Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సమ్మోహవినోదనీ-అట్ఠకథా • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā

    ౧౫. పటిసమ్భిదావిభఙ్గో

    15. Paṭisambhidāvibhaṅgo

    ౧. సుత్తన్తభాజనీయం

    1. Suttantabhājanīyaṃ

    ౧. సఙ్గహవారవణ్ణనా

    1. Saṅgahavāravaṇṇanā

    ౭౧౮. ఇదాని తదనన్తరే పటిసమ్భిదావిభఙ్గే చతస్సోతి గణనపరిచ్ఛేదో. పటిసమ్భిదాతి పభేదా. యస్మా పన పరతో అత్థే ఞాణం అత్థపటిసమ్భిదాతిఆదిమాహ, తస్మా న అఞ్ఞస్స కస్సచి పభేదా, ఞాణస్సేవ పభేదాతి వేదితబ్బా. ఇతి ‘‘చతస్సో పటిసమ్భిదా’’తి పదేన చత్తారో ఞాణప్పభేదాతి అయమత్థో సఙ్గహితో. అత్థపటిసమ్భిదాతి అత్థే పటిసమ్భిదా; అత్థప్పభేదస్స సల్లక్ఖణవిభావనావవత్థానకరణసమత్థం అత్థే పభేదగతం ఞాణన్తి అత్థో. సేసపదేసుపి ఏసేవ నయో. ధమ్మప్పభేదస్స హి సల్లక్ఖణవిభావనావవత్థానకరణసమత్థం ధమ్మే పభేదగతం ఞాణం ధమ్మపటిసమ్భిదా నామ. నిరుత్తిప్పభేదస్స సల్లక్ఖణవిభావనావవత్థానకరణసమత్థం నిరుత్తాభిలాపే పభేదగతం ఞాణం నిరుత్తిపటిసమ్భిదా నామ. పటిభానప్పభేదస్స సల్లక్ఖణవిభావనావవత్థానకరణసమత్థం పటిభానే పభేదగతం ఞాణం పటిభానపటిసమ్భిదా నామ.

    718. Idāni tadanantare paṭisambhidāvibhaṅge catassoti gaṇanaparicchedo. Paṭisambhidāti pabhedā. Yasmā pana parato atthe ñāṇaṃ atthapaṭisambhidātiādimāha, tasmā na aññassa kassaci pabhedā, ñāṇasseva pabhedāti veditabbā. Iti ‘‘catasso paṭisambhidā’’ti padena cattāro ñāṇappabhedāti ayamattho saṅgahito. Atthapaṭisambhidāti atthe paṭisambhidā; atthappabhedassa sallakkhaṇavibhāvanāvavatthānakaraṇasamatthaṃ atthe pabhedagataṃ ñāṇanti attho. Sesapadesupi eseva nayo. Dhammappabhedassa hi sallakkhaṇavibhāvanāvavatthānakaraṇasamatthaṃ dhamme pabhedagataṃ ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā nāma. Niruttippabhedassa sallakkhaṇavibhāvanāvavatthānakaraṇasamatthaṃ niruttābhilāpe pabhedagataṃ ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā nāma. Paṭibhānappabhedassa sallakkhaṇavibhāvanāvavatthānakaraṇasamatthaṃ paṭibhāne pabhedagataṃ ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā nāma.

    ఇదాని యథానిక్ఖిత్తా పటిసమ్భిదా భాజేత్వా దస్సేన్తో అత్థే ఞాణం అత్థపటిసమ్భిదాతిఆదిమాహ. తత్థ అత్థోతి సఙ్ఖేపతో హేతుఫలం. తఞ్హి హేతువసేన అరణీయం గన్తబ్బం పత్తబ్బం, తస్మా అత్థోతి వుచ్చతి. పభేదతో పన యంకిఞ్చి పచ్చయసముప్పన్నం, నిబ్బానం, భాసితత్థో, విపాకో, కిరియాతి ఇమే పఞ్చ ధమ్మా అత్థోతి వేదితబ్బా. తం అత్థం పచ్చవేక్ఖన్తస్స తస్మిం అత్థే పభేదగతం ఞాణం అత్థపటిసమ్భిదా.

    Idāni yathānikkhittā paṭisambhidā bhājetvā dassento atthe ñāṇaṃ atthapaṭisambhidātiādimāha. Tattha atthoti saṅkhepato hetuphalaṃ. Tañhi hetuvasena araṇīyaṃ gantabbaṃ pattabbaṃ, tasmā atthoti vuccati. Pabhedato pana yaṃkiñci paccayasamuppannaṃ, nibbānaṃ, bhāsitattho, vipāko, kiriyāti ime pañca dhammā atthoti veditabbā. Taṃ atthaṃ paccavekkhantassa tasmiṃ atthe pabhedagataṃ ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā.

    ధమ్మోతి సఙ్ఖేపతో పచ్చయో. సో హి యస్మా తం తం విదహతి పవత్తేతి చేవ పాపేతి చ, తస్మా ధమ్మోతి వుచ్చతి. పభేదతో పన యో కోచి ఫలనిబ్బత్తకో హేతు, అరియమగ్గో, భాసితం , కుసలం, అకుసలన్తి ఇమే పఞ్చ ధమ్మా ధమ్మోతి వేదితబ్బా. తం ధమ్మం పచ్చవేక్ఖన్తస్స తస్మిం ధమ్మే పభేదగతం ఞాణం ధమ్మపటిసమ్భిదా.

    Dhammoti saṅkhepato paccayo. So hi yasmā taṃ taṃ vidahati pavatteti ceva pāpeti ca, tasmā dhammoti vuccati. Pabhedato pana yo koci phalanibbattako hetu, ariyamaggo, bhāsitaṃ , kusalaṃ, akusalanti ime pañca dhammā dhammoti veditabbā. Taṃ dhammaṃ paccavekkhantassa tasmiṃ dhamme pabhedagataṃ ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā.

    తత్ర ధమ్మనిరుత్తాభిలాపే ఞాణన్తి తస్మిం అత్థే చ ధమ్మే చ యా సభావనిరుత్తి, తస్సా అభిలాపే తం సభావనిరుత్తిం సద్దం ఆరమ్మణం కత్వా పచ్చవేక్ఖన్తస్స తస్మిం సభావనిరుత్తాభిలాపే పభేదగతం ఞాణం నిరుత్తిపటిసమ్భిదా. ఏవమయం నిరుత్తిపటిసమ్భిదా సద్దారమ్మణా నామ జాతా, న పఞ్ఞత్తిఆరమ్మణా. కస్మా? యస్మా సద్దం సుత్వా ‘‘అయం సభావనిరుత్తి, అయం న సభావనిరుత్తీ’’తి జానన్తి. పటిసమ్భిదాప్పత్తో హి ‘‘ఫస్సో’’తి వుత్తే ‘‘అయం సభావనిరుత్తీ’’తి జానాతి, ‘‘ఫస్సా’’తి వా ‘‘ఫస్స’’న్తి వా వుత్తే పన ‘‘అయం న సభావనిరుత్తీ’’తి జానాతి. వేదనాదీసుపి ఏసేవ నయో. అఞ్ఞం పనేస నామఆఖ్యాతఉపసగ్గబ్యఞ్జనసద్దం జానాతి న జానాతీతి? యదగ్గేన సద్దం సుత్వా ‘‘అయం సభావనిరుత్తి, అయం న సభావనిరుత్తీ’’తి జానాతి, తదగ్గేన తమ్పి జానిస్సతీతి. తం పన నయిదం పటిసమ్భిదాకిచ్చన్తి పటిక్ఖిపిత్వా ఇదం వత్థు కథితం –

    Tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇanti tasmiṃ atthe ca dhamme ca yā sabhāvanirutti, tassā abhilāpe taṃ sabhāvaniruttiṃ saddaṃ ārammaṇaṃ katvā paccavekkhantassa tasmiṃ sabhāvaniruttābhilāpe pabhedagataṃ ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā. Evamayaṃ niruttipaṭisambhidā saddārammaṇā nāma jātā, na paññattiārammaṇā. Kasmā? Yasmā saddaṃ sutvā ‘‘ayaṃ sabhāvanirutti, ayaṃ na sabhāvaniruttī’’ti jānanti. Paṭisambhidāppatto hi ‘‘phasso’’ti vutte ‘‘ayaṃ sabhāvaniruttī’’ti jānāti, ‘‘phassā’’ti vā ‘‘phassa’’nti vā vutte pana ‘‘ayaṃ na sabhāvaniruttī’’ti jānāti. Vedanādīsupi eseva nayo. Aññaṃ panesa nāmaākhyātaupasaggabyañjanasaddaṃ jānāti na jānātīti? Yadaggena saddaṃ sutvā ‘‘ayaṃ sabhāvanirutti, ayaṃ na sabhāvaniruttī’’ti jānāti, tadaggena tampi jānissatīti. Taṃ pana nayidaṃ paṭisambhidākiccanti paṭikkhipitvā idaṃ vatthu kathitaṃ –

    తిస్సదత్తత్థేరో కిర బోధిమణ్డే సువణ్ణసలాకం గహేత్వా అట్ఠారససు భాసాసు ‘కతరభాసాయ కథేమీ’తి పవారేసి. తం పన తేన అత్తనో ఉగ్గహే ఠత్వా పవారితం, న పటిసమ్భిదాయ ఠితేన. సో హి మహాపఞ్ఞతాయ తం తం భాసం కథాపేత్వా కథాపేత్వా ఉగ్గణ్హి; తతో ఉగ్గహే ఠత్వా ఏవం పవారేసి.

    Tissadattatthero kira bodhimaṇḍe suvaṇṇasalākaṃ gahetvā aṭṭhārasasu bhāsāsu ‘katarabhāsāya kathemī’ti pavāresi. Taṃ pana tena attano uggahe ṭhatvā pavāritaṃ, na paṭisambhidāya ṭhitena. So hi mahāpaññatāya taṃ taṃ bhāsaṃ kathāpetvā kathāpetvā uggaṇhi; tato uggahe ṭhatvā evaṃ pavāresi.

    భాసం నామ సత్తా ఉగ్గణ్హన్తీతి వత్వా చ పనేత్థ ఇదం కథితం. మాతాపితరో హి దహరకాలే కుమారకే మఞ్చే వా పీఠే వా నిపజ్జాపేత్వా తం తం కథయమానా తాని తాని కిచ్చాని కరోన్తి. దారకా తేసం తం తం భాసం వవత్థాపేన్తి – ఇమినా ఇదం వుత్తం, ఇమినా ఇదం వుత్తన్తి. గచ్ఛన్తే గచ్ఛన్తే కాలే సబ్బమ్పి భాసం జానన్తి. మాతా దమిళీ, పితా అన్ధకో. తేసం జాతో దారకో సచే మాతుకథం పఠమం సుణాతి, దమిళభాసం భాసిస్సతి; సచే పితుకథం పఠమం సుణాతి, అన్ధకభాసం భాసిస్సతి. ఉభిన్నమ్పి పన కథం అస్సుణన్తో మాగధభాసం భాసిస్సతి.

    Bhāsaṃ nāma sattā uggaṇhantīti vatvā ca panettha idaṃ kathitaṃ. Mātāpitaro hi daharakāle kumārake mañce vā pīṭhe vā nipajjāpetvā taṃ taṃ kathayamānā tāni tāni kiccāni karonti. Dārakā tesaṃ taṃ taṃ bhāsaṃ vavatthāpenti – iminā idaṃ vuttaṃ, iminā idaṃ vuttanti. Gacchante gacchante kāle sabbampi bhāsaṃ jānanti. Mātā damiḷī, pitā andhako. Tesaṃ jāto dārako sace mātukathaṃ paṭhamaṃ suṇāti, damiḷabhāsaṃ bhāsissati; sace pitukathaṃ paṭhamaṃ suṇāti, andhakabhāsaṃ bhāsissati. Ubhinnampi pana kathaṃ assuṇanto māgadhabhāsaṃ bhāsissati.

    యోపి అగామకే మహారఞ్ఞే నిబ్బత్తో, తత్థ అఞ్ఞో కథేన్తో నామ నత్థి, సోపి అత్తనో ధమ్మతాయ వచనం సముట్ఠాపేన్తో మాగధభాసమేవ భాసిస్సతి. నిరయే, తిరచ్ఛానయోనియం, పేత్తివిసయే, మనుస్సలోకే, దేవలోకేతి సబ్బత్థ మాగధభాసావ ఉస్సన్నా. తత్థ సేసా ఓట్టకిరాతఅన్ధకయోనకదమిళభాసాదికా అట్ఠారస భాసా పరివత్తన్తి . అయమేవేకా యథాభుచ్చబ్రహ్మవోహారఅరియవోహారసఙ్ఖాతా మాగధభాసా న పరివత్తతి. సమ్మాసబుద్ధోపి తేపిటకం బుద్ధవచనం తన్తిం ఆరోపేన్తో మాగధభాసాయ ఏవ ఆరోపేసి. కస్మా? ఏవఞ్హి అత్థం ఆహరితుం సుఖం హోతి. మాగధభాసాయ హి తన్తిం ఆరుళ్హస్స బుద్ధవచనస్స పటిసమ్భిదాప్పత్తానం సోతపథాగమనమేవ పపఞ్చో; సోతే పన సఙ్ఘట్టితమత్తేయేవ నయసతేన నయసహస్సేన అత్థో ఉపట్ఠాతి. అఞ్ఞాయ పన భాసాయ తన్తిం ఆరుళ్హం పోథేత్వా పోథేత్వా ఉగ్గహేతబ్బం హోతి. బహుమ్పి ఉగ్గహేత్వా పన పుథుజ్జనస్స పటిసమ్భిదాప్పత్తి నామ నత్థి. అరియసావకో నో పటిసమ్భిదాప్పతో నామ నత్థి.

    Yopi agāmake mahāraññe nibbatto, tattha añño kathento nāma natthi, sopi attano dhammatāya vacanaṃ samuṭṭhāpento māgadhabhāsameva bhāsissati. Niraye, tiracchānayoniyaṃ, pettivisaye, manussaloke, devaloketi sabbattha māgadhabhāsāva ussannā. Tattha sesā oṭṭakirātaandhakayonakadamiḷabhāsādikā aṭṭhārasa bhāsā parivattanti . Ayamevekā yathābhuccabrahmavohāraariyavohārasaṅkhātā māgadhabhāsā na parivattati. Sammāsabuddhopi tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ tantiṃ āropento māgadhabhāsāya eva āropesi. Kasmā? Evañhi atthaṃ āharituṃ sukhaṃ hoti. Māgadhabhāsāya hi tantiṃ āruḷhassa buddhavacanassa paṭisambhidāppattānaṃ sotapathāgamanameva papañco; sote pana saṅghaṭṭitamatteyeva nayasatena nayasahassena attho upaṭṭhāti. Aññāya pana bhāsāya tantiṃ āruḷhaṃ pothetvā pothetvā uggahetabbaṃ hoti. Bahumpi uggahetvā pana puthujjanassa paṭisambhidāppatti nāma natthi. Ariyasāvako no paṭisambhidāppato nāma natthi.

    ఞాణేసు ఞాణన్తి సబ్బత్థకఞాణం ఆరమ్మణం కత్వా ఞాణం పచ్చవేక్ఖన్తస్స పభేదగతం ఞాణం పటిభానపటిసమ్భిదాతి. ఇమా పన చతస్సోపి పటిసమ్భిదా ద్వీసు ఠానేసు పభేదం గచ్ఛన్తి, పఞ్చహి కారణేహి విసదా హోన్తీతి వేదితబ్బా. కతమేసు ద్వీసు? సేక్ఖభూమియఞ్చ అసేక్ఖభూమియఞ్చ. తత్థ సారిపుత్తత్థేరస్స మహామోగ్గల్లానత్థేరస్స మహాకస్సపత్థేరస్స మహాకచ్చాయనత్థేరస్స మహాకోట్ఠితత్థేరస్సాతి అసీతియాపి మహాథేరానం పటిసమ్భిదా అసేక్ఖభూమియం పభేదం గతా. ఆనన్దత్థేరస్స చిత్తస్స గహపతినో ధమ్మికస్స ఉపాసకస్స ఉపాలిస్స గహపతినో ఖుజ్జుత్తరాయ ఉపాసికాయాతి ఏవమాదీనం పటిసమ్భిదా సేక్ఖభూమియం పభేదం గతాతి ఇమాసు ద్వీసు భూమీసు పభేదం గచ్ఛన్తి.

    Ñāṇesu ñāṇanti sabbatthakañāṇaṃ ārammaṇaṃ katvā ñāṇaṃ paccavekkhantassa pabhedagataṃ ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidāti. Imā pana catassopi paṭisambhidā dvīsu ṭhānesu pabhedaṃ gacchanti, pañcahi kāraṇehi visadā hontīti veditabbā. Katamesu dvīsu? Sekkhabhūmiyañca asekkhabhūmiyañca. Tattha sāriputtattherassa mahāmoggallānattherassa mahākassapattherassa mahākaccāyanattherassa mahākoṭṭhitattherassāti asītiyāpi mahātherānaṃ paṭisambhidā asekkhabhūmiyaṃ pabhedaṃ gatā. Ānandattherassa cittassa gahapatino dhammikassa upāsakassa upālissa gahapatino khujjuttarāya upāsikāyāti evamādīnaṃ paṭisambhidā sekkhabhūmiyaṃ pabhedaṃ gatāti imāsu dvīsu bhūmīsu pabhedaṃ gacchanti.

    కతమేహి పఞ్చహి కారణేహి పటిసమ్భిదా విసదా హోన్తీతి? అధిగమేన, పరియత్తియా, సవనేన, పరిపుచ్ఛాయ, పుబ్బయోగేనాతి. తత్థ ‘అధిగమో’ నామ అరహత్తం. తఞ్హి పత్తస్స పటిసమ్భిదా విసదా హోన్తి. ‘పరియత్తి’ నామ బుద్ధవచనం. తఞ్హి ఉగ్గణ్హన్తస్స పటిసమ్భిదా విసదా హోన్తి. ‘సవనం’ నామ ధమ్మస్సవనం. సక్కచ్చఞ్హి ధమ్మం సుణన్తస్స పటిసమ్భిదా విసదా హోన్తి. ‘పరిపుచ్ఛా’ నామ అట్ఠకథా. ఉగ్గహితపాళియా అత్థం కథేన్తస్స హి పటిసమ్భిదా విసదా హోన్తి. ‘పుబ్బయోగో’ నామ పుబ్బయోగావచరతా, అతీతభవే హరణపచ్చాహరణనయేన పరిగ్గహితకమ్మట్ఠానతా; పుబ్బయోగావచరస్స హి పటిసమ్భిదా విసదా హోన్తి . తత్థ అరహత్తప్పత్తియా పునబ్బసుకుటుమ్బికపుత్తస్స తిస్సత్థేరస్స పటిసమ్భిదా విసదా అహేసుం. సో కిర తమ్బపణ్ణిదీపే బుద్ధవచనం ఉగ్గణ్హిత్వా పరతీరం గన్త్వా యోనకధమ్మరక్ఖితత్థేరస్స సన్తికే బుద్ధవచనం ఉగ్గణ్హిత్వా ఆగచ్ఛన్తో నావం అభిరుహనతిత్థే ఏకస్మిం పదే ఉప్పన్నకఙ్ఖో యోజనసతమగ్గం నివత్తిత్వా ఆచరియస్స సన్తికం గచ్ఛన్తో అన్తరామగ్గే ఏకస్స కుటుమ్బికస్స పఞ్హం కథేసి. సో పసీదిత్వా సతసహస్సగ్ఘనికం కమ్బలం అదాసి. సోపి తం ఆహరిత్వా ఆచరియస్స అదాసి. థేరో వాసియా కోట్టేత్వా నిసీదనట్ఠానే పరిభణ్డం కారేసి. కిమత్థాయాతి? పచ్ఛిమాయ జనతాయ అనుగ్గహత్థాయాతి. ఏవం కిరస్స అహోసి – ‘‘అమ్హాకం గతమగ్గం ఆవజ్జేత్వా అనాగతే సబ్రహ్మచారినో పటిపత్తిం పూరేతబ్బం మఞ్ఞిస్సన్తీ’’తి. తిస్సత్థేరోపి ఆచరియస్స సన్తికే కఙ్ఖం ఛిన్దిత్వా జమ్బుకోలపట్టనే ఓరుయ్హ చేతియఙ్గణం సమ్మజ్జనవేలాయ వాలికవిహారం పత్వా సమ్మజ్జి. తస్స సమ్మజ్జితట్ఠానం దిస్వా ‘ఇదం వీతరాగస్స భిక్ఖునో సమ్మట్ఠట్ఠాన’న్తి థేరస్స వీమంసనత్థాయ పఞ్హం పుచ్ఛింసు. థేరో పటిసమ్భిదాప్పత్తతాయ పుచ్ఛితపుచ్ఛితే పఞ్హే కథేసీతి.

    Katamehi pañcahi kāraṇehi paṭisambhidā visadā hontīti? Adhigamena, pariyattiyā, savanena, paripucchāya, pubbayogenāti. Tattha ‘adhigamo’ nāma arahattaṃ. Tañhi pattassa paṭisambhidā visadā honti. ‘Pariyatti’ nāma buddhavacanaṃ. Tañhi uggaṇhantassa paṭisambhidā visadā honti. ‘Savanaṃ’ nāma dhammassavanaṃ. Sakkaccañhi dhammaṃ suṇantassa paṭisambhidā visadā honti. ‘Paripucchā’ nāma aṭṭhakathā. Uggahitapāḷiyā atthaṃ kathentassa hi paṭisambhidā visadā honti. ‘Pubbayogo’ nāma pubbayogāvacaratā, atītabhave haraṇapaccāharaṇanayena pariggahitakammaṭṭhānatā; pubbayogāvacarassa hi paṭisambhidā visadā honti . Tattha arahattappattiyā punabbasukuṭumbikaputtassa tissattherassa paṭisambhidā visadā ahesuṃ. So kira tambapaṇṇidīpe buddhavacanaṃ uggaṇhitvā paratīraṃ gantvā yonakadhammarakkhitattherassa santike buddhavacanaṃ uggaṇhitvā āgacchanto nāvaṃ abhiruhanatitthe ekasmiṃ pade uppannakaṅkho yojanasatamaggaṃ nivattitvā ācariyassa santikaṃ gacchanto antarāmagge ekassa kuṭumbikassa pañhaṃ kathesi. So pasīditvā satasahassagghanikaṃ kambalaṃ adāsi. Sopi taṃ āharitvā ācariyassa adāsi. Thero vāsiyā koṭṭetvā nisīdanaṭṭhāne paribhaṇḍaṃ kāresi. Kimatthāyāti? Pacchimāya janatāya anuggahatthāyāti. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘amhākaṃ gatamaggaṃ āvajjetvā anāgate sabrahmacārino paṭipattiṃ pūretabbaṃ maññissantī’’ti. Tissattheropi ācariyassa santike kaṅkhaṃ chinditvā jambukolapaṭṭane oruyha cetiyaṅgaṇaṃ sammajjanavelāya vālikavihāraṃ patvā sammajji. Tassa sammajjitaṭṭhānaṃ disvā ‘idaṃ vītarāgassa bhikkhuno sammaṭṭhaṭṭhāna’nti therassa vīmaṃsanatthāya pañhaṃ pucchiṃsu. Thero paṭisambhidāppattatāya pucchitapucchite pañhe kathesīti.

    పరియత్తియా పన తిస్సదత్తత్థేరస్స చేవ నాగసేనత్థేరస్స చ పటిసమ్భిదా విసదా అహేసుం. సక్కచ్చధమ్మసవనేన సుధమ్మసామణేరస్స పటిసమ్భిదా విసదా అహేసుం. సో కిర తలఙ్గరవాసీ ధమ్మదిన్నత్థేరస్స భాగినేయ్యో ఖురగ్గేయేవ అరహత్తం పత్తో మాతులత్థేరస్స ధమ్మవినిచ్ఛయట్ఠానే నిసీదిత్వా సుణన్తోయేవ తీణి పిటకాని పగుణాని అకాసి. ఉగ్గహితపాళియా అత్థం కథేన్తస్స పన తిస్సదత్తత్థేరస్స ఏవ పటిసమ్భిదా విసదా అహేసుం. గతపచ్చాగతవత్తం పన పూరేత్వా యావ అనులోమం కమ్మట్ఠానం ఉస్సుక్కాపేత్వా ఆగతానం విసదభావప్పత్తపటిసమ్భిదానం పుబ్బయోగావచరానం అన్తో నత్థి.

    Pariyattiyā pana tissadattattherassa ceva nāgasenattherassa ca paṭisambhidā visadā ahesuṃ. Sakkaccadhammasavanena sudhammasāmaṇerassa paṭisambhidā visadā ahesuṃ. So kira talaṅgaravāsī dhammadinnattherassa bhāgineyyo khuraggeyeva arahattaṃ patto mātulattherassa dhammavinicchayaṭṭhāne nisīditvā suṇantoyeva tīṇi piṭakāni paguṇāni akāsi. Uggahitapāḷiyā atthaṃ kathentassa pana tissadattattherassa eva paṭisambhidā visadā ahesuṃ. Gatapaccāgatavattaṃ pana pūretvā yāva anulomaṃ kammaṭṭhānaṃ ussukkāpetvā āgatānaṃ visadabhāvappattapaṭisambhidānaṃ pubbayogāvacarānaṃ anto natthi.

    ఏతేసు పన కారణేసు పరియత్తి, సవనం, పరిపుచ్ఛాతి ఇమాని తీణి పభేదస్సేవ బలవకారణాని. పుబ్బయోగో అధిగమస్స బలవపచ్చయో, పభేదస్స హోతి న హోతీతి? హోతి, న పన తథా. పరియత్తిసవనపరిపుచ్ఛా హి పుబ్బే హోన్తు వా మా వా, పుబ్బయోగేన పుబ్బే చేవ ఏతరహి చ సఙ్ఖారసమ్మసనం వినా పటిసమ్భిదా నామ నత్థి. ఇమే పన ద్వేపి ఏకతో హుత్వా పటిసమ్భిదా ఉపత్థమ్భేత్వా విసదా కరోన్తీతి.

    Etesu pana kāraṇesu pariyatti, savanaṃ, paripucchāti imāni tīṇi pabhedasseva balavakāraṇāni. Pubbayogo adhigamassa balavapaccayo, pabhedassa hoti na hotīti? Hoti, na pana tathā. Pariyattisavanaparipucchā hi pubbe hontu vā mā vā, pubbayogena pubbe ceva etarahi ca saṅkhārasammasanaṃ vinā paṭisambhidā nāma natthi. Ime pana dvepi ekato hutvā paṭisambhidā upatthambhetvā visadā karontīti.

    సఙ్గహవారవణ్ణనా.

    Saṅgahavāravaṇṇanā.

    ౨. సచ్చవారాదివణ్ణనా

    2. Saccavārādivaṇṇanā

    ౭౧౯. ఇదాని యే సఙ్గహవారే పఞ్చ అత్థా చ ధమ్మా చ సఙ్గహితా, తేసం పభేదదస్సననయేన పటిసమ్భిదా విభజితుం పున చతస్సోతిఆదినా నయేన పభేదవారో ఆరద్ధో. సో సచ్చవారహేతువారధమ్మవారపచ్చయాకారవారపరియత్తివారవసేన పఞ్చవిధో. తత్థ పచ్చయసముప్పన్నస్స దుక్ఖసచ్చస్స పచ్చయేన పత్తబ్బస్స నిబ్బానస్స చ అత్థభావం, ఫలనిబ్బత్తకస్స సముదయస్స నిబ్బానసమ్పాపకస్స అరియమగ్గస్స చ ధమ్మభావఞ్చ దస్సేతుం ‘సచ్చవారో’ వుత్తో. యస్స కస్సచి పన హేతుఫలనిబ్బత్తకస్స హేతునో ధమ్మభావం, హేతుఫలస్స చ అత్థభావం దస్సేతుం ‘హేతువారో’ వుత్తో. తత్థ చ హేతుఫలక్కమవసేన ఉప్పటిపాటియా పఠమం ధమ్మపటిసమ్భిదా నిద్దిట్ఠా. యే పన ధమ్మా తమ్హా తమ్హా రూపారూపప్పభేదా హేతుతో జాతా, తేసం అత్థభావం, తస్స తస్స చ రూపారూపధమ్మప్పభేదస్స హేతునో ధమ్మభావం దస్సేతుం ‘ధమ్మవారో’ వుత్తో. జరామరణాదీనం పన అత్థభావం, జరామరణాదిసముదయసఙ్ఖాతానం జాతిఆదీనఞ్చ ధమ్మభావం దస్సేతుం ‘పచ్చయాకారవారో’ వుత్తో. తతో పరియత్తిసఙ్ఖాతస్స తస్స తస్స భాసితస్స ధమ్మభావం, భాసితసఙ్ఖాతేన పచ్చయేన పత్తబ్బస్స భాసితత్థస్స చ అత్థభావం దస్సేతుం ‘పరియత్తివారో’ వుత్తో.

    719. Idāni ye saṅgahavāre pañca atthā ca dhammā ca saṅgahitā, tesaṃ pabhedadassananayena paṭisambhidā vibhajituṃ puna catassotiādinā nayena pabhedavāro āraddho. So saccavārahetuvāradhammavārapaccayākāravārapariyattivāravasena pañcavidho. Tattha paccayasamuppannassa dukkhasaccassa paccayena pattabbassa nibbānassa ca atthabhāvaṃ, phalanibbattakassa samudayassa nibbānasampāpakassa ariyamaggassa ca dhammabhāvañca dassetuṃ ‘saccavāro’ vutto. Yassa kassaci pana hetuphalanibbattakassa hetuno dhammabhāvaṃ, hetuphalassa ca atthabhāvaṃ dassetuṃ ‘hetuvāro’ vutto. Tattha ca hetuphalakkamavasena uppaṭipāṭiyā paṭhamaṃ dhammapaṭisambhidā niddiṭṭhā. Ye pana dhammā tamhā tamhā rūpārūpappabhedā hetuto jātā, tesaṃ atthabhāvaṃ, tassa tassa ca rūpārūpadhammappabhedassa hetuno dhammabhāvaṃ dassetuṃ ‘dhammavāro’ vutto. Jarāmaraṇādīnaṃ pana atthabhāvaṃ, jarāmaraṇādisamudayasaṅkhātānaṃ jātiādīnañca dhammabhāvaṃ dassetuṃ ‘paccayākāravāro’ vutto. Tato pariyattisaṅkhātassa tassa tassa bhāsitassa dhammabhāvaṃ, bhāsitasaṅkhātena paccayena pattabbassa bhāsitatthassa ca atthabhāvaṃ dassetuṃ ‘pariyattivāro’ vutto.

    తత్థ చ యస్మా భాసితం ఞత్వా తస్సత్థో ఞాయతి, తస్మా భాసితభాసితత్థక్కమేన ఉప్పటిపాటియా పఠమం ధమ్మపటిసమ్భిదా నిద్దిట్ఠా. పరియత్తిధమ్మస్స చ పభేదదస్సనత్థం ‘‘తత్థ కతమా ధమ్మపటిసమ్భిదా’’తి పుచ్ఛాపుబ్బఙ్గమో పటినిద్దేసవారో వుత్తో. తత్థ సుత్తన్తిఆదీహి నవహి అఙ్గేహి నిప్పదేసతో తన్తి గహితా. అయం ఇమస్స భాసితస్స అత్థో, అయం ఇమస్స భాసితస్స అత్థోతి ఇమస్మిమ్పి ఠానే భాసితవసేన నిప్పదేసతో తన్తి ఏవ గహితాతి.

    Tattha ca yasmā bhāsitaṃ ñatvā tassattho ñāyati, tasmā bhāsitabhāsitatthakkamena uppaṭipāṭiyā paṭhamaṃ dhammapaṭisambhidā niddiṭṭhā. Pariyattidhammassa ca pabhedadassanatthaṃ ‘‘tattha katamā dhammapaṭisambhidā’’ti pucchāpubbaṅgamo paṭiniddesavāro vutto. Tattha suttantiādīhi navahi aṅgehi nippadesato tanti gahitā. Ayaṃ imassa bhāsitassa attho, ayaṃ imassa bhāsitassa atthoti imasmimpi ṭhāne bhāsitavasena nippadesato tanti eva gahitāti.

    సుత్తన్తభాజనీయవణ్ణనా.

    Suttantabhājanīyavaṇṇanā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / విభఙ్గపాళి • Vibhaṅgapāḷi / ౧౫. పటిసమ్భిదావిభఙ్గో • 15. Paṭisambhidāvibhaṅgo

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / విభఙ్గ-మూలటీకా • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ౧౫. పటిసమ్భిదావిభఙ్గో • 15. Paṭisambhidāvibhaṅgo

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / విభఙ్గ-అనుటీకా • Vibhaṅga-anuṭīkā / ౧౫. పటిసమ్భిదావిభఙ్గో • 15. Paṭisambhidāvibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact