Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನೀ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā

    ೧೨. ಝಾನವಿಭಙ್ಗೋ

    12. Jhānavibhaṅgo

    ೧. ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯಂ

    1. Suttantabhājanīyaṃ

    ಮಾತಿಕಾವಣ್ಣನಾ

    Mātikāvaṇṇanā

    ೫೦೮. ಇದಾನಿ ತದನನ್ತರೇ ಝಾನವಿಭಙ್ಗೇ ಯಾ ತಾವ ಅಯಂ ಸಕಲಸ್ಸಾಪಿ ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯಸ್ಸ ಪಠಮಂ ಮಾತಿಕಾ ಠಪಿತಾ, ತತ್ಥ ಇಧಾತಿ ವಚನಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗಕರಣೀಯಸಮ್ಪದಾಯ ಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಬ್ಬಪ್ಪಕಾರಜ್ಝಾನನಿಬ್ಬತ್ತಕಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸನ್ನಿಸ್ಸಯಭೂತಸಾಸನಪರಿದೀಪನಂ, ಅಞ್ಞಸಾಸನಸ್ಸ ಚ ತಥಾಭಾವಪಟಿಸೇಧನಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಇಧೇವ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಣೋ…ಪೇ॰… ಸುಞ್ಞಾ ಪರಪ್ಪವಾದಾ ಸಮಣೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಹೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೨೪೧)। ಭಿಕ್ಖೂತಿ ತೇಸಂ ಝಾನಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಕಪುಗ್ಗಲಪರಿದೀಪನಂ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಪರಿದೀಪನಂ। ವಿಹರತೀತಿ ಇದಮಸ್ಸ ತದನುರೂಪವಿಹಾರಸಮಙ್ಗೀಭಾವಪರಿದೀಪನಂ। ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸ್ಸ ಉಪರಿ ಝಾನಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಚ ಉಪಕಾರಧಮ್ಮಪರಿದೀಪನಂ। ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖತೋ ಅಚವನಧಮ್ಮತಾಪರಿದೀಪನಂ। ಸಮಾದಾಯಾತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ಅನವಸೇಸತೋ ಆದಾನಪರಿದೀಪನಂ। ಸಿಕ್ಖತೀತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಯ ಸಮಙ್ಗೀಭಾವಪರಿದೀಪನಂ। ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಧಮ್ಮಪರಿದೀಪನಂ।

    508. Idāni tadanantare jhānavibhaṅge yā tāva ayaṃ sakalassāpi suttantabhājanīyassa paṭhamaṃ mātikā ṭhapitā, tattha idhāti vacanaṃ pubbabhāgakaraṇīyasampadāya sampannassa sabbappakārajjhānanibbattakassa puggalassa sannissayabhūtasāsanaparidīpanaṃ, aññasāsanassa ca tathābhāvapaṭisedhanaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘idheva, bhikkhave, samaṇo…pe… suññā parappavādā samaṇehi aññehī’’ti (a. ni. 4.241). Bhikkhūti tesaṃ jhānānaṃ nibbattakapuggalaparidīpanaṃ. Pātimokkhasaṃvarasaṃvutoti idamassa pātimokkhasaṃvare patiṭṭhitabhāvaparidīpanaṃ. Viharatīti idamassa tadanurūpavihārasamaṅgībhāvaparidīpanaṃ. Ācāragocarasampannoti idamassa heṭṭhā pātimokkhasaṃvarassa upari jhānānuyogassa ca upakāradhammaparidīpanaṃ. Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvīti idamassa pātimokkhato acavanadhammatāparidīpanaṃ. Samādāyāti idamassa sikkhāpadānaṃ anavasesato ādānaparidīpanaṃ. Sikkhatīti idamassa sikkhāya samaṅgībhāvaparidīpanaṃ. Sikkhāpadesūti idamassa sikkhitabbadhammaparidīpanaṃ.

    ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸೂತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾಯ ಭೂಮಿಪರಿದೀಪನಂ; ರಕ್ಖಿತಬ್ಬೋಕಾಸಪರಿದೀಪನನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ ಏವ। ಗುತ್ತದ್ವಾರೋತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ಸಂವಿಹಿತಾರಕ್ಖಭಾವಪರಿದೀಪನಂ। ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಸನ್ತೋಸಾದಿಗುಣಪರಿದೀಪನಂ। ಪುಬ್ಬರತ್ತಾಪರರತ್ತಂ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಕಾರಣಭಾವಪರಿದೀಪನಂ। ಸಾತಚ್ಚಂ ನೇಪಕ್ಕನ್ತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪರಿಗ್ಗಹಿತೇನ ವೀರಿಯೇನ ಸಾತಚ್ಚಕಾರಿತಾಪರಿದೀಪನಂ । ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿಯತ್ತಪರಿದೀಪನಂ।

    Indriyesūti idamassa guttadvāratāya bhūmiparidīpanaṃ; rakkhitabbokāsaparidīpanantipi vadanti eva. Guttadvāroti idamassa chasu dvāresu saṃvihitārakkhabhāvaparidīpanaṃ. Bhojane mattaññūti idamassa santosādiguṇaparidīpanaṃ. Pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyuttoti idamassa kāraṇabhāvaparidīpanaṃ. Sātaccaṃnepakkanti idamassa paññāpariggahitena vīriyena sātaccakāritāparidīpanaṃ . Bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttoti idamassa paṭipattiyā nibbedhabhāgiyattaparidīpanaṃ.

    ಸೋ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ…ಪೇ॰… ತುಣ್ಹೀಭಾವೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತೀತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಪರಿದೀಪನಂ। ಸೋ ವಿವಿತ್ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಭಜತೀತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಅನುರೂಪಸೇನಾಸನಪರಿಗ್ಗಹಪರಿದೀಪನಂ। ಅರಞ್ಞಂ…ಪೇ॰… ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪನ್ತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಸೇನಾಸನಪ್ಪಭೇದನಿರಾದೀನವತಾನಿಸಂಸಪರಿದೀಪನಂ। ಸೋ ಅರಞ್ಞಗತೋ ವಾತಿ ಇದಮಸ್ಸ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಸೇನಾಸನೇನ ಯುತ್ತಭಾವಪರಿದೀಪನಂ। ನಿಸೀದತೀತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಯೋಗಾನುರೂಪಇರಿಯಾಪಥಪರಿದೀಪನಂ। ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಯೋಗಾರಮ್ಭಪರಿದೀಪನಂ। ಸೋ ಅಭಿಜ್ಝಂ ಲೋಕೇ ಪಹಾಯಾತಿಆದಿ ಪನಸ್ಸ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾನುಯೋಗೇನ ನೀವರಣಪ್ಪಹಾನಪರಿದೀಪನಂ। ತಸ್ಸೇವ ಪಹೀನನೀವರಣಸ್ಸ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹೀತಿಆದಿ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಝಾನುಪ್ಪತ್ತಿಪರಿದೀಪನಂ।

    So abhikkante…pe… tuṇhībhāve sampajānakārī hotīti idamassa sabbattha satisampajaññasamannāgatattaparidīpanaṃ. So vivittaṃ senāsanaṃ bhajatīti idamassa anurūpasenāsanapariggahaparidīpanaṃ. Araññaṃ…pe… paṭisallānasāruppanti idamassa senāsanappabhedanirādīnavatānisaṃsaparidīpanaṃ. Soaraññagato vāti idamassa vuttappakārena senāsanena yuttabhāvaparidīpanaṃ. Nisīdatīti idamassa yogānurūpairiyāpathaparidīpanaṃ. Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti idamassa yogārambhaparidīpanaṃ. So abhijjhaṃ loke pahāyātiādi panassa kammaṭṭhānānuyogena nīvaraṇappahānaparidīpanaṃ. Tasseva pahīnanīvaraṇassa vivicceva kāmehītiādi paṭipāṭiyā jhānuppattiparidīpanaṃ.

    ಅಪಿ ಚ ಇಧ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಝಾನುಪ್ಪಾದಕೋ ಭಿಕ್ಖು। ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಝಾನುಪ್ಪಾದಕೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸೀಲಾನಿ ಸೋಧೇತಬ್ಬಾನಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋತಿ ಇಮಿನಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿಂ ಉಪದಿಸತಿ। ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋತಿಆದಿನಾ ಆಜೀವಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಂ। ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂತಿ ಇಮಿನಾ ತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸೀಲಾನಂ ಅನವಸೇಸತೋ ಆದಾನಂ। ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋತಿ ಇಮಿನಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸೀಲಂ। ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂತಿ ಇಮಿನಾ ಪಚ್ಚಯಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಸೀಲಂ। ಪುಬ್ಬರತ್ತಾಪರರತ್ತನ್ತಿಆದಿನಾ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಝಾನಭಾವನಾಯ ಉಪಕಾರಕೇ ಧಮ್ಮೇ। ಸೋ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇತಿಆದಿನಾ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಪರಿಹಾನಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಚ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಸಮಾಯೋಗಂ। ಸೋ ವಿವಿತ್ತನ್ತಿಆದಿನಾ ಭಾವನಾನುರೂಪಸೇನಾಸನಪರಿಗ್ಗಹಂ। ಸೋ ಅರಞ್ಞಗತೋ ವಾತಿಆದಿನಾ ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಉಪಗತಸ್ಸ ಝಾನಾನುರೂಪಇರಿಯಾಪಥಞ್ಚೇವ ಝಾನಭಾವನಾರಮ್ಭಞ್ಚ। ಸೋ ಅಭಿಜ್ಝನ್ತಿಆದಿನಾ ಝಾನಭಾವನಾರಮ್ಭೇನ ಝಾನಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮಪ್ಪಹಾನಂ। ಸೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಪಹಾಯಾತಿಆದಿನಾ ಏವಂ ಪಹೀನಜ್ಝಾನಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಬ್ಬಜ್ಝಾನಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಕ್ಕಮಂ ಉಪದಿಸತೀತಿ।

    Api ca idha bhikkhūti imasmiṃ sāsane jhānuppādako bhikkhu. Idāni yasmā jhānuppādakena bhikkhunā cattāri sīlāni sodhetabbāni, tasmāssa pātimokkhasaṃvarasaṃvutoti iminā pātimokkhasaṃvarasīlavisuddhiṃ upadisati. Ācāragocarasampannotiādinā ājīvapārisuddhisīlaṃ. Samādāya sikkhati sikkhāpadesūti iminā tesaṃ dvinnaṃ sīlānaṃ anavasesato ādānaṃ. Indriyesu guttadvāroti iminā indriyasaṃvarasīlaṃ. Bhojane mattaññūti iminā paccayasannissitasīlaṃ. Pubbarattāpararattantiādinā sīle patiṭṭhitassa jhānabhāvanāya upakārake dhamme. So abhikkantetiādinā tesaṃ dhammānaṃ aparihānāya kammaṭṭhānassa ca asammosāya satisampajaññasamāyogaṃ. So vivittantiādinā bhāvanānurūpasenāsanapariggahaṃ. Soaraññagato vātiādinā taṃ senāsanaṃ upagatassa jhānānurūpairiyāpathañceva jhānabhāvanārambhañca. So abhijjhantiādinā jhānabhāvanārambhena jhānapaccanīkadhammappahānaṃ. So ime pañca nīvaraṇe pahāyātiādinā evaṃ pahīnajjhānapaccanīkadhammassa sabbajjhānānaṃ uppattikkamaṃ upadisatīti.

    ಮಾತಿಕಾವಣ್ಣನಾ।

    Mātikāvaṇṇanā.

    ನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ

    Niddesavaṇṇanā

    ೫೦೯. ಇದಾನಿ ಯಥಾನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಮಾತಿಕಂ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಭಾಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಧಾತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾತಿಆದೀಹಿ ದಸಹಿ ಪದೇಹಿ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಸಙ್ಖಾತಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧಸಾಸನಮೇವ ಕಥಿತಂ। ತಞ್ಹಿ ಬುದ್ಧೇನ ಭಗವತಾ ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ದಿಟ್ಠೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಸೇವ ಖಮನವಸೇನ ಖನ್ತಿ, ರುಚ್ಚನವಸೇನ ರುಚಿ, ಗಹಣವಸೇನ ಆದಾಯೋ, ಸಭಾವಟ್ಠೇನ ಧಮ್ಮೋ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ವಿನಯೋ, ತದುಭಯೇನಾಪಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ, ಪವುತ್ತವಸೇನ ಪಾವಚನಂ, ಸೇಟ್ಠಚರಿಯಟ್ಠೇನ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಅನುಸಿಟ್ಠಿದಾನವಸೇನ ಸತ್ಥುಸಾಸನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾತಿಆದೀಸು ಇಮಿಸ್ಸಾ ಬುದ್ಧದಿಟ್ಠಿಯಾ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ಬುದ್ಧಖನ್ತಿಯಾ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ಬುದ್ಧರುಚಿಯಾ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧಆದಾಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧವಿನಯೇ।

    509. Idāni yathānikkhittaṃ mātikaṃ paṭipāṭiyā bhājetvā dassetuṃ idhāti imissā diṭṭhiyātiādi āraddhaṃ. Tattha imissā diṭṭhiyātiādīhi dasahi padehi sikkhattayasaṅkhātaṃ sabbaññubuddhasāsanameva kathitaṃ. Tañhi buddhena bhagavatā diṭṭhattā diṭṭhīti vuccati. Tasseva khamanavasena khanti, ruccanavasena ruci, gahaṇavasena ādāyo, sabhāvaṭṭhena dhammo, sikkhitabbaṭṭhena vinayo, tadubhayenāpi dhammavinayo, pavuttavasena pāvacanaṃ, seṭṭhacariyaṭṭhena brahmacariyaṃ, anusiṭṭhidānavasena satthusāsananti vuccati. Tasmā imissā diṭṭhiyātiādīsu imissā buddhadiṭṭhiyā, imissā buddhakhantiyā, imissā buddharuciyā, imasmiṃ buddhaādāye, imasmiṃ buddhadhamme, imasmiṃ buddhavinaye.

    ‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ತ್ವಂ, ಗೋತಮಿ, ಧಮ್ಮೇ ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಸರಾಗಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ವಿರಾಗಾಯ, ಸಂಯೋಗಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ವಿಸಂಯೋಗಾಯ, ಆಚಯಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ಅಪಚಯಾಯ, ಉಪಾದಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಾ, ಮಹಿಚ್ಛತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ, ಅಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ, ಸಙ್ಗಣಿಕಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ಪವಿವೇಕಾಯ, ಕೋಸಜ್ಜಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಾಯ, ದುಬ್ಭರತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ಸುಭರತಾಯಾ’ತಿ ಏಕಂಸೇನ ಹಿ, ಗೋತಮಿ, ಧಾರೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘ನೇಸೋ ಧಮ್ಮೋ, ನೇಸೋ ವಿನಯೋ, ನೇತಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನ’ನ್ತಿ। ಯೇ ಚ ಖೋ ತ್ವಂ, ಗೋತಮಿ, ಧಮ್ಮೇ ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ವಿರಾಗಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ಸರಾಗಾಯ…ಪೇ॰… ಸುಭರತಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ದುಬ್ಭರತಾಯಾ’ತಿ। ಏಕಂಸೇನ ಹಿ, ಗೋತಮಿ, ಧಾರೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘ಏಸೋ ಧಮ್ಮೋ, ಏಸೋ ವಿನಯೋ, ಏತಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನ’’ನ್ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೫೩; ಚೂಳವ॰ ೪೦೬)।

    ‘‘Ye ca kho tvaṃ, gotami, dhamme jāneyyāsi – ‘ime dhammā sarāgāya saṃvattanti no virāgāya, saṃyogāya saṃvattanti no visaṃyogāya, ācayāya saṃvattanti no apacayāya, upādāya saṃvattanti no paṭinissaggiyā, mahicchatāya saṃvattanti no appicchatāya, asantuṭṭhiyā saṃvattanti no santuṭṭhiyā, saṅgaṇikāya saṃvattanti no pavivekāya, kosajjāya saṃvattanti no vīriyārambhāya, dubbharatāya saṃvattanti no subharatāyā’ti ekaṃsena hi, gotami, dhāreyyāsi – ‘neso dhammo, neso vinayo, netaṃ satthusāsana’nti. Ye ca kho tvaṃ, gotami, dhamme jāneyyāsi – ‘ime dhammā virāgāya saṃvattanti no sarāgāya…pe… subharatāya saṃvattanti no dubbharatāyā’ti. Ekaṃsena hi, gotami, dhāreyyāsi – ‘eso dhammo, eso vinayo, etaṃ satthusāsana’’nti (a. ni. 8.53; cūḷava. 406).

    ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮವಿನಯೇ , ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧಪಾವಚನೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧಸತ್ಥುಸಾಸನೇತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Evaṃ vutte imasmiṃ buddhadhammavinaye , imasmiṃ buddhapāvacane, imasmiṃ buddhabrahmacariye, imasmiṃ buddhasatthusāsaneti evamattho veditabbo.

    ಅಪಿಚೇತಂ ಸಿಕ್ಖಾತ್ತಯಸಙ್ಖಾತಂ ಸಕಲಂ ಸಾಸನಂ ಭಗವತಾ ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಪಚ್ಚಯತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಪುಬ್ಬಙ್ಗಮತ್ತಾ ಚ ದಿಟ್ಠಿ, ಭಗವತೋ ಖಮನವಸೇನ ಖನ್ತಿ, ರುಚ್ಚನವಸೇನ ರುಚಿ, ಗಹಣವಸೇನ ಆದಾಯೋ। ಅತ್ತನೋ ಕಾರಕಂ ಅಪಾಯೇಸು ಅಪತಮಾನಂ ಧಾರೇತೀತಿ ಧಮ್ಮೋ। ಸೋವ ಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖಂ ವಿನತೀತಿ ವಿನಯೋ। ಧಮ್ಮೋ ಚ ಸೋ ವಿನಯೋ ಚಾತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ಕುಸಲಧಮ್ಮೇಹಿ ವಾ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮಾನಂ ಏಸ ವಿನಯೋತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ತೇನೇವ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ತ್ವಂ, ಗೋತಮಿ, ಧಮ್ಮೇ ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ವಿರಾಗಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ ನೋ ಸರಾಗಾಯ…ಪೇ॰… ಏಕಂಸೇನ, ಗೋತಮಿ, ಧಾರೇಯ್ಯಾಸಿ ‘ಏಸೋ ಧಮ್ಮೋ, ಏಸೋ ವಿನಯೋ, ಏತಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನ’ನ್ತಿ।

    Apicetaṃ sikkhāttayasaṅkhātaṃ sakalaṃ sāsanaṃ bhagavatā diṭṭhattā sammādiṭṭhipaccayattā sammādiṭṭhipubbaṅgamattā ca diṭṭhi, bhagavato khamanavasena khanti, ruccanavasena ruci, gahaṇavasena ādāyo. Attano kārakaṃ apāyesu apatamānaṃ dhāretīti dhammo. Sova saṃkilesapakkhaṃ vinatīti vinayo. Dhammo ca so vinayo cāti dhammavinayo. Kusaladhammehi vā akusaladhammānaṃ esa vinayoti dhammavinayo. Teneva vuttaṃ – ‘‘ye ca kho tvaṃ, gotami, dhamme jāneyyāsi – ‘ime dhammā virāgāya saṃvattanti no sarāgāya…pe… ekaṃsena, gotami, dhāreyyāsi ‘eso dhammo, eso vinayo, etaṃ satthusāsana’nti.

    ಧಮ್ಮೇನ ವಾ ವಿನಯೋ, ನ ದಣ್ಡಾದೀಹೀತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ, ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –

    Dhammena vā vinayo, na daṇḍādīhīti dhammavinayo, vuttampi cetaṃ –

    ‘‘ದಣ್ಡೇನೇಕೇ ದಮಯನ್ತಿ, ಅಙ್ಕುಸೇಹಿ ಕಸಾಹಿ ಚ।

    ‘‘Daṇḍeneke damayanti, aṅkusehi kasāhi ca;

    ಅದಣ್ಡೇನ ಅಸತ್ಥೇನ, ನಾಗೋ ದನ್ತೋ ಮಹೇಸಿನಾ’’ತಿ॥ (ಚೂಳವ॰ ೩೪೨; ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೩೫೨)।

    Adaṇḍena asatthena, nāgo danto mahesinā’’ti. (cūḷava. 342; ma. ni. 2.352);

    ತಥಾ –

    Tathā –

    ‘‘ಧಮ್ಮೇನ ನೀಯಮಾನಾನಂ, ಕಾ ಉಸೂಯಾ ವಿಜಾನತ’’ನ್ತಿ। (ಮಹಾವ॰ ೬೩)।

    ‘‘Dhammena nīyamānānaṃ, kā usūyā vijānata’’nti; (Mahāva. 63);

    ಧಮ್ಮಾಯ ವಾ ವಿನಯೋ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮತ್ಥಞ್ಹೇಸ ವಿನಯೋ, ನ ಭವಭೋಗಾಮಿಸತ್ಥಂ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ನಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತಿ ಜನಕುಹನತ್ಥ’’ನ್ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೨೫) ವಿತ್ಥಾರೋ। ಪುಣ್ಣತ್ಥೇರೋಪಿ ಆಹ – ‘‘ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೫೯)। ವಿಸಿಟ್ಠಂ ವಾ ನಯತೀತಿ ವಿನಯೋ। ಧಮ್ಮತೋ ವಿನಯೋ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ಸಂಸಾರಧಮ್ಮತೋ ಹಿ ಸೋಕಾದಿಧಮ್ಮತೋ ವಾ ಏಸ ವಿಸಿಟ್ಠಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಯತಿ। ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಾ ವಿನಯೋ, ನ ತಿತ್ಥಕರಾನನ್ತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ; ಧಮ್ಮಭೂತೋ ಹಿ ಭಗವಾ, ತಸ್ಸೇವ ವಿನಯೋ। ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಧಮ್ಮಾಯೇವ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ ಚ, ತಸ್ಮಾ ಏಸ ಧಮ್ಮೇಸು ವಿನಯೋ, ನ ಸತ್ತೇಸು, ನ ಜೀವೇಸು ಚಾತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ಸಾತ್ಥಸಬ್ಯಞ್ಜನತಾದೀಹಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಚನತೋ ಪಧಾನಂ ವಚನನ್ತಿ ಪವಚನಂ; ಪವಚನಮೇವ ಪಾವಚನಂ। ಸಬ್ಬಚರಿಯಾಹಿ ವಿಸಿಟ್ಠಚರಿಯಾಭಾವೇನ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸತ್ಥುಭೂತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನನ್ತಿ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ; ಸತ್ಥುಭೂತಂ ವಾ ಸಾಸನನ್ತಿಪಿ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ। ‘‘ಸೋ ವೋ ಮಮಚ್ಚಯೇನ ಸತ್ಥಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೧೬) ಹಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋವ ಸತ್ಥಾತಿ ವುತ್ತೋತಿ ಏವಮೇತೇಸಂ ಪದಾನಂ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Dhammāya vā vinayo dhammavinayo. Anavajjadhammatthañhesa vinayo, na bhavabhogāmisatthaṃ. Tenāha bhagavā – ‘‘nayidaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussati janakuhanattha’’nti (a. ni. 4.25) vitthāro. Puṇṇattheropi āha – ‘‘anupādāparinibbānatthaṃ kho, āvuso, bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’’ti (ma. ni. 1.259). Visiṭṭhaṃ vā nayatīti vinayo. Dhammato vinayo dhammavinayo. Saṃsāradhammato hi sokādidhammato vā esa visiṭṭhaṃ nibbānaṃ nayati. Dhammassa vā vinayo, na titthakarānanti dhammavinayo; dhammabhūto hi bhagavā, tasseva vinayo. Yasmā vā dhammāyeva abhiññeyyā pariññeyyā pahātabbā bhāvetabbā sacchikātabbā ca, tasmā esa dhammesu vinayo, na sattesu, na jīvesu cāti dhammavinayo. Sātthasabyañjanatādīhi aññesaṃ vacanato padhānaṃ vacananti pavacanaṃ; pavacanameva pāvacanaṃ. Sabbacariyāhi visiṭṭhacariyābhāvena brahmacariyaṃ. Devamanussānaṃ satthubhūtassa bhagavato sāsananti satthusāsanaṃ; satthubhūtaṃ vā sāsanantipi satthusāsanaṃ. ‘‘So vo mamaccayena satthā’’ti (dī. ni. 2.216) hi dhammavinayova satthāti vuttoti evametesaṃ padānaṃ attho veditabbo.

    ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಸಾಸನೇ ಸಬ್ಬಪಕಾರಜ್ಝಾನನಿಬ್ಬತ್ತಕೋ ಭಿಕ್ಖು ದಿಸ್ಸತಿ, ನ ಅಞ್ಞತ್ರ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ‘ಇಮಿಸ್ಸಾ’ತಿ ಚ ‘ಇಮಸ್ಮಿ’ನ್ತಿ ಚ ಅಯಂ ನಿಯಮೋ ಕತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ। ಅಯಂ ‘ಇಧಾ’ತಿ ಮಾತಿಕಾಪದನಿದ್ದೇಸಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ।

    Yasmā pana imasmiṃyeva sāsane sabbapakārajjhānanibbattako bhikkhu dissati, na aññatra, tasmā tattha tattha ‘imissā’ti ca ‘imasmi’nti ca ayaṃ niyamo katoti veditabboti. Ayaṃ ‘idhā’ti mātikāpadaniddesassa attho.

    ೫೧೦. ಭಿಕ್ಖುನಿದ್ದೇಸೇ ಸಮಞ್ಞಾಯಾತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ, ವೋಹಾರೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮಞ್ಞಾಯ ಏವ ಹಿ ಏಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ತಥಾ ಹಿ ನಿಮನ್ತನಾದಿಮ್ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಸು ಗಣೀಯಮಾನೇಸು ಸಾಮಣೇರೇಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ‘ಸತಂ ಭಿಕ್ಖೂ, ಸಹಸ್ಸಂ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಪಟಿಞ್ಞಾಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಜಾನನೇನ। ಪಟಿಞ್ಞಾಯಪಿ ಹಿ ಏಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ತಸ್ಸ ‘‘ಕೋ ಏತ್ಥ ಆವುಸೋ’’ತಿ? ‘‘ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಏವಮಾದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೯೬) ಸಮ್ಭವೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಅಯಂ ಪನ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಪಟಿಞ್ಞಾ। ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಪನ ದುಸ್ಸೀಲಾಪಿ ಪಟಿಪಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಾ ‘‘ಕೋ ಏತ್ಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಧಮ್ಮಿಕಾಯ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಅಭೂತತ್ಥಾಯ ‘‘ಮಯಂ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।

    510. Bhikkhuniddese samaññāyāti paññattiyā, vohārenāti attho. Samaññāya eva hi ekacco bhikkhūti paññāyati. Tathā hi nimantanādimhi bhikkhūsu gaṇīyamānesu sāmaṇerepi gahetvā ‘sataṃ bhikkhū, sahassaṃ bhikkhū’ti vadanti. Paṭiññāyāti attano paṭijānanena. Paṭiññāyapi hi ekacco bhikkhūti paññāyati. Tassa ‘‘ko ettha āvuso’’ti? ‘‘Ahaṃ, āvuso, bhikkhū’’ti evamādīsu (a. ni. 10.96) sambhavo daṭṭhabbo. Ayaṃ pana ānandattherena vuttattā dhammikā paṭiññā. Rattibhāge pana dussīlāpi paṭipathaṃ āgacchantā ‘‘ko etthā’’ti vutte adhammikāya paṭiññāya abhūtatthāya ‘‘mayaṃ bhikkhū’’ti vadanti.

    ಭಿಕ್ಖತೀತಿ ಯಾಚತಿ। ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖತಿ, ಭಿಕ್ಖಂ ಏಸತಿ ಗವೇಸತಿ, ಸೋ ತಂ ಲಭತು ವಾ ಮಾ ವಾ, ಅಥ ಖೋ ಭಿಕ್ಖತೀತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಭಿಕ್ಖಕೋತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನೇನ ಪದಂ ವಡ್ಢಿತಂ; ಭಿಕ್ಖನಧಮ್ಮತಾಯ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋತಿ ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಅಜ್ಝುಪಗತಂ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋ ನಾಮ। ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಮಹನ್ತಂ ವಾ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಂ ಪಹಾಯ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಕಸಿಗೋರಕ್ಖಾದೀಹಿ ಜೀವಿತಕಪ್ಪನಂ ಹಿತ್ವಾ ಲಿಙ್ಗಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನೇನೇವ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಪರಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಜೀವಿಕತ್ತಾ ವಾ ವಿಹಾರಮಜ್ಝೇ ಕಾಜಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಮಾನೋಪಿ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಪಿಣ್ಡಿಯಾಲೋಪಭೋಜನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಉಸ್ಸಾಹಜಾತತ್ತಾ ವಾ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋತಿ ಭಿಕ್ಖು।

    Bhikkhatīti yācati. Yo hi koci bhikkhati, bhikkhaṃ esati gavesati, so taṃ labhatu vā mā vā, atha kho bhikkhatīti bhikkhu. Bhikkhakoti byañjanena padaṃ vaḍḍhitaṃ; bhikkhanadhammatāya bhikkhūti attho. Bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti buddhādīhi ajjhupagataṃ bhikkhācariyaṃ ajjhupagatattā bhikkhācariyaṃ ajjhupagato nāma. Yo hi koci appaṃ vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, kasigorakkhādīhi jīvitakappanaṃ hitvā liṅgasampaṭicchaneneva bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu. Parappaṭibaddhajīvikattā vā vihāramajjhe kājabhattaṃ bhuñjamānopi bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu. Piṇḍiyālopabhojanaṃ nissāya pabbajjāya ussāhajātattā vā bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu.

    ಅಗ್ಘಫಸ್ಸವಣ್ಣಭೇದೇನ ಭಿನ್ನಂ ಪಟಂ ಧಾರೇತೀತಿ ಭಿನ್ನಪಟಧರೋ। ತತ್ಥ ಸತ್ಥಕಚ್ಛೇದನೇನ ಅಗ್ಘಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕೋಪಿ ಹಿ ಪಟೋ ಸತ್ಥಕೇನ ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ ಛಿನ್ನೋ ಭಿನ್ನಗ್ಘೋ ಹೋತಿ, ಪುರಿಮಗ್ಘತೋ ಉಪಡ್ಢಮ್ಪಿ ನ ಅಗ್ಘತಿ। ಸುತ್ತಸಂಸಿಬ್ಬನೇನ ಫಸ್ಸಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸುಖಸಮ್ಫಸ್ಸೋಪಿ ಹಿ ಪಟೋ ಸುತ್ತೇಹಿ ಸಂಸಿಬ್ಬಿತೋ ಭಿನ್ನಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ, ಖರಸಮ್ಫಸ್ಸತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಸೂಚಿಮಲಾದೀಹಿ ವಣ್ಣಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸುಪರಿಸುದ್ಧೋಪಿ ಹಿ ಪಟೋ ಸೂಚಿಕಮ್ಮತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೂಚಿಮಲೇನ, ಹತ್ಥಸೇದಮಲಜಲ್ಲಿಕಾದೀಹಿ , ಅವಸಾನೇ ರಜನಕಪ್ಪಕರಣೇಹಿ ಚ ಭಿನ್ನವಣ್ಣೋ ಹೋತಿ, ಪಕತಿವಣ್ಣಂ ವಿಜಹತಿ। ಏವಂ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ಭಿನ್ನಪಟಧಾರಣತೋ ಭಿನ್ನಪಟಧರೋತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಗಿಹೀವತ್ಥವಿಸಭಾಗಾನಂ ವಾ ಕಾಸಾವಾನಂ ಧಾರಣಮತ್ತೇನೇವ ಭಿನ್ನಪಟಧರೋತಿ ಭಿಕ್ಖು।

    Agghaphassavaṇṇabhedena bhinnaṃ paṭaṃ dhāretīti bhinnapaṭadharo. Tattha satthakacchedanena agghabhedo veditabbo. Sahassagghanakopi hi paṭo satthakena khaṇḍākhaṇḍikaṃ chinno bhinnaggho hoti, purimagghato upaḍḍhampi na agghati. Suttasaṃsibbanena phassabhedo veditabbo. Sukhasamphassopi hi paṭo suttehi saṃsibbito bhinnaphasso hoti, kharasamphassataṃ pāpuṇāti. Sūcimalādīhi vaṇṇabhedo veditabbo. Suparisuddhopi hi paṭo sūcikammato paṭṭhāya sūcimalena, hatthasedamalajallikādīhi , avasāne rajanakappakaraṇehi ca bhinnavaṇṇo hoti, pakativaṇṇaṃ vijahati. Evaṃ tīhākārehi bhinnapaṭadhāraṇato bhinnapaṭadharoti bhikkhu. Gihīvatthavisabhāgānaṃ vā kāsāvānaṃ dhāraṇamatteneva bhinnapaṭadharoti bhikkhu.

    ಭಿನ್ದತಿ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಪಞ್ಚ ಕಿಲೇಸೇ ಭಿನ್ದತೀತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಚತ್ತಾರೋ, ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಚತ್ತಾರೋ, ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಅಟ್ಠ ಕಿಲೇಸೇ ಭಿನ್ದತೀತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಏತ್ತಾವತಾ ಚತ್ತಾರೋ ಮಗ್ಗಟ್ಠಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಭಿನ್ನತ್ತಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಚತ್ತಾರೋ ಫಲಟ್ಠಾ। ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಪಞ್ಚ ಕಿಲೇಸೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಸಕದಾಗಾಮೀ ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಚತ್ತಾರೋ, ಅನಾಗಾಮೀ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಚತ್ತಾರೋ, ಅರಹಾ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಅಟ್ಠ ಕಿಲೇಸೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಏವಮಯಂ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಫಲಟ್ಠೋ ಭಿನ್ನತ್ತಾ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಿಕ್ಖು ನಾಮ।

    Bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhu. Sotāpattimaggena pañca kilese bhindatīti bhikkhu. Sakadāgāmimaggena cattāro, anāgāmimaggena cattāro, arahattamaggena aṭṭha kilese bhindatīti bhikkhu. Ettāvatā cattāro maggaṭṭhā dassitā. Bhinnattāti iminā pana cattāro phalaṭṭhā. Sotāpanno hi sotāpattimaggena pañca kilese bhinditvā ṭhito. Sakadāgāmī sakadāgāmimaggena cattāro, anāgāmī anāgāmimaggena cattāro, arahā arahattamaggena aṭṭha kilese bhinditvā ṭhito. Evamayaṃ catubbidho phalaṭṭho bhinnattā pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ bhikkhu nāma.

    ಓಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾತಿ ಏತ್ಥ ದ್ವೇ ಓಧೀ – ಮಗ್ಗೋಧಿ ಚ ಕಿಲೇಸೋಧಿ ಚ। ಓಧಿ ನಾಮ ಸೀಮಾ, ಮರಿಯಾದಾ। ತತ್ಥ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಮಗ್ಗೋಧಿನಾ ಓಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾ ಭಿಕ್ಖು। ತಸ್ಸ ಹಿ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಏಕೇನೇವ ಓಧಿನಾ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ, ನ ಸಕಲೇನ ಮಗ್ಗಚತುಕ್ಕೇನ। ಸಕದಾಗಾಮೀಅನಾಗಾಮೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಚ ಕಿಲೇಸೋಧಿನಾಪಿ ಓಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾ ಭಿಕ್ಖು। ತಸ್ಸ ಹಿ ಪಹಾತಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಸು ಓಧಿನಾವ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ, ನ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ। ಅರಹಾ ಪನ ಅನೋಧಿಸೋವ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾ ಭಿಕ್ಖು। ತಸ್ಸ ಹಿ ಮಗ್ಗಚತುಕ್ಕೇನ ಅನೋಧಿನಾವ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ, ನ ಏಕಾಯ ಮಗ್ಗಸೀಮಾಯ। ಪಹಾತಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಸು ಚ ಅನೋಧಿಸೋವ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ। ಏಕಾಪಿ ಹಿ ಕಿಲೇಸಸೀಮಾ ಠಿತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏವಂ ಸೋ ಉಭಯಥಾಪಿ ಅನೋಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾ ಭಿಕ್ಖು।

    Odhiso kilesānaṃ pahānāti ettha dve odhī – maggodhi ca kilesodhi ca. Odhi nāma sīmā, mariyādā. Tattha sotāpanno maggodhinā odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu. Tassa hi catūsu maggesu ekeneva odhinā kilesā pahīnā, na sakalena maggacatukkena. Sakadāgāmīanāgāmīsupi eseva nayo. Sotāpanno ca kilesodhināpi odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu. Tassa hi pahātabbakilesesu odhināva kilesā pahīnā, na sabbena sabbaṃ. Arahā pana anodhisova kilesānaṃ pahānā bhikkhu. Tassa hi maggacatukkena anodhināva kilesā pahīnā, na ekāya maggasīmāya. Pahātabbakilesesu ca anodhisova kilesā pahīnā. Ekāpi hi kilesasīmā ṭhitā nāma natthi. Evaṃ so ubhayathāpi anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu.

    ಸೇಕ್ಖೋತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತ ಅರಿಯಾ। ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ ಸಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಸೇಕ್ಖಾ। ತೇಸು ಯೋ ಕೋಚಿ ಸೇಕ್ಖೋ ಭಿಕ್ಖುತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನ ಸಿಕ್ಖತೀತಿ ಅಸೇಕ್ಖೋ। ಸೇಕ್ಖಧಮ್ಮೇ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಅಗ್ಗಫಲೇ ಠಿತೋ ತತೋ ಉತ್ತರಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾಭಾವತೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಅಸೇಕ್ಖೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅವಸೇಸೋ ಪುಥುಜ್ಜನಭಿಕ್ಖು ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ ನೇವ ಸಿಕ್ಖತಿ, ನ ಸಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಠಿತೋತಿ ನೇವಸೇಕ್ಖನಾಸೇಕ್ಖೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Sekkhoti puthujjanakalyāṇakena saddhiṃ satta ariyā. Tisso sikkhā sikkhantīti sekkhā. Tesu yo koci sekkho bhikkhuti veditabbo. Na sikkhatīti asekkho. Sekkhadhamme atikkamma aggaphale ṭhito tato uttari sikkhitabbābhāvato khīṇāsavo asekkhoti vuccati. Avaseso puthujjanabhikkhu tisso sikkhā neva sikkhati, na sikkhitvā ṭhitoti nevasekkhanāsekkhoti veditabbo.

    ಸೀಲಗ್ಗಂ ಸಮಾಧಿಗ್ಗಂ ಪಞ್ಞಗ್ಗಂ ವಿಮುತ್ತಗ್ಗನ್ತಿ ಇದಂ ಅಗ್ಗಂ ಪತ್ವಾ ಠಿತತ್ತಾ ಅಗ್ಗೋ ಭಿಕ್ಖು ನಾಮ। ಭದ್ರೋತಿ ಅಪಾಪಕೋ। ಕಲ್ಯಾಣಪುಥುಜ್ಜನಾದಯೋ ಹಿ ಯಾವ ಅರಹಾ ತಾವ ಭದ್ರೇನ ಸೀಲೇನ ಸಮಾಧಿನಾ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಭದ್ರೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಮಣ್ಡೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಪಸನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖು; ಸಪ್ಪಿಮಣ್ಡೋ ವಿಯ ಅನಾವಿಲೋ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಾರೋತಿ ತೇಹಿಯೇವ ಸೀಲಸಾರಾದೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ, ನೀಲಸಮನ್ನಾಗಮೇನ ನೀಲೋ ಪಟೋ ವಿಯ, ಸಾರೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವಿಗತಕಿಲೇಸಫೇಗ್ಗುಭಾವತೋ ವಾ ಖೀಣಾಸವೋವ ಸಾರೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Sīlaggaṃ samādhiggaṃ paññaggaṃ vimuttagganti idaṃ aggaṃ patvā ṭhitattā aggo bhikkhu nāma. Bhadroti apāpako. Kalyāṇaputhujjanādayo hi yāva arahā tāva bhadrena sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena ca samannāgatattā bhadro bhikkhūti saṅkhyaṃ gacchanti. Maṇḍo bhikkhūti pasanno bhikkhu; sappimaṇḍo viya anāvilo vippasannoti attho. Sāroti tehiyeva sīlasārādīhi samannāgatattā, nīlasamannāgamena nīlo paṭo viya, sāro bhikkhūti veditabbo. Vigatakilesapheggubhāvato vā khīṇāsavova sāroti veditabbo.

    ತತ್ಥ ಚ ‘‘ಭಿನ್ದತಿ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇತಿ ಭಿಕ್ಖು, ಓಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾ ಭಿಕ್ಖು, ಸೇಕ್ಖೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಇಮೇಸು ತೀಸು ಠಾನೇಸು ಸತ್ತ ಸೇಕ್ಖಾ ಕಥಿತಾ। ‘‘ಭಿನ್ನತ್ತಾ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖು, ಅನೋಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾ ಭಿಕ್ಖು, ಅಸೇಕ್ಖೋ ಭಿಕ್ಖು, ಅಗ್ಗೋ ಭಿಕ್ಖು, ಮಣ್ಡೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಇಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ಖೀಣಾಸವೋವ ಕಥಿತೋ। ‘‘ನೇವಸೇಕ್ಖನಾಸೇಕ್ಖೋ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಪುಥುಜ್ಜನೋವ ಕಥಿತೋ। ಸೇಸಟ್ಠಾನೇಸು ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೋ, ಸತ್ತ ಸೇಕ್ಖಾ, ಖೀಣಾಸವೋತಿ ಇಮೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕಥಿತಾ।

    Tattha ca ‘‘bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhu, odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, sekkho bhikkhū’’ti imesu tīsu ṭhānesu satta sekkhā kathitā. ‘‘Bhinnattā pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānanti bhikkhu, anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, asekkho bhikkhu, aggo bhikkhu, maṇḍo bhikkhū’’ti imesu pañcasu ṭhānesu khīṇāsavova kathito. ‘‘Nevasekkhanāsekkho’’ti ettha puthujjanova kathito. Sesaṭṭhānesu puthujjanakalyāṇako, satta sekkhā, khīṇāsavoti ime sabbepi kathitā.

    ಏವಂ ಸಮಞ್ಞಾದೀಹಿ ಭಿಕ್ಖುಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಮಗ್ಗೇನ ಸಙ್ಘೇನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಮಗ್ಗೇನ ಸಙ್ಘೇನಾತಿ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಕರಣೀಯೇ ಕಮ್ಮೇ ಯಾವತಿಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತಾ, ತೇಸಂ ಆಗತತ್ತಾ ಛನ್ದಾರಹಾನಂ ಛನ್ದಸ್ಸ ಆಹಟತ್ತಾ ಸಮ್ಮುಖೀಭೂತಾನಞ್ಚ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸನತೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಮ್ಮೇ ಸಮಗ್ಗಭಾವಂ ಉಪಗತೇನ। ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನಾತಿ ತೀಹಿ ಅನುಸ್ಸಾವನಾಹಿ ಏಕಾಯ ಚ ಞತ್ತಿಯಾ ಕಾತಬ್ಬೇನ। ಕಮ್ಮೇನಾತಿ ಧಮ್ಮಿಕೇನ ವಿನಯಕಮ್ಮೇನ। ಅಕುಪ್ಪೇನಾತಿ ವತ್ಥುಞತ್ತಿಅನುಸ್ಸಾವನಸೀಮಾಪರಿಸಸಮ್ಪತ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಅಕೋಪೇತಬ್ಬತಂ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತಬ್ಬತಂ ಉಪಗತೇನ। ಠಾನಾರಹೇನಾತಿ ಕಾರಣಾರಹೇನ ಸತ್ಥುಸಾಸನಾರಹೇನ।

    Evaṃ samaññādīhi bhikkhuṃ dassetvā idāni upasampadāvasena dassetuṃ samaggena saṅghenātiādimāha. Tattha samaggena saṅghenāti sabbantimena paricchedena pañcavaggakaraṇīye kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā, tesaṃ āgatattā chandārahānaṃ chandassa āhaṭattā sammukhībhūtānañca appaṭikkosanato ekasmiṃ kamme samaggabhāvaṃ upagatena. Ñatticatutthenāti tīhi anussāvanāhi ekāya ca ñattiyā kātabbena. Kammenāti dhammikena vinayakammena. Akuppenāti vatthuñattianussāvanasīmāparisasampattisampannattā akopetabbataṃ appaṭikkositabbataṃ upagatena. Ṭhānārahenāti kāraṇārahena satthusāsanārahena.

    ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಾಮ ಉಪರಿಭಾವಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ, ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಿಕ್ಖುಭಾವೋ ಹಿ ಉಪರಿಭಾವೋ। ತಞ್ಚೇಸ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸಮಾಪನ್ನತ್ತಾ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏತೇನ ಯಾ ಇಮಾ ಏಹಿಭಿಕ್ಖೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಸರಣಾಗಮನೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಓವಾದಪಟಿಗ್ಗಹಣೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಗರುಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಹಣೂಪಸಮ್ಪದಾ, ದೂತೇನೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಅಟ್ಠವಾಚಿಕೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮೂಪಸಮ್ಪದಾತಿ ಅಟ್ಠ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ವುತ್ತಾ, ತಾಸಂ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮೂಪಸಮ್ಪದಾ, ದೂತೇನೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಅಟ್ಠವಾಚಿಕೂಪಸಮ್ಪದಾತಿ ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋವ ಥಾವರಾ। ಸೇಸಾ ಬುದ್ಧೇ ಧರಮಾನೇಯೇವ ಅಹೇಸುಂ। ತಾಸು ಉಪಸಮ್ಪದಾಸು ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅಯಂ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮೂಪಸಮ್ಪದಾವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ।

    Upasampanno nāma uparibhāvaṃ samāpanno, pattoti attho. Bhikkhubhāvo hi uparibhāvo. Tañcesa yathāvuttena kammena samāpannattā upasampannoti vuccati. Etena yā imā ehibhikkhūpasampadā, saraṇāgamanūpasampadā, ovādapaṭiggahaṇūpasampadā, pañhabyākaraṇūpasampadā, garudhammapaṭiggahaṇūpasampadā, dūtenūpasampadā, aṭṭhavācikūpasampadā, ñatticatutthakammūpasampadāti aṭṭha upasampadā vuttā, tāsaṃ ñatticatutthakammūpasampadā, dūtenūpasampadā, aṭṭhavācikūpasampadāti imā tissova thāvarā. Sesā buddhe dharamāneyeva ahesuṃ. Tāsu upasampadāsu imasmiṃ ṭhāne ayaṃ ñatticatutthakammūpasampadāva adhippetā.

    ೫೧೧. ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರನಿದ್ದೇಸೇ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸೀಲಂ। ತಞ್ಹಿ, ಯೋ ನಂ ಪಾತಿ ರಕ್ಖತಿ, ತಂ ಮೋಕ್ಖೇತಿ ಮೋಚಯತಿ ಆಪಾಯಿಕಾದೀಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸೀಲಂ ಪತಿಟ್ಠಾತಿಆದೀನಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಾನಿ। ತತ್ಥ ಸೀಲನ್ತಿ ಕಾಮಞ್ಚೇತಂ ಸಹ ಕಮ್ಮವಾಚಾಪರಿಯೋಸಾನೇನ ಇಜ್ಝನಕಸ್ಸ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸ್ಸ ವೇವಚನಂ, ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಧಮ್ಮತೋ ಏತಂ ಸೀಲಂ ನಾಮ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಹಿ ವಾ ವಿರಮನ್ತಸ್ಸ ವತ್ತಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ವಾ ಪೂರೇನ್ತಸ್ಸ ಚೇತನಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯಂ ‘‘ಕಿಂ ಸೀಲ’’ನ್ತಿ? ಚೇತನಾ ಸೀಲಂ, ಚೇತಸಿಕಂ ಸೀಲಂ, ಸಂವರೋ ಸೀಲಂ, ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಸೀಲ’’ನ್ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೩೯)।

    511. Pātimokkhasaṃvaraniddese pātimokkhanti sikkhāpadasīlaṃ. Tañhi, yo naṃ pāti rakkhati, taṃ mokkheti mocayati āpāyikādīhi dukkhehi, tasmā pātimokkhanti vuttaṃ. Sīlaṃ patiṭṭhātiādīni tasseva vevacanāni. Tattha sīlanti kāmañcetaṃ saha kammavācāpariyosānena ijjhanakassa pātimokkhassa vevacanaṃ, evaṃ santepi dhammato etaṃ sīlaṃ nāma pāṇātipātādīhi vā viramantassa vattappaṭipattiṃ vā pūrentassa cetanādayo dhammā veditabbā. Vuttañhetaṃ paṭisambhidāyaṃ ‘‘kiṃ sīla’’nti? Cetanā sīlaṃ, cetasikaṃ sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīla’’nti (paṭi. ma. 1.39).

    ತತ್ಥ ಚೇತನಾ ಸೀಲಂ ನಾಮ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಹಿ ವಾ ವಿರಮನ್ತಸ್ಸ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಂ ವಾ ಪೂರೇನ್ತಸ್ಸ ಚೇತನಾ। ಚೇತಸಿಕಂ ಸೀಲಂ ನಾಮ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಹಿ ವಿರಮನ್ತಸ್ಸ ವಿರತಿ। ಅಪಿಚ ಚೇತನಾ ಸೀಲಂ ನಾಮ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಪಜಹನ್ತಸ್ಸ ಸತ್ತ ಕಮ್ಮಪಥಚೇತನಾ। ಚೇತಸಿಕಂ ಸೀಲಂ ನಾಮ ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಂ ಪಹಾಯ ವಿಗತಾಭಿಜ್ಝೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಸಂಯುತ್ತಮಹಾವಗ್ಗೇ ವುತ್ತಾ ಅನಭಿಜ್ಝಾಅಬ್ಯಾಪಾದಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಧಮ್ಮಾ। ಸಂವರೋ ಸೀಲನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ಸಂವರೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೋ, ಸತಿಸಂವರೋ, ಞಾಣಸಂವರೋ , ಖನ್ತಿಸಂವರೋ, ವೀರಿಯಸಂವರೋತಿ। ತಸ್ಸ ನಾನಾಕರಣಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೬) ವುತ್ತಂ। ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಸೀಲನ್ತಿ ಸಮಾದಿಣ್ಣಸೀಲಸ್ಸ ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಸಂವರಸೀಲಂ ಅವೀತಿಕ್ಕಮಸೀಲನ್ತಿ ಇದಮೇವ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯತೋ ಸೀಲಂ; ಚೇತನಾ ಸೀಲಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸೀಲನ್ತಿ ಪರಿಯಾಯತೋ ಸೀಲನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Tattha cetanā sīlaṃ nāma pāṇātipātādīhi vā viramantassa vattapaṭipattiṃ vā pūrentassa cetanā. Cetasikaṃ sīlaṃ nāma pāṇātipātādīhi viramantassa virati. Apica cetanā sīlaṃ nāma pāṇātipātādīni pajahantassa satta kammapathacetanā. Cetasikaṃ sīlaṃ nāma ‘‘abhijjhaṃ pahāya vigatābhijjhena cetasā viharatī’’tiādinā nayena saṃyuttamahāvagge vuttā anabhijjhāabyāpādasammādiṭṭhidhammā. Saṃvaro sīlanti ettha pañcavidhena saṃvaro veditabbo – pātimokkhasaṃvaro, satisaṃvaro, ñāṇasaṃvaro , khantisaṃvaro, vīriyasaṃvaroti. Tassa nānākaraṇaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.6) vuttaṃ. Avītikkamo sīlanti samādiṇṇasīlassa kāyikavācasiko avītikkamo. Ettha ca saṃvarasīlaṃ avītikkamasīlanti idameva nippariyāyato sīlaṃ; cetanā sīlaṃ cetasikaṃ sīlanti pariyāyato sīlanti veditabbaṃ.

    ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲೇನ ಭಿಕ್ಖು ಸಾಸನೇ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ ನಾಮ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ‘ಪತಿಟ್ಠಾ’ತಿ ವುತ್ತಂ; ಪತಿಟ್ಠಹತಿ ವಾ ಏತ್ಥ ಭಿಕ್ಖು, ಕುಸಲಧಮ್ಮಾ ಏವ ವಾ ಏತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತೀತಿ ಪತಿಟ್ಠಾ। ಅಯಮತ್ಥೋ –

    Yasmā pana pātimokkhasaṃvarasīlena bhikkhu sāsane patiṭṭhāti nāma, tasmā taṃ ‘patiṭṭhā’ti vuttaṃ; patiṭṭhahati vā ettha bhikkhu, kusaladhammā eva vā ettha patiṭṭhahantīti patiṭṭhā. Ayamattho –

    ‘‘ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ನರೋ ಸಪಞ್ಞೋ, ಚಿತ್ತಂ ಪಞ್ಞಞ್ಚ ಭಾವಯಂ।

    ‘‘Sīle patiṭṭhāya naro sapañño, cittaṃ paññañca bhāvayaṃ;

    ಆತಾಪೀ ನಿಪಕೋ ಭಿಕ್ಖು, ಸೋ ಇಮಂ ವಿಜಟಯೇ ಜಟ’’ನ್ತಿ ಚ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩)।

    Ātāpī nipako bhikkhu, so imaṃ vijaṭaye jaṭa’’nti ca. (saṃ. ni. 1.23);

    ‘‘ಪತಿಟ್ಠಾ , ಮಹಾರಾಜ, ಸೀಲಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಕುಸಲಧಮ್ಮಾನ’’ನ್ತಿ ಚ ‘‘ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸಬ್ಬೇ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ನ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀ’’ತಿ (ಮಿ॰ ಪ॰ ೨.೧.೯) ಚ ಆದಿಸುತ್ತವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    ‘‘Patiṭṭhā , mahārāja, sīlaṃ sabbesaṃ kusaladhammāna’’nti ca ‘‘sīle patiṭṭhitassa kho, mahārāja, sabbe kusalā dhammā na parihāyantī’’ti (mi. pa. 2.1.9) ca ādisuttavasena veditabbo.

    ತದೇತಂ ಪುಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಅತ್ಥೇನ ಆದಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –

    Tadetaṃ pubbuppattiatthena ādi. Vuttampi cetaṃ –

    ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ ತ್ವಂ, ಉತ್ತಿಯ, ಆದಿಮೇವ ವಿಸೋಧೇಹಿ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ಕೋ ಚಾದಿ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ? ಸೀಲಞ್ಚ ಸುವಿಸುದ್ಧಂ ದಿಟ್ಠಿ ಚ ಉಜುಕಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೩೮೨)।

    ‘‘Tasmātiha tvaṃ, uttiya, ādimeva visodhehi kusalesu dhammesu. Ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ? Sīlañca suvisuddhaṃ diṭṭhi ca ujukā’’ti (saṃ. ni. 5.382).

    ಯಥಾ ಹಿ ನಗರವಡ್ಢಕೀ ನಗರಂ ಮಾಪೇತುಕಾಮೋ ಪಠಮಂ ನಗರಟ್ಠಾನಂ ಸೋಧೇತಿ, ತತೋ ಅಪರಭಾಗೇ ವೀಥಿಚತುಕ್ಕಸಿಙ್ಘಾಟಕಾದಿಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ನಗರಂ ಮಾಪೇತಿ; ಏವಮೇವ ಯೋಗಾವಚರೋ ಆದಿತೋವ ಸೀಲಂ ವಿಸೋಧೇತಿ, ತತೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಿ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ। ಯಥಾ ವಾ ಪನ ರಜಕೋ ಪಠಮಂ ತೀಹಿ ಖಾರೇಹಿ ವತ್ಥಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧೇ ವತ್ಥೇ ಯದಿಚ್ಛಕಂ ರಙ್ಗಜಾತಂ ಉಪನೇತಿ; ಯಥಾ ವಾ ಪನ ಛೇಕೋ ಚಿತ್ತಕಾರೋ ರೂಪಂ ಲಿಖಿತುಕಾಮೋ ಆದಿತೋವ ಭಿತ್ತಿಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ತತೋ ಅಪರಭಾಗೇ ರೂಪಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ; ಏವಮೇವ ಯೋಗಾವಚರೋ ಆದಿತೋವ ಸೀಲಂ ವಿಸೋಧೇತ್ವಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾದಯೋ ಧಮ್ಮೇ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೀಲಂ ‘‘ಆದೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।

    Yathā hi nagaravaḍḍhakī nagaraṃ māpetukāmo paṭhamaṃ nagaraṭṭhānaṃ sodheti, tato aparabhāge vīthicatukkasiṅghāṭakādiparicchedena vibhajitvā nagaraṃ māpeti; evameva yogāvacaro āditova sīlaṃ visodheti, tato aparabhāge samathavipassanāmaggaphalanibbānāni sacchikaroti. Yathā vā pana rajako paṭhamaṃ tīhi khārehi vatthaṃ dhovitvā parisuddhe vatthe yadicchakaṃ raṅgajātaṃ upaneti; yathā vā pana cheko cittakāro rūpaṃ likhitukāmo āditova bhittiparikammaṃ karoti, tato aparabhāge rūpaṃ samuṭṭhāpeti; evameva yogāvacaro āditova sīlaṃ visodhetvā aparabhāge samathavipassanādayo dhamme sacchikaroti. Tasmā sīlaṃ ‘‘ādī’’ti vuttaṃ.

    ತದೇತಂ ಚರಣಸರಿಕ್ಖತಾಯ ಚರಣಂ। ಚರಣಾತಿ ಹಿ ಪಾದಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಛಿನ್ನಚರಣಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ದಿಸಂಗಮನಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ನ ಜಾಯತಿ, ಪರಿಪುಣ್ಣಪಾದಸ್ಸೇವ ಜಾಯತಿ; ಏವಮೇವ ಯಸ್ಸ ಸೀಲಂ ಭಿನ್ನಂ ಹೋತಿ ಖಣ್ಡಂ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಂ, ತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಗಮನಾಯ ಞಾಣಗಮನಂ ನ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ। ಯಸ್ಸ ಪನ ತಂ ಅಭಿನ್ನಂ ಹೋತಿ ಅಕ್ಖಣ್ಡಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಗಮನಾಯ ಞಾಣಗಮನಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೀಲಂ ‘‘ಚರಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।

    Tadetaṃ caraṇasarikkhatāya caraṇaṃ. Caraṇāti hi pādā vuccanti. Yathā hi chinnacaraṇassa purisassa disaṃgamanābhisaṅkhāro na jāyati, paripuṇṇapādasseva jāyati; evameva yassa sīlaṃ bhinnaṃ hoti khaṇḍaṃ aparipuṇṇaṃ, tassa nibbānagamanāya ñāṇagamanaṃ na sampajjati. Yassa pana taṃ abhinnaṃ hoti akkhaṇḍaṃ paripuṇṇaṃ tassa nibbānagamanāya ñāṇagamanaṃ sampajjati. Tasmā sīlaṃ ‘‘caraṇa’’nti vuttaṃ.

    ತದೇತಂ ಸಂಯಮನವಸೇನ ಸಂಯಮೋ, ಸಂವರಣವಸೇನ ಸಂವರೋ। ಉಭಯೇನಾಪಿ ಸೀಲಸಂಯಮೋ ಚೇವ ಸೀಲಸಂವರೋ ಚ ಕಥಿತೋ। ವಚನತ್ಥೋ ಪನೇತ್ಥ ಸಂಯಮೇತಿ ವೀತಿಕ್ಕಮವಿಪ್ಫನ್ದನಂ, ಪುಗ್ಗಲಂ ವಾ ಸಂಯಮೇತಿ, ವೀತಿಕ್ಕಮವಸೇನ ತಸ್ಸ ವಿಪ್ಫನ್ದಿತುಂ ನ ದೇತೀತಿ ಸಂಯಮೋ। ವೀತಿಕ್ಕಮಸ್ಸ ಪವೇಸನದ್ವಾರಂ ಸಂವರತಿ ಪಿದಹತೀತಿಪಿ ಸಂವರೋ। ಮೋಕ್ಖನ್ತಿ ಉತ್ತಮಂ ಮುಖಭೂತಂ ವಾ। ಯಥಾ ಹಿ ಸತ್ತಾನಂ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಆಹಾರೋ ಮುಖೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಾನಿ ಫರತಿ, ಏವಂ ಯೋಗಿನೋಪಿ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲಂ ಸೀಲಮುಖೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪಾದೇತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮೋಕ್ಖ’’ನ್ತಿ। ಪಮುಖೇ ಸಾಧೂತಿ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ; ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಸೇಟ್ಠಂ ಪಧಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲಾನಂ ಪಟಿಲಾಭತ್ಥಾಯ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಸೇಟ್ಠಂ ಪಧಾನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Tadetaṃ saṃyamanavasena saṃyamo, saṃvaraṇavasena saṃvaro. Ubhayenāpi sīlasaṃyamo ceva sīlasaṃvaro ca kathito. Vacanattho panettha saṃyameti vītikkamavipphandanaṃ, puggalaṃ vā saṃyameti, vītikkamavasena tassa vipphandituṃ na detīti saṃyamo. Vītikkamassa pavesanadvāraṃ saṃvarati pidahatītipi saṃvaro. Mokkhanti uttamaṃ mukhabhūtaṃ vā. Yathā hi sattānaṃ catubbidho āhāro mukhena pavisitvā aṅgamaṅgāni pharati, evaṃ yoginopi catubhūmakakusalaṃ sīlamukhena pavisitvā atthasiddhiṃ sampādeti. Tena vuttaṃ ‘‘mokkha’’nti. Pamukhe sādhūti pāmokkhaṃ; pubbaṅgamaṃ seṭṭhaṃ padhānanti attho. Kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyāti catubhūmakakusalānaṃ paṭilābhatthāya pāmokkhaṃ pubbaṅgamaṃ seṭṭhaṃ padhānanti veditabbaṃ.

    ಕಾಯಿಕೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋತಿ ತಿವಿಧಂ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ। ವಾಚಸಿಕೋತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ವಚೀಸುಚರಿತಂ। ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕೋತಿ ತದುಭಯಂ। ಇಮಿನಾ ಆಜೀವಟ್ಠಮಕಸೀಲಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಂವುತೋತಿ ಪಿಹಿತೋ; ಸಂವುತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಪಿಹಿತಿನ್ದ್ರಿಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಸಂವುತದ್ವಾರಂ ಗೇಹಂ ‘‘ಸಂವುತಗೇಹಂ ಪಿಹಿತಗೇಹ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಮಿಧ ಸಂವುತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ‘‘ಸಂವುತೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೇನಾತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖೇನ ಚ ಸಂವರೇನ ಚ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಙ್ಖಾತೇನ ವಾ ಸಂವರೇನ। ಉಪೇತೋತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತತ್ಥಾನೇವ।

    Kāyiko avītikkamoti tividhaṃ kāyasucaritaṃ. Vācasikoti catubbidhaṃ vacīsucaritaṃ. Kāyikavācasikoti tadubhayaṃ. Iminā ājīvaṭṭhamakasīlaṃ pariyādāya dasseti. Saṃvutoti pihito; saṃvutindriyo pihitindriyoti attho. Yathā hi saṃvutadvāraṃ gehaṃ ‘‘saṃvutagehaṃ pihitageha’’nti vuccati, evamidha saṃvutindriyo ‘‘saṃvuto’’ti vutto. Pātimokkhasaṃvarenāti pātimokkhena ca saṃvarena ca, pātimokkhasaṅkhātena vā saṃvarena. Upetotiādīni vuttatthāneva.

    ೫೧೨. ಇರಿಯತೀತಿಆದೀಹಿ ಸತ್ತಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲೇ ಠಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇರಿಯಾಪಥವಿಹಾರೋ ಕಥಿತೋ।

    512. Iriyatītiādīhi sattahipi padehi pātimokkhasaṃvarasīle ṭhitassa bhikkhuno iriyāpathavihāro kathito.

    ೫೧೩. ಆಚಾರಗೋಚರನಿದ್ದೇಸೇ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಭಗವಾ ಸಮಣಾಚರಂ ಸಮಣಗೋಚರಂ ಕಥೇತುಕಾಮೋ ‘‘ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಅತ್ಥಿ ಆಚಾರೋ, ಅತ್ಥಿ ಅನಾಚಾರೋ’’ತಿ ಪದಂ ಉದ್ಧರಿ। ಯಥಾ ಪನ ಮಗ್ಗಕುಸಲೋ ಪುರಿಸೋ ಮಗ್ಗಂ ಅಚಿಕ್ಖನ್ತೋ ‘ವಾಮಂ ಮುಞ್ಚ ದಕ್ಖಿಣಂ ಗಣ್ಹಾ’ತಿ ಪಠಮಂ ಮುಞ್ಚಿತಬ್ಬಂ ಸಭಯಮಗ್ಗಂ ಉಪ್ಪಥಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖತಿ , ಪಚ್ಛಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ ಖೇಮಮಗ್ಗಂ ಉಜುಮಗ್ಗಂ; ಏವಮೇವ ಮಗ್ಗಕುಸಲಪುರಿಸಸದಿಸೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಪಠಮಂ ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಬುದ್ಧಪ್ಪಟಿಕುಟ್ಠಂ ಅನಾಚಾರಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಆಚಾರಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತುಕಾಮೋ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅನಾಚಾರೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಪುರಿಸೇನ ಹಿ ಆಚಿಕ್ಖಿತಮಗ್ಗೋ ಸಮ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ವಾ ನ ವಾ, ತಥಾಗತೇನ ಆಚಿಕ್ಖಿತಮಗ್ಗೋ ಅಪಣ್ಣಕೋ, ಇನ್ದೇನ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ವಜಿರಂ ವಿಯ, ಅವಿರಜ್ಝನಕೋ ನಿಬ್ಬಾನನಗರಂಯೇವ ಸಮೋಸರತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಪುರಿಸೋ ಮಗ್ಗಕುಸಲೋತಿ ಖೋ, ತಿಸ್ಸ, ತಥಾಗತಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೮೪)।

    513. Ācāragocaraniddese kiñcāpi bhagavā samaṇācaraṃ samaṇagocaraṃ kathetukāmo ‘‘ācāragocarasampannoti atthi ācāro, atthi anācāro’’ti padaṃ uddhari. Yathā pana maggakusalo puriso maggaṃ acikkhanto ‘vāmaṃ muñca dakkhiṇaṃ gaṇhā’ti paṭhamaṃ muñcitabbaṃ sabhayamaggaṃ uppathamaggaṃ ācikkhati , pacchā gahetabbaṃ khemamaggaṃ ujumaggaṃ; evameva maggakusalapurisasadiso dhammarājā paṭhamaṃ pahātabbaṃ buddhappaṭikuṭṭhaṃ anācāraṃ ācikkhitvā pacchā ācāraṃ ācikkhitukāmo ‘‘tattha katamo anācāro’’tiādimāha. Purisena hi ācikkhitamaggo sampajjeyya vā na vā, tathāgatena ācikkhitamaggo apaṇṇako, indena vissaṭṭhaṃ vajiraṃ viya, avirajjhanako nibbānanagaraṃyeva samosarati. Tena vuttaṃ – ‘‘puriso maggakusaloti kho, tissa, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassā’’ti (saṃ. ni. 3.84).

    ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಸಸೀಸಂ ನಹಾನೇನ ಪಹೀನಸೇದಮಲಜಲ್ಲಿಕಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಾದಿವಿಭೂಸನವಿಧಾನಂ ವಿಯ ಪಹೀನಪಾಪಧಮ್ಮಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಸಮಾಯೋಗೋ ಸಮ್ಪನ್ನರೂಪೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸೇದಮಲಜಲ್ಲಿಕ್ಕಂ ವಿಯ ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಠಮಂ ಅನಾಚಾರಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ, ಪಹೀನಸೇದಮಲಜಲ್ಲಿಕಸ್ಸ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಾದಿವಿಭೂಸನವಿಧಾನಂ ವಿಯ ಪಚ್ಛಾ ಆಚಾರಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತುಕಾಮೋಪಿ ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅನಾಚಾರೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕಾಯಿಕೋ ವೀತಿಕ್ಕಮೋತಿ ತಿವಿಧಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ; ವಾಚಸಿಕೋ ವೀತಿಕ್ಕಮೋತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ; ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕೋ ವೀತಿಕ್ಕಮೋತಿ ತದುಭಯಂ। ಏವಂ ಆಜೀವಟ್ಠಮಕಸೀಲಸ್ಸೇವ ವೀತಿಕ್ಕಮಂ ದಸ್ಸೇಸಿ।

    Yasmā vā sasīsaṃ nahānena pahīnasedamalajallikassa purisassa mālāgandhavilepanādivibhūsanavidhānaṃ viya pahīnapāpadhammassa kalyāṇadhammasamāyogo sampannarūpo hoti, tasmā sedamalajallikkaṃ viya pahātabbaṃ paṭhamaṃ anācāraṃ ācikkhitvā, pahīnasedamalajallikassa mālāgandhavilepanādivibhūsanavidhānaṃ viya pacchā ācāraṃ ācikkhitukāmopi tattha katamo anācārotiādimāha. Tattha kāyiko vītikkamoti tividhaṃ kāyaduccaritaṃ; vācasiko vītikkamoti catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ; kāyikavācasiko vītikkamoti tadubhayaṃ. Evaṃ ājīvaṭṭhamakasīlasseva vītikkamaṃ dassesi.

    ಯಸ್ಮಾ ಪನ ನ ಕೇವಲಂ ಕಾಯವಾಚಾಹಿ ಏವ ಅನಾಚಾರಂ ಆಚರತಿ, ಮನಸಾಪಿ ಆಚರತಿ ಏವ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಂ ಅನಾಚಾರೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಏಕಚ್ಚಿಯಂ ಅನಾಚಾರಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ವೇಳುದಾನೇನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ವೇಳುದಾನೇನಾತಿ ಪಚ್ಚಯಹೇತುಕೇನ ವೇಳುದಾನೇನ। ವಿಹಾರೇ ಉಟ್ಠಿತಞ್ಹಿ ಅರಞ್ಞತೋ ವಾ ಆಹರಿತ್ವಾ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತಂ ವೇಳುಂ ‘ಏವಂ ಮೇ ಪಚ್ಚಯಂ ದಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ ಉಪಟ್ಠಾಕಾನಂ ದಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತೋ ಅನೇಸನಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವತಿ। ಸೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಗರಹಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಸಮ್ಪರಾಯೇ ಚ ಅಪಾಯಪರಿಪೂರಕೋ ಹೋತಿ। ಅತ್ತನೋ ಪುಗ್ಗಲಿಕವೇಳುಂ ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥಾಯ ದದನ್ತೋ ಕುಲದೂಸಕದುಕ್ಕಟಮಾಪಜ್ಜತಿ; ಪರಪುಗ್ಗಲಿಕಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ದದಮಾನೋ ಭಣ್ಡಗ್ಘೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ಸಙ್ಘಿಕೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಚೇ ಪನ ತಂ ಇಸ್ಸರವತಾಯ ದೇತಿ ಗರುಭಣ್ಡವಿಸ್ಸಜ್ಜನಮಾಪಜ್ಜತಿ ।

    Yasmā pana na kevalaṃ kāyavācāhi eva anācāraṃ ācarati, manasāpi ācarati eva, tasmā taṃ dassetuṃ ‘‘sabbampi dussīlyaṃ anācāro’’ti vuttaṃ. Tattha ekacciyaṃ anācāraṃ vibhajitvā dassento idhekacco veḷudānenātiādimāha. Tattha veḷudānenāti paccayahetukena veḷudānena. Vihāre uṭṭhitañhi araññato vā āharitvā rakkhitagopitaṃ veḷuṃ ‘evaṃ me paccayaṃ dassantī’ti upaṭṭhākānaṃ dātuṃ na vaṭṭati. Evañhi jīvitaṃ kappento anesanāya micchājīvena jīvati. So diṭṭheva dhamme garahaṃ pāpuṇāti, samparāye ca apāyaparipūrako hoti. Attano puggalikaveḷuṃ kulasaṅgahatthāya dadanto kuladūsakadukkaṭamāpajjati; parapuggalikaṃ theyyacittena dadamāno bhaṇḍagghena kāretabbo. Saṅghikepi eseva nayo. Sace pana taṃ issaravatāya deti garubhaṇḍavissajjanamāpajjati .

    ಕತರೋ ಪನ ವೇಳು ಗರುಭಣ್ಡಂ ಹೋತಿ, ಕತರೋ ನ ಹೋತೀತಿ? ಯೋ ತಾವ ಅರೋಪಿಮೋ ಸಯಂಜಾತಕೋ, ಸೋ ಸಙ್ಘೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಗರುಭಣ್ಡಂ, ತತೋ ಪರಂ ನ ಗರುಭಣ್ಡಂ; ರೋಪಿತಟ್ಠಾನೇ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ। ಸೋ ಪನ ಪಮಾಣೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೋ ತೇಲನಾಳಿಪ್ಪಮಾಣೋಪಿ ಗರುಭಣ್ಡಂ, ನ ತತೋ ಹೇಟ್ಠಾ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಲನಾಳಿಯಾ ವಾ ಕತ್ತರದಣ್ಡೇನ ವಾ ಅತ್ಥೋ, ತೇನ ಫಾತಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಫಾತಿಕಮ್ಮಂ ತದಗ್ಘನಕಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಂ ವಾ ವಟ್ಟತಿ, ಊನಕಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಹತ್ಥಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ಉದಕಾಹರಣಮತ್ತಂ ವಾ ಅಪ್ಪಹರಿತಕರಣಮತ್ತಂ ವಾ ನ ವಟ್ಟತಿ, ತಂ ಥಾವರಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ತಸ್ಮಾ ಪೋಕ್ಖರಣಿತೋ ವಾ ಪಂಸುಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಸೋಪಾನಂ ವಾ ಅತ್ಥರಾಪೇತ್ವಾ ವಿಸಮಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಸಮಂ ಕತ್ವಾ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಫಾತಿಕಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ ಗಹಿತೋ ತತ್ಥ ವಸನ್ತೇನೇವ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬೋ; ಪಕ್ಕಮನ್ತೇನ ಸಙ್ಘಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಅಸತಿಯಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಗತೇನ ಯತ್ಥ ಗತೋ ಸರತಿ, ತತೋ ಪಚ್ಚಾಹರಿತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಅನ್ತರಾ ಭಯಂ ಹೋತಿ, ಸಮ್ಪತ್ತವಿಹರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಗನ್ತಬ್ಬಂ।

    Kataro pana veḷu garubhaṇḍaṃ hoti, kataro na hotīti? Yo tāva aropimo sayaṃjātako, so saṅghena paricchinnaṭṭhāneyeva garubhaṇḍaṃ, tato paraṃ na garubhaṇḍaṃ; ropitaṭṭhāne sabbena sabbaṃ garubhaṇḍaṃ. So pana pamāṇena paricchinno telanāḷippamāṇopi garubhaṇḍaṃ, na tato heṭṭhā. Yassa pana bhikkhuno telanāḷiyā vā kattaradaṇḍena vā attho, tena phātikammaṃ katvā gahetabbo. Phātikammaṃ tadagghanakaṃ vā atirekaṃ vā vaṭṭati, ūnakaṃ na vaṭṭati. Hatthakammampi udakāharaṇamattaṃ vā appaharitakaraṇamattaṃ vā na vaṭṭati, taṃ thāvaraṃ kātuṃ vaṭṭati. Tasmā pokkharaṇito vā paṃsuṃ uddharitvā sopānaṃ vā attharāpetvā visamaṭṭhānaṃ vā samaṃ katvā gahetuṃ vaṭṭati. Phātikammaṃ akatvā gahito tattha vasanteneva paribhuñjitabbo; pakkamantena saṅghikaṃ katvā ṭhapetvā gantabbaṃ. Asatiyā gahetvā gatena yattha gato sarati, tato paccāharitabbo. Sace antarā bhayaṃ hoti, sampattavihare ṭhapetvā gantabbaṃ.

    ಮನುಸ್ಸಾ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವೇಳುಂ ಯಾಚನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ‘ಸಙ್ಘಿಕೋ’ತಿ ದಾತುಂ ನ ವಿಸಹನ್ತಿ। ಮನುಸ್ಸಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಯಾಚನ್ತಿ ವಾ ತಜ್ಜೇನ್ತಿ ವಾ। ತದಾ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ‘ದಣ್ಡಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಗಣ್ಹಥಾ’ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ; ವೇಳುದಾನಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ತೇ ದಣ್ಡಕಮ್ಮತ್ಥಾಯ ವಾಸಿಫರಸುಆದೀನಿ ವಾ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ ವಾ ದೇನ್ತಿ, ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ವಿನಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ದಡ್ಢಗೇಹಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ನ ವಾರೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।

    Manussā vihāraṃ gantvā veḷuṃ yācanti. Bhikkhū ‘saṅghiko’ti dātuṃ na visahanti. Manussā punappunaṃ yācanti vā tajjenti vā. Tadā bhikkhūhi ‘daṇḍakammaṃ katvā gaṇhathā’ti vattuṃ vaṭṭati; veḷudānaṃ nāma na hoti. Sace te daṇḍakammatthāya vāsipharasuādīni vā khādanīyabhojanīyaṃ vā denti, gahetuṃ na vaṭṭati. Vinayaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘daḍḍhagehā manussā gaṇhitvā gacchantā na vāretabbā’’ti vuttaṃ.

    ಸಚೇ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವೇಳುಗುಮ್ಬೇ ವೇಳುದೂಸಿಕಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಂ ಅಕೋಟ್ಟಾಪೇನ್ತಾನಂ ವೇಳು ನಸ್ಸತಿ, ಕಿಂ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ? ಭಿಕ್ಖಾಚಾರೇ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಕೋಟ್ಟೇತುಂ ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ ‘ಸಮಭಾಗಂ ಲಭಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ; ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿಯೇವ ‘ದ್ವೇ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಲಭಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ। ಏವಮ್ಪಿ ಅನಿಚ್ಛನ್ತೇಸು ‘ನಟ್ಠೇನ ಅತ್ಥೋ ನತ್ಥಿ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಖಣೇ ಸತಿ ದಣ್ಡಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಥ, ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹಥಾ’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ; ವೇಳುದಾನಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ। ವೇಳುಗುಮ್ಬೇ ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ಉಟ್ಠಿತೇಪಿ, ಉದಕೇನ ವುಯ್ಹಮಾನವೇಳೂಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ರುಕ್ಖೇಸುಪಿ ಅಯಮೇವ ಕಥಾಮಗ್ಗೋ। ರುಕ್ಖೋ ಪನ ಸೂಚಿದಣ್ಡಕಪ್ಪಮಾಣೋ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಹೋತಿ। ಸಙ್ಘಿಕೇ ರುಕ್ಖೇ ಕೋಟ್ಟಾಪೇತ್ವಾ ಸಙ್ಘಂ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತ್ವಾಪಿ ಸಙ್ಘಿಕಂ ಆವಾಸಂ ಕಾತುಂ ಲಬ್ಭತಿ। ವಚನಪಥಚ್ಛೇದನತ್ಥಂ ಪನ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ಕಾತಬ್ಬೋ।

    Sace saṅghassa veḷugumbe veḷudūsikā uppajjanti, taṃ akoṭṭāpentānaṃ veḷu nassati, kiṃ kātabbanti? Bhikkhācāre manussānaṃ ācikkhitabbaṃ. Sace koṭṭetuṃ na icchanti ‘samabhāgaṃ labhissathā’ti vattabbā; na icchantiyeva ‘dve koṭṭhāse labhissathā’ti vattabbā. Evampi anicchantesu ‘naṭṭhena attho natthi, tumhākaṃ khaṇe sati daṇḍakammaṃ karissatha, koṭṭetvā gaṇhathā’ti vattabbā; veḷudānaṃ nāma na hoti. Veḷugumbe aggimhi uṭṭhitepi, udakena vuyhamānaveḷūsupi eseva nayo. Rukkhesupi ayameva kathāmaggo. Rukkho pana sūcidaṇḍakappamāṇo garubhaṇḍaṃ hoti. Saṅghike rukkhe koṭṭāpetvā saṅghaṃ anāpucchitvāpi saṅghikaṃ āvāsaṃ kātuṃ labbhati. Vacanapathacchedanatthaṃ pana āpucchitvāva kātabbo.

    ಪುಗ್ಗಲಿಕಂ ಕಾತುಂ ಲಬ್ಭತಿ, ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ? ನ ಲಬ್ಭತಿ। ಹತ್ಥಕಮ್ಮಸೀಸೇನ ಪನ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಗೇಹೇ ಮಞ್ಚಟ್ಠಾನಮತ್ತಂ ಲಬ್ಭತಿ, ತೀಸು ಗೇಹೇಸು ಏಕಂ ಗೇಹಂ ಲಭತಿ। ಸಚೇ ದಬ್ಭಸಮ್ಭಾರಾ ಪುಗ್ಗಲಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಭೂಮಿ ಸಙ್ಘಿಕಾ, ಏಕಂ ಗೇಹಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಭಾಗಂ ಲಭತಿ, ದ್ವೀಸು ಗೇಹೇಸು ಏಕಂ ಗೇಹಂ ಲಭತಿ। ಸಙ್ಘಿಕರುಕ್ಖೇ ಸಙ್ಘಿಕಂ ಆವಾಸಂ ಬಾಧೇನ್ತೇ ಸಙ್ಘಂ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಹಾರೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ನ ವಟ್ಟತೀತಿ? ವಟ್ಟತಿ। ವಚನಪಥಚ್ಛೇದನತ್ಥಂ ಪನ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ಹಾರೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ರುಕ್ಖಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಹನ್ತೋ ಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ನ ಹಾರೇತಬ್ಬೋ। ಪುಗ್ಗಲಿಕರುಕ್ಖೇ ಸಙ್ಘಿಕಂ ಆವಾಸಂ ಬಾಧೇನ್ತೇ ರುಕ್ಖಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಹರಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛತಿ, ಛೇದಾಪೇತ್ವಾ ಹಾರೇತಬ್ಬೋ। ‘ರುಕ್ಖಂ ಮೇ ದೇಥಾ’ತಿ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಂ ಅಗ್ಘಾಪೇತ್ವಾ ಮೂಲಂ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಙ್ಘಿಕೇ ರುಕ್ಖೇ ಪುಗ್ಗಲಿಕಾವಾಸಂ, ಪುಗ್ಗಲಿಕೇ ಚ ಪುಗ್ಗಲಿಕಾವಾಸಂ ಬಾಧೇನ್ತೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ವಲ್ಲಿಯಮ್ಪಿ ಅಯಮೇವ ಕಥಾಮಗ್ಗೋ। ವಲ್ಲಿ ಪನ ಯತ್ಥ ವಿಕ್ಕಾಯತಿ, ದುಲ್ಲಭಾ ಹೋತಿ, ತತ್ಥ ಗರುಭಣ್ಡಂ। ಸಾ ಚ ಖೋ ಉಪಡ್ಢಬಾಹುಪ್ಪಮಾಣತೋ ಪಟ್ಠಾಯ; ತತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವಲ್ಲಿಖಣ್ಡಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ ನ ಹೋತಿ।

    Puggalikaṃ kātuṃ labbhati, na labbhatīti? Na labbhati. Hatthakammasīsena pana ekasmiṃ gehe mañcaṭṭhānamattaṃ labbhati, tīsu gehesu ekaṃ gehaṃ labhati. Sace dabbhasambhārā puggalikā honti, bhūmi saṅghikā, ekaṃ gehaṃ katvā samabhāgaṃ labhati, dvīsu gehesu ekaṃ gehaṃ labhati. Saṅghikarukkhe saṅghikaṃ āvāsaṃ bādhente saṅghaṃ anāpucchā hāretuṃ vaṭṭati, na vaṭṭatīti? Vaṭṭati. Vacanapathacchedanatthaṃ pana āpucchitvāva hāretabbo. Sace rukkhaṃ nissāya saṅghassa mahanto lābho hoti, na hāretabbo. Puggalikarukkhe saṅghikaṃ āvāsaṃ bādhente rukkhasāmikassa ācikkhitabbaṃ. Sace harituṃ na icchati, chedāpetvā hāretabbo. ‘Rukkhaṃ me dethā’ti codentassa rukkhaṃ agghāpetvā mūlaṃ dātabbaṃ. Saṅghike rukkhe puggalikāvāsaṃ, puggalike ca puggalikāvāsaṃ bādhentepi eseva nayo. Valliyampi ayameva kathāmaggo. Valli pana yattha vikkāyati, dullabhā hoti, tattha garubhaṇḍaṃ. Sā ca kho upaḍḍhabāhuppamāṇato paṭṭhāya; tato heṭṭhā vallikhaṇḍaṃ garubhaṇḍaṃ na hoti.

    ಪತ್ತದಾನಾದೀಸುಪಿ ಪತ್ತದಾನೇನಾತಿ ಪಚ್ಚಯಹೇತುಕೇನ ಪತ್ತದಾನೇನಾತಿಆದಿ ಸಬ್ಬಂ ವೇಳುದಾನೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಗರುಭಣ್ಡತಾಯ ಪನೇತ್ಥ ಅಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಹಿ ಯತ್ಥ ವಿಕ್ಕಾಯತಿ, ಗನ್ಧಿಕಾದಯೋ ಗನ್ಧಪಲಿವೇಠನಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಾದಿಸೇ ದುಲ್ಲಭಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಹೋತಿ। ಏಸ ತಾವ ಕಿಂಸುಕಪತ್ತಕಣ್ಣಪಿಳನ್ಧನತಾಲಪತ್ತಾದೀಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।

    Pattadānādīsupi pattadānenāti paccayahetukena pattadānenātiādi sabbaṃ veḷudāne vuttanayeneva veditabbaṃ. Garubhaṇḍatāya panettha ayaṃ vinicchayo. Pattampi hi yattha vikkāyati, gandhikādayo gandhapaliveṭhanādīnaṃ atthāya gaṇhanti, tādise dullabhaṭṭhāneyeva garubhaṇḍaṃ hoti. Esa tāva kiṃsukapattakaṇṇapiḷandhanatālapattādīsu vinicchayo.

    ತಾಲಪಣ್ಣಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ತಾಲಪಣ್ಣಮ್ಪಿ ಹಿ ಸಯಂಜಾತೇ ತಾಲವನೇ ಸಙ್ಘೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಗರುಭಣ್ಡಂ, ನ ತತೋ ಪರಂ। ರೋಪಿಮತಾಲೇಸು ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಗರುಭಣ್ಡಂ। ತಸ್ಸ ಪಮಾಣಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಕೋಟಿಯಾ ಅಟ್ಠಙ್ಗುಲಪ್ಪಮಾಣೋಪಿ ರಿತ್ತಪೋತ್ಥಕೋ। ತಿಣಮ್ಪಿ ಏತ್ಥೇವ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ಯತ್ಥ ಪನ ತಿಣಂ ನತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಮುಞ್ಜಪಲಾಲನಾಳಿಕೇರಪಣ್ಣಾದೀಹಿಪಿ ಛಾದೇನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಾನಿಪಿ ತಿಣೇನೇವ ಸಙ್ಗಹಿತಾನಿ। ಇತಿ ಮುಞ್ಜಪಲಾಲಾದೀಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಮುಟ್ಠಿಪ್ಪಮಾಣಂ ತಿಣಂ, ನಾಳಿಕೇರಪಣ್ಣಾದೀಸು ಚ ಏಕಪಣ್ಣಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಿನ್ನಂ ವಾ ತತ್ಥಜಾತಕಂ ವಾ ಬಹಿಆರಾಮೇ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ತಿಣವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಜಾತತಿಣಂ ವಾ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತಂ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಹೋತಿ। ತಂ ಪನ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮೇ ಚ ಚೇತಿಯಕಮ್ಮೇ ಚ ಕತೇ ಅತಿರೇಕಂ ಪುಗ್ಗಲಿಕಕಮ್ಮೇ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತವೇಳುಮ್ಹಿಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।

    Tālapaṇṇampi imasmiṃyeva ṭhāne kathetabbaṃ. Tālapaṇṇampi hi sayaṃjāte tālavane saṅghena paricchinnaṭṭhāneyeva garubhaṇḍaṃ, na tato paraṃ. Ropimatālesu sabbampi garubhaṇḍaṃ. Tassa pamāṇaṃ heṭṭhimakoṭiyā aṭṭhaṅgulappamāṇopi rittapotthako. Tiṇampi ettheva pakkhipitvā kathetabbaṃ. Yattha pana tiṇaṃ natthi tattha muñjapalālanāḷikerapaṇṇādīhipi chādenti. Tasmā tānipi tiṇeneva saṅgahitāni. Iti muñjapalālādīsu yaṃkiñci muṭṭhippamāṇaṃ tiṇaṃ, nāḷikerapaṇṇādīsu ca ekapaṇṇampi saṅghassa dinnaṃ vā tatthajātakaṃ vā bahiārāme saṅghassa tiṇavatthumhi jātatiṇaṃ vā rakkhitagopitaṃ garubhaṇḍaṃ hoti. Taṃ pana saṅghakamme ca cetiyakamme ca kate atirekaṃ puggalikakamme dātuṃ vaṭṭati. Heṭṭhā vuttaveḷumhipi eseva nayo.

    ಪುಪ್ಫದಾನೇ ‘‘ಏತ್ತಕೇಸು ರುಕ್ಖೇಸು ಪುಪ್ಫಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಯಾಗುಭತ್ತವತ್ಥೇ ಉಪನೇನ್ತು, ಏತ್ತಕೇಸು ಸೇನಾಸನಪಟಿಸಙ್ಖರಣೇ ಉಪನೇನ್ತೂ’’ತಿ ಏವಂ ನಿಯಮಿತಟ್ಠಾನೇ ಏವ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಗರುಭಣ್ಡಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಪರತೀರೇ ಸಾಮಣೇರಾ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಚಿನಿತ್ವಾ ರಾಸಿಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪುಪ್ಫಭಾಜಕೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಗಣೇತ್ವಾ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕರೋತಿ, ಸೋ ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಸಾಯ ಸಙ್ಘಂ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ದಾತುಂ ಲಭತಿ; ಅಸಮ್ಮತೇನ ಪನ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಭಿಕ್ಖು ಪನ ಕಸ್ಸ ಪುಪ್ಫಾನಿ ದಾತುಂ ಲಭತಿ, ಕಸ್ಸ ನ ಲಭತೀತಿ? ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಗೇಹಂ ಹರಿತ್ವಾಪಿ ಗೇಹತೋ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾಪಿ ‘ವತ್ಥುಪೂಜಂ ಕರೋಥಾ’ತಿ ದಾತುಂ ಲಭತಿ, ಪಿಳನ್ಧನತ್ಥಾಯ ದಾತುಂ ನ ಲಭತಿ; ಸೇಸಞಾತೀನಂ ಪನ ಹರಿತ್ವಾ ನ ದಾತಬ್ಬಂ, ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘ಪೂಜಂ ಕರೋಥಾ’ತಿ ದಾತಬ್ಬಂ; ಸೇಸಜನಸ್ಸ ಪೂಜನಟ್ಠಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಅಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತೇನ ದಾತಬ್ಬಂ; ಪುಪ್ಫದಾನಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ। ವಿಹಾರೇ ಬಹೂನಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಪುಪ್ಫನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತೇನ ಮನುಸ್ಸೇ ದಿಸ್ವಾ ‘ವಿಹಾರೇ ಬಹೂನಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ, ಪೂಜೇಥಾ’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ವಚನಮತ್ತೇ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ। ‘ಮನುಸ್ಸಾ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ ಆದಾಯ ಆಗಮಿಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ ಚಿತ್ತೇನ ಪನ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ವದತಿ, ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ ನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಮನುಸ್ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ‘ವಿಹಾರೇ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಅತ್ಥೀ’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘ಅಸುಕದಿವಸೇ ವಿಹಾರಂ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮ, ಸಾಮಣೇರಾನಂ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಚಿನಿತುಂ ಮಾ ದೇಥಾ’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಸಾಮಣೇರಾನಂ ಕಥೇತುಂ ಪಮುಟ್ಠಾ। ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಚಿನಿತ್ವಾ ಠಪಿತಾನಿ। ಮನುಸ್ಸಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಯಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಅಸುಕದಿವಸೇಯೇವ ಆರೋಚಯಿಮ್ಹ – ‘ಸಾಮಣೇರಾನಂ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಚಿನಿತುಂ ಮಾ ದೇಥಾ’ತಿ। ಕಸ್ಮಾ ನ ವಾರಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಸತಿ ಮೇ ಪಮುಟ್ಠಾ, ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಚಿನಿತಮತ್ತಾನೇವ, ತಾವ ನ ಪೂಜಾ ಕತಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ‘‘ಗಣ್ಹಥ ಪೂಜೇಥಾ’’ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ವದತಿ, ಆಮಿಸಂ ನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ।

    Pupphadāne ‘‘ettakesu rukkhesu pupphāni vissajjetvā yāgubhattavatthe upanentu, ettakesu senāsanapaṭisaṅkharaṇe upanentū’’ti evaṃ niyamitaṭṭhāne eva pupphāni garubhaṇḍāni honti. Paratīre sāmaṇerā pupphāni ocinitvā rāsiṃ karonti, pañcaṅgasamannāgato pupphabhājako bhikkhusaṅghaṃ gaṇetvā koṭṭhāse karoti, so sampattaparisāya saṅghaṃ anāpucchitvāva dātuṃ labhati; asammatena pana āpucchitvāva dātabbaṃ. Bhikkhu pana kassa pupphāni dātuṃ labhati, kassa na labhatīti? Mātāpitūnaṃ gehaṃ haritvāpi gehato pakkosāpetvāpi ‘vatthupūjaṃ karothā’ti dātuṃ labhati, piḷandhanatthāya dātuṃ na labhati; sesañātīnaṃ pana haritvā na dātabbaṃ, pakkosāpetvā ‘pūjaṃ karothā’ti dātabbaṃ; sesajanassa pūjanaṭṭhānaṃ sampattassa apaccāsīsantena dātabbaṃ; pupphadānaṃ nāma na hoti. Vihāre bahūni pupphāni pupphanti. Bhikkhunā piṇḍāya carantena manusse disvā ‘vihāre bahūni pupphāni, pūjethā’ti vattabbaṃ. Vacanamatte doso natthi. ‘Manussā khādanīyabhojanīyaṃ ādāya āgamissantī’ti cittena pana na vattabbaṃ. Sace vadati, khādanīyabhojanīyaṃ na paribhuñjitabbaṃ. Manussā attano dhammatāya ‘vihāre pupphāni atthī’ti pucchitvā ‘asukadivase vihāraṃ āgamissāma, sāmaṇerānaṃ pupphāni ocinituṃ mā dethā’ti vadanti. Bhikkhū sāmaṇerānaṃ kathetuṃ pamuṭṭhā. Sāmaṇerehi pupphāni ocinitvā ṭhapitāni. Manussā bhikkhū upasaṅkamitvā ‘‘bhante, mayaṃ tumhākaṃ asukadivaseyeva ārocayimha – ‘sāmaṇerānaṃ pupphāni ocinituṃ mā dethā’ti. Kasmā na vārayitthā’’ti? ‘‘Sati me pamuṭṭhā, pupphāni ocinitamattāneva, tāva na pūjā katā’’ti vattabbaṃ. ‘‘Gaṇhatha pūjethā’’ti na vattabbaṃ. Sace vadati, āmisaṃ na paribhuñjitabbaṃ.

    ಅಪರೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಾಮಣೇರಾನಂ ಆಚಿಕ್ಖತಿ ‘‘ಅಸುಕಗಾಮವಾಸಿನೋ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಮಾ ಓಚಿನಿತ್ಥಾ’’ತಿ ಆಹಂಸೂತಿ। ಮನುಸ್ಸಾಪಿ ಆಮಿಸಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ವದನ್ತಿ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮನುಸ್ಸಾ ನ ಬಹುಕಾ, ಸಾಮಣೇರೇ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸಹ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಚಿನಿತುಂ ಆಣಾಪೇಥಾ’’ತಿ। ‘‘ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ಭಿಕ್ಖಾ ಲದ್ಧಾ; ಯೇ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇ ಸಯಮೇವ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಉಪಾಸಕಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಏತ್ತಕಂ ನಯಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸಾಮಣೇರೇ ಪುತ್ತೇ ವಾ ಭಾತಿಕೇ ವಾ ಕತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಚಿನಾಪೇತುಂ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ; ಪುಪ್ಫದಾನಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ।

    Aparo bhikkhu sāmaṇerānaṃ ācikkhati ‘‘asukagāmavāsino pupphāni mā ocinitthā’’ti āhaṃsūti. Manussāpi āmisaṃ āharitvā dānaṃ datvā vadanti – ‘‘amhākaṃ manussā na bahukā, sāmaṇere amhehi saha pupphāni ocinituṃ āṇāpethā’’ti. ‘‘Sāmaṇerehi bhikkhā laddhā; ye bhikkhācāraṃ na gacchanti, te sayameva jānissanti, upāsakā’’ti vattabbaṃ. Ettakaṃ nayaṃ labhitvā sāmaṇere putte vā bhātike vā katvā pupphāni ocināpetuṃ doso natthi; pupphadānaṃ nāma na hoti.

    ಫಲದಾನೇ ಫಲಮ್ಪಿ ಪುಪ್ಫಂ ವಿಯ ನಿಯಮಿತಮೇವ ಗರುಭಣ್ಡಂ ಹೋತಿ। ವಿಹಾರೇ ಬಹುಕಮ್ಹಿ ಫಲಾಫಲೇ ಸತಿ ಅಫಾಸುಕಮನುಸ್ಸಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಯಾಚನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ‘ಸಙ್ಘಿಕ’ನ್ತಿ ದಾತುಂ ನ ಉಸ್ಸಹನ್ತಿ। ಮನುಸ್ಸಾ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಿನೋ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ ಪರಿಭಾಸನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಕಿಂ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ? ಫಲೇಹಿ ವಾ ರುಕ್ಖೇಹಿ ವಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕತಿಕಾ ಕಾತಬ್ಬಾ – ‘ಅಸುಕೇಸು ಚ ರುಕ್ಖೇಸು ಏತ್ತಕಾನಿ ಫಲಾನಿ ಗಣ್ಹನ್ತಾ, ಏತ್ತಕೇಸು ವಾ ರುಕ್ಖೇಸು ಫಲಾನಿ ಗಣ್ಹನ್ತಾ ನ ವಾರೇತಬ್ಬಾ’ತಿ। ಚೋರಾ ಪನ ಇಸ್ಸರಾ ವಾ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ಗಣ್ಹನ್ತಾ ನ ವಾರೇತಬ್ಬಾ; ಕುದ್ಧಾ ತೇ ಸಕಲವಿಹಾರಮ್ಪಿ ನಾಸೇಯ್ಯುಂ। ಆದೀನವೋ ಪನ ಕಥೇತಬ್ಬೋತಿ।

    Phaladāne phalampi pupphaṃ viya niyamitameva garubhaṇḍaṃ hoti. Vihāre bahukamhi phalāphale sati aphāsukamanussā āgantvā yācanti. Bhikkhū ‘saṅghika’nti dātuṃ na ussahanti. Manussā vippaṭisārino akkosanti paribhāsanti. Tattha kiṃ kātabbanti? Phalehi vā rukkhehi vā paricchinditvā katikā kātabbā – ‘asukesu ca rukkhesu ettakāni phalāni gaṇhantā, ettakesu vā rukkhesu phalāni gaṇhantā na vāretabbā’ti. Corā pana issarā vā balakkārena gaṇhantā na vāretabbā; kuddhā te sakalavihārampi nāseyyuṃ. Ādīnavo pana kathetabboti.

    ಸಿನಾನದಾನೇ ಸಿನಾನಚುಣ್ಣಾನಿ ಕೋಟ್ಟಿತಾನಿ ನ ಗರುಭಣ್ಡಾನಿ। ಅಕೋಟ್ಟಿತೋ ರುಕ್ಖತ್ತಚೋವ ಗರುಭಣ್ಡಂ। ಚುಣ್ಣಂ ಪನ ಅಗಿಲಾನಸ್ಸ ರಜನನಿಪಕ್ಕಂ ವಟ್ಟತಿ। ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಚುಣ್ಣಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಮತ್ತಿಕಾಪಿ ಏತ್ಥೇವ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಾ। ಮತ್ತಿಕಾಪಿ ಯತ್ಥ ದುಲ್ಲಭಾ ಹೋತಿ, ತತ್ಥೇವ ಗರುಭಣ್ಡಂ। ಸಾಪಿ ಹೇಟ್ಠಿಮಕೋಟಿಯಾ ತಿಂಸಪಲಗುಳಪಿಣ್ಡಪ್ಪಮಾಣಾವ ತತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ನ ಗರುಭಣ್ಡನ್ತಿ।

    Sinānadāne sinānacuṇṇāni koṭṭitāni na garubhaṇḍāni. Akoṭṭito rukkhattacova garubhaṇḍaṃ. Cuṇṇaṃ pana agilānassa rajananipakkaṃ vaṭṭati. Gilānassa yaṃkiñci cuṇṇaṃ vaṭṭatiyeva. Mattikāpi ettheva pakkhipitvā kathetabbā. Mattikāpi yattha dullabhā hoti, tattheva garubhaṇḍaṃ. Sāpi heṭṭhimakoṭiyā tiṃsapalaguḷapiṇḍappamāṇāva tato heṭṭhā na garubhaṇḍanti.

    ದನ್ತಕಟ್ಠದಾನೇ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಅಚ್ಛಿನ್ನಕಮೇವ ಗರುಭಣ್ಡಂ। ಯೇಸಂ ಸಾಮಣೇರಾನಂ ಸಙ್ಘತೋ ದನ್ತಕಟ್ಠವಾರೋ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತೇ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾನಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ದಾತುಂ ನ ಲಭನ್ತಿ। ಯೇಹಿ ಪನ ‘ಏತ್ತಕಾನಿ ದನ್ತಕಟ್ಠಾನಿ ಆಹರಿತಬ್ಬಾನೀ’ತಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಾರಂ ಗಹಿತಾನಿ, ತೇ ಅತಿರೇಕಾನಿ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾನಂ ದಾತುಂ ಲಭನ್ತಿ। ಏಕೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ದನ್ತಕಟ್ಠಮಾಳಕತೋ ಬಹೂನಿ ದನ್ತಕಟ್ಠಾನಿ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಾನಿ, ದೇವಸಿಕಂ ಏಕೇಕಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ವಸನ್ತೇನಾಪಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಗಣಯಿತ್ವಾ ಯತ್ತಕಾನಿ ಅತ್ತನೋ ಪಾಪುಣನ್ತಿ ತತ್ತಕಾನೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಗನ್ತಬ್ಬಂ; ಅನ್ತರಾ ಆಗನ್ತುಕೇಸು ವಾ ಆಗತೇಸು ದಿಸಂ ವಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತೇನ ಆಹರಿತ್ವಾ ಗಹಿತಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಠಪೇತಬ್ಬಾನಿ।

    Dantakaṭṭhadāne dantakaṭṭhaṃ acchinnakameva garubhaṇḍaṃ. Yesaṃ sāmaṇerānaṃ saṅghato dantakaṭṭhavāro pāpuṇāti, te attano ācariyupajjhāyānaṃ pāṭiyekkaṃ dātuṃ na labhanti. Yehi pana ‘ettakāni dantakaṭṭhāni āharitabbānī’ti paricchinditvā vāraṃ gahitāni, te atirekāni ācariyupajjhāyānaṃ dātuṃ labhanti. Ekena bhikkhunā dantakaṭṭhamāḷakato bahūni dantakaṭṭhāni na gahetabbāni, devasikaṃ ekekameva gahetabbaṃ. Pāṭiyekkaṃ vasantenāpi bhikkhusaṅghaṃ gaṇayitvā yattakāni attano pāpuṇanti tattakāneva gahetvā gantabbaṃ; antarā āgantukesu vā āgatesu disaṃ vā pakkamantena āharitvā gahitaṭṭhāneyeva ṭhapetabbāni.

    ಚಾಟುಕಮ್ಯತಾಯಾತಿಆದೀಸು ಚಾಟುಕಮ್ಯತಾ ವುಚ್ಚತಿ ಅತ್ತಾನಂ ದಾಸಂ ವಿಯ ನೀಚಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಪರಸ್ಸ ಖಲಿತವಚನಮ್ಪಿ ಸಣ್ಠಪೇತ್ವಾ ಪಿಯಕಾಮತಾಯ ಪಗ್ಗಯ್ಹವಚನಂ। ಮುಗ್ಗಸೂಪ್ಯತಾಯಾತಿ ಮುಗ್ಗಸೂಪಸಮಾನಾಯ ಸಚ್ಚಾಲಿಕೇನ ಜೀವಿತಕಪ್ಪನತಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಮುಗ್ಗಸೂಪೇ ಪಚ್ಚನ್ತೇ ಬಹೂ ಮುಗ್ಗಾ ಪಾಕಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಥೋಕಾ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ಸಚ್ಚಾಲಿಕೇನ ಜೀವಿತಕಪ್ಪಕೇ ಪುಗ್ಗಲೇ ಬಹು ಅಲಿಕಂ ಹೋತಿ, ಅಪ್ಪಕಂ ಸಚ್ಚಂ। ಯಥಾ ವಾ ಮುಗ್ಗಸೂಪಸ್ಸ ಅಪ್ಪವಿಸನಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಏವಮೇವ ಸಚ್ಚಾಲಿಕವುತ್ತಿನೋ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಪ್ಪವಿಟ್ಠವಾಚಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ; ಸಿಙ್ಘಾಟಕಂ ವಿಯ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಧಾರಾಯ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ತೇನಸ್ಸ ಸಾ ಮುಸಾವಾದಿತಾ ಮುಗ್ಗಸೂಪ್ಯತಾತಿ ವುತ್ತಾ। ಪಾರಿಭಟಯತಾತಿ ಪರಿಭಟಕಮ್ಮಭಾವೋ। ಪರಿಭಟಸ್ಸ ಹಿ ಕಮ್ಮಂ ಪಾರಿಭಟಯಂ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಪಾರಿಭಟಯತಾ; ಅಲಙ್ಕಾರಕರಣಾದೀಹಿ ದಾರಕಕೀಳಾಪನಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ।

    Cāṭukamyatāyātiādīsu cāṭukamyatā vuccati attānaṃ dāsaṃ viya nīcaṭṭhāne ṭhapetvā parassa khalitavacanampi saṇṭhapetvā piyakāmatāya paggayhavacanaṃ. Muggasūpyatāyāti muggasūpasamānāya saccālikena jīvitakappanatāyetaṃ adhivacanaṃ. Yathā hi muggasūpe paccante bahū muggā pākaṃ gacchanti, thokā na gacchanti; evameva saccālikena jīvitakappake puggale bahu alikaṃ hoti, appakaṃ saccaṃ. Yathā vā muggasūpassa appavisanaṭṭhānaṃ nāma natthi, evameva saccālikavuttino puggalassa appaviṭṭhavācā nāma natthi; siṅghāṭakaṃ viya icchiticchitadhārāya patiṭṭhāti. Tenassa sā musāvāditā muggasūpyatāti vuttā. Pāribhaṭayatāti paribhaṭakammabhāvo. Paribhaṭassa hi kammaṃ pāribhaṭayaṃ, tassa bhāvo pāribhaṭayatā; alaṅkārakaraṇādīhi dārakakīḷāpanassetaṃ adhivacanaṃ.

    ಜಙ್ಘಪೇಸನಿಕನ್ತಿ ಗಾಮನ್ತರದೇಸನ್ತರಾದೀಸು ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಗಿಹೀನಂ ಸಾಸನಪಟಿಸಾಸನಹರಣಂ। ಇದಞ್ಹಿ ಜಙ್ಘಪೇಸನಿಕಂ ನಾಮ ಅತ್ತನೋ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ, ಯೇ ಚಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಸಾಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕತ್ಥಚಿ ಗಮನವಸೇನ ವಟ್ಟತಿ। ಚೇತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ವಡ್ಢಕೀನಮ್ಪಿ ಸಾಸನಂ ಹರಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮ, ಪೂಜಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖಥಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ; ‘‘ಅಸುಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮ ದೇಥಾ’’ತಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ವಾ ಭೇಸಜ್ಜಂ ವಾ ಚೀವರಂ ವಾ ದೇನ್ತಿ; ‘‘ವಿಹಾರೇ ಪೂಜಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಾದೀನಿ ವಾ ಧಜಪತಾಕಾದೀನಿ ವಾ ನೀಯ್ಯಾದೇನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಹರಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ; ಜಙ್ಘಪೇಸನಿಕಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ। ಸೇಸಾನಂ ಸಾಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಪದವಾರೇ ಪದವಾರೇ ದೋಸೋ।

    Jaṅghapesanikanti gāmantaradesantarādīsu tesaṃ tesaṃ gihīnaṃ sāsanapaṭisāsanaharaṇaṃ. Idañhi jaṅghapesanikaṃ nāma attano mātāpitūnaṃ, ye cassa mātāpitaro upaṭṭhahanti, tesaṃ sāsanaṃ gahetvā katthaci gamanavasena vaṭṭati. Cetiyassa vā saṅghassa vā attano vā kammaṃ karontānaṃ vaḍḍhakīnampi sāsanaṃ harituṃ vaṭṭati. Manussā ‘‘dānaṃ dassāma, pūjaṃ karissāma, bhikkhusaṅghassa ācikkhathā’’ti vadanti; ‘‘asukattherassa nāma dethā’’ti piṇḍapātaṃ vā bhesajjaṃ vā cīvaraṃ vā denti; ‘‘vihāre pūjaṃ karothā’’ti mālāgandhavilepanādīni vā dhajapatākādīni vā nīyyādenti, sabbaṃ harituṃ vaṭṭati; jaṅghapesanikaṃ nāma na hoti. Sesānaṃ sāsanaṃ gahetvā gacchantassa padavāre padavāre doso.

    ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನಾತಿ ಏತೇಸಂ ವಾ ವೇಳುದಾನಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಕಮ್ಮಂ ಪಿಣ್ಡಪಟಿಪಿಣ್ಡಕಮ್ಮಂ ಸಙ್ಘುಪ್ಪಾದಚೇತಿಯುಪ್ಪಾದಉಪಟ್ಠಾಪನಕಮ್ಮನ್ತಿ ಏವರೂಪಾನಂ ವಾ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವೇನ ಜೀವಿತಕಪ್ಪನಕಕಮ್ಮಾನಂ ಯೇನ ಕೇನಚಿ। ಬುದ್ಧಪಟಿಕುಟ್ಠೇನಾತಿ ಬುದ್ಧೇಹಿ ಗರಹಿತೇನ ಪಟಿಸಿದ್ಧೇನ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಅಯಂ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಅನಾಚಾರೋ ನಾಮ ಕಥೀಯತಿ। ಆಚಾರನಿದ್ದೇಸೋ ವುತ್ತಪಟಿಪಕ್ಖನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Aññataraññatarenāti etesaṃ vā veḷudānādīnaṃ aññataraññatarena vejjakammabhaṇḍāgārikakammaṃ piṇḍapaṭipiṇḍakammaṃ saṅghuppādacetiyuppādaupaṭṭhāpanakammanti evarūpānaṃ vā micchājīvena jīvitakappanakakammānaṃ yena kenaci. Buddhapaṭikuṭṭhenāti buddhehi garahitena paṭisiddhena. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ sabbopi anācāro nāma kathīyati. Ācāraniddeso vuttapaṭipakkhanayeneva veditabbo.

    ೫೧೪. ಗೋಚರನಿದ್ದೇಸೇಪಿ ಪಠಮಂ ಅಗೋಚರಸ್ಸ ವಚನೇ ಕಾರಣಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಚ ಗೋಚರೋತಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ಯುತ್ತಟ್ಠಾನಂ ಗೋಚರೋ, ಅಯುತ್ತಟ್ಠಾನಂ ಅಗೋಚರೋ। ವೇಸಿಯಾ ಗೋಚರೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ವೇಸಿಯಗೋಚರೋ; ಮಿತ್ತಸನ್ಥವವಸೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ವೇಸಿಯಾ ನಾಮ ರೂಪೂಪಜೀವಿನಿಯೋ ಯೇನ ಕೇನಚಿದೇವ ಸುಲಭಜ್ಝಾಚಾರತಾಮಿತ್ತಸತ್ಥವಸಿನೇಹವಸೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ ವೇಸಿಯಾಗೋಚರೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಆರಕ್ಖವಿಪತ್ತಿತೋ। ಏವಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಚಿರಂ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತೋಪಿ ಸಮಣಧಮ್ಮೋ ಕತಿಪಾಹೇನೇವ ನಸ್ಸತಿ; ಸಚೇಪಿ ನ ನಸ್ಸತಿ ಗರಹಂ ಲಭತಿ। ದಕ್ಖಿಣಾವಸೇನ ಪನ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೇನ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ। ವಿಧವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಮತಪತಿಕಾ ವಾ ಪವುತ್ಥಪತಿಕಾ ವಾ। ಥುಲ್ಲಕುಮಾರಿಯೋತಿ ಮಹಲ್ಲಿಕಾ ಅನಿವಿಟ್ಠಕುಮಾರಿಯೋ। ಪಣ್ಡಕಾತಿ ಲೋಕಾಮಿಸನಿಸ್ಸಿತಕಥಾಬಹುಲಾ ಉಸ್ಸನ್ನಕಿಲೇಸಾ ಅವೂಪಸನ್ತಪರಿಳಾಹಾ ನಪುಂಸಕಾ। ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನೇ ಆದೀನವೋ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಭಿಕ್ಖುನೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಪಿಚ ಭಿಕ್ಖೂ ನಾಮ ಉಸ್ಸನ್ನಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ। ತೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸನ್ಥವವಸೇನ ಕತಿಪಾಹೇನೇವ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತಸಮಣಧಮ್ಮಂ ನಾಸೇನ್ತಿ। ಗಿಲಾನಪುಚ್ಛಕೇನ ಪನ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಲಭಿತ್ವಾ ಪೂಜನತ್ಥಾಯಪಿ ಓವಾದದಾನತ್ಥಾಯಪಿ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ।

    514. Gocaraniddesepi paṭhamaṃ agocarassa vacane kāraṇaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Tattha ca gocaroti piṇḍapātādīnaṃ atthāya upasaṅkamituṃ yuttaṭṭhānaṃ gocaro, ayuttaṭṭhānaṃ agocaro. Vesiyā gocaro assāti vesiyagocaro; mittasanthavavasena upasaṅkamitaṭṭhānanti attho. Tattha vesiyā nāma rūpūpajīviniyo yena kenacideva sulabhajjhācāratāmittasatthavasinehavasena upasaṅkamanto vesiyāgocaro nāma hoti. Tasmā evaṃ upasaṅkamituṃ na vaṭṭati. Kiṃ kāraṇā? Ārakkhavipattito. Evaṃ upasaṅkamantassa hi ciraṃ rakkhitagopitopi samaṇadhammo katipāheneva nassati; sacepi na nassati garahaṃ labhati. Dakkhiṇāvasena pana upasaṅkamantena satiṃ upaṭṭhāpetvā upasaṅkamitabbaṃ. Vidhavā vuccanti matapatikā vā pavutthapatikā vā. Thullakumāriyoti mahallikā aniviṭṭhakumāriyo. Paṇḍakāti lokāmisanissitakathābahulā ussannakilesā avūpasantapariḷāhā napuṃsakā. Tesaṃ sabbesampi upasaṅkamane ādīnavo vuttanayeneva veditabbo. Bhikkhunīsupi eseva nayo. Apica bhikkhū nāma ussannabrahmacariyā honti, tathā bhikkhuniyo. Te aññamaññaṃ santhavavasena katipāheneva rakkhitagopitasamaṇadhammaṃ nāsenti. Gilānapucchakena pana gantuṃ vaṭṭati. Bhikkhunā pupphāni labhitvā pūjanatthāyapi ovādadānatthāyapi gantuṃ vaṭṭatiyeva.

    ಪಾನಾಗಾರನ್ತಿ ಸುರಾಪಾನಘರಂ। ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತರಾಯಕರೇಹಿ ಸುರಾಸೋಣ್ಡೇಹಿ ಅವಿವಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಹ ಸೋಣ್ಡವಸೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ; ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತರಾಯೋ ಹೋತಿ। ಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರತಿ ರಾಜೂಹೀತಿಆದೀಸು ರಾಜಾನೋತಿ ಅಭಿಸಿತ್ತಾ ವಾ ಹೋನ್ತು ಅನಭಿಸಿತ್ತಾ ವಾ ಯೇ ರಜ್ಜಂ ಅನುಸಾಸನ್ತಿ। ರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾತಿ ರಾಜೂನಂ ಇಸ್ಸರಿಯಸದಿಸಾಯ ಮಹತಿಯಾ ಇಸ್ಸರಿಯಮತ್ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ತಿತ್ಥಿಯಾತಿ ವಿಪರೀತದಸ್ಸನಾ ಬಾಹಿರಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ। ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕಾತಿ ಭತ್ತಿವಸೇನ ತೇಸಂ ಪಚ್ಚಯದಾಯಕಾ। ಏತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸಗ್ಗಜಾತೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Pānāgāranti surāpānagharaṃ. Taṃ brahmacariyantarāyakarehi surāsoṇḍehi avivittaṃ hoti. Tattha tehi saddhiṃ saha soṇḍavasena upasaṅkamituṃ na vaṭṭati; brahmacariyantarāyo hoti. Saṃsaṭṭho viharati rājūhītiādīsu rājānoti abhisittā vā hontu anabhisittā vā ye rajjaṃ anusāsanti. Rājamahāmattāti rājūnaṃ issariyasadisāya mahatiyā issariyamattāya samannāgatā. Titthiyāti viparītadassanā bāhiraparibbājakā. Titthiyasāvakāti bhattivasena tesaṃ paccayadāyakā. Etehi saddhiṃ saṃsaggajāto hotīti attho.

    ಅನನುಲೋಮಿಕೇನ ಸಂಸಗ್ಗೇನಾತಿ ಅನನುಲೋಮಿಕಸಂಸಗ್ಗೋ ನಾಮ ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ಸಿಕ್ಖಾನಂ ಅನನುಲೋಮೋ ಪಚ್ಚನೀಕಸಂಸಗ್ಗೋ, ಯೇನ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತರಾಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿವೀತಿಕ್ಕಮಂ ಸಲ್ಲೇಖಪರಿಹಾನಿಞ್ಚ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಹಸೋಕಿತಾ, ಸಹನನ್ದಿತಾ, ಸಮಸುಖದುಕ್ಖತಾ, ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯೇಸು ಅತ್ತನಾವ ಯೋಗಂ ಆಪಜ್ಜನತಾ, ತಿತ್ಥಿಯತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಚ್ಛನ್ದರುಚಿಸಮಾಚಾರತಾ ಏಕಚ್ಛನ್ದರುಚಿಸಮಾಚಾರಭಾವಾವಹೋ ವಾ ಸಿನೇಹಬಹುಮಾನಸನ್ಥವೋ। ತತ್ಥ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸಗ್ಗೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತರಾಯಂ ಕರೋತಿ। ಇತರೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇಹಿ ತೇಸಂ ಲದ್ಧಿಗಹಣಂ। ತೇಸಂ ಪನ ವಾದಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಲದ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತುಂ ಸಮತ್ಥೇನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ।

    Ananulomikena saṃsaggenāti ananulomikasaṃsaggo nāma tissannaṃ sikkhānaṃ ananulomo paccanīkasaṃsaggo, yena brahmacariyantarāyaṃ paññattivītikkamaṃ sallekhaparihāniñca pāpuṇāti, seyyathidaṃ – rājarājamahāmattehi saddhiṃ sahasokitā, sahananditā, samasukhadukkhatā, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanāva yogaṃ āpajjanatā, titthiyatitthiyasāvakehi saddhiṃ ekacchandarucisamācāratā ekacchandarucisamācārabhāvāvaho vā sinehabahumānasanthavo. Tattha rājarājamahāmattehi saddhiṃ saṃsaggo brahmacariyantarāyaṃ karoti. Itarehi titthiyasāvakehi tesaṃ laddhigahaṇaṃ. Tesaṃ pana vādaṃ bhinditvā attano laddhiṃ gaṇhāpetuṃ samatthena upasaṅkamituṃ vaṭṭati.

    ಇದಾನಿ ಅಪರೇನಪಿ ಪರಿಯಾಯೇನ ಅಗೋಚರಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಯಾನಿ ವಾ ಪನ ತಾನಿ ಕುಲಾನೀತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಅಸ್ಸದ್ಧಾನೀತಿ ಬುದ್ಧಾದೀಸು ಸದ್ಧಾವಿರಹಿತಾನಿ; ಬುದ್ಧೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ, ಧಮ್ಮೋ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೋ, ಸಙ್ಘೋ ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋತಿ ನ ಸದ್ದಹನ್ತಿ। ಅಪ್ಪಸನ್ನಾನೀತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಸನ್ನಂ ಅನಾವಿಲಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಅಕ್ಕೋಸಕಪರಿಭಾಸಕಾನೀತಿ ಅಕ್ಕೋಸಕಾನಿ ಚೇವ ಪರಿಭಾಸಕಾನಿ ಚ; ‘ಚೋರೋಸಿ, ಬಾಲೋಸಿ, ಮೂಳ್ಹೋಸಿ, ಓಟ್ಠೋಸಿ, ಗೋಣೋಸಿ, ಗದ್ರಭೋಸಿ, ಆಪಾಯಿಕೋಸಿ, ನೇರಯಿಕೋಸಿ, ತಿರಚ್ಛಾನಗತೋಸಿ, ನತ್ಥಿ ತುಯ್ಹಂ ಸುಗತಿ, ದುಗ್ಗತಿಯೇವ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಾ’ತಿ ಏವಂ ದಸಹಿ ಅಕ್ಕೋಸವತ್ಥೂಹಿ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ; ‘ಹೋತು, ಇದಾನಿ ತಂ ಪಹರಿಸ್ಸಾಮ, ಬನ್ಧಿಸ್ಸಾಮ , ವಧಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಏವಂ ಭಯದಸ್ಸನೇನ ಪರಿಭಾಸನ್ತಿ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನತ್ಥಕಾಮಾನೀತಿ ಅತ್ಥಂ ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ಅನತ್ಥಮೇವ ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ಅಹಿತಕಾಮಾನೀತಿ ಅಹಿತಮೇವ ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ಹಿತಂ ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ಅಫಾಸುಕಕಾಮಾನೀತಿ ಫಾಸುಕಂ ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಫಾಸುಕಮೇವ ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ಅಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾನೀತಿ ಚತೂಹಿ ಯೋಗೇಹಿ ಖೇಮಂ ನಿಬ್ಭಯಂ ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ಸಭಯಮೇವ ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಾಮಣೇರಾಪಿ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖುನೀನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಮಾನಸಾಮಣೇರಿಯೋಪಿ। ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಹಿ ಭಗವನ್ತಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಞ್ಚೇವ ಸರಣಗತಾನಞ್ಚ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಪರಿಸಾನಂ ತಾನಿ ಅನತ್ಥಕಾಮಾನಿಯೇವ। ತಥಾರೂಪಾನಿ ಕುಲಾನೀತಿ ಏವರೂಪಾನಿ ಖತ್ತಿಯಕುಲಾದೀನಿ ಕುಲಾನಿ। ಸೇವತೀತಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜೀವತಿ। ಭಜತೀತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ। ಪಯಿರುಪಾಸತೀತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಅಯಂ ವೇಸಿಯಾದಿಗೋಚರಸ್ಸ ವೇಸಿಯಾದಿಕೋ, ರಾಜಾದಿಸಂಸಟ್ಠಸ್ಸ ರಾಜಾದಿಕೋ, ಅಸ್ಸದ್ಧಕುಲಾದಿಸೇವಕಸ್ಸ ಅಸ್ಸದ್ಧಕುಲಾದಿಕೋ ಚಾತಿ ತಿಪ್ಪಕಾರೋಪಿ ಅಯುತ್ತಗೋಚರೋ ಅಗೋಚರೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Idāni aparenapi pariyāyena agocaraṃ dassetuṃ yāni vā pana tāni kulānītiādi āraddhaṃ. Tattha assaddhānīti buddhādīsu saddhāvirahitāni; buddho sabbaññū, dhammo niyyāniko, saṅgho suppaṭipannoti na saddahanti. Appasannānīti cittaṃ pasannaṃ anāvilaṃ kātuṃ na sakkonti. Akkosakaparibhāsakānīti akkosakāni ceva paribhāsakāni ca; ‘corosi, bālosi, mūḷhosi, oṭṭhosi, goṇosi, gadrabhosi, āpāyikosi, nerayikosi, tiracchānagatosi, natthi tuyhaṃ sugati, duggatiyeva pāṭikaṅkhā’ti evaṃ dasahi akkosavatthūhi akkosanti; ‘hotu, idāni taṃ paharissāma, bandhissāma , vadhissāmā’ti evaṃ bhayadassanena paribhāsanti cāti attho. Anatthakāmānīti atthaṃ na icchanti, anatthameva icchanti. Ahitakāmānīti ahitameva icchanti, hitaṃ na icchanti. Aphāsukakāmānīti phāsukaṃ na icchanti, aphāsukameva icchanti. Ayogakkhemakāmānīti catūhi yogehi khemaṃ nibbhayaṃ na icchanti, sabhayameva icchanti. Bhikkhūnanti ettha sāmaṇerāpi saṅgahaṃ gacchanti. Bhikkhunīnanti ettha sikkhamānasāmaṇeriyopi. Sabbesampi hi bhagavantaṃ uddissa pabbajitānañceva saraṇagatānañca catunnampi parisānaṃ tāni anatthakāmāniyeva. Tathārūpāni kulānīti evarūpāni khattiyakulādīni kulāni. Sevatīti nissāya jīvati. Bhajatīti upasaṅkamati. Payirupāsatīti punappunaṃ upasaṅkamati. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ vesiyādigocarassa vesiyādiko, rājādisaṃsaṭṭhassa rājādiko, assaddhakulādisevakassa assaddhakulādiko cāti tippakāropi ayuttagocaro agocaroti veditabbo.

    ತಸ್ಸ ಇಮಿನಾ ಪರಿಯಾಯೇನ ಅಗೋಚರತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವೇಸಿಯಾದಿಕೋ ತಾವ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣನಿಸ್ಸಯತೋ ಅಗೋಚರೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ಯಥಾಹ – ‘‘ಕೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಗೋಚರೋ ಪರವಿಸಯೋ? ಯದಿದಂ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೩೭೨) ರಾಜಾದಿಕೋ ಝಾನಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಅನುಪನಿಸ್ಸಯತೋ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಾಸನಿಚಕ್ಕನಿಪ್ಫಾದನತೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಪತ್ತಿಹೇತುತೋ ಚ, ಅಸ್ಸದ್ಧಕುಲಾದಿಕೋ ಸದ್ಧಾಹಾನಿಚಿತ್ತಸನ್ತಾಸಾವಹನತೋ ಅಗೋಚರೋತಿ।

    Tassa iminā pariyāyena agocaratā veditabbā. Vesiyādiko tāva pañcakāmaguṇanissayato agocaroti veditabbo, yathāha – ‘‘ko ca, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo? Yadidaṃ pañca kāmaguṇā’’ti (saṃ. ni. 5.372) rājādiko jhānānuyogassa anupanissayato lābhasakkārāsanicakkanipphādanato diṭṭhivipattihetuto ca, assaddhakulādiko saddhāhānicittasantāsāvahanato agocaroti.

    ಗೋಚರನಿದ್ದೇಸೇ ನ ವೇಸಿಯಗೋಚರೋತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಓಪಾನಭೂತಾನೀತಿಆದೀಸು ಪನ ಓಪಾನಭೂತಾನೀತಿ ಉದಪಾನಭೂತಾನಿ; ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ, ಚಾತುಮಹಾಪಥೇ ಖತಪೋಕ್ಖರಣೀ ವಿಯ, ಯಥಾಸುಖಂ ಓಗಾಹನಕ್ಖಮಾನಿ ಚಿತ್ತಮಹಾಮತ್ತಸ್ಸ ಗೇಹಸದಿಸಾನಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಗೇಹೇ ಕಾಲತ್ಥಮ್ಭೋ ಯುತ್ತೋಯೇವ । ಘರದ್ವಾರಂ ಸಮ್ಪತ್ತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಚ್ಚಯವೇಕಲ್ಲಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏಕದಿವಸಂ ಭೇಸಜ್ಜವತ್ತಮೇವ ಸಟ್ಠಿ ಕಹಾಪಣಾನಿ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ। ಕಾಸಾವಪಜ್ಜೋತಾನೀತಿ ಭಿಕ್ಖುಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ನಿವತ್ಥಪಾರುತಾನಂ ಕಾಸಾವಾನಂಯೇವ ಪಭಾಯ ಏಕೋಭಾಸಾನಿ ಭೂತಪಾಲಸೇಟ್ಠಿಕುಲಸದಿಸಾನಿ। ಇಸಿವಾತಪಟಿವಾತಾನೀತಿ ಗೇಹಂ ಪವಿಸನ್ತಾನಂ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಾನಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಭಿಕ್ಖುನೀಸಙ್ಖಾತಾನಂ ಇಸೀನಂ ಚೀವರವಾತೇನ ಚೇವ ಸಮಿಞ್ಜನಪಸಾರಣಾದಿಜನಿತಸರೀರವಾತೇನ ಚ ಪಟಿವಾತಾನಿ ಪವಾಯಿತಾನಿ ವಿನಿದ್ಧುತಕಿಬ್ಬಿಸಾನಿ ವಾ।

    Gocaraniddese na vesiyagocarotiādīni vuttapaṭipakkhavasena veditabbāni. Opānabhūtānītiādīsu pana opānabhūtānīti udapānabhūtāni; bhikkhusaṅghassa, cātumahāpathe khatapokkharaṇī viya, yathāsukhaṃ ogāhanakkhamāni cittamahāmattassa gehasadisāni. Tassa kira gehe kālatthambho yuttoyeva . Gharadvāraṃ sampattānaṃ bhikkhūnaṃ paccayavekallaṃ nāma natthi. Ekadivasaṃ bhesajjavattameva saṭṭhi kahāpaṇāni nikkhamanti. Kāsāvapajjotānīti bhikkhubhikkhunīhi nivatthapārutānaṃ kāsāvānaṃyeva pabhāya ekobhāsāni bhūtapālaseṭṭhikulasadisāni. Isivātapaṭivātānīti gehaṃ pavisantānaṃ nikkhamantānañca bhikkhubhikkhunīsaṅkhātānaṃ isīnaṃ cīvaravātena ceva samiñjanapasāraṇādijanitasarīravātena ca paṭivātāni pavāyitāni viniddhutakibbisāni vā.

    ೫೧೫. ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವಿತಾನಿದ್ದೇಸೇ ಅಣುಮತ್ತಾನೀತಿ ಅಣುಪ್ಪಮಾಣಾ। ವಜ್ಜಾತಿ ದೋಸಾ। ಯಾನಿ ತಾನಿ ವಜ್ಜಾನೀತಿ ಯಾನಿ ತಾನಿ ಗರಹಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ವಜ್ಜಾನಿ। ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಾನೀತಿ ಪರಿತ್ತಮತ್ತಕಾನಿ ಖುದ್ದಕಪ್ಪಮಾಣಾನಿ। ಓರಮತ್ತಕಾನೀತಿ ಪರಿತ್ತತೋಪಿ ಓರಿಮಪ್ಪಮಾಣತ್ತಾ ಓರಮತ್ತಕಾನಿ। ಲಹುಸಾನೀತಿ ಲಹುಕಾನಿ। ಲಹುಸಮ್ಮತಾನೀತಿ ಲಹೂತಿ ಸಮ್ಮತಾನಿ। ಸಂಯಮಕರಣೀಯಾನೀತಿ ಸಂಯಮೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಪಟಿಕಮ್ಮಾನಿ। ಸಂವರಕರಣೀಯಾನೀತಿ ಸಂವರೇನ ಕಾತಬ್ಬಾನಿ ಸಂವರೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಪಟಿಕಮ್ಮಾನಿ। ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಕರಣೀಯಾನೀತಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಪಟಿಕಮ್ಮಾನಿ। ಮನಸಿಕಾರಪಟಿಬದ್ಧಾನೀತಿ ಮನಸಾ ಆವಜ್ಜಿತಮತ್ತೇನೇವ ಕತ್ತಬ್ಬಪಟಿಕಮ್ಮಾನಿ। ಕಾನಿ ಪನ ತಾನೀತಿ? ದಿವಾವಿಹಾರವಾಸೀ ಸುಮತ್ಥೇರೋ ತಾವ ಆಹ – ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿಗಮನೀಯಾನಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತಕಾನಿ ಯಾನಿ ‘ನ ಪುನ ಏವರೂಪಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಮನಸಾ ಆವಜ್ಜಿತಮತ್ತೇನೇವ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ। ಅಧಿಟ್ಠಾನಾವಿಕಮ್ಮಂ ನಾಮೇತಂ ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ। ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಪನಸ್ಸ ತಿಪಿಟಕಚೂಳನಾಗತ್ಥೇರೋ ಪನಾಹ – ‘‘ಇದಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಸ್ಸೇವ ಭಾಜನೀಯಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಲಹುಕಂ ದುಕ್ಕಟದುಬ್ಭಾಸಿತಂ ಇಧ ವಜ್ಜನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವುಟ್ಠಾನಾವಿಕಮ್ಮಂ ನಾಮೇತಂ ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ। ಇತಿಇಮೇಸೂತಿ ಏವಂಪಕಾರೇಸು ಇಮೇಸು। ವಜ್ಜದಸ್ಸಾವೀತಿ ವಜ್ಜತೋ ದೋಸತೋ ದಸ್ಸನಸೀಲೋ। ಭಯದಸ್ಸಾವೀತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಸ್ಸ ಭಯಸ್ಸ ಕಾರಣತ್ತಾ ಭಯತೋ ದಸ್ಸನಸೀಲೋ। ಆದೀನವದಸ್ಸಾವೀತಿ ಇಧ ನಿನ್ದಾವಹನತೋ, ಆಯತಿಂ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕತೋ, ಉಪರಿಗುಣಾನಂ ಅನ್ತರಾಯಕರಣತೋ, ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಜನನತೋ ಚ ಏತೇನ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇನ ಆದೀನವತೋ ದಸ್ಸನಸೀಲೋ।

    515. Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvitāniddese aṇumattānīti aṇuppamāṇā. Vajjāti dosā. Yāni tāni vajjānīti yāni tāni garahitabbaṭṭhena vajjāni. Appamattakānīti parittamattakāni khuddakappamāṇāni. Oramattakānīti parittatopi orimappamāṇattā oramattakāni. Lahusānīti lahukāni. Lahusammatānīti lahūti sammatāni. Saṃyamakaraṇīyānīti saṃyamena kattabbapaṭikammāni. Saṃvarakaraṇīyānīti saṃvarena kātabbāni saṃvarena kattabbapaṭikammāni. Cittuppādakaraṇīyānīti cittuppādamattena kattabbapaṭikammāni. Manasikārapaṭibaddhānīti manasā āvajjitamatteneva kattabbapaṭikammāni. Kāni pana tānīti? Divāvihāravāsī sumatthero tāva āha – ‘‘anāpattigamanīyāni cittuppādamattakāni yāni ‘na puna evarūpaṃ karissāmī’ti manasā āvajjitamatteneva sujjhanti. Adhiṭṭhānāvikammaṃ nāmetaṃ kathita’’nti. Antevāsiko panassa tipiṭakacūḷanāgatthero panāha – ‘‘idaṃ pātimokkhasaṃvarasīlasseva bhājanīyaṃ. Tasmā sabbalahukaṃ dukkaṭadubbhāsitaṃ idha vajjanti veditabbaṃ. Vuṭṭhānāvikammaṃ nāmetaṃ kathita’’nti. Itiimesūti evaṃpakāresu imesu. Vajjadassāvīti vajjato dosato dassanasīlo. Bhayadassāvīti catubbidhassa bhayassa kāraṇattā bhayato dassanasīlo. Ādīnavadassāvīti idha nindāvahanato, āyatiṃ dukkhavipākato, upariguṇānaṃ antarāyakaraṇato, vippaṭisārajananato ca etena nānappakārena ādīnavato dassanasīlo.

    ನಿಸ್ಸರಣದಸ್ಸಾವೀತಿ ಯಂ ತತ್ಥ ನಿಸ್ಸರಣಂ ತಸ್ಸ ದಸ್ಸನಸೀಲೋ। ಕಿಂ ಪನೇತ್ಥ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ? ಆಚರಿಯತ್ಥೇರವಾದೇ ತಾವ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿಗಮನೀಯತಾಯ ಸತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾವಿಕಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸರಣ’’ನ್ತಿ ಕಥಿತಂ। ಅನ್ತೇವಾಸಿಕತ್ಥೇರವಾದೇ ತಾವ ‘‘ಆಪತ್ತಿಗಮನೀಯತಾಯ ಸತಿ ವುಟ್ಠಾನಾವಿಕಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸರಣ’’ನ್ತಿ ಕಥಿತಂ।

    Nissaraṇadassāvīti yaṃ tattha nissaraṇaṃ tassa dassanasīlo. Kiṃ panettha nissaraṇanti? Ācariyattheravāde tāva ‘‘anāpattigamanīyatāya sati adhiṭṭhānāvikammaṃ nissaraṇa’’nti kathitaṃ. Antevāsikattheravāde tāva ‘‘āpattigamanīyatāya sati vuṭṭhānāvikammaṃ nissaraṇa’’nti kathitaṃ.

    ತತ್ಥ ತಥಾರೂಪೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಣುಮತ್ತಾನಿ ವಜ್ಜಾನಿ ವಜ್ಜತೋ ಭಯತೋ ಪಸ್ಸತಿ ನಾಮ। ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅಯಂ ನಯೋ ಕಥಿತೋ – ಪರಮಾಣು ನಾಮ, ಅಣು ನಾಮ, ತಜ್ಜಾರೀ ನಾಮ, ರಥರೇಣು ನಾಮ, ಲಿಕ್ಖಾ ನಾಮ, ಊಕಾ ನಾಮ, ಧಞ್ಞಮಾಸೋ ನಾಮ, ಅಙ್ಗುಲಂ ನಾಮ, ವಿದತ್ಥಿ ನಾಮ, ರತನಂ ನಾಮ, ಯಟ್ಠಿ ನಾಮ, ಉಸಭಂ ನಾಮ, ಗಾವುತಂ ನಾಮ, ಯೋಜನಂ ನಾಮ। ತತ್ಥ ‘ಪರಮಾಣು’ ನಾಮ ಆಕಾಸಕೋಟ್ಠಾಸಿಕೋ ಮಂಸಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಆಪಾಥಂ ನಾಗಚ್ಛತಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಸ್ಸೇವ ಆಗಚ್ಛತಿ। ‘ಅಣು’ ನಾಮ ಭಿತ್ತಿಚ್ಛಿದ್ದತಾಲಚ್ಛಿದ್ದೇಹಿ ಪವಿಟ್ಠಸೂರಿಯರಸ್ಮೀಸು ವಟ್ಟಿ ವಟ್ಟಿ ಹುತ್ವಾ ಪರಿಬ್ಭಮನ್ತೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ‘ತಜ್ಜಾರೀ’ ನಾಮ ಗೋಪಥಮನುಸ್ಸಪಥಚಕ್ಕಪಥೇಸು ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ‘ರಥರೇಣು’ ನಾಮ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಅಲ್ಲೀಯತಿ। ಲಿಕ್ಖಾದಯೋ ಪಾಕಟಾ ಏವ। ಏತೇಸು ಪನ ಛತ್ತಿಂಸ ಪರಮಾಣವೋ ಏಕಸ್ಸ ಅಣುನೋ ಪಮಾಣಂ। ಛತ್ತಿಂಸ ಅಣೂ ಏಕಾಯ ತಜ್ಜಾರಿಯಾ ಪಮಾಣಂ। ಛತ್ತಿಂಸ ತಜ್ಜಾರಿಯೋ ಏಕೋ ರಥರೇಣು। ಛತ್ತಿಂಸ ರಥರೇಣೂ ಏಕಾ ಲಿಕ್ಖಾ। ಸತ್ತ ಲಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಊಕಾ। ಸತ್ತ ಊಕಾ ಏಕೋ ಧಞ್ಞಮಾಸೋ। ಸತ್ತಧಞ್ಞಮಾಸಪ್ಪಮಾಣಂ ಏಕಂ ಅಙ್ಗುಲಂ। ತೇನಙ್ಗುಲೇನ ದ್ವಾದಸಙ್ಗುಲಾನಿ ವಿದತ್ಥಿ। ದ್ವೇ ವಿದತ್ಥಿಯೋ ರತನಂ। ಸತ್ತ ರತನಾನಿ ಯಟ್ಠಿ। ತಾಯ ಯಟ್ಠಿಯಾ ವೀಸತಿ ಯಟ್ಠಿಯೋ ಉಸಭಂ। ಅಸೀತಿ ಉಸಭಾನಿ ಗಾವುತಂ। ಚತ್ತಾರಿ ಗಾವುತಾನಿ ಯೋಜನಂ। ತೇನ ಯೋಜನೇನ ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿಯೋಜನಸತಸಹಸ್ಸುಬ್ಬೇಧೋ ಸಿನೇರುಪಬ್ಬತರಾಜಾ। ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಣುಮತ್ತಂ ವಜ್ಜಂ ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿಯೋಜನಸತಸಹಸ್ಸುಬ್ಬೇಧಸಿನೇರುಪಬ್ಬತಸದಿಸಂ ಕತ್ವಾ ದಟ್ಠುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ – ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಅಣುಮತ್ತಾನಿ ವಜ್ಜಾನಿ ಭಯತೋ ಪಸ್ಸತಿ ನಾಮ। ಯೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಲಹುಕಂ ದುಕ್ಕಟದುಬ್ಭಾಸಿತಮತ್ತಂ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸದಿಸಂ ಕತ್ವಾ ದಟ್ಠುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ – ಅಯಂ ಅಣುಮತ್ತಾನಿ ವಜ್ಜಾನಿ ವಜ್ಜತೋ ಭಯತೋ ಪಸ್ಸತಿ ನಾಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tattha tathārūpo bhikkhu aṇumattāni vajjāni vajjato bhayato passati nāma. Taṃ dassetuṃ ayaṃ nayo kathito – paramāṇu nāma, aṇu nāma, tajjārī nāma, rathareṇu nāma, likkhā nāma, ūkā nāma, dhaññamāso nāma, aṅgulaṃ nāma, vidatthi nāma, ratanaṃ nāma, yaṭṭhi nāma, usabhaṃ nāma, gāvutaṃ nāma, yojanaṃ nāma. Tattha ‘paramāṇu’ nāma ākāsakoṭṭhāsiko maṃsacakkhussa āpāthaṃ nāgacchati, dibbacakkhusseva āgacchati. ‘Aṇu’ nāma bhitticchiddatālacchiddehi paviṭṭhasūriyarasmīsu vaṭṭi vaṭṭi hutvā paribbhamanto paññāyati. ‘Tajjārī’ nāma gopathamanussapathacakkapathesu chijjitvā ubhosu passesu uggantvā tiṭṭhati. ‘Rathareṇu’ nāma tattha tattheva allīyati. Likkhādayo pākaṭā eva. Etesu pana chattiṃsa paramāṇavo ekassa aṇuno pamāṇaṃ. Chattiṃsa aṇū ekāya tajjāriyā pamāṇaṃ. Chattiṃsa tajjāriyo eko rathareṇu. Chattiṃsa rathareṇū ekā likkhā. Satta likkhā ekā ūkā. Satta ūkā eko dhaññamāso. Sattadhaññamāsappamāṇaṃ ekaṃ aṅgulaṃ. Tenaṅgulena dvādasaṅgulāni vidatthi. Dve vidatthiyo ratanaṃ. Satta ratanāni yaṭṭhi. Tāya yaṭṭhiyā vīsati yaṭṭhiyo usabhaṃ. Asīti usabhāni gāvutaṃ. Cattāri gāvutāni yojanaṃ. Tena yojanena aṭṭhasaṭṭhiyojanasatasahassubbedho sinerupabbatarājā. Yo bhikkhu aṇumattaṃ vajjaṃ aṭṭhasaṭṭhiyojanasatasahassubbedhasinerupabbatasadisaṃ katvā daṭṭhuṃ sakkoti – ayaṃ bhikkhu aṇumattāni vajjāni bhayato passati nāma. Yopi bhikkhu sabbalahukaṃ dukkaṭadubbhāsitamattaṃ paṭhamapārājikasadisaṃ katvā daṭṭhuṃ sakkoti – ayaṃ aṇumattāni vajjāni vajjato bhayato passati nāmāti veditabbo.

    ೫೧೬. ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂತಿಪದನಿದ್ದೇಸೇ ಭಿಕ್ಖುಸಿಕ್ಖಾತಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾ। ಸಾ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸಾಧಾರಣಾಪಿ ಅಸಾಧಾರಣಾಪಿ ಭಿಕ್ಖುಸಿಕ್ಖಾ ಏವ ನಾಮ। ಭಿಕ್ಖುನೀಸಿಕ್ಖಾತಿ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾ। ಸಾಪಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಾಧಾರಣಾಪಿ ಅಸಾಧಾರಣಾಪಿ ಭಿಕ್ಖುನೀಸಿಕ್ಖಾ ಏವ ನಾಮ। ಸಾಮಣೇರಸಿಕ್ಖಮಾನಸಾಮಣೇರೀನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪಿ ಏತ್ಥೇವ ಪವಿಟ್ಠಾ। ಉಪಾಸಕಸಿಕ್ಖಾತಿ ಉಪಾಸಕೇಹಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾ। ಸಾ ಪಞ್ಚಸೀಲದಸಸೀಲವಸೇನ ವಟ್ಟತಿ। ಉಪಾಸಿಕಾಸಿಕ್ಖಾತಿ ಉಪಾಸಿಕಾಹಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾ। ಸಾಪಿ ಪಞ್ಚಸೀಲದಸಸೀಲವಸೇನ ವಟ್ಟತಿ। ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸಿಕ್ಖಾ ಯಾವ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಾ ವಟ್ಟತಿ। ಉಪಾಸಕಉಪಾಸಿಕಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾ ಯಾವ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಾ। ತತ್ರಾಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ತನಾ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಏವ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಸೇಸಸಿಕ್ಖಾ ಪನ ಅತ್ಥುದ್ಧಾರವಸೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥದಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾ। ಇತಿ ಇಮಾಸು ಸಿಕ್ಖಾಸೂತಿ ಏವಂಪಕಾರಾಸು ಏತಾಸು ಸಿಕ್ಖಾಸು। ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಿಕ್ಖಾಸಮಾದಾನೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಿಕ್ಖಂ। ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಿಕ್ಖಂ। ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸನ್ತಿ ಸೇಸಾಭಾವತೋ ಅಸೇಸಂ; ಸತಿಸಮ್ಮೋಸೇನ ಭಿನ್ನಸ್ಸಾಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಪುನ ಪಾಕತಿಕಕರಣತೋ ನಿಸ್ಸೇಸಂ। ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತತೀತಿ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ವತ್ತತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಏತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಬ್ಬೇನ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖತಿ ಪೂರೇತಿ, ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂ’’ತಿ।

    516. Samādāya sikkhati sikkhāpadesūtipadaniddese bhikkhusikkhāti bhikkhūhi sikkhitabbasikkhā. Sā bhikkhunīhi sādhāraṇāpi asādhāraṇāpi bhikkhusikkhā eva nāma. Bhikkhunīsikkhāti bhikkhunīhi sikkhitabbasikkhā. Sāpi bhikkhūhi sādhāraṇāpi asādhāraṇāpi bhikkhunīsikkhā eva nāma. Sāmaṇerasikkhamānasāmaṇerīnaṃ sikkhāpi ettheva paviṭṭhā. Upāsakasikkhāti upāsakehi sikkhitabbasikkhā. Sā pañcasīladasasīlavasena vaṭṭati. Upāsikāsikkhāti upāsikāhi sikkhitabbasikkhā. Sāpi pañcasīladasasīlavasena vaṭṭati. Tattha bhikkhubhikkhunīnaṃ sikkhā yāva arahattamaggā vaṭṭati. Upāsakaupāsikānaṃ sikkhā yāva anāgāmimaggā. Tatrāyaṃ bhikkhu attanā sikkhitabbasikkhāpadesu eva sikkhati. Sesasikkhā pana atthuddhāravasena sikkhāpadassa atthadassa dassanatthaṃ vuttā. Iti imāsu sikkhāsūti evaṃpakārāsu etāsu sikkhāsu. Sabbena sabbanti sabbena sikkhāsamādānena sabbaṃ sikkhaṃ. Sabbathā sabbanti sabbena sikkhitabbākārena sabbaṃ sikkhaṃ. Asesaṃ nissesanti sesābhāvato asesaṃ; satisammosena bhinnassāpi sikkhāpadassa puna pākatikakaraṇato nissesaṃ. Samādāya vattatīti samādiyitvā gahetvā vattati. Tena vuccatīti yena kāraṇena etaṃ sabbaṃ sikkhāpadaṃ sabbena sikkhitabbākārena samādiyitvā sikkhati pūreti, tena vuccati ‘‘samādāya sikkhati sikkhāpadesū’’ti.

    ೫೧೭-೮. ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂತಿಪದದ್ವಯಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸೇ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖಸ್ಸ ಪಠಮವಚನೇ ಪಯೋಜನಂ ಆಚಾರನಿದ್ದೇಸೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಅಗುತ್ತದ್ವಾರತಾತಿಆದೀಸು ಪನ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ನಿಕ್ಖೇಪಕಣ್ಡವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತಮೇವ।

    517-8. Indriyesu guttadvāro bhojane mattaññūtipadadvayassa niddese kaṇhapakkhassa paṭhamavacane payojanaṃ ācāraniddese vuttanayeneva veditabbaṃ. Tattha katamā indriyesu aguttadvāratātiādīsu pana yaṃ vattabbaṃ, taṃ sabbaṃ nikkhepakaṇḍavaṇṇanāyaṃ vuttameva.

    ೫೧೯. ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗನಿದ್ದೇಸೇ ಪುಬ್ಬರತ್ತಾಪರರತ್ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅಡ್ಢರತ್ತಸಙ್ಖಾತಾಯ ರತ್ತಿಯಾ ಪುಬ್ಬೇ ಪುಬ್ಬರತ್ತಂ; ಇಮಿನಾ ಪಠಮಯಾಮಞ್ಚೇವ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಞ್ಚ ಗಣ್ಹಾತಿ । ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಛಾ ಅಪರರತ್ತಂ; ಇಮಿನಾ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಞ್ಚೇವ ಪುರೇಭತ್ತಞ್ಚ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೋ ಪನಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಿದ್ದಾಕಿಲಮಥವಿನೋದನೋಕಾಸೋತಿ ನ ಗಹಿತೋ। ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗನ್ತಿ ಜಾಗರಿಯಸ್ಸ ಅಸುಪನಭಾವಸ್ಸ ಅನುಯೋಗಂ। ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತೀತಿ ತಂ ಅನುಯೋಗಸಙ್ಖಾತಂ ಆಸೇವನಂ ಭಾವನಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ। ನಿದ್ದೇಸೇ ಪನಸ್ಸ ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ದಿವಸನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಹೋ, ಮಜ್ಝನ್ಹೋ, ಸಾಯನ್ಹೋತಿ ತಯೋಪಿ ದಿವಸಕೋಟ್ಠಾಸಾ ಗಹಿತಾ। ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯಾತಿ ಸಕಲಮ್ಪಿ ದಿವಸಂ ಇಮಿನಾ ಇರಿಯಾಪಥದ್ವಯೇನೇವ ವಿಹರನ್ತೋ। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆವರಣತೋ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿಪಿ ನೀವರಣೇಹಿ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಧಮ್ಮೇಹಿ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ತೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ವಿಸೋಧೇತಿ ಪರಿಮೋಚೇತಿ। ಠಾನಂ ಪನೇತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ನ ಗಹಿತಂ, ಚಙ್ಕಮನಿಸಜ್ಜಾಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಪನ ಕತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಮೇವ। ಪಠಮಯಾಮನ್ತಿ ಸಕಲಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಪಠಮಯಾಮೇ। ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮನ್ತಿ ರತ್ತಿನ್ದಿವಸ್ಸ ಛಟ್ಠಕೋಟ್ಠಾಸಸಙ್ಖಾತೇ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ।

    519. Jāgariyānuyoganiddese pubbarattāpararattanti ettha aḍḍharattasaṅkhātāya rattiyā pubbe pubbarattaṃ; iminā paṭhamayāmañceva pacchābhattañca gaṇhāti . Rattiyā pacchā apararattaṃ; iminā pacchimayāmañceva purebhattañca gaṇhāti. Majjhimayāmo panassa bhikkhuno niddākilamathavinodanokāsoti na gahito. Jāgariyānuyoganti jāgariyassa asupanabhāvassa anuyogaṃ. Anuyutto hotīti taṃ anuyogasaṅkhātaṃ āsevanaṃ bhāvanaṃ anuyutto hoti sampayutto. Niddese panassa idha bhikkhu divasanti pubbaṇho, majjhanho, sāyanhoti tayopi divasakoṭṭhāsā gahitā. Caṅkamena nisajjāyāti sakalampi divasaṃ iminā iriyāpathadvayeneva viharanto. Cittassa āvaraṇato āvaraṇīyehi dhammehi pañcahipi nīvaraṇehi sabbākusaladhammehi vā cittaṃ parisodheti. Tehi dhammehi visodheti parimoceti. Ṭhānaṃ panettha kiñcāpi na gahitaṃ, caṅkamanisajjāsannissitaṃ pana katvā gahetabbameva. Paṭhamayāmanti sakalasmimpi paṭhamayāme. Majjhimayāmanti rattindivassa chaṭṭhakoṭṭhāsasaṅkhāte majjhimayāme.

    ಸೀಹಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಮಭೋಗೀಸೇಯ್ಯಾ, ಪೇತಸೇಯ್ಯಾ, ಸೀಹಸೇಯ್ಯಾ, ತಥಾಗತಸೇಯ್ಯಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಸೇಯ್ಯಾ। ತತ್ಥ ‘‘ಯೇಭುಯ್ಯೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಭೋಗೀ ವಾಮೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೇನ್ತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಕಾಮಭೋಗೀಸೇಯ್ಯಾ। ತೇಸು ಹಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇನ ಸಯಾನೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಯೇಭುಯ್ಯೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಪೇತಾ ಉತ್ತಾನಾ ಸೇನ್ತೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪೇತಸೇಯ್ಯಾ; ಅಪ್ಪಮಂಸಲೋಹಿತತ್ತಾ ಹಿ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಘಾಟಜಟಿತಾ ಏಕೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸಯಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಉತ್ತಾನಾವ ಸೇನ್ತಿ। ಸೀಹೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಗರಾಜಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ…ಪೇ॰… ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೨೪೬) ಅಯಂ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಾ; ತೇಜುಸ್ಸದತ್ತಾ ಹಿ ಸೀಹೋ ಮಿಗರಾಜಾ ದ್ವೇ ಪುರಿಮಪಾದೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ದ್ವೇ ಪಚ್ಛಿಮಪಾದೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಅನ್ತರಸತ್ಥಿಮ್ಹಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುರಿಮಪಾದಪಚ್ಛಿಮಪಾದನಙ್ಗುಟ್ಠಾನಂ ಠಿತೋಕಾಸಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪುರಿಮಪಾದಾನಂ ಮತ್ಥಕೇ ಸೀಸಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಯತಿ; ದಿವಸಮ್ಪಿ ಸಯಿತ್ವಾ ಪಬುಜ್ಝಮಾನೋ ನ ಉತ್ತಸನ್ತೋ ಪಬುಜ್ಝತಿ, ಸೀಸಂ ಪನ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುರಿಮಪಾದಾದೀನಂ ಠಿತೋಕಾಸಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಿ; ಸಚೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಠಾನಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತಂ ಹೋತಿ ‘ನಯಿದಂ ತುಯ್ಹಂ ಜಾತಿಯಾ ನ ಸೂರಭಾವಸ್ಸ ಅನುರೂಪ’ನ್ತಿ ಅನತ್ತಮನೋ ಹುತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಸಯತಿ, ನ ಗೋಚರಾಯ ಪಕ್ಕಮತಿ; ಅವಿಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತೇ ಪನ ‘ತುಯ್ಹಂ ಜಾತಿಯಾ ಚ ಸೂರಭಾವಸ್ಸ ಚ ಅನುರೂಪಮಿದ’ನ್ತಿ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಸೀಹವಿಜಮ್ಭಿತಂ ವಿಜಮ್ಭಿತ್ವಾ ಕೇಸರಭಾರಂ ವಿಧುನಿತ್ವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಸೀಹನಾದಂ ನದಿತ್ವಾ ಗೋಚರಾಯ ಪಕ್ಕಮತಿ। ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸೇಯ್ಯಾ ಪನ ತಥಾಗತಸೇಯ್ಯಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಾಸು ಇಧ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಾ ಆಗತಾ। ಅಯಞ್ಹಿ ತೇಜುಸ್ಸದಇರಿಯಾಪಥತ್ತಾ ಉತ್ತಮಸೇಯ್ಯಾ ನಾಮ।

    Sīhaseyyanti ettha kāmabhogīseyyā, petaseyyā, sīhaseyyā, tathāgataseyyāti catasso seyyā. Tattha ‘‘yebhuyyena, bhikkhave, kāmabhogī vāmena passena sentī’’ti ayaṃ kāmabhogīseyyā. Tesu hi yebhuyyena dakkhiṇapassena sayāno nāma natthi. ‘‘Yebhuyyena, bhikkhave , petā uttānā sentī’’ti ayaṃ petaseyyā; appamaṃsalohitattā hi aṭṭhisaṅghāṭajaṭitā ekena passena sayituṃ na sakkonti, uttānāva senti. Sīho, bhikkhave, migarājā dakkhiṇena passena seyyaṃ kappeti…pe… attamano hotī’’ti (a. ni. 4.246) ayaṃ sīhaseyyā; tejussadattā hi sīho migarājā dve purimapāde ekasmiṃ ṭhāne dve pacchimapāde ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvā naṅguṭṭhaṃ antarasatthimhi pakkhipitvā purimapādapacchimapādanaṅguṭṭhānaṃ ṭhitokāsaṃ sallakkhetvā dvinnaṃ purimapādānaṃ matthake sīsaṃ ṭhapetvā sayati; divasampi sayitvā pabujjhamāno na uttasanto pabujjhati, sīsaṃ pana ukkhipitvā purimapādādīnaṃ ṭhitokāsaṃ sallakkheti; sace kiñci ṭhānaṃ vijahitvā ṭhitaṃ hoti ‘nayidaṃ tuyhaṃ jātiyā na sūrabhāvassa anurūpa’nti anattamano hutvā tattheva sayati, na gocarāya pakkamati; avijahitvā ṭhite pana ‘tuyhaṃ jātiyā ca sūrabhāvassa ca anurūpamida’nti haṭṭhatuṭṭho uṭṭhāya sīhavijambhitaṃ vijambhitvā kesarabhāraṃ vidhunitvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkamati. Catutthajjhānaseyyā pana tathāgataseyyāti vuccati. Tāsu idha sīhaseyyā āgatā. Ayañhi tejussadairiyāpathattā uttamaseyyā nāma.

    ಪಾದೇ ಪಾದನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣಪಾದೇ ವಾಮಪಾದಂ। ಅಚ್ಚಾಧಾಯಾತಿ ಅತಿಆಧಾಯ ಈಸಕಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಠಪೇತ್ವಾ ಗೋಪ್ಫಕೇನ ಹಿ ಗೋಪ್ಫಕೇ ಜಾಣುನಾ ವಾ ಜಾಣುಮ್ಹಿ ಸಙ್ಘಟ್ಟಿಯಮಾನೇ ಅಭಿಣ್ಹಂ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ನ ಹೋತಿ, ಸೇಯ್ಯಾ ಅಫಾಸುಕಾ ಹೋತಿ; ಯಥಾ ಪನ ನ ಸಙ್ಘಟ್ಟೇತಿ, ಏವಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಠಪಿತೇ ವೇದನಾ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ, ಸೇಯ್ಯಾ ಫಾಸುಕಾ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಾದೇ ಪಾದಂ ಅಚ್ಚಾಧಾಯಾ’’ತಿ। ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋತಿ ಸತಿಯಾ ಚೇವ ಸಮ್ಪಜಾನಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹುತ್ವಾ। ಇಮಿನಾ ಸುಪರಿಗ್ಗಾಹಕಂ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಕಥಿತಂ। ಉಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಂ ಮನಸಿಕರಿತ್ವಾತಿ ಅಸುಕವೇಲಾಯ ನಾಮ ಉಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಏವಂ ಉಟ್ಠಾನವೇಲಾಪರಿಚ್ಛೇದಕಂ ಉಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಂ ಚಿತ್ತೇ ಉಪೇತ್ವಾ। ಏವಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೋ ಹಿ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲೇಯೇವ ಉಟ್ಠಾತುಂ ಯುತ್ತೋ।

    Pāde pādanti dakkhiṇapāde vāmapādaṃ. Accādhāyāti atiādhāya īsakaṃ atikkamma ṭhapetvā gopphakena hi gopphake jāṇunā vā jāṇumhi saṅghaṭṭiyamāne abhiṇhaṃ vedanā uppajjati, cittaṃ ekaggaṃ na hoti, seyyā aphāsukā hoti; yathā pana na saṅghaṭṭeti, evaṃ atikkamma ṭhapite vedanā nuppajjati, cittaṃ ekaggaṃ hoti, seyyā phāsukā hoti. Tena vuttaṃ ‘‘pāde pādaṃ accādhāyā’’ti. Sato sampajānoti satiyā ceva sampajānapaññāya ca samannāgato hutvā. Iminā supariggāhakaṃ satisampajaññaṃ kathitaṃ. Uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvāti asukavelāya nāma uṭṭhahissāmī’ti evaṃ uṭṭhānavelāparicchedakaṃ uṭṭhānasaññaṃ citte upetvā. Evaṃ katvā nipanno hi yathāparicchinnakāleyeva uṭṭhātuṃ yutto.

    ೫೨೦-೫೨೧. ಸಾತಚ್ಚಂ ನೇಪಕ್ಕನ್ತಿ ಸತತಂ ಪವತ್ತಯಿತಬ್ಬತೋ ಸಾತಚ್ಚಸಙ್ಖಾತಂ ವೀರಿಯಞ್ಚೇವ ಪರಿಪಾಕಗತತ್ತಾ ನೇಪಕ್ಕಸಙ್ಖಾತಂ ಪಞ್ಞಞ್ಚ ಯುತ್ತೋ ಅನುಯುತ್ತೋ ಪವತ್ತಯಮಾನೋಯೇವ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಚ ವೀರಿಯಂ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಂ ಕಥಿತಂ, ಪಞ್ಞಾಪಿ ವೀರಿಯಗತಿಕಾ ಏವ; ವೀರಿಯೇ ಲೋಕಿಯಮ್ಹಿ ಲೋಕಿಯಾ, ಲೋಕುತ್ತರೇ ಲೋಕುತ್ತರಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    520-521. Sātaccaṃ nepakkanti satataṃ pavattayitabbato sātaccasaṅkhātaṃ vīriyañceva paripākagatattā nepakkasaṅkhātaṃ paññañca yutto anuyutto pavattayamānoyeva jāgariyānuyogaṃ anuyutto viharatīti attho. Ettha ca vīriyaṃ lokiyalokuttaramissakaṃ kathitaṃ, paññāpi vīriyagatikā eva; vīriye lokiyamhi lokiyā, lokuttare lokuttarāti attho.

    ೫೨೨. ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಚತುಸಚ್ಚಬೋಧಿಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಪಕ್ಖೇ ಭವಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ। ಏತ್ತಾವತಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮೇ ಸಮೂಹತೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಲೋಕಿಯಾಯಪಿ ಭಾವನಾಯ ಏಕಾರಮ್ಮಣೇ ಏಕತೋ ಪವತ್ತನಸಮತ್ಥೇ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಯೇವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತೇ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಾವ ಕಥಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।

    522. Bodhipakkhiyānaṃdhammānanti catusaccabodhisaṅkhātassa maggañāṇassa pakkhe bhavānaṃ dhammānaṃ. Ettāvatā sabbepi sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme samūhato gahetvā lokiyāyapi bhāvanāya ekārammaṇe ekato pavattanasamatthe bojjhaṅgeyeva dassento satta bojjhaṅgātiādimāha. Te lokiyalokuttaramissakāva kathitāti veditabbā. Sesamettha heṭṭhā vuttanayattā uttānatthameva.

    ೫೨೩. ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇತಿಆದಿನಿದ್ದೇಸೇ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೇತಿ ಏತ್ಥ ತಾವ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುರತೋ ಗಮನಂ। ಪಟಿಕ್ಕನ್ತನ್ತಿ ನಿವತ್ತನಂ। ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಚತೂಸು ಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಲಬ್ಭತಿ। ಗಮನೇ ತಾವ ಪುರತೋ ಕಾಯಂ ಅಭಿಹರನ್ತೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ ನಾಮ, ಪಟಿನಿವತ್ತನ್ತೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ ನಾಮ। ಠಾನೇಪಿ ಠಿತಕೋವ ಕಾಯಂ ಪುರತೋ ಓನಾಮೇನ್ತೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ ನಾಮ, ಪಚ್ಛತೋ ಅಪನಾಮೇನ್ತೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ ನಾಮ। ನಿಸಜ್ಜಾಯಪಿ ನಿಸಿನ್ನಕೋವ ಆಸನ್ನಸ್ಸ ಪುರಿಮಅಙ್ಗಾಭಿಮುಖೋ ಸಂಸರನ್ತೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ ನಾಮ, ಪಚ್ಛಿಮಅಙ್ಗಪ್ಪದೇಸಂ ಪಚ್ಚಾಸಂಸರನ್ತೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ ನಾಮ। ನಿಪಜ್ಜಾಯಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।

    523. Abhikkantetiādiniddese abhikkante paṭikkanteti ettha tāva abhikkantaṃ vuccati purato gamanaṃ. Paṭikkantanti nivattanaṃ. Tadubhayampi catūsu iriyāpathesu labbhati. Gamane tāva purato kāyaṃ abhiharanto abhikkamati nāma, paṭinivattanto paṭikkamati nāma. Ṭhānepi ṭhitakova kāyaṃ purato onāmento abhikkamati nāma, pacchato apanāmento paṭikkamati nāma. Nisajjāyapi nisinnakova āsannassa purimaaṅgābhimukho saṃsaranto abhikkamati nāma, pacchimaaṅgappadesaṃ paccāsaṃsaranto paṭikkamati nāma. Nipajjāyapi eseva nayo.

    ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಕಾರೀ, ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಸ್ಸೇವ ವಾ ಕಾರೀ। ಸೋ ಹಿ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾದೀಸು ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಕರೋತೇವ, ನ ಕತ್ಥಚಿ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞವಿರಹಿತೋ ಹೋತಿ। ತಂ ಪನ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಯಸ್ಮಾ ಸತಿಸಮ್ಪಯುತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ, ತೇನಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸೇ ‘‘ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।

    Sampajānakārī hotīti sampajaññena sabbakiccakārī, sampajaññasseva vā kārī. So hi abhikkantādīsu sampajaññaṃ karoteva, na katthaci sampajaññavirahito hoti. Taṃ pana sampajaññaṃ yasmā satisampayuttameva hoti, tenassa niddese ‘‘sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamatī’’ti vuttaṃ.

    ಅಯಞ್ಹಿ ಅಭಿಕ್ಕಮನ್ತೋ ವಾ ಪಟಿಕ್ಕಮನ್ತೋ ವಾ ನ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀ ಅಸಮ್ಪಜಾನೋ ಹೋತಿ; ಸತಿಯಾ ಪನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋಯೇವ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ ಚೇವ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ ಚ; ಸಬ್ಬೇಸು ಅಭಿಕ್ಕಮಾದೀಸು ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಓತಾರೇತಿ। ಚತುಬ್ಬಿಧಞ್ಹಿ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ – ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ, ಸಪ್ಪಾಯಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ, ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ, ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಅಭಿಕ್ಕಮನಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಚಿತ್ತವಸೇನೇವ ಅಗನ್ತ್ವಾ ‘ಕಿನ್ನು ಮೇ ಏತ್ಥ ಗತೇನ ಅತ್ಥೋ ಅತ್ಥಿ, ನತ್ಥೀ’ತಿ ಅತ್ಥಾನತ್ಥಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ಥಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ ‘ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’। ತತ್ಥ ಚ ‘ಅತ್ಥೋ’ತಿ ಚೇತಿಯದಸ್ಸನಬೋಧಿದಸ್ಸನಸಙ್ಘದಸ್ಸನಥೇರದಸ್ಸನಅಸುಭದಸ್ಸನಾದಿವಸೇನ ಧಮ್ಮತೋ ವಡ್ಢಿ। ಚೇತಿಯಂ ವಾ ಬೋಧಿಂ ವಾ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಹಿ ಬುದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಪೀತಿಂ, ಸಙ್ಘದಸ್ಸನೇನ ಸಙ್ಘಾರಮ್ಮಣಂ ಪೀತಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತದೇವ ಖಯವಯತೋ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಥೇರೇ ದಿಸ್ವಾ ತೇಸಂ ಓವಾದೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ, ಅಸುಭಂ ದಿಸ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತದೇವ ಖಯವಯತೋ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏತೇಸಂ ದಸ್ಸನಂ ಸಾತ್ಥಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಆಮಿಸತೋಪಿ ವಡ್ಢಿ ಅತ್ಥೋಯೇವ; ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನುಗ್ಗಹಾಯ ಪಟಿಪನ್ನತ್ತಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।

    Ayañhi abhikkamanto vā paṭikkamanto vā na muṭṭhassatī asampajāno hoti; satiyā pana samannāgato paññāya ca sampajānoyeva abhikkamati ceva paṭikkamati ca; sabbesu abhikkamādīsu catubbidhaṃ sampajaññaṃ otāreti. Catubbidhañhi sampajaññaṃ – sātthakasampajaññaṃ, sappāyasampajaññaṃ, gocarasampajaññaṃ, asammohasampajaññanti. Tattha abhikkamanacitte uppanne cittavaseneva agantvā ‘kinnu me ettha gatena attho atthi, natthī’ti atthānatthaṃ pariggahetvā atthapariggaṇhanaṃ ‘sātthakasampajaññaṃ’. Tattha ca ‘attho’ti cetiyadassanabodhidassanasaṅghadassanatheradassanaasubhadassanādivasena dhammato vaḍḍhi. Cetiyaṃ vā bodhiṃ vā disvāpi hi buddhārammaṇaṃ pītiṃ, saṅghadassanena saṅghārammaṇaṃ pītiṃ uppādetvā tadeva khayavayato sammasanto arahattaṃ pāpuṇāti. There disvā tesaṃ ovāde patiṭṭhāya, asubhaṃ disvā tattha paṭhamajjhānaṃ uppādetvā tadeva khayavayato sammasanto arahattaṃ pāpuṇāti. Tasmā etesaṃ dassanaṃ sātthaṃ. Keci pana ‘‘āmisatopi vaḍḍhi atthoyeva; taṃ nissāya brahmacariyānuggahāya paṭipannattā’’ti vadanti.

    ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಗಮನೇ ಸಪ್ಪಾಯಾಸಪ್ಪಾಯಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸಪ್ಪಾಯಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ ‘ಸಪ್ಪಾಯಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಚೇತಿಯದಸ್ಸನಂ ತಾವ ಸಾತ್ಥಂ। ಸಚೇ ಪನ ಚೇತಿಯಸ್ಸ ಮಹತಿಯಾ ಪೂಜಾಯ ದಸದ್ವಾದಸಯೋಜನನ್ತರೇ ಪರಿಸಾ ಸನ್ನಿಪತನ್ತಿ , ಅತ್ತನೋ ವಿಭವಾನುರೂಪಂ ಇತ್ಥಿಯೋಪಿ ಪುರಿಸಾಪಿ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಾ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮರೂಪಕಾನಿ ವಿಯ ಸಞ್ಚರನ್ತಿ, ತತ್ರ ಚಸ್ಸ ಇಟ್ಠೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ಲೋಭೋ, ಅನಿಟ್ಠೇ ಪಟಿಘೋ, ಅಸಮಪೇಕ್ಖನೇ ಮೋಹೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಾಪತ್ತಿಂ ವಾ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಜೀವಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನಂ ವಾ ಅನ್ತರಾಯೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ತಂ ಠಾನಂ ಅಸಪ್ಪಾಯಂ ಹೋತಿ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಅನ್ತರಾಯಾಭಾವೇ ಸಪ್ಪಾಯಂ। ಬೋಧಿದಸ್ಸನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಙ್ಘದಸ್ಸನಮ್ಪಿ ಸಾತ್ಥಂ। ಸಚೇ ಪನ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ಮಹಾಮಣ್ಡಪಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಕರೋನ್ತೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನೇವ ಜನಸನ್ನಿಪಾತೋ ಚೇವ ಅನ್ತರಾಯೋ ಚ ಹೋತಿ। ಏವಂ ತಂ ಠಾನಂ ಅಸಪ್ಪಾಯಂ ಹೋತಿ; ಅನ್ತರಾಯಾಭಾವೇ ಸಪ್ಪಾಯಂ ಹೋತಿ। ಮಹಾಪರಿಸಪರಿವಾರಾನಂ ಥೇರಾನಂ ದಸ್ಸನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।

    Tasmiṃ pana gamane sappāyāsappāyaṃ pariggahetvā sappāyapariggaṇhanaṃ ‘sappāyasampajaññaṃ’, seyyathidaṃ – cetiyadassanaṃ tāva sātthaṃ. Sace pana cetiyassa mahatiyā pūjāya dasadvādasayojanantare parisā sannipatanti , attano vibhavānurūpaṃ itthiyopi purisāpi alaṅkatapaṭiyattā cittakammarūpakāni viya sañcaranti, tatra cassa iṭṭhe ārammaṇe lobho, aniṭṭhe paṭigho, asamapekkhane moho uppajjati, kāyasaṃsaggāpattiṃ vā āpajjati, jīvitabrahmacariyānaṃ vā antarāyo hoti. Evaṃ taṃ ṭhānaṃ asappāyaṃ hoti. Vuttappakāraantarāyābhāve sappāyaṃ. Bodhidassanepi eseva nayo. Saṅghadassanampi sātthaṃ. Sace pana antogāme mahāmaṇḍapaṃ kāretvā sabbarattiṃ dhammassavanaṃ karontesu manussesu vuttappakāreneva janasannipāto ceva antarāyo ca hoti. Evaṃ taṃ ṭhānaṃ asappāyaṃ hoti; antarāyābhāve sappāyaṃ hoti. Mahāparisaparivārānaṃ therānaṃ dassanepi eseva nayo.

    ಅಸುಭದಸ್ಸನಮ್ಪಿ ಸಾತ್ಥಂ। ತದತ್ಥದೀಪನತ್ಥಞ್ಚ ಇದಂ ವತ್ಥು – ಏಕೋ ಕಿರ ದಹರಭಿಕ್ಖು ಸಾಮಣೇರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದನ್ತಕಟ್ಠತ್ಥಾಯ ಗತೋ। ಸಾಮಣೇರೋ ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅಸುಭಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ತದೇವ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ತೀಣಿ ಫಲಾನಿ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ಥಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ದಹರೋ ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ‘‘ಸಾಮಣೇರಾ’’ತಿ ಪಕ್ಕೋಸಿ। ಸೋ ‘ಮಯಾ ಪಬ್ಬಜಿತದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ದ್ವೇ ಕಥಾ ನಾಮ ನ ಕಥಿತಪುಬ್ಬಾ, ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇ ಉಪರಿವಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಪಟಿವಚನಂ ಅದಾಸಿ। ‘‘ಏಹೀ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತೋ ಏಕವಚನೇನೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಇಮಿನಾ ತಾವ ಮಗ್ಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಯಾ ಠಿತೋಕಾಸೇ ಮುಹುತ್ತಂ ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ ಠತ್ವಾ ಓಲೋಕೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ತೇನ ಪತ್ತವಿಸೇಸಮೇವ ಪಾಪುಣಿ। ಏವಂ ಏಕಂ ಅಸುಭಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಜನಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಜಾತಂ। ಏವಂ ಸಾತ್ಥಮ್ಪಿ ಪನೇತಂ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಮಾತುಗಾಮಾಸುಭಂ ಅಸಪ್ಪಾಯಂ, ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಚ ಪುರಿಸಾಸುಭಂ, ಸಭಾಗಮೇವ ಸಪ್ಪಾಯನ್ತಿ। ಏವಂ ಸಪ್ಪಾಯಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ ಸಪ್ಪಾಯಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ನಾಮ।

    Asubhadassanampi sātthaṃ. Tadatthadīpanatthañca idaṃ vatthu – eko kira daharabhikkhu sāmaṇeraṃ gahetvā dantakaṭṭhatthāya gato. Sāmaṇero maggā okkamitvā purato gacchanto asubhaṃ disvā paṭhamajjhānaṃ nibbattetvā tadeva pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasanto tīṇi phalāni sacchikatvā uparimaggatthāya kammaṭṭhānaṃ pariggahetvā aṭṭhāsi. Daharo taṃ apassanto ‘‘sāmaṇerā’’ti pakkosi. So ‘mayā pabbajitadivasato paṭṭhāya bhikkhunā saddhiṃ dve kathā nāma na kathitapubbā, aññasmiṃ divase uparivisesaṃ nibbattessāmī’ti cintetvā ‘‘kiṃ, bhante’’ti paṭivacanaṃ adāsi. ‘‘Ehī’’ti ca vutto ekavacaneneva āgantvā ‘‘bhante, iminā tāva maggena gantvā mayā ṭhitokāse muhuttaṃ puratthābhimukho ṭhatvā olokethā’’ti āha. So tathā katvā tena pattavisesameva pāpuṇi. Evaṃ ekaṃ asubhaṃ dvinnaṃ janānaṃ atthāya jātaṃ. Evaṃ sātthampi panetaṃ purisassa mātugāmāsubhaṃ asappāyaṃ, mātugāmassa ca purisāsubhaṃ, sabhāgameva sappāyanti. Evaṃ sappāyapariggaṇhanaṃ sappāyasampajaññaṃ nāma.

    ಏವಂ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಸಾತ್ಥಸಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಪನ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತರುಚಿಯಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸಙ್ಖಾತಂ ಗೋಚರಂ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಗೋಚರೇ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾವ ಗಮನಂ ‘ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ನಾಮ। ತಸ್ಸಾವಿಭಾವನತ್ಥಂ ಇದಂ ಚತುಕ್ಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ –

    Evaṃ pariggahitasātthasappāyassa pana aṭṭhatiṃsāya kammaṭṭhānesu attano cittaruciyaṃ kammaṭṭhānasaṅkhātaṃ gocaraṃ uggahetvā bhikkhācāragocare taṃ gahetvāva gamanaṃ ‘gocarasampajaññaṃ’ nāma. Tassāvibhāvanatthaṃ idaṃ catukkaṃ veditabbaṃ –

    ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ಹರತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ, ಏಕಚ್ಚೋ ನ ಹರತಿ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪನ ನೇವ ಹರತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ, ಏಕಚ್ಚೋ ಹರತಿ ಚ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ ಚ। ತತ್ಥ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ದಿವಸಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತ್ವಾ, ತಥಾ ರತ್ತಿಯಾ ಪಠಮಯಾಮೇ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇಪಿ ನಿಸಜ್ಜಾಚಙ್ಕಮೇಹಿ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಪಗೇವ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಬೋಧಿಯಙ್ಗಣವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಬೋಧಿರುಕ್ಖೇ ಉದಕಂ ಆಸಿಞ್ಚಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪರಿಭೋಜನೀಯಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಾದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಖನ್ಧಕವತ್ತಾನಿ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತತಿ, ಸೋ ಸರೀರಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಸೇನಾಸನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವೇ ತಯೋ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಉಸುಮಂ ಗಾಹಾಪೇನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅನುಯುಞ್ಜಿತ್ವಾ, ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವೇಲಾಯ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನೇವ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸೇನಾಸನತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋನ್ತೋವ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಸಚೇ ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿ ತಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾವ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಪವಿಸತಿ, ಅಞ್ಞಂ ಚೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿ ಸೋಪಾನಮೂಲೇ ಠತ್ವಾ ಹತ್ಥೇನ ಗಹಿತಭಣ್ಡಂ ವಿಯ ತಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಪೀತಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಆರುಯ್ಹ ಮಹನ್ತಂ ಚೇತಿಯಂ ಚೇ, ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಚತೂಸು ಠಾನೇಸು ವನ್ದಿತಬ್ಬಂ, ಖುದ್ದಕಂ ಚೇ, ತಥೇವ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠಸು ಠಾನೇಸು ವನ್ದಿತಬ್ಬಂ। ಚೇತಿಯಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಬೋಧಿಯಙ್ಗಣಂ ಪತ್ತೇನಾಪಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ವಿಯ ನಿಪಚ್ಚಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಬೋಧಿ ವನ್ದಿತಬ್ಬಾ।

    Idhekacco bhikkhu harati na paccāharati, ekacco na harati paccāharati, ekacco pana neva harati na paccāharati, ekacco harati ca paccāharati ca. Tattha yo bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhetvā, tathā rattiyā paṭhamayāme majjhimayāme seyyaṃ kappetvā pacchimayāmepi nisajjācaṅkamehi vītināmetvā pageva cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇavattaṃ katvā bodhirukkhe udakaṃ āsiñcitvā pānīyaṃ paribhojanīyaṃ paccupaṭṭhāpetvā ācariyupajjhāyavattādīni sabbāni khandhakavattāni samādāya vattati, so sarīraparikammaṃ katvā senāsanaṃ pavisitvā dve tayo pallaṅke usumaṃ gāhāpento kammaṭṭhānaṃ anuyuñjitvā, bhikkhācāravelāya uṭṭhahitvā kammaṭṭhānasīseneva pattacīvaramādāya senāsanato nikkhamitvā kammaṭṭhānaṃ manasikarontova cetiyaṅgaṇaṃ gantvā, sace buddhānussatikammaṭṭhānaṃ hoti taṃ avissajjetvāva cetiyaṅgaṇaṃ pavisati, aññaṃ ce kammaṭṭhānaṃ hoti sopānamūle ṭhatvā hatthena gahitabhaṇḍaṃ viya taṃ ṭhapetvā buddhārammaṇaṃ pītiṃ gahetvā cetiyaṅgaṇaṃ āruyha mahantaṃ cetiyaṃ ce, tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā catūsu ṭhānesu vanditabbaṃ, khuddakaṃ ce, tatheva padakkhiṇaṃ katvā aṭṭhasu ṭhānesu vanditabbaṃ. Cetiyaṃ vanditvā bodhiyaṅgaṇaṃ pattenāpi buddhassa bhagavato sammukhā viya nipaccākāraṃ dassetvā bodhi vanditabbā.

    ಸೋ ಏವಂ ಚೇತಿಯಞ್ಚ ಬೋಧಿಞ್ಚ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಟಿಸಾಮಿತಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಪಟಿಸಾಮಿತಂ ಭಣ್ಡಕಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವಿಯ, ನಿಕ್ಖಿತ್ತಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಾಮಸಮೀಪೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನೇವ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸತಿ। ಅಥ ನಂ ಮನುಸ್ಸಾ ದಿಸ್ವಾ ‘ಅಯ್ಯೋ ನೋ ಆಗತೋ’ತಿ ಪಚ್ಚುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಸನಸಾಲಾಯ ವಾ ಗೇಹೇ ವಾ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಯಾಗುಂ ದತ್ವಾ ಯಾವ ಭತ್ತಂ ನ ನಿಟ್ಠಾತಿ ತಾವ ಪಾದೇ ಧೋವಿತ್ವಾ ತೇಲೇನ ಮಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪುರತೋ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ ಧಮ್ಮಂ ವಾ ಸೋತುಕಾಮಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸಚೇಪಿ ನ ಕಥಾಪೇನ್ತಿ ‘‘ಜನಸಙ್ಗಹತ್ಥಂ ಧಮ್ಮಕಥಾ ನಾಮ ಕಾತಬ್ಬಾಯೇವಾ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ ವದನ್ತಿ। ಧಮ್ಮಕಥಾ ಹಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನವಿನಿಮುತ್ತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ತಸ್ಮಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನೇವ ಆಹಾರಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದನಂ ವತ್ವಾ ನಿವತ್ತಿಯಮಾನೇಹಿಪಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಅನುಗತೋವ ಗಾಮತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ತೇ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ।

    So evaṃ cetiyañca bodhiñca vanditvā paṭisāmitaṭṭhānaṃ gantvā, paṭisāmitaṃ bhaṇḍakaṃ hatthena gaṇhanto viya, nikkhittakammaṭṭhānaṃ gahetvā gāmasamīpe kammaṭṭhānasīseneva cīvaraṃ pārupitvā gāmaṃ piṇḍāya pavisati. Atha naṃ manussā disvā ‘ayyo no āgato’ti paccuggantvā pattaṃ gahetvā āsanasālāya vā gehe vā nisīdāpetvā yāguṃ datvā yāva bhattaṃ na niṭṭhāti tāva pāde dhovitvā telena makkhetvā purato nisīditvā pañhaṃ vā pucchanti dhammaṃ vā sotukāmā honti. Sacepi na kathāpenti ‘‘janasaṅgahatthaṃ dhammakathā nāma kātabbāyevā’’ti aṭṭhakathācariyā vadanti. Dhammakathā hi kammaṭṭhānavinimuttā nāma natthi. Tasmā kammaṭṭhānasīseneva āhāraṃ paribhuñjitvā anumodanaṃ vatvā nivattiyamānehipi manussehi anugatova gāmato nikkhamitvā tattha te nivattetvā maggaṃ paṭipajjati.

    ಅಥ ನಂ ಪುರೇತರಂ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿಗಾಮೇ ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚಾ ಸಾಮಣೇರದಹರಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸ್ವಾ ಪಚ್ಚುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಸ್ಸ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಪೋರಾಣಕಭಿಕ್ಖೂ ಕಿರ ‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯೋ’ತಿ ನ ಮುಖಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ವತ್ತಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಚ್ಛೇದೇನೇವ ಕರೋನ್ತಿ। ತೇ ತಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಏತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಕಿಂ ಹೋನ್ತಿ? ಮಾತಿಪಕ್ಖತೋ ಸಮ್ಬನ್ಧಾ ಪಿತಿಪಕ್ಖತೋ’’ತಿ? ‘‘ಕಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುಚ್ಛಥಾ’’ತಿ? ‘‘ತುಮ್ಹೇಸು ಏತೇಸಂ ಪೇಮಂ ಬಹುಮಾನ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಆವುಸೋ, ಯಂ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿಪಿ ದುಕ್ಕರಂ ತಂ ಏತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಪತ್ತಚೀವರಮ್ಪಿ ನೋ ಏತೇಸಂ ಸನ್ತಕಮೇವ, ಏತೇಸಂ ಆನುಭಾವೇನ ನೇವ ಭಯೇ ಭಯಂ, ನ ಛಾತಕೇ ಛಾತಕಂ ಜಾನಾಮ। ಏದಿಸಾ ನಾಮ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಉಪಕಾರಿನೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ತೇಸಂ ಗುಣೇ ಕಥೇನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘ಹರತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಹರತೀ’ತಿ।

    Atha naṃ puretaraṃ nikkhamitvā bahigāme katabhattakiccā sāmaṇeradaharabhikkhū disvā paccuggantvā pattacīvaramassa gaṇhanti. Porāṇakabhikkhū kira ‘amhākaṃ upajjhāyo, amhākaṃ ācariyo’ti na mukhaṃ oloketvā vattaṃ karonti, sampattaparicchedeneva karonti. Te taṃ pucchanti ‘‘bhante, ete manussā tumhākaṃ kiṃ honti? Mātipakkhato sambandhā pitipakkhato’’ti? ‘‘Kiṃ disvā pucchathā’’ti? ‘‘Tumhesu etesaṃ pemaṃ bahumāna’’nti. ‘‘Āvuso, yaṃ mātāpitūhipi dukkaraṃ taṃ ete manussā amhākaṃ karonti. Pattacīvarampi no etesaṃ santakameva, etesaṃ ānubhāvena neva bhaye bhayaṃ, na chātake chātakaṃ jānāma. Edisā nāma amhākaṃ upakārino natthī’’ti tesaṃ guṇe kathento gacchati. Ayaṃ vuccati ‘harati na paccāharatī’ti.

    ಯಸ್ಸ ಪನ ಪಗೇವ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಜತೇಜೋ ಪಜ್ಜಲತಿ, ಅನುಪಾದಿನ್ನಕಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಉಪಾದಿನ್ನಕಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸರೀರತೋ ಸೇದಾ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವೀಥಿಂ ನಾರೋಹತಿ, ಸೋ ಪಗೇವ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ವೇಗಸಾವ ಚೇತಿಯಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಗೋರೂಪಾನಂ ನಿಕ್ಖಮನವೇಲಾಯಮೇವ ಗಾಮಂ ಯಾಗುಭಿಕ್ಖಾಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಯಾಗುಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಆಸನಸಾಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಿವತಿ। ಅಥಸ್ಸ ದ್ವತ್ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಅಜ್ಝೋಹರಣಮತ್ತೇನೇವ ಕಮ್ಮಜತೇಜೋಧಾತು ಉಪಾದಿನ್ನಕಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅನುಪಾದಿನ್ನಕಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಘಟಸತೇನ ನ್ಹಾತೋ ವಿಯ ತೇಜೋಧಾತುಪರಿಳಾಹನಿಬ್ಬಾನಂ ಪತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನ ಯಾಗುಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಪತ್ತಞ್ಚ ಮುಖಞ್ಚ ಧೋವಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಾಭತ್ತೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕತ್ವಾ ಅವಸೇಸಟ್ಠಾನೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನ ಆಹಾರಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪೋಙ್ಖಾನುಪೋಙ್ಖಂ ಉಪಟ್ಠಹಮಾನಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾವ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘ನ ಹರತಿ ಪಚ್ಚಾಹರತೀ’ತಿ। ಏದಿಸಾ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಯಾಗುಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಆರಭಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಾ ನಾಮ ಗಣನಪಥಂ ವೀತಿವತ್ತಾ। ಸೀಹಳದೀಪೇಯೇವ ತೇಸು ತೇಸು ಗಾಮೇಸು ಆಸನಸಾಲಾಯ ನ ತಂ ಆಸನಂ ಅತ್ಥಿ, ಯತ್ಥ ಯಾಗುಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ನತ್ಥೀತಿ।

    Yassa pana pageva vuttappakāraṃ vattapaṭipattiṃ karontassa kammajatejo pajjalati, anupādinnakaṃ muñcitvā upādinnakaṃ gaṇhāti, sarīrato sedā muccanti, kammaṭṭhānaṃ vīthiṃ nārohati, so pageva pattacīvaramādāya vegasāva cetiyaṃ vanditvā gorūpānaṃ nikkhamanavelāyameva gāmaṃ yāgubhikkhāya pavisitvā yāguṃ labhitvā āsanasālaṃ gantvā pivati. Athassa dvattikkhattuṃ ajjhoharaṇamatteneva kammajatejodhātu upādinnakaṃ muñcitvā anupādinnakaṃ gaṇhāti, ghaṭasatena nhāto viya tejodhātupariḷāhanibbānaṃ patvā kammaṭṭhānasīsena yāguṃ paribhuñjitvā pattañca mukhañca dhovitvā antarābhatte kammaṭṭhānaṃ manasikatvā avasesaṭṭhāne piṇḍāya caritvā kammaṭṭhānasīsena āhāraṃ paribhuñjitvā tato paṭṭhāya poṅkhānupoṅkhaṃ upaṭṭhahamānaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvāva āgacchati. Ayaṃ vuccati ‘na harati paccāharatī’ti. Edisā ca bhikkhū yāguṃ pivitvā vipassanaṃ ārabhitvā buddhasāsane arahattaṃ pattā nāma gaṇanapathaṃ vītivattā. Sīhaḷadīpeyeva tesu tesu gāmesu āsanasālāya na taṃ āsanaṃ atthi, yattha yāguṃ pivitvā arahattaṃ pattā bhikkhū natthīti.

    ಯೋ ಪಮಾದವಿಹಾರೀ ಹೋತಿ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಸಬ್ಬವತ್ತಾನಿ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಞ್ಚವಿಧಚೇತೋಖೀಲವಿನಿಬನ್ಧಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ‘ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಅತ್ಥೀ’ತಿಪಿ ಸಞ್ಞಂ ಅಕತ್ವಾ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅನನುಲೋಮಿಕೇನ ಗಿಹೀಸಂಸಗ್ಗೇನ ಸಂಸಟ್ಠೋ ಚರಿತ್ವಾ ಚ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಚ ತುಚ್ಛೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘ನೇವ ಹರತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಹರತೀ’ತಿ।

    Yo pamādavihārī hoti nikkhittadhuro sabbavattāni bhinditvā pañcavidhacetokhīlavinibandhabaddhacitto viharanto ‘kammaṭṭhānaṃ nāma atthī’tipi saññaṃ akatvā gāmaṃ piṇḍāya pavisitvā ananulomikena gihīsaṃsaggena saṃsaṭṭho caritvā ca bhuñjitvā ca tuccho nikkhamati – ayaṃ vuccati ‘neva harati na paccāharatī’ti.

    ಯೋ ಪನಾಯಂ ‘‘ಹರತಿ ಚ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತೋ, ಸೋ ಗತಪಚ್ಚಾಗತಿಕವತ್ತವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಅತ್ಥಕಾಮಾ ಹಿ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ದಸಮ್ಪಿ ವೀಸಮ್ಪಿ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಚತ್ತಾರೀಸಮ್ಪಿ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಸತಮ್ಪಿ ಏಕತೋ ವಸನ್ತಾ ಕತಿಕವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತಿ – ‘‘ಆವುಸೋ, ತುಮ್ಹೇ ನ ಇಣಟ್ಟಾ, ನ ಭಯಟ್ಟಾ, ನ ಆಜೀವಿಕಾಪಕತಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾ; ದುಕ್ಖಾ ಮುಞ್ಚಿತುಕಾಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಪಬ್ಬಜಿತಾ। ತಸ್ಮಾ ಗಮನೇ ಉಪ್ಪನ್ನಕಿಲೇಸಂ ಗಮನೇಯೇವ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಥ। ಠಾನೇ, ನಿಸಜ್ಜಾಯ, ಸಯನೇ ಉಪ್ಪನ್ನಕಿಲೇಸಂ ಸಯನೇಯೇವ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ।

    Yo panāyaṃ ‘‘harati ca paccāharati cā’’ti vutto, so gatapaccāgatikavattavasena veditabbo – atthakāmā hi kulaputtā sāsane pabbajitvā dasampi vīsampi tiṃsampi cattārīsampi paññāsampi satampi ekato vasantā katikavattaṃ katvā viharanti – ‘‘āvuso, tumhe na iṇaṭṭā, na bhayaṭṭā, na ājīvikāpakatā pabbajitā; dukkhā muñcitukāmā panettha pabbajitā. Tasmā gamane uppannakilesaṃ gamaneyeva niggaṇhatha. Ṭhāne, nisajjāya, sayane uppannakilesaṃ sayaneyeva niggaṇhathā’’ti.

    ತೇ ಏವಂ ಕತಿಕವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ, ಅಡ್ಢಉಸಭಉಸಭಅಡ್ಢಗಾವುತಗಾವುತನ್ತರೇಸು ಪಾಸಾಣಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋನ್ತಾವ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸಚೇ ಕಸ್ಸಚಿ ಗಮನೇ ಕಿಲೇಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತತ್ಥೇವ ನಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತಥಾ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಪಚ್ಛತೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ। ಸೋ ‘ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ತುಯ್ಹಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವಿತಕ್ಕಂ ಜಾನಾತಿ, ಅನನುಚ್ಛವಿಕಂ ತೇ ಏತ’ನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಪಟಿಚೋದೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಿಯಭೂಮಿಂ ಓಕ್ಕಮತಿ। ತಥಾ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ನಿಸೀದತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಪಚ್ಛತೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ನಿಸೀದತೀತಿ ಸೋ ಏವ ನಯೋ। ಅರಿಯಭೂಮಿಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋಪಿ ತಂ ಕಿಲೇಸಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋನ್ತೋವ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಪಾದಂ ಉದ್ಧರತಿ, ಉದ್ಧರತಿ ಚೇ ಪಟಿನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪುರಿಮಪದೇಸಞ್ಞೇವ ಏತಿ, ಆಲಿನ್ದಕವಾಸೀ ಮಹಾಫುಸ್ಸದೇವತ್ಥೇರೋ ವಿಯ। ಸೋ ಕಿರ ಏಕೂನವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಗತಪಚ್ಚಾಗತವತ್ತಂ ಪೂರೇನ್ತೋ ಏವ ವಿಹಾಸಿ। ಮನುಸ್ಸಾಪಿ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಕಸನ್ತಾ ಚ ವಪನ್ತಾ ಚ ಮದ್ದನ್ತಾ ಚ ಕಮ್ಮಾನಿ ಚ ಕರೋನ್ತಾ ಥೇರಂ ತಥಾಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಥೇರೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಮಗ್ಗಮೂಳ್ಹೋ ಉದಾಹು ಕಿಞ್ಚಿ ಪಮುಟ್ಠೋ’’ತಿ ಸಮುಲ್ಲಪನ್ತಿ। ಸೋ ತಂ ಅನಾದಿಯಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಯುತ್ತಚಿತ್ತೇನೇವ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ವೀಸತಿವಸ್ಸಬ್ಭನ್ತರೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಅರಹತ್ತಪತ್ತದಿವಸೇ ಚಸ್ಸ ಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಯಂ ಅಧಿವತ್ಥಾ ದೇವತಾ ಅಙ್ಗುಲೀಹಿ ದೀಪಂ ಉಜ್ಜಾಲೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ಸಕ್ಕೋ ಚ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚ ಸಹಮ್ಪತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗಮಿಂಸು। ತಞ್ಚ ಓಭಾಸಂ ದಿಸ್ವಾ ವನವಾಸೀ ಮಹಾತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ತಂ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಓಭಾಸೋ ಅಹೋಸಿ। ಕಿಂ ಸೋ ಓಭಾಸೋ’’ತಿ? ಥೇರೋ ವಿಕ್ಖೇಪಂ ಕರೋನ್ತೋ ‘‘ಓಭಾಸೋ ನಾಮ ದೀಪೋಭಾಸೋಪಿ ಹೋತಿ, ಮಣಿಓಭಾಸೋಪೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಮಾಹ। ತತೋ ‘‘ಪಟಿಚ್ಛಾದೇಥ ತುಮ್ಹೇ’’ತಿ ನಿಬದ್ಧೋ ‘‘ಆಮಾ’’ತಿ ಪಟಿಜಾನಿತ್ವಾ ಆರೋಚೇಸಿ।

    Te evaṃ katikavattaṃ katvā bhikkhācāraṃ gacchantā, aḍḍhausabhausabhaaḍḍhagāvutagāvutantaresu pāsāṇā honti, tāya saññāya kammaṭṭhānaṃ manasikarontāva gacchanti. Sace kassaci gamane kileso uppajjati, tattheva naṃ niggaṇhāti. Tathā asakkonto tiṭṭhati. Athassa pacchato āgacchantopi tiṭṭhati. So ‘ayaṃ bhikkhu tuyhaṃ uppannaṃ vitakkaṃ jānāti, ananucchavikaṃ te eta’nti attānaṃ paṭicodetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyabhūmiṃ okkamati. Tathā asakkonto nisīdati. Athassa pacchato āgacchantopi nisīdatīti so eva nayo. Ariyabhūmiṃ okkamituṃ asakkontopi taṃ kilesaṃ vikkhambhetvā kammaṭṭhānaṃ manasikarontova gacchati, na kammaṭṭhānavippayuttena cittena pādaṃ uddharati, uddharati ce paṭinivattitvā purimapadesaññeva eti, ālindakavāsī mahāphussadevatthero viya. So kira ekūnavīsati vassāni gatapaccāgatavattaṃ pūrento eva vihāsi. Manussāpi antarāmagge kasantā ca vapantā ca maddantā ca kammāni ca karontā theraṃ tathāgacchantaṃ disvā ‘‘ayaṃ thero punappunaṃ nivattitvā gacchati, kiṃ nu kho maggamūḷho udāhu kiñci pamuṭṭho’’ti samullapanti. So taṃ anādiyitvā kammaṭṭhānayuttacitteneva samaṇadhammaṃ karonto vīsativassabbhantare arahattaṃ pāpuṇi. Arahattapattadivase cassa caṅkamanakoṭiyaṃ adhivatthā devatā aṅgulīhi dīpaṃ ujjāletvā aṭṭhāsi. Cattāropi mahārājāno sakko ca devānamindo brahmā ca sahampati upaṭṭhānaṃ āgamiṃsu. Tañca obhāsaṃ disvā vanavāsī mahātissatthero taṃ dutiyadivase pucchi – ‘‘rattibhāge āyasmato santike obhāso ahosi. Kiṃ so obhāso’’ti? Thero vikkhepaṃ karonto ‘‘obhāso nāma dīpobhāsopi hoti, maṇiobhāsopī’’ti evamādimāha. Tato ‘‘paṭicchādetha tumhe’’ti nibaddho ‘‘āmā’’ti paṭijānitvā ārocesi.

    ಕಾಳವಲ್ಲಿಮಣ್ಡಪವಾಸೀ ಮಹಾನಾಗತ್ಥೇರೋ ವಿಯ ಚ। ಸೋಪಿ ಕಿರ ಗತಪಚ್ಚಾಗತವತ್ತಂ ಪೂರೇನ್ತೋ ‘ಪಠಮಂ ತಾವ ಭಗವತೋ ಮಹಾಪಧಾನಂ ಪೂಜೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನಿ ಠಾನಚಙ್ಕಮಮೇವ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ; ಪುನ ಸೋಳಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಗತಪಚ್ಚಾಗತವತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಸೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಯುತ್ತೇನೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಪಾದಂ ಉದ್ಧರನ್ತೋ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಉದ್ಧತೇ ಪಾದೇ ಪಟಿನಿವತ್ತೇನ್ತೋ ಗಾಮಸೀಮಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘ಗಾವೀ ನು ಖೋ, ಪಬ್ಬಜಿತೋ ನು ಖೋ’ತಿ ಆಸಙ್ಕನೀಯಪ್ಪದೇಸೇ ಠತ್ವಾ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಕಚ್ಛಕನ್ತರತೋ ಉದಕೇನ ಪತ್ತಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ಉದಕಗಣ್ಡೂಸಂ ಕರೋತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ‘ಮಾ ಮೇ ಭಿಕ್ಖಂ ದಾತುಂ ವಾ ವನ್ದಿತುಂ ವಾ ಆಗತೇ ಮನುಸ್ಸೇ ‘ದೀಘಾಯುಕಾ ಹೋಥಾ’ತಿ ವಚನಮತ್ತೇನಾಪಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನವಿಕ್ಖೇಪೋ ಅಹೋಸೀ’ತಿ। ‘ಅಜ್ಜ, ಭನ್ತೇ, ಕತಿಮೀ’ತಿ ದಿವಸಂ ವಾ ಭಿಕ್ಖುಗಣನಂ ವಾ ಪಞ್ಹಂ ವಾ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಪನ ಉದಕಂ ಗಿಲಿತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಿ; ಸಚೇ ದಿವಸಾದಿಪುಚ್ಛಕಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ನಿಕ್ಖಮನವೇಲಾಯಂ ಗಾಮದ್ವಾರೇ ನಿಟ್ಠುಭಿತ್ವಾವ ಯಾತಿ।

    Kāḷavallimaṇḍapavāsī mahānāgatthero viya ca. Sopi kira gatapaccāgatavattaṃ pūrento ‘paṭhamaṃ tāva bhagavato mahāpadhānaṃ pūjessāmī’ti satta vassāni ṭhānacaṅkamameva adhiṭṭhāsi; puna soḷasa vassāni gatapaccāgatavattaṃ pūretvā arahattaṃ pāpuṇi. So kammaṭṭhānayutteneva cittena pādaṃ uddharanto vippayuttena cittena uddhate pāde paṭinivattento gāmasīmaṃ gantvā ‘gāvī nu kho, pabbajito nu kho’ti āsaṅkanīyappadese ṭhatvā cīvaraṃ pārupitvā kacchakantarato udakena pattaṃ dhovitvā udakagaṇḍūsaṃ karoti. Kiṃ kāraṇā? ‘Mā me bhikkhaṃ dātuṃ vā vandituṃ vā āgate manusse ‘dīghāyukā hothā’ti vacanamattenāpi kammaṭṭhānavikkhepo ahosī’ti. ‘Ajja, bhante, katimī’ti divasaṃ vā bhikkhugaṇanaṃ vā pañhaṃ vā pucchito pana udakaṃ gilitvā āroceti; sace divasādipucchakā na honti, nikkhamanavelāyaṃ gāmadvāre niṭṭhubhitvāva yāti.

    ಕಲಮ್ಬತಿತ್ಥವಿಹಾರೇ ವಸ್ಸೂಪಗತಾ ಪಞ್ಞಾಸ ಭಿಕ್ಖೂ ವಿಯ ಚ। ತೇ ಕಿರ ಆಸಾಳ್ಹಿಪುಣ್ಣಿಮಾಯಂ ಕತಿಕವತ್ತಂ ಅಕಂಸು – ‘‘ಅರಹತ್ತಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನಾಲಪಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಗಾಮಞ್ಚ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸನ್ತಾ ಉದಕಗಣ್ಡೂಸಂ ಕತ್ವಾ ಪವಿಸಿಂಸು, ದಿವಸಾದೀಸು ಪುಚ್ಛಿತೇಸು ವುತ್ತನಯೇನ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಂಸು। ತತ್ಥ ಮನುಸ್ಸಾ ನಿಟ್ಠುಭನಟ್ಠಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ಜಾನಿಂಸು – ‘ಅಜ್ಜ ಏಕೋ ಆಗತೋ, ಅಜ್ಜ ದ್ವೇ’ತಿ; ಏವಞ್ಚ ಚಿನ್ತೇಸುಂ – ‘ಕಿನ್ನು ಖೋ ಏತೇ ಅಮ್ಹೇಹೇವ ಸದ್ಧಿಂ ನ ಸಲ್ಲಪನ್ತಿ ಉದಾಹು ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮ್ಪಿ? ಯದಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮ್ಪಿ ನ ಸಲ್ಲಪನ್ತಿ, ಅದ್ಧಾ ವಿವಾದಜಾತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ; ಏಥ ನೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಖಮಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ಸಬ್ಬೇ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಸಾಯ ಭಿಕ್ಖೂಸು ದ್ವೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಏಕೋಕಾಸೇ ನಾದ್ದಸಂಸು। ತತೋ ಯೋ ತೇಸು ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಸೋ ಆಹ – ‘‘ನ, ಭೋ, ಕಲಹಕಾರಕಾನಂ ವಸನೋಕಾಸೋ ಈದಿಸೋ ಹೋತಿ। ಸುಸಮ್ಮಟ್ಠಂ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಬೋಧಿಯಙ್ಗಣಂ, ಸುನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಸಮ್ಮಜ್ಜನಿಯೋ, ಸೂಪಟ್ಠಿತಂ ಪಾನೀಯಪರಿಭೋಜನೀಯ’’ನ್ತಿ। ತೇ ತತೋವ ನಿವತ್ತಾ। ತೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಅನ್ತೋತೇಮಾಸೇಯೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಮಹಾಪವಾರಣಾಯ ವಿಸುದ್ಧಿಪವಾರಣಂ ಪವಾರೇಸುಂ।

    Kalambatitthavihāre vassūpagatā paññāsa bhikkhū viya ca. Te kira āsāḷhipuṇṇimāyaṃ katikavattaṃ akaṃsu – ‘‘arahattaṃ appatvā aññamaññaṃ nālapissāmā’’ti. Gāmañca piṇḍāya pavisantā udakagaṇḍūsaṃ katvā pavisiṃsu, divasādīsu pucchitesu vuttanayena paṭipajjiṃsu. Tattha manussā niṭṭhubhanaṭṭhānaṃ disvā jāniṃsu – ‘ajja eko āgato, ajja dve’ti; evañca cintesuṃ – ‘kinnu kho ete amheheva saddhiṃ na sallapanti udāhu aññamaññampi? Yadi aññamaññampi na sallapanti, addhā vivādajātā bhavissanti; etha ne aññamaññaṃ khamāpessāmā’ti sabbe vihāraṃ gantvā paññāsāya bhikkhūsu dvepi bhikkhū ekokāse nāddasaṃsu. Tato yo tesu cakkhumā puriso so āha – ‘‘na, bho, kalahakārakānaṃ vasanokāso īdiso hoti. Susammaṭṭhaṃ cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇaṃ, sunikkhittā sammajjaniyo, sūpaṭṭhitaṃ pānīyaparibhojanīya’’nti. Te tatova nivattā. Tepi bhikkhū antotemāseyeva arahattaṃ patvā mahāpavāraṇāya visuddhipavāraṇaṃ pavāresuṃ.

    ಏವಂ ಕಾಳವಲ್ಲಿಮಣ್ಡಪವಾಸೀ ಮಹಾನಾಗತ್ಥೇರೋ ವಿಯ, ಕಲಮ್ಬುತಿತ್ಥವಿಹಾರೇ ವಸ್ಸೂಪಗತಭಿಕ್ಖೂ ವಿಯ ಚ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಯುತ್ತೇನೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಪಾದಂ ಉದ್ಧರನ್ತೋ ಗಾಮಸಮೀಪಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಉದಕಗಣ್ಡೂಸಂ ಕತ್ವಾ ವೀಥಿಯೋ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಯತ್ಥ ಸುರಾಸೋಣ್ಡಧುತ್ತಾದಯೋ ಕಲಹಕಾರಕಾ ಚಣ್ಡಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದಯೋ ವಾ ನತ್ಥಿ, ತಂ ವೀಥಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ। ತತ್ಥ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಮಾನೋ ನ ತುರಿತತುರಿತೋ ವಿಯ ಜವೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಹಿ ಜವನಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಧುತಙ್ಗಂ ನಾಮ ಕಿಞ್ಚಿ ಅತ್ಥಿ, ವಿಸಮಭೂಮಿಭಾಗಪ್ಪತ್ತಂ ಪನ ಉದಕಸಕಟಂ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಲೋ ಹುತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಅನುಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಚ ದಾತುಕಾಮಂ ವಾ ಅದಾತುಕಾಮಂ ವಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತುಂ ತದನುರೂಪಂ ಕಾಲಂ ಆಗಮೇನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ವಾ ಬಹಿಗಾಮೇ ವಾ ವಿಹಾರಮೇವ ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ , ಯಥಾಫಾಸುಕೇ ಪತಿರೂಪೇ ಓಕಾಸೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋನ್ತೋ ಆಹಾರೇ ಪಟಿಕೂಲಸಞ್ಞಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ, ಅಕ್ಖಬ್ಭಞ್ಜನವಣಾಲೇಪನಪುತ್ತಮಂಸೂಪಮವಸೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇತಿ ನೇವ ದವಾಯ, ನ ಮದಾಯ, ನ ಮಣ್ಡನಾಯ, ನ ವಿಭೂಸನಾಯ…ಪೇ॰… ಫಾಸುವಿಹಾರೋ ಚಾತಿ। ಭುತ್ತಾವೀ ಚ ಉದಕಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಮುಹುತ್ತಂ ಭತ್ತಕಿಲಮಥಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೇತ್ವಾ ಯಥಾ ಪುರೇಭತ್ತಂ, ಏವಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪುರಿಮಯಾಮಂ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಞ್ಚ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮೇವ ಮನಸಿಕರೋತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘ಹರತಿ ಚ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ ಚಾ’ತಿ।

    Evaṃ kāḷavallimaṇḍapavāsī mahānāgatthero viya, kalambutitthavihāre vassūpagatabhikkhū viya ca kammaṭṭhānayutteneva cittena pādaṃ uddharanto gāmasamīpaṃ gantvā udakagaṇḍūsaṃ katvā vīthiyo sallakkhetvā yattha surāsoṇḍadhuttādayo kalahakārakā caṇḍahatthiassādayo vā natthi, taṃ vīthiṃ paṭipajjati. Tattha piṇḍāya caramāno na turitaturito viya javena gacchati, na hi javanapiṇḍapātikadhutaṅgaṃ nāma kiñci atthi, visamabhūmibhāgappattaṃ pana udakasakaṭaṃ viya niccalo hutvā gacchati, anugharaṃ paviṭṭho ca dātukāmaṃ vā adātukāmaṃ vā sallakkhetuṃ tadanurūpaṃ kālaṃ āgamento bhikkhaṃ gahetvā antogāme vā bahigāme vā vihārameva vā āgantvā , yathāphāsuke patirūpe okāse nisīditvā, kammaṭṭhānaṃ manasikaronto āhāre paṭikūlasaññaṃ upaṭṭhapetvā, akkhabbhañjanavaṇālepanaputtamaṃsūpamavasena paccavekkhanto aṭṭhaṅgasamannāgataṃ āhāraṃ āhāreti neva davāya, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya…pe… phāsuvihāro cāti. Bhuttāvī ca udakakiccaṃ katvā muhuttaṃ bhattakilamathaṃ paṭippassambhetvā yathā purebhattaṃ, evaṃ pacchābhattaṃ purimayāmaṃ pacchimayāmañca kammaṭṭhānameva manasikaroti. Ayaṃ vuccati ‘harati ca paccāharati cā’ti.

    ಇಮಂ ಪನ ಹರಣಪಚ್ಚಾಹರಣಸಙ್ಖಾತಂ ಗತಪಚ್ಚಾಗತವತ್ತಂ ಪೂರೇನ್ತೋ, ಯದಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಪಠಮವಯೇ ಏವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ನೋ ಚೇ ಪಠಮವಯೇ ಪಾಪುಣಾತಿ ಅಥ ಮಜ್ಝಿಮವಯೇ, ನೋ ಚೇ ಮಜ್ಝಿಮವಯೇ ಪಾಪುಣಾತಿ ಅಥ ಪಚ್ಛಿಮವಯೇ, ನೋ ಚೇ ಪಚ್ಛಿಮವಯೇ ಪಾಪುಣಾತಿ ಅಥ ಮರಣಸಮಯೇ, ನೋ ಚೇ ಮರಣಸಮಯೇ ಪಾಪುಣಾತಿ ಅಥ ದೇವಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ, ನೋ ಚೇ ದೇವಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಪಾಪುಣಾತಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ, ನೋ ಚೇ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ ಅಥ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವೇ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞೋ ವಾ ಹೋತಿ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಬಾಹಿಯೋ ದಾರುಚೀರಿಯೋ, ಮಹಾಪಞ್ಞೋ ವಾ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ, ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ವಾ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ, ಧುತಙ್ಗಧರೋ ವಾ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಮಹಾಕಸ್ಸಪೋ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕೋ ವಾ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಅನುರುದ್ಧೋ, ವಿನಯಧರೋ ವಾ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಉಪಾಲಿ, ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ವಾ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಪುಣ್ಣೋ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತೋ, ಆರಞ್ಞಿಕೋ ವಾ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ರೇವತೋ, ಬಹುಸ್ಸುತೋ ವಾ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಆನನ್ದೋ, ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮೋ ವಾ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ರಾಹುಲೋ ಬುದ್ಧಪುತ್ತೋತಿ। ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಚತುಕ್ಕೇ ಯ್ವಾಯಂ ಹರತಿ ಚ ಪಚ್ಚಾಹರತಿ ಚ, ತಸ್ಸ ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಸಿಖಾಪ್ಪತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Imaṃ pana haraṇapaccāharaṇasaṅkhātaṃ gatapaccāgatavattaṃ pūrento, yadi upanissayasampanno hoti, paṭhamavaye eva arahattaṃ pāpuṇāti, no ce paṭhamavaye pāpuṇāti atha majjhimavaye, no ce majjhimavaye pāpuṇāti atha pacchimavaye, no ce pacchimavaye pāpuṇāti atha maraṇasamaye, no ce maraṇasamaye pāpuṇāti atha devaputto hutvā, no ce devaputto hutvā pāpuṇāti anuppanne buddhe nibbatto paccekabodhiṃ sacchikaroti, no ce paccekabodhiṃ sacchikaroti atha buddhānaṃ sammukhībhāve khippābhiñño vā hoti – seyyathāpi thero bāhiyo dārucīriyo, mahāpañño vā – seyyathāpi thero sāriputto, mahiddhiko vā – seyyathāpi thero mahāmoggallāno, dhutaṅgadharo vā – seyyathāpi thero mahākassapo, dibbacakkhuko vā – seyyathāpi thero anuruddho, vinayadharo vā – seyyathāpi thero upāli, dhammakathiko vā – seyyathāpi thero puṇṇo mantāṇiputto, āraññiko vā – seyyathāpi thero revato, bahussuto vā – seyyathāpi thero ānando, sikkhākāmo vā – seyyathāpi thero rāhulo buddhaputtoti. Iti imasmiṃ catukke yvāyaṃ harati ca paccāharati ca, tassa gocarasampajaññaṃ sikhāppattaṃ hoti.

    ಅಭಿಕ್ಕಮಾದೀಸು ಪನ ಅಸಮ್ಮುಯ್ಹನಂ ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ। ತಂ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿಕ್ಕಮನ್ತೋ ವಾ ಪಟಿಕ್ಕಮನ್ತೋ ವಾ ಯಥಾ ಅನ್ಧಬಾಲಪುಥುಜ್ಜನಾ ಅಭಿಕ್ಕಮಾದೀಸು ‘ಅತ್ತಾ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ, ಅತ್ತನಾ ಅಭಿಕ್ಕಮೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ’ತಿ ವಾ ‘ಅಹಂ ಅಭಿಕ್ಕಮಾಮಿ, ಮಯಾ ಅಭಿಕ್ಕಮೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ’ತಿ ವಾ ಸಮ್ಮುಯ್ಹನ್ತಿ, ತಥಾ ಅಸಮ್ಮುಯ್ಹನ್ತೋ ‘ಅಭಿಕ್ಕಮಾಮೀ’ತಿ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೇ ತೇನೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನವಾಯೋಧಾತು ವಿಞ್ಞತ್ತಿಂ ಜನಯಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇತಿ ಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರವಸೇನ ಅಯಂ ಕಾಯಸಮ್ಮತೋ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಘಾತೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ। ತಸ್ಸೇವಂ ಅಭಿಕ್ಕಮತೋ ಏಕೇಕಪಾದುದ್ಧರಣೇ ಪಥವೀಧಾತು ಆಪೋಧಾತೂತಿ ದ್ವೇ ಧಾತುಯೋ ಓಮತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಮನ್ದಾ, ಇತರಾ ದ್ವೇ ಅಧಿಮತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಬಲವತಿಯೋ; ತಥಾ ಅತಿಹರಣವೀತಿಹರಣೇಸು। ವೋಸ್ಸಜ್ಜನೇ ತೇಜೋಧಾತು ವಾಯೋಧಾತೂತಿ ದ್ವೇ ಧಾತುಯೋ ಓಮತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಮನ್ದಾ, ಇತರಾ ದ್ವೇ ಅಧಿಮತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಬಲವತಿಯೋ; ತಥಾ ಸನ್ನಿಕ್ಖೇಪನಸನ್ನಿರುಜ್ಝನೇಸು ತತ್ಥ ಉದ್ಧರಣೇ ಪವತ್ತಾ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮಾ ಅತಿಹರಣಂ ನ ಪಾಪುಣನ್ತಿ; ತಥಾ ಅತಿಹರಣೇ ಪವತ್ತಾ ವೀತಿಹರಣಂ, ವೀತಿಹರಣೇ ಪವತ್ತಾ ವೋಸ್ಸಜ್ಜನಂ, ವೋಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಪವತ್ತಾ ಸನ್ನಿಕ್ಖೇಪನಂ, ಸನ್ನಿಕ್ಖೇಪನೇ ಪವತ್ತಾ ಸನ್ನಿರುಜ್ಝನಂ ನ ಪಾಪುಣನ್ತಿ; ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಪಬ್ಬಂ ಪಬ್ಬಂ ಸನ್ಧಿ ಸನ್ಧಿ ಓಧಿ ಓಧಿ ಹುತ್ವಾ ತತ್ತಕಪಾಲೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತತಿಲಂ ವಿಯ ಪಟಪಟಾಯನ್ತಾ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಕೋ ಏಕೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ? ಕಸ್ಸ ವಾ ಏಕಸ್ಸ ಅಭಿಕ್ಕಮನಂ? ಪರಮತ್ಥತೋ ಹಿ ಧಾತೂನಂಯೇವ ಗಮನಂ, ಧಾತೂನಂ ಠಾನಂ, ಧಾತೂನಂ ನಿಸಜ್ಜಾ, ಧಾತೂನಂ ಸಯನಂ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಸದ್ಧಿಂ ರೂಪೇಹಿ –

    Abhikkamādīsu pana asammuyhanaṃ asammohasampajaññaṃ. Taṃ evaṃ veditabbaṃ – idha bhikkhu abhikkamanto vā paṭikkamanto vā yathā andhabālaputhujjanā abhikkamādīsu ‘attā abhikkamati, attanā abhikkamo nibbattito’ti vā ‘ahaṃ abhikkamāmi, mayā abhikkamo nibbattito’ti vā sammuyhanti, tathā asammuyhanto ‘abhikkamāmī’ti citte uppajjamāne teneva cittena saddhiṃ cittasamuṭṭhānavāyodhātu viññattiṃ janayamānā uppajjati. Iti cittakiriyāvāyodhātuvipphāravasena ayaṃ kāyasammato aṭṭhisaṅghāto abhikkamati. Tassevaṃ abhikkamato ekekapāduddharaṇe pathavīdhātu āpodhātūti dve dhātuyo omattā honti mandā, itarā dve adhimattā honti balavatiyo; tathā atiharaṇavītiharaṇesu. Vossajjane tejodhātu vāyodhātūti dve dhātuyo omattā honti mandā, itarā dve adhimattā honti balavatiyo; tathā sannikkhepanasannirujjhanesu tattha uddharaṇe pavattā rūpārūpadhammā atiharaṇaṃ na pāpuṇanti; tathā atiharaṇe pavattā vītiharaṇaṃ, vītiharaṇe pavattā vossajjanaṃ, vossajjane pavattā sannikkhepanaṃ, sannikkhepane pavattā sannirujjhanaṃ na pāpuṇanti; tattha tattheva pabbaṃ pabbaṃ sandhi sandhi odhi odhi hutvā tattakapāle pakkhittatilaṃ viya paṭapaṭāyantā bhijjanti. Tattha ko eko abhikkamati? Kassa vā ekassa abhikkamanaṃ? Paramatthato hi dhātūnaṃyeva gamanaṃ, dhātūnaṃ ṭhānaṃ, dhātūnaṃ nisajjā, dhātūnaṃ sayanaṃ, tasmiṃ tasmiñhi koṭṭhāse saddhiṃ rūpehi –

    ಅಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೇ ಚಿತ್ತಂ, ಅಞ್ಞಂ ಚಿತ್ತಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ।

    Aññaṃ uppajjate cittaṃ, aññaṃ cittaṃ nirujjhati;

    ಅವೀಚಿಮನುಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ನದೀಸೋತೋವ ವತ್ತತೀತಿ॥

    Avīcimanusambandho, nadīsotova vattatīti.

    ಏವಂ ಅಭಿಕ್ಕಮಾದೀಸು ಅಸಮ್ಮುಯ್ಹನಂ ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ನಾಮಾತಿ।

    Evaṃ abhikkamādīsu asammuyhanaṃ asammohasampajaññaṃ nāmāti.

    ನಿಟ್ಠಿತೋ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತೀತಿಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ।

    Niṭṭhito abhikkante paṭikkante sampajānakārī hotītipadassa attho.

    ಆಲೋಕಿತೇ ವಿಲೋಕಿತೇತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಆಲೋಕಿತಂ ನಾಮ ಪುರತೋ ಪೇಕ್ಖನಂ, ವಿಲೋಕಿತಂ ನಾಮ ಅನುದಿಸಾಪೇಕ್ಖನಂ। ಅಞ್ಞಾನಿಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಉಪರಿ ಪಚ್ಛತೋ ಪೇಕ್ಖನವಸೇನ ಓಲೋಕಿತಉಲ್ಲೋಕಿತಾಪಲೋಕಿತಾನಿ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ತಾನಿ ಇಧ ನ ಗಹಿತಾನಿ। ಸಾರುಪ್ಪವಸೇನ ಪನ ಇಮಾನೇವ ದ್ವೇ ಗಹಿತಾನಿ। ಇಮಿನಾ ವಾ ಮುಖೇನ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ತಾನಿ ಗಹಿತಾನೇವಾತಿ।

    Ālokite vilokiteti ettha pana ālokitaṃ nāma purato pekkhanaṃ, vilokitaṃ nāma anudisāpekkhanaṃ. Aññānipi heṭṭhā upari pacchato pekkhanavasena olokitaullokitāpalokitāni nāma honti. Tāni idha na gahitāni. Sāruppavasena pana imāneva dve gahitāni. Iminā vā mukhena sabbānipi tāni gahitānevāti.

    ತತ್ಥ ‘ಆಲೋಕೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಚಿತ್ತವಸೇನೇವ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ಅತ್ಥಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ ‘ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’। ತಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನನ್ದಂ ಕಾಯಸಕ್ಖಿಂ ಕತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –

    Tattha ‘ālokessāmī’ti citte uppanne cittavaseneva anoloketvā atthapariggaṇhanaṃ ‘sātthakasampajaññaṃ’. Taṃ āyasmantaṃ nandaṃ kāyasakkhiṃ katvā veditabbaṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘ಸಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನನ್ದಸ್ಸ ಪುರತ್ಥಿಮಾ ದಿಸಾ ಆಲೋಕೇತಬ್ಬಾ ಹೋತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಚೇತಸಾ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ನನ್ದೋ ಪುರತ್ಥಿಮಂ ದಿಸಂ ಆಲೋಕೇತಿ – ‘ಏವಂ ಮೇ ಪುರತ್ಥಿಮಂ ದಿಸಂ ಆಲೋಕಯತೋ ನ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವಿಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ। ಇತಿಹ ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಾನೋ ಹೋತಿ। ‘‘ಸಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನನ್ದಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಾ ದಿಸಾ, ಉತ್ತರಾ ದಿಸಾ, ದಕ್ಖಿಣಾ ದಿಸಾ, ಉದ್ಧಂ, ಅಧೋ, ಅನುದಿಸಾ ಅನುವಿಲೋಕೇತಬ್ಬಾ ಹೋತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಚೇತಸಾ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ನನ್ದೋ ಅನುದಿಸಂ ಅನುವಿಲೋಕೇತಿ – ಏವಂ ಮೇ ಅನುದಿಸಂ ಅನುವಿಲೋಕಯತೋ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೯)।

    ‘‘Sace, bhikkhave, nandassa puratthimā disā āloketabbā hoti, sabbaṃ cetasā samannāharitvā nando puratthimaṃ disaṃ āloketi – ‘evaṃ me puratthimaṃ disaṃ ālokayato na abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī’ti. Itiha sātthakasampajāno hoti. ‘‘Sace, bhikkhave, nandassa pacchimā disā, uttarā disā, dakkhiṇā disā, uddhaṃ, adho, anudisā anuviloketabbā hoti, sabbaṃ cetasā samannāharitvā nando anudisaṃ anuviloketi – evaṃ me anudisaṃ anuvilokayato…pe… sampajāno hotī’’ti (a. ni. 8.9).

    ಅಪಿಚ ಇಧಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಚೇತಿಯದಸ್ಸನಾದಿವಸೇನೇವ ಸಾತ್ಥಕತಾ ಚ ಸಪ್ಪಾಯತಾ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Apica idhāpi pubbe vuttacetiyadassanādivaseneva sātthakatā ca sappāyatā ca veditabbā.

    ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಪನ ಅವಿಜಹನಮೇವ ‘ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’। ತಸ್ಮಾ ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಿಕೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನವಸೇನೇವ, ಕಸಿಣಾದಿಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಿಕೇಹಿ ವಾ ಪನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನೇವ ಆಲೋಕನವಿಲೋಕನಂ ಕಾತಬ್ಬಂ।

    Kammaṭṭhānassa pana avijahanameva ‘gocarasampajaññaṃ’. Tasmā khandhadhātuāyatanakammaṭṭhānikehi attano kammaṭṭhānavaseneva, kasiṇādikammaṭṭhānikehi vā pana kammaṭṭhānasīseneva ālokanavilokanaṃ kātabbaṃ.

    ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಅತ್ತಾ ನಾಮ ಆಲೋಕೇತಾ ವಾ ವಿಲೋಕೇತಾ ವಾ ನತ್ಥಿ। ‘ಆಲೋಕೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪನ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೇ ತೇನೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ವಾಯೋಧಾತು ವಿಞ್ಞತ್ತಿಂ ಜನಯಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇತಿ ಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರವಸೇನ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಅಕ್ಖಿದಲಂ ಅಧೋ ಸೀದತಿ, ಉಪರಿಮಂ ಉದ್ಧಂ ಲಙ್ಘೇತಿ। ಕೋಚಿ ಯನ್ತಕೇನ ವಿವರನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ತತೋ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ದಸ್ಸನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇನ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’ತಿ ಏವಂ ಪಜಾನನಂ ಪನೇತ್ಥ ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ನಾಮ।

    Abbhantare attā nāma āloketā vā viloketā vā natthi. ‘Ālokessāmī’ti pana citte uppajjamāne teneva cittena saddhiṃ cittasamuṭṭhānā vāyodhātu viññattiṃ janayamānā uppajjati. Iti cittakiriyāvāyodhātuvipphāravasena heṭṭhimaṃ akkhidalaṃ adho sīdati, uparimaṃ uddhaṃ laṅgheti. Koci yantakena vivaranto nāma natthi. Tato cakkhuviññāṇaṃ dassanakiccaṃ sādhentaṃ uppajjatī’ti evaṃ pajānanaṃ panettha ‘asammohasampajaññaṃ’ nāma.

    ಅಪಿಚ ಮೂಲಪರಿಞ್ಞಾಆಗನ್ತುಕತಾವಕಾಲಿಕಭಾವವಸೇನ ಪನೇತ್ಥ ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಮೂಲಪರಿಞ್ಞಾವಸೇನ ತಾವ –

    Apica mūlapariññāāgantukatāvakālikabhāvavasena panettha asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ. Mūlapariññāvasena tāva –

    ಭವಙ್ಗಾವಜ್ಜನಞ್ಚೇವ, ದಸ್ಸನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ।

    Bhavaṅgāvajjanañceva, dassanaṃ sampaṭicchanaṃ;

    ಸನ್ತೀರಣಂ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಂ, ಜವನಂ ಭವತಿ ಸತ್ತಮಂ॥

    Santīraṇaṃ voṭṭhabbanaṃ, javanaṃ bhavati sattamaṃ.

    ತತ್ಥ ಭವಙ್ಗಂ ಉಪಪತ್ತಿಭವಸ್ಸ ಅಙ್ಗಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಂ ಪವತ್ತತಿ; ತಂ ಆವತ್ತೇತ್ವಾ ಕಿರಿಯಮನೋಧಾತು ಆವಜ್ಜನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಾ; ತನ್ನಿರೋಧಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ದಸ್ಸನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಂ; ತನ್ನಿರೋಧಾ ವಿಪಾಕಮನೋಧಾತು ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಾ; ತನ್ನಿರೋಧಾ ವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಸನ್ತೀರಣಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಾ; ತನ್ನಿರೋಧಾ ಕಿರಿಯಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಾ; ತನ್ನಿರೋಧಾ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಜವನಂ ಜವತಿ। ತತ್ಥ ಪಠಮಜವನೇಪಿ ‘ಅಯಂ ಇತ್ಥೀ, ಅಯಂ ಪುರಿಸೋ’ತಿ ರಜ್ಜನದುಸ್ಸನಮುಯ್ಹನವಸೇನ ಆಲೋಕಿತವಿಲೋಕಿತಂ ನ ಹೋತಿ; ದುತಿಯಜವನೇಪಿ…ಪೇ॰… ಸತ್ತಮಜವನೇಪಿ। ಏತೇಸು ಪನ, ಯುದ್ಧಮಣ್ಡಲೇ ಯೋಧೇಸು ವಿಯ, ಹೇಟ್ಠುಪರಿಯವಸೇನ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತಿತೇಸು ‘ಅಯಂ ಇತ್ಥೀ, ಅಯಂ ಪುರಿಸೋ’ತಿ ರಜ್ಜನಾದಿವಸೇನ ಆಲೋಕಿತವಿಲೋಕಿತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ತಾವೇತ್ಥ ‘ಮೂಲಪರಿಞ್ಞಾವಸೇನ’ ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Tattha bhavaṅgaṃ upapattibhavassa aṅgakiccaṃ sādhayamānaṃ pavattati; taṃ āvattetvā kiriyamanodhātu āvajjanakiccaṃ sādhayamānā; tannirodhā cakkhuviññāṇaṃ dassanakiccaṃ sādhayamānaṃ; tannirodhā vipākamanodhātu sampaṭicchanakiccaṃ sādhayamānā; tannirodhā vipākamanoviññāṇadhātu santīraṇakiccaṃ sādhayamānā; tannirodhā kiriyamanoviññāṇadhātu voṭṭhabbanakiccaṃ sādhayamānā; tannirodhā sattakkhattuṃ javanaṃ javati. Tattha paṭhamajavanepi ‘ayaṃ itthī, ayaṃ puriso’ti rajjanadussanamuyhanavasena ālokitavilokitaṃ na hoti; dutiyajavanepi…pe… sattamajavanepi. Etesu pana, yuddhamaṇḍale yodhesu viya, heṭṭhupariyavasena bhijjitvā patitesu ‘ayaṃ itthī, ayaṃ puriso’ti rajjanādivasena ālokitavilokitaṃ hoti. Evaṃ tāvettha ‘mūlapariññāvasena’ asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ.

    ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಪನ ರೂಪೇ ಆಪಾಥಗತೇ ಭವಙ್ಗಚಲನತೋ ಉದ್ಧಂ ಸಕಸಕಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫಾದನವಸೇನ ಆವಜ್ಜನಾದೀಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧೇಸು ಅವಸಾನೇ ಜವನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಂ ಪುಬ್ಬೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಆವಜ್ಜನಾದೀನಂ ಗೇಹಭೂತೇ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಆಗನ್ತುಕಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸ ಯಥಾ ಪರಗೇಹೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಯಾಚಿತುಂ ಪವಿಟ್ಠಸ್ಸ ಆಗನ್ತುಕಪುರಿಸಸ್ಸ ಗೇಹಸಾಮಿಕೇಸುಪಿ ತುಣ್ಹೀಮಾಸಿನೇಸು ಆಣಾಕರಣಂ ನ ಯುತ್ತಂ, ಏವಂ ಆವಜ್ಜನಾದೀನಂ ಗೇಹಭೂತೇ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಆವಜ್ಜನಾದೀಸುಪಿ ಅರಜ್ಜನ್ತೇಸು ಅದುಸ್ಸನ್ತೇಸು ಅಮುಯ್ಹನ್ತೇಸು ಚ ರಜ್ಜನದುಸ್ಸನಮುಯ್ಹನಂ ಅಯುತ್ತನ್ತಿ। ಏವಂ ‘ಆಗನ್ತುಕಭಾವವಸೇನ’ ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Cakkhudvāre pana rūpe āpāthagate bhavaṅgacalanato uddhaṃ sakasakakiccanipphādanavasena āvajjanādīsu uppajjitvā niruddhesu avasāne javanaṃ uppajjati. Taṃ pubbe uppannānaṃ āvajjanādīnaṃ gehabhūte cakkhudvāre āgantukapuriso viya hoti. Tassa yathā paragehe kiñci yācituṃ paviṭṭhassa āgantukapurisassa gehasāmikesupi tuṇhīmāsinesu āṇākaraṇaṃ na yuttaṃ, evaṃ āvajjanādīnaṃ gehabhūte cakkhudvāre āvajjanādīsupi arajjantesu adussantesu amuyhantesu ca rajjanadussanamuyhanaṃ ayuttanti. Evaṃ ‘āgantukabhāvavasena’ asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ.

    ಯಾನಿ ಪನೇತಾನಿ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಪರಿಯೋಸಾನಾನಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಾನಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇಹಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಇತ್ತರಾನಿ ತಾವಕಾಲಿಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಯಥಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಘರೇ ಸಬ್ಬೇಸು ಮಾನುಸಕೇಸು ಮತೇಸು ಅವಸೇಸಸ್ಸ ಏಕಕಸ್ಸ ತಙ್ಖಣಂಯೇವ ಮರಣಧಮ್ಮಸ್ಸ ನ ಯುತ್ತಾ ನಚ್ಚಗೀತಾದೀಸು ಅಭಿರತಿ ನಾಮ, ಏವಮೇವ ಏಕದ್ವಾರೇ ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಸು ಆವಜ್ಜನಾದೀಸು ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಮತೇಸು ಅವಸೇಸಸ್ಸ ತಙ್ಖಣಂಞ್ಞೇವ ಮರಣಧಮ್ಮಸ್ಸ ಜವನಸ್ಸಾಪಿ ರಜ್ಜನದುಸ್ಸನಮುಯ್ಹನವಸೇನ ಅಭಿರತಿ ನಾಮ ನ ಯುತ್ತಾತಿ। ಏವಂ ‘ತಾವಕಾಲಿಕಭಾವವಸೇನ’ ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Yāni panetāni cakkhudvāre voṭṭhabbanapariyosānāni cittāni uppajjanti, tāni saddhiṃ sampayuttadhammehi tattha tattheva bhijjanti, aññamaññaṃ na passantīti ittarāni tāvakālikāni honti. Tattha yathā ekasmiṃ ghare sabbesu mānusakesu matesu avasesassa ekakassa taṅkhaṇaṃyeva maraṇadhammassa na yuttā naccagītādīsu abhirati nāma, evameva ekadvāre sasampayuttesu āvajjanādīsu tattha tattheva matesu avasesassa taṅkhaṇaṃññeva maraṇadhammassa javanassāpi rajjanadussanamuyhanavasena abhirati nāma na yuttāti. Evaṃ ‘tāvakālikabhāvavasena’ asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ.

    ಅಪಿಚ ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತುಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವಸೇನಪೇತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏತ್ಥ ಹಿ ಚಕ್ಖು ಚೇವ ರೂಪಾನಿ ಚ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ, ದಸ್ಸನಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ, ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ವೇದನಾ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ, ಫಸ್ಸಾದಿಕಾ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ। ಏವಮೇತೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಸಮವಾಯೇ ಆಲೋಕನವಿಲೋಕನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ತತ್ಥ ಕೋ ಏಕೋ ಆಲೋಕೇತಿ? ಕೋ ವಿಲೋಕೇತಿ?

    Apica khandhāyatanadhātupaccayapaccavekkhaṇavasenapetaṃ veditabbaṃ. Ettha hi cakkhu ceva rūpāni ca rūpakkhandho, dassanaṃ viññāṇakkhandho, taṃsampayuttā vedanā vedanākkhandho, saññā saññākkhandho, phassādikā saṅkhārakkhandho. Evametesaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ samavāye ālokanavilokanaṃ paññāyati. Tattha ko eko āloketi? Ko viloketi?

    ತಥಾ ಚಕ್ಖು ಚಕ್ಖಾಯತನಂ, ರೂಪಂ ರೂಪಾಯತನಂ, ದಸ್ಸನಂ ಮನಾಯತನಂ, ವೇದನಾದಯೋ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಧಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಾಯತನಂ। ಏವಮೇತೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಆಯತನಾನಂ ಸಮವಾಯೇ ಆಲೋಕನವಿಲೋಕನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ತತ್ಥ ಕೋ ಏಕೋ ಆಲೋಕೇತಿ? ಕೋ ವಿಲೋಕೇತಿ?

    Tathā cakkhu cakkhāyatanaṃ, rūpaṃ rūpāyatanaṃ, dassanaṃ manāyatanaṃ, vedanādayo taṃsampayuttā dhammā dhammāyatanaṃ. Evametesaṃ catunnaṃ āyatanānaṃ samavāye ālokanavilokanaṃ paññāyati. Tattha ko eko āloketi? Ko viloketi?

    ತಥಾ ಚಕ್ಖು ಚಕ್ಖುಧಾತು, ರೂಪಂ ರೂಪಧಾತು, ದಸ್ಸನಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು, ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ವೇದನಾದಯೋ ಧಮ್ಮಾ ಧಮ್ಮಧಾತು। ಏವಮೇತಾಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಧಾತೂನಂ ಸಮವಾಯೇ ಆಲೋಕನವಿಲೋಕನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ತತ್ಥ ಕೋ ಏಕೋ ಆಲೋಕೇತಿ? ಕೋ ವಿಲೋಕೇತಿ?

    Tathā cakkhu cakkhudhātu, rūpaṃ rūpadhātu, dassanaṃ cakkhuviññāṇadhātu, taṃsampayuttā vedanādayo dhammā dhammadhātu. Evametāsaṃ catunnaṃ dhātūnaṃ samavāye ālokanavilokanaṃ paññāyati. Tattha ko eko āloketi? Ko viloketi?

    ತಥಾ ಚಕ್ಖು ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ, ರೂಪಂ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ, ಆವಜ್ಜನಂ ಅನನ್ತರಸಮನನ್ತರಅನನ್ತರೂಪನಿಸ್ಸಯನತ್ಥಿವಿಗತಪಚ್ಚಯೋ, ಆಲೋಕೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೋ, ವೇದನಾದಯೋ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯಾ। ಏವಮೇತೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸಮವಾಯೇ ಆಲೋಕನವಿಲೋಕನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ತತ್ಥ ಕೋ ಏಕೋ ಆಲೋಕೇತಿ? ಕೋ ವಿಲೋಕೇತೀತಿ? ಏವಮೇತ್ಥ ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತುಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣವಸೇನಾಪಿ ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Tathā cakkhu nissayapaccayo, rūpaṃ ārammaṇapaccayo, āvajjanaṃ anantarasamanantaraanantarūpanissayanatthivigatapaccayo, āloko upanissayapaccayo, vedanādayo sahajātādipaccayā. Evametesaṃ paccayānaṃ samavāye ālokanavilokanaṃ paññāyati. Tattha ko eko āloketi? Ko viloketīti? Evamettha khandhāyatanadhātupaccayapaccavekkhaṇavasenāpi asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ.

    ಸಮಿಞ್ಜಿತೇ ಪಸಾರಿತೇತಿ ಪಬ್ಬಾನಂ ಸಮಿಞ್ಜನಪಸಾರಣೇ। ತತ್ಥ ಚಿತ್ತವಸೇನೇವ ಸಮಿಞ್ಜನಪಸಾರಣಂ ಅಕತ್ವಾ ಹತ್ಥಪಾದಾನಂ ಸಮಿಞ್ಜನಪಸಾರಣಪಚ್ಚಯಾ ಅತ್ಥಾನತ್ಥಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅತ್ಥಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ ‘ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’। ತತ್ಥ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಅತಿಚಿರಂ ಸಮಿಞ್ಜಿತ್ವಾ ವಾ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಏವ ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಖಣೇ ಖಣೇ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗತಂ ನ ಲಭತಿ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಪತತಿ, ವಿಸೇಸಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛತಿ; ಕಾಲೇ ಸಮಿಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಕಾಲೇ ಪಸಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಪನ ತಾ ವೇದನಾ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಫಾತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ವಿಸೇಸಮಧಿಗಚ್ಛತೀತಿ। ಏವಂ ‘ಅತ್ಥಾನತ್ಥಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Samiñjite pasāriteti pabbānaṃ samiñjanapasāraṇe. Tattha cittavaseneva samiñjanapasāraṇaṃ akatvā hatthapādānaṃ samiñjanapasāraṇapaccayā atthānatthaṃ pariggahetvā tattha atthapariggaṇhanaṃ ‘sātthakasampajaññaṃ’. Tattha hatthapāde aticiraṃ samiñjitvā vā pasāretvā eva vā ṭhitassa khaṇe khaṇe vedanā uppajjanti, cittaṃ ekaggataṃ na labhati, kammaṭṭhānaṃ paripatati, visesaṃ nādhigacchati; kāle samiñjantassa kāle pasārentassa pana tā vedanā nuppajjanti, cittaṃ ekaggaṃ hoti, kammaṭṭhānaṃ phātiṃ gacchati, visesamadhigacchatīti. Evaṃ ‘atthānatthapariggaṇhanaṃ’ veditabbaṃ.

    ಅತ್ಥೇ ಪನ ಸತಿಪಿ ಸಪ್ಪಾಯಾಸಪ್ಪಾಯಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸಪ್ಪಾಯಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ ‘ಸಪ್ಪಾಯಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’।

    Atthe pana satipi sappāyāsappāyaṃ pariggahetvā sappāyapariggaṇhanaṃ ‘sappāyasampajaññaṃ’.

    ತತ್ರಾಯಂ ನಯೋ – ಮಹಾಚೇತಿಯಙ್ಗಣೇ ಕಿರ ದಹರಭಿಕ್ಖೂ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಿಟ್ಠಿಪಸ್ಸೇ ದಹರಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಿ। ತತ್ರೇಕೋ ದಹರೋ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇನ್ತೋ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಂ ಪತ್ವಾ ತೇನೇವ ಕಾರಣೇನ ಗಿಹೀ ಜಾತೋ। ಅಪರೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಾದಂ ಪಸಾರೇನ್ತೋ ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ಪಸಾರೇಸಿ। ಅಟ್ಠಿಂ ಆಹಚ್ಚ ಪಾದೋ ಝಾಯಿ। ಅಪರೋ ಭಿಕ್ಖು ವಮ್ಮಿಕೇ ಪಸಾರೇಸಿ। ಸೋ ಆಸೀವಿಸೇನ ದಟ್ಠೋ। ಅಪರೋ ಭಿಕ್ಖು ಚೀವರಕುಟಿದಣ್ಡಕೇ ಪಸಾರೇಸಿ। ತಂ ಮಣಿಸಪ್ಪೋ ಡಂಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವರೂಪೇ ಅಸಪ್ಪಾಯೇ ಅಪಸಾರೇತ್ವಾ ಸಪ್ಪಾಯೇ ಪಸಾರೇತಬ್ಬಂ। ಇದಮೇತ್ಥ ಸಪ್ಪಾಯಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ।

    Tatrāyaṃ nayo – mahācetiyaṅgaṇe kira daharabhikkhū sajjhāyaṃ gaṇhanti. Tesaṃ piṭṭhipasse daharabhikkhuniyo dhammaṃ suṇanti. Tatreko daharo hatthaṃ pasārento kāyasaṃsaggaṃ patvā teneva kāraṇena gihī jāto. Aparo bhikkhu pādaṃ pasārento aggimhi pasāresi. Aṭṭhiṃ āhacca pādo jhāyi. Aparo bhikkhu vammike pasāresi. So āsīvisena daṭṭho. Aparo bhikkhu cīvarakuṭidaṇḍake pasāresi. Taṃ maṇisappo ḍaṃsi. Tasmā evarūpe asappāye apasāretvā sappāye pasāretabbaṃ. Idamettha sappāyasampajaññaṃ.

    ‘ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ಪನ ಮಹಾಥೇರವತ್ಥುನಾ ದೀಪೇತಬ್ಬಂ – ಮಹಾಥೇರೋ ಕಿರ ದಿವಾಟ್ಠಾನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥಯಮಾನೋ ಸಹಸಾ ಹತ್ಥಂ ಸಮಿಞ್ಜಿತ್ವಾ ಪುನ ಯಥಾಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಣಿಕಂ ಸಮಿಞ್ಜೇಸಿ। ತಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾ ಪುಚ್ಛಿಂಸು – ‘‘ಕಸ್ಮಾ, ಭನ್ತೇ, ಸಹಸಾ ಹತ್ಥಂ ಸಮಿಞ್ಜಿತ್ವಾ ಪುನ ಯಥಾಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಣಿಕಂ ಸಮಿಞ್ಜಿತ್ಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಯತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಯಾ, ಆವುಸೋ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕಾತುಂ ಆರದ್ಧೋ, ನ ಮೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಹತ್ಥೋ ಸಮಿಞ್ಜಿತಪುಬ್ಬೋ। ಇದಾನಿ ಪನ ಮೇ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥಯಮಾನೇನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಸಮಿಞ್ಜಿತೋ। ತಸ್ಮಾ ಪುನ ಯಥಾಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಮಿಞ್ಜೇಸಿ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ನಾಮ ಏವರೂಪೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಏವಮೇತ್ಥಾಪಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾವಿಜಹನಮೇವ ‘ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞ’ನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    ‘Gocarasampajaññaṃ’ pana mahātheravatthunā dīpetabbaṃ – mahāthero kira divāṭṭhāne nisinno antevāsikehi saddhiṃ kathayamāno sahasā hatthaṃ samiñjitvā puna yathāṭhāne ṭhapetvā saṇikaṃ samiñjesi. Taṃ antevāsikā pucchiṃsu – ‘‘kasmā, bhante, sahasā hatthaṃ samiñjitvā puna yathāṭhāne ṭhapetvā saṇikaṃ samiñjitthā’’ti? ‘‘Yato paṭṭhāya mayā, āvuso, kammaṭṭhānaṃ manasikātuṃ āraddho, na me kammaṭṭhānaṃ muñcitvā hattho samiñjitapubbo. Idāni pana me tumhehi saddhiṃ kathayamānena kammaṭṭhānaṃ muñcitvā samiñjito. Tasmā puna yathāṭhāne ṭhapetvā samiñjesi’’nti. ‘‘Sādhu, bhante, bhikkhunā nāma evarūpena bhavitabba’’nti. Evametthāpi kammaṭṭhānāvijahanameva ‘gocarasampajañña’nti veditabbaṃ.

    ‘ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಅತ್ತಾ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಸಮಿಞ್ಜೇನ್ತೋ ವಾ ಪಸಾರೇನ್ತೋ ವಾ ನತ್ಥಿ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರೇನ ಪನ, ಸುತ್ತಾಕಡ್ಢನವಸೇನ ದಾರುಯನ್ತಸ್ಸ ಹತ್ಥಪಾದಚಲನಂ ವಿಯ, ಸಮಿಞ್ಜನಪಸಾರಣಂ ಹೋತೀ’ತಿ ಪರಿಜಾನನಂ ಪನೇತ್ಥ ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞ’ನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    ‘Abbhantare attā nāma koci samiñjento vā pasārento vā natthi. Vuttappakāracittakiriyāvāyodhātuvipphārena pana, suttākaḍḍhanavasena dāruyantassa hatthapādacalanaṃ viya, samiñjanapasāraṇaṃ hotī’ti parijānanaṃ panettha ‘asammohasampajañña’nti veditabbaṃ.

    ಸಙ್ಘಾಟಿಪತ್ತಚೀವರಧಾರಣೇತಿ ಏತ್ಥ ಸಙ್ಘಾಟಿಚೀವರಾನಂ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನವಸೇನ ಪತ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖಾಪಟಿಗ್ಗಹಣಾದಿವಸೇನ ಪರಿಭೋಗೋ ‘ಧಾರಣಂ’ ನಾಮ। ತತ್ಥ ಸಙ್ಘಾಟಿಚೀವರಧಾರಣೇ ತಾವ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಚ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತೋ ‘‘ಆಮಿಸಲಾಭೋ ಸೀತಸ್ಸ ಪಟಿಘಾತಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೋಯೇವ ಚ ಅತ್ಥೋ ‘ಅತ್ಥೋ’ ನಾಮ। ತಸ್ಸ ವಸೇನ ‘ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Saṅghāṭipattacīvaradhāraṇeti ettha saṅghāṭicīvarānaṃ nivāsanapārupanavasena pattassa bhikkhāpaṭiggahaṇādivasena paribhogo ‘dhāraṇaṃ’ nāma. Tattha saṅghāṭicīvaradhāraṇe tāva nivāsetvā pārupitvā ca piṇḍāya carato ‘‘āmisalābho sītassa paṭighātāyā’’tiādinā nayena bhagavatā vuttappakāroyeva ca attho ‘attho’ nāma. Tassa vasena ‘sātthakasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಉಣ್ಹಪಕತಿಕಸ್ಸ ಪನ ದುಬ್ಬಲಸ್ಸ ಚ ಚೀವರಂ ಸುಖುಮಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ, ಸೀತಾಲುಕಸ್ಸ ಘನಂ ದುಪಟ್ಟಂ; ವಿಪರೀತಂ ಅಸಪ್ಪಾಯಂ। ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಜಿಣ್ಣಂ ಅಸಪ್ಪಾಯಮೇವ। ಅಗ್ಗಳಾದಿದಾನೇನ ಹಿಸ್ಸ ತಂ ಪಲಿಬೋಧಕರಂ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಪಟ್ಟುಣ್ಣದುಕೂಲಾದಿಭೇದಂ ಚೋರಾನಂ ಲೋಭನೀಯಚೀವರಂ। ತಾದಿಸಞ್ಹಿ ಅರಞ್ಞೇ ಏಕಕಸ್ಸ ನಿವಾಸನ್ತರಾಯಕರಂ ಜೀವಿತನ್ತರಾಯಕರಞ್ಚಾಪಿ ಹೋತಿ। ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೇನ ಪನ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಾದಿಮಿಚ್ಛಾಜೀವವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ಯಞ್ಚಸ್ಸ ಸೇವಮಾನಸ್ಸ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ತಂ ಅಸಪ್ಪಾಯಂ ; ವಿಪರೀತಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ। ತಸ್ಸ ವಸೇನೇತ್ಥ ‘ಸಪ್ಪಾಯಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾವಿಜಹನವಸೇನೇವ ಚ ‘ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Uṇhapakatikassa pana dubbalassa ca cīvaraṃ sukhumaṃ sappāyaṃ, sītālukassa ghanaṃ dupaṭṭaṃ; viparītaṃ asappāyaṃ. Yassa kassaci jiṇṇaṃ asappāyameva. Aggaḷādidānena hissa taṃ palibodhakaraṃ hoti. Tathā paṭṭuṇṇadukūlādibhedaṃ corānaṃ lobhanīyacīvaraṃ. Tādisañhi araññe ekakassa nivāsantarāyakaraṃ jīvitantarāyakarañcāpi hoti. Nippariyāyena pana yaṃ nimittakammādimicchājīvavasena uppannaṃ, yañcassa sevamānassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, taṃ asappāyaṃ ; viparītaṃ sappāyaṃ. Tassa vasenettha ‘sappāyasampajaññaṃ’ kammaṭṭhānāvijahanavaseneva ca ‘gocarasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಅತ್ತಾ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪನ್ತೋ ನತ್ಥಿ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರೇನೇವ ಪನ ಚೀವರಪಾರುಪನಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಚೀವರಮ್ಪಿ ಅಚೇತನಂ, ಕಾಯೋಪಿ ಅಚೇತನೋ। ಚೀವರಂ ನ ಜಾನಾತಿ – ‘ಮಯಾ ಕಾಯೋ ಪಾರುಪಿತೋ’ತಿ, ಕಾಯೋಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ – ‘ಅಹಂ ಚೀವರೇನ ಪಾರುಪಿತೋ’ತಿ। ಧಾತುಯೋವ ಧಾತುಸಮೂಹಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತಿ, ಪಟಪಿಲೋತಿಕಾಯ ಪೋತ್ಥಕರೂಪಪಟಿಚ್ಛಾದನೇ ವಿಯ। ತಸ್ಮಾ ನೇವ ಸುನ್ದರಂ ಚೀವರಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಕಾತಬ್ಬಂ , ನ ಅಸುನ್ದರಂ ಲಭಿತ್ವಾ ದೋಮನಸ್ಸಂ। ನಾಗವಮ್ಮಿಕಚೇತಿಯರುಕ್ಖಾದೀಸು ಹಿ ಕೇಚಿ ಮಾಲಾಗನ್ಧಧೂಪವತ್ಥಾದೀಹಿ ಸಕ್ಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಗೂಥಮುತ್ತಕದ್ದಮದಣ್ಡಸತ್ಥಪ್ಪಹಾರಾದೀಹಿ ಅಸಕ್ಕಾರಂ। ನ ತೇಹಿ ನಾಗವಮ್ಮಿಕರುಕ್ಖಾದಯೋ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ವಾ ದೋಮನಸ್ಸಂ ವಾ ಕರೋನ್ತಿ। ಏವಮೇವ ನೇವ ಸುನ್ದರಂ ಚೀವರಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಕಾತಬ್ಬಂ, ನ ಅಸುನ್ದರಂ ಲಭಿತ್ವಾ ದೋಮನಸ್ಸನ್ತಿ। ಏವಂ ಪವತ್ತಪಟಿಸಙ್ಖಾನವಸೇನೇತ್ಥ ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Abbhantare attā nāma koci cīvaraṃ pārupanto natthi. Vuttappakāracittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva pana cīvarapārupanaṃ hoti. Tattha cīvarampi acetanaṃ, kāyopi acetano. Cīvaraṃ na jānāti – ‘mayā kāyo pārupito’ti, kāyopi na jānāti – ‘ahaṃ cīvarena pārupito’ti. Dhātuyova dhātusamūhaṃ paṭicchādenti, paṭapilotikāya potthakarūpapaṭicchādane viya. Tasmā neva sundaraṃ cīvaraṃ labhitvā somanassaṃ kātabbaṃ , na asundaraṃ labhitvā domanassaṃ. Nāgavammikacetiyarukkhādīsu hi keci mālāgandhadhūpavatthādīhi sakkāraṃ karonti, keci gūthamuttakaddamadaṇḍasatthappahārādīhi asakkāraṃ. Na tehi nāgavammikarukkhādayo somanassaṃ vā domanassaṃ vā karonti. Evameva neva sundaraṃ cīvaraṃ labhitvā somanassaṃ kātabbaṃ, na asundaraṃ labhitvā domanassanti. Evaṃ pavattapaṭisaṅkhānavasenettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಪತ್ತಧಾರಣೇಪಿ ಪತ್ತಂ ಸಹಸಾವ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘ಇಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಮಾನೋ ಭಿಕ್ಖಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಏವಂ ಪತ್ತಗ್ಗಹಣಪಚ್ಚಯಾ ಪಟಿಲಭಿತಬ್ಬಅತ್ಥವಸೇನ ‘ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕಿಸದುಬ್ಬಲಸರೀರಸ್ಸ ಪನ ಗರುಪತ್ತೋ ಅಸಪ್ಪಾಯೋ; ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಚತುಪಞ್ಚಗಣ್ಠಿಕಾಹತೋ ದುಬ್ಬಿಸೋಧನೀಯೋ ಅಸಪ್ಪಾಯೋವ। ದುದ್ಧೋತಪತ್ತೋ ಹಿ ನ ವಟ್ಟತಿ; ತಂ ಧೋವನ್ತಸ್ಸೇವ ಚಸ್ಸ ಪಲಿಬೋಧೋ ಹೋತಿ। ಮಣಿವಣ್ಣಪತ್ತೋ ಪನ ಲೋಭನೀಯೋವ ಚೀವರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅಸಪ್ಪಾಯೋ। ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಾದಿವಸೇನ ಪನ ಲದ್ಧೋ, ಯಞ್ಚಸ್ಸ ಸೇವಮಾನಸ್ಸ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಅಯಂ ಏಕನ್ತಾಸಪ್ಪಾಯೋವ ವಿಪರೀತೋ ಸಪ್ಪಾಯೋ। ತಸ್ಸ ವಸೇನೇತ್ಥ ‘ಸಪ್ಪಾಯಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾವಿಜಹನವಸೇನೇವ ‘ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Pattadhāraṇepi pattaṃ sahasāva aggahetvā ‘imaṃ gahetvā piṇḍāya caramāno bhikkhaṃ labhissāmī’ti evaṃ pattaggahaṇapaccayā paṭilabhitabbaatthavasena ‘sātthakasampajaññaṃ’ veditabbaṃ. Kisadubbalasarīrassa pana garupatto asappāyo; yassa kassaci catupañcagaṇṭhikāhato dubbisodhanīyo asappāyova. Duddhotapatto hi na vaṭṭati; taṃ dhovantasseva cassa palibodho hoti. Maṇivaṇṇapatto pana lobhanīyova cīvare vuttanayeneva asappāyo. Nimittakammādivasena pana laddho, yañcassa sevamānassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, ayaṃ ekantāsappāyova viparīto sappāyo. Tassa vasenettha ‘sappāyasampajaññaṃ’ kammaṭṭhānāvijahanavaseneva ‘gocarasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಅತ್ತಾ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಪತ್ತಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ನತ್ಥಿ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರವಸೇನೇವ ಪನ ಪತ್ತಗ್ಗಹಣಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಪತ್ತೋಪಿ ಅಚೇತನೋ, ಹತ್ಥಾಪಿ ಅಚೇತನಾ। ಪತ್ತೋ ನ ಜಾನಾತಿ – ‘ಅಹಂ ಹತ್ಥೇಹಿ ಗಹಿತೋ’ತಿ। ಹತ್ಥಾಪಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ – ‘ಪತ್ತೋ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಗಹಿತೋ’ತಿ। ಧಾತುಯೋವ ಧಾತುಸಮೂಹಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಸಣ್ಡಾಸೇನ ಅಗ್ಗಿವಣ್ಣಪತ್ತಗಹಣೇ ವಿಯಾತಿ। ಏವಂ ಪವತ್ತಪಟಿಸಙ್ಖಾನವಸೇನೇತ್ಥ ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Abbhantare attā nāma koci pattaṃ gaṇhanto natthi. Vuttappakāracittakiriyāvāyodhātuvipphāravaseneva pana pattaggahaṇaṃ nāma hoti. Tattha pattopi acetano, hatthāpi acetanā. Patto na jānāti – ‘ahaṃ hatthehi gahito’ti. Hatthāpi na jānanti – ‘patto amhehi gahito’ti. Dhātuyova dhātusamūhaṃ gaṇhanti, saṇḍāsena aggivaṇṇapattagahaṇe viyāti. Evaṃ pavattapaṭisaṅkhānavasenettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಅಪಿಚ ಯಥಾ ಛಿನ್ನಹತ್ಥಪಾದೇ ವಣಮುಖೇಹಿ ಪಗ್ಘರಿತಪುಬ್ಬಲೋಹಿತಕಿಮಿಕುಲೇ ನೀಲಮಕ್ಖಿಕಸಮ್ಪರಿಕಿಣ್ಣೇ ಅನಾಥಸಾಲಾಯಂ ಅನಾಥಮನುಸ್ಸೇ ದಿಸ್ವಾ ದಯಾಲುಕಾ ಪುರಿಸಾ ತೇಸಂ ವಣಬನ್ಧಪಟ್ಟಚೋಳಕಾನಿ ಚೇವ ಕಪಾಲಾದೀಹಿ ಚ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ಉಪನಾಮೇನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಚೋಳಕಾನಿಪಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಸಣ್ಹಾನಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಥೂಲಾನಿ ಪಾಪುಣನ್ತಿ। ಭೇಸಜ್ಜಕಪಾಲಕಾನಿಪಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಸುಸಣ್ಠಾನಾನಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ದುಸ್ಸಣ್ಠಾನಾನಿ ಪಾಪುಣನ್ತಿ। ನ ತೇ ತತ್ಥ ಸುಮನಾ ವಾ ಹೋನ್ತಿ ದುಮ್ಮನಾ ವಾ। ವಣಪಟಿಚ್ಛಾದನಮತ್ತೇನೇವ ಹಿ ಚೋಳಕೇನ, ಭೇಸಜ್ಜಪರಿಗ್ಗಹಣಮತ್ತೇನೇವ ಚ ಕಪಾಲಕೇನ ತೇಸಂ ಅತ್ಥೋ। ಏವಮೇವ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ವಣಚೋಳಕಂ ವಿಯ ಚೀವರಂ, ಭೇಸಜ್ಜಕಪಾಲಕಂ ವಿಯ ಚ ಪತ್ತಂ, ಕಪಾಲೇ ಭೇಸಜ್ಜಮಿವ ಚ ಪತ್ತೇ ಲದ್ಧಭಿಕ್ಖಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಿ – ಅಯಂ ಸಙ್ಘಾಟಿಪತ್ತಚೀವರಧಾರಣೇ ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಉತ್ತಮಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Apica yathā chinnahatthapāde vaṇamukhehi paggharitapubbalohitakimikule nīlamakkhikasamparikiṇṇe anāthasālāyaṃ anāthamanusse disvā dayālukā purisā tesaṃ vaṇabandhapaṭṭacoḷakāni ceva kapālādīhi ca bhesajjāni upanāmenti. Tattha coḷakānipi kesañci saṇhāni kesañci thūlāni pāpuṇanti. Bhesajjakapālakānipi kesañci susaṇṭhānāni kesañci dussaṇṭhānāni pāpuṇanti. Na te tattha sumanā vā honti dummanā vā. Vaṇapaṭicchādanamatteneva hi coḷakena, bhesajjapariggahaṇamatteneva ca kapālakena tesaṃ attho. Evameva yo bhikkhu vaṇacoḷakaṃ viya cīvaraṃ, bhesajjakapālakaṃ viya ca pattaṃ, kapāle bhesajjamiva ca patte laddhabhikkhaṃ sallakkheti – ayaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe asammohasampajaññena uttamasampajānakārīti veditabbo.

    ಅಸಿತಾದೀಸು ಅಸಿತೇತಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಾದಿಭೋಜನೇ। ಪೀತೇತಿ ಯಾಗುಆದಿಪಾನೇ। ಖಾಯಿತೇತಿ ಪಿಟ್ಠಖಜ್ಜಕಾದಿಖಾದನೇ। ಸಾಯಿತೇತಿ ಮಧುಫಾಣಿತಾದಿಸಾಯನೇ। ತತ್ಥ ‘‘ನೇವ ದವಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತೋ ಅಟ್ಠವಿಧೋಪಿ ಅತ್ಥೋ ‘ಅತ್ಥೋ’ ನಾಮ। ತಸ್ಸ ವಸೇನ ‘ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Asitādīsu asiteti piṇḍapātādibhojane. Pīteti yāguādipāne. Khāyiteti piṭṭhakhajjakādikhādane. Sāyiteti madhuphāṇitādisāyane. Tattha ‘‘neva davāyā’’tiādinā nayena vutto aṭṭhavidhopi attho ‘attho’ nāma. Tassa vasena ‘sātthakasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಲೂಖಪಣೀತತಿತ್ತಮಧುರಾದೀಸು ಪನ ಯೇನ ಭೋಜನೇನ ಯಸ್ಸ ಅಫಾಸು ಹೋತಿ, ತಂ ತಸ್ಸ ಅಸಪ್ಪಾಯಂ। ಯಂ ಪನ ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಾದಿವಸೇನ ಪಟಿಲದ್ಧಂ, ಯಞ್ಚಸ್ಸ ಭುಞ್ಜತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ತಂ ಏಕನ್ತಂ ಅಸಪ್ಪಾಯಮೇವ; ವಿಪರೀತಂ ಸಪ್ಪಾಯಂ। ತಸ್ಸ ವಸೇನೇತ್ಥ ‘ಸಪ್ಪಾಯಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾವಿಜಹನವಸೇನೇವ ಚ ‘ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Lūkhapaṇītatittamadhurādīsu pana yena bhojanena yassa aphāsu hoti, taṃ tassa asappāyaṃ. Yaṃ pana nimittakammādivasena paṭiladdhaṃ, yañcassa bhuñjato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, taṃ ekantaṃ asappāyameva; viparītaṃ sappāyaṃ. Tassa vasenettha ‘sappāyasampajaññaṃ’ kammaṭṭhānāvijahanavaseneva ca ‘gocarasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಅತ್ತಾ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಭುಞ್ಜಕೋ ನತ್ಥಿ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರೇನೇವ ಪನ ಪತ್ತಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರೇನೇವ ಹತ್ಥಸ್ಸ ಪತ್ತೇ ಓತಾರಣಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರೇನೇವ ಆಲೋಪಕರಣಂ, ಆಲೋಪಉದ್ಧರಣಂ, ಮುಖವಿವರಣಞ್ಚ ಹೋತಿ। ನ ಕೋಚಿ ಕುಞ್ಚಿಕಾಯ, ನ ಯನ್ತಕೇನ ಹನುಕಟ್ಠಿಂ ವಿವರತಿ। ಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರೇನೇವ ಆಲೋಪಸ್ಸ ಮುಖೇ ಠಪನಂ, ಉಪರಿದನ್ತಾನಂ ಮುಸಲಕಿಚ್ಚಸಾಧನಂ, ಹೇಟ್ಠಾದನ್ತಾನಂ ಉದುಕ್ಖಲಕಿಚ್ಚಸಾಧನಂ, ಜಿವ್ಹಾಯ ಹತ್ಥಕಿಚ್ಚಸಾಧನಞ್ಚ ಹೋತಿ। ಇತಿ ನಂ ತತ್ಥ ಅಗ್ಗಜಿವ್ಹಾಯ ತನುಕಖೇಳೋ ಮೂಲಜಿವ್ಹಾಯ ಬಹಲಖೇಳೋ ಮಕ್ಖೇತಿ। ತಂ ಹೇಟ್ಠಾದನ್ತಉದುಕ್ಖಲೇ ಜಿವ್ಹಾಹತ್ಥಪರಿವತ್ತಿತಂ ಖೇಳಉದಕತೇಮಿತಂ ಉಪರಿದನ್ತಮುಸಲಸಞ್ಚುಣ್ಣಿತಂ ಕೋಚಿ ಕಟಚ್ಛುನಾ ವಾ ದಬ್ಬಿಯಾ ವಾ ಅನ್ತೋ ಪವೇಸೇನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ; ವಾಯೋಧಾತುಯಾವ ಪವಿಸತಿ। ಪವಿಟ್ಠಂ ಪವಿಟ್ಠಂ ಕೋಚಿ ಪಲಾಲಸನ್ಥಾರಂ ಕತ್ವಾ ಧಾರೇನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ; ವಾಯೋಧಾತುವಸೇನೇವ ತಿಟ್ಠತಿ। ಠಿತಂ ಠಿತಂ ಕೋಚಿ ಉದ್ಧನಂ ಕತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಂ ಜಾಲೇತ್ವಾ ಪಚನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ; ತೇಜೋಧಾತುಯಾವ ಪಚ್ಚತಿ। ಪಕ್ಕಂ ಪಕ್ಕಂ ಕೋಚಿ ದಣ್ಡಕೇನ ವಾ ಯಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಬಹಿ ನೀಹಾರಕೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ; ವಾಯೋಧಾತುಯೇವ ನೀಹರತಿ। ಇತಿ ವಾಯೋಧಾತು ಅತಿಹರತಿ ಚ ವೀತಿಹರತಿ ಚ ಧಾರೇತಿ ಚ ಪರಿವತ್ತೇತಿ ಚ ಸಞ್ಚುಣ್ಣೇತಿ ಚ ವಿಸೋಸೇತಿ ಚ ನೀಹರತಿ ಚ। ಪಥವೀಧಾತು ಧಾರೇತಿ ಚ ಪರಿವತ್ತೇತಿ ಚ ಸಞ್ಚುಣ್ಣೇತಿ ಚ ವಿಸೋಸೇತಿ ಚ ನೀಹರತಿ ಚ। ಆಪೋಧಾತು ಸಿನೇಹೇತಿ ಚ ಅಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ಅನುಪಾಲೇತಿ। ತೇಜೋಧಾತು ಅನ್ತೋಪವಿಟ್ಠಂ ಪರಿಪಾಚೇತಿ। ಆಕಾಸಧಾತು ಅಞ್ಜಸೋ ಹೋತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಪಯೋಗಮನ್ವಾಯ ಆಭುಜತೀತಿ। ಏವಂ ಪವತ್ತಪಟಿಸಙ್ಖಾನವಸೇನೇತ್ಥ ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Abbhantare attā nāma koci bhuñjako natthi. Vuttappakāracittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva pana pattapaṭiggahaṇaṃ nāma hoti. Cittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva hatthassa patte otāraṇaṃ nāma hoti. Cittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva ālopakaraṇaṃ, ālopauddharaṇaṃ, mukhavivaraṇañca hoti. Na koci kuñcikāya, na yantakena hanukaṭṭhiṃ vivarati. Cittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva ālopassa mukhe ṭhapanaṃ, uparidantānaṃ musalakiccasādhanaṃ, heṭṭhādantānaṃ udukkhalakiccasādhanaṃ, jivhāya hatthakiccasādhanañca hoti. Iti naṃ tattha aggajivhāya tanukakheḷo mūlajivhāya bahalakheḷo makkheti. Taṃ heṭṭhādantaudukkhale jivhāhatthaparivattitaṃ kheḷaudakatemitaṃ uparidantamusalasañcuṇṇitaṃ koci kaṭacchunā vā dabbiyā vā anto pavesento nāma natthi; vāyodhātuyāva pavisati. Paviṭṭhaṃ paviṭṭhaṃ koci palālasanthāraṃ katvā dhārento nāma natthi; vāyodhātuvaseneva tiṭṭhati. Ṭhitaṃ ṭhitaṃ koci uddhanaṃ katvā aggiṃ jāletvā pacanto nāma natthi; tejodhātuyāva paccati. Pakkaṃ pakkaṃ koci daṇḍakena vā yaṭṭhiyā vā bahi nīhārako nāma natthi; vāyodhātuyeva nīharati. Iti vāyodhātu atiharati ca vītiharati ca dhāreti ca parivatteti ca sañcuṇṇeti ca visoseti ca nīharati ca. Pathavīdhātu dhāreti ca parivatteti ca sañcuṇṇeti ca visoseti ca nīharati ca. Āpodhātu sineheti ca allattañca anupāleti. Tejodhātu antopaviṭṭhaṃ paripāceti. Ākāsadhātu añjaso hoti. Viññāṇadhātu tattha tattha sammāpayogamanvāya ābhujatīti. Evaṃ pavattapaṭisaṅkhānavasenettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಅಪಿಚ ಗಮನತೋ, ಪರಿಯೇಸನತೋ, ಪರಿಭೋಗತೋ, ಆಸಯತೋ, ನಿಧಾನತೋ, ಅಪರಿಪಕ್ಕತೋ, ಪರಿಪಕ್ಕತೋ, ಫಲತೋ, ನಿಸ್ಸನ್ದನತೋ, ಸಮ್ಮಕ್ಖನತೋತಿ ಏವಂ ದಸವಿಧಪಟಿಕೂಲಭಾವಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣತೋಪೇತ್ಥ ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಿತ್ಥಾರಕಥಾ ಪನೇತ್ಥ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಆಹಾರಪಟಿಕೂಲಸಞ್ಞಾನಿದ್ದೇಸತೋ ಗಹೇತಬ್ಬಾ।

    Apica gamanato, pariyesanato, paribhogato, āsayato, nidhānato, aparipakkato, paripakkato, phalato, nissandanato, sammakkhanatoti evaṃ dasavidhapaṭikūlabhāvapaccavekkhaṇatopettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ. Vitthārakathā panettha visuddhimagge āhārapaṭikūlasaññāniddesato gahetabbā.

    ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮೇತಿ ಉಚ್ಚಾರಸ್ಸ ಚ ಪಸ್ಸಾವಸ್ಸ ಚ ಕರಣೇ। ತತ್ಥ ಪಕ್ಕಕಾಲೇ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಂ ಅಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಸಕಲಸರೀರತೋ ಸೇದಾ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ಅಕ್ಖೀನಿ ಭಮನ್ತಿ, ಚಿತ್ತಂ ನ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಚ ರೋಗಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ; ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ವಸೇನ ‘ಸಾತ್ಥಕಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Uccārapassāvakammeti uccārassa ca passāvassa ca karaṇe. Tattha pakkakāle uccārapassāvaṃ akarontassa sakalasarīrato sedā muccanti, akkhīni bhamanti, cittaṃ na ekaggaṃ hoti, aññe ca rogā uppajjanti; karontassa pana sabbaṃ taṃ na hotīti ayamettha attho. Tassa vasena ‘sātthakasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಅಟ್ಠಾನೇ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ಅಯಸೋ ವಡ್ಢತಿ, ಜೀವಿತನ್ತರಾಯೋ ಹೋತಿ; ಪತಿರೂಪೇ ಠಾನೇ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಇದಮೇತ್ಥ ಸಪ್ಪಾಯಂ। ತಸ್ಸ ವಸೇನ ‘ಸಪ್ಪಾಯಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾವಿಜಹನವಸೇನೇವ ಚ ‘ಗೋಚರಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Aṭṭhāne uccārapassāvaṃ karontassa pana āpatti hoti, ayaso vaḍḍhati, jīvitantarāyo hoti; patirūpe ṭhāne karontassa sabbaṃ taṃ na hotīti idamettha sappāyaṃ. Tassa vasena ‘sappāyasampajaññaṃ’ kammaṭṭhānāvijahanavaseneva ca ‘gocarasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಅತ್ತಾ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ನತ್ಥಿ। ಚಿತ್ತಕಿರಿಯಾವಾಯೋಧಾತುವಿಪ್ಫಾರೇನೇವ ಪನ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮಂ ಹೋತಿ। ಯಥಾ ಪನ ಪಕ್ಕೇ ಗಣ್ಡೇ ಗಣ್ಡಭೇದೇನ ಪುಬ್ಬಲೋಹಿತಂ ಅಕಾಮತಾಯ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅತಿಭರಿತಾ ಉದಕಭಾಜನಾ ಉದಕಂ ಅಕಾಮತಾಯ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ಏವಂ ಪಕ್ಕಾಸಯಮುತ್ತವತ್ಥೀಸು ಸನ್ನಿಚಿತಾ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಾ ವಾಯುವೇಗಸಮುಪ್ಪೀಳಿತಾ ಅಕಾಮತಾಯಪಿ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ। ಸೋ ಪನಾಯಂ ಏವಂ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೋ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವೋ ನೇವ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅತ್ತನೋ ಹೋತಿ ನ ಪರಸ್ಸ; ಕೇವಲಂ ಪನ ಸರೀರನಿಸ್ಸನ್ದೋವ ಹೋತಿ। ಯಥಾ ಕಿಂ? ಯಥಾ ಉದಕತುಮ್ಭತೋ ಪುರಾಣಉದಕಂ ಛಡ್ಡೇನ್ತಸ್ಸ ನೇವ ತಂ ಅತ್ತನೋ ಹೋತಿ ನ ಪರೇಸಂ, ಕೇವಲಂ ಪಟಿಜಗ್ಗನಮತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ, ಏವನ್ತಿ। ಏವಂ ಪವತ್ತಪಟಿಸಙ್ಖಾನವಸೇನೇತ್ಥ ‘ಅಸಮ್ಮೋಹಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Abbhantare attā nāma koci uccārapassāvakammaṃ karonto natthi. Cittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva pana uccārapassāvakammaṃ hoti. Yathā pana pakke gaṇḍe gaṇḍabhedena pubbalohitaṃ akāmatāya nikkhamati, yathā ca atibharitā udakabhājanā udakaṃ akāmatāya nikkhamati, evaṃ pakkāsayamuttavatthīsu sannicitā uccārapassāvā vāyuvegasamuppīḷitā akāmatāyapi nikkhamanti. So panāyaṃ evaṃ nikkhamanto uccārapassāvo neva tassa bhikkhuno attano hoti na parassa; kevalaṃ pana sarīranissandova hoti. Yathā kiṃ? Yathā udakatumbhato purāṇaudakaṃ chaḍḍentassa neva taṃ attano hoti na paresaṃ, kevalaṃ paṭijagganamattameva hoti, evanti. Evaṃ pavattapaṭisaṅkhānavasenettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ಗತಾದೀಸು ಗತೇತಿ ಗಮನೇ। ಠಿತೇತಿ ಠಾನೇ। ನಿಸಿನ್ನೇತಿ ನಿಸಜ್ಜಾಯ। ಸುತ್ತೇತಿ ಸಯನೇ। ತತ್ಥ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರಿತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Gatādīsu gateti gamane. Ṭhiteti ṭhāne. Nisinneti nisajjāya. Sutteti sayane. Tattha abhikkantādīsu vuttanayeneva sampajānakāritā veditabbā.

    ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಪರೋಪಿ ನಯೋ – ಏಕೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಏಕೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾವ ಗಚ್ಛತಿ। ತಥಾ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ತಿಟ್ಠನ್ತೋ, ನಿಸೀದನ್ತೋ, ಸಯನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತೋ ಸಯತಿ। ಏಕೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾವ ಸಯತಿ।

    Ayaṃ panettha aparopi nayo – eko hi bhikkhu gacchanto aññaṃ cintento aññaṃ vitakkento gacchati. Eko kammaṭṭhānaṃ avissajjetvāva gacchati. Tathā eko bhikkhu tiṭṭhanto, nisīdanto, sayanto aññaṃ cintento aññaṃ vitakkento sayati. Eko kammaṭṭhānaṃ avissajjetvāva sayati.

    ಏತ್ತಕೇನ ಪನ ನ ಪಾಕಟಂ ಹೋತೀತಿ ಚಙ್ಕಮೇನ ದೀಪಯಿಂಸು। ಯೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಚಙ್ಕಮನಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಯಂ ಠಿತೋ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ; ‘ಪಾಚೀನಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಯಂ ಪವತ್ತಾ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮಾ ಪಚ್ಛಿಮಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಏತ್ಥೇವ ನಿರುದ್ಧಾ, ಪಚ್ಛಿಮಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಯಂ ಪವತ್ತಾಪಿ ಪಾಚೀನಚಙ್ಕಮನಕೋಟಿಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಏತ್ಥೇವ ನಿರುದ್ಧಾ, ಚಙ್ಕಮನವೇಮಜ್ಝೇ ಪವತ್ತಾ ಉಭೋ ಕೋಟಿಯೋ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಏತ್ಥೇವ ನಿರುದ್ಧಾ, ಚಙ್ಕಮನೇ ಪವತ್ತಾ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮಾ ಠಾನಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಏತ್ಥೇವ ನಿರುದ್ಧಾ, ಠಾನೇ ಪವತ್ತಾ ನಿಸಜ್ಜಂ, ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಪವತ್ತಾ ಸಯನಂ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಏತ್ಥೇವ ನಿರುದ್ಧಾ’ತಿ ಏವಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋಯೇವ ಭವಙ್ಗಂ ಓತಾರೇತಿ; ಉಟ್ಠಹನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾವ ಉಟ್ಠಾತಿ – ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಗತಾದೀಸು ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ।

    Ettakena pana na pākaṭaṃ hotīti caṅkamena dīpayiṃsu. Yo hi bhikkhu caṅkamanaṃ otaritvā caṅkamanakoṭiyaṃ ṭhito pariggaṇhāti; ‘pācīnacaṅkamanakoṭiyaṃ pavattā rūpārūpadhammā pacchimacaṅkamanakoṭiṃ appatvā ettheva niruddhā, pacchimacaṅkamanakoṭiyaṃ pavattāpi pācīnacaṅkamanakoṭiṃ appatvā ettheva niruddhā, caṅkamanavemajjhe pavattā ubho koṭiyo appatvā ettheva niruddhā, caṅkamane pavattā rūpārūpadhammā ṭhānaṃ appatvā ettheva niruddhā, ṭhāne pavattā nisajjaṃ, nisajjāya pavattā sayanaṃ appatvā ettheva niruddhā’ti evaṃ pariggaṇhanto pariggaṇhantoyeva bhavaṅgaṃ otāreti; uṭṭhahanto kammaṭṭhānaṃ gahetvāva uṭṭhāti – ayaṃ bhikkhu gatādīsu sampajānakārī nāma hotīti.

    ಏವಂ ಪನ ಸುತ್ತೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅವಿಭೂತಂ ಹೋತಿ। ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅವಿಭೂತಂ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಯಾವ ಸಕ್ಕೋತಿ ತಾವ ಚಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠತ್ವಾ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸಯಮಾನೋ ಏವಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸಯತಿ – ‘ಕಾಯೋ ಅಚೇತನೋ, ಮಞ್ಚೋ ಅಚೇತನೋ। ಕಾಯೋ ನ ಜಾನಾತಿ – ಅಹಂ ಮಞ್ಚೇ ಸಯಿತೋತಿ। ಮಞ್ಚೋಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ – ಮಯಿ ಕಾಯೋ ಸಯಿತೋತಿ। ಅಚೇತನೋ ಕಾಯೋ ಅಚೇತನೇ ಮಞ್ಚೇ ಸಯಿತೋ’ತಿ। ಏವಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋಯೇವ ಚಿತ್ತಂ ಭವಙ್ಗಂ ಓತಾರೇತಿ, ಪಬುಜ್ಝಮಾನೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾವ ಪಬುಜ್ಝತಿ। ಅಯಂ ಸುತ್ತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ।

    Evaṃ pana sutte kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ hoti. Kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ na kātabbaṃ. Tasmā yo bhikkhu yāva sakkoti tāva caṅkamitvā ṭhatvā nisīditvā sayamāno evaṃ pariggahetvā sayati – ‘kāyo acetano, mañco acetano. Kāyo na jānāti – ahaṃ mañce sayitoti. Mañcopi na jānāti – mayi kāyo sayitoti. Acetano kāyo acetane mañce sayito’ti. Evaṃ pariggaṇhanto pariggaṇhantoyeva cittaṃ bhavaṅgaṃ otāreti, pabujjhamāno kammaṭṭhānaṃ gahetvāva pabujjhati. Ayaṃ sutte sampajānakārī nāma hotīti.

    ಜಾಗರಿತೇತಿ ಜಾಗರಣೇ। ತತ್ಥ ‘ಕಿರಿಯಾಮಯಪವತ್ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಜಾಗರಿತಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ; ಕಿರಿಯಾಮಯಪವತ್ತವಳಞ್ಜೇ ಪವತ್ತನ್ತೇ ಜಾಗರಿತಂ ನಾಮ ಹೋತೀ’ತಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಜಾಗರಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಅಪಿಚ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಛ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಜಗ್ಗನ್ತೋಪಿ ಜಾಗರಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ನಾಮ ಹೋತಿ।

    Jāgariteti jāgaraṇe. Tattha ‘kiriyāmayapavattassa appavattiyā sati jāgaritaṃ nāma na hoti; kiriyāmayapavattavaḷañje pavattante jāgaritaṃ nāma hotī’ti pariggaṇhanto bhikkhu jāgarite sampajānakārī nāma hoti. Apica rattindivaṃ cha koṭṭhāse katvā pañca koṭṭhāse jaggantopi jāgarite sampajānakārī nāma hoti.

    ಭಾಸಿತೇತಿ ಕಥನೇ। ತತ್ಥ ‘ಉಪಾದಾರೂಪಸ್ಸ ಸದ್ದಾಯತನಸ್ಸ ಅಪ್ಪವತ್ತೇ ಸತಿ ಭಾಸಿತಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ; ತಸ್ಮಿಂ ಪವತ್ತನ್ತೇ ಹೋತೀ’ತಿ ಪರಿಗ್ಗಾಹಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಾಸಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ನಾಮ ಹೋತಿ। ವಿಮುತ್ತಾಯತನಸೀಸೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋಪಿ ಬಾತ್ತಿಂಸ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಾ ಪಹಾಯ ದಸಕಥಾವತ್ಥುನಿಸ್ಸಿತಂ ಕಥಂ ಕಥೇನ್ತೋಪಿ ಭಾಸಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ನಾಮ ಹೋತಿ।

    Bhāsiteti kathane. Tattha ‘upādārūpassa saddāyatanassa appavatte sati bhāsitaṃ nāma na hoti; tasmiṃ pavattante hotī’ti pariggāhako bhikkhu bhāsite sampajānakārī nāma hoti. Vimuttāyatanasīsena dhammaṃ desentopi bāttiṃsa tiracchānakathā pahāya dasakathāvatthunissitaṃ kathaṃ kathentopi bhāsite sampajānakārī nāma hoti.

    ತುಣ್ಹೀಭಾವೇತಿ ಅಕಥನೇ। ತತ್ಥ ‘ಉಪಾದಾರೂಪಸ್ಸ ಸದ್ದಾಯತನಸ್ಸ ಪವತ್ತಿಯಂ ಸತಿ ತುಣ್ಹೀಭಾವೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ; ಅಪ್ಪವತ್ತಿಯಂ ಹೋತೀ’ತಿ ಪರಿಗ್ಗಾಹಕೋ ಭಿಕ್ಖು ತುಣ್ಹೀಭಾವೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಚಿತ್ತರುಚಿಯಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋಪಿ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪನ್ನೋಪಿ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀಯೇವ ನಾಮ ಹೋತಿ।

    Tuṇhībhāveti akathane. Tattha ‘upādārūpassa saddāyatanassa pavattiyaṃ sati tuṇhībhāvo nāma natthi; appavattiyaṃ hotī’ti pariggāhako bhikkhu tuṇhībhāve sampajānakārī nāma hoti. Aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu cittaruciyaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā nisinnopi dutiyajjhānaṃ samāpannopi tuṇhībhāve sampajānakārīyeva nāma hoti.

    ಏತ್ಥ ಚ ಏಕೋ ಇರಿಯಾಪಥೋ ದ್ವೀಸು ಠಾನೇಸು ಆಗತೋ। ಸೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೇತಿ ಏತ್ಥ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಗಾಮಂ ಗಚ್ಛತೋ ಚ ಆಗಚ್ಛತೋ ಚ ಅದ್ಧಾನಗಮನವಸೇನ ಕಥಿತೋ। ಗತೇ ಠಿತೇ ನಿಸಿನ್ನೇತಿ ಏತ್ಥ ವಿಹಾರೇ ಚುಣ್ಣಿಕಪಾದುದ್ಧಾರಇರಿಯಾಪಥವಸೇನ ಕಥಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Ettha ca eko iriyāpatho dvīsu ṭhānesu āgato. So heṭṭhā abhikkante paṭikkanteti ettha bhikkhācāragāmaṃ gacchato ca āgacchato ca addhānagamanavasena kathito. Gate ṭhite nisinneti ettha vihāre cuṇṇikapāduddhārairiyāpathavasena kathitoti veditabbo.

    ೫೨೪. ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸತೀತಿಆದಿ ಸಬ್ಬಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।

    524. Tattha katamā satītiādi sabbaṃ uttānatthameva.

    ೫೨೬. ಸೋ ವಿವಿತ್ತನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಕಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಏತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಉಪಾಸನಟ್ಠಾನಂ ಯೋಗಪಥಂ ಸಪ್ಪಾಯಸೇನಾಸನಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಸ್ಸ ಹಿ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಏತ್ತಕಾ ಗುಣಾ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಅನುಚ್ಛವಿಕೋ ಅರಞ್ಞವಾಸೋ। ಯಸ್ಸ ಪನೇತೇ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಅನನುಚ್ಛವಿಕೋ। ಏವರೂಪಸ್ಸ ಹಿ ಅರಞ್ಞವಾಸೋ ಕಾಳಮಕ್ಕಟಅಚ್ಛತರಚ್ಛದೀಪಿಮಿಗಾದೀನಂ ಅಟವೀವಾಸಸದಿಸೋ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಇಚ್ಛಾಯ ಠತ್ವಾ ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಅರಞ್ಞವಾಸಮೂಲಕೋ ಕೋಚಿ ಅತ್ಥೋ ನತ್ಥಿ; ಅರಞ್ಞವಾಸಞ್ಚೇವ ಆರಞ್ಞಕೇ ಚ ದೂಸೇತಿ; ಸಾಸನೇ ಅಪ್ಪಸಾದಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಏತ್ತಕಾ ಗುಣಾ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸೇವ ಸೋ ಅನುಚ್ಛವಿಕೋ। ಸೋ ಹಿ ಅರಞ್ಞವಾಸಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ, ಸಕಲಅರಞ್ಞವಾಸಂ ಉಪಸೋಭೇತಿ, ಆರಞ್ಞಿಕಾನಂ ಸೀಸಂ ಧೋವತಿ, ಸಕಲಸಾಸನಂ ಪಸಾರೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸತ್ಥಾ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಉಪಾಸನಟ್ಠಾನಂ ಯೋಗಪಥಂ ಸಪ್ಪಾಯಸೇನಾಸನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೋ ವಿವಿತ್ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಭಜತೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ವಿವಿತ್ತನ್ತಿ ಸುಞ್ಞಂ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ। ಏತಮೇವ ಹಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ತಞ್ಚ ಅನಾಕಿಣ್ಣನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅನಾಕಿಣ್ಣನ್ತಿ ಅಸಙ್ಕಿಣ್ಣಂ ಅಸಮ್ಬಾಧಂ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಸೇನಾಸನಸ್ಸ ಸಾಮನ್ತಾ ಗಾವುತಮ್ಪಿ ಅಡ್ಢಯೋಜನಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬತಗಹನಂ ವನಗಹನಂ ನದೀಗಹನಂ ಹೋತಿ, ನ ಕೋಚಿ ಅವೇಲಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ – ಇದಂ ಸನ್ತಿಕೇಪಿ ಅನಾಕಿಣ್ಣಂ ನಾಮ। ಯಂ ಪನ ಅಡ್ಢಯೋಜನಿಕಂ ವಾ ಯೋಜನಿಕಂ ವಾ ಹೋತಿ – ಇದಂ ದೂರತಾಯ ಏವ ಅನಾಕಿಣ್ಣಂ ನಾಮ ಹೋತಿ।

    526. Sovivittanti iminā kiṃ dasseti? Etassa bhikkhuno upāsanaṭṭhānaṃ yogapathaṃ sappāyasenāsanaṃ dasseti. Yassa hi abbhantare ettakā guṇā atthi, tassa anucchaviko araññavāso. Yassa panete natthi, tassa ananucchaviko. Evarūpassa hi araññavāso kāḷamakkaṭaacchataracchadīpimigādīnaṃ aṭavīvāsasadiso hoti. Kasmā? Icchāya ṭhatvā paviṭṭhattā. Tassa hi araññavāsamūlako koci attho natthi; araññavāsañceva āraññake ca dūseti; sāsane appasādaṃ uppādeti. Yassa pana abbhantare ettakā guṇā atthi, tasseva so anucchaviko. So hi araññavāsaṃ nissāya vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ gaṇhitvā parinibbāti, sakalaaraññavāsaṃ upasobheti, āraññikānaṃ sīsaṃ dhovati, sakalasāsanaṃ pasāreti. Tasmā satthā evarūpassa bhikkhuno upāsanaṭṭhānaṃ yogapathaṃ sappāyasenāsanaṃ dassento so vivittaṃ senāsanaṃ bhajatītiādimāha. Tattha vivittanti suññaṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ. Etameva hi atthaṃ dassetuṃ tañca anākiṇṇantiādi vuttaṃ. Tattha anākiṇṇanti asaṅkiṇṇaṃ asambādhaṃ. Tattha yassa senāsanassa sāmantā gāvutampi aḍḍhayojanampi pabbatagahanaṃ vanagahanaṃ nadīgahanaṃ hoti, na koci avelāya upasaṅkamituṃ sakkoti – idaṃ santikepi anākiṇṇaṃ nāma. Yaṃ pana aḍḍhayojanikaṃ vā yojanikaṃ vā hoti – idaṃ dūratāya eva anākiṇṇaṃ nāma hoti.

    ೫೨೭. ಸೇತಿ ಚೇವ ಆಸತಿ ಚ ಏತ್ಥಾತಿ ಸೇನಾಸನಂ। ತಸ್ಸ ಪಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಮಞ್ಚೋ ಪೀಠನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಮಞ್ಚೋತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಮಞ್ಚಾ – ಮಸಾರಕೋ, ಬುನ್ದಿಕಾಬದ್ಧೋ, ಕುಳೀರಪಾದಕೋ, ಆಹಚ್ಚಪಾದಕೋತಿ। ತಥಾ ಪೀಠಂ। ಭಿಸೀತಿ ಪಞ್ಚ ಭಿಸಿಯೋ – ಉಣ್ಣಾಭಿಸಿ, ಚೋಳಭಿಸಿ, ವಾಕಭಿಸಿ, ತಿಣಭಿಸಿ, ಪಣ್ಣಭಿಸೀತಿ। ಬಿಮ್ಬೋಹನನ್ತಿ ಸೀಸುಪಧಾನಂ ವುತ್ತಂ। ತಂ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವಿದತ್ಥಿಚತುರಙ್ಗುಲಂ ವಟ್ಟತಿ, ದೀಘತೋ ಮಞ್ಚವಿತ್ಥಾರಪ್ಪಮಾಣಂ। ವಿಹಾರೋತಿ ಸಮನ್ತಾ ಪರಿಹಾರಪಥಂ ಅನ್ತೋಯೇವ ರತ್ತಿಟ್ಠಾನದಿವಾಟ್ಠಾನಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಕತಸೇನಾಸನಂ। ಅಡ್ಢಯೋಗೋತಿ ಸುಪಣ್ಣವಙ್ಕಗೇಹಂ। ಪಾಸಾದೋತಿ ದ್ವೇ ಕಣ್ಣಿಕಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಕತೋ ದೀಘಪಾಸಾದೋ। ಅಟ್ಟೋತಿ ಪಟಿರಾಜಾದಿಪಟಿಬಾಹನತ್ಥಂ ಇಟ್ಠಕಾಹಿ ಕತೋ ಬಹಲಭಿತ್ತಿಕೋ ಚತುಪಞ್ಚಭೂಮಿಕೋ ಪತಿಸ್ಸಯವಿಸೇಸೋ। ಮಾಳೋತಿ ಭೋಜನಸಾಲಸದಿಸೋ ಮಣ್ಡಲಮಾಳೋ; ವಿನಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಏಕಕೂಟಸಙ್ಗಹಿತೋ ಚತುರಸ್ಸಪಾಸಾದೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಲೇಣನ್ತಿ ಪಬ್ಬತಂ ಖಣಿತ್ವಾ ವಾ ಪಬ್ಭಾರಸ್ಸ ಅಪ್ಪಹೋನಕಟ್ಠಾನೇ ಕುಟ್ಟಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಕತಸೇನಾಸನಂ। ಗುಹಾತಿ ಭೂಮಿದರಿ ವಾ ಯತ್ಥ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ದೀಪಂ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಪಬ್ಬತಗುಹಾ ವಾ ಭೂಮಿಗುಹಾ ವಾ। ರುಕ್ಖಮೂಲನ್ತಿ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ವಾ। ವೇಳುಗುಮ್ಬೋತಿ ವೇಳುಗಚ್ಛೋ। ಯತ್ಥ ವಾ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಟಿಕ್ಕಮನ್ತೀತಿ ಠಪೇತ್ವಾ ವಾ ಏತಾನಿ ಮಞ್ಚಾದೀನಿ ಯತ್ಥ ಭಿಕ್ಖೂ ಸನ್ನಿಪತನ್ತಿ, ಯಂ ತೇಸಂ ಸನ್ನಿಪಾತಾರಹಟ್ಠಾನಂ, ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಂ।

    527. Seti ceva āsati ca etthāti senāsanaṃ. Tassa pabhedaṃ dassetuṃ mañco pīṭhantiādi vuttaṃ. Tattha mañcoti cattāro mañcā – masārako, bundikābaddho, kuḷīrapādako, āhaccapādakoti. Tathā pīṭhaṃ. Bhisīti pañca bhisiyo – uṇṇābhisi, coḷabhisi, vākabhisi, tiṇabhisi, paṇṇabhisīti. Bimbohananti sīsupadhānaṃ vuttaṃ. Taṃ vitthārato vidatthicaturaṅgulaṃ vaṭṭati, dīghato mañcavitthārappamāṇaṃ. Vihāroti samantā parihārapathaṃ antoyeva rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni dassetvā katasenāsanaṃ. Aḍḍhayogoti supaṇṇavaṅkagehaṃ. Pāsādoti dve kaṇṇikāni gahetvā kato dīghapāsādo. Aṭṭoti paṭirājādipaṭibāhanatthaṃ iṭṭhakāhi kato bahalabhittiko catupañcabhūmiko patissayaviseso. Māḷoti bhojanasālasadiso maṇḍalamāḷo; vinayaṭṭhakathāyaṃ pana ekakūṭasaṅgahito caturassapāsādoti vuttaṃ. Leṇanti pabbataṃ khaṇitvā vā pabbhārassa appahonakaṭṭhāne kuṭṭaṃ uṭṭhāpetvā vā katasenāsanaṃ. Guhāti bhūmidari vā yattha rattindivaṃ dīpaṃ laddhuṃ vaṭṭati, pabbataguhā vā bhūmiguhā vā. Rukkhamūlanti rukkhassa heṭṭhā parikkhittaṃ vā aparikkhittaṃ vā. Veḷugumboti veḷugaccho. Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamantīti ṭhapetvā vā etāni mañcādīni yattha bhikkhū sannipatanti, yaṃ tesaṃ sannipātārahaṭṭhānaṃ, sabbametaṃ senāsanaṃ.

    ೫೨೮. ಭಜತೀತಿ ಉಪೇತಿ। ಸಮ್ಭಜತೀತಿ ತತ್ಥ ಅಭಿರತಿವಸೇನ ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ ಸುಟ್ಠು ಉಪೇತಿ। ಸೇವತೀತಿ ನಿವಾಸನವಸೇನ ಸೇವತಿ ನಿಸೇವತೀತಿ ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಮಾನೋ ಸನ್ನಿಸಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಸೇವತಿ। ಸಂಸೇವತೀತಿ ಸೇನಾಸನವತ್ತಂ ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾ ಸೇವತಿ।

    528. Bhajatīti upeti. Sambhajatīti tattha abhirativasena anukkaṇṭhito suṭṭhu upeti. Sevatīti nivāsanavasena sevati nisevatīti anukkaṇṭhamāno sannisito hutvā sevati. Saṃsevatīti senāsanavattaṃ sampādento sammā sevati.

    ೫೨೯. ಇದಾನಿ ಯಂ ತಂ ವಿವಿತ್ತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಸ ಪಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅರಞ್ಞಂ ರುಕ್ಖಮೂಲನ್ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಅರಞ್ಞನ್ತಿ ವಿನಯಪರಿಯಾಯೇನ ತಾವ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಗಾಮಞ್ಚ ಗಾಮೂಪಚಾರಞ್ಚ ಅವಸೇಸಂ ಅರಞ್ಞ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೨) ಆಗತಂ। ಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನ ಆರಞ್ಞಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಆರಞ್ಞಕಂ ನಾಮ ಸೇನಾಸನಂ ಪಞ್ಚಧನುಸತಿಕಪಚ್ಛಿಮ’’ನ್ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೫೭೩) ಆಗತಂ। ವಿನಯಸುತ್ತನ್ತಾ ಪನ ಉಭೋಪಿ ಪರಿಯಾಯದೇಸನಾ ನಾಮ। ಅಭಿಧಮ್ಮೋ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯದೇಸನಾತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೇನ ಅರಞ್ಞಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಇನ್ದಖೀಲಾತಿ ವುತ್ತಂ; ಇನ್ದಖೀಲತೋ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    529. Idāni yaṃ taṃ vivittanti vuttaṃ, tassa pabhedaṃ dassetuṃ araññaṃ rukkhamūlantiādi āraddhaṃ. Tattha araññanti vinayapariyāyena tāva ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañca avasesaṃ arañña’’nti (pārā. 12) āgataṃ. Suttantapariyāyena āraññikaṃ bhikkhuṃ sandhāya ‘‘āraññakaṃ nāma senāsanaṃ pañcadhanusatikapacchima’’nti (pāci. 573) āgataṃ. Vinayasuttantā pana ubhopi pariyāyadesanā nāma. Abhidhammo nippariyāyadesanāti abhidhammapariyāyena araññaṃ dassetuṃ nikkhamitvā bahi indakhīlāti vuttaṃ; indakhīlato bahi nikkhamitvāti attho.

    ೫೩೦. ರುಕ್ಖಮೂಲಾದೀನಂ ಪಕತಿಯಾ ಚ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಭಾವತೋ ರುಕ್ಖಮೂಲಂಯೇವ ರುಕ್ಖಮೂಲನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಪಿಚೇತ್ಥ ರುಕ್ಖಮೂಲನ್ತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಸೀತಚ್ಛಾಯಂ ವಿವಿತ್ತಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ। ಪಬ್ಬತನ್ತಿ ಸೇಲಂ। ತತ್ಥ ಹಿ ಉದಕಸೋಣ್ಡೀಸು ಉದಕಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಸೀತಾಯ ರುಕ್ಖಚ್ಛಾಯಾಯ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ನಾನಾದಿಸಾಸು ಖಾಯಮಾನಾಸು ಸೀತೇನ ವಾತೇನ ಬೀಜಿಯಮಾನಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ। ಕನ್ದರನ್ತಿ ಕಂ ವುಚ್ಚತಿ ಉದಕಂ, ತೇನ ದರಿತಂ ಉದಕೇನ ಭಿನ್ನಂ ಪಬ್ಬತಪ್ಪದೇಸಂ; ಯಂ ನಿತುಮ್ಬನ್ತಿಪಿ ನದೀಕುಞ್ಜನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಹಿ ರಜತಪಟ್ಟಸದಿಸಾ ವಾಲಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಮತ್ಥಕೇ ಮಣಿವಿತಾನಂ ವಿಯ ವನಗಹನಂ, ಮಣಿಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸಂ ಉದಕಂ ಸನ್ದತಿ। ಏವರೂಪಂ ಕನ್ದರಂ ಓರುಯ್ಹ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಗತ್ತಾನಿ ಸೀತಂ ಕತ್ವಾ ವಾಲಿಕಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ಪಂಸುಕೂಲಚೀವರಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋತೋ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ। ಗಿರಿಗುಹನ್ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪಬ್ಬತಾನಂ ಅನ್ತರಂ, ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಾ ಉಮಙ್ಗಸದಿಸಂ ಮಹಾವಿವರಂ। ಸುಸಾನಲಕ್ಖಣಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೩೪) ವುತ್ತಂ।

    530. Rukkhamūlādīnaṃ pakatiyā ca suviññeyyabhāvato rukkhamūlaṃyeva rukkhamūlantiādi vuttaṃ. Apicettha rukkhamūlanti yaṃkiñci sītacchāyaṃ vivittaṃ rukkhamūlaṃ. Pabbatanti selaṃ. Tattha hi udakasoṇḍīsu udakakiccaṃ katvā sītāya rukkhacchāyāya nisinnassa nānādisāsu khāyamānāsu sītena vātena bījiyamānassa cittaṃ ekaggaṃ hoti. Kandaranti kaṃ vuccati udakaṃ, tena daritaṃ udakena bhinnaṃ pabbatappadesaṃ; yaṃ nitumbantipi nadīkuñjantipi vadanti. Tattha hi rajatapaṭṭasadisā vālikā honti, matthake maṇivitānaṃ viya vanagahanaṃ, maṇikkhandhasadisaṃ udakaṃ sandati. Evarūpaṃ kandaraṃ oruyha pānīyaṃ pivitvā gattāni sītaṃ katvā vālikaṃ ussāpetvā paṃsukūlacīvaraṃ paññapetvā nisinnassa samaṇadhammaṃ karoto cittaṃ ekaggaṃ hoti. Giriguhanti dvinnaṃ pabbatānaṃ antaraṃ, ekasmiṃyeva vā umaṅgasadisaṃ mahāvivaraṃ. Susānalakkhaṇaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.34) vuttaṃ.

    ೫೩೧. ವನಪತ್ಥನ್ತಿ ಗಾಮನ್ತಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅನುಪಚಾರಟ್ಠಾನಂ, ಯತ್ಥ ನ ಕಸನ್ತಿ ನ ವಪನ್ತಿ। ತೇನೇವಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸೇ ‘‘ವನಪತ್ಥನ್ತಿ ದೂರಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಾದೀಸು ಇದಮೇವೇಕಂ ಭಾಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಂ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ನಿದ್ದೇಸಂ ಅಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಪರಿಯನ್ತೇ ನಿದ್ದೇಸೋ ಕತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಬ್ಭೋಕಾಸನ್ತಿ ಅಚ್ಛನ್ನಂ। ಆಕಙ್ಖಮಾನೋ ಪನೇತ್ಥ ಚೀವರಕುಟಿಂ ಕತ್ವಾ ವಸತಿ। ಪಲಾಲಪುಞ್ಜನ್ತಿ ಪಲಾಲರಾಸಿ। ಮಹಾಪಲಾಲಪುಞ್ಜತೋ ಹಿ ಪಲಾಲಂ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಪಬ್ಭಾರಲೇಣಸದಿಸೇ ಆಲಯೇ ಕರೋನ್ತಿ, ಗಚ್ಛಗುಮ್ಬಾದೀನಮ್ಪಿ ಉಪರಿ ಪಲಾಲಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ; ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ವನಪತ್ಥನಿದ್ದೇಸೇ ಸಲೋಮಹಂಸಾನನ್ತಿ ಯತ್ಥ ಪವಿಟ್ಠಸ್ಸ ಲೋಮಹಂಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಏವರೂಪಾನಂ ಭೀಸನಕಸೇನಾಸನಾನಂ। ಪರಿಯನ್ತಾನನ್ತಿ ದೂರಭಾವೇನ ಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತಾನಂ। ನ ಮನುಸ್ಸೂಪಚಾರಾನನ್ತಿ ಕಸನವಪನವಸೇನ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಚರಿತಬ್ಬಂ ವನನ್ತಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತಾನಂ। ದುರಭಿಸಮ್ಭವಾನನ್ತಿ ಅಲದ್ಧವಿವೇಕಸ್ಸಾದೇಹಿ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ವಸಿತುಂ ನಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಾನಂ।

    531. Vanapatthanti gāmantaṃ atikkamitvā manussānaṃ anupacāraṭṭhānaṃ, yattha na kasanti na vapanti. Tenevassa niddese ‘‘vanapatthanti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacana’’ntiādi vuttaṃ. Yasmā vā rukkhamūlādīsu idamevekaṃ bhājetvā dassitaṃ, tasmāssa nikkhepapaṭipāṭiyā niddesaṃ akatvā sabbapariyante niddeso katoti veditabbo. Abbhokāsanti acchannaṃ. Ākaṅkhamāno panettha cīvarakuṭiṃ katvā vasati. Palālapuñjanti palālarāsi. Mahāpalālapuñjato hi palālaṃ nikkaḍḍhitvā pabbhāraleṇasadise ālaye karonti, gacchagumbādīnampi upari palālaṃ pakkhipitvā heṭṭhā nisinnā samaṇadhammaṃ karonti; taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Vanapatthaniddese salomahaṃsānanti yattha paviṭṭhassa lomahaṃso uppajjati; evarūpānaṃ bhīsanakasenāsanānaṃ. Pariyantānanti dūrabhāvena pariyante ṭhitānaṃ. Na manussūpacārānanti kasanavapanavasena manussehi upacaritabbaṃ vanantaṃ atikkamitvā ṭhitānaṃ. Durabhisambhavānanti aladdhavivekassādehi abhibhuyya vasituṃ nasakkuṇeyyānaṃ.

    ೫೩೨. ಅಪ್ಪಸದ್ದಾದಿನಿದ್ದೇಸೇ ಅಪ್ಪಸದ್ದನ್ತಿ ವಚನಸದ್ದೇನ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ।

    532. Appasaddādiniddese appasaddanti vacanasaddena appasaddaṃ.

    ೫೩೩. ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸನ್ತಿ ನಗರನಿಗ್ಘೋಸಸದ್ದೇನ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಸದ್ದಟ್ಠೇನ ಏಕಂ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸೇ ‘‘ಯದೇವ ತಂ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ ತದೇವ ತಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ವಿಜನವಾತನ್ತಿ ಅನುಸಞ್ಚರಣಜನಸ್ಸ ಸರೀರವಾತೇನ ವಿರಹಿತಂ। ವಿಜನವಾದನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ; ಅನ್ತೋಜನವಾದೇನ ವಿರಹಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಯಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ, ತದೇವ ಜನಸಞ್ಚರಣೇನ ಚ ಜನವಾದೇನ ಚ ವಿರಹಿತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸೇ ‘‘ಯದೇವ ತಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ ತದೇವ ತಂ ವಿಜನವಾತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮನುಸ್ಸರಾಹಸೇಯ್ಯಕನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ರಹಸ್ಸಕಿರಿಯಟ್ಠಾನಿಯಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಂ ಜನಸಞ್ಚರಣರಹಿತಂ ಹೋತಿ, ತೇನಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸೇ ‘‘ಯದೇವ ತಂ ವಿಜನವಾತಂ ತದೇವ ತಂ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸೇಯ್ಯಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪನ್ತಿ ವಿವೇಕಾನುರೂಪಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಂ ನಿಯಮೇನೇವ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸೇಯ್ಯಕಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸೇ ‘‘ಯದೇವ ತಂ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸೇಯ್ಯಕಂ ತದೇವ ತಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।

    533. Appanigghosanti nagaranigghosasaddena appanigghosaṃ. Yasmā pana ubhayampetaṃ saddaṭṭhena ekaṃ, tasmāssa niddese ‘‘yadeva taṃ appasaddaṃ tadeva taṃ appanigghosa’’nti vuttaṃ. Vijanavātanti anusañcaraṇajanassa sarīravātena virahitaṃ. Vijanavādantipi pāṭho; antojanavādena virahitanti attho. Yasmā pana yaṃ appanigghosaṃ, tadeva janasañcaraṇena ca janavādena ca virahitaṃ hoti, tasmāssa niddese ‘‘yadeva taṃ appanigghosaṃ tadeva taṃ vijanavāta’’nti vuttaṃ. Manussarāhaseyyakanti manussānaṃ rahassakiriyaṭṭhāniyaṃ. Yasmā pana taṃ janasañcaraṇarahitaṃ hoti, tenassa niddese ‘‘yadeva taṃ vijanavātaṃ tadeva taṃ manussarāhaseyyaka’’nti vuttaṃ. Paṭisallānasāruppanti vivekānurūpaṃ. Yasmā pana taṃ niyameneva manussarāhaseyyakaṃ hoti, tasmāssa niddese ‘‘yadeva taṃ manussarāhaseyyakaṃ tadeva taṃ paṭisallānasāruppa’’nti vuttaṃ.

    ೫೩೪. ಅರಞ್ಞಗತಾದಿನಿದ್ದೇಸೇ ಅರಞ್ಞಂ ವುತ್ತಮೇವ। ತಥಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ। ಅವಸೇಸಂ ಪನ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸೇನಾಸನಂ ಸುಞ್ಞಾಗಾರೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಂ।

    534. Araññagatādiniddese araññaṃ vuttameva. Tathā rukkhamūlaṃ. Avasesaṃ pana sabbampi senāsanaṃ suññāgārena saṅgahitaṃ.

    ೫೩೫. ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಊರುಬದ್ಧಾಸನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ। ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯಾತಿ ಉಪರಿಮಂ ಸರೀರಂ ಉಜುಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕೇ ಕೋಟಿಯಾ ಕೋಟಿಂ ಪಟಿಪಾದೇತ್ವಾ। ಏವಞ್ಹಿ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಚಮ್ಮಮಂಸನ್ಹಾರೂನಿ ನ ಪಣಮನ್ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಯಾ ತೇಸಂ ಪಣಮನಪಚ್ಚಯಾ ಖಣೇ ಖಣೇ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ತಾ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತಾಸು ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಸು ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನ ಪರಿಪತತಿ, ವುಡ್ಢಿಂ ಫಾತಿಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ।

    535. Pallaṅkaṃ ābhujitvāti samantato ūrubaddhāsanaṃ bandhitvā. Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyāti uparimaṃ sarīraṃ ujuṃ ṭhapetvā aṭṭhārasa piṭṭhikaṇṭake koṭiyā koṭiṃ paṭipādetvā. Evañhi nisinnassa cammamaṃsanhārūni na paṇamanti. Athassa yā tesaṃ paṇamanapaccayā khaṇe khaṇe vedanā uppajjeyyuṃ, tā nuppajjanti. Tāsu na uppajjamānāsu cittaṃ ekaggaṃ hoti, kammaṭṭhānaṃ na paripatati, vuḍḍhiṃ phātiṃ upagacchati.

    ೫೩೬. ಉಜುಕೋ ಹೋತಿ ಕಾಯೋ ಠಿತೋ ಪಣಿಹಿತೋತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಹಿ ಇಮಮೇವತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।

    536. Ujuko hoti kāyo ṭhito paṇihitoti idampi hi imamevatthaṃ sandhāya vuttaṃ.

    ೫೩೭. ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾಭಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಠಪಯಿತ್ವಾ, ಮುಖಸಮೀಪೇ ವಾ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಯಂ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ ಸೂಪಟ್ಠಿತಾ ನಾಸಿಕಗ್ಗೇ ವಾ ಮುಖನಿಮಿತ್ತೇ ವಾ’’ತಿ। ಮುಖನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಚೇತ್ಥ ಉತ್ತರೋಟ್ಠಸ್ಸ ವೇಮಜ್ಝಪ್ಪದೇಸೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ಯತ್ಥ ನಾಸಿಕವಾತೋ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ; ಅಥ ವಾ ಪರೀತಿ ಪರಿಗ್ಗಹಟ್ಠೋ, ಮುಖನ್ತಿ ನಿಯ್ಯಾನಟ್ಠೋ, ಸತೀತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೋ; ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯಂ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೬೪) ವುತ್ತನಯೇನಪೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪೋ ‘‘ಪರಿಗ್ಗಹಿತನಿಯ್ಯಾನಂ ಸತಿಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿ।

    537. Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti kammaṭṭhānābhimukhaṃ satiṃ ṭhapayitvā, mukhasamīpe vā katvāti attho. Teneva vuttaṃ ‘‘ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti sūpaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā’’ti. Mukhanimittanti cettha uttaroṭṭhassa vemajjhappadeso daṭṭhabbo, yattha nāsikavāto paṭihaññati; atha vā parīti pariggahaṭṭho, mukhanti niyyānaṭṭho, satīti upaṭṭhānaṭṭho; tena vuccati ‘‘parimukhaṃ sati’’nti evaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.164) vuttanayenapettha attho daṭṭhabbo. Tatrāyaṃ saṅkhepo ‘‘pariggahitaniyyānaṃ satiṃ katvā’’ti.

    ೫೩೮. ಅಭಿಜ್ಝಾನಿದ್ದೇಸೋ ಉತ್ತಾನತ್ಥೋಯೇವ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪವಣ್ಣನಾ – ಅಭಿಜ್ಝಂ ಲೋಕೇ ಪಹಾಯಾತಿ ಲುಜ್ಜನಪಲುಜ್ಜನಟ್ಠೇನ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ ಲೋಕೋ। ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಚಸು ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇಸು ರಾಗಂ ಪಹಾಯ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ।

    538. Abhijjhāniddeso uttānatthoyeva. Ayaṃ panettha saṅkhepavaṇṇanā – abhijjhaṃ loke pahāyāti lujjanapalujjanaṭṭhena pañcupādānakkhandhā loko. Tasmā pañcasu upādānakkhandhesu rāgaṃ pahāya kāmacchandaṃ vikkhambhetvāti ayamettha attho.

    ೫೩೯. ವಿಗತಾಭಿಜ್ಝೇನಾತಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನ ಪಹೀನತ್ತಾ ವಿಗತಾಭಿಜ್ಝೇನ, ನ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸದಿಸೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    539. Vigatābhijjhenāti vikkhambhanavasena pahīnattā vigatābhijjhena, na cakkhuviññāṇasadisenāti attho.

    ೫೪೧. ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀತಿ ಅಭಿಜ್ಝಾತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ; ಯಥಾ ನಂ ಸಾ ಮುಞ್ಚತಿ ಚೇವ, ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಚ ನ ಪುನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಏವಂ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿದ್ದೇಸಪದೇಸು ಪನಸ್ಸ ಆಸೇವನ್ತೋ ಸೋಧೇತಿ, ಭಾವೇನ್ತೋ ವಿಸೋಧೇತಿ, ಬಹುಲೀಕರೋನ್ತೋ ಪರಿಸೋಧೇತೀತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಮೋಚೇತೀತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।

    541. Abhijjhāyacittaṃ parisodhetīti abhijjhāto cittaṃ parisodheti; yathā naṃ sā muñcati ceva, muñcitvā ca na puna gaṇhāti, evaṃ karotīti attho. Niddesapadesu panassa āsevanto sodheti, bhāvento visodheti, bahulīkaronto parisodhetīti evamattho veditabbo. Mocetītiādīsupi eseva nayo.

    ೫೪೨-೫೪೩. ಬ್ಯಾಪಾದದೋಸಂ ಪಹಾಯಾತಿಆದೀನಮ್ಪಿ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ಇಮಿನಾ ಚಿತ್ತಂ ಪೂತಿಕುಮ್ಮಾಸಾದಯೋ ವಿಯ ಪಕತಿಂ ಜಹತೀತಿ ಬ್ಯಾಪಾದೋ। ವಿಕಾರಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪದುಸ್ಸತಿ, ಪರಂ ವಾ ಪದೂಸೇತಿ ವಿನಾಸೇತೀತಿ ಪದೋಸೋ। ಉಭಯಮೇತಂ ಕೋಧಸ್ಸೇವಾಧಿವಚನಂ। ತೇನೇವ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಸೋ ಪದೋಸೋ; ಯೋ ಪದೋಸೋ ಸೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚೇಸ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕವಸೇನ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಣಭೂತಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ’’ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ವುತ್ತಂ।

    542-543. Byāpādadosaṃ pahāyātiādīnampi imināva nayena attho veditabbo. Byāpajjati iminā cittaṃ pūtikummāsādayo viya pakatiṃ jahatīti byāpādo. Vikārappattiyā padussati, paraṃ vā padūseti vināsetīti padoso. Ubhayametaṃ kodhassevādhivacanaṃ. Teneva vuttaṃ ‘‘yo byāpādo so padoso; yo padoso so byāpādo’’ti. Yasmā cesa sabbasaṅgāhikavasena niddiṭṭho, tasmā ‘‘sabbapāṇabhūtahitānukampī’’ti avatvā ‘‘abyāpannacitto’’ti ettakameva vuttaṃ.

    ೫೪೬. ಥಿನಂ ಚಿತ್ತಗೇಲಞ್ಞಂ, ಮಿದ್ಧಂ ಚೇತಸಿಕಗೇಲಞ್ಞಂ; ಥಿನಞ್ಚ ಮಿದ್ಧಞ್ಚ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ। ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇಪಿ ಧಮ್ಮಾ ನಿರೋಧಸನ್ತತಾಯ ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯೇತ್ಥ ವಚನಭೇದೋ ಕತೋ।

    546. Thinaṃ cittagelaññaṃ, middhaṃ cetasikagelaññaṃ; thinañca middhañca thinamiddhaṃ. Santā hontīti ime dvepi dhammā nirodhasantatāya santā hontīti. Idaṃ sandhāyettha vacanabhedo kato.

    ೫೪೯. ಆಲೋಕಸಞ್ಞೀತಿ ರತ್ತಿಮ್ಪಿ ದಿವಾಪಿ ದಿಟ್ಠಾಲೋಕಸಞ್ಜಾನನಸಮತ್ಥಾಯ ವಿಗತನೀವರಣಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ।

    549. Ālokasaññīti rattimpi divāpi diṭṭhālokasañjānanasamatthāya vigatanīvaraṇāya parisuddhāya saññāya samannāgato.

    ೫೫೦. ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋತಿ ಸತಿಯಾ ಚ ಞಾಣೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಇದಂ ಉಭಯಂ ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾಯ ಉಪಕಾರಕತ್ತಾ ವುತ್ತಂ।

    550. Sato sampajānoti satiyā ca ñāṇena ca samannāgato. Idaṃ ubhayaṃ ālokasaññāya upakārakattā vuttaṃ.

    ೫೫೩. ವಿಗತಥಿನಮಿದ್ಧತಾಯ ಪನ ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾಯ ನಿದ್ದೇಸಪದೇಸು ಚತ್ತತ್ತಾತಿಆದೀನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವೇವಚನಾನೇವ । ತತ್ಥ ಚತ್ತತ್ತಾತಿ ಚತ್ತಕಾರಣಾ। ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಚತ್ತತ್ತಾತಿ ಇದಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಕಭಾವಪರಿಚ್ಚಜನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ವನ್ತತ್ತಾತಿ ಇದಂ ಪುನ ಅನಾದಿಯನಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ। ಮುತ್ತತ್ತಾತಿ ಇದಂ ಸನ್ತತಿತೋ ವಿನಿಮೋಚನವಸೇನ। ಪಹೀನತ್ತಾತಿ ಇದಂ ಮುತ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಕತ್ಥಚಿ ಠಾನಾಭಾವವಸೇನ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾತಿ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇ ಆದಿನ್ನಪುಬ್ಬಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಗ್ಗದಸ್ಸನವಸೇನ। ಪಟಿಮುಞ್ಚತೋ ವಾ ನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ಭಾವನಾಬಲೇನ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಹೀನಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾತಿ ಯಥಾವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನೇವ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಸನ್ತತಿಂ ನ ಅಜ್ಝಾರುಹತಿ, ತಥಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾತಿ। ಆಲೋಕಾ ಹೋತೀತಿ ಸಪ್ಪಭಾ ಹೋತಿ। ನಿರಾವರಣಟ್ಠೇನ ವಿವಟಾ। ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಟ್ಠೇನ ಪರಿಸುದ್ಧಾ। ಪಭಸ್ಸರಟ್ಠೇನ ಪರಿಯೋದಾತಾ।

    553. Vigatathinamiddhatāya pana ālokasaññāya niddesapadesu cattattātiādīni aññamaññavevacanāneva . Tattha cattattāti cattakāraṇā. Sesapadesupi eseva nayo. Cattattāti idaṃ panettha sakabhāvapariccajanavasena vuttaṃ. Vantattāti idaṃ puna anādiyanabhāvadassanavasena. Muttattāti idaṃ santatito vinimocanavasena. Pahīnattāti idaṃ muttassāpi katthaci ṭhānābhāvavasena. Paṭinissaṭṭhattāti idaṃ pubbe ādinnapubbassa nissaggadassanavasena. Paṭimuñcato vā nissaṭṭhattā bhāvanābalena abhibhuyya nissaṭṭhattāti attho. Pahīnapaṭinissaṭṭhattāti yathāvikkhambhanavaseneva pahānaṃ hoti, punappunaṃ santatiṃ na ajjhāruhati, tathā paṭinissaṭṭhattāti. Ālokā hotīti sappabhā hoti. Nirāvaraṇaṭṭhena vivaṭā. Nirupakkilesaṭṭhena parisuddhā. Pabhassaraṭṭhena pariyodātā.

    ೫೫೬. ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಉದ್ಧತಾಕಾರೋ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ, ಆರಮ್ಮಣೇ ಅನಿಚ್ಛಯತಾಯ ವತ್ಥುಜ್ಝಾಚಾರೋ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ। ಇಧಾಪಿ ‘‘ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ವಚನಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    556. Uddhaccakukkuccanti ettha uddhatākāro uddhaccaṃ, ārammaṇe anicchayatāya vatthujjhācāro kukkuccaṃ. Idhāpi ‘‘santā hontī’’ti purimanayeneva vacanabhedo veditabbo.

    ೫೫೮. ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ತರಿತ್ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ನಿದ್ದೇಸೇಪಿಸ್ಸ ತಿಣ್ಣೋತಿ ಇದಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಅನಿಮುಗ್ಗಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಉತ್ತಿಣ್ಣೋತಿ ಇದಂ ತಸ್ಸಾ ಅತಿಕ್ಕಮದಸ್ಸನವಸೇನ। ನಿತ್ತಿಣ್ಣೋತಿ ಇದಂ ಭಾವನಾಬಲೇನ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಉಪದ್ದವೇ ತಿಣ್ಣಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ। ಪಾರಙ್ಗತೋತಿ ನಿಬ್ಬಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಭಾವಸಙ್ಖಾತಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಪಾರಂ ಗತೋ। ಪಾರಮನುಪ್ಪತ್ತೋತಿ ತದೇವ ಪಾರಂ ಭಾವನಾನುಯೋಗೇನ ಪತ್ತೋತಿ। ಏವಮಸ್ಸ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸಫಲತಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

    558. Tiṇṇavicikicchoti vicikicchaṃ taritvā atikkamitvā ṭhito. Niddesepissa tiṇṇoti idaṃ vicikicchāya animuggabhāvadassanavasena vuttaṃ. Uttiṇṇoti idaṃ tassā atikkamadassanavasena. Nittiṇṇoti idaṃ bhāvanābalena abhibhuyya upaddave tiṇṇabhāvadassanavasena. Pāraṅgatoti nibbicikicchābhāvasaṅkhātaṃ vicikicchāpāraṃ gato. Pāramanuppattoti tadeva pāraṃ bhāvanānuyogena pattoti. Evamassa paṭipattiyā saphalataṃ dasseti.

    ೫೫೯. ಅಕಥಂಕಥೀತಿ ‘ಕಥಮಿದಂ ಕಥಮಿದ’ನ್ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಾಯ ಕಥಂಕಥಾಯ ವಿರಹಿತೋ। ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮೇಸು। ನ ಕಙ್ಖತೀತಿ ‘ಇಮೇ ನು ಖೋ ಕುಸಲಾ’ತಿ ಕಙ್ಖಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತೀತಿ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಸಭಾವತೋ ವಿನಿಚ್ಛೇತುಂ ನ ಕಿಚ್ಛತಿ, ನ ಕಿಲಮತಿ। ಅಕಥಂಕಥೀ ಹೋತೀತಿ ‘ಕಥಂ ನು ಖೋ ಇಮೇ ಕುಸಲಾ’ತಿ ಕಥಂಕಥಾಯ ರಹಿತೋ ಹೋತಿ। ನಿಕ್ಕಥಂಕಥೀ ವಿಗತಕಥಂಕಥೋತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ವಚನತ್ಥೋ ಪನೇತ್ಥ ಕಥಂಕಥಾತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋತಿ ನಿಕ್ಕಥಂಕಥೋ। ವಿಗತಾ ಕಥಂಕಥಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ವಿಗತಕಥಂಕಥೋ।

    559. Akathaṃkathīti ‘kathamidaṃ kathamida’nti evaṃ pavattāya kathaṃkathāya virahito. Kusalesu dhammesūti anavajjadhammesu. Na kaṅkhatīti ‘ime nu kho kusalā’ti kaṅkhaṃ na uppādeti. Na vicikicchatīti te dhamme sabhāvato vinicchetuṃ na kicchati, na kilamati. Akathaṃkathī hotīti ‘kathaṃ nu kho ime kusalā’ti kathaṃkathāya rahito hoti. Nikkathaṃkathī vigatakathaṃkathoti tasseva vevacanaṃ. Vacanattho panettha kathaṃkathāto nikkhantoti nikkathaṃkatho. Vigatā kathaṃkathā assāti vigatakathaṃkatho.

    ೫೬೨. ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇತಿ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಭೂತೇ। ತೇ ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಕಿಲಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ।

    562. Upakkileseti upakkilesabhūte. Te hi cittaṃ upagantvā kilissanti. Tasmā upakkilesāti vuccanti.

    ೫೬೩. ಪಞ್ಞಾಯ ದುಬ್ಬಲೀಕರಣೇತಿ ಯಸ್ಮಾ ಇಮೇ ನೀವರಣಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾಯ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತುಂ ನ ದೇನ್ತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಅಪಿ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಪಞ್ಚ ವಾ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾತೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘ಪಞ್ಞಾಯ ದುಬ್ಬಲೀಕರಣಾ’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ‘ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಚೇವ ಪಞ್ಞಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಪಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತೀ’ತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಹಿ ಇಮಮೇವತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಸಬ್ಬಂ ಹೇಟ್ಠಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಕಾಸಿತತ್ತಾ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।

    563. Paññāyadubbalīkaraṇeti yasmā ime nīvaraṇā uppajjamānā anuppannāya lokiyalokuttarāya paññāya uppajjituṃ na denti, uppannā api aṭṭha samāpattiyo pañca vā abhiññāyo upacchinditvā pātenti, tasmā ‘paññāya dubbalīkaraṇā’ti vuccanti. ‘Anuppannā ceva paññā na uppajjati, uppannā ca paññā nirujjhatī’ti idampi hi imamevatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Sesamettha sabbaṃ heṭṭhā tattha tattha pakāsitattā uttānatthameva.

    ೫೬೪. ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹೀತಿಆದೀಸುಪಿ ನಿದ್ದೇಸೇಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಕಣ್ಡೇ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೬೦) ರೂಪಾವಚರನಿದ್ದೇಸೇ ಇಧೇವ ಚ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವುತ್ತಮೇವ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ ದುತಿಯತತಿಯಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನನಿದ್ದೇಸೇಸುಪಿ ಯಥಾ ತಾನಿ ಝಾನಾನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ‘ತಿವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ, ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತೀ’ತಿ ವುತ್ತಾನಿ, ಏವಂ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನತೋ ಪರಿಯಾಯೇನ ಸಮ್ಪಸಾದಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತಾನಿ ಅಙ್ಗಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಝಾನನ್ತಿ ಸಮ್ಪಸಾದೋ ಪೀತಿಸುಖಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ತಂ ತಂ ಝಾನಂ ನಿದ್ದಿಟ್ಠನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ।

    564. Vivicceva kāmehītiādīsupi niddesesu yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ heṭṭhā cittuppādakaṇḍe (dha. sa. aṭṭha. 160) rūpāvacaraniddese idheva ca tattha tattha vuttameva. Kevalañhi dutiyatatiyacatutthajjhānaniddesesupi yathā tāni jhānāni heṭṭhā ‘tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti, duvaṅgikaṃ jhānaṃ hotī’ti vuttāni, evaṃ avatvā ‘‘ajjhattaṃ sampasādana’’ntiādivacanato pariyāyena sampasādādīhi saddhiṃ tāni aṅgāni gahetvā ‘‘jhānanti sampasādo pītisukhaṃ cittassekaggatā’’tiādinā nayena taṃ taṃ jhānaṃ niddiṭṭhanti ayamettha viseso.

    ೫೮೮. ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೀತಿಪದನಿದ್ದೇಸೇ ಪನ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ ದೇಸೇನ್ತೀ’ತಿಆದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವೇವಚನಾನಿ, ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿಆದಿಉದ್ದೇಸವಸೇನ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ, ನಿದ್ದೇಸವಸೇನ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಪಟಿನಿದ್ದೇಸವಸೇನ ಪಞ್ಞಾಪೇನ್ತಿ, ತೇನ ತೇನ ಪಕಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಟ್ಠಪೇನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಾ ವಿವರನ್ತಿ, ಬ್ಯಞ್ಜನವಿಭಾಗಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಾ ವಿಭಜನ್ತಿ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಭಾವಂ ಗಮ್ಭೀರಭಾವಞ್ಚ ನೀಹರಿತ್ವಾ ವಾ ಸೋತೂನಂ ಞಾಣಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಂ ಜನಯನ್ತಾ ಉತ್ತಾನಿಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಇಮೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಸೋತೂನಂ ಅಞ್ಞಾಣನ್ಧಕಾರಂ ವಿಧಮೇನ್ತಾ ಪಕಾಸೇನ್ತೀತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

    588. Yaṃ taṃ ariyā ācikkhantītipadaniddese pana kiñcāpi ‘ācikkhanti desentī’tiādīni sabbāneva aññamaññavevacanāni, evaṃ santepi ‘upekkhako satimā sukhavihārī’tiādiuddesavasena ācikkhanti, niddesavasena desenti, paṭiniddesavasena paññāpenti, tena tena pakārena atthaṃ ṭhapetvā paṭṭhapenti, tassa tassatthassa kāraṇaṃ dassentā vivaranti, byañjanavibhāgaṃ dassentā vibhajanti, nikkujjitabhāvaṃ gambhīrabhāvañca nīharitvā vā sotūnaṃ ñāṇassa patiṭṭhaṃ janayantā uttāniṃ karonti, sabbehipi imehi ākārehi sotūnaṃ aññāṇandhakāraṃ vidhamentā pakāsentīti evamattho daṭṭhabbo.

    ಸಮತಿಕ್ಕಮನಿದ್ದೇಸೇಪಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ತೇಹಿ ತೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ವುಟ್ಠಿತತ್ತಾ ಅತಿಕ್ಕಮನ್ತೋ, ಉಪರಿಭೂಮಿಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತೋ, ತತೋ ಅಪರಿಹಾನಿಭಾವೇನ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

    Samatikkamaniddesepi tattha tattha tehi tehi dhammehi vuṭṭhitattā atikkamanto, uparibhūmippattiyā vītikkanto, tato aparihānibhāvena samatikkantoti evamattho daṭṭhabbo.

    ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ।

    Suttantabhājanīyavaṇṇanā.




    Next: ೨. ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā




    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿ • Vibhaṅgapāḷi / ೧೨. ಝಾನವಿಭಙ್ಗೋ • 12. Jhānavibhaṅgo

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ೧೨. ಝಾನವಿಭಙ್ಗೋ • 12. Jhānavibhaṅgo

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಅನುಟೀಕಾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ೧೨. ಝಾನವಿಭಙ್ಗೋ • 12. Jhānavibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact