ etaṃ netaṃ paramatthīti tena atulaṃ. Atha pāpuṇā ratanaṃ karitvā acchariyabhāvena atulaṃ. Tattha kusalassa ca abhisambhavā jānanā passanā, ayaṃ amoho. Yaṃ tattha ñātā osiraṇā bhavasaṅkhārānaṃ, ayaṃ alobho. Yaṃ ajjhattarato samāhitoti vikkhepapaṭisaṃharaṇā, ayaṃ adoso. Iti imāni tīṇi kusalamūlāni. Tulamatulasambhavanti ayaṃ amoho. Yo bhavasaṅkhārānaṃ samosaraṇaṃ lobho sammāsamādhīnaṃ assādo, ayaṃ hetu. Yaṃ ajjhattarato avijjaṇḍakosaṃ sambhedo, ayaṃ nissando. Sā pavatti imāni tīṇi niddiṭṭhāni kusalamūlāni hetuto ca nissandato ca phalato ca.
ఏత్తావతా ఏసా పవత్తి చ నివత్తి చ అకుసలమూలేహి పవత్తతి, కుసలమూలేహి నివత్తతీతి ఇమేహి చ తీహి సబ్బం అకుసలమూలం సమోసరణం గచ్ఛతి. సో ధమ్మే వా వచనతో నిద్దిట్ఠో తణ్హాతి వా కోధోతి వా అసమ్పజఞ్ఞన్తి వా అనుసయోతి వా మక్ఖోతి వా పళాసోతి వా అస్సతీతి వా ఇస్సాతి వా మచ్ఛరియన్తి వా అఞ్ఞాణన్తి వా, తేహి యే చ వత్థూహి నిద్దిసితబ్బం. యస్సిమాని ద్వే వచనాని ధమ్మపదాని నిద్దిట్ఠాని న సో అత్థి కిలేసా, యో ఇమేసు నవసు పదేసు సమోధానం సమోసరణం గచ్ఛతి. అయం కిలేసో, న చ లోభో, న చ దోసో, న చ మోహో.
Ettāvatā esā pavatti ca nivatti ca akusalamūlehi pavattati, kusalamūlehi nivattatīti imehi ca tīhi sabbaṃ akusalamūlaṃ samosaraṇaṃ gacchati. So dhamme vā vacanato niddiṭṭho taṇhāti vā kodhoti vā asampajaññanti vā anusayoti vā makkhoti vā paḷāsoti vā assatīti vā issāti vā macchariyanti vā aññāṇanti vā, tehi ye ca vatthūhi niddisitabbaṃ. Yassimāni dve vacanāni dhammapadāni niddiṭṭhāni na so atthi kilesā, yo imesu navasu padesu samodhānaṃ samosaraṇaṃ gacchati. Ayaṃ kileso, na ca lobho, na ca doso, na ca moho.
యథా అకుసలమూలాని, ఏవం కుసలాని పటిక్ఖేపేన నిద్దిసితబ్బాని.
Yathā akusalamūlāni, evaṃ kusalāni paṭikkhepena niddisitabbāni.
ఇదం అమోహాధిట్ఠానం.
Idaṃ amohādhiṭṭhānaṃ.
౩౭. తత్థ కతమం కాయకమ్మాధిట్ఠానం?
37. Tattha katamaṃ kāyakammādhiṭṭhānaṃ?
కాయేన కుసలం కరే, అస్స కాయేన సంవుతో;
Kāyena kusalaṃ kare, assa kāyena saṃvuto;
కాయదుచ్చరితం హిత్వా, కాయేన సుచరితం చరే.
Kāyaduccaritaṃ hitvā, kāyena sucaritaṃ care.
తీణిమాని, భిక్ఖవే, సుచరితాని 29. పాణాతిపాతా వేరమణీ, అదిన్నాదానా వేరమణీ, కామేసుమిచ్ఛాచారా వేరమణీ, ఇదం కాయకమ్మాధిట్ఠానం.
Tīṇimāni, bhikkhave, sucaritāni 30. Pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī, idaṃ kāyakammādhiṭṭhānaṃ.
తత్థ కతమం వాచాకమ్మాధిట్ఠానం?
Tattha katamaṃ vācākammādhiṭṭhānaṃ?
సుభాసితం 31 ఉత్తమమాహు సన్తో, ధమ్మం భణే నాధమ్మం తం దుతియం;
Subhāsitaṃ 32 uttamamāhu santo, dhammaṃ bhaṇe nādhammaṃ taṃ dutiyaṃ;
పియం భణే నాప్పియం తం తతియం, సచ్చం భణే నాలికం తం చతుత్థం.
Piyaṃ bhaṇe nāppiyaṃ taṃ tatiyaṃ, saccaṃ bhaṇe nālikaṃ taṃ catutthaṃ.
చత్తారిమాని చ వచీసుచరితాని ఇదం వాచాకమ్మాధిట్ఠానం.
Cattārimāni ca vacīsucaritāni idaṃ vācākammādhiṭṭhānaṃ.
తత్థ కతమం మనోకమ్మాధిట్ఠానం?
Tattha katamaṃ manokammādhiṭṭhānaṃ?
మనేన కుసలం కమ్మం, మనసా సంవుతో భవే;
Manena kusalaṃ kammaṃ, manasā saṃvuto bhave;
మనోదుచ్చరితం హిత్వా, మనసా సుచరితం చరే.
Manoduccaritaṃ hitvā, manasā sucaritaṃ care.
తీణిమాని మనోసుచరితాని, అనభిజ్ఝా, అబ్యాపాదో, సమ్మాదిట్ఠి, ఇదం మనోకమ్మాధిట్ఠానం. ఇమాని అసాధారణాని సుత్తాని.
Tīṇimāni manosucaritāni, anabhijjhā, abyāpādo, sammādiṭṭhi, idaṃ manokammādhiṭṭhānaṃ. Imāni asādhāraṇāni suttāni.
తత్థ కతమాని సాధారణాని సుత్తాని?
Tattha katamāni sādhāraṇāni suttāni?
వాచానురక్ఖీ మనసా సుసంవుతో, కాయేన చ నాకుసలం కయిరా 33;
Vācānurakkhī manasā susaṃvuto, kāyena ca nākusalaṃ kayirā 34;
ఏతే తయో కమ్మపథే విసోధయే, ఆరాధయే మగ్గమిసిప్పవేదితం.
Ete tayo kammapathe visodhaye, ārādhaye maggamisippaveditaṃ.
తిస్సో ఇమా, భిక్ఖవే, పారిసుద్ధియో – కాయకమ్మపారిసుద్ధి, వాచాకమ్మపారిసుద్ధి, మనోకమ్మపారిసుద్ధి.
Tisso imā, bhikkhave, pārisuddhiyo – kāyakammapārisuddhi, vācākammapārisuddhi, manokammapārisuddhi.
తత్థ కతమా కాయకమ్మపారిసుద్ధి? పాణాతిపాతా వేరమణీ, అదిన్నాదానా వేరమణీ, కామేసుమిచ్ఛాచారా వేరమణీ. తత్థ కతమా వచీకమ్మపారిసుద్ధి? ముసావాదా వేరమణీ…పే॰… సమ్ఫప్పలాపా వేరమణీ. తత్థ కతమా మనోకమ్మపారిసుద్ధి? అనభిజ్ఝా అబ్యాపాదో సమ్మాదిట్ఠి. ఇదం సాధారణసుత్తం.
Tattha katamā kāyakammapārisuddhi? Pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī. Tattha katamā vacīkammapārisuddhi? Musāvādā veramaṇī…pe… samphappalāpā veramaṇī. Tattha katamā manokammapārisuddhi? Anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhi. Idaṃ sādhāraṇasuttaṃ.
ఇతి సాధారణాని చ సుత్తాని అసాధారణాని చ సుత్తాని పటివిజ్ఝితబ్బాని. పటివిజ్ఝిత్వా వాచాయ కాయేన చ సుత్తస్స అత్థో నిద్దిసితబ్బో.
Iti sādhāraṇāni ca suttāni asādhāraṇāni ca suttāni paṭivijjhitabbāni. Paṭivijjhitvā vācāya kāyena ca suttassa attho niddisitabbo.
౩౮. తత్థ కతమం సద్ధిన్ద్రియాధిట్ఠానం?
38. Tattha katamaṃ saddhindriyādhiṭṭhānaṃ?
సీలఞ్చ యస్స కల్యాణం, అరియకన్తం పసంసితం.
Sīlañca yassa kalyāṇaṃ, ariyakantaṃ pasaṃsitaṃ.
సఙ్ఘే పసాదో యస్సత్థి, ఉజుభూతఞ్చ దస్సనం;
Saṅghe pasādo yassatthi, ujubhūtañca dassanaṃ;
అదలిద్దోతి తం ఆహు, అమోఘం తస్స జీవితం.
Adaliddoti taṃ āhu, amoghaṃ tassa jīvitaṃ.
సద్ధా వే నన్దికా ఆరాధికో, నో తస్స సద్ధోతి;
Saddhā ve nandikā ārādhiko, no tassa saddhoti;
సబ్బం సియాతి భగవన్తం, తథారూపో ధమ్మసమ్పసాదో.
Sabbaṃ siyāti bhagavantaṃ, tathārūpo dhammasampasādo.
ఇదం సద్ధిన్ద్రియాధిట్ఠానం.
Idaṃ saddhindriyādhiṭṭhānaṃ.
తత్థ కతమం వీరియాధిట్ఠానం?
Tattha katamaṃ vīriyādhiṭṭhānaṃ?
ధునాథ మచ్చునో సేనం, నళాగారంవ కుఞ్జరో.
Dhunātha maccuno senaṃ, naḷāgāraṃva kuñjaro.
చత్తారోమే, భిక్ఖవే, సమ్మప్పధానా, ఇదం వీరియాధిట్ఠానం.
Cattārome, bhikkhave, sammappadhānā, idaṃ vīriyādhiṭṭhānaṃ.
తత్థ కతమం సతిన్ద్రియాధిట్ఠానం?
Tattha katamaṃ satindriyādhiṭṭhānaṃ?
సతీమతో సదా భద్దం, భద్దమత్థు సతీమతో;
Satīmato sadā bhaddaṃ, bhaddamatthu satīmato;
చత్తారో సతిపట్ఠానా విత్థారేన కాతబ్బా, ఇదం సతిన్ద్రియాధిట్ఠానం.
Cattāro satipaṭṭhānā vitthārena kātabbā, idaṃ satindriyādhiṭṭhānaṃ.
తత్థ కతమం సమాధిన్ద్రియాధిట్ఠానం?
Tattha katamaṃ samādhindriyādhiṭṭhānaṃ?
ఆకఙ్ఖతో తే నరదమ్మసారథి, దేవా మనుస్సా మనసా విచిన్తితం;
Ākaṅkhato te naradammasārathi, devā manussā manasā vicintitaṃ;
సబ్బేన జఞ్ఞా కసిణాపి పాణినో, సన్తం సమాధిం అరణం నిసేవతో.
Sabbena jaññā kasiṇāpi pāṇino, santaṃ samādhiṃ araṇaṃ nisevato.
తయోమే , భిక్ఖవే, సమాధీ – సవితక్కో సవిచారో, అవితక్కో విచారమత్తో, అవితక్కో అవిచారో. ఇదం సమాధిన్ద్రియాధిట్ఠానం.
Tayome , bhikkhave, samādhī – savitakko savicāro, avitakko vicāramatto, avitakko avicāro. Idaṃ samādhindriyādhiṭṭhānaṃ.
తత్థ కతమం పఞ్ఞిన్ద్రియాధిట్ఠానం?
Tattha katamaṃ paññindriyādhiṭṭhānaṃ?
పఞ్ఞా హి సేట్ఠా లోకస్మిన్తి విత్థారేన.
Paññā hi seṭṭhā lokasminti vitthārena.
తిస్సో ఇమా, భిక్ఖవే, పఞ్ఞా – సుతమయీ, చిన్తామయీ, భావనామయీ, ఇదం పఞ్ఞిన్ద్రియాధిట్ఠానం సుత్తం, ఇమాని ఇన్ద్రియాధిట్ఠానాని అసాధారణాని సుత్తాని.
Tisso imā, bhikkhave, paññā – sutamayī, cintāmayī, bhāvanāmayī, idaṃ paññindriyādhiṭṭhānaṃ suttaṃ, imāni indriyādhiṭṭhānāni asādhāraṇāni suttāni.
౩౯. తత్థ కతమాని సాధారణాని ఇన్ద్రియాధిట్ఠానాని సుత్తాని?
39. Tattha katamāni sādhāraṇāni indriyādhiṭṭhānāni suttāni?
సద్ధా సతి చ వీరియం, సమథో చ విపస్సనా;
Saddhā sati ca vīriyaṃ, samatho ca vipassanā;
తాదిసం భిక్ఖుమాసజ్జ, పుబ్బేవ ఉపహఞ్ఞతి.
Tādisaṃ bhikkhumāsajja, pubbeva upahaññati.
పఞ్చిమాని ఇన్ద్రియాని. సద్ధిన్ద్రియాదిఇన్ద్రియం దట్ఠబ్బం. తీసు అవేచ్చప్పసాదే విత్థారేన సుత్తం కాతబ్బం. ఇమాని సాధారణాని ఇన్ద్రియాధిట్ఠానాని సుత్తాని. యం యస్స సమ్బన్ధం కుసలస్స వా అకుసలస్స వా తేన తేన అధిట్ఠానేన తం సుత్తం నిద్దిసితబ్బం, నత్థఞ్ఞో ధమ్మో నిద్దిసితబ్బో. తత్థ సాధారణం కుసలం నాపి కుసలం అకుసలం యథా సాధారణాని చ కుసలమూలాని సాధారణాని చ అకుసలమూలాని ఉప్పన్నం కామవితక్కం పజహతి…పే॰… చత్తారో సమ్మప్పధానా కుసలం అకుసలఞ్చ.
Pañcimāni indriyāni. Saddhindriyādiindriyaṃ daṭṭhabbaṃ. Tīsu aveccappasāde vitthārena suttaṃ kātabbaṃ. Imāni sādhāraṇāni indriyādhiṭṭhānāni suttāni. Yaṃ yassa sambandhaṃ kusalassa vā akusalassa vā tena tena adhiṭṭhānena taṃ suttaṃ niddisitabbaṃ, natthañño dhammo niddisitabbo. Tattha sādhāraṇaṃ kusalaṃ nāpi kusalaṃ akusalaṃ yathā sādhāraṇāni ca kusalamūlāni sādhāraṇāni ca akusalamūlāni uppannaṃ kāmavitakkaṃ pajahati…pe… cattāro sammappadhānā kusalaṃ akusalañca.
తత్థిమా ఉద్దానగాథా
Tatthimā uddānagāthā
యో పాణమతిపాతేతి, తీణి తస్స బాలలక్ఖణం.
Yo pāṇamatipāteti, tīṇi tassa bālalakkhaṇaṃ.
సతఞ్చేవ సహస్సానం, యే చ సమణబ్రాహ్మణా;
Satañceva sahassānaṃ, ye ca samaṇabrāhmaṇā;
ఛన్దా దోసా భయా మోహా, చతూహి అగతీహి చ.
Chandā dosā bhayā mohā, catūhi agatīhi ca.
అసుభానుపస్సిం విహరన్తం, నిమిత్తేసు అసుభా చ;
Asubhānupassiṃ viharantaṃ, nimittesu asubhā ca;
ఏకమ్పి చే పియం పాణం, మిత్తా సచే సుభాసితా.
Ekampi ce piyaṃ pāṇaṃ, mittā sace subhāsitā.
పఞ్ఞా హి సేట్ఠా లోకస్మిం, అనుఞ్ఞా తీణి ఇన్ద్రియాని;
Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, anuññā tīṇi indriyāni;
కుసలాకుసలమూలాని చ, తులమతులఞ్చ సమ్భవం.
Kusalākusalamūlāni ca, tulamatulañca sambhavaṃ.
కాయేన కుసలం కరే, తీణి సుచరితాని చ;
Kāyena kusalaṃ kare, tīṇi sucaritāni ca;
సుభాసితం ఉత్తమమాహు, సన్తో వచీసుచరితాని చ.
Subhāsitaṃ uttamamāhu, santo vacīsucaritāni ca.
కాయేన చ కుసలం కయిరా, మనోదుచ్చరితాని చ;
Kāyena ca kusalaṃ kayirā, manoduccaritāni ca;
కాయానురక్ఖీ చ సదా, తిస్సో చ పారిసుద్ధియో.
Kāyānurakkhī ca sadā, tisso ca pārisuddhiyo.
యస్స సద్ధా తథాగతే, సముప్పాదే చ దేసితో;
Yassa saddhā tathāgate, samuppāde ca desito;
ఆరమ్భథ నిక్కమథ, యా చ సమ్మప్పధానతా.
Ārambhatha nikkamatha, yā ca sammappadhānatā.
సతీమతో సదా భద్దం, సతిపట్ఠానభావనా;
Satīmato sadā bhaddaṃ, satipaṭṭhānabhāvanā;
ఆకఙ్ఖతో చ అనఞ్ఞాణం, యే చ తీణి సమాధయో.
Ākaṅkhato ca anaññāṇaṃ, ye ca tīṇi samādhayo.
పఞ్ఞా హి సేట్ఠా లోకస్మిం, తిస్సో పఞ్ఞా పకాసితా;
Paññā hi seṭṭhā lokasmiṃ, tisso paññā pakāsitā;
అవీతరాగో కామేసు, తథేవ పఞ్చిన్ద్రియా.
Avītarāgo kāmesu, tatheva pañcindriyā.
ఇతి థేరస్స మహాకచ్చాయనస్స
Iti therassa mahākaccāyanassa
జమ్బువనవాసినో పేటకోపదేసే
Jambuvanavāsino peṭakopadese
తతియభూమి సుత్తాధిట్ఠానం నామ.
Tatiyabhūmi suttādhiṭṭhānaṃ nāma.
Footnotes: