Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨੀ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā

    ੧੨. ਝਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ

    12. Jhānavibhaṅgo

    ੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

    1. Suttantabhājanīyaṃ

    ਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾ

    Mātikāvaṇṇanā

    ੫੦੮. ਇਦਾਨਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ ਝਾਨવਿਭਙ੍ਗੇ ਯਾ ਤਾવ ਅਯਂ ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਮਾਤਿਕਾ ਠਪਿਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਇਧਾਤਿ વਚਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਕਰਣੀਯਸਮ੍ਪਦਾਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਜ੍ਝਾਨਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਸਾਸਨਪਰਿਦੀਪਨਂ, ਅਞ੍ਞਸਾਸਨਸ੍ਸ ਚ ਤਥਾਭਾવਪਟਿਸੇਧਨਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਇਧੇવ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣੋ…ਪੇ॰… ਸੁਞ੍ਞਾ ਪਰਪ੍ਪવਾਦਾ ਸਮਣੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਹੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੪੧)। ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਤੇਸਂ ਝਾਨਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾવਪਰਿਦੀਪਨਂ। વਿਹਰਤੀਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਤਦਨੁਰੂਪવਿਹਾਰਸਮਙ੍ਗੀਭਾવਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਝਾਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਚ ਉਪਕਾਰਧਮ੍ਮਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਤੋ ਅਚવਨਧਮ੍ਮਤਾਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਸਮਾਦਾਯਾਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਆਦਾਨਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਮਙ੍ਗੀਭਾવਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਪਰਿਦੀਪਨਂ।

    508. Idāni tadanantare jhānavibhaṅge yā tāva ayaṃ sakalassāpi suttantabhājanīyassa paṭhamaṃ mātikā ṭhapitā, tattha idhāti vacanaṃ pubbabhāgakaraṇīyasampadāya sampannassa sabbappakārajjhānanibbattakassa puggalassa sannissayabhūtasāsanaparidīpanaṃ, aññasāsanassa ca tathābhāvapaṭisedhanaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘idheva, bhikkhave, samaṇo…pe… suññā parappavādā samaṇehi aññehī’’ti (a. ni. 4.241). Bhikkhūti tesaṃ jhānānaṃ nibbattakapuggalaparidīpanaṃ. Pātimokkhasaṃvarasaṃvutoti idamassa pātimokkhasaṃvare patiṭṭhitabhāvaparidīpanaṃ. Viharatīti idamassa tadanurūpavihārasamaṅgībhāvaparidīpanaṃ. Ācāragocarasampannoti idamassa heṭṭhā pātimokkhasaṃvarassa upari jhānānuyogassa ca upakāradhammaparidīpanaṃ. Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvīti idamassa pātimokkhato acavanadhammatāparidīpanaṃ. Samādāyāti idamassa sikkhāpadānaṃ anavasesato ādānaparidīpanaṃ. Sikkhatīti idamassa sikkhāya samaṅgībhāvaparidīpanaṃ. Sikkhāpadesūti idamassa sikkhitabbadhammaparidīpanaṃ.

    ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੂਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾਯ ਭੂਮਿਪਰਿਦੀਪਨਂ; ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋਕਾਸਪਰਿਦੀਪਨਨ੍ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਏવ। ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਛਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਸਂવਿਹਿਤਾਰਕ੍ਖਭਾવਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤੋਸਾਦਿਗੁਣਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾવਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਸਾਤਚ੍ਚਂ ਨੇਪਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇਨ વੀਰਿਯੇਨ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾਪਰਿਦੀਪਨਂ । ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਤ੍ਤਪਰਿਦੀਪਨਂ।

    Indriyesūti idamassa guttadvāratāya bhūmiparidīpanaṃ; rakkhitabbokāsaparidīpanantipi vadanti eva. Guttadvāroti idamassa chasu dvāresu saṃvihitārakkhabhāvaparidīpanaṃ. Bhojane mattaññūti idamassa santosādiguṇaparidīpanaṃ. Pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyuttoti idamassa kāraṇabhāvaparidīpanaṃ. Sātaccaṃnepakkanti idamassa paññāpariggahitena vīriyena sātaccakāritāparidīpanaṃ . Bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttoti idamassa paṭipattiyā nibbedhabhāgiyattaparidīpanaṃ.

    ਸੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਸੋ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤੀਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਸੇਨਾਸਨਪਰਿਗ੍ਗਹਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਅਰਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਪ੍ਪਭੇਦਨਿਰਾਦੀਨવਤਾਨਿਸਂਸਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਸੋ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ વਾਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਸੇਨਾਸਨੇਨ ਯੁਤ੍ਤਭਾવਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਨਿਸੀਦਤੀਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਯੋਗਾਨੁਰੂਪਇਰਿਯਾਪਥਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਯੋਗਾਰਮ੍ਭਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਸੋ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯਾਤਿਆਦਿ ਪਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੋਗੇਨ ਨੀવਰਣਪ੍ਪਹਾਨਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਤਸ੍ਸੇવ ਪਹੀਨਨੀવਰਣਸ੍ਸ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹੀਤਿਆਦਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਝਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਿਦੀਪਨਂ।

    So abhikkante…pe… tuṇhībhāve sampajānakārī hotīti idamassa sabbattha satisampajaññasamannāgatattaparidīpanaṃ. So vivittaṃ senāsanaṃ bhajatīti idamassa anurūpasenāsanapariggahaparidīpanaṃ. Araññaṃ…pe… paṭisallānasāruppanti idamassa senāsanappabhedanirādīnavatānisaṃsaparidīpanaṃ. Soaraññagato vāti idamassa vuttappakārena senāsanena yuttabhāvaparidīpanaṃ. Nisīdatīti idamassa yogānurūpairiyāpathaparidīpanaṃ. Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti idamassa yogārambhaparidīpanaṃ. So abhijjhaṃ loke pahāyātiādi panassa kammaṭṭhānānuyogena nīvaraṇappahānaparidīpanaṃ. Tasseva pahīnanīvaraṇassa vivicceva kāmehītiādi paṭipāṭiyā jhānuppattiparidīpanaṃ.

    ਅਪਿ ਚ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਝਾਨੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਝਾਨੁਪ੍ਪਾਦਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸੀਲਾਨਿ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲવਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਉਪਦਿਸਤਿ। ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿਆਦਿਨਾ ਆਜੀવਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ। ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸੀਲਾਨਂ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਆਦਾਨਂ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਸੀਲਂ। ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸੀਲਂ। ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਝਾਨਭਾવਨਾਯ ਉਪਕਾਰਕੇ ਧਮ੍ਮੇ। ਸੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਪਰਿਹਾਨਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸਮਾਯੋਗਂ। ਸੋ વਿવਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਾવਨਾਨੁਰੂਪਸੇਨਾਸਨਪਰਿਗ੍ਗਹਂ। ਸੋ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ વਾਤਿਆਦਿਨਾ ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਉਪਗਤਸ੍ਸ ਝਾਨਾਨੁਰੂਪਇਰਿਯਾਪਥਞ੍ਚੇવ ਝਾਨਭਾવਨਾਰਮ੍ਭਞ੍ਚ। ਸੋ ਅਭਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਝਾਨਭਾવਨਾਰਮ੍ਭੇਨ ਝਾਨਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਪ੍ਪਹਾਨਂ। ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣੇ ਪਹਾਯਾਤਿਆਦਿਨਾ ਏવਂ ਪਹੀਨਜ੍ਝਾਨਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ ਉਪਦਿਸਤੀਤਿ।

    Api ca idha bhikkhūti imasmiṃ sāsane jhānuppādako bhikkhu. Idāni yasmā jhānuppādakena bhikkhunā cattāri sīlāni sodhetabbāni, tasmāssa pātimokkhasaṃvarasaṃvutoti iminā pātimokkhasaṃvarasīlavisuddhiṃ upadisati. Ācāragocarasampannotiādinā ājīvapārisuddhisīlaṃ. Samādāya sikkhati sikkhāpadesūti iminā tesaṃ dvinnaṃ sīlānaṃ anavasesato ādānaṃ. Indriyesu guttadvāroti iminā indriyasaṃvarasīlaṃ. Bhojane mattaññūti iminā paccayasannissitasīlaṃ. Pubbarattāpararattantiādinā sīle patiṭṭhitassa jhānabhāvanāya upakārake dhamme. So abhikkantetiādinā tesaṃ dhammānaṃ aparihānāya kammaṭṭhānassa ca asammosāya satisampajaññasamāyogaṃ. So vivittantiādinā bhāvanānurūpasenāsanapariggahaṃ. Soaraññagato vātiādinā taṃ senāsanaṃ upagatassa jhānānurūpairiyāpathañceva jhānabhāvanārambhañca. So abhijjhantiādinā jhānabhāvanārambhena jhānapaccanīkadhammappahānaṃ. So ime pañca nīvaraṇe pahāyātiādinā evaṃ pahīnajjhānapaccanīkadhammassa sabbajjhānānaṃ uppattikkamaṃ upadisatīti.

    ਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Mātikāvaṇṇanā.

    ਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    Niddesavaṇṇanā

    ੫੦੯. ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਮਾਤਿਕਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਧਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿਆਦੀਹਿ ਦਸਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਮੇવ ਕਥਿਤਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਗવਤਾ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવ ਖਮਨવਸੇਨ ਖਨ੍ਤਿ, ਰੁਚ੍ਚਨવਸੇਨ ਰੁਚਿ, ਗਹਣવਸੇਨ ਆਦਾਯੋ, ਸਭਾવਟ੍ਠੇਨ ਧਮ੍ਮੋ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ વਿਨਯੋ, ਤਦੁਭਯੇਨਾਪਿ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ, ਪવੁਤ੍ਤવਸੇਨ ਪਾવਚਨਂ, ਸੇਟ੍ਠਚਰਿਯਟ੍ਠੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਦਾਨવਸੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਖਨ੍ਤਿਯਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਰੁਚਿਯਾ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਆਦਾਯੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧવਿਨਯੇ।

    509. Idāni yathānikkhittaṃ mātikaṃ paṭipāṭiyā bhājetvā dassetuṃ idhāti imissā diṭṭhiyātiādi āraddhaṃ. Tattha imissā diṭṭhiyātiādīhi dasahi padehi sikkhattayasaṅkhātaṃ sabbaññubuddhasāsanameva kathitaṃ. Tañhi buddhena bhagavatā diṭṭhattā diṭṭhīti vuccati. Tasseva khamanavasena khanti, ruccanavasena ruci, gahaṇavasena ādāyo, sabhāvaṭṭhena dhammo, sikkhitabbaṭṭhena vinayo, tadubhayenāpi dhammavinayo, pavuttavasena pāvacanaṃ, seṭṭhacariyaṭṭhena brahmacariyaṃ, anusiṭṭhidānavasena satthusāsananti vuccati. Tasmā imissā diṭṭhiyātiādīsu imissā buddhadiṭṭhiyā, imissā buddhakhantiyā, imissā buddharuciyā, imasmiṃ buddhaādāye, imasmiṃ buddhadhamme, imasmiṃ buddhavinaye.

    ‘‘ਯੇ ਚ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਗੋਤਮਿ, ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਾਗਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ વਿਰਾਗਾਯ, ਸਂਯੋਗਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ વਿਸਂਯੋਗਾਯ, ਆਚਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਅਪਚਯਾਯ, ਉਪਾਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾ, ਮਹਿਚ੍ਛਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ, ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ, ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਪવਿવੇਕਾਯ, ਕੋਸਜ੍ਜਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਾਯ, ਦੁਬ੍ਭਰਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਸੁਭਰਤਾਯਾ’ਤਿ ਏਕਂਸੇਨ ਹਿ, ਗੋਤਮਿ, ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਨੇਸੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਨੇਸੋ વਿਨਯੋ, ਨੇਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨ’ਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਚ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਗੋਤਮਿ, ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਸਰਾਗਾਯ…ਪੇ॰… ਸੁਭਰਤਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਦੁਬ੍ਭਰਤਾਯਾ’ਤਿ। ਏਕਂਸੇਨ ਹਿ, ਗੋਤਮਿ, ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਏਸੋ વਿਨਯੋ, ਏਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੫੩; ਚੂਲ਼વ॰ ੪੦੬)।

    ‘‘Ye ca kho tvaṃ, gotami, dhamme jāneyyāsi – ‘ime dhammā sarāgāya saṃvattanti no virāgāya, saṃyogāya saṃvattanti no visaṃyogāya, ācayāya saṃvattanti no apacayāya, upādāya saṃvattanti no paṭinissaggiyā, mahicchatāya saṃvattanti no appicchatāya, asantuṭṭhiyā saṃvattanti no santuṭṭhiyā, saṅgaṇikāya saṃvattanti no pavivekāya, kosajjāya saṃvattanti no vīriyārambhāya, dubbharatāya saṃvattanti no subharatāyā’ti ekaṃsena hi, gotami, dhāreyyāsi – ‘neso dhammo, neso vinayo, netaṃ satthusāsana’nti. Ye ca kho tvaṃ, gotami, dhamme jāneyyāsi – ‘ime dhammā virāgāya saṃvattanti no sarāgāya…pe… subharatāya saṃvattanti no dubbharatāyā’ti. Ekaṃsena hi, gotami, dhāreyyāsi – ‘eso dhammo, eso vinayo, etaṃ satthusāsana’’nti (a. ni. 8.53; cūḷava. 406).

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ , ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਪਾવਚਨੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Evaṃ vutte imasmiṃ buddhadhammavinaye , imasmiṃ buddhapāvacane, imasmiṃ buddhabrahmacariye, imasmiṃ buddhasatthusāsaneti evamattho veditabbo.

    ਅਪਿਚੇਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਕਲਂ ਸਾਸਨਂ ਭਗવਤਾ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤ੍ਤਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਭਗવਤੋ ਖਮਨવਸੇਨ ਖਨ੍ਤਿ, ਰੁਚ੍ਚਨવਸੇਨ ਰੁਚਿ, ਗਹਣવਸੇਨ ਆਦਾਯੋ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਕਂ ਅਪਾਯੇਸੁ ਅਪਤਮਾਨਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ। ਸੋવ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ વਿਨਤੀਤਿ વਿਨਯੋ। ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਸੋ વਿਨਯੋ ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ। ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ વਾ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਸ વਿਨਯੋਤਿ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ। ਤੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਯੇ ਚ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਗੋਤਮਿ, ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ – ‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ વਿਰਾਗਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੋ ਸਰਾਗਾਯ…ਪੇ॰… ਏਕਂਸੇਨ, ਗੋਤਮਿ, ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ‘ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਏਸੋ વਿਨਯੋ, ਏਤਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨ’ਨ੍ਤਿ।

    Apicetaṃ sikkhāttayasaṅkhātaṃ sakalaṃ sāsanaṃ bhagavatā diṭṭhattā sammādiṭṭhipaccayattā sammādiṭṭhipubbaṅgamattā ca diṭṭhi, bhagavato khamanavasena khanti, ruccanavasena ruci, gahaṇavasena ādāyo. Attano kārakaṃ apāyesu apatamānaṃ dhāretīti dhammo. Sova saṃkilesapakkhaṃ vinatīti vinayo. Dhammo ca so vinayo cāti dhammavinayo. Kusaladhammehi vā akusaladhammānaṃ esa vinayoti dhammavinayo. Teneva vuttaṃ – ‘‘ye ca kho tvaṃ, gotami, dhamme jāneyyāsi – ‘ime dhammā virāgāya saṃvattanti no sarāgāya…pe… ekaṃsena, gotami, dhāreyyāsi ‘eso dhammo, eso vinayo, etaṃ satthusāsana’nti.

    ਧਮ੍ਮੇਨ વਾ વਿਨਯੋ, ਨ ਦਣ੍ਡਾਦੀਹੀਤਿ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ, વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

    Dhammena vā vinayo, na daṇḍādīhīti dhammavinayo, vuttampi cetaṃ –

    ‘‘ਦਣ੍ਡੇਨੇਕੇ ਦਮਯਨ੍ਤਿ, ਅਙ੍ਕੁਸੇਹਿ ਕਸਾਹਿ ਚ।

    ‘‘Daṇḍeneke damayanti, aṅkusehi kasāhi ca;

    ਅਦਣ੍ਡੇਨ ਅਸਤ੍ਥੇਨ, ਨਾਗੋ ਦਨ੍ਤੋ ਮਹੇਸਿਨਾ’’ਤਿ॥ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੪੨; ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੫੨)।

    Adaṇḍena asatthena, nāgo danto mahesinā’’ti. (cūḷava. 342; ma. ni. 2.352);

    ਤਥਾ –

    Tathā –

    ‘‘ਧਮ੍ਮੇਨ ਨੀਯਮਾਨਾਨਂ, ਕਾ ਉਸੂਯਾ વਿਜਾਨਤ’’ਨ੍ਤਿ। (ਮਹਾવ॰ ੬੩)।

    ‘‘Dhammena nīyamānānaṃ, kā usūyā vijānata’’nti; (Mahāva. 63);

    ਧਮ੍ਮਾਯ વਾ વਿਨਯੋ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ। ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮਤ੍ਥਞ੍ਹੇਸ વਿਨਯੋ, ਨ ਭવਭੋਗਾਮਿਸਤ੍ਥਂ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਨਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વੁਸ੍ਸਤਿ ਜਨਕੁਹਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੫) વਿਤ੍ਥਾਰੋ। ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਆਹ – ‘‘ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વੁਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੫੯)। વਿਸਿਟ੍ਠਂ વਾ ਨਯਤੀਤਿ વਿਨਯੋ। ਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨਯੋ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ। ਸਂਸਾਰਧਮ੍ਮਤੋ ਹਿ ਸੋਕਾਦਿਧਮ੍ਮਤੋ વਾ ਏਸ વਿਸਿਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਯਤਿ। ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ વਾ વਿਨਯੋ, ਨ ਤਿਤ੍ਥਕਰਾਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ; ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ ਹਿ ਭਗવਾ, ਤਸ੍ਸੇવ વਿਨਯੋ। ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਧਮ੍ਮਾਯੇવ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਧਮ੍ਮੇਸੁ વਿਨਯੋ, ਨ ਸਤ੍ਤੇਸੁ, ਨ ਜੀવੇਸੁ ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ। ਸਾਤ੍ਥਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਚਨਤੋ ਪਧਾਨਂ વਚਨਨ੍ਤਿ ਪવਚਨਂ; ਪવਚਨਮੇવ ਪਾવਚਨਂ। ਸਬ੍ਬਚਰਿਯਾਹਿ વਿਸਿਟ੍ਠਚਰਿਯਾਭਾવੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ। ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ; ਸਤ੍ਥੁਭੂਤਂ વਾ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿਪਿ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ। ‘‘ਸੋ વੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੧੬) ਹਿ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋવ ਸਤ੍ਥਾਤਿ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏવਮੇਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Dhammāya vā vinayo dhammavinayo. Anavajjadhammatthañhesa vinayo, na bhavabhogāmisatthaṃ. Tenāha bhagavā – ‘‘nayidaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussati janakuhanattha’’nti (a. ni. 4.25) vitthāro. Puṇṇattheropi āha – ‘‘anupādāparinibbānatthaṃ kho, āvuso, bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’’ti (ma. ni. 1.259). Visiṭṭhaṃ vā nayatīti vinayo. Dhammato vinayo dhammavinayo. Saṃsāradhammato hi sokādidhammato vā esa visiṭṭhaṃ nibbānaṃ nayati. Dhammassa vā vinayo, na titthakarānanti dhammavinayo; dhammabhūto hi bhagavā, tasseva vinayo. Yasmā vā dhammāyeva abhiññeyyā pariññeyyā pahātabbā bhāvetabbā sacchikātabbā ca, tasmā esa dhammesu vinayo, na sattesu, na jīvesu cāti dhammavinayo. Sātthasabyañjanatādīhi aññesaṃ vacanato padhānaṃ vacananti pavacanaṃ; pavacanameva pāvacanaṃ. Sabbacariyāhi visiṭṭhacariyābhāvena brahmacariyaṃ. Devamanussānaṃ satthubhūtassa bhagavato sāsananti satthusāsanaṃ; satthubhūtaṃ vā sāsanantipi satthusāsanaṃ. ‘‘So vo mamaccayena satthā’’ti (dī. ni. 2.216) hi dhammavinayova satthāti vuttoti evametesaṃ padānaṃ attho veditabbo.

    ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਸਾਸਨੇ ਸਬ੍ਬਪਕਾਰਜ੍ਝਾਨਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਚ ‘ਇਮਸ੍ਮਿ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਯਂ ਨਿਯਮੋ ਕਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ। ਅਯਂ ‘ਇਧਾ’ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ।

    Yasmā pana imasmiṃyeva sāsane sabbapakārajjhānanibbattako bhikkhu dissati, na aññatra, tasmā tattha tattha ‘imissā’ti ca ‘imasmi’nti ca ayaṃ niyamo katoti veditabboti. Ayaṃ ‘idhā’ti mātikāpadaniddesassa attho.

    ੫੧੦. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਮਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ, વੋਹਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਏવ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਮਨ੍ਤਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਗਣੀਯਮਾਨੇਸੁ ਸਾਮਣੇਰੇਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘ਸਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਜਾਨਨੇਨ। ਪਟਿਞ੍ਞਾਯਪਿ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਸ੍ਸ ‘‘ਕੋ ਏਤ੍ਥ ਆવੁਸੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਏવਮਾਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧੦.੯੬) ਸਮ੍ਭવੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾ। ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਪਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾਪਿ ਪਟਿਪਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ‘‘ਕੋ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਅਭੂਤਤ੍ਥਾਯ ‘‘ਮਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।

    510. Bhikkhuniddese samaññāyāti paññattiyā, vohārenāti attho. Samaññāya eva hi ekacco bhikkhūti paññāyati. Tathā hi nimantanādimhi bhikkhūsu gaṇīyamānesu sāmaṇerepi gahetvā ‘sataṃ bhikkhū, sahassaṃ bhikkhū’ti vadanti. Paṭiññāyāti attano paṭijānanena. Paṭiññāyapi hi ekacco bhikkhūti paññāyati. Tassa ‘‘ko ettha āvuso’’ti? ‘‘Ahaṃ, āvuso, bhikkhū’’ti evamādīsu (a. ni. 10.96) sambhavo daṭṭhabbo. Ayaṃ pana ānandattherena vuttattā dhammikā paṭiññā. Rattibhāge pana dussīlāpi paṭipathaṃ āgacchantā ‘‘ko etthā’’ti vutte adhammikāya paṭiññāya abhūtatthāya ‘‘mayaṃ bhikkhū’’ti vadanti.

    ਭਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਯਾਚਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਂ ਏਸਤਿ ਗવੇਸਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਲਭਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਅਥ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਭਿਕ੍ਖਕੋਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਪਦਂ વਡ੍ਢਿਤਂ; ਭਿਕ੍ਖਨਧਮ੍ਮਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋ ਨਾਮ। ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ વਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਕਸਿਗੋਰਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਜੀવਿਤਕਪ੍ਪਨਂ ਹਿਤ੍વਾ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਨੇવ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਪਰਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਜੀવਿਕਤ੍ਤਾ વਾ વਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇ ਕਾਜਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਪਿਣ੍ਡਿਯਾਲੋਪਭੋਜਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤਤ੍ਤਾ વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ।

    Bhikkhatīti yācati. Yo hi koci bhikkhati, bhikkhaṃ esati gavesati, so taṃ labhatu vā mā vā, atha kho bhikkhatīti bhikkhu. Bhikkhakoti byañjanena padaṃ vaḍḍhitaṃ; bhikkhanadhammatāya bhikkhūti attho. Bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti buddhādīhi ajjhupagataṃ bhikkhācariyaṃ ajjhupagatattā bhikkhācariyaṃ ajjhupagato nāma. Yo hi koci appaṃ vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, kasigorakkhādīhi jīvitakappanaṃ hitvā liṅgasampaṭicchaneneva bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu. Parappaṭibaddhajīvikattā vā vihāramajjhe kājabhattaṃ bhuñjamānopi bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu. Piṇḍiyālopabhojanaṃ nissāya pabbajjāya ussāhajātattā vā bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu.

    ਅਗ੍ਘਫਸ੍ਸવਣ੍ਣਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਂ ਪਟਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋ। ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਥਕਚ੍ਛੇਦਨੇਨ ਅਗ੍ਘਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕੋਪਿ ਹਿ ਪਟੋ ਸਤ੍ਥਕੇਨ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਛਿਨ੍ਨੋ ਭਿਨ੍ਨਗ੍ਘੋ ਹੋਤਿ, ਪੁਰਿਮਗ੍ਘਤੋ ਉਪਡ੍ਢਮ੍ਪਿ ਨ ਅਗ੍ਘਤਿ। ਸੁਤ੍ਤਸਂਸਿਬ੍ਬਨੇਨ ਫਸ੍ਸਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਹਿ ਪਟੋ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਂਸਿਬ੍ਬਿਤੋ ਭਿਨ੍ਨਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ, ਖਰਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਸੂਚਿਮਲਾਦੀਹਿ વਣ੍ਣਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋਪਿ ਹਿ ਪਟੋ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੂਚਿਮਲੇਨ, ਹਤ੍ਥਸੇਦਮਲਜਲ੍ਲਿਕਾਦੀਹਿ , ਅવਸਾਨੇ ਰਜਨਕਪ੍ਪਕਰਣੇਹਿ ਚ ਭਿਨ੍ਨવਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ, ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ વਿਜਹਤਿ। ਏવਂ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਾਰਣਤੋ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਗਿਹੀવਤ੍ਥવਿਸਭਾਗਾਨਂ વਾ ਕਾਸਾવਾਨਂ ਧਾਰਣਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ।

    Agghaphassavaṇṇabhedena bhinnaṃ paṭaṃ dhāretīti bhinnapaṭadharo. Tattha satthakacchedanena agghabhedo veditabbo. Sahassagghanakopi hi paṭo satthakena khaṇḍākhaṇḍikaṃ chinno bhinnaggho hoti, purimagghato upaḍḍhampi na agghati. Suttasaṃsibbanena phassabhedo veditabbo. Sukhasamphassopi hi paṭo suttehi saṃsibbito bhinnaphasso hoti, kharasamphassataṃ pāpuṇāti. Sūcimalādīhi vaṇṇabhedo veditabbo. Suparisuddhopi hi paṭo sūcikammato paṭṭhāya sūcimalena, hatthasedamalajallikādīhi , avasāne rajanakappakaraṇehi ca bhinnavaṇṇo hoti, pakativaṇṇaṃ vijahati. Evaṃ tīhākārehi bhinnapaṭadhāraṇato bhinnapaṭadharoti bhikkhu. Gihīvatthavisabhāgānaṃ vā kāsāvānaṃ dhāraṇamatteneva bhinnapaṭadharoti bhikkhu.

    ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਪਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸੇ ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਅਟ੍ਠ ਕਿਲੇਸੇ ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਫਲਟ੍ਠਾ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਪਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਅਨਾਗਾਮੀ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਅਰਹਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਅਟ੍ਠ ਕਿਲੇਸੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਏવਮਯਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਫਲਟ੍ਠੋ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਮ।

    Bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhu. Sotāpattimaggena pañca kilese bhindatīti bhikkhu. Sakadāgāmimaggena cattāro, anāgāmimaggena cattāro, arahattamaggena aṭṭha kilese bhindatīti bhikkhu. Ettāvatā cattāro maggaṭṭhā dassitā. Bhinnattāti iminā pana cattāro phalaṭṭhā. Sotāpanno hi sotāpattimaggena pañca kilese bhinditvā ṭhito. Sakadāgāmī sakadāgāmimaggena cattāro, anāgāmī anāgāmimaggena cattāro, arahā arahattamaggena aṭṭha kilese bhinditvā ṭhito. Evamayaṃ catubbidho phalaṭṭho bhinnattā pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ bhikkhu nāma.

    ਓਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਓਧੀ – ਮਗ੍ਗੋਧਿ ਚ ਕਿਲੇਸੋਧਿ ਚ। ਓਧਿ ਨਾਮ ਸੀਮਾ, ਮਰਿਯਾਦਾ। ਤਤ੍ਥ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਮਗ੍ਗੋਧਿਨਾ ਓਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਚਤੂਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਏਕੇਨੇવ ਓਧਿਨਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਨ ਸਕਲੇਨ ਮਗ੍ਗਚਤੁਕ੍ਕੇਨ। ਸਕਦਾਗਾਮੀਅਨਾਗਾਮੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਚ ਕਿਲੇਸੋਧਿਨਾਪਿ ਓਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਸੁ ਓਧਿਨਾવ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ। ਅਰਹਾ ਪਨ ਅਨੋਧਿਸੋવ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਮਗ੍ਗਚਤੁਕ੍ਕੇਨ ਅਨੋਧਿਨਾવ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਨ ਏਕਾਯ ਮਗ੍ਗਸੀਮਾਯ। ਪਹਾਤਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਸੁ ਚ ਅਨੋਧਿਸੋવ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ। ਏਕਾਪਿ ਹਿ ਕਿਲੇਸਸੀਮਾ ਠਿਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਏવਂ ਸੋ ਉਭਯਥਾਪਿ ਅਨੋਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁ।

    Odhiso kilesānaṃ pahānāti ettha dve odhī – maggodhi ca kilesodhi ca. Odhi nāma sīmā, mariyādā. Tattha sotāpanno maggodhinā odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu. Tassa hi catūsu maggesu ekeneva odhinā kilesā pahīnā, na sakalena maggacatukkena. Sakadāgāmīanāgāmīsupi eseva nayo. Sotāpanno ca kilesodhināpi odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu. Tassa hi pahātabbakilesesu odhināva kilesā pahīnā, na sabbena sabbaṃ. Arahā pana anodhisova kilesānaṃ pahānā bhikkhu. Tassa hi maggacatukkena anodhināva kilesā pahīnā, na ekāya maggasīmāya. Pahātabbakilesesu ca anodhisova kilesā pahīnā. Ekāpi hi kilesasīmā ṭhitā nāma natthi. Evaṃ so ubhayathāpi anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu.

    ਸੇਕ੍ਖੋਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਾ। ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾ। ਤੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ਸੇਕ੍ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਨ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖੋ। ਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਗ੍ਗਫਲੇ ਠਿਤੋ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਭਾવਤੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਅਸੇਕ੍ਖੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅવਸੇਸੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਨੇવ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋਤਿ ਨੇવਸੇਕ੍ਖਨਾਸੇਕ੍ਖੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Sekkhoti puthujjanakalyāṇakena saddhiṃ satta ariyā. Tisso sikkhā sikkhantīti sekkhā. Tesu yo koci sekkho bhikkhuti veditabbo. Na sikkhatīti asekkho. Sekkhadhamme atikkamma aggaphale ṭhito tato uttari sikkhitabbābhāvato khīṇāsavo asekkhoti vuccati. Avaseso puthujjanabhikkhu tisso sikkhā neva sikkhati, na sikkhitvā ṭhitoti nevasekkhanāsekkhoti veditabbo.

    ਸੀਲਗ੍ਗਂ ਸਮਾਧਿਗ੍ਗਂ ਪਞ੍ਞਗ੍ਗਂ વਿਮੁਤ੍ਤਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਅਗ੍ਗਂ ਪਤ੍વਾ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਅਗ੍ਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਮ। ਭਦ੍ਰੋਤਿ ਅਪਾਪਕੋ। ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਦਯੋ ਹਿ ਯਾવ ਅਰਹਾ ਤਾવ ਭਦ੍ਰੇਨ ਸੀਲੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਭਦ੍ਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਮਣ੍ਡੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਪਸਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ; ਸਪ੍ਪਿਮਣ੍ਡੋ વਿਯ ਅਨਾવਿਲੋ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਾਰੋਤਿ ਤੇਹਿਯੇવ ਸੀਲਸਾਰਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ, ਨੀਲਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਨੀਲੋ ਪਟੋ વਿਯ, ਸਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। વਿਗਤਕਿਲੇਸਫੇਗ੍ਗੁਭਾવਤੋ વਾ ਖੀਣਾਸવੋવ ਸਾਰੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Sīlaggaṃ samādhiggaṃ paññaggaṃ vimuttagganti idaṃ aggaṃ patvā ṭhitattā aggo bhikkhu nāma. Bhadroti apāpako. Kalyāṇaputhujjanādayo hi yāva arahā tāva bhadrena sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena ca samannāgatattā bhadro bhikkhūti saṅkhyaṃ gacchanti. Maṇḍo bhikkhūti pasanno bhikkhu; sappimaṇḍo viya anāvilo vippasannoti attho. Sāroti tehiyeva sīlasārādīhi samannāgatattā, nīlasamannāgamena nīlo paṭo viya, sāro bhikkhūti veditabbo. Vigatakilesapheggubhāvato vā khīṇāsavova sāroti veditabbo.

    ਤਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਓਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੇਕ੍ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਸੇਕ੍ਖਾ ਕਥਿਤਾ। ‘‘ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨੋਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਗ੍ਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਣ੍ਡੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਖੀਣਾਸવੋવ ਕਥਿਤੋ। ‘‘ਨੇવਸੇਕ੍ਖਨਾਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋવ ਕਥਿਤੋ। ਸੇਸਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕੋ, ਸਤ੍ਤ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਖੀਣਾਸવੋਤਿ ਇਮੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਥਿਤਾ।

    Tattha ca ‘‘bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhu, odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, sekkho bhikkhū’’ti imesu tīsu ṭhānesu satta sekkhā kathitā. ‘‘Bhinnattā pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānanti bhikkhu, anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, asekkho bhikkhu, aggo bhikkhu, maṇḍo bhikkhū’’ti imesu pañcasu ṭhānesu khīṇāsavova kathito. ‘‘Nevasekkhanāsekkho’’ti ettha puthujjanova kathito. Sesaṭṭhānesu puthujjanakalyāṇako, satta sekkhā, khīṇāsavoti ime sabbepi kathitā.

    ਏવਂ ਸਮਞ੍ਞਾਦੀਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਕਰਣੀਯੇ ਕਮ੍ਮੇ ਯਾવਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਆਹਟਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮੇ ਸਮਗ੍ਗਭਾવਂ ਉਪਗਤੇਨ। ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਤੀਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਹਿ ਏਕਾਯ ਚ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਤਬ੍ਬੇਨ। ਕਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਨ વਿਨਯਕਮ੍ਮੇਨ। ਅਕੁਪ੍ਪੇਨਾਤਿ વਤ੍ਥੁਞਤ੍ਤਿਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਸੀਮਾਪਰਿਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਕੋਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਤਂ ਉਪਗਤੇਨ। ਠਾਨਾਰਹੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਾਰਹੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਾਰਹੇਨ।

    Evaṃ samaññādīhi bhikkhuṃ dassetvā idāni upasampadāvasena dassetuṃ samaggena saṅghenātiādimāha. Tattha samaggena saṅghenāti sabbantimena paricchedena pañcavaggakaraṇīye kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā, tesaṃ āgatattā chandārahānaṃ chandassa āhaṭattā sammukhībhūtānañca appaṭikkosanato ekasmiṃ kamme samaggabhāvaṃ upagatena. Ñatticatutthenāti tīhi anussāvanāhi ekāya ca ñattiyā kātabbena. Kammenāti dhammikena vinayakammena. Akuppenāti vatthuñattianussāvanasīmāparisasampattisampannattā akopetabbataṃ appaṭikkositabbataṃ upagatena. Ṭhānārahenāti kāraṇārahena satthusāsanārahena.

    ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਉਪਰਿਭਾવਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੋ ਹਿ ਉਪਰਿਭਾવੋ। ਤਞ੍ਚੇਸ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸਮਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏਤੇਨ ਯਾ ਇਮਾ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਰਣਾਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਓવਾਦਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਦੂਤੇਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਅਟ੍ਠવਾਚਿਕੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੂਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਅਟ੍ਠ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਾਸਂ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਦੂਤੇਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਅਟ੍ਠવਾਚਿਕੂਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋવ ਥਾવਰਾ। ਸੇਸਾ ਬੁਦ੍ਧੇ ਧਰਮਾਨੇਯੇવ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਾਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਸੁ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਯਂ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੂਪਸਮ੍ਪਦਾવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ।

    Upasampanno nāma uparibhāvaṃ samāpanno, pattoti attho. Bhikkhubhāvo hi uparibhāvo. Tañcesa yathāvuttena kammena samāpannattā upasampannoti vuccati. Etena yā imā ehibhikkhūpasampadā, saraṇāgamanūpasampadā, ovādapaṭiggahaṇūpasampadā, pañhabyākaraṇūpasampadā, garudhammapaṭiggahaṇūpasampadā, dūtenūpasampadā, aṭṭhavācikūpasampadā, ñatticatutthakammūpasampadāti aṭṭha upasampadā vuttā, tāsaṃ ñatticatutthakammūpasampadā, dūtenūpasampadā, aṭṭhavācikūpasampadāti imā tissova thāvarā. Sesā buddhe dharamāneyeva ahesuṃ. Tāsu upasampadāsu imasmiṃ ṭhāne ayaṃ ñatticatutthakammūpasampadāva adhippetā.

    ੫੧੧. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸੀਲਂ। ਤਞ੍ਹਿ, ਯੋ ਨਂ ਪਾਤਿ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤਂ ਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਮੋਚਯਤਿ ਆਪਾਯਿਕਾਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੀਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿਆਦੀਨਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਕਾਮਞ੍ਚੇਤਂ ਸਹ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇਨ ਇਜ੍ਝਨਕਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮਤੋ ਏਤਂ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ વਾ વਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ‘‘ਕਿਂ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ? ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਂ, ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੀਲਂ, ਸਂવਰੋ ਸੀਲਂ, ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੧.੩੯)।

    511. Pātimokkhasaṃvaraniddese pātimokkhanti sikkhāpadasīlaṃ. Tañhi, yo naṃ pāti rakkhati, taṃ mokkheti mocayati āpāyikādīhi dukkhehi, tasmā pātimokkhanti vuttaṃ. Sīlaṃ patiṭṭhātiādīni tasseva vevacanāni. Tattha sīlanti kāmañcetaṃ saha kammavācāpariyosānena ijjhanakassa pātimokkhassa vevacanaṃ, evaṃ santepi dhammato etaṃ sīlaṃ nāma pāṇātipātādīhi vā viramantassa vattappaṭipattiṃ vā pūrentassa cetanādayo dhammā veditabbā. Vuttañhetaṃ paṭisambhidāyaṃ ‘‘kiṃ sīla’’nti? Cetanā sīlaṃ, cetasikaṃ sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīla’’nti (paṭi. ma. 1.39).

    ਤਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ વਾ વਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ। ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ વਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਰਤਿ। ਅਪਿਚ ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਿ ਪਜਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਕਮ੍ਮਪਥਚੇਤਨਾ। ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਪਹਾਯ વਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤਮਹਾવਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਾ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮਾ। ਸਂવਰੋ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚવਿਧੇਨ ਸਂવਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋ, ਸਤਿਸਂવਰੋ, ਞਾਣਸਂવਰੋ , ਖਨ੍ਤਿਸਂવਰੋ, વੀਰਿਯਸਂવਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਾਕਰਣਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੬) વੁਤ੍ਤਂ। ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਸਮਾਦਿਣ੍ਣਸੀਲਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਂવਰਸੀਲਂ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮਸੀਲਨ੍ਤਿ ਇਦਮੇવ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਸੀਲਂ; ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਸੀਲਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Tattha cetanā sīlaṃ nāma pāṇātipātādīhi vā viramantassa vattapaṭipattiṃ vā pūrentassa cetanā. Cetasikaṃ sīlaṃ nāma pāṇātipātādīhi viramantassa virati. Apica cetanā sīlaṃ nāma pāṇātipātādīni pajahantassa satta kammapathacetanā. Cetasikaṃ sīlaṃ nāma ‘‘abhijjhaṃ pahāya vigatābhijjhena cetasā viharatī’’tiādinā nayena saṃyuttamahāvagge vuttā anabhijjhāabyāpādasammādiṭṭhidhammā. Saṃvaro sīlanti ettha pañcavidhena saṃvaro veditabbo – pātimokkhasaṃvaro, satisaṃvaro, ñāṇasaṃvaro , khantisaṃvaro, vīriyasaṃvaroti. Tassa nānākaraṇaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.6) vuttaṃ. Avītikkamo sīlanti samādiṇṇasīlassa kāyikavācasiko avītikkamo. Ettha ca saṃvarasīlaṃ avītikkamasīlanti idameva nippariyāyato sīlaṃ; cetanā sīlaṃ cetasikaṃ sīlanti pariyāyato sīlanti veditabbaṃ.

    ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਸਨੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ‘ਪਤਿਟ੍ਠਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ; ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ વਾ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ ਏવ વਾ ਏਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ। ਅਯਮਤ੍ਥੋ –

    Yasmā pana pātimokkhasaṃvarasīlena bhikkhu sāsane patiṭṭhāti nāma, tasmā taṃ ‘patiṭṭhā’ti vuttaṃ; patiṭṭhahati vā ettha bhikkhu, kusaladhammā eva vā ettha patiṭṭhahantīti patiṭṭhā. Ayamattho –

    ‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਨਰੋ ਸਪਞ੍ਞੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾવਯਂ।

    ‘‘Sīle patiṭṭhāya naro sapañño, cittaṃ paññañca bhāvayaṃ;

    ਆਤਾਪੀ ਨਿਪਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੋ ਇਮਂ વਿਜਟਯੇ ਜਟ’’ਨ੍ਤਿ ਚ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩)।

    Ātāpī nipako bhikkhu, so imaṃ vijaṭaye jaṭa’’nti ca. (saṃ. ni. 1.23);

    ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਾ , ਮਹਾਰਾਜ, ਸੀਲਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਿ॰ ਪ॰ ੨.੧.੯) ਚ ਆਦਿਸੁਤ੍ਤવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    ‘‘Patiṭṭhā , mahārāja, sīlaṃ sabbesaṃ kusaladhammāna’’nti ca ‘‘sīle patiṭṭhitassa kho, mahārāja, sabbe kusalā dhammā na parihāyantī’’ti (mi. pa. 2.1.9) ca ādisuttavasena veditabbo.

    ਤਦੇਤਂ ਪੁਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਆਦਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

    Tadetaṃ pubbuppattiatthena ādi. Vuttampi cetaṃ –

    ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍વਂ, ਉਤ੍ਤਿਯ, ਆਦਿਮੇવ વਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਉਜੁਕਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੮੨)।

    ‘‘Tasmātiha tvaṃ, uttiya, ādimeva visodhehi kusalesu dhammesu. Ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ? Sīlañca suvisuddhaṃ diṭṭhi ca ujukā’’ti (saṃ. ni. 5.382).

    ਯਥਾ ਹਿ ਨਗਰવਡ੍ਢਕੀ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਪਠਮਂ ਨਗਰਟ੍ਠਾਨਂ ਸੋਧੇਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ વੀਥਿਚਤੁਕ੍ਕਸਿਙ੍ਘਾਟਕਾਦਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਤਿ; ਏવਮੇવ ਯੋਗਾવਚਰੋ ਆਦਿਤੋવ ਸੀਲਂ વਿਸੋਧੇਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ। ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਰਜਕੋ ਪਠਮਂ ਤੀਹਿ ਖਾਰੇਹਿ વਤ੍ਥਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ વਤ੍ਥੇ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਰਙ੍ਗਜਾਤਂ ਉਪਨੇਤਿ; ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਛੇਕੋ ਚਿਤ੍ਤਕਾਰੋ ਰੂਪਂ ਲਿਖਿਤੁਕਾਮੋ ਆਦਿਤੋવ ਭਿਤ੍ਤਿਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ; ਏવਮੇવ ਯੋਗਾવਚਰੋ ਆਦਿਤੋવ ਸੀਲਂ વਿਸੋਧੇਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ‘‘ਆਦੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Yathā hi nagaravaḍḍhakī nagaraṃ māpetukāmo paṭhamaṃ nagaraṭṭhānaṃ sodheti, tato aparabhāge vīthicatukkasiṅghāṭakādiparicchedena vibhajitvā nagaraṃ māpeti; evameva yogāvacaro āditova sīlaṃ visodheti, tato aparabhāge samathavipassanāmaggaphalanibbānāni sacchikaroti. Yathā vā pana rajako paṭhamaṃ tīhi khārehi vatthaṃ dhovitvā parisuddhe vatthe yadicchakaṃ raṅgajātaṃ upaneti; yathā vā pana cheko cittakāro rūpaṃ likhitukāmo āditova bhittiparikammaṃ karoti, tato aparabhāge rūpaṃ samuṭṭhāpeti; evameva yogāvacaro āditova sīlaṃ visodhetvā aparabhāge samathavipassanādayo dhamme sacchikaroti. Tasmā sīlaṃ ‘‘ādī’’ti vuttaṃ.

    ਤਦੇਤਂ ਚਰਣਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਚਰਣਂ। ਚਰਣਾਤਿ ਹਿ ਪਾਦਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਛਿਨ੍ਨਚਰਣਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦਿਸਂਗਮਨਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨ ਜਾਯਤਿ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਾਦਸ੍ਸੇવ ਜਾਯਤਿ; ਏવਮੇવ ਯਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਭਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਖਣ੍ਡਂ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮਨਾਯ ਞਾਣਗਮਨਂ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਤਂ ਅਭਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਅਕ੍ਖਣ੍ਡਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮਨਾਯ ਞਾਣਗਮਨਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ‘‘ਚਰਣ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Tadetaṃ caraṇasarikkhatāya caraṇaṃ. Caraṇāti hi pādā vuccanti. Yathā hi chinnacaraṇassa purisassa disaṃgamanābhisaṅkhāro na jāyati, paripuṇṇapādasseva jāyati; evameva yassa sīlaṃ bhinnaṃ hoti khaṇḍaṃ aparipuṇṇaṃ, tassa nibbānagamanāya ñāṇagamanaṃ na sampajjati. Yassa pana taṃ abhinnaṃ hoti akkhaṇḍaṃ paripuṇṇaṃ tassa nibbānagamanāya ñāṇagamanaṃ sampajjati. Tasmā sīlaṃ ‘‘caraṇa’’nti vuttaṃ.

    ਤਦੇਤਂ ਸਂਯਮਨવਸੇਨ ਸਂਯਮੋ, ਸਂવਰਣવਸੇਨ ਸਂવਰੋ। ਉਭਯੇਨਾਪਿ ਸੀਲਸਂਯਮੋ ਚੇવ ਸੀਲਸਂવਰੋ ਚ ਕਥਿਤੋ। વਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਂਯਮੇਤਿ વੀਤਿਕ੍ਕਮવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਂ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਾ ਸਂਯਮੇਤਿ, વੀਤਿਕ੍ਕਮવਸੇਨ ਤਸ੍ਸ વਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਸਂਯਮੋ। વੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਪવੇਸਨਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਤਿ ਪਿਦਹਤੀਤਿਪਿ ਸਂવਰੋ। ਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ ਮੁਖਭੂਤਂ વਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਆਹਾਰੋ ਮੁਖੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਫਰਤਿ, ਏવਂ ਯੋਗਿਨੋਪਿ ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਂ ਸੀਲਮੁਖੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਮੁਖੇ ਸਾਧੂਤਿ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ; ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Tadetaṃ saṃyamanavasena saṃyamo, saṃvaraṇavasena saṃvaro. Ubhayenāpi sīlasaṃyamo ceva sīlasaṃvaro ca kathito. Vacanattho panettha saṃyameti vītikkamavipphandanaṃ, puggalaṃ vā saṃyameti, vītikkamavasena tassa vipphandituṃ na detīti saṃyamo. Vītikkamassa pavesanadvāraṃ saṃvarati pidahatītipi saṃvaro. Mokkhanti uttamaṃ mukhabhūtaṃ vā. Yathā hi sattānaṃ catubbidho āhāro mukhena pavisitvā aṅgamaṅgāni pharati, evaṃ yoginopi catubhūmakakusalaṃ sīlamukhena pavisitvā atthasiddhiṃ sampādeti. Tena vuttaṃ ‘‘mokkha’’nti. Pamukhe sādhūti pāmokkhaṃ; pubbaṅgamaṃ seṭṭhaṃ padhānanti attho. Kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyāti catubhūmakakusalānaṃ paṭilābhatthāya pāmokkhaṃ pubbaṅgamaṃ seṭṭhaṃ padhānanti veditabbaṃ.

    ਕਾਯਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਤਿવਿਧਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ। વਾਚਸਿਕੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ। ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੋਤਿ ਤਦੁਭਯਂ। ਇਮਿਨਾ ਆਜੀવਟ੍ਠਮਕਸੀਲਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਂવੁਤੋਤਿ ਪਿਹਿਤੋ; ਸਂવੁਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਪਿਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਸਂવੁਤਦ੍વਾਰਂ ਗੇਹਂ ‘‘ਸਂવੁਤਗੇਹਂ ਪਿਹਿਤਗੇਹ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਏવਮਿਧ ਸਂવੁਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ‘‘ਸਂવੁਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੇਨਾਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਚ ਸਂવਰੇਨ ਚ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤੇਨ વਾ ਸਂવਰੇਨ। ਉਪੇਤੋਤਿਆਦੀਨਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇવ।

    Kāyiko avītikkamoti tividhaṃ kāyasucaritaṃ. Vācasikoti catubbidhaṃ vacīsucaritaṃ. Kāyikavācasikoti tadubhayaṃ. Iminā ājīvaṭṭhamakasīlaṃ pariyādāya dasseti. Saṃvutoti pihito; saṃvutindriyo pihitindriyoti attho. Yathā hi saṃvutadvāraṃ gehaṃ ‘‘saṃvutagehaṃ pihitageha’’nti vuccati, evamidha saṃvutindriyo ‘‘saṃvuto’’ti vutto. Pātimokkhasaṃvarenāti pātimokkhena ca saṃvarena ca, pātimokkhasaṅkhātena vā saṃvarena. Upetotiādīni vuttatthāneva.

    ੫੧੨. ਇਰਿਯਤੀਤਿਆਦੀਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਰਿਯਾਪਥવਿਹਾਰੋ ਕਥਿਤੋ।

    512. Iriyatītiādīhi sattahipi padehi pātimokkhasaṃvarasīle ṭhitassa bhikkhuno iriyāpathavihāro kathito.

    ੫੧੩. ਆਚਾਰਗੋਚਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭਗવਾ ਸਮਣਾਚਰਂ ਸਮਣਗੋਚਰਂ ਕਥੇਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਆਚਾਰੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਚਾਰੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਮਗ੍ਗਕੁਸਲੋ ਪੁਰਿਸੋ ਮਗ੍ਗਂ ਅਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ‘વਾਮਂ ਮੁਞ੍ਚ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਗਣ੍ਹਾ’ਤਿ ਪਠਮਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤਬ੍ਬਂ ਸਭਯਮਗ੍ਗਂ ਉਪ੍ਪਥਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ , ਪਚ੍ਛਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਖੇਮਮਗ੍ਗਂ ਉਜੁਮਗ੍ਗਂ; ਏવਮੇવ ਮਗ੍ਗਕੁਸਲਪੁਰਿਸਸਦਿਸੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਪਠਮਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਟਿਕੁਟ੍ਠਂ ਅਨਾਚਾਰਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਆਚਾਰਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਨਾਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਪੁਰਿਸੇਨ ਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਮਗ੍ਗੋ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ વਾ ਨ વਾ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਮਗ੍ਗੋ ਅਪਣ੍ਣਕੋ, ਇਨ੍ਦੇਨ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ વਜਿਰਂ વਿਯ, ਅવਿਰਜ੍ਝਨਕੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਗਰਂਯੇવ ਸਮੋਸਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪੁਰਿਸੋ ਮਗ੍ਗਕੁਸਲੋਤਿ ਖੋ, ਤਿਸ੍ਸ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੪)।

    513. Ācāragocaraniddese kiñcāpi bhagavā samaṇācaraṃ samaṇagocaraṃ kathetukāmo ‘‘ācāragocarasampannoti atthi ācāro, atthi anācāro’’ti padaṃ uddhari. Yathā pana maggakusalo puriso maggaṃ acikkhanto ‘vāmaṃ muñca dakkhiṇaṃ gaṇhā’ti paṭhamaṃ muñcitabbaṃ sabhayamaggaṃ uppathamaggaṃ ācikkhati , pacchā gahetabbaṃ khemamaggaṃ ujumaggaṃ; evameva maggakusalapurisasadiso dhammarājā paṭhamaṃ pahātabbaṃ buddhappaṭikuṭṭhaṃ anācāraṃ ācikkhitvā pacchā ācāraṃ ācikkhitukāmo ‘‘tattha katamo anācāro’’tiādimāha. Purisena hi ācikkhitamaggo sampajjeyya vā na vā, tathāgatena ācikkhitamaggo apaṇṇako, indena vissaṭṭhaṃ vajiraṃ viya, avirajjhanako nibbānanagaraṃyeva samosarati. Tena vuttaṃ – ‘‘puriso maggakusaloti kho, tissa, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassā’’ti (saṃ. ni. 3.84).

    ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਸਸੀਸਂ ਨਹਾਨੇਨ ਪਹੀਨਸੇਦਮਲਜਲ੍ਲਿਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਾਦਿવਿਭੂਸਨવਿਧਾਨਂ વਿਯ ਪਹੀਨਪਾਪਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਸਮਾਯੋਗੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਦਮਲਜਲ੍ਲਿਕ੍ਕਂ વਿਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਪਠਮਂ ਅਨਾਚਾਰਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ, ਪਹੀਨਸੇਦਮਲਜਲ੍ਲਿਕਸ੍ਸ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਾਦਿવਿਭੂਸਨવਿਧਾਨਂ વਿਯ ਪਚ੍ਛਾ ਆਚਾਰਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤੁਕਾਮੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਨਾਚਾਰੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਿਕੋ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਤਿવਿਧਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ; વਾਚਸਿਕੋ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ; ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੋ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਤਦੁਭਯਂ। ਏવਂ ਆਜੀવਟ੍ਠਮਕਸੀਲਸ੍ਸੇવ વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ।

    Yasmā vā sasīsaṃ nahānena pahīnasedamalajallikassa purisassa mālāgandhavilepanādivibhūsanavidhānaṃ viya pahīnapāpadhammassa kalyāṇadhammasamāyogo sampannarūpo hoti, tasmā sedamalajallikkaṃ viya pahātabbaṃ paṭhamaṃ anācāraṃ ācikkhitvā, pahīnasedamalajallikassa mālāgandhavilepanādivibhūsanavidhānaṃ viya pacchā ācāraṃ ācikkhitukāmopi tattha katamo anācārotiādimāha. Tattha kāyiko vītikkamoti tividhaṃ kāyaduccaritaṃ; vācasiko vītikkamoti catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ; kāyikavācasiko vītikkamoti tadubhayaṃ. Evaṃ ājīvaṭṭhamakasīlasseva vītikkamaṃ dassesi.

    ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨ ਕੇવਲਂ ਕਾਯવਾਚਾਹਿ ਏવ ਅਨਾਚਾਰਂ ਆਚਰਤਿ, ਮਨਸਾਪਿ ਆਚਰਤਿ ਏવ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਅਨਾਚਾਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਿਯਂ ਅਨਾਚਾਰਂ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਲ਼ੁਦਾਨੇਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વੇਲ਼ੁਦਾਨੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਹੇਤੁਕੇਨ વੇਲ਼ੁਦਾਨੇਨ। વਿਹਾਰੇ ਉਟ੍ਠਿਤਞ੍ਹਿ ਅਰਞ੍ਞਤੋ વਾ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਂ વੇਲ਼ੁਂ ‘ਏવਂ ਮੇ ਪਚ੍ਚਯਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਜੀવਿਤਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ ਅਨੇਸਨਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੇਨ ਜੀવਤਿ। ਸੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਗਰਹਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਅਪਾਯਪਰਿਪੂਰਕੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવੇਲ਼ੁਂ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਦਦਨ੍ਤੋ ਕੁਲਦੂਸਕਦੁਕ੍ਕਟਮਾਪਜ੍ਜਤਿ; ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਦਦਮਾਨੋ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਙ੍ਘਿਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਂ ਇਸ੍ਸਰવਤਾਯ ਦੇਤਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮਾਪਜ੍ਜਤਿ ।

    Yasmā pana na kevalaṃ kāyavācāhi eva anācāraṃ ācarati, manasāpi ācarati eva, tasmā taṃ dassetuṃ ‘‘sabbampi dussīlyaṃ anācāro’’ti vuttaṃ. Tattha ekacciyaṃ anācāraṃ vibhajitvā dassento idhekacco veḷudānenātiādimāha. Tattha veḷudānenāti paccayahetukena veḷudānena. Vihāre uṭṭhitañhi araññato vā āharitvā rakkhitagopitaṃ veḷuṃ ‘evaṃ me paccayaṃ dassantī’ti upaṭṭhākānaṃ dātuṃ na vaṭṭati. Evañhi jīvitaṃ kappento anesanāya micchājīvena jīvati. So diṭṭheva dhamme garahaṃ pāpuṇāti, samparāye ca apāyaparipūrako hoti. Attano puggalikaveḷuṃ kulasaṅgahatthāya dadanto kuladūsakadukkaṭamāpajjati; parapuggalikaṃ theyyacittena dadamāno bhaṇḍagghena kāretabbo. Saṅghikepi eseva nayo. Sace pana taṃ issaravatāya deti garubhaṇḍavissajjanamāpajjati .

    ਕਤਰੋ ਪਨ વੇਲ਼ੁ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤਿ, ਕਤਰੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਯੋ ਤਾવ ਅਰੋਪਿਮੋ ਸਯਂਜਾਤਕੋ, ਸੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਨ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ; ਰੋਪਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ। ਸੋ ਪਨ ਪਮਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਤੇਲਨਾਲ਼ਿਪ੍ਪਮਾਣੋਪਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ, ਨ ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤੇਲਨਾਲ਼ਿਯਾ વਾ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡੇਨ વਾ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਫਾਤਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਫਾਤਿਕਮ੍ਮਂ ਤਦਗ੍ਘਨਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਂ વਾ વਟ੍ਟਤਿ, ਊਨਕਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਉਦਕਾਹਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਅਪ੍ਪਹਰਿਤਕਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਂ ਥਾવਰਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਤੋ વਾ ਪਂਸੁਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਸੋਪਾਨਂ વਾ ਅਤ੍ਥਰਾਪੇਤ੍વਾ વਿਸਮਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਸਮਂ ਕਤ੍વਾ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਫਾਤਿਕਮ੍ਮਂ ਅਕਤ੍વਾ ਗਹਿਤੋ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤੇਨੇવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ; ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਅਸਤਿਯਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੇਨ ਯਤ੍ਥ ਗਤੋ ਸਰਤਿ, ਤਤੋ ਪਚ੍ਚਾਹਰਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਅਨ੍ਤਰਾ ਭਯਂ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤવਿਹਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ।

    Kataro pana veḷu garubhaṇḍaṃ hoti, kataro na hotīti? Yo tāva aropimo sayaṃjātako, so saṅghena paricchinnaṭṭhāneyeva garubhaṇḍaṃ, tato paraṃ na garubhaṇḍaṃ; ropitaṭṭhāne sabbena sabbaṃ garubhaṇḍaṃ. So pana pamāṇena paricchinno telanāḷippamāṇopi garubhaṇḍaṃ, na tato heṭṭhā. Yassa pana bhikkhuno telanāḷiyā vā kattaradaṇḍena vā attho, tena phātikammaṃ katvā gahetabbo. Phātikammaṃ tadagghanakaṃ vā atirekaṃ vā vaṭṭati, ūnakaṃ na vaṭṭati. Hatthakammampi udakāharaṇamattaṃ vā appaharitakaraṇamattaṃ vā na vaṭṭati, taṃ thāvaraṃ kātuṃ vaṭṭati. Tasmā pokkharaṇito vā paṃsuṃ uddharitvā sopānaṃ vā attharāpetvā visamaṭṭhānaṃ vā samaṃ katvā gahetuṃ vaṭṭati. Phātikammaṃ akatvā gahito tattha vasanteneva paribhuñjitabbo; pakkamantena saṅghikaṃ katvā ṭhapetvā gantabbaṃ. Asatiyā gahetvā gatena yattha gato sarati, tato paccāharitabbo. Sace antarā bhayaṃ hoti, sampattavihare ṭhapetvā gantabbaṃ.

    ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁਂ ਯਾਚਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ‘ਸਙ੍ਘਿਕੋ’ਤਿ ਦਾਤੁਂ ਨ વਿਸਹਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਯਾਚਨ੍ਤਿ વਾ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ વਾ। ਤਦਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ‘ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ; વੇਲ਼ੁਦਾਨਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਤੇ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਤ੍ਥਾਯ વਾਸਿਫਰਸੁਆਦੀਨਿ વਾ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਂ વਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਹੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। વਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਦਡ੍ਢਗੇਹਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਨ વਾਰੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Manussā vihāraṃ gantvā veḷuṃ yācanti. Bhikkhū ‘saṅghiko’ti dātuṃ na visahanti. Manussā punappunaṃ yācanti vā tajjenti vā. Tadā bhikkhūhi ‘daṇḍakammaṃ katvā gaṇhathā’ti vattuṃ vaṭṭati; veḷudānaṃ nāma na hoti. Sace te daṇḍakammatthāya vāsipharasuādīni vā khādanīyabhojanīyaṃ vā denti, gahetuṃ na vaṭṭati. Vinayaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘daḍḍhagehā manussā gaṇhitvā gacchantā na vāretabbā’’ti vuttaṃ.

    ਸਚੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬੇ વੇਲ਼ੁਦੂਸਿਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਕੋਟ੍ਟਾਪੇਨ੍ਤਾਨਂ વੇਲ਼ੁ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਕੋਟ੍ਟੇਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ‘ਸਮਭਾਗਂ ਲਭਿਸ੍ਸਥਾ’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ; ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯੇવ ‘ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਲਭਿਸ੍ਸਥਾ’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ। ਏવਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ‘ਨਟ੍ਠੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਖਣੇ ਸਤਿ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥ, ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ; વੇਲ਼ੁਦਾਨਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬੇ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਉਟ੍ਠਿਤੇਪਿ, ਉਦਕੇਨ વੁਯ੍ਹਮਾਨવੇਲ਼ੂਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਰੁਕ੍ਖੇਸੁਪਿ ਅਯਮੇવ ਕਥਾਮਗ੍ਗੋ। ਰੁਕ੍ਖੋ ਪਨ ਸੂਚਿਦਣ੍ਡਕਪ੍ਪਮਾਣੋ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤਿ। ਸਙ੍ਘਿਕੇ ਰੁਕ੍ਖੇ ਕੋਟ੍ਟਾਪੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾਪਿ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਆવਾਸਂ ਕਾਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤਿ। વਚਨਪਥਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਕਾਤਬ੍ਬੋ।

    Sace saṅghassa veḷugumbe veḷudūsikā uppajjanti, taṃ akoṭṭāpentānaṃ veḷu nassati, kiṃ kātabbanti? Bhikkhācāre manussānaṃ ācikkhitabbaṃ. Sace koṭṭetuṃ na icchanti ‘samabhāgaṃ labhissathā’ti vattabbā; na icchantiyeva ‘dve koṭṭhāse labhissathā’ti vattabbā. Evampi anicchantesu ‘naṭṭhena attho natthi, tumhākaṃ khaṇe sati daṇḍakammaṃ karissatha, koṭṭetvā gaṇhathā’ti vattabbā; veḷudānaṃ nāma na hoti. Veḷugumbe aggimhi uṭṭhitepi, udakena vuyhamānaveḷūsupi eseva nayo. Rukkhesupi ayameva kathāmaggo. Rukkho pana sūcidaṇḍakappamāṇo garubhaṇḍaṃ hoti. Saṅghike rukkhe koṭṭāpetvā saṅghaṃ anāpucchitvāpi saṅghikaṃ āvāsaṃ kātuṃ labbhati. Vacanapathacchedanatthaṃ pana āpucchitvāva kātabbo.

    ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਕਾਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ? ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਸੀਸੇਨ ਪਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਮਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤੀਸੁ ਗੇਹੇਸੁ ਏਕਂ ਗੇਹਂ ਲਭਤਿ। ਸਚੇ ਦਬ੍ਭਸਮ੍ਭਾਰਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭੂਮਿ ਸਙ੍ਘਿਕਾ, ਏਕਂ ਗੇਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਭਾਗਂ ਲਭਤਿ, ਦ੍વੀਸੁ ਗੇਹੇਸੁ ਏਕਂ ਗੇਹਂ ਲਭਤਿ। ਸਙ੍ਘਿਕਰੁਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਆવਾਸਂ ਬਾਧੇਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਹਾਰੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ? વਟ੍ਟਤਿ। વਚਨਪਥਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਹਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਰੁਕ੍ਖਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤੋ ਲਾਭੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਹਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਰੁਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਆવਾਸਂ ਬਾਧੇਨ੍ਤੇ ਰੁਕ੍ਖਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਹਰਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾ ਹਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ‘ਰੁਕ੍ਖਂ ਮੇ ਦੇਥਾ’ਤਿ ਚੋਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਮੂਲਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਘਿਕੇ ਰੁਕ੍ਖੇ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾવਾਸਂ, ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾવਾਸਂ ਬਾਧੇਨ੍ਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। વਲ੍ਲਿਯਮ੍ਪਿ ਅਯਮੇવ ਕਥਾਮਗ੍ਗੋ। વਲ੍ਲਿ ਪਨ ਯਤ੍ਥ વਿਕ੍ਕਾਯਤਿ, ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ। ਸਾ ਚ ਖੋ ਉਪਡ੍ਢਬਾਹੁਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ; ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વਲ੍ਲਿਖਣ੍ਡਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਨ ਹੋਤਿ।

    Puggalikaṃ kātuṃ labbhati, na labbhatīti? Na labbhati. Hatthakammasīsena pana ekasmiṃ gehe mañcaṭṭhānamattaṃ labbhati, tīsu gehesu ekaṃ gehaṃ labhati. Sace dabbhasambhārā puggalikā honti, bhūmi saṅghikā, ekaṃ gehaṃ katvā samabhāgaṃ labhati, dvīsu gehesu ekaṃ gehaṃ labhati. Saṅghikarukkhe saṅghikaṃ āvāsaṃ bādhente saṅghaṃ anāpucchā hāretuṃ vaṭṭati, na vaṭṭatīti? Vaṭṭati. Vacanapathacchedanatthaṃ pana āpucchitvāva hāretabbo. Sace rukkhaṃ nissāya saṅghassa mahanto lābho hoti, na hāretabbo. Puggalikarukkhe saṅghikaṃ āvāsaṃ bādhente rukkhasāmikassa ācikkhitabbaṃ. Sace harituṃ na icchati, chedāpetvā hāretabbo. ‘Rukkhaṃ me dethā’ti codentassa rukkhaṃ agghāpetvā mūlaṃ dātabbaṃ. Saṅghike rukkhe puggalikāvāsaṃ, puggalike ca puggalikāvāsaṃ bādhentepi eseva nayo. Valliyampi ayameva kathāmaggo. Valli pana yattha vikkāyati, dullabhā hoti, tattha garubhaṇḍaṃ. Sā ca kho upaḍḍhabāhuppamāṇato paṭṭhāya; tato heṭṭhā vallikhaṇḍaṃ garubhaṇḍaṃ na hoti.

    ਪਤ੍ਤਦਾਨਾਦੀਸੁਪਿ ਪਤ੍ਤਦਾਨੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਹੇਤੁਕੇਨ ਪਤ੍ਤਦਾਨੇਨਾਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ વੇਲ਼ੁਦਾਨੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਗਰੁਭਣ੍ਡਤਾਯ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਯਤ੍ਥ વਿਕ੍ਕਾਯਤਿ, ਗਨ੍ਧਿਕਾਦਯੋ ਗਨ੍ਧਪਲਿવੇਠਨਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਾਦਿਸੇ ਦੁਲ੍ਲਭਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤਿ। ਏਸ ਤਾવ ਕਿਂਸੁਕਪਤ੍ਤਕਣ੍ਣਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਤਾਲਪਤ੍ਤਾਦੀਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    Pattadānādīsupi pattadānenāti paccayahetukena pattadānenātiādi sabbaṃ veḷudāne vuttanayeneva veditabbaṃ. Garubhaṇḍatāya panettha ayaṃ vinicchayo. Pattampi hi yattha vikkāyati, gandhikādayo gandhapaliveṭhanādīnaṃ atthāya gaṇhanti, tādise dullabhaṭṭhāneyeva garubhaṇḍaṃ hoti. Esa tāva kiṃsukapattakaṇṇapiḷandhanatālapattādīsu vinicchayo.

    ਤਾਲਪਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਾਲਪਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਯਂਜਾਤੇ ਤਾਲવਨੇ ਸਙ੍ਘੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ। ਰੋਪਿਮਤਾਲੇਸੁ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਣਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪ੍ਪਮਾਣੋਪਿ ਰਿਤ੍ਤਪੋਤ੍ਥਕੋ। ਤਿਣਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਤਿਣਂ ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਮੁਞ੍ਜਪਲਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਪਣ੍ਣਾਦੀਹਿਪਿ ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿਪਿ ਤਿਣੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ। ਇਤਿ ਮੁਞ੍ਜਪਲਾਲਾਦੀਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਮੁਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਂ ਤਿਣਂ, ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਪਣ੍ਣਾਦੀਸੁ ਚ ਏਕਪਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ વਾ ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਂ વਾ ਬਹਿਆਰਾਮੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਤਿਣવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਜਾਤਤਿਣਂ વਾ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮੇ ਚ ਚੇਤਿਯਕਮ੍ਮੇ ਚ ਕਤੇ ਅਤਿਰੇਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਕਮ੍ਮੇ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤવੇਲ਼ੁਮ੍ਹਿਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Tālapaṇṇampi imasmiṃyeva ṭhāne kathetabbaṃ. Tālapaṇṇampi hi sayaṃjāte tālavane saṅghena paricchinnaṭṭhāneyeva garubhaṇḍaṃ, na tato paraṃ. Ropimatālesu sabbampi garubhaṇḍaṃ. Tassa pamāṇaṃ heṭṭhimakoṭiyā aṭṭhaṅgulappamāṇopi rittapotthako. Tiṇampi ettheva pakkhipitvā kathetabbaṃ. Yattha pana tiṇaṃ natthi tattha muñjapalālanāḷikerapaṇṇādīhipi chādenti. Tasmā tānipi tiṇeneva saṅgahitāni. Iti muñjapalālādīsu yaṃkiñci muṭṭhippamāṇaṃ tiṇaṃ, nāḷikerapaṇṇādīsu ca ekapaṇṇampi saṅghassa dinnaṃ vā tatthajātakaṃ vā bahiārāme saṅghassa tiṇavatthumhi jātatiṇaṃ vā rakkhitagopitaṃ garubhaṇḍaṃ hoti. Taṃ pana saṅghakamme ca cetiyakamme ca kate atirekaṃ puggalikakamme dātuṃ vaṭṭati. Heṭṭhā vuttaveḷumhipi eseva nayo.

    ਪੁਪ੍ਫਦਾਨੇ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਰੁਕ੍ਖੇਸੁ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤવਤ੍ਥੇ ਉਪਨੇਨ੍ਤੁ, ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣੇ ਉਪਨੇਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਏવਂ ਨਿਯਮਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਏવ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਪਰਤੀਰੇ ਸਾਮਣੇਰਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਚਿਨਿਤ੍વਾ ਰਾਸਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਪ੍ਫਭਾਜਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਗਣੇਤ੍વਾ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਸਙ੍ਘਂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਦਾਤੁਂ ਲਭਤਿ; ਅਸਮ੍ਮਤੇਨ ਪਨ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਨ ਕਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਦਾਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਕਸ੍ਸ ਨ ਲਭਤੀਤਿ? ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਗੇਹਂ ਹਰਿਤ੍વਾਪਿ ਗੇਹਤੋ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾਪਿ ‘વਤ੍ਥੁਪੂਜਂ ਕਰੋਥਾ’ਤਿ ਦਾਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਤ੍ਥਾਯ ਦਾਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ; ਸੇਸਞਾਤੀਨਂ ਪਨ ਹਰਿਤ੍વਾ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘ਪੂਜਂ ਕਰੋਥਾ’ਤਿ ਦਾਤਬ੍ਬਂ; ਸੇਸਜਨਸ੍ਸ ਪੂਜਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ; ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। વਿਹਾਰੇ ਬਹੂਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘વਿਹਾਰੇ ਬਹੂਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਪੂਜੇਥਾ’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। વਚਨਮਤ੍ਤੇ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ। ‘ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਂ ਆਦਾਯ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ વਦਤਿ, ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਂ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ‘વਿਹਾਰੇ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘ਅਸੁਕਦਿવਸੇ વਿਹਾਰਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮ, ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਚਿਨਿਤੁਂ ਮਾ ਦੇਥਾ’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਕਥੇਤੁਂ ਪਮੁਟ੍ਠਾ। ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਚਿਨਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਾਨਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਸੁਕਦਿવਸੇਯੇવ ਆਰੋਚਯਿਮ੍ਹ – ‘ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਚਿਨਿਤੁਂ ਮਾ ਦੇਥਾ’ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਨ વਾਰਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਤਿ ਮੇ ਪਮੁਟ੍ਠਾ, ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਚਿਨਿਤਮਤ੍ਤਾਨੇવ, ਤਾવ ਨ ਪੂਜਾ ਕਤਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਗਣ੍ਹਥ ਪੂਜੇਥਾ’’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ વਦਤਿ, ਆਮਿਸਂ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।

    Pupphadāne ‘‘ettakesu rukkhesu pupphāni vissajjetvā yāgubhattavatthe upanentu, ettakesu senāsanapaṭisaṅkharaṇe upanentū’’ti evaṃ niyamitaṭṭhāne eva pupphāni garubhaṇḍāni honti. Paratīre sāmaṇerā pupphāni ocinitvā rāsiṃ karonti, pañcaṅgasamannāgato pupphabhājako bhikkhusaṅghaṃ gaṇetvā koṭṭhāse karoti, so sampattaparisāya saṅghaṃ anāpucchitvāva dātuṃ labhati; asammatena pana āpucchitvāva dātabbaṃ. Bhikkhu pana kassa pupphāni dātuṃ labhati, kassa na labhatīti? Mātāpitūnaṃ gehaṃ haritvāpi gehato pakkosāpetvāpi ‘vatthupūjaṃ karothā’ti dātuṃ labhati, piḷandhanatthāya dātuṃ na labhati; sesañātīnaṃ pana haritvā na dātabbaṃ, pakkosāpetvā ‘pūjaṃ karothā’ti dātabbaṃ; sesajanassa pūjanaṭṭhānaṃ sampattassa apaccāsīsantena dātabbaṃ; pupphadānaṃ nāma na hoti. Vihāre bahūni pupphāni pupphanti. Bhikkhunā piṇḍāya carantena manusse disvā ‘vihāre bahūni pupphāni, pūjethā’ti vattabbaṃ. Vacanamatte doso natthi. ‘Manussā khādanīyabhojanīyaṃ ādāya āgamissantī’ti cittena pana na vattabbaṃ. Sace vadati, khādanīyabhojanīyaṃ na paribhuñjitabbaṃ. Manussā attano dhammatāya ‘vihāre pupphāni atthī’ti pucchitvā ‘asukadivase vihāraṃ āgamissāma, sāmaṇerānaṃ pupphāni ocinituṃ mā dethā’ti vadanti. Bhikkhū sāmaṇerānaṃ kathetuṃ pamuṭṭhā. Sāmaṇerehi pupphāni ocinitvā ṭhapitāni. Manussā bhikkhū upasaṅkamitvā ‘‘bhante, mayaṃ tumhākaṃ asukadivaseyeva ārocayimha – ‘sāmaṇerānaṃ pupphāni ocinituṃ mā dethā’ti. Kasmā na vārayitthā’’ti? ‘‘Sati me pamuṭṭhā, pupphāni ocinitamattāneva, tāva na pūjā katā’’ti vattabbaṃ. ‘‘Gaṇhatha pūjethā’’ti na vattabbaṃ. Sace vadati, āmisaṃ na paribhuñjitabbaṃ.

    ਅਪਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਸੁਕਗਾਮવਾਸਿਨੋ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਮਾ ਓਚਿਨਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੂਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ ਆਮਿਸਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨ ਬਹੁਕਾ, ਸਾਮਣੇਰੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਹ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਚਿਨਿਤੁਂ ਆਣਾਪੇਥਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖਾ ਲਦ੍ਧਾ; ਯੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਯਮੇવ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਉਪਾਸਕਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਯਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰੇ ਪੁਤ੍ਤੇ વਾ ਭਾਤਿਕੇ વਾ ਕਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਚਿਨਾਪੇਤੁਂ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ; ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ।

    Aparo bhikkhu sāmaṇerānaṃ ācikkhati ‘‘asukagāmavāsino pupphāni mā ocinitthā’’ti āhaṃsūti. Manussāpi āmisaṃ āharitvā dānaṃ datvā vadanti – ‘‘amhākaṃ manussā na bahukā, sāmaṇere amhehi saha pupphāni ocinituṃ āṇāpethā’’ti. ‘‘Sāmaṇerehi bhikkhā laddhā; ye bhikkhācāraṃ na gacchanti, te sayameva jānissanti, upāsakā’’ti vattabbaṃ. Ettakaṃ nayaṃ labhitvā sāmaṇere putte vā bhātike vā katvā pupphāni ocināpetuṃ doso natthi; pupphadānaṃ nāma na hoti.

    ਫਲਦਾਨੇ ਫਲਮ੍ਪਿ ਪੁਪ੍ਫਂ વਿਯ ਨਿਯਮਿਤਮੇવ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤਿ। વਿਹਾਰੇ ਬਹੁਕਮ੍ਹਿ ਫਲਾਫਲੇ ਸਤਿ ਅਫਾਸੁਕਮਨੁਸ੍ਸਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਚਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ‘ਸਙ੍ਘਿਕ’ਨ੍ਤਿ ਦਾਤੁਂ ਨ ਉਸ੍ਸਹਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਿਨੋ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭਾਸਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਫਲੇਹਿ વਾ ਰੁਕ੍ਖੇਹਿ વਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤਿਕਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ – ‘ਅਸੁਕੇਸੁ ਚ ਰੁਕ੍ਖੇਸੁ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਫਲਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ, ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ વਾ ਰੁਕ੍ਖੇਸੁ ਫਲਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ ਨ વਾਰੇਤਬ੍ਬਾ’ਤਿ। ਚੋਰਾ ਪਨ ਇਸ੍ਸਰਾ વਾ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ ਨ વਾਰੇਤਬ੍ਬਾ; ਕੁਦ੍ਧਾ ਤੇ ਸਕਲવਿਹਾਰਮ੍ਪਿ ਨਾਸੇਯ੍ਯੁਂ। ਆਦੀਨવੋ ਪਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    Phaladāne phalampi pupphaṃ viya niyamitameva garubhaṇḍaṃ hoti. Vihāre bahukamhi phalāphale sati aphāsukamanussā āgantvā yācanti. Bhikkhū ‘saṅghika’nti dātuṃ na ussahanti. Manussā vippaṭisārino akkosanti paribhāsanti. Tattha kiṃ kātabbanti? Phalehi vā rukkhehi vā paricchinditvā katikā kātabbā – ‘asukesu ca rukkhesu ettakāni phalāni gaṇhantā, ettakesu vā rukkhesu phalāni gaṇhantā na vāretabbā’ti. Corā pana issarā vā balakkārena gaṇhantā na vāretabbā; kuddhā te sakalavihārampi nāseyyuṃ. Ādīnavo pana kathetabboti.

    ਸਿਨਾਨਦਾਨੇ ਸਿਨਾਨਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਕੋਟ੍ਟਿਤਾਨਿ ਨ ਗਰੁਭਣ੍ਡਾਨਿ। ਅਕੋਟ੍ਟਿਤੋ ਰੁਕ੍ਖਤ੍ਤਚੋવ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ। ਚੁਣ੍ਣਂ ਪਨ ਅਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਰਜਨਨਿਪਕ੍ਕਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਚੁਣ੍ਣਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ। ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਿ ਯਤ੍ਥ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ। ਸਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਤਿਂਸਪਲਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਪ੍ਪਮਾਣਾવ ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨ ਗਰੁਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ।

    Sinānadāne sinānacuṇṇāni koṭṭitāni na garubhaṇḍāni. Akoṭṭito rukkhattacova garubhaṇḍaṃ. Cuṇṇaṃ pana agilānassa rajananipakkaṃ vaṭṭati. Gilānassa yaṃkiñci cuṇṇaṃ vaṭṭatiyeva. Mattikāpi ettheva pakkhipitvā kathetabbā. Mattikāpi yattha dullabhā hoti, tattheva garubhaṇḍaṃ. Sāpi heṭṭhimakoṭiyā tiṃsapalaguḷapiṇḍappamāṇāva tato heṭṭhā na garubhaṇḍanti.

    ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਦਾਨੇ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਮੇવ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ। ਯੇਸਂ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਸਙ੍ਘਤੋ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠવਾਰੋ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਯੇਹਿ ਪਨ ‘ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਾਨਿ ਆਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾਰਂ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਤੇ ਅਤਿਰੇਕਾਨਿ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਏਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਮਾਲ਼ਕਤੋ ਬਹੂਨਿ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਾਨਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਦੇવਸਿਕਂ ਏਕੇਕਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ વਸਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਗਣਯਿਤ੍વਾ ਯਤ੍ਤਕਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਤਕਾਨੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ; ਅਨ੍ਤਰਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਸੁ વਾ ਆਗਤੇਸੁ ਦਿਸਂ વਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾਨਿ।

    Dantakaṭṭhadāne dantakaṭṭhaṃ acchinnakameva garubhaṇḍaṃ. Yesaṃ sāmaṇerānaṃ saṅghato dantakaṭṭhavāro pāpuṇāti, te attano ācariyupajjhāyānaṃ pāṭiyekkaṃ dātuṃ na labhanti. Yehi pana ‘ettakāni dantakaṭṭhāni āharitabbānī’ti paricchinditvā vāraṃ gahitāni, te atirekāni ācariyupajjhāyānaṃ dātuṃ labhanti. Ekena bhikkhunā dantakaṭṭhamāḷakato bahūni dantakaṭṭhāni na gahetabbāni, devasikaṃ ekekameva gahetabbaṃ. Pāṭiyekkaṃ vasantenāpi bhikkhusaṅghaṃ gaṇayitvā yattakāni attano pāpuṇanti tattakāneva gahetvā gantabbaṃ; antarā āgantukesu vā āgatesu disaṃ vā pakkamantena āharitvā gahitaṭṭhāneyeva ṭhapetabbāni.

    ਚਾਟੁਕਮ੍ਯਤਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਚਾਟੁਕਮ੍ਯਤਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਾਸਂ વਿਯ ਨੀਚਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਰਸ੍ਸ ਖਲਿਤવਚਨਮ੍ਪਿ ਸਣ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਿਯਕਾਮਤਾਯ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹવਚਨਂ। ਮੁਗ੍ਗਸੂਪ੍ਯਤਾਯਾਤਿ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪਸਮਾਨਾਯ ਸਚ੍ਚਾਲਿਕੇਨ ਜੀવਿਤਕਪ੍ਪਨਤਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਯਥਾ ਹਿ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪੇ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਬਹੂ ਮੁਗ੍ਗਾ ਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਥੋਕਾ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਏવਮੇવ ਸਚ੍ਚਾਲਿਕੇਨ ਜੀવਿਤਕਪ੍ਪਕੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਬਹੁ ਅਲਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਕਂ ਸਚ੍ਚਂ। ਯਥਾ વਾ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪવਿਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਮੇવ ਸਚ੍ਚਾਲਿਕવੁਤ੍ਤਿਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪવਿਟ੍ਠવਾਚਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ; ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਂ વਿਯ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਧਾਰਾਯ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਸਾ ਮੁਸਾવਾਦਿਤਾ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪ੍ਯਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਪਾਰਿਭਟਯਤਾਤਿ ਪਰਿਭਟਕਮ੍ਮਭਾવੋ। ਪਰਿਭਟਸ੍ਸ ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪਾਰਿਭਟਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਪਾਰਿਭਟਯਤਾ; ਅਲਙ੍ਕਾਰਕਰਣਾਦੀਹਿ ਦਾਰਕਕੀਲ਼ਾਪਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ।

    Cāṭukamyatāyātiādīsu cāṭukamyatā vuccati attānaṃ dāsaṃ viya nīcaṭṭhāne ṭhapetvā parassa khalitavacanampi saṇṭhapetvā piyakāmatāya paggayhavacanaṃ. Muggasūpyatāyāti muggasūpasamānāya saccālikena jīvitakappanatāyetaṃ adhivacanaṃ. Yathā hi muggasūpe paccante bahū muggā pākaṃ gacchanti, thokā na gacchanti; evameva saccālikena jīvitakappake puggale bahu alikaṃ hoti, appakaṃ saccaṃ. Yathā vā muggasūpassa appavisanaṭṭhānaṃ nāma natthi, evameva saccālikavuttino puggalassa appaviṭṭhavācā nāma natthi; siṅghāṭakaṃ viya icchiticchitadhārāya patiṭṭhāti. Tenassa sā musāvāditā muggasūpyatāti vuttā. Pāribhaṭayatāti paribhaṭakammabhāvo. Paribhaṭassa hi kammaṃ pāribhaṭayaṃ, tassa bhāvo pāribhaṭayatā; alaṅkārakaraṇādīhi dārakakīḷāpanassetaṃ adhivacanaṃ.

    ਜਙ੍ਘਪੇਸਨਿਕਨ੍ਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਰਦੇਸਨ੍ਤਰਾਦੀਸੁ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਗਿਹੀਨਂ ਸਾਸਨਪਟਿਸਾਸਨਹਰਣਂ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਜਙ੍ਘਪੇਸਨਿਕਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ, ਯੇ ਚਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਾਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਮਨવਸੇਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ વਡ੍ਢਕੀਨਮ੍ਪਿ ਸਾਸਨਂ ਹਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮ, ਪੂਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਥਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ; ‘‘ਅਸੁਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਾਮ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ વਾ ਭੇਸਜ੍ਜਂ વਾ ਚੀવਰਂ વਾ ਦੇਨ੍ਤਿ; ‘‘વਿਹਾਰੇ ਪੂਜਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਾਦੀਨਿ વਾ ਧਜਪਤਾਕਾਦੀਨਿ વਾ ਨੀਯ੍ਯਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਹਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ; ਜਙ੍ਘਪੇਸਨਿਕਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦવਾਰੇ ਪਦવਾਰੇ ਦੋਸੋ।

    Jaṅghapesanikanti gāmantaradesantarādīsu tesaṃ tesaṃ gihīnaṃ sāsanapaṭisāsanaharaṇaṃ. Idañhi jaṅghapesanikaṃ nāma attano mātāpitūnaṃ, ye cassa mātāpitaro upaṭṭhahanti, tesaṃ sāsanaṃ gahetvā katthaci gamanavasena vaṭṭati. Cetiyassa vā saṅghassa vā attano vā kammaṃ karontānaṃ vaḍḍhakīnampi sāsanaṃ harituṃ vaṭṭati. Manussā ‘‘dānaṃ dassāma, pūjaṃ karissāma, bhikkhusaṅghassa ācikkhathā’’ti vadanti; ‘‘asukattherassa nāma dethā’’ti piṇḍapātaṃ vā bhesajjaṃ vā cīvaraṃ vā denti; ‘‘vihāre pūjaṃ karothā’’ti mālāgandhavilepanādīni vā dhajapatākādīni vā nīyyādenti, sabbaṃ harituṃ vaṭṭati; jaṅghapesanikaṃ nāma na hoti. Sesānaṃ sāsanaṃ gahetvā gacchantassa padavāre padavāre doso.

    ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨਾਤਿ ਏਤੇਸਂ વਾ વੇਲ਼ੁਦਾਨਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਕਮ੍ਮਂ ਪਿਣ੍ਡਪਟਿਪਿਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਘੁਪ੍ਪਾਦਚੇਤਿਯੁਪ੍ਪਾਦਉਪਟ੍ਠਾਪਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਾਨਂ વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੇਨ ਜੀવਿਤਕਪ੍ਪਨਕਕਮ੍ਮਾਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ। ਬੁਦ੍ਧਪਟਿਕੁਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਗਰਹਿਤੇਨ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧੇਨ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਨਾਚਾਰੋ ਨਾਮ ਕਥੀਯਤਿ। ਆਚਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋ વੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Aññataraññatarenāti etesaṃ vā veḷudānādīnaṃ aññataraññatarena vejjakammabhaṇḍāgārikakammaṃ piṇḍapaṭipiṇḍakammaṃ saṅghuppādacetiyuppādaupaṭṭhāpanakammanti evarūpānaṃ vā micchājīvena jīvitakappanakakammānaṃ yena kenaci. Buddhapaṭikuṭṭhenāti buddhehi garahitena paṭisiddhena. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ sabbopi anācāro nāma kathīyati. Ācāraniddeso vuttapaṭipakkhanayeneva veditabbo.

    ੫੧੪. ਗੋਚਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਪਠਮਂ ਅਗੋਚਰਸ੍ਸ વਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਗੋਚਰੋਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗੋਚਰੋ, ਅਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗੋਚਰੋ। વੇਸਿਯਾ ਗੋਚਰੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ વੇਸਿਯਗੋਚਰੋ; ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવવਸੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ વੇਸਿਯਾ ਨਾਮ ਰੂਪੂਪਜੀવਿਨਿਯੋ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਸੁਲਭਜ੍ਝਾਚਾਰਤਾਮਿਤ੍ਤਸਤ੍ਥવਸਿਨੇਹવਸੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ વੇਸਿਯਾਗੋਚਰੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਆਰਕ੍ਖવਿਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਏવਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਚਿਰਂ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤੋਪਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮੋ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਨਸ੍ਸਤਿ; ਸਚੇਪਿ ਨ ਨਸ੍ਸਤਿ ਗਰਹਂ ਲਭਤਿ। ਦਕ੍ਖਿਣਾવਸੇਨ ਪਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। વਿਧવਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮਤਪਤਿਕਾ વਾ ਪવੁਤ੍ਥਪਤਿਕਾ વਾ। ਥੁਲ੍ਲਕੁਮਾਰਿਯੋਤਿ ਮਹਲ੍ਲਿਕਾ ਅਨਿવਿਟ੍ਠਕੁਮਾਰਿਯੋ। ਪਣ੍ਡਕਾਤਿ ਲੋਕਾਮਿਸਨਿਸ੍ਸਿਤਕਥਾਬਹੁਲਾ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਕਿਲੇਸਾ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਨਪੁਂਸਕਾ। ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇ ਆਦੀਨવੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਪਿਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਮ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ। ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਨ੍ਥવવਸੇਨ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਨਾਸੇਨ੍ਤਿ। ਗਿਲਾਨਪੁਚ੍ਛਕੇਨ ਪਨ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪੂਜਨਤ੍ਥਾਯਪਿ ਓવਾਦਦਾਨਤ੍ਥਾਯਪਿ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ।

    514. Gocaraniddesepi paṭhamaṃ agocarassa vacane kāraṇaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Tattha ca gocaroti piṇḍapātādīnaṃ atthāya upasaṅkamituṃ yuttaṭṭhānaṃ gocaro, ayuttaṭṭhānaṃ agocaro. Vesiyā gocaro assāti vesiyagocaro; mittasanthavavasena upasaṅkamitaṭṭhānanti attho. Tattha vesiyā nāma rūpūpajīviniyo yena kenacideva sulabhajjhācāratāmittasatthavasinehavasena upasaṅkamanto vesiyāgocaro nāma hoti. Tasmā evaṃ upasaṅkamituṃ na vaṭṭati. Kiṃ kāraṇā? Ārakkhavipattito. Evaṃ upasaṅkamantassa hi ciraṃ rakkhitagopitopi samaṇadhammo katipāheneva nassati; sacepi na nassati garahaṃ labhati. Dakkhiṇāvasena pana upasaṅkamantena satiṃ upaṭṭhāpetvā upasaṅkamitabbaṃ. Vidhavā vuccanti matapatikā vā pavutthapatikā vā. Thullakumāriyoti mahallikā aniviṭṭhakumāriyo. Paṇḍakāti lokāmisanissitakathābahulā ussannakilesā avūpasantapariḷāhā napuṃsakā. Tesaṃ sabbesampi upasaṅkamane ādīnavo vuttanayeneva veditabbo. Bhikkhunīsupi eseva nayo. Apica bhikkhū nāma ussannabrahmacariyā honti, tathā bhikkhuniyo. Te aññamaññaṃ santhavavasena katipāheneva rakkhitagopitasamaṇadhammaṃ nāsenti. Gilānapucchakena pana gantuṃ vaṭṭati. Bhikkhunā pupphāni labhitvā pūjanatthāyapi ovādadānatthāyapi gantuṃ vaṭṭatiyeva.

    ਪਾਨਾਗਾਰਨ੍ਤਿ ਸੁਰਾਪਾਨਘਰਂ। ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯਕਰੇਹਿ ਸੁਰਾਸੋਣ੍ਡੇਹਿ ਅવਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਹ ਸੋਣ੍ਡવਸੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ; ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯੋ ਹੋਤਿ। ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਰਾਜੂਹੀਤਿਆਦੀਸੁ ਰਾਜਾਨੋਤਿ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਅਨਭਿਸਿਤ੍ਤਾ વਾ ਯੇ ਰਜ੍ਜਂ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਤਿ ਰਾਜੂਨਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਦਿਸਾਯ ਮਹਤਿਯਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਮਤ੍ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ વਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਾ ਬਾਹਿਰਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ। ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕਾਤਿ ਭਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕਾ। ਏਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਗ੍ਗਜਾਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Pānāgāranti surāpānagharaṃ. Taṃ brahmacariyantarāyakarehi surāsoṇḍehi avivittaṃ hoti. Tattha tehi saddhiṃ saha soṇḍavasena upasaṅkamituṃ na vaṭṭati; brahmacariyantarāyo hoti. Saṃsaṭṭho viharati rājūhītiādīsu rājānoti abhisittā vā hontu anabhisittā vā ye rajjaṃ anusāsanti. Rājamahāmattāti rājūnaṃ issariyasadisāya mahatiyā issariyamattāya samannāgatā. Titthiyāti viparītadassanā bāhiraparibbājakā. Titthiyasāvakāti bhattivasena tesaṃ paccayadāyakā. Etehi saddhiṃ saṃsaggajāto hotīti attho.

    ਅਨਨੁਲੋਮਿਕੇਨ ਸਂਸਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕਸਂਸਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨਨੁਲੋਮੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਸਲ੍ਲੇਖਪਰਿਹਾਨਿਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਹਸੋਕਿਤਾ, ਸਹਨਨ੍ਦਿਤਾ, ਸਮਸੁਖਦੁਕ੍ਖਤਾ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਨਤਾ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਰੁਚਿਸਮਾਚਾਰਤਾ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਰੁਚਿਸਮਾਚਾਰਭਾવਾવਹੋ વਾ ਸਿਨੇਹਬਹੁਮਾਨਸਨ੍ਥવੋ। ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੋਤਿ। ਇਤਰੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿਗਹਣਂ। ਤੇਸਂ ਪਨ વਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਦ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    Ananulomikena saṃsaggenāti ananulomikasaṃsaggo nāma tissannaṃ sikkhānaṃ ananulomo paccanīkasaṃsaggo, yena brahmacariyantarāyaṃ paññattivītikkamaṃ sallekhaparihāniñca pāpuṇāti, seyyathidaṃ – rājarājamahāmattehi saddhiṃ sahasokitā, sahananditā, samasukhadukkhatā, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanāva yogaṃ āpajjanatā, titthiyatitthiyasāvakehi saddhiṃ ekacchandarucisamācāratā ekacchandarucisamācārabhāvāvaho vā sinehabahumānasanthavo. Tattha rājarājamahāmattehi saddhiṃ saṃsaggo brahmacariyantarāyaṃ karoti. Itarehi titthiyasāvakehi tesaṃ laddhigahaṇaṃ. Tesaṃ pana vādaṃ bhinditvā attano laddhiṃ gaṇhāpetuṃ samatthena upasaṅkamituṃ vaṭṭati.

    ਇਦਾਨਿ ਅਪਰੇਨਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਗੋਚਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਯਾਨਿ વਾ ਪਨ ਤਾਨਿ ਕੁਲਾਨੀਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਸਦ੍ਧਾવਿਰਹਿਤਾਨਿ; ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ, ਸਙ੍ਘੋ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਨ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਿ। ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਨ੍ਨਂ ਅਨਾવਿਲਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਅਕ੍ਕੋਸਕਪਰਿਭਾਸਕਾਨੀਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਕਾਨਿ ਚੇવ ਪਰਿਭਾਸਕਾਨਿ ਚ; ‘ਚੋਰੋਸਿ, ਬਾਲੋਸਿ, ਮੂਲ਼੍ਹੋਸਿ, ਓਟ੍ਠੋਸਿ, ਗੋਣੋਸਿ, ਗਦ੍ਰਭੋਸਿ, ਆਪਾਯਿਕੋਸਿ, ਨੇਰਯਿਕੋਸਿ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋਸਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਸੁਗਤਿ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ’ਤਿ ਏવਂ ਦਸਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸવਤ੍ਥੂਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ; ‘ਹੋਤੁ, ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਪਹਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਾਮ , વਧਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਏવਂ ਭਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਰਿਭਾਸਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨਤ੍ਥਮੇવ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਅਹਿਤਕਾਮਾਨੀਤਿ ਅਹਿਤਮੇવ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਹਿਤਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਅਫਾਸੁਕਕਾਮਾਨੀਤਿ ਫਾਸੁਕਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਫਾਸੁਕਮੇવ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਅਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮਾਨੀਤਿ ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹਿ ਖੇਮਂ ਨਿਬ੍ਭਯਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਭਯਮੇવ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਾਮਣੇਰਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਸਾਮਣੇਰਿਯੋਪਿ। ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਰਣਗਤਾਨਞ੍ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਸਾਨਂ ਤਾਨਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾਨਿਯੇવ। ਤਥਾਰੂਪਾਨਿ ਕੁਲਾਨੀਤਿ ਏવਰੂਪਾਨਿ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲਾਦੀਨਿ ਕੁਲਾਨਿ। ਸੇવਤੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવਤਿ। ਭਜਤੀਤਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ। ਪਯਿਰੁਪਾਸਤੀਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ વੇਸਿਯਾਦਿਗੋਚਰਸ੍ਸ વੇਸਿਯਾਦਿਕੋ, ਰਾਜਾਦਿਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ ਰਾਜਾਦਿਕੋ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਕੁਲਾਦਿਸੇવਕਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਕੁਲਾਦਿਕੋ ਚਾਤਿ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰੋਪਿ ਅਯੁਤ੍ਤਗੋਚਰੋ ਅਗੋਚਰੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Idāni aparenapi pariyāyena agocaraṃ dassetuṃ yāni vā pana tāni kulānītiādi āraddhaṃ. Tattha assaddhānīti buddhādīsu saddhāvirahitāni; buddho sabbaññū, dhammo niyyāniko, saṅgho suppaṭipannoti na saddahanti. Appasannānīti cittaṃ pasannaṃ anāvilaṃ kātuṃ na sakkonti. Akkosakaparibhāsakānīti akkosakāni ceva paribhāsakāni ca; ‘corosi, bālosi, mūḷhosi, oṭṭhosi, goṇosi, gadrabhosi, āpāyikosi, nerayikosi, tiracchānagatosi, natthi tuyhaṃ sugati, duggatiyeva pāṭikaṅkhā’ti evaṃ dasahi akkosavatthūhi akkosanti; ‘hotu, idāni taṃ paharissāma, bandhissāma , vadhissāmā’ti evaṃ bhayadassanena paribhāsanti cāti attho. Anatthakāmānīti atthaṃ na icchanti, anatthameva icchanti. Ahitakāmānīti ahitameva icchanti, hitaṃ na icchanti. Aphāsukakāmānīti phāsukaṃ na icchanti, aphāsukameva icchanti. Ayogakkhemakāmānīti catūhi yogehi khemaṃ nibbhayaṃ na icchanti, sabhayameva icchanti. Bhikkhūnanti ettha sāmaṇerāpi saṅgahaṃ gacchanti. Bhikkhunīnanti ettha sikkhamānasāmaṇeriyopi. Sabbesampi hi bhagavantaṃ uddissa pabbajitānañceva saraṇagatānañca catunnampi parisānaṃ tāni anatthakāmāniyeva. Tathārūpāni kulānīti evarūpāni khattiyakulādīni kulāni. Sevatīti nissāya jīvati. Bhajatīti upasaṅkamati. Payirupāsatīti punappunaṃ upasaṅkamati. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ vesiyādigocarassa vesiyādiko, rājādisaṃsaṭṭhassa rājādiko, assaddhakulādisevakassa assaddhakulādiko cāti tippakāropi ayuttagocaro agocaroti veditabbo.

    ਤਸ੍ਸ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਗੋਚਰਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। વੇਸਿਯਾਦਿਕੋ ਤਾવ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਅਗੋਚਰੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਥਾਹ – ‘‘ਕੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਗੋਚਰੋ ਪਰવਿਸਯੋ? ਯਦਿਦਂ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੭੨) ਰਾਜਾਦਿਕੋ ਝਾਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਅਨੁਪਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾਸਨਿਚਕ੍ਕਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋ ਚ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਕੁਲਾਦਿਕੋ ਸਦ੍ਧਾਹਾਨਿਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਸਾવਹਨਤੋ ਅਗੋਚਰੋਤਿ।

    Tassa iminā pariyāyena agocaratā veditabbā. Vesiyādiko tāva pañcakāmaguṇanissayato agocaroti veditabbo, yathāha – ‘‘ko ca, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo? Yadidaṃ pañca kāmaguṇā’’ti (saṃ. ni. 5.372) rājādiko jhānānuyogassa anupanissayato lābhasakkārāsanicakkanipphādanato diṭṭhivipattihetuto ca, assaddhakulādiko saddhāhānicittasantāsāvahanato agocaroti.

    ਗੋਚਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨ વੇਸਿਯਗੋਚਰੋਤਿਆਦੀਨਿ વੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਓਪਾਨਭੂਤਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਓਪਾਨਭੂਤਾਨੀਤਿ ਉਦਪਾਨਭੂਤਾਨਿ; ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਚਾਤੁਮਹਾਪਥੇ ਖਤਪੋਕ੍ਖਰਣੀ વਿਯ, ਯਥਾਸੁਖਂ ਓਗਾਹਨਕ੍ਖਮਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਮਹਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਸਦਿਸਾਨਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਗੇਹੇ ਕਾਲਤ੍ਥਮ੍ਭੋ ਯੁਤ੍ਤੋਯੇવ । ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਚ੍ਚਯવੇਕਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਏਕਦਿવਸਂ ਭੇਸਜ੍ਜવਤ੍ਤਮੇવ ਸਟ੍ਠਿ ਕਹਾਪਣਾਨਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ। ਕਾਸਾવਪਜ੍ਜੋਤਾਨੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਨਿવਤ੍ਥਪਾਰੁਤਾਨਂ ਕਾਸਾવਾਨਂਯੇવ ਪਭਾਯ ਏਕੋਭਾਸਾਨਿ ਭੂਤਪਾਲਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਸਦਿਸਾਨਿ। ਇਸਿવਾਤਪਟਿવਾਤਾਨੀਤਿ ਗੇਹਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਇਸੀਨਂ ਚੀવਰવਾਤੇਨ ਚੇવ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਾਦਿਜਨਿਤਸਰੀਰવਾਤੇਨ ਚ ਪਟਿવਾਤਾਨਿ ਪવਾਯਿਤਾਨਿ વਿਨਿਦ੍ਧੁਤਕਿਬ੍ਬਿਸਾਨਿ વਾ।

    Gocaraniddese na vesiyagocarotiādīni vuttapaṭipakkhavasena veditabbāni. Opānabhūtānītiādīsu pana opānabhūtānīti udapānabhūtāni; bhikkhusaṅghassa, cātumahāpathe khatapokkharaṇī viya, yathāsukhaṃ ogāhanakkhamāni cittamahāmattassa gehasadisāni. Tassa kira gehe kālatthambho yuttoyeva . Gharadvāraṃ sampattānaṃ bhikkhūnaṃ paccayavekallaṃ nāma natthi. Ekadivasaṃ bhesajjavattameva saṭṭhi kahāpaṇāni nikkhamanti. Kāsāvapajjotānīti bhikkhubhikkhunīhi nivatthapārutānaṃ kāsāvānaṃyeva pabhāya ekobhāsāni bhūtapālaseṭṭhikulasadisāni. Isivātapaṭivātānīti gehaṃ pavisantānaṃ nikkhamantānañca bhikkhubhikkhunīsaṅkhātānaṃ isīnaṃ cīvaravātena ceva samiñjanapasāraṇādijanitasarīravātena ca paṭivātāni pavāyitāni viniddhutakibbisāni vā.

    ੫੧੫. ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਤਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਣੁਮਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਣੁਪ੍ਪਮਾਣਾ। વਜ੍ਜਾਤਿ ਦੋਸਾ। ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ વਜ੍ਜਾਨੀਤਿ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ વਜ੍ਜਾਨਿ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਾਨੀਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤਕਾਨਿ ਖੁਦ੍ਦਕਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ। ਓਰਮਤ੍ਤਕਾਨੀਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਤੋਪਿ ਓਰਿਮਪ੍ਪਮਾਣਤ੍ਤਾ ਓਰਮਤ੍ਤਕਾਨਿ। ਲਹੁਸਾਨੀਤਿ ਲਹੁਕਾਨਿ। ਲਹੁਸਮ੍ਮਤਾਨੀਤਿ ਲਹੂਤਿ ਸਮ੍ਮਤਾਨਿ। ਸਂਯਮਕਰਣੀਯਾਨੀਤਿ ਸਂਯਮੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਪਟਿਕਮ੍ਮਾਨਿ। ਸਂવਰਕਰਣੀਯਾਨੀਤਿ ਸਂવਰੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਂવਰੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਪਟਿਕਮ੍ਮਾਨਿ। ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਰਣੀਯਾਨੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਪਟਿਕਮ੍ਮਾਨਿ। ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾਨੀਤਿ ਮਨਸਾ ਆવਜ੍ਜਿਤਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਪਟਿਕਮ੍ਮਾਨਿ। ਕਾਨਿ ਪਨ ਤਾਨੀਤਿ? ਦਿવਾવਿਹਾਰવਾਸੀ ਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવ ਆਹ – ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਗਮਨੀਯਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤਕਾਨਿ ਯਾਨਿ ‘ਨ ਪੁਨ ਏવਰੂਪਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਮਨਸਾ ਆવਜ੍ਜਿਤਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾવਿਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮੇਤਂ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਪਨਸ੍ਸ ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ – ‘‘ਇਦਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲਸ੍ਸੇવ ਭਾਜਨੀਯਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਲਹੁਕਂ ਦੁਕ੍ਕਟਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਇਧ વਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વੁਟ੍ਠਾਨਾવਿਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮੇਤਂ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਤਿਇਮੇਸੂਤਿ ਏવਂਪਕਾਰੇਸੁ ਇਮੇਸੁ। વਜ੍ਜਦਸ੍ਸਾવੀਤਿ વਜ੍ਜਤੋ ਦੋਸਤੋ ਦਸ੍ਸਨਸੀਲੋ। ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸ ਭਯਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਭਯਤੋ ਦਸ੍ਸਨਸੀਲੋ। ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀਤਿ ਇਧ ਨਿਨ੍ਦਾવਹਨਤੋ, ਆਯਤਿਂ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਤੋ, ਉਪਰਿਗੁਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣਤੋ, વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਜਨਨਤੋ ਚ ਏਤੇਨ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਦੀਨવਤੋ ਦਸ੍ਸਨਸੀਲੋ।

    515. Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvitāniddese aṇumattānīti aṇuppamāṇā. Vajjāti dosā. Yāni tāni vajjānīti yāni tāni garahitabbaṭṭhena vajjāni. Appamattakānīti parittamattakāni khuddakappamāṇāni. Oramattakānīti parittatopi orimappamāṇattā oramattakāni. Lahusānīti lahukāni. Lahusammatānīti lahūti sammatāni. Saṃyamakaraṇīyānīti saṃyamena kattabbapaṭikammāni. Saṃvarakaraṇīyānīti saṃvarena kātabbāni saṃvarena kattabbapaṭikammāni. Cittuppādakaraṇīyānīti cittuppādamattena kattabbapaṭikammāni. Manasikārapaṭibaddhānīti manasā āvajjitamatteneva kattabbapaṭikammāni. Kāni pana tānīti? Divāvihāravāsī sumatthero tāva āha – ‘‘anāpattigamanīyāni cittuppādamattakāni yāni ‘na puna evarūpaṃ karissāmī’ti manasā āvajjitamatteneva sujjhanti. Adhiṭṭhānāvikammaṃ nāmetaṃ kathita’’nti. Antevāsiko panassa tipiṭakacūḷanāgatthero panāha – ‘‘idaṃ pātimokkhasaṃvarasīlasseva bhājanīyaṃ. Tasmā sabbalahukaṃ dukkaṭadubbhāsitaṃ idha vajjanti veditabbaṃ. Vuṭṭhānāvikammaṃ nāmetaṃ kathita’’nti. Itiimesūti evaṃpakāresu imesu. Vajjadassāvīti vajjato dosato dassanasīlo. Bhayadassāvīti catubbidhassa bhayassa kāraṇattā bhayato dassanasīlo. Ādīnavadassāvīti idha nindāvahanato, āyatiṃ dukkhavipākato, upariguṇānaṃ antarāyakaraṇato, vippaṭisārajananato ca etena nānappakārena ādīnavato dassanasīlo.

    ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾવੀਤਿ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਸੀਲੋ। ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ? ਆਚਰਿਯਤ੍ਥੇਰવਾਦੇ ਤਾવ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਗਮਨੀਯਤਾਯ ਸਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾવਿਕਮ੍ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਕਥਿਤਂ। ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਤ੍ਥੇਰવਾਦੇ ਤਾવ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਗਮਨੀਯਤਾਯ ਸਤਿ વੁਟ੍ਠਾਨਾવਿਕਮ੍ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਕਥਿਤਂ।

    Nissaraṇadassāvīti yaṃ tattha nissaraṇaṃ tassa dassanasīlo. Kiṃ panettha nissaraṇanti? Ācariyattheravāde tāva ‘‘anāpattigamanīyatāya sati adhiṭṭhānāvikammaṃ nissaraṇa’’nti kathitaṃ. Antevāsikattheravāde tāva ‘‘āpattigamanīyatāya sati vuṭṭhānāvikammaṃ nissaraṇa’’nti kathitaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਣੁਮਤ੍ਤਾਨਿ વਜ੍ਜਾਨਿ વਜ੍ਜਤੋ ਭਯਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨਾਮ। ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਯਂ ਨਯੋ ਕਥਿਤੋ – ਪਰਮਾਣੁ ਨਾਮ, ਅਣੁ ਨਾਮ, ਤਜ੍ਜਾਰੀ ਨਾਮ, ਰਥਰੇਣੁ ਨਾਮ, ਲਿਕ੍ਖਾ ਨਾਮ, ਊਕਾ ਨਾਮ, ਧਞ੍ਞਮਾਸੋ ਨਾਮ, ਅਙ੍ਗੁਲਂ ਨਾਮ, વਿਦਤ੍ਥਿ ਨਾਮ, ਰਤਨਂ ਨਾਮ, ਯਟ੍ਠਿ ਨਾਮ, ਉਸਭਂ ਨਾਮ, ਗਾવੁਤਂ ਨਾਮ, ਯੋਜਨਂ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ‘ਪਰਮਾਣੁ’ ਨਾਮ ਆਕਾਸਕੋਟ੍ਠਾਸਿਕੋ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਨਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸੇવ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ‘ਅਣੁ’ ਨਾਮ ਭਿਤ੍ਤਿਚ੍ਛਿਦ੍ਦਤਾਲਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਹਿ ਪવਿਟ੍ਠਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮੀਸੁ વਟ੍ਟਿ વਟ੍ਟਿ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ‘ਤਜ੍ਜਾਰੀ’ ਨਾਮ ਗੋਪਥਮਨੁਸ੍ਸਪਥਚਕ੍ਕਪਥੇਸੁ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ‘ਰਥਰੇਣੁ’ ਨਾਮ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਲ੍ਲੀਯਤਿ। ਲਿਕ੍ਖਾਦਯੋ ਪਾਕਟਾ ਏવ। ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਪਰਮਾਣવੋ ਏਕਸ੍ਸ ਅਣੁਨੋ ਪਮਾਣਂ। ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਅਣੂ ਏਕਾਯ ਤਜ੍ਜਾਰਿਯਾ ਪਮਾਣਂ। ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਤਜ੍ਜਾਰਿਯੋ ਏਕੋ ਰਥਰੇਣੁ। ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਰਥਰੇਣੂ ਏਕਾ ਲਿਕ੍ਖਾ। ਸਤ੍ਤ ਲਿਕ੍ਖਾ ਏਕਾ ਊਕਾ। ਸਤ੍ਤ ਊਕਾ ਏਕੋ ਧਞ੍ਞਮਾਸੋ। ਸਤ੍ਤਧਞ੍ਞਮਾਸਪ੍ਪਮਾਣਂ ਏਕਂ ਅਙ੍ਗੁਲਂ। ਤੇਨਙ੍ਗੁਲੇਨ ਦ੍વਾਦਸਙ੍ਗੁਲਾਨਿ વਿਦਤ੍ਥਿ। ਦ੍વੇ વਿਦਤ੍ਥਿਯੋ ਰਤਨਂ। ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਯਟ੍ਠਿ। ਤਾਯ ਯਟ੍ਠਿਯਾ વੀਸਤਿ ਯਟ੍ਠਿਯੋ ਉਸਭਂ। ਅਸੀਤਿ ਉਸਭਾਨਿ ਗਾવੁਤਂ। ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਗਾવੁਤਾਨਿ ਯੋਜਨਂ। ਤੇਨ ਯੋਜਨੇਨ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਸਤਸਹਸ੍ਸੁਬ੍ਬੇਧੋ ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ। ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਣੁਮਤ੍ਤਂ વਜ੍ਜਂ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਸਤਸਹਸ੍ਸੁਬ੍ਬੇਧਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਸਦਿਸਂ ਕਤ੍વਾ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ – ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਣੁਮਤ੍ਤਾਨਿ વਜ੍ਜਾਨਿ ਭਯਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨਾਮ। ਯੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਲਹੁਕਂ ਦੁਕ੍ਕਟਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਮਤ੍ਤਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਦਿਸਂ ਕਤ੍વਾ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ – ਅਯਂ ਅਣੁਮਤ੍ਤਾਨਿ વਜ੍ਜਾਨਿ વਜ੍ਜਤੋ ਭਯਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨਾਮਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Tattha tathārūpo bhikkhu aṇumattāni vajjāni vajjato bhayato passati nāma. Taṃ dassetuṃ ayaṃ nayo kathito – paramāṇu nāma, aṇu nāma, tajjārī nāma, rathareṇu nāma, likkhā nāma, ūkā nāma, dhaññamāso nāma, aṅgulaṃ nāma, vidatthi nāma, ratanaṃ nāma, yaṭṭhi nāma, usabhaṃ nāma, gāvutaṃ nāma, yojanaṃ nāma. Tattha ‘paramāṇu’ nāma ākāsakoṭṭhāsiko maṃsacakkhussa āpāthaṃ nāgacchati, dibbacakkhusseva āgacchati. ‘Aṇu’ nāma bhitticchiddatālacchiddehi paviṭṭhasūriyarasmīsu vaṭṭi vaṭṭi hutvā paribbhamanto paññāyati. ‘Tajjārī’ nāma gopathamanussapathacakkapathesu chijjitvā ubhosu passesu uggantvā tiṭṭhati. ‘Rathareṇu’ nāma tattha tattheva allīyati. Likkhādayo pākaṭā eva. Etesu pana chattiṃsa paramāṇavo ekassa aṇuno pamāṇaṃ. Chattiṃsa aṇū ekāya tajjāriyā pamāṇaṃ. Chattiṃsa tajjāriyo eko rathareṇu. Chattiṃsa rathareṇū ekā likkhā. Satta likkhā ekā ūkā. Satta ūkā eko dhaññamāso. Sattadhaññamāsappamāṇaṃ ekaṃ aṅgulaṃ. Tenaṅgulena dvādasaṅgulāni vidatthi. Dve vidatthiyo ratanaṃ. Satta ratanāni yaṭṭhi. Tāya yaṭṭhiyā vīsati yaṭṭhiyo usabhaṃ. Asīti usabhāni gāvutaṃ. Cattāri gāvutāni yojanaṃ. Tena yojanena aṭṭhasaṭṭhiyojanasatasahassubbedho sinerupabbatarājā. Yo bhikkhu aṇumattaṃ vajjaṃ aṭṭhasaṭṭhiyojanasatasahassubbedhasinerupabbatasadisaṃ katvā daṭṭhuṃ sakkoti – ayaṃ bhikkhu aṇumattāni vajjāni bhayato passati nāma. Yopi bhikkhu sabbalahukaṃ dukkaṭadubbhāsitamattaṃ paṭhamapārājikasadisaṃ katvā daṭṭhuṃ sakkoti – ayaṃ aṇumattāni vajjāni vajjato bhayato passati nāmāti veditabbo.

    ੫੧੬. ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂਤਿਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ। ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਾਧਾਰਣਾਪਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਿਕ੍ਖਾ ਏવ ਨਾਮ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ। ਸਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਾਧਾਰਣਾਪਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸਿਕ੍ਖਾ ਏવ ਨਾਮ। ਸਾਮਣੇਰਸਿਕ੍ਖਮਾਨਸਾਮਣੇਰੀਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਪવਿਟ੍ਠਾ। ਉਪਾਸਕਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ। ਸਾ ਪਞ੍ਚਸੀਲਦਸਸੀਲવਸੇਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਉਪਾਸਿਕਾਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਉਪਾਸਿਕਾਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾ। ਸਾਪਿ ਪਞ੍ਚਸੀਲਦਸਸੀਲવਸੇਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ વਟ੍ਟਤਿ। ਉਪਾਸਕਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾ ਯਾવ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਾ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਏવ ਸਿਕ੍ਖਤਿ। ਸੇਸਸਿਕ੍ਖਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰવਸੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਾ। ਇਤਿ ਇਮਾਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੂਤਿ ਏવਂਪਕਾਰਾਸੁ ਏਤਾਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ। ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਿਕ੍ਖਂ। ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਿਕ੍ਖਂ। ਅਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਸੇਸਾਭਾવਤੋ ਅਸੇਸਂ; ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਪੁਨ ਪਾਕਤਿਕਕਰਣਤੋ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ। ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ વਤ੍ਤਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਪੂਰੇਤਿ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂ’’ਤਿ।

    516. Samādāya sikkhati sikkhāpadesūtipadaniddese bhikkhusikkhāti bhikkhūhi sikkhitabbasikkhā. Sā bhikkhunīhi sādhāraṇāpi asādhāraṇāpi bhikkhusikkhā eva nāma. Bhikkhunīsikkhāti bhikkhunīhi sikkhitabbasikkhā. Sāpi bhikkhūhi sādhāraṇāpi asādhāraṇāpi bhikkhunīsikkhā eva nāma. Sāmaṇerasikkhamānasāmaṇerīnaṃ sikkhāpi ettheva paviṭṭhā. Upāsakasikkhāti upāsakehi sikkhitabbasikkhā. Sā pañcasīladasasīlavasena vaṭṭati. Upāsikāsikkhāti upāsikāhi sikkhitabbasikkhā. Sāpi pañcasīladasasīlavasena vaṭṭati. Tattha bhikkhubhikkhunīnaṃ sikkhā yāva arahattamaggā vaṭṭati. Upāsakaupāsikānaṃ sikkhā yāva anāgāmimaggā. Tatrāyaṃ bhikkhu attanā sikkhitabbasikkhāpadesu eva sikkhati. Sesasikkhā pana atthuddhāravasena sikkhāpadassa atthadassa dassanatthaṃ vuttā. Iti imāsu sikkhāsūti evaṃpakārāsu etāsu sikkhāsu. Sabbena sabbanti sabbena sikkhāsamādānena sabbaṃ sikkhaṃ. Sabbathā sabbanti sabbena sikkhitabbākārena sabbaṃ sikkhaṃ. Asesaṃ nissesanti sesābhāvato asesaṃ; satisammosena bhinnassāpi sikkhāpadassa puna pākatikakaraṇato nissesaṃ. Samādāya vattatīti samādiyitvā gahetvā vattati. Tena vuccatīti yena kāraṇena etaṃ sabbaṃ sikkhāpadaṃ sabbena sikkhitabbākārena samādiyitvā sikkhati pūreti, tena vuccati ‘‘samādāya sikkhati sikkhāpadesū’’ti.

    ੫੧੭-੮. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਤਿਪਦਦ੍વਯਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਠਮવਚਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਆਚਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ।

    517-8. Indriyesu guttadvāro bhojane mattaññūtipadadvayassa niddese kaṇhapakkhassa paṭhamavacane payojanaṃ ācāraniddese vuttanayeneva veditabbaṃ. Tattha katamā indriyesu aguttadvāratātiādīsu pana yaṃ vattabbaṃ, taṃ sabbaṃ nikkhepakaṇḍavaṇṇanāyaṃ vuttameva.

    ੫੧੯. ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਂ; ਇਮਿਨਾ ਪਠਮਯਾਮਞ੍ਚੇવ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਤਿ । ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਪਰਰਤ੍ਤਂ; ਇਮਿਨਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਞ੍ਚੇવ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੋ ਪਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਿਦ੍ਦਾਕਿਲਮਥવਿਨੋਦਨੋਕਾਸੋਤਿ ਨ ਗਹਿਤੋ। ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਨ੍ਤਿ ਜਾਗਰਿਯਸ੍ਸ ਅਸੁਪਨਭਾવਸ੍ਸ ਅਨੁਯੋਗਂ। ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਅਨੁਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਸੇવਨਂ ਭਾવਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ। ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨਸ੍ਸ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿવਸਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੋ, ਮਜ੍ਝਨ੍ਹੋ, ਸਾਯਨ੍ਹੋਤਿ ਤਯੋਪਿ ਦਿવਸਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਗਹਿਤਾ। ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਦਿવਸਂ ਇਮਿਨਾ ਇਰਿਯਾਪਥਦ੍વਯੇਨੇવ વਿਹਰਨ੍ਤੋ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆવਰਣਤੋ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿਪਿ ਨੀવਰਣੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ। ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ વਿਸੋਧੇਤਿ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ। ਠਾਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਗਹਿਤਂ, ਚਙ੍ਕਮਨਿਸਜ੍ਜਾਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਮੇવ। ਪਠਮਯਾਮਨ੍ਤਿ ਸਕਲਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਠਮਯਾਮੇ। ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਸ੍ਸ ਛਟ੍ਠਕੋਟ੍ਠਾਸਸਙ੍ਖਾਤੇ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ।

    519. Jāgariyānuyoganiddese pubbarattāpararattanti ettha aḍḍharattasaṅkhātāya rattiyā pubbe pubbarattaṃ; iminā paṭhamayāmañceva pacchābhattañca gaṇhāti . Rattiyā pacchā apararattaṃ; iminā pacchimayāmañceva purebhattañca gaṇhāti. Majjhimayāmo panassa bhikkhuno niddākilamathavinodanokāsoti na gahito. Jāgariyānuyoganti jāgariyassa asupanabhāvassa anuyogaṃ. Anuyutto hotīti taṃ anuyogasaṅkhātaṃ āsevanaṃ bhāvanaṃ anuyutto hoti sampayutto. Niddese panassa idha bhikkhu divasanti pubbaṇho, majjhanho, sāyanhoti tayopi divasakoṭṭhāsā gahitā. Caṅkamena nisajjāyāti sakalampi divasaṃ iminā iriyāpathadvayeneva viharanto. Cittassa āvaraṇato āvaraṇīyehi dhammehi pañcahipi nīvaraṇehi sabbākusaladhammehi vā cittaṃ parisodheti. Tehi dhammehi visodheti parimoceti. Ṭhānaṃ panettha kiñcāpi na gahitaṃ, caṅkamanisajjāsannissitaṃ pana katvā gahetabbameva. Paṭhamayāmanti sakalasmimpi paṭhamayāme. Majjhimayāmanti rattindivassa chaṭṭhakoṭṭhāsasaṅkhāte majjhimayāme.

    ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਮਭੋਗੀਸੇਯ੍ਯਾ, ਪੇਤਸੇਯ੍ਯਾ, ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ, ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸੇਯ੍ਯਾ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਮਭੋਗੀ વਾਮੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਕਾਮਭੋਗੀਸੇਯ੍ਯਾ। ਤੇਸੁ ਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇਨ ਸਯਾਨੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਪੇਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਾ ਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪੇਤਸੇਯ੍ਯਾ; ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤਤ੍ਤਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਟਜਟਿਤਾ ਏਕੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸਯਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਉਤ੍ਤਾਨਾવ ਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੀਹੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਗਰਾਜਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੪੬) ਅਯਂ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ; ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਦ੍વੇ ਪੁਰਿਮਪਾਦੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਦ੍વੇ ਪਚ੍ਛਿਮਪਾਦੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ ਅਨ੍ਤਰਸਤ੍ਥਿਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਪਾਦਪਚ੍ਛਿਮਪਾਦਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਾਨਂ ਠਿਤੋਕਾਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਮਪਾਦਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਸੀਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਯਤਿ; ਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਸਯਿਤ੍વਾ ਪਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਨ ਉਤ੍ਤਸਨ੍ਤੋ ਪਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਸੀਸਂ ਪਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਪਾਦਾਦੀਨਂ ਠਿਤੋਕਾਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਿ; ਸਚੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਠਾਨਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ‘ਨਯਿਦਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਜਾਤਿਯਾ ਨ ਸੂਰਭਾવਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਯਤਿ, ਨ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਮਤਿ; ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾ ਠਿਤੇ ਪਨ ‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਜਾਤਿਯਾ ਚ ਸੂਰਭਾવਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਰੂਪਮਿਦ’ਨ੍ਤਿ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸੀਹવਿਜਮ੍ਭਿਤਂ વਿਜਮ੍ਭਿਤ੍વਾ ਕੇਸਰਭਾਰਂ વਿਧੁਨਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿਤ੍વਾ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸੇਯ੍ਯਾ ਪਨ ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਾਸੁ ਇਧ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਾ ਆਗਤਾ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਇਰਿਯਾਪਥਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਮਸੇਯ੍ਯਾ ਨਾਮ।

    Sīhaseyyanti ettha kāmabhogīseyyā, petaseyyā, sīhaseyyā, tathāgataseyyāti catasso seyyā. Tattha ‘‘yebhuyyena, bhikkhave, kāmabhogī vāmena passena sentī’’ti ayaṃ kāmabhogīseyyā. Tesu hi yebhuyyena dakkhiṇapassena sayāno nāma natthi. ‘‘Yebhuyyena, bhikkhave , petā uttānā sentī’’ti ayaṃ petaseyyā; appamaṃsalohitattā hi aṭṭhisaṅghāṭajaṭitā ekena passena sayituṃ na sakkonti, uttānāva senti. Sīho, bhikkhave, migarājā dakkhiṇena passena seyyaṃ kappeti…pe… attamano hotī’’ti (a. ni. 4.246) ayaṃ sīhaseyyā; tejussadattā hi sīho migarājā dve purimapāde ekasmiṃ ṭhāne dve pacchimapāde ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvā naṅguṭṭhaṃ antarasatthimhi pakkhipitvā purimapādapacchimapādanaṅguṭṭhānaṃ ṭhitokāsaṃ sallakkhetvā dvinnaṃ purimapādānaṃ matthake sīsaṃ ṭhapetvā sayati; divasampi sayitvā pabujjhamāno na uttasanto pabujjhati, sīsaṃ pana ukkhipitvā purimapādādīnaṃ ṭhitokāsaṃ sallakkheti; sace kiñci ṭhānaṃ vijahitvā ṭhitaṃ hoti ‘nayidaṃ tuyhaṃ jātiyā na sūrabhāvassa anurūpa’nti anattamano hutvā tattheva sayati, na gocarāya pakkamati; avijahitvā ṭhite pana ‘tuyhaṃ jātiyā ca sūrabhāvassa ca anurūpamida’nti haṭṭhatuṭṭho uṭṭhāya sīhavijambhitaṃ vijambhitvā kesarabhāraṃ vidhunitvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkamati. Catutthajjhānaseyyā pana tathāgataseyyāti vuccati. Tāsu idha sīhaseyyā āgatā. Ayañhi tejussadairiyāpathattā uttamaseyyā nāma.

    ਪਾਦੇ ਪਾਦਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੇ વਾਮਪਾਦਂ। ਅਚ੍ਚਾਧਾਯਾਤਿ ਅਤਿਆਧਾਯ ਈਸਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗੋਪ੍ਫਕੇਨ ਹਿ ਗੋਪ੍ਫਕੇ ਜਾਣੁਨਾ વਾ ਜਾਣੁਮ੍ਹਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਿਯਮਾਨੇ ਅਭਿਣ੍ਹਂ વੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਾ ਅਫਾਸੁਕਾ ਹੋਤਿ; ਯਥਾ ਪਨ ਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਏવਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਠਪਿਤੇ વੇਦਨਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਾ ਫਾਸੁਕਾ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯਾ’’ਤਿ। ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਸਤਿਯਾ ਚੇવ ਸਮ੍ਪਜਾਨਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਇਮਿਨਾ ਸੁਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਂ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਕਥਿਤਂ। ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾਤਿ ਅਸੁਕવੇਲਾਯ ਨਾਮ ਉਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂ ਉਟ੍ਠਾਨવੇਲਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਂ ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪੇਤ੍વਾ। ਏવਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲੇਯੇવ ਉਟ੍ਠਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋ।

    Pāde pādanti dakkhiṇapāde vāmapādaṃ. Accādhāyāti atiādhāya īsakaṃ atikkamma ṭhapetvā gopphakena hi gopphake jāṇunā vā jāṇumhi saṅghaṭṭiyamāne abhiṇhaṃ vedanā uppajjati, cittaṃ ekaggaṃ na hoti, seyyā aphāsukā hoti; yathā pana na saṅghaṭṭeti, evaṃ atikkamma ṭhapite vedanā nuppajjati, cittaṃ ekaggaṃ hoti, seyyā phāsukā hoti. Tena vuttaṃ ‘‘pāde pādaṃ accādhāyā’’ti. Sato sampajānoti satiyā ceva sampajānapaññāya ca samannāgato hutvā. Iminā supariggāhakaṃ satisampajaññaṃ kathitaṃ. Uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvāti asukavelāya nāma uṭṭhahissāmī’ti evaṃ uṭṭhānavelāparicchedakaṃ uṭṭhānasaññaṃ citte upetvā. Evaṃ katvā nipanno hi yathāparicchinnakāleyeva uṭṭhātuṃ yutto.

    ੫੨੦-੫੨੧. ਸਾਤਚ੍ਚਂ ਨੇਪਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਸਤਤਂ ਪવਤ੍ਤਯਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਾਤਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਂ વੀਰਿਯਞ੍ਚੇવ ਪਰਿਪਾਕਗਤਤ੍ਤਾ ਨੇਪਕ੍ਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪવਤ੍ਤਯਮਾਨੋਯੇવ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ વੀਰਿਯਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਂ ਕਥਿਤਂ, ਪਞ੍ਞਾਪਿ વੀਰਿਯਗਤਿਕਾ ਏવ; વੀਰਿਯੇ ਲੋਕਿਯਮ੍ਹਿ ਲੋਕਿਯਾ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    520-521. Sātaccaṃ nepakkanti satataṃ pavattayitabbato sātaccasaṅkhātaṃ vīriyañceva paripākagatattā nepakkasaṅkhātaṃ paññañca yutto anuyutto pavattayamānoyeva jāgariyānuyogaṃ anuyutto viharatīti attho. Ettha ca vīriyaṃ lokiyalokuttaramissakaṃ kathitaṃ, paññāpi vīriyagatikā eva; vīriye lokiyamhi lokiyā, lokuttare lokuttarāti attho.

    ੫੨੨. ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਬੋਧਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇ ਭવਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੇ ਸਮੂਹਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਲੋਕਿਯਾਯਪਿ ਭਾવਨਾਯ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਏਕਤੋ ਪવਤ੍ਤਨਸਮਤ੍ਥੇ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਯੇવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤੇ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾવ ਕਥਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

    522. Bodhipakkhiyānaṃdhammānanti catusaccabodhisaṅkhātassa maggañāṇassa pakkhe bhavānaṃ dhammānaṃ. Ettāvatā sabbepi sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme samūhato gahetvā lokiyāyapi bhāvanāya ekārammaṇe ekato pavattanasamatthe bojjhaṅgeyeva dassento satta bojjhaṅgātiādimāha. Te lokiyalokuttaramissakāva kathitāti veditabbā. Sesamettha heṭṭhā vuttanayattā uttānatthameva.

    ੫੨੩. ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਾવ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਰਤੋ ਗਮਨਂ। ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿવਤ੍ਤਨਂ। ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਚਤੂਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਗਮਨੇ ਤਾવ ਪੁਰਤੋ ਕਾਯਂ ਅਭਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ ਨਾਮ, ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ ਨਾਮ। ਠਾਨੇਪਿ ਠਿਤਕੋવ ਕਾਯਂ ਪੁਰਤੋ ਓਨਾਮੇਨ੍ਤੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ ਨਾਮ, ਪਚ੍ਛਤੋ ਅਪਨਾਮੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ ਨਾਮ। ਨਿਸਜ੍ਜਾਯਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋવ ਆਸਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਅਙ੍ਗਾਭਿਮੁਖੋ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ ਨਾਮ, ਪਚ੍ਛਿਮਅਙ੍ਗਪ੍ਪਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਾਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ ਨਾਮ। ਨਿਪਜ੍ਜਾਯਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    523. Abhikkantetiādiniddese abhikkante paṭikkanteti ettha tāva abhikkantaṃ vuccati purato gamanaṃ. Paṭikkantanti nivattanaṃ. Tadubhayampi catūsu iriyāpathesu labbhati. Gamane tāva purato kāyaṃ abhiharanto abhikkamati nāma, paṭinivattanto paṭikkamati nāma. Ṭhānepi ṭhitakova kāyaṃ purato onāmento abhikkamati nāma, pacchato apanāmento paṭikkamati nāma. Nisajjāyapi nisinnakova āsannassa purimaaṅgābhimukho saṃsaranto abhikkamati nāma, pacchimaaṅgappadesaṃ paccāsaṃsaranto paṭikkamati nāma. Nipajjāyapi eseva nayo.

    ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਕਾਰੀ, ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸ੍ਸੇવ વਾ ਕਾਰੀ। ਸੋ ਹਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਕਰੋਤੇવ, ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞવਿਰਹਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਯਸ੍ਮਾ ਸਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Sampajānakārī hotīti sampajaññena sabbakiccakārī, sampajaññasseva vā kārī. So hi abhikkantādīsu sampajaññaṃ karoteva, na katthaci sampajaññavirahito hoti. Taṃ pana sampajaññaṃ yasmā satisampayuttameva hoti, tenassa niddese ‘‘sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamatī’’ti vuttaṃ.

    ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ વਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ વਾ ਨ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ; ਸਤਿਯਾ ਪਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਯੇવ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ ਚੇવ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ ਚ; ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਓਤਾਰੇਤਿ। ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ – ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਚਿਤ੍ਤવਸੇਨੇવ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਗਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਅਤ੍ਥਾਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ‘ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’। ਤਤ੍ਥ ਚ ‘ਅਤ੍ਥੋ’ਤਿ ਚੇਤਿਯਦਸ੍ਸਨਬੋਧਿਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਘਦਸ੍ਸਨਥੇਰਦਸ੍ਸਨਅਸੁਭਦਸ੍ਸਨਾਦਿવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਤੋ વਡ੍ਢਿ। ਚੇਤਿਯਂ વਾ ਬੋਧਿਂ વਾ ਦਿਸ੍વਾਪਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਂ, ਸਙ੍ਘਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਙ੍ਘਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤਦੇવ ਖਯવਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਥੇਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਸਂ ਓવਾਦੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ, ਅਸੁਭਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤਦੇવ ਖਯવਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਾਤ੍ਥਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਆਮਿਸਤੋਪਿ વਡ੍ਢਿ ਅਤ੍ਥੋਯੇવ; ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।

    Ayañhi abhikkamanto vā paṭikkamanto vā na muṭṭhassatī asampajāno hoti; satiyā pana samannāgato paññāya ca sampajānoyeva abhikkamati ceva paṭikkamati ca; sabbesu abhikkamādīsu catubbidhaṃ sampajaññaṃ otāreti. Catubbidhañhi sampajaññaṃ – sātthakasampajaññaṃ, sappāyasampajaññaṃ, gocarasampajaññaṃ, asammohasampajaññanti. Tattha abhikkamanacitte uppanne cittavaseneva agantvā ‘kinnu me ettha gatena attho atthi, natthī’ti atthānatthaṃ pariggahetvā atthapariggaṇhanaṃ ‘sātthakasampajaññaṃ’. Tattha ca ‘attho’ti cetiyadassanabodhidassanasaṅghadassanatheradassanaasubhadassanādivasena dhammato vaḍḍhi. Cetiyaṃ vā bodhiṃ vā disvāpi hi buddhārammaṇaṃ pītiṃ, saṅghadassanena saṅghārammaṇaṃ pītiṃ uppādetvā tadeva khayavayato sammasanto arahattaṃ pāpuṇāti. There disvā tesaṃ ovāde patiṭṭhāya, asubhaṃ disvā tattha paṭhamajjhānaṃ uppādetvā tadeva khayavayato sammasanto arahattaṃ pāpuṇāti. Tasmā etesaṃ dassanaṃ sātthaṃ. Keci pana ‘‘āmisatopi vaḍḍhi atthoyeva; taṃ nissāya brahmacariyānuggahāya paṭipannattā’’ti vadanti.

    ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਗਮਨੇ ਸਪ੍ਪਾਯਾਸਪ੍ਪਾਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ‘ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚੇਤਿਯਦਸ੍ਸਨਂ ਤਾવ ਸਾਤ੍ਥਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਮਹਤਿਯਾ ਪੂਜਾਯ ਦਸਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਨ੍ਤਰੇ ਪਰਿਸਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ , ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਭવਾਨੁਰੂਪਂ ਇਤ੍ਥਿਯੋਪਿ ਪੁਰਿਸਾਪਿ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਰੂਪਕਾਨਿ વਿਯ ਸਞ੍ਚਰਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਲੋਭੋ, ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਪਟਿਘੋ, ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨੇ ਮੋਹੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਜੀવਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨਂ વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਅਨ੍ਤਰਾਯਾਭਾવੇ ਸਪ੍ਪਾਯਂ। ਬੋਧਿਦਸ੍ਸਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਙ੍ਘਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਮਹਾਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨੇવ ਜਨਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਚੇવ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਚ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਹੋਤਿ; ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਭਾવੇ ਸਪ੍ਪਾਯਂ ਹੋਤਿ। ਮਹਾਪਰਿਸਪਰਿવਾਰਾਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Tasmiṃ pana gamane sappāyāsappāyaṃ pariggahetvā sappāyapariggaṇhanaṃ ‘sappāyasampajaññaṃ’, seyyathidaṃ – cetiyadassanaṃ tāva sātthaṃ. Sace pana cetiyassa mahatiyā pūjāya dasadvādasayojanantare parisā sannipatanti , attano vibhavānurūpaṃ itthiyopi purisāpi alaṅkatapaṭiyattā cittakammarūpakāni viya sañcaranti, tatra cassa iṭṭhe ārammaṇe lobho, aniṭṭhe paṭigho, asamapekkhane moho uppajjati, kāyasaṃsaggāpattiṃ vā āpajjati, jīvitabrahmacariyānaṃ vā antarāyo hoti. Evaṃ taṃ ṭhānaṃ asappāyaṃ hoti. Vuttappakāraantarāyābhāve sappāyaṃ. Bodhidassanepi eseva nayo. Saṅghadassanampi sātthaṃ. Sace pana antogāme mahāmaṇḍapaṃ kāretvā sabbarattiṃ dhammassavanaṃ karontesu manussesu vuttappakāreneva janasannipāto ceva antarāyo ca hoti. Evaṃ taṃ ṭhānaṃ asappāyaṃ hoti; antarāyābhāve sappāyaṃ hoti. Mahāparisaparivārānaṃ therānaṃ dassanepi eseva nayo.

    ਅਸੁਭਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਂ। ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਇਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਏਕੋ ਕਿਰ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਮਣੇਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਤ੍ਥਾਯ ਗਤੋ। ਸਾਮਣੇਰੋ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਸੁਭਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਦੇવ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਤੀਣਿ ਫਲਾਨਿ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਦਹਰੋ ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਮਣੇਰਾ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਿ। ਸੋ ‘ਮਯਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍વੇ ਕਥਾ ਨਾਮ ਨ ਕਥਿਤਪੁਬ੍ਬਾ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਉਪਰਿવਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਟਿવਚਨਂ ਅਦਾਸਿ। ‘‘ਏਹੀ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੋ ਏਕવਚਨੇਨੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਿਨਾ ਤਾવ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਯਾ ਠਿਤੋਕਾਸੇ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੋ ਠਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਤੇਨ ਪਤ੍ਤવਿਸੇਸਮੇવ ਪਾਪੁਣਿ। ਏવਂ ਏਕਂ ਅਸੁਭਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਜਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਜਾਤਂ। ਏવਂ ਸਾਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਪਨੇਤਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਮਾਤੁਗਾਮਾਸੁਭਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ, ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਚ ਪੁਰਿਸਾਸੁਭਂ, ਸਭਾਗਮੇવ ਸਪ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਪ੍ਪਾਯਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਨਾਮ।

    Asubhadassanampi sātthaṃ. Tadatthadīpanatthañca idaṃ vatthu – eko kira daharabhikkhu sāmaṇeraṃ gahetvā dantakaṭṭhatthāya gato. Sāmaṇero maggā okkamitvā purato gacchanto asubhaṃ disvā paṭhamajjhānaṃ nibbattetvā tadeva pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasanto tīṇi phalāni sacchikatvā uparimaggatthāya kammaṭṭhānaṃ pariggahetvā aṭṭhāsi. Daharo taṃ apassanto ‘‘sāmaṇerā’’ti pakkosi. So ‘mayā pabbajitadivasato paṭṭhāya bhikkhunā saddhiṃ dve kathā nāma na kathitapubbā, aññasmiṃ divase uparivisesaṃ nibbattessāmī’ti cintetvā ‘‘kiṃ, bhante’’ti paṭivacanaṃ adāsi. ‘‘Ehī’’ti ca vutto ekavacaneneva āgantvā ‘‘bhante, iminā tāva maggena gantvā mayā ṭhitokāse muhuttaṃ puratthābhimukho ṭhatvā olokethā’’ti āha. So tathā katvā tena pattavisesameva pāpuṇi. Evaṃ ekaṃ asubhaṃ dvinnaṃ janānaṃ atthāya jātaṃ. Evaṃ sātthampi panetaṃ purisassa mātugāmāsubhaṃ asappāyaṃ, mātugāmassa ca purisāsubhaṃ, sabhāgameva sappāyanti. Evaṃ sappāyapariggaṇhanaṃ sappāyasampajaññaṃ nāma.

    ਏવਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਾਤ੍ਥਸਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਪਨ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਰੁਚਿਯਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗੋਚਰਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਗੋਚਰੇ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਗਮਨਂ ‘ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸਾવਿਭਾવਨਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਚਤੁਕ੍ਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ –

    Evaṃ pariggahitasātthasappāyassa pana aṭṭhatiṃsāya kammaṭṭhānesu attano cittaruciyaṃ kammaṭṭhānasaṅkhātaṃ gocaraṃ uggahetvā bhikkhācāragocare taṃ gahetvāva gamanaṃ ‘gocarasampajaññaṃ’ nāma. Tassāvibhāvanatthaṃ idaṃ catukkaṃ veditabbaṃ –

    ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹਰਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਨ ਹਰਤਿ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਨ ਨੇવ ਹਰਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਰਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿવਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤ੍વਾ, ਤਥਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਯਾਮੇ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇਪਿ ਨਿਸਜ੍ਜਾਚਙ੍ਕਮੇਹਿ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਪਗੇવ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣવਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖੇ ਉਦਕਂ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਂ ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਾਨਿ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਤਿ, ਸੋ ਸਰੀਰਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਉਸੁਮਂ ਗਾਹਾਪੇਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવੇਲਾਯ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨੇવ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਸੇਨਾਸਨਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋવ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸਚੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾવ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਪવਿਸਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਚੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ ਸੋਪਾਨਮੂਲੇ ਠਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹਿਤਭਣ੍ਡਂ વਿਯ ਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਮਹਨ੍ਤਂ ਚੇਤਿਯਂ ਚੇ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਚੇ, ਤਥੇવ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣਂ ਪਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ વਿਯ ਨਿਪਚ੍ਚਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Idhekacco bhikkhu harati na paccāharati, ekacco na harati paccāharati, ekacco pana neva harati na paccāharati, ekacco harati ca paccāharati ca. Tattha yo bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhetvā, tathā rattiyā paṭhamayāme majjhimayāme seyyaṃ kappetvā pacchimayāmepi nisajjācaṅkamehi vītināmetvā pageva cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇavattaṃ katvā bodhirukkhe udakaṃ āsiñcitvā pānīyaṃ paribhojanīyaṃ paccupaṭṭhāpetvā ācariyupajjhāyavattādīni sabbāni khandhakavattāni samādāya vattati, so sarīraparikammaṃ katvā senāsanaṃ pavisitvā dve tayo pallaṅke usumaṃ gāhāpento kammaṭṭhānaṃ anuyuñjitvā, bhikkhācāravelāya uṭṭhahitvā kammaṭṭhānasīseneva pattacīvaramādāya senāsanato nikkhamitvā kammaṭṭhānaṃ manasikarontova cetiyaṅgaṇaṃ gantvā, sace buddhānussatikammaṭṭhānaṃ hoti taṃ avissajjetvāva cetiyaṅgaṇaṃ pavisati, aññaṃ ce kammaṭṭhānaṃ hoti sopānamūle ṭhatvā hatthena gahitabhaṇḍaṃ viya taṃ ṭhapetvā buddhārammaṇaṃ pītiṃ gahetvā cetiyaṅgaṇaṃ āruyha mahantaṃ cetiyaṃ ce, tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā catūsu ṭhānesu vanditabbaṃ, khuddakaṃ ce, tatheva padakkhiṇaṃ katvā aṭṭhasu ṭhānesu vanditabbaṃ. Cetiyaṃ vanditvā bodhiyaṅgaṇaṃ pattenāpi buddhassa bhagavato sammukhā viya nipaccākāraṃ dassetvā bodhi vanditabbā.

    ਸੋ ਏવਂ ਚੇਤਿਯਞ੍ਚ ਬੋਧਿਞ੍ਚ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਾਮਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਪਟਿਸਾਮਿਤਂ ਭਣ੍ਡਕਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ વਿਯ, ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਾਮਸਮੀਪੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨੇવ ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘ਅਯ੍ਯੋ ਨੋ ਆਗਤੋ’ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਸਨਸਾਲਾਯ વਾ ਗੇਹੇ વਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਯਾਗੁਂ ਦਤ੍વਾ ਯਾવ ਭਤ੍ਤਂ ਨ ਨਿਟ੍ਠਾਤਿ ਤਾવ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ વਾ ਸੋਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਨ ਕਥਾਪੇਨ੍ਤਿ ‘‘ਜਨਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਕਥਾ ਨਾਮ ਕਾਤਬ੍ਬਾਯੇવਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ વਦਨ੍ਤਿ। ਧਮ੍ਮਕਥਾ ਹਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨੇવ ਆਹਾਰਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ વਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਯਮਾਨੇਹਿਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਅਨੁਗਤੋવ ਗਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤੇ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ।

    So evaṃ cetiyañca bodhiñca vanditvā paṭisāmitaṭṭhānaṃ gantvā, paṭisāmitaṃ bhaṇḍakaṃ hatthena gaṇhanto viya, nikkhittakammaṭṭhānaṃ gahetvā gāmasamīpe kammaṭṭhānasīseneva cīvaraṃ pārupitvā gāmaṃ piṇḍāya pavisati. Atha naṃ manussā disvā ‘ayyo no āgato’ti paccuggantvā pattaṃ gahetvā āsanasālāya vā gehe vā nisīdāpetvā yāguṃ datvā yāva bhattaṃ na niṭṭhāti tāva pāde dhovitvā telena makkhetvā purato nisīditvā pañhaṃ vā pucchanti dhammaṃ vā sotukāmā honti. Sacepi na kathāpenti ‘‘janasaṅgahatthaṃ dhammakathā nāma kātabbāyevā’’ti aṭṭhakathācariyā vadanti. Dhammakathā hi kammaṭṭhānavinimuttā nāma natthi. Tasmā kammaṭṭhānasīseneva āhāraṃ paribhuñjitvā anumodanaṃ vatvā nivattiyamānehipi manussehi anugatova gāmato nikkhamitvā tattha te nivattetvā maggaṃ paṭipajjati.

    ਅਥ ਨਂ ਪੁਰੇਤਰਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿਗਾਮੇ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾ ਸਾਮਣੇਰਦਹਰਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਸ੍ਸ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਪੋਰਾਣਕਭਿਕ੍ਖੂ ਕਿਰ ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੋ’ਤਿ ਨ ਮੁਖਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ વਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨੇવ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਂ ਹੋਨ੍ਤਿ? ਮਾਤਿਪਕ੍ਖਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਪਿਤਿਪਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਕਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਏਤੇਸਂ ਪੇਮਂ ਬਹੁਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਆવੁਸੋ, ਯਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿਪਿ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਤਂ ਏਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਨੋ ਏਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਮੇવ, ਏਤੇਸਂ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਨੇવ ਭਯੇ ਭਯਂ, ਨ ਛਾਤਕੇ ਛਾਤਕਂ ਜਾਨਾਮ। ਏਦਿਸਾ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਕਾਰਿਨੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਗੁਣੇ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘ਹਰਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀ’ਤਿ।

    Atha naṃ puretaraṃ nikkhamitvā bahigāme katabhattakiccā sāmaṇeradaharabhikkhū disvā paccuggantvā pattacīvaramassa gaṇhanti. Porāṇakabhikkhū kira ‘amhākaṃ upajjhāyo, amhākaṃ ācariyo’ti na mukhaṃ oloketvā vattaṃ karonti, sampattaparicchedeneva karonti. Te taṃ pucchanti ‘‘bhante, ete manussā tumhākaṃ kiṃ honti? Mātipakkhato sambandhā pitipakkhato’’ti? ‘‘Kiṃ disvā pucchathā’’ti? ‘‘Tumhesu etesaṃ pemaṃ bahumāna’’nti. ‘‘Āvuso, yaṃ mātāpitūhipi dukkaraṃ taṃ ete manussā amhākaṃ karonti. Pattacīvarampi no etesaṃ santakameva, etesaṃ ānubhāvena neva bhaye bhayaṃ, na chātake chātakaṃ jānāma. Edisā nāma amhākaṃ upakārino natthī’’ti tesaṃ guṇe kathento gacchati. Ayaṃ vuccati ‘harati na paccāharatī’ti.

    ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਪਗੇવ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜੋ ਪਜ੍ਜਲਤਿ, ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਰੀਰਤੋ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ વੀਥਿਂ ਨਾਰੋਹਤਿ, ਸੋ ਪਗੇવ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ વੇਗਸਾવ ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗੋਰੂਪਾਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨવੇਲਾਯਮੇવ ਗਾਮਂ ਯਾਗੁਭਿਕ੍ਖਾਯ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਯਾਗੁਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਆਸਨਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿવਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਦ੍વਤ੍ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜੋਧਾਤੁ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਘਟਸਤੇਨ ਨ੍ਹਾਤੋ વਿਯ ਤੇਜੋਧਾਤੁਪਰਿਲ਼ਾਹਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨ ਯਾਗੁਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਮੁਖਞ੍ਚ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਭਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਟ੍ਠਾਨੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨ ਆਹਾਰਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੋਙ੍ਖਾਨੁਪੋਙ੍ਖਂ ਉਪਟ੍ਠਹਮਾਨਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘ਨ ਹਰਤਿ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀ’ਤਿ। ਏਦਿਸਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯਾਗੁਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਗਣਨਪਥਂ વੀਤਿવਤ੍ਤਾ। ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇਯੇવ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਗਾਮੇਸੁ ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਨ ਤਂ ਆਸਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਤ੍ਥ ਯਾਗੁਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ।

    Yassa pana pageva vuttappakāraṃ vattapaṭipattiṃ karontassa kammajatejo pajjalati, anupādinnakaṃ muñcitvā upādinnakaṃ gaṇhāti, sarīrato sedā muccanti, kammaṭṭhānaṃ vīthiṃ nārohati, so pageva pattacīvaramādāya vegasāva cetiyaṃ vanditvā gorūpānaṃ nikkhamanavelāyameva gāmaṃ yāgubhikkhāya pavisitvā yāguṃ labhitvā āsanasālaṃ gantvā pivati. Athassa dvattikkhattuṃ ajjhoharaṇamatteneva kammajatejodhātu upādinnakaṃ muñcitvā anupādinnakaṃ gaṇhāti, ghaṭasatena nhāto viya tejodhātupariḷāhanibbānaṃ patvā kammaṭṭhānasīsena yāguṃ paribhuñjitvā pattañca mukhañca dhovitvā antarābhatte kammaṭṭhānaṃ manasikatvā avasesaṭṭhāne piṇḍāya caritvā kammaṭṭhānasīsena āhāraṃ paribhuñjitvā tato paṭṭhāya poṅkhānupoṅkhaṃ upaṭṭhahamānaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvāva āgacchati. Ayaṃ vuccati ‘na harati paccāharatī’ti. Edisā ca bhikkhū yāguṃ pivitvā vipassanaṃ ārabhitvā buddhasāsane arahattaṃ pattā nāma gaṇanapathaṃ vītivattā. Sīhaḷadīpeyeva tesu tesu gāmesu āsanasālāya na taṃ āsanaṃ atthi, yattha yāguṃ pivitvā arahattaṃ pattā bhikkhū natthīti.

    ਯੋ ਪਮਾਦવਿਹਾਰੀ ਹੋਤਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਸਬ੍ਬવਤ੍ਤਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚવਿਧਚੇਤੋਖੀਲવਿਨਿਬਨ੍ਧਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿਪਿ ਸਞ੍ਞਂ ਅਕਤ੍વਾ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕੇਨ ਗਿਹੀਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਚਰਿਤ੍વਾ ਚ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਚ ਤੁਚ੍ਛੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘ਨੇવ ਹਰਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤੀ’ਤਿ।

    Yo pamādavihārī hoti nikkhittadhuro sabbavattāni bhinditvā pañcavidhacetokhīlavinibandhabaddhacitto viharanto ‘kammaṭṭhānaṃ nāma atthī’tipi saññaṃ akatvā gāmaṃ piṇḍāya pavisitvā ananulomikena gihīsaṃsaggena saṃsaṭṭho caritvā ca bhuñjitvā ca tuccho nikkhamati – ayaṃ vuccati ‘neva harati na paccāharatī’ti.

    ਯੋ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਹਰਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕવਤ੍ਤવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਹਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਦਸਮ੍ਪਿ વੀਸਮ੍ਪਿ ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਸਤਮ੍ਪਿ ਏਕਤੋ વਸਨ੍ਤਾ ਕਤਿਕવਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਨ ਇਣਟ੍ਟਾ, ਨ ਭਯਟ੍ਟਾ, ਨ ਆਜੀવਿਕਾਪਕਤਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ; ਦੁਕ੍ਖਾ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਗਮਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਲੇਸਂ ਗਮਨੇਯੇવ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥ। ਠਾਨੇ, ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ, ਸਯਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਲੇਸਂ ਸਯਨੇਯੇવ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ।

    Yo panāyaṃ ‘‘harati ca paccāharati cā’’ti vutto, so gatapaccāgatikavattavasena veditabbo – atthakāmā hi kulaputtā sāsane pabbajitvā dasampi vīsampi tiṃsampi cattārīsampi paññāsampi satampi ekato vasantā katikavattaṃ katvā viharanti – ‘‘āvuso, tumhe na iṇaṭṭā, na bhayaṭṭā, na ājīvikāpakatā pabbajitā; dukkhā muñcitukāmā panettha pabbajitā. Tasmā gamane uppannakilesaṃ gamaneyeva niggaṇhatha. Ṭhāne, nisajjāya, sayane uppannakilesaṃ sayaneyeva niggaṇhathā’’ti.

    ਤੇ ਏવਂ ਕਤਿਕવਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ, ਅਡ੍ਢਉਸਭਉਸਭਅਡ੍ਢਗਾવੁਤਗਾવੁਤਨ੍ਤਰੇਸੁ ਪਾਸਾਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਾવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਗਮਨੇ ਕਿਲੇਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਨਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਤਥਾ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਸੋ ‘ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੁਯ੍ਹਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਤਕ੍ਕਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਤੇ ਏਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਚੋਦੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ। ਤਥਾ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤੀਤਿ ਸੋ ਏવ ਨਯੋ। ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋਪਿ ਤਂ ਕਿਲੇਸਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋવ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਦਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਉਦ੍ਧਰਤਿ ਚੇ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਪਦੇਸਞ੍ਞੇવ ਏਤਿ, ਆਲਿਨ੍ਦਕવਾਸੀ ਮਹਾਫੁਸ੍ਸਦੇવਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ। ਸੋ ਕਿਰ ਏਕੂਨવੀਸਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤવਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਏવ વਿਹਾਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਕਸਨ੍ਤਾ ਚ વਪਨ੍ਤਾ ਚ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਥੇਰਂ ਤਥਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮਗ੍ਗਮੂਲ਼੍ਹੋ ਉਦਾਹੁ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਮੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਸਮੁਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વੀਸਤਿવਸ੍ਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਰਹਤ੍ਤਪਤ੍ਤਦਿવਸੇ ਚਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ਅਙ੍ਗੁਲੀਹਿ ਦੀਪਂ ਉਜ੍ਜਾਲੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਸਕ੍ਕੋ ਚ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਮਿਂਸੁ। ਤਞ੍ਚ ਓਭਾਸਂ ਦਿਸ੍વਾ વਨવਾਸੀ ਮਹਾਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਤਂ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਓਭਾਸੋ ਅਹੋਸਿ। ਕਿਂ ਸੋ ਓਭਾਸੋ’’ਤਿ? ਥੇਰੋ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਓਭਾਸੋ ਨਾਮ ਦੀਪੋਭਾਸੋਪਿ ਹੋਤਿ, ਮਣਿਓਭਾਸੋਪੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਮਾਹ। ਤਤੋ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਥ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧੋ ‘‘ਆਮਾ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਸਿ।

    Te evaṃ katikavattaṃ katvā bhikkhācāraṃ gacchantā, aḍḍhausabhausabhaaḍḍhagāvutagāvutantaresu pāsāṇā honti, tāya saññāya kammaṭṭhānaṃ manasikarontāva gacchanti. Sace kassaci gamane kileso uppajjati, tattheva naṃ niggaṇhāti. Tathā asakkonto tiṭṭhati. Athassa pacchato āgacchantopi tiṭṭhati. So ‘ayaṃ bhikkhu tuyhaṃ uppannaṃ vitakkaṃ jānāti, ananucchavikaṃ te eta’nti attānaṃ paṭicodetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyabhūmiṃ okkamati. Tathā asakkonto nisīdati. Athassa pacchato āgacchantopi nisīdatīti so eva nayo. Ariyabhūmiṃ okkamituṃ asakkontopi taṃ kilesaṃ vikkhambhetvā kammaṭṭhānaṃ manasikarontova gacchati, na kammaṭṭhānavippayuttena cittena pādaṃ uddharati, uddharati ce paṭinivattitvā purimapadesaññeva eti, ālindakavāsī mahāphussadevatthero viya. So kira ekūnavīsati vassāni gatapaccāgatavattaṃ pūrento eva vihāsi. Manussāpi antarāmagge kasantā ca vapantā ca maddantā ca kammāni ca karontā theraṃ tathāgacchantaṃ disvā ‘‘ayaṃ thero punappunaṃ nivattitvā gacchati, kiṃ nu kho maggamūḷho udāhu kiñci pamuṭṭho’’ti samullapanti. So taṃ anādiyitvā kammaṭṭhānayuttacitteneva samaṇadhammaṃ karonto vīsativassabbhantare arahattaṃ pāpuṇi. Arahattapattadivase cassa caṅkamanakoṭiyaṃ adhivatthā devatā aṅgulīhi dīpaṃ ujjāletvā aṭṭhāsi. Cattāropi mahārājāno sakko ca devānamindo brahmā ca sahampati upaṭṭhānaṃ āgamiṃsu. Tañca obhāsaṃ disvā vanavāsī mahātissatthero taṃ dutiyadivase pucchi – ‘‘rattibhāge āyasmato santike obhāso ahosi. Kiṃ so obhāso’’ti? Thero vikkhepaṃ karonto ‘‘obhāso nāma dīpobhāsopi hoti, maṇiobhāsopī’’ti evamādimāha. Tato ‘‘paṭicchādetha tumhe’’ti nibaddho ‘‘āmā’’ti paṭijānitvā ārocesi.

    ਕਾਲ਼વਲ੍ਲਿਮਣ੍ਡਪવਾਸੀ ਮਹਾਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ ਚ। ਸੋਪਿ ਕਿਰ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤવਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ‘ਪਠਮਂ ਤਾવ ਭਗવਤੋ ਮਹਾਪਧਾਨਂ ਪੂਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਠਾਨਚਙ੍ਕਮਮੇવ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ; ਪੁਨ ਸੋਲ਼ਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤવਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਯੁਤ੍ਤੇਨੇવ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਦਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ વਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਧਤੇ ਪਾਦੇ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਗਾਮਸੀਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘ਗਾવੀ ਨੁ ਖੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨੁ ਖੋ’ਤਿ ਆਸਙ੍ਕਨੀਯਪ੍ਪਦੇਸੇ ਠਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਕਚ੍ਛਕਨ੍ਤਰਤੋ ਉਦਕੇਨ ਪਤ੍ਤਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਉਦਕਗਣ੍ਡੂਸਂ ਕਰੋਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ‘ਮਾ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਦਾਤੁਂ વਾ વਨ੍ਦਿਤੁਂ વਾ ਆਗਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ‘ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਹੋਥਾ’ਤਿ વਚਨਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਅਹੋਸੀ’ਤਿ। ‘ਅਜ੍ਜ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਤਿਮੀ’ਤਿ ਦਿવਸਂ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਗਣਨਂ વਾ ਪਞ੍ਹਂ વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਪਨ ਉਦਕਂ ਗਿਲਿਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਤਿ; ਸਚੇ ਦਿવਸਾਦਿਪੁਚ੍ਛਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਿਕ੍ਖਮਨવੇਲਾਯਂ ਗਾਮਦ੍વਾਰੇ ਨਿਟ੍ਠੁਭਿਤ੍વਾવ ਯਾਤਿ।

    Kāḷavallimaṇḍapavāsī mahānāgatthero viya ca. Sopi kira gatapaccāgatavattaṃ pūrento ‘paṭhamaṃ tāva bhagavato mahāpadhānaṃ pūjessāmī’ti satta vassāni ṭhānacaṅkamameva adhiṭṭhāsi; puna soḷasa vassāni gatapaccāgatavattaṃ pūretvā arahattaṃ pāpuṇi. So kammaṭṭhānayutteneva cittena pādaṃ uddharanto vippayuttena cittena uddhate pāde paṭinivattento gāmasīmaṃ gantvā ‘gāvī nu kho, pabbajito nu kho’ti āsaṅkanīyappadese ṭhatvā cīvaraṃ pārupitvā kacchakantarato udakena pattaṃ dhovitvā udakagaṇḍūsaṃ karoti. Kiṃ kāraṇā? ‘Mā me bhikkhaṃ dātuṃ vā vandituṃ vā āgate manusse ‘dīghāyukā hothā’ti vacanamattenāpi kammaṭṭhānavikkhepo ahosī’ti. ‘Ajja, bhante, katimī’ti divasaṃ vā bhikkhugaṇanaṃ vā pañhaṃ vā pucchito pana udakaṃ gilitvā āroceti; sace divasādipucchakā na honti, nikkhamanavelāyaṃ gāmadvāre niṭṭhubhitvāva yāti.

    ਕਲਮ੍ਬਤਿਤ੍ਥવਿਹਾਰੇ વਸ੍ਸੂਪਗਤਾ ਪਞ੍ਞਾਸ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਯ ਚ। ਤੇ ਕਿਰ ਆਸਾਲ਼੍ਹਿਪੁਣ੍ਣਿਮਾਯਂ ਕਤਿਕવਤ੍ਤਂ ਅਕਂਸੁ – ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਾਲਪਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਗਾਮਞ੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤਾ ਉਦਕਗਣ੍ਡੂਸਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਿਸਿਂਸੁ, ਦਿવਸਾਦੀਸੁ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਿਟ੍ਠੁਭਨਟ੍ਠਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਜਾਨਿਂਸੁ – ‘ਅਜ੍ਜ ਏਕੋ ਆਗਤੋ, ਅਜ੍ਜ ਦ੍વੇ’ਤਿ; ਏવਞ੍ਚ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਖੋ ਏਤੇ ਅਮ੍ਹੇਹੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿ ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮ੍ਪਿ? ਯਦਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਨ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤਿ, ਅਦ੍ਧਾ વਿવਾਦਜਾਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ; ਏਥ ਨੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਦ੍વੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕੋਕਾਸੇ ਨਾਦ੍ਦਸਂਸੁ। ਤਤੋ ਯੋ ਤੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸੋ ਆਹ – ‘‘ਨ, ਭੋ, ਕਲਹਕਾਰਕਾਨਂ વਸਨੋਕਾਸੋ ਈਦਿਸੋ ਹੋਤਿ। ਸੁਸਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣਂ, ਸੁਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਯੋ, ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਂ ਪਾਨੀਯਪਰਿਭੋਜਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤਤੋવ ਨਿવਤ੍ਤਾ। ਤੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨ੍ਤੋਤੇਮਾਸੇਯੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਮਹਾਪવਾਰਣਾਯ વਿਸੁਦ੍ਧਿਪવਾਰਣਂ ਪવਾਰੇਸੁਂ।

    Kalambatitthavihāre vassūpagatā paññāsa bhikkhū viya ca. Te kira āsāḷhipuṇṇimāyaṃ katikavattaṃ akaṃsu – ‘‘arahattaṃ appatvā aññamaññaṃ nālapissāmā’’ti. Gāmañca piṇḍāya pavisantā udakagaṇḍūsaṃ katvā pavisiṃsu, divasādīsu pucchitesu vuttanayena paṭipajjiṃsu. Tattha manussā niṭṭhubhanaṭṭhānaṃ disvā jāniṃsu – ‘ajja eko āgato, ajja dve’ti; evañca cintesuṃ – ‘kinnu kho ete amheheva saddhiṃ na sallapanti udāhu aññamaññampi? Yadi aññamaññampi na sallapanti, addhā vivādajātā bhavissanti; etha ne aññamaññaṃ khamāpessāmā’ti sabbe vihāraṃ gantvā paññāsāya bhikkhūsu dvepi bhikkhū ekokāse nāddasaṃsu. Tato yo tesu cakkhumā puriso so āha – ‘‘na, bho, kalahakārakānaṃ vasanokāso īdiso hoti. Susammaṭṭhaṃ cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇaṃ, sunikkhittā sammajjaniyo, sūpaṭṭhitaṃ pānīyaparibhojanīya’’nti. Te tatova nivattā. Tepi bhikkhū antotemāseyeva arahattaṃ patvā mahāpavāraṇāya visuddhipavāraṇaṃ pavāresuṃ.

    ਏવਂ ਕਾਲ਼વਲ੍ਲਿਮਣ੍ਡਪવਾਸੀ ਮਹਾਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ, ਕਲਮ੍ਬੁਤਿਤ੍ਥવਿਹਾਰੇ વਸ੍ਸੂਪਗਤਭਿਕ੍ਖੂ વਿਯ ਚ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਯੁਤ੍ਤੇਨੇવ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਦਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਗਾਮਸਮੀਪਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਦਕਗਣ੍ਡੂਸਂ ਕਤ੍વਾ વੀਥਿਯੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਯਤ੍ਥ ਸੁਰਾਸੋਣ੍ਡਧੁਤ੍ਤਾਦਯੋ ਕਲਹਕਾਰਕਾ ਚਣ੍ਡਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦਯੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ વੀਥਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਮਾਨੋ ਨ ਤੁਰਿਤਤੁਰਿਤੋ વਿਯ ਜવੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਹਿ ਜવਨਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਧੁਤਙ੍ਗਂ ਨਾਮ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਿ, વਿਸਮਭੂਮਿਭਾਗਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਨ ਉਦਕਸਕਟਂ વਿਯ ਨਿਚ੍ਚਲੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਨੁਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਚ ਦਾਤੁਕਾਮਂ વਾ ਅਦਾਤੁਕਾਮਂ વਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤੁਂ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਕਾਲਂ ਆਗਮੇਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ વਾ ਬਹਿਗਾਮੇ વਾ વਿਹਾਰਮੇવ વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ , ਯਥਾਫਾਸੁਕੇ ਪਤਿਰੂਪੇ ਓਕਾਸੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹਾਰੇ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ, ਅਕ੍ਖਬ੍ਭਞ੍ਜਨવਣਾਲੇਪਨਪੁਤ੍ਤਮਂਸੂਪਮવਸੇਨ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ ਨੇવ ਦવਾਯ, ਨ ਮਦਾਯ, ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ, ਨ વਿਭੂਸਨਾਯ…ਪੇ॰… ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ ਚਾਤਿ। ਭੁਤ੍ਤਾવੀ ਚ ਉਦਕਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਭਤ੍ਤਕਿਲਮਥਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਮਯਾਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਮਨਸਿਕਰੋਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘ਹਰਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ ਚਾ’ਤਿ।

    Evaṃ kāḷavallimaṇḍapavāsī mahānāgatthero viya, kalambutitthavihāre vassūpagatabhikkhū viya ca kammaṭṭhānayutteneva cittena pādaṃ uddharanto gāmasamīpaṃ gantvā udakagaṇḍūsaṃ katvā vīthiyo sallakkhetvā yattha surāsoṇḍadhuttādayo kalahakārakā caṇḍahatthiassādayo vā natthi, taṃ vīthiṃ paṭipajjati. Tattha piṇḍāya caramāno na turitaturito viya javena gacchati, na hi javanapiṇḍapātikadhutaṅgaṃ nāma kiñci atthi, visamabhūmibhāgappattaṃ pana udakasakaṭaṃ viya niccalo hutvā gacchati, anugharaṃ paviṭṭho ca dātukāmaṃ vā adātukāmaṃ vā sallakkhetuṃ tadanurūpaṃ kālaṃ āgamento bhikkhaṃ gahetvā antogāme vā bahigāme vā vihārameva vā āgantvā , yathāphāsuke patirūpe okāse nisīditvā, kammaṭṭhānaṃ manasikaronto āhāre paṭikūlasaññaṃ upaṭṭhapetvā, akkhabbhañjanavaṇālepanaputtamaṃsūpamavasena paccavekkhanto aṭṭhaṅgasamannāgataṃ āhāraṃ āhāreti neva davāya, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya…pe… phāsuvihāro cāti. Bhuttāvī ca udakakiccaṃ katvā muhuttaṃ bhattakilamathaṃ paṭippassambhetvā yathā purebhattaṃ, evaṃ pacchābhattaṃ purimayāmaṃ pacchimayāmañca kammaṭṭhānameva manasikaroti. Ayaṃ vuccati ‘harati ca paccāharati cā’ti.

    ਇਮਂ ਪਨ ਹਰਣਪਚ੍ਚਾਹਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤવਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ, ਯਦਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਪਠਮવਯੇ ਏવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਨੋ ਚੇ ਪਠਮવਯੇ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਅਥ ਮਜ੍ਝਿਮવਯੇ, ਨੋ ਚੇ ਮਜ੍ਝਿਮવਯੇ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਅਥ ਪਚ੍ਛਿਮવਯੇ, ਨੋ ਚੇ ਪਚ੍ਛਿਮવਯੇ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਅਥ ਮਰਣਸਮਯੇ, ਨੋ ਚੇ ਮਰਣਸਮਯੇ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਅਥ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਨੋ ਚੇ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਨੋ ਚੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ ਅਥ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવੇ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞੋ વਾ ਹੋਤਿ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਬਾਹਿਯੋ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯੋ, ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ, ਧੁਤਙ੍ਗਧਰੋ વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕੋ વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ, વਿਨਯਧਰੋ વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਉਪਾਲਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਰੇવਤੋ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਥੇਰੋ ਰਾਹੁਲੋ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤੋਤਿ। ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਯ੍વਾਯਂ ਹਰਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਸ ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Imaṃ pana haraṇapaccāharaṇasaṅkhātaṃ gatapaccāgatavattaṃ pūrento, yadi upanissayasampanno hoti, paṭhamavaye eva arahattaṃ pāpuṇāti, no ce paṭhamavaye pāpuṇāti atha majjhimavaye, no ce majjhimavaye pāpuṇāti atha pacchimavaye, no ce pacchimavaye pāpuṇāti atha maraṇasamaye, no ce maraṇasamaye pāpuṇāti atha devaputto hutvā, no ce devaputto hutvā pāpuṇāti anuppanne buddhe nibbatto paccekabodhiṃ sacchikaroti, no ce paccekabodhiṃ sacchikaroti atha buddhānaṃ sammukhībhāve khippābhiñño vā hoti – seyyathāpi thero bāhiyo dārucīriyo, mahāpañño vā – seyyathāpi thero sāriputto, mahiddhiko vā – seyyathāpi thero mahāmoggallāno, dhutaṅgadharo vā – seyyathāpi thero mahākassapo, dibbacakkhuko vā – seyyathāpi thero anuruddho, vinayadharo vā – seyyathāpi thero upāli, dhammakathiko vā – seyyathāpi thero puṇṇo mantāṇiputto, āraññiko vā – seyyathāpi thero revato, bahussuto vā – seyyathāpi thero ānando, sikkhākāmo vā – seyyathāpi thero rāhulo buddhaputtoti. Iti imasmiṃ catukke yvāyaṃ harati ca paccāharati ca, tassa gocarasampajaññaṃ sikhāppattaṃ hoti.

    ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਪਨ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ। ਤਂ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ વਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ વਾ ਯਥਾ ਅਨ੍ਧਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ‘ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ’ਤਿ વਾ ‘ਅਹਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਮਿ, ਮਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ’ਤਿ વਾ ਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਤੇਨੇવ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਾਯੋਧਾਤੁ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਨਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰવਸੇਨ ਅਯਂ ਕਾਯਸਮ੍ਮਤੋ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਤੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤੋ ਏਕੇਕਪਾਦੁਦ੍ਧਰਣੇ ਪਥવੀਧਾਤੁ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ ਦ੍વੇ ਧਾਤੁਯੋ ਓਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਦਾ, ਇਤਰਾ ਦ੍વੇ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਬਲવਤਿਯੋ; ਤਥਾ ਅਤਿਹਰਣવੀਤਿਹਰਣੇਸੁ। વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਤੇਜੋਧਾਤੁ વਾਯੋਧਾਤੂਤਿ ਦ੍વੇ ਧਾਤੁਯੋ ਓਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਦਾ, ਇਤਰਾ ਦ੍વੇ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਬਲવਤਿਯੋ; ਤਥਾ ਸਨ੍ਨਿਕ੍ਖੇਪਨਸਨ੍ਨਿਰੁਜ੍ਝਨੇਸੁ ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਧਰਣੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਅਤਿਹਰਣਂ ਨ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ; ਤਥਾ ਅਤਿਹਰਣੇ ਪવਤ੍ਤਾ વੀਤਿਹਰਣਂ, વੀਤਿਹਰਣੇ ਪવਤ੍ਤਾ વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ, વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਨਿਕ੍ਖੇਪਨਂ, ਸਨ੍ਨਿਕ੍ਖੇਪਨੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ; ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਬ੍ਬਂ ਪਬ੍ਬਂ ਸਨ੍ਧਿ ਸਨ੍ਧਿ ਓਧਿ ਓਧਿ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਤਕਪਾਲੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤਿਲਂ વਿਯ ਪਟਪਟਾਯਨ੍ਤਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੋ ਏਕੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ? ਕਸ੍ਸ વਾ ਏਕਸ੍ਸ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨਂ? ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਧਾਤੂਨਂਯੇવ ਗਮਨਂ, ਧਾਤੂਨਂ ਠਾਨਂ, ਧਾਤੂਨਂ ਨਿਸਜ੍ਜਾ, ਧਾਤੂਨਂ ਸਯਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰੂਪੇਹਿ –

    Abhikkamādīsu pana asammuyhanaṃ asammohasampajaññaṃ. Taṃ evaṃ veditabbaṃ – idha bhikkhu abhikkamanto vā paṭikkamanto vā yathā andhabālaputhujjanā abhikkamādīsu ‘attā abhikkamati, attanā abhikkamo nibbattito’ti vā ‘ahaṃ abhikkamāmi, mayā abhikkamo nibbattito’ti vā sammuyhanti, tathā asammuyhanto ‘abhikkamāmī’ti citte uppajjamāne teneva cittena saddhiṃ cittasamuṭṭhānavāyodhātu viññattiṃ janayamānā uppajjati. Iti cittakiriyāvāyodhātuvipphāravasena ayaṃ kāyasammato aṭṭhisaṅghāto abhikkamati. Tassevaṃ abhikkamato ekekapāduddharaṇe pathavīdhātu āpodhātūti dve dhātuyo omattā honti mandā, itarā dve adhimattā honti balavatiyo; tathā atiharaṇavītiharaṇesu. Vossajjane tejodhātu vāyodhātūti dve dhātuyo omattā honti mandā, itarā dve adhimattā honti balavatiyo; tathā sannikkhepanasannirujjhanesu tattha uddharaṇe pavattā rūpārūpadhammā atiharaṇaṃ na pāpuṇanti; tathā atiharaṇe pavattā vītiharaṇaṃ, vītiharaṇe pavattā vossajjanaṃ, vossajjane pavattā sannikkhepanaṃ, sannikkhepane pavattā sannirujjhanaṃ na pāpuṇanti; tattha tattheva pabbaṃ pabbaṃ sandhi sandhi odhi odhi hutvā tattakapāle pakkhittatilaṃ viya paṭapaṭāyantā bhijjanti. Tattha ko eko abhikkamati? Kassa vā ekassa abhikkamanaṃ? Paramatthato hi dhātūnaṃyeva gamanaṃ, dhātūnaṃ ṭhānaṃ, dhātūnaṃ nisajjā, dhātūnaṃ sayanaṃ, tasmiṃ tasmiñhi koṭṭhāse saddhiṃ rūpehi –

    ਅਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ।

    Aññaṃ uppajjate cittaṃ, aññaṃ cittaṃ nirujjhati;

    ਅવੀਚਿਮਨੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਨਦੀਸੋਤੋવ વਤ੍ਤਤੀਤਿ॥

    Avīcimanusambandho, nadīsotova vattatīti.

    ਏવਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਨਾਮਾਤਿ।

    Evaṃ abhikkamādīsu asammuyhanaṃ asammohasampajaññaṃ nāmāti.

    ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ।

    Niṭṭhito abhikkante paṭikkante sampajānakārī hotītipadassa attho.

    ਆਲੋਕਿਤੇ વਿਲੋਕਿਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਆਲੋਕਿਤਂ ਨਾਮ ਪੁਰਤੋ ਪੇਕ੍ਖਨਂ, વਿਲੋਕਿਤਂ ਨਾਮ ਅਨੁਦਿਸਾਪੇਕ੍ਖਨਂ। ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਪਰਿ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪੇਕ੍ਖਨવਸੇਨ ਓਲੋਕਿਤਉਲ੍ਲੋਕਿਤਾਪਲੋਕਿਤਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਾਨਿ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤਾਨਿ। ਸਾਰੁਪ੍ਪવਸੇਨ ਪਨ ਇਮਾਨੇવ ਦ੍વੇ ਗਹਿਤਾਨਿ। ਇਮਿਨਾ વਾ ਮੁਖੇਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਤਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੇવਾਤਿ।

    Ālokite vilokiteti ettha pana ālokitaṃ nāma purato pekkhanaṃ, vilokitaṃ nāma anudisāpekkhanaṃ. Aññānipi heṭṭhā upari pacchato pekkhanavasena olokitaullokitāpalokitāni nāma honti. Tāni idha na gahitāni. Sāruppavasena pana imāneva dve gahitāni. Iminā vā mukhena sabbānipi tāni gahitānevāti.

    ਤਤ੍ਥ ‘ਆਲੋਕੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਚਿਤ੍ਤવਸੇਨੇવ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ‘ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’। ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਨ੍ਦਂ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍વਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ –

    Tattha ‘ālokessāmī’ti citte uppanne cittavaseneva anoloketvā atthapariggaṇhanaṃ ‘sātthakasampajaññaṃ’. Taṃ āyasmantaṃ nandaṃ kāyasakkhiṃ katvā veditabbaṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ ਦਿਸਾ ਆਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਨਨ੍ਦੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਦਿਸਂ ਆਲੋਕੇਤਿ – ‘ਏવਂ ਮੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਦਿਸਂ ਆਲੋਕਯਤੋ ਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਇਤਿਹ ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ। ‘‘ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਦਿਸਾ, ਉਤ੍ਤਰਾ ਦਿਸਾ, ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਸਾ, ਉਦ੍ਧਂ, ਅਧੋ, ਅਨੁਦਿਸਾ ਅਨੁવਿਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਨਨ੍ਦੋ ਅਨੁਦਿਸਂ ਅਨੁવਿਲੋਕੇਤਿ – ਏવਂ ਮੇ ਅਨੁਦਿਸਂ ਅਨੁવਿਲੋਕਯਤੋ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੯)।

    ‘‘Sace, bhikkhave, nandassa puratthimā disā āloketabbā hoti, sabbaṃ cetasā samannāharitvā nando puratthimaṃ disaṃ āloketi – ‘evaṃ me puratthimaṃ disaṃ ālokayato na abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantī’ti. Itiha sātthakasampajāno hoti. ‘‘Sace, bhikkhave, nandassa pacchimā disā, uttarā disā, dakkhiṇā disā, uddhaṃ, adho, anudisā anuviloketabbā hoti, sabbaṃ cetasā samannāharitvā nando anudisaṃ anuviloketi – evaṃ me anudisaṃ anuvilokayato…pe… sampajāno hotī’’ti (a. ni. 8.9).

    ਅਪਿਚ ਇਧਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਚੇਤਿਯਦਸ੍ਸਨਾਦਿવਸੇਨੇવ ਸਾਤ੍ਥਕਤਾ ਚ ਸਪ੍ਪਾਯਤਾ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Apica idhāpi pubbe vuttacetiyadassanādivaseneva sātthakatā ca sappāyatā ca veditabbā.

    ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਨ ਅવਿਜਹਨਮੇવ ‘ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’। ਤਸ੍ਮਾ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવਸੇਨੇવ, ਕਸਿਣਾਦਿਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕੇਹਿ વਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨੇવ ਆਲੋਕਨવਿਲੋਕਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।

    Kammaṭṭhānassa pana avijahanameva ‘gocarasampajaññaṃ’. Tasmā khandhadhātuāyatanakammaṭṭhānikehi attano kammaṭṭhānavaseneva, kasiṇādikammaṭṭhānikehi vā pana kammaṭṭhānasīseneva ālokanavilokanaṃ kātabbaṃ.

    ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਆਲੋਕੇਤਾ વਾ વਿਲੋਕੇਤਾ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ‘ਆਲੋਕੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਤੇਨੇવ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ વਾਯੋਧਾਤੁ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਨਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰવਸੇਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਅਕ੍ਖਿਦਲਂ ਅਧੋ ਸੀਦਤਿ, ਉਪਰਿਮਂ ਉਦ੍ਧਂ ਲਙ੍ਘੇਤਿ। ਕੋਚਿ ਯਨ੍ਤਕੇਨ વਿવਰਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਤੋ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਏવਂ ਪਜਾਨਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ ਨਾਮ।

    Abbhantare attā nāma āloketā vā viloketā vā natthi. ‘Ālokessāmī’ti pana citte uppajjamāne teneva cittena saddhiṃ cittasamuṭṭhānā vāyodhātu viññattiṃ janayamānā uppajjati. Iti cittakiriyāvāyodhātuvipphāravasena heṭṭhimaṃ akkhidalaṃ adho sīdati, uparimaṃ uddhaṃ laṅgheti. Koci yantakena vivaranto nāma natthi. Tato cakkhuviññāṇaṃ dassanakiccaṃ sādhentaṃ uppajjatī’ti evaṃ pajānanaṃ panettha ‘asammohasampajaññaṃ’ nāma.

    ਅਪਿਚ ਮੂਲਪਰਿਞ੍ਞਾਆਗਨ੍ਤੁਕਤਾવਕਾਲਿਕਭਾવવਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਮੂਲਪਰਿਞ੍ਞਾવਸੇਨ ਤਾવ –

    Apica mūlapariññāāgantukatāvakālikabhāvavasena panettha asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ. Mūlapariññāvasena tāva –

    ਭવਙ੍ਗਾવਜ੍ਜਨਞ੍ਚੇવ, ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ।

    Bhavaṅgāvajjanañceva, dassanaṃ sampaṭicchanaṃ;

    ਸਨ੍ਤੀਰਣਂ વੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ, ਜવਨਂ ਭવਤਿ ਸਤ੍ਤਮਂ॥

    Santīraṇaṃ voṭṭhabbanaṃ, javanaṃ bhavati sattamaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਭવਙ੍ਗਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭવਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ; ਤਂ ਆવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁ ਆવਜ੍ਜਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ; ਤਨ੍ਨਿਰੋਧਾ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਂ; ਤਨ੍ਨਿਰੋਧਾ વਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੁ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ; ਤਨ੍ਨਿਰੋਧਾ વਿਪਾਕਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਸਨ੍ਤੀਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ; ਤਨ੍ਨਿਰੋਧਾ ਕਿਰਿਯਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ વੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ; ਤਨ੍ਨਿਰੋਧਾ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਜવਨਂ ਜવਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਜવਨੇਪਿ ‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥੀ, ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ ਰਜ੍ਜਨਦੁਸ੍ਸਨਮੁਯ੍ਹਨવਸੇਨ ਆਲੋਕਿਤવਿਲੋਕਿਤਂ ਨ ਹੋਤਿ; ਦੁਤਿਯਜવਨੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਤ੍ਤਮਜવਨੇਪਿ। ਏਤੇਸੁ ਪਨ, ਯੁਦ੍ਧਮਣ੍ਡਲੇ ਯੋਧੇਸੁ વਿਯ, ਹੇਟ੍ਠੁਪਰਿਯવਸੇਨ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਿਤੇਸੁ ‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥੀ, ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ ਰਜ੍ਜਨਾਦਿવਸੇਨ ਆਲੋਕਿਤવਿਲੋਕਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਤਾવੇਤ੍ਥ ‘ਮੂਲਪਰਿਞ੍ਞਾવਸੇਨ’ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Tattha bhavaṅgaṃ upapattibhavassa aṅgakiccaṃ sādhayamānaṃ pavattati; taṃ āvattetvā kiriyamanodhātu āvajjanakiccaṃ sādhayamānā; tannirodhā cakkhuviññāṇaṃ dassanakiccaṃ sādhayamānaṃ; tannirodhā vipākamanodhātu sampaṭicchanakiccaṃ sādhayamānā; tannirodhā vipākamanoviññāṇadhātu santīraṇakiccaṃ sādhayamānā; tannirodhā kiriyamanoviññāṇadhātu voṭṭhabbanakiccaṃ sādhayamānā; tannirodhā sattakkhattuṃ javanaṃ javati. Tattha paṭhamajavanepi ‘ayaṃ itthī, ayaṃ puriso’ti rajjanadussanamuyhanavasena ālokitavilokitaṃ na hoti; dutiyajavanepi…pe… sattamajavanepi. Etesu pana, yuddhamaṇḍale yodhesu viya, heṭṭhupariyavasena bhijjitvā patitesu ‘ayaṃ itthī, ayaṃ puriso’ti rajjanādivasena ālokitavilokitaṃ hoti. Evaṃ tāvettha ‘mūlapariññāvasena’ asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ.

    ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰੇ ਪਨ ਰੂਪੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਭવਙ੍ਗਚਲਨਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਸਕਸਕਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਨવਸੇਨ ਆવਜ੍ਜਨਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁ ਅવਸਾਨੇ ਜવਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਆવਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਗੇਹਭੂਤੇ ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰੇ ਆਗਨ੍ਤੁਕਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਯਥਾ ਪਰਗੇਹੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਯਾਚਿਤੁਂ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਗਨ੍ਤੁਕਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਗੇਹਸਾਮਿਕੇਸੁਪਿ ਤੁਣ੍ਹੀਮਾਸਿਨੇਸੁ ਆਣਾਕਰਣਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਆવਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਗੇਹਭੂਤੇ ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰੇ ਆવਜ੍ਜਨਾਦੀਸੁਪਿ ਅਰਜ੍ਜਨ੍ਤੇਸੁ ਅਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੇਸੁ ਅਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤੇਸੁ ਚ ਰਜ੍ਜਨਦੁਸ੍ਸਨਮੁਯ੍ਹਨਂ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ‘ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਾવવਸੇਨ’ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Cakkhudvāre pana rūpe āpāthagate bhavaṅgacalanato uddhaṃ sakasakakiccanipphādanavasena āvajjanādīsu uppajjitvā niruddhesu avasāne javanaṃ uppajjati. Taṃ pubbe uppannānaṃ āvajjanādīnaṃ gehabhūte cakkhudvāre āgantukapuriso viya hoti. Tassa yathā paragehe kiñci yācituṃ paviṭṭhassa āgantukapurisassa gehasāmikesupi tuṇhīmāsinesu āṇākaraṇaṃ na yuttaṃ, evaṃ āvajjanādīnaṃ gehabhūte cakkhudvāre āvajjanādīsupi arajjantesu adussantesu amuyhantesu ca rajjanadussanamuyhanaṃ ayuttanti. Evaṃ ‘āgantukabhāvavasena’ asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ.

    ਯਾਨਿ ਪਨੇਤਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰੇ વੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਇਤ੍ਤਰਾਨਿ ਤਾવਕਾਲਿਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਮਾਨੁਸਕੇਸੁ ਮਤੇਸੁ ਅવਸੇਸਸ੍ਸ ਏਕਕਸ੍ਸ ਤਙ੍ਖਣਂਯੇવ ਮਰਣਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਾਦੀਸੁ ਅਭਿਰਤਿ ਨਾਮ, ਏવਮੇવ ਏਕਦ੍વਾਰੇ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆવਜ੍ਜਨਾਦੀਸੁ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਮਤੇਸੁ ਅવਸੇਸਸ੍ਸ ਤਙ੍ਖਣਂਞ੍ਞੇવ ਮਰਣਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਜવਨਸ੍ਸਾਪਿ ਰਜ੍ਜਨਦੁਸ੍ਸਨਮੁਯ੍ਹਨવਸੇਨ ਅਭਿਰਤਿ ਨਾਮ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ। ਏવਂ ‘ਤਾવਕਾਲਿਕਭਾવવਸੇਨ’ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Yāni panetāni cakkhudvāre voṭṭhabbanapariyosānāni cittāni uppajjanti, tāni saddhiṃ sampayuttadhammehi tattha tattheva bhijjanti, aññamaññaṃ na passantīti ittarāni tāvakālikāni honti. Tattha yathā ekasmiṃ ghare sabbesu mānusakesu matesu avasesassa ekakassa taṅkhaṇaṃyeva maraṇadhammassa na yuttā naccagītādīsu abhirati nāma, evameva ekadvāre sasampayuttesu āvajjanādīsu tattha tattheva matesu avasesassa taṅkhaṇaṃññeva maraṇadhammassa javanassāpi rajjanadussanamuyhanavasena abhirati nāma na yuttāti. Evaṃ ‘tāvakālikabhāvavasena’ asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ.

    ਅਪਿਚ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੁਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣવਸੇਨਪੇਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁ ਚੇવ ਰੂਪਾਨਿ ਚ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਦਸ੍ਸਨਂ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વੇਦਨਾ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਫਸ੍ਸਾਦਿਕਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਏવਮੇਤੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਮવਾਯੇ ਆਲੋਕਨવਿਲੋਕਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੋ ਏਕੋ ਆਲੋਕੇਤਿ? ਕੋ વਿਲੋਕੇਤਿ?

    Apica khandhāyatanadhātupaccayapaccavekkhaṇavasenapetaṃ veditabbaṃ. Ettha hi cakkhu ceva rūpāni ca rūpakkhandho, dassanaṃ viññāṇakkhandho, taṃsampayuttā vedanā vedanākkhandho, saññā saññākkhandho, phassādikā saṅkhārakkhandho. Evametesaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ samavāye ālokanavilokanaṃ paññāyati. Tattha ko eko āloketi? Ko viloketi?

    ਤਥਾ ਚਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ, ਰੂਪਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ, ਦਸ੍ਸਨਂ ਮਨਾਯਤਨਂ, વੇਦਨਾਦਯੋ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ। ਏવਮੇਤੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਸਮવਾਯੇ ਆਲੋਕਨવਿਲੋਕਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੋ ਏਕੋ ਆਲੋਕੇਤਿ? ਕੋ વਿਲੋਕੇਤਿ?

    Tathā cakkhu cakkhāyatanaṃ, rūpaṃ rūpāyatanaṃ, dassanaṃ manāyatanaṃ, vedanādayo taṃsampayuttā dhammā dhammāyatanaṃ. Evametesaṃ catunnaṃ āyatanānaṃ samavāye ālokanavilokanaṃ paññāyati. Tattha ko eko āloketi? Ko viloketi?

    ਤਥਾ ਚਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਰੂਪਂ ਰੂਪਧਾਤੁ, ਦਸ੍ਸਨਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વੇਦਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ। ਏવਮੇਤਾਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਸਮવਾਯੇ ਆਲੋਕਨવਿਲੋਕਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੋ ਏਕੋ ਆਲੋਕੇਤਿ? ਕੋ વਿਲੋਕੇਤਿ?

    Tathā cakkhu cakkhudhātu, rūpaṃ rūpadhātu, dassanaṃ cakkhuviññāṇadhātu, taṃsampayuttā vedanādayo dhammā dhammadhātu. Evametāsaṃ catunnaṃ dhātūnaṃ samavāye ālokanavilokanaṃ paññāyati. Tattha ko eko āloketi? Ko viloketi?

    ਤਥਾ ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ, ਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ, ਆવਜ੍ਜਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿવਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ, ਆਲੋਕੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ, વੇਦਨਾਦਯੋ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ। ਏવਮੇਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਮવਾਯੇ ਆਲੋਕਨવਿਲੋਕਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੋ ਏਕੋ ਆਲੋਕੇਤਿ? ਕੋ વਿਲੋਕੇਤੀਤਿ? ਏવਮੇਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੁਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣવਸੇਨਾਪਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Tathā cakkhu nissayapaccayo, rūpaṃ ārammaṇapaccayo, āvajjanaṃ anantarasamanantaraanantarūpanissayanatthivigatapaccayo, āloko upanissayapaccayo, vedanādayo sahajātādipaccayā. Evametesaṃ paccayānaṃ samavāye ālokanavilokanaṃ paññāyati. Tattha ko eko āloketi? Ko viloketīti? Evamettha khandhāyatanadhātupaccayapaccavekkhaṇavasenāpi asammohasampajaññaṃ veditabbaṃ.

    ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ ਪਸਾਰਿਤੇਤਿ ਪਬ੍ਬਾਨਂ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣੇ। ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤવਸੇਨੇવ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਂ ਅਕਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਨਂ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਅਤ੍ਥਾਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ‘ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’। ਤਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਅਤਿਚਿਰਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤ੍વਾ વਾ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏવ વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਖਣੇ ਖਣੇ વੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਤਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪਤਤਿ, વਿਸੇਸਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ; ਕਾਲੇ ਸਮਿਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਪਸਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਤਾ વੇਦਨਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਫਾਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, વਿਸੇਸਮਧਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ। ਏવਂ ‘ਅਤ੍ਥਾਨਤ੍ਥਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Samiñjite pasāriteti pabbānaṃ samiñjanapasāraṇe. Tattha cittavaseneva samiñjanapasāraṇaṃ akatvā hatthapādānaṃ samiñjanapasāraṇapaccayā atthānatthaṃ pariggahetvā tattha atthapariggaṇhanaṃ ‘sātthakasampajaññaṃ’. Tattha hatthapāde aticiraṃ samiñjitvā vā pasāretvā eva vā ṭhitassa khaṇe khaṇe vedanā uppajjanti, cittaṃ ekaggataṃ na labhati, kammaṭṭhānaṃ paripatati, visesaṃ nādhigacchati; kāle samiñjantassa kāle pasārentassa pana tā vedanā nuppajjanti, cittaṃ ekaggaṃ hoti, kammaṭṭhānaṃ phātiṃ gacchati, visesamadhigacchatīti. Evaṃ ‘atthānatthapariggaṇhanaṃ’ veditabbaṃ.

    ਅਤ੍ਥੇ ਪਨ ਸਤਿਪਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਸਪ੍ਪਾਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ‘ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’।

    Atthe pana satipi sappāyāsappāyaṃ pariggahetvā sappāyapariggaṇhanaṃ ‘sappāyasampajaññaṃ’.

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਯੋ – ਮਹਾਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇ ਕਿਰ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੂ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਪਿਟ੍ਠਿਪਸ੍ਸੇ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰੇਕੋ ਦਹਰੋ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਨ੍ਤੋ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਪਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਗਿਹੀ ਜਾਤੋ। ਅਪਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਦਂ ਪਸਾਰੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਅਟ੍ਠਿਂ ਆਹਚ੍ਚ ਪਾਦੋ ਝਾਯਿ। ਅਪਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਮ੍ਮਿਕੇ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਸੋ ਆਸੀવਿਸੇਨ ਦਟ੍ਠੋ। ਅਪਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੀવਰਕੁਟਿਦਣ੍ਡਕੇ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਤਂ ਮਣਿਸਪ੍ਪੋ ਡਂਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪੇ ਅਸਪ੍ਪਾਯੇ ਅਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਾਯੇ ਪਸਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ।

    Tatrāyaṃ nayo – mahācetiyaṅgaṇe kira daharabhikkhū sajjhāyaṃ gaṇhanti. Tesaṃ piṭṭhipasse daharabhikkhuniyo dhammaṃ suṇanti. Tatreko daharo hatthaṃ pasārento kāyasaṃsaggaṃ patvā teneva kāraṇena gihī jāto. Aparo bhikkhu pādaṃ pasārento aggimhi pasāresi. Aṭṭhiṃ āhacca pādo jhāyi. Aparo bhikkhu vammike pasāresi. So āsīvisena daṭṭho. Aparo bhikkhu cīvarakuṭidaṇḍake pasāresi. Taṃ maṇisappo ḍaṃsi. Tasmā evarūpe asappāye apasāretvā sappāye pasāretabbaṃ. Idamettha sappāyasampajaññaṃ.

    ‘ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ ਪਨ ਮਹਾਥੇਰવਤ੍ਥੁਨਾ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਂ – ਮਹਾਥੇਰੋ ਕਿਰ ਦਿવਾਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਯਮਾਨੋ ਸਹਸਾ ਹਤ੍ਥਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਣਿਕਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਸਿ। ਤਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਹਸਾ ਹਤ੍ਥਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਣਿਕਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਯਾ, ਆવੁਸੋ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਾਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ, ਨ ਮੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਪੁਬ੍ਬੋ। ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਯਮਾਨੇਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਨ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਮਿਞ੍ਜੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਮ ਏવਰੂਪੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤ੍ਥਾਪਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾવਿਜਹਨਮੇવ ‘ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    ‘Gocarasampajaññaṃ’ pana mahātheravatthunā dīpetabbaṃ – mahāthero kira divāṭṭhāne nisinno antevāsikehi saddhiṃ kathayamāno sahasā hatthaṃ samiñjitvā puna yathāṭhāne ṭhapetvā saṇikaṃ samiñjesi. Taṃ antevāsikā pucchiṃsu – ‘‘kasmā, bhante, sahasā hatthaṃ samiñjitvā puna yathāṭhāne ṭhapetvā saṇikaṃ samiñjitthā’’ti? ‘‘Yato paṭṭhāya mayā, āvuso, kammaṭṭhānaṃ manasikātuṃ āraddho, na me kammaṭṭhānaṃ muñcitvā hattho samiñjitapubbo. Idāni pana me tumhehi saddhiṃ kathayamānena kammaṭṭhānaṃ muñcitvā samiñjito. Tasmā puna yathāṭhāne ṭhapetvā samiñjesi’’nti. ‘‘Sādhu, bhante, bhikkhunā nāma evarūpena bhavitabba’’nti. Evametthāpi kammaṭṭhānāvijahanameva ‘gocarasampajañña’nti veditabbaṃ.

    ‘ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਸਮਿਞ੍ਜੇਨ੍ਤੋ વਾ ਪਸਾਰੇਨ੍ਤੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰੇਨ ਪਨ, ਸੁਤ੍ਤਾਕਡ੍ਢਨવਸੇਨ ਦਾਰੁਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਦਚਲਨਂ વਿਯ, ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਪਰਿਜਾਨਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    ‘Abbhantare attā nāma koci samiñjento vā pasārento vā natthi. Vuttappakāracittakiriyāvāyodhātuvipphārena pana, suttākaḍḍhanavasena dāruyantassa hatthapādacalanaṃ viya, samiñjanapasāraṇaṃ hotī’ti parijānanaṃ panettha ‘asammohasampajañña’nti veditabbaṃ.

    ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਾਟਿਚੀવਰਾਨਂ ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨવਸੇਨ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਾਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਦਿવਸੇਨ ਪਰਿਭੋਗੋ ‘ਧਾਰਣਂ’ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਾਟਿਚੀવਰਧਾਰਣੇ ਤਾવ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਚ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤੋ ‘‘ਆਮਿਸਲਾਭੋ ਸੀਤਸ੍ਸ ਪਟਿਘਾਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋਯੇવ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ‘ਅਤ੍ਥੋ’ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ‘ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Saṅghāṭipattacīvaradhāraṇeti ettha saṅghāṭicīvarānaṃ nivāsanapārupanavasena pattassa bhikkhāpaṭiggahaṇādivasena paribhogo ‘dhāraṇaṃ’ nāma. Tattha saṅghāṭicīvaradhāraṇe tāva nivāsetvā pārupitvā ca piṇḍāya carato ‘‘āmisalābho sītassa paṭighātāyā’’tiādinā nayena bhagavatā vuttappakāroyeva ca attho ‘attho’ nāma. Tassa vasena ‘sātthakasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਉਣ੍ਹਪਕਤਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਦੁਬ੍ਬਲਸ੍ਸ ਚ ਚੀવਰਂ ਸੁਖੁਮਂ ਸਪ੍ਪਾਯਂ, ਸੀਤਾਲੁਕਸ੍ਸ ਘਨਂ ਦੁਪਟ੍ਟਂ; વਿਪਰੀਤਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ। ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਜਿਣ੍ਣਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਮੇવ। ਅਗ੍ਗਲ਼ਾਦਿਦਾਨੇਨ ਹਿਸ੍ਸ ਤਂ ਪਲਿਬੋਧਕਰਂ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ ਪਟ੍ਟੁਣ੍ਣਦੁਕੂਲਾਦਿਭੇਦਂ ਚੋਰਾਨਂ ਲੋਭਨੀਯਚੀવਰਂ। ਤਾਦਿਸਞ੍ਹਿ ਅਰਞ੍ਞੇ ਏਕਕਸ੍ਸ ਨਿવਾਸਨ੍ਤਰਾਯਕਰਂ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਰਾਯਕਰਞ੍ਚਾਪਿ ਹੋਤਿ। ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਜੀવવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸੇવਮਾਨਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ; વਿਪਰੀਤਂ ਸਪ੍ਪਾਯਂ। ਤਸ੍ਸ વਸੇਨੇਤ੍ਥ ‘ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾવਿਜਹਨવਸੇਨੇવ ਚ ‘ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Uṇhapakatikassa pana dubbalassa ca cīvaraṃ sukhumaṃ sappāyaṃ, sītālukassa ghanaṃ dupaṭṭaṃ; viparītaṃ asappāyaṃ. Yassa kassaci jiṇṇaṃ asappāyameva. Aggaḷādidānena hissa taṃ palibodhakaraṃ hoti. Tathā paṭṭuṇṇadukūlādibhedaṃ corānaṃ lobhanīyacīvaraṃ. Tādisañhi araññe ekakassa nivāsantarāyakaraṃ jīvitantarāyakarañcāpi hoti. Nippariyāyena pana yaṃ nimittakammādimicchājīvavasena uppannaṃ, yañcassa sevamānassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, taṃ asappāyaṃ ; viparītaṃ sappāyaṃ. Tassa vasenettha ‘sappāyasampajaññaṃ’ kammaṭṭhānāvijahanavaseneva ca ‘gocarasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ। વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰੇਨੇવ ਪਨ ਚੀવਰਪਾਰੁਪਨਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਅਚੇਤਨਂ, ਕਾਯੋਪਿ ਅਚੇਤਨੋ। ਚੀવਰਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਮਯਾ ਕਾਯੋ ਪਾਰੁਪਿਤੋ’ਤਿ, ਕਾਯੋਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਹਂ ਚੀવਰੇਨ ਪਾਰੁਪਿਤੋ’ਤਿ। ਧਾਤੁਯੋવ ਧਾਤੁਸਮੂਹਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਯ ਪੋਤ੍ਥਕਰੂਪਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨੇ વਿਯ। ਤਸ੍ਮਾ ਨੇવ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਚੀવਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ , ਨ ਅਸੁਨ੍ਦਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਨਾਗવਮ੍ਮਿਕਚੇਤਿਯਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਹਿ ਕੇਚਿ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਧੂਪવਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਗੂਥਮੁਤ੍ਤਕਦ੍ਦਮਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਪ੍ਪਹਾਰਾਦੀਹਿ ਅਸਕ੍ਕਾਰਂ। ਨ ਤੇਹਿ ਨਾਗવਮ੍ਮਿਕਰੁਕ੍ਖਾਦਯੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ વਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਨੇવ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਚੀવਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਅਸੁਨ੍ਦਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨવਸੇਨੇਤ੍ਥ ‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Abbhantare attā nāma koci cīvaraṃ pārupanto natthi. Vuttappakāracittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva pana cīvarapārupanaṃ hoti. Tattha cīvarampi acetanaṃ, kāyopi acetano. Cīvaraṃ na jānāti – ‘mayā kāyo pārupito’ti, kāyopi na jānāti – ‘ahaṃ cīvarena pārupito’ti. Dhātuyova dhātusamūhaṃ paṭicchādenti, paṭapilotikāya potthakarūpapaṭicchādane viya. Tasmā neva sundaraṃ cīvaraṃ labhitvā somanassaṃ kātabbaṃ , na asundaraṃ labhitvā domanassaṃ. Nāgavammikacetiyarukkhādīsu hi keci mālāgandhadhūpavatthādīhi sakkāraṃ karonti, keci gūthamuttakaddamadaṇḍasatthappahārādīhi asakkāraṃ. Na tehi nāgavammikarukkhādayo somanassaṃ vā domanassaṃ vā karonti. Evameva neva sundaraṃ cīvaraṃ labhitvā somanassaṃ kātabbaṃ, na asundaraṃ labhitvā domanassanti. Evaṃ pavattapaṭisaṅkhānavasenettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਪਤ੍ਤਧਾਰਣੇਪਿ ਪਤ੍ਤਂ ਸਹਸਾવ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ‘ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਮਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂ ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਪਚ੍ਚਯਾ ਪਟਿਲਭਿਤਬ੍ਬਅਤ੍ਥવਸੇਨ ‘ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਿਸਦੁਬ੍ਬਲਸਰੀਰਸ੍ਸ ਪਨ ਗਰੁਪਤ੍ਤੋ ਅਸਪ੍ਪਾਯੋ; ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਚਤੁਪਞ੍ਚਗਣ੍ਠਿਕਾਹਤੋ ਦੁਬ੍ਬਿਸੋਧਨੀਯੋ ਅਸਪ੍ਪਾਯੋવ। ਦੁਦ੍ਧੋਤਪਤ੍ਤੋ ਹਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ; ਤਂ ਧੋવਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਚਸ੍ਸ ਪਲਿਬੋਧੋ ਹੋਤਿ। ਮਣਿવਣ੍ਣਪਤ੍ਤੋ ਪਨ ਲੋਭਨੀਯੋવ ਚੀવਰੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਸਪ੍ਪਾਯੋ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਾਦਿવਸੇਨ ਪਨ ਲਦ੍ਧੋ, ਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸੇવਮਾਨਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਏਕਨ੍ਤਾਸਪ੍ਪਾਯੋવ વਿਪਰੀਤੋ ਸਪ੍ਪਾਯੋ। ਤਸ੍ਸ વਸੇਨੇਤ੍ਥ ‘ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾવਿਜਹਨવਸੇਨੇવ ‘ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Pattadhāraṇepi pattaṃ sahasāva aggahetvā ‘imaṃ gahetvā piṇḍāya caramāno bhikkhaṃ labhissāmī’ti evaṃ pattaggahaṇapaccayā paṭilabhitabbaatthavasena ‘sātthakasampajaññaṃ’ veditabbaṃ. Kisadubbalasarīrassa pana garupatto asappāyo; yassa kassaci catupañcagaṇṭhikāhato dubbisodhanīyo asappāyova. Duddhotapatto hi na vaṭṭati; taṃ dhovantasseva cassa palibodho hoti. Maṇivaṇṇapatto pana lobhanīyova cīvare vuttanayeneva asappāyo. Nimittakammādivasena pana laddho, yañcassa sevamānassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, ayaṃ ekantāsappāyova viparīto sappāyo. Tassa vasenettha ‘sappāyasampajaññaṃ’ kammaṭṭhānāvijahanavaseneva ‘gocarasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ। વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰવਸੇਨੇવ ਪਨ ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤੋਪਿ ਅਚੇਤਨੋ, ਹਤ੍ਥਾਪਿ ਅਚੇਤਨਾ। ਪਤ੍ਤੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਹਂ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਗਹਿਤੋ’ਤਿ। ਹਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ‘ਪਤ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਗਹਿਤੋ’ਤਿ। ਧਾਤੁਯੋવ ਧਾਤੁਸਮੂਹਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਸਣ੍ਡਾਸੇਨ ਅਗ੍ਗਿવਣ੍ਣਪਤ੍ਤਗਹਣੇ વਿਯਾਤਿ। ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨવਸੇਨੇਤ੍ਥ ‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Abbhantare attā nāma koci pattaṃ gaṇhanto natthi. Vuttappakāracittakiriyāvāyodhātuvipphāravaseneva pana pattaggahaṇaṃ nāma hoti. Tattha pattopi acetano, hatthāpi acetanā. Patto na jānāti – ‘ahaṃ hatthehi gahito’ti. Hatthāpi na jānanti – ‘patto amhehi gahito’ti. Dhātuyova dhātusamūhaṃ gaṇhanti, saṇḍāsena aggivaṇṇapattagahaṇe viyāti. Evaṃ pavattapaṭisaṅkhānavasenettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਛਿਨ੍ਨਹਤ੍ਥਪਾਦੇ વਣਮੁਖੇਹਿ ਪਗ੍ਘਰਿਤਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਕਿਮਿਕੁਲੇ ਨੀਲਮਕ੍ਖਿਕਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣੇ ਅਨਾਥਸਾਲਾਯਂ ਅਨਾਥਮਨੁਸ੍ਸੇ ਦਿਸ੍વਾ ਦਯਾਲੁਕਾ ਪੁਰਿਸਾ ਤੇਸਂ વਣਬਨ੍ਧਪਟ੍ਟਚੋਲ਼ਕਾਨਿ ਚੇવ ਕਪਾਲਾਦੀਹਿ ਚ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਉਪਨਾਮੇਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚੋਲ਼ਕਾਨਿਪਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਸਣ੍ਹਾਨਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਥੂਲਾਨਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ। ਭੇਸਜ੍ਜਕਪਾਲਕਾਨਿਪਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਸੁਸਣ੍ਠਾਨਾਨਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਦੁਸ੍ਸਣ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ। ਨ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਸੁਮਨਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਦੁਮ੍ਮਨਾ વਾ। વਣਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਹਿ ਚੋਲ਼ਕੇਨ, ਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਗ੍ਗਹਣਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਚ ਕਪਾਲਕੇਨ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਮੇવ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਣਚੋਲ਼ਕਂ વਿਯ ਚੀવਰਂ, ਭੇਸਜ੍ਜਕਪਾਲਕਂ વਿਯ ਚ ਪਤ੍ਤਂ, ਕਪਾਲੇ ਭੇਸਜ੍ਜਮਿવ ਚ ਪਤ੍ਤੇ ਲਦ੍ਧਭਿਕ੍ਖਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਿ – ਅਯਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣੇ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਉਤ੍ਤਮਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Apica yathā chinnahatthapāde vaṇamukhehi paggharitapubbalohitakimikule nīlamakkhikasamparikiṇṇe anāthasālāyaṃ anāthamanusse disvā dayālukā purisā tesaṃ vaṇabandhapaṭṭacoḷakāni ceva kapālādīhi ca bhesajjāni upanāmenti. Tattha coḷakānipi kesañci saṇhāni kesañci thūlāni pāpuṇanti. Bhesajjakapālakānipi kesañci susaṇṭhānāni kesañci dussaṇṭhānāni pāpuṇanti. Na te tattha sumanā vā honti dummanā vā. Vaṇapaṭicchādanamatteneva hi coḷakena, bhesajjapariggahaṇamatteneva ca kapālakena tesaṃ attho. Evameva yo bhikkhu vaṇacoḷakaṃ viya cīvaraṃ, bhesajjakapālakaṃ viya ca pattaṃ, kapāle bhesajjamiva ca patte laddhabhikkhaṃ sallakkheti – ayaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe asammohasampajaññena uttamasampajānakārīti veditabbo.

    ਅਸਿਤਾਦੀਸੁ ਅਸਿਤੇਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਾਦਿਭੋਜਨੇ। ਪੀਤੇਤਿ ਯਾਗੁਆਦਿਪਾਨੇ। ਖਾਯਿਤੇਤਿ ਪਿਟ੍ਠਖਜ੍ਜਕਾਦਿਖਾਦਨੇ। ਸਾਯਿਤੇਤਿ ਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦਿਸਾਯਨੇ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨੇવ ਦવਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠવਿਧੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘ਅਤ੍ਥੋ’ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ‘ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Asitādīsu asiteti piṇḍapātādibhojane. Pīteti yāguādipāne. Khāyiteti piṭṭhakhajjakādikhādane. Sāyiteti madhuphāṇitādisāyane. Tattha ‘‘neva davāyā’’tiādinā nayena vutto aṭṭhavidhopi attho ‘attho’ nāma. Tassa vasena ‘sātthakasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਲੂਖਪਣੀਤਤਿਤ੍ਤਮਧੁਰਾਦੀਸੁ ਪਨ ਯੇਨ ਭੋਜਨੇਨ ਯਸ੍ਸ ਅਫਾਸੁ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ। ਯਂ ਪਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਾਦਿવਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ, ਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਮੇવ; વਿਪਰੀਤਂ ਸਪ੍ਪਾਯਂ। ਤਸ੍ਸ વਸੇਨੇਤ੍ਥ ‘ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾવਿਜਹਨવਸੇਨੇવ ਚ ‘ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Lūkhapaṇītatittamadhurādīsu pana yena bhojanena yassa aphāsu hoti, taṃ tassa asappāyaṃ. Yaṃ pana nimittakammādivasena paṭiladdhaṃ, yañcassa bhuñjato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, taṃ ekantaṃ asappāyameva; viparītaṃ sappāyaṃ. Tassa vasenettha ‘sappāyasampajaññaṃ’ kammaṭṭhānāvijahanavaseneva ca ‘gocarasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਭੁਞ੍ਜਕੋ ਨਤ੍ਥਿ। વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰੇਨੇવ ਪਨ ਪਤ੍ਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰੇਨੇવ ਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਓਤਾਰਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰੇਨੇવ ਆਲੋਪਕਰਣਂ, ਆਲੋਪਉਦ੍ਧਰਣਂ, ਮੁਖવਿવਰਣਞ੍ਚ ਹੋਤਿ। ਨ ਕੋਚਿ ਕੁਞ੍ਚਿਕਾਯ, ਨ ਯਨ੍ਤਕੇਨ ਹਨੁਕਟ੍ਠਿਂ વਿવਰਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰੇਨੇવ ਆਲੋਪਸ੍ਸ ਮੁਖੇ ਠਪਨਂ, ਉਪਰਿਦਨ੍ਤਾਨਂ ਮੁਸਲਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਂ, ਹੇਟ੍ਠਾਦਨ੍ਤਾਨਂ ਉਦੁਕ੍ਖਲਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਂ, ਜਿવ੍ਹਾਯ ਹਤ੍ਥਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਜਿવ੍ਹਾਯ ਤਨੁਕਖੇਲ਼ੋ ਮੂਲਜਿવ੍ਹਾਯ ਬਹਲਖੇਲ਼ੋ ਮਕ੍ਖੇਤਿ। ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾਦਨ੍ਤਉਦੁਕ੍ਖਲੇ ਜਿવ੍ਹਾਹਤ੍ਥਪਰਿવਤ੍ਤਿਤਂ ਖੇਲ਼ਉਦਕਤੇਮਿਤਂ ਉਪਰਿਦਨ੍ਤਮੁਸਲਸਞ੍ਚੁਣ੍ਣਿਤਂ ਕੋਚਿ ਕਟਚ੍ਛੁਨਾ વਾ ਦਬ੍ਬਿਯਾ વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ; વਾਯੋਧਾਤੁਯਾવ ਪવਿਸਤਿ। ਪવਿਟ੍ਠਂ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਕੋਚਿ ਪਲਾਲਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ; વਾਯੋਧਾਤੁવਸੇਨੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਠਿਤਂ ਠਿਤਂ ਕੋਚਿ ਉਦ੍ਧਨਂ ਕਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜਾਲੇਤ੍વਾ ਪਚਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ; ਤੇਜੋਧਾਤੁਯਾવ ਪਚ੍ਚਤਿ। ਪਕ੍ਕਂ ਪਕ੍ਕਂ ਕੋਚਿ ਦਣ੍ਡਕੇਨ વਾ ਯਟ੍ਠਿਯਾ વਾ ਬਹਿ ਨੀਹਾਰਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ; વਾਯੋਧਾਤੁਯੇવ ਨੀਹਰਤਿ। ਇਤਿ વਾਯੋਧਾਤੁ ਅਤਿਹਰਤਿ ਚ વੀਤਿਹਰਤਿ ਚ ਧਾਰੇਤਿ ਚ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਿ ਚ ਸਞ੍ਚੁਣ੍ਣੇਤਿ ਚ વਿਸੋਸੇਤਿ ਚ ਨੀਹਰਤਿ ਚ। ਪਥવੀਧਾਤੁ ਧਾਰੇਤਿ ਚ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਿ ਚ ਸਞ੍ਚੁਣ੍ਣੇਤਿ ਚ વਿਸੋਸੇਤਿ ਚ ਨੀਹਰਤਿ ਚ। ਆਪੋਧਾਤੁ ਸਿਨੇਹੇਤਿ ਚ ਅਲ੍ਲਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਪਾਲੇਤਿ। ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਅਨ੍ਤੋਪવਿਟ੍ਠਂ ਪਰਿਪਾਚੇਤਿ। ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਅਞ੍ਜਸੋ ਹੋਤਿ। વਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਮਨ੍વਾਯ ਆਭੁਜਤੀਤਿ। ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨવਸੇਨੇਤ੍ਥ ‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Abbhantare attā nāma koci bhuñjako natthi. Vuttappakāracittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva pana pattapaṭiggahaṇaṃ nāma hoti. Cittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva hatthassa patte otāraṇaṃ nāma hoti. Cittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva ālopakaraṇaṃ, ālopauddharaṇaṃ, mukhavivaraṇañca hoti. Na koci kuñcikāya, na yantakena hanukaṭṭhiṃ vivarati. Cittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva ālopassa mukhe ṭhapanaṃ, uparidantānaṃ musalakiccasādhanaṃ, heṭṭhādantānaṃ udukkhalakiccasādhanaṃ, jivhāya hatthakiccasādhanañca hoti. Iti naṃ tattha aggajivhāya tanukakheḷo mūlajivhāya bahalakheḷo makkheti. Taṃ heṭṭhādantaudukkhale jivhāhatthaparivattitaṃ kheḷaudakatemitaṃ uparidantamusalasañcuṇṇitaṃ koci kaṭacchunā vā dabbiyā vā anto pavesento nāma natthi; vāyodhātuyāva pavisati. Paviṭṭhaṃ paviṭṭhaṃ koci palālasanthāraṃ katvā dhārento nāma natthi; vāyodhātuvaseneva tiṭṭhati. Ṭhitaṃ ṭhitaṃ koci uddhanaṃ katvā aggiṃ jāletvā pacanto nāma natthi; tejodhātuyāva paccati. Pakkaṃ pakkaṃ koci daṇḍakena vā yaṭṭhiyā vā bahi nīhārako nāma natthi; vāyodhātuyeva nīharati. Iti vāyodhātu atiharati ca vītiharati ca dhāreti ca parivatteti ca sañcuṇṇeti ca visoseti ca nīharati ca. Pathavīdhātu dhāreti ca parivatteti ca sañcuṇṇeti ca visoseti ca nīharati ca. Āpodhātu sineheti ca allattañca anupāleti. Tejodhātu antopaviṭṭhaṃ paripāceti. Ākāsadhātu añjaso hoti. Viññāṇadhātu tattha tattha sammāpayogamanvāya ābhujatīti. Evaṃ pavattapaṭisaṅkhānavasenettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਅਪਿਚ ਗਮਨਤੋ, ਪਰਿਯੇਸਨਤੋ, ਪਰਿਭੋਗਤੋ, ਆਸਯਤੋ, ਨਿਧਾਨਤੋ, ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਤੋ, ਪਰਿਪਕ੍ਕਤੋ, ਫਲਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਨਤੋ, ਸਮ੍ਮਕ੍ਖਨਤੋਤਿ ਏવਂ ਦਸવਿਧਪਟਿਕੂਲਭਾવਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਤੋਪੇਤ੍ਥ ‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ਪਨੇਤ੍ਥ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਆਹਾਰਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞਾਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ।

    Apica gamanato, pariyesanato, paribhogato, āsayato, nidhānato, aparipakkato, paripakkato, phalato, nissandanato, sammakkhanatoti evaṃ dasavidhapaṭikūlabhāvapaccavekkhaṇatopettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ. Vitthārakathā panettha visuddhimagge āhārapaṭikūlasaññāniddesato gahetabbā.

    ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਮ੍ਮੇਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰਸ੍ਸ ਚ ਪਸ੍ਸਾવਸ੍ਸ ਚ ਕਰਣੇ। ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਕਕਾਲੇ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰਤੋ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਭਮਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਰੋਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ; ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ‘ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Uccārapassāvakammeti uccārassa ca passāvassa ca karaṇe. Tattha pakkakāle uccārapassāvaṃ akarontassa sakalasarīrato sedā muccanti, akkhīni bhamanti, cittaṃ na ekaggaṃ hoti, aññe ca rogā uppajjanti; karontassa pana sabbaṃ taṃ na hotīti ayamettha attho. Tassa vasena ‘sātthakasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਅਯਸੋ વਡ੍ਢਤਿ, ਜੀવਿਤਨ੍ਤਰਾਯੋ ਹੋਤਿ; ਪਤਿਰੂਪੇ ਠਾਨੇ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਸਪ੍ਪਾਯਂ। ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ‘ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾવਿਜਹਨવਸੇਨੇવ ਚ ‘ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Aṭṭhāne uccārapassāvaṃ karontassa pana āpatti hoti, ayaso vaḍḍhati, jīvitantarāyo hoti; patirūpe ṭhāne karontassa sabbaṃ taṃ na hotīti idamettha sappāyaṃ. Tassa vasena ‘sappāyasampajaññaṃ’ kammaṭṭhānāvijahanavaseneva ca ‘gocarasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾવਾਯੋਧਾਤੁવਿਪ੍ਫਾਰੇਨੇવ ਪਨ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਪਕ੍ਕੇ ਗਣ੍ਡੇ ਗਣ੍ਡਭੇਦੇਨ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ ਅਕਾਮਤਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਤਿਭਰਿਤਾ ਉਦਕਭਾਜਨਾ ਉਦਕਂ ਅਕਾਮਤਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਏવਂ ਪਕ੍ਕਾਸਯਮੁਤ੍ਤવਤ੍ਥੀਸੁ ਸਨ੍ਨਿਚਿਤਾ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਾ વਾਯੁવੇਗਸਮੁਪ੍ਪੀਲ਼ਿਤਾ ਅਕਾਮਤਾਯਪਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਪਨਾਯਂ ਏવਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવੋ ਨੇવ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਪਰਸ੍ਸ; ਕੇવਲਂ ਪਨ ਸਰੀਰਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੋવ ਹੋਤਿ। ਯਥਾ ਕਿਂ? ਯਥਾ ਉਦਕਤੁਮ੍ਭਤੋ ਪੁਰਾਣਉਦਕਂ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇવ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਪਰੇਸਂ, ਕੇવਲਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਏવਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨવਸੇਨੇਤ੍ਥ ‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Abbhantare attā nāma koci uccārapassāvakammaṃ karonto natthi. Cittakiriyāvāyodhātuvipphāreneva pana uccārapassāvakammaṃ hoti. Yathā pana pakke gaṇḍe gaṇḍabhedena pubbalohitaṃ akāmatāya nikkhamati, yathā ca atibharitā udakabhājanā udakaṃ akāmatāya nikkhamati, evaṃ pakkāsayamuttavatthīsu sannicitā uccārapassāvā vāyuvegasamuppīḷitā akāmatāyapi nikkhamanti. So panāyaṃ evaṃ nikkhamanto uccārapassāvo neva tassa bhikkhuno attano hoti na parassa; kevalaṃ pana sarīranissandova hoti. Yathā kiṃ? Yathā udakatumbhato purāṇaudakaṃ chaḍḍentassa neva taṃ attano hoti na paresaṃ, kevalaṃ paṭijagganamattameva hoti, evanti. Evaṃ pavattapaṭisaṅkhānavasenettha ‘asammohasampajaññaṃ’ veditabbaṃ.

    ਗਤਾਦੀਸੁ ਗਤੇਤਿ ਗਮਨੇ। ਠਿਤੇਤਿ ਠਾਨੇ। ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਤਿ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ। ਸੁਤ੍ਤੇਤਿ ਸਯਨੇ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰਿਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Gatādīsu gateti gamane. Ṭhiteti ṭhāne. Nisinneti nisajjāya. Sutteti sayane. Tattha abhikkantādīsu vuttanayeneva sampajānakāritā veditabbā.

    ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਪਰੋਪਿ ਨਯੋ – ਏਕੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ વਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏਕੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾવ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਥਾ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ, ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ, ਸਯਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ વਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤੋ ਸਯਤਿ। ਏਕੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾવ ਸਯਤਿ।

    Ayaṃ panettha aparopi nayo – eko hi bhikkhu gacchanto aññaṃ cintento aññaṃ vitakkento gacchati. Eko kammaṭṭhānaṃ avissajjetvāva gacchati. Tathā eko bhikkhu tiṭṭhanto, nisīdanto, sayanto aññaṃ cintento aññaṃ vitakkento sayati. Eko kammaṭṭhānaṃ avissajjetvāva sayati.

    ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਪਨ ਨ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਦੀਪਯਿਂਸੁ। ਯੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਙ੍ਕਮਨਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਠਿਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ; ‘ਪਾਚੀਨਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਪવਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਪવਤ੍ਤਾਪਿ ਪਾਚੀਨਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਚਙ੍ਕਮਨવੇਮਜ੍ਝੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਉਭੋ ਕੋਟਿਯੋ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਚਙ੍ਕਮਨੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਠਾਨੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਨਿਸਜ੍ਜਂ, ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਪવਤ੍ਤਾ ਸਯਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ’ਤਿ ਏવਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਯੇવ ਭવਙ੍ਗਂ ਓਤਾਰੇਤਿ; ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਉਟ੍ਠਾਤਿ – ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਤਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ।

    Ettakena pana na pākaṭaṃ hotīti caṅkamena dīpayiṃsu. Yo hi bhikkhu caṅkamanaṃ otaritvā caṅkamanakoṭiyaṃ ṭhito pariggaṇhāti; ‘pācīnacaṅkamanakoṭiyaṃ pavattā rūpārūpadhammā pacchimacaṅkamanakoṭiṃ appatvā ettheva niruddhā, pacchimacaṅkamanakoṭiyaṃ pavattāpi pācīnacaṅkamanakoṭiṃ appatvā ettheva niruddhā, caṅkamanavemajjhe pavattā ubho koṭiyo appatvā ettheva niruddhā, caṅkamane pavattā rūpārūpadhammā ṭhānaṃ appatvā ettheva niruddhā, ṭhāne pavattā nisajjaṃ, nisajjāya pavattā sayanaṃ appatvā ettheva niruddhā’ti evaṃ pariggaṇhanto pariggaṇhantoyeva bhavaṅgaṃ otāreti; uṭṭhahanto kammaṭṭhānaṃ gahetvāva uṭṭhāti – ayaṃ bhikkhu gatādīsu sampajānakārī nāma hotīti.

    ਏવਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਭੂਤਂ ਹੋਤਿ। ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਭੂਤਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾવ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਤਾવ ਚਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਠਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਯਮਾਨੋ ਏવਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਯਤਿ – ‘ਕਾਯੋ ਅਚੇਤਨੋ, ਮਞ੍ਚੋ ਅਚੇਤਨੋ। ਕਾਯੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਅਹਂ ਮਞ੍ਚੇ ਸਯਿਤੋਤਿ। ਮਞ੍ਚੋਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਮਯਿ ਕਾਯੋ ਸਯਿਤੋਤਿ। ਅਚੇਤਨੋ ਕਾਯੋ ਅਚੇਤਨੇ ਮਞ੍ਚੇ ਸਯਿਤੋ’ਤਿ। ਏવਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਯੇવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭવਙ੍ਗਂ ਓਤਾਰੇਤਿ, ਪਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਪਬੁਜ੍ਝਤਿ। ਅਯਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ।

    Evaṃ pana sutte kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ hoti. Kammaṭṭhānaṃ avibhūtaṃ na kātabbaṃ. Tasmā yo bhikkhu yāva sakkoti tāva caṅkamitvā ṭhatvā nisīditvā sayamāno evaṃ pariggahetvā sayati – ‘kāyo acetano, mañco acetano. Kāyo na jānāti – ahaṃ mañce sayitoti. Mañcopi na jānāti – mayi kāyo sayitoti. Acetano kāyo acetane mañce sayito’ti. Evaṃ pariggaṇhanto pariggaṇhantoyeva cittaṃ bhavaṅgaṃ otāreti, pabujjhamāno kammaṭṭhānaṃ gahetvāva pabujjhati. Ayaṃ sutte sampajānakārī nāma hotīti.

    ਜਾਗਰਿਤੇਤਿ ਜਾਗਰਣੇ। ਤਤ੍ਥ ‘ਕਿਰਿਯਾਮਯਪવਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਜਾਗਰਿਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ; ਕਿਰਿਯਾਮਯਪવਤ੍ਤવਲ਼ਞ੍ਜੇ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਗਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਅਪਿਚ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਛ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਜਗ੍ਗਨ੍ਤੋਪਿ ਜਾਗਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।

    Jāgariteti jāgaraṇe. Tattha ‘kiriyāmayapavattassa appavattiyā sati jāgaritaṃ nāma na hoti; kiriyāmayapavattavaḷañje pavattante jāgaritaṃ nāma hotī’ti pariggaṇhanto bhikkhu jāgarite sampajānakārī nāma hoti. Apica rattindivaṃ cha koṭṭhāse katvā pañca koṭṭhāse jaggantopi jāgarite sampajānakārī nāma hoti.

    ਭਾਸਿਤੇਤਿ ਕਥਨੇ। ਤਤ੍ਥ ‘ਉਪਾਦਾਰੂਪਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਭਾਸਿਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ; ਤਸ੍ਮਿਂ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਾਸਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਸੀਸੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ ਪਹਾਯ ਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋਪਿ ਭਾਸਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।

    Bhāsiteti kathane. Tattha ‘upādārūpassa saddāyatanassa appavatte sati bhāsitaṃ nāma na hoti; tasmiṃ pavattante hotī’ti pariggāhako bhikkhu bhāsite sampajānakārī nāma hoti. Vimuttāyatanasīsena dhammaṃ desentopi bāttiṃsa tiracchānakathā pahāya dasakathāvatthunissitaṃ kathaṃ kathentopi bhāsite sampajānakārī nāma hoti.

    ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਤਿ ਅਕਥਨੇ। ਤਤ੍ਥ ‘ਉਪਾਦਾਰੂਪਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਯਂ ਸਤਿ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ; ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਰੁਚਿਯਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋਪਿ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀਯੇવ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।

    Tuṇhībhāveti akathane. Tattha ‘upādārūpassa saddāyatanassa pavattiyaṃ sati tuṇhībhāvo nāma natthi; appavattiyaṃ hotī’ti pariggāhako bhikkhu tuṇhībhāve sampajānakārī nāma hoti. Aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu cittaruciyaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā nisinnopi dutiyajjhānaṃ samāpannopi tuṇhībhāve sampajānakārīyeva nāma hoti.

    ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਕੋ ਇਰਿਯਾਪਥੋ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਆਗਤੋ। ਸੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤੋ ਚ ਆਗਚ੍ਛਤੋ ਚ ਅਦ੍ਧਾਨਗਮਨવਸੇਨ ਕਥਿਤੋ। ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਹਾਰੇ ਚੁਣ੍ਣਿਕਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰਇਰਿਯਾਪਥવਸੇਨ ਕਥਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Ettha ca eko iriyāpatho dvīsu ṭhānesu āgato. So heṭṭhā abhikkante paṭikkanteti ettha bhikkhācāragāmaṃ gacchato ca āgacchato ca addhānagamanavasena kathito. Gate ṭhite nisinneti ettha vihāre cuṇṇikapāduddhārairiyāpathavasena kathitoti veditabbo.

    ੫੨੪. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਤੀਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

    524. Tattha katamā satītiādi sabbaṃ uttānatthameva.

    ੫੨੬. ਸੋ વਿવਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਏਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਾਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਯੋਗਪਥਂ ਸਪ੍ਪਾਯਸੇਨਾਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਏਤ੍ਤਕਾ ਗੁਣਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ ਅਰਞ੍ਞવਾਸੋ। ਯਸ੍ਸ ਪਨੇਤੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ। ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਹਿ ਅਰਞ੍ਞવਾਸੋ ਕਾਲ਼ਮਕ੍ਕਟਅਚ੍ਛਤਰਚ੍ਛਦੀਪਿਮਿਗਾਦੀਨਂ ਅਟવੀવਾਸਸਦਿਸੋ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਇਚ੍ਛਾਯ ਠਤ੍વਾ ਪવਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਰਞ੍ਞવਾਸਮੂਲਕੋ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ; ਅਰਞ੍ਞવਾਸਞ੍ਚੇવ ਆਰਞ੍ਞਕੇ ਚ ਦੂਸੇਤਿ; ਸਾਸਨੇ ਅਪ੍ਪਸਾਦਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਏਤ੍ਤਕਾ ਗੁਣਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸੇવ ਸੋ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ। ਸੋ ਹਿ ਅਰਞ੍ਞવਾਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ, ਸਕਲਅਰਞ੍ਞવਾਸਂ ਉਪਸੋਭੇਤਿ, ਆਰਞ੍ਞਿਕਾਨਂ ਸੀਸਂ ਧੋવਤਿ, ਸਕਲਸਾਸਨਂ ਪਸਾਰੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਥਾ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਾਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਯੋਗਪਥਂ ਸਪ੍ਪਾਯਸੇਨਾਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੋ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વਿવਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ। ਏਤਮੇવ ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਞ੍ਚ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਸਙ੍ਕਿਣ੍ਣਂ ਅਸਮ੍ਬਾਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ ਸਾਮਨ੍ਤਾ ਗਾવੁਤਮ੍ਪਿ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਤਗਹਨਂ વਨਗਹਨਂ ਨਦੀਗਹਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਕੋਚਿ ਅવੇਲਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ – ਇਦਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇਪਿ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣਂ ਨਾਮ। ਯਂ ਪਨ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਿਕਂ વਾ ਯੋਜਨਿਕਂ વਾ ਹੋਤਿ – ਇਦਂ ਦੂਰਤਾਯ ਏવ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।

    526. Sovivittanti iminā kiṃ dasseti? Etassa bhikkhuno upāsanaṭṭhānaṃ yogapathaṃ sappāyasenāsanaṃ dasseti. Yassa hi abbhantare ettakā guṇā atthi, tassa anucchaviko araññavāso. Yassa panete natthi, tassa ananucchaviko. Evarūpassa hi araññavāso kāḷamakkaṭaacchataracchadīpimigādīnaṃ aṭavīvāsasadiso hoti. Kasmā? Icchāya ṭhatvā paviṭṭhattā. Tassa hi araññavāsamūlako koci attho natthi; araññavāsañceva āraññake ca dūseti; sāsane appasādaṃ uppādeti. Yassa pana abbhantare ettakā guṇā atthi, tasseva so anucchaviko. So hi araññavāsaṃ nissāya vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ gaṇhitvā parinibbāti, sakalaaraññavāsaṃ upasobheti, āraññikānaṃ sīsaṃ dhovati, sakalasāsanaṃ pasāreti. Tasmā satthā evarūpassa bhikkhuno upāsanaṭṭhānaṃ yogapathaṃ sappāyasenāsanaṃ dassento so vivittaṃ senāsanaṃ bhajatītiādimāha. Tattha vivittanti suññaṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ. Etameva hi atthaṃ dassetuṃ tañca anākiṇṇantiādi vuttaṃ. Tattha anākiṇṇanti asaṅkiṇṇaṃ asambādhaṃ. Tattha yassa senāsanassa sāmantā gāvutampi aḍḍhayojanampi pabbatagahanaṃ vanagahanaṃ nadīgahanaṃ hoti, na koci avelāya upasaṅkamituṃ sakkoti – idaṃ santikepi anākiṇṇaṃ nāma. Yaṃ pana aḍḍhayojanikaṃ vā yojanikaṃ vā hoti – idaṃ dūratāya eva anākiṇṇaṃ nāma hoti.

    ੫੨੭. ਸੇਤਿ ਚੇવ ਆਸਤਿ ਚ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸੇਨਾਸਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਮਞ੍ਚੋ ਪੀਠਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਮਞ੍ਚੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਞ੍ਚਾ – ਮਸਾਰਕੋ, ਬੁਨ੍ਦਿਕਾਬਦ੍ਧੋ, ਕੁਲ਼ੀਰਪਾਦਕੋ, ਆਹਚ੍ਚਪਾਦਕੋਤਿ। ਤਥਾ ਪੀਠਂ। ਭਿਸੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਭਿਸਿਯੋ – ਉਣ੍ਣਾਭਿਸਿ, ਚੋਲ਼ਭਿਸਿ, વਾਕਭਿਸਿ, ਤਿਣਭਿਸਿ, ਪਣ੍ਣਭਿਸੀਤਿ। ਬਿਮ੍ਬੋਹਨਨ੍ਤਿ ਸੀਸੁਪਧਾਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ વਿਦਤ੍ਥਿਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਦੀਘਤੋ ਮਞ੍ਚવਿਤ੍ਥਾਰਪ੍ਪਮਾਣਂ। વਿਹਾਰੋਤਿ ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਹਾਰਪਥਂ ਅਨ੍ਤੋਯੇવ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਤਸੇਨਾਸਨਂ। ਅਡ੍ਢਯੋਗੋਤਿ ਸੁਪਣ੍ਣવਙ੍ਕਗੇਹਂ। ਪਾਸਾਦੋਤਿ ਦ੍વੇ ਕਣ੍ਣਿਕਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਤੋ ਦੀਘਪਾਸਾਦੋ। ਅਟ੍ਟੋਤਿ ਪਟਿਰਾਜਾਦਿਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਂ ਇਟ੍ਠਕਾਹਿ ਕਤੋ ਬਹਲਭਿਤ੍ਤਿਕੋ ਚਤੁਪਞ੍ਚਭੂਮਿਕੋ ਪਤਿਸ੍ਸਯવਿਸੇਸੋ। ਮਾਲ਼ੋਤਿ ਭੋਜਨਸਾਲਸਦਿਸੋ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋ; વਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਏਕਕੂਟਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਚਤੁਰਸ੍ਸਪਾਸਾਦੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਲੇਣਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਤਂ ਖਣਿਤ੍વਾ વਾ ਪਬ੍ਭਾਰਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੋਨਕਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਟ੍ਟਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਕਤਸੇਨਾਸਨਂ। ਗੁਹਾਤਿ ਭੂਮਿਦਰਿ વਾ ਯਤ੍ਥ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਦੀਪਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਬ੍ਬਤਗੁਹਾ વਾ ਭੂਮਿਗੁਹਾ વਾ। ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਨ੍ਤਿ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ। વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬੋਤਿ વੇਲ਼ੁਗਚ੍ਛੋ। ਯਤ੍ਥ વਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ વਾ ਏਤਾਨਿ ਮਞ੍ਚਾਦੀਨਿ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਰਹਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ।

    527. Seti ceva āsati ca etthāti senāsanaṃ. Tassa pabhedaṃ dassetuṃ mañco pīṭhantiādi vuttaṃ. Tattha mañcoti cattāro mañcā – masārako, bundikābaddho, kuḷīrapādako, āhaccapādakoti. Tathā pīṭhaṃ. Bhisīti pañca bhisiyo – uṇṇābhisi, coḷabhisi, vākabhisi, tiṇabhisi, paṇṇabhisīti. Bimbohananti sīsupadhānaṃ vuttaṃ. Taṃ vitthārato vidatthicaturaṅgulaṃ vaṭṭati, dīghato mañcavitthārappamāṇaṃ. Vihāroti samantā parihārapathaṃ antoyeva rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni dassetvā katasenāsanaṃ. Aḍḍhayogoti supaṇṇavaṅkagehaṃ. Pāsādoti dve kaṇṇikāni gahetvā kato dīghapāsādo. Aṭṭoti paṭirājādipaṭibāhanatthaṃ iṭṭhakāhi kato bahalabhittiko catupañcabhūmiko patissayaviseso. Māḷoti bhojanasālasadiso maṇḍalamāḷo; vinayaṭṭhakathāyaṃ pana ekakūṭasaṅgahito caturassapāsādoti vuttaṃ. Leṇanti pabbataṃ khaṇitvā vā pabbhārassa appahonakaṭṭhāne kuṭṭaṃ uṭṭhāpetvā vā katasenāsanaṃ. Guhāti bhūmidari vā yattha rattindivaṃ dīpaṃ laddhuṃ vaṭṭati, pabbataguhā vā bhūmiguhā vā. Rukkhamūlanti rukkhassa heṭṭhā parikkhittaṃ vā aparikkhittaṃ vā. Veḷugumboti veḷugaccho. Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamantīti ṭhapetvā vā etāni mañcādīni yattha bhikkhū sannipatanti, yaṃ tesaṃ sannipātārahaṭṭhānaṃ, sabbametaṃ senāsanaṃ.

    ੫੨੮. ਭਜਤੀਤਿ ਉਪੇਤਿ। ਸਮ੍ਭਜਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਤਿવਸੇਨ ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪੇਤਿ। ਸੇવਤੀਤਿ ਨਿવਾਸਨવਸੇਨ ਸੇવਤਿ ਨਿਸੇવਤੀਤਿ ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਮਾਨੋ ਸਨ੍ਨਿਸਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸੇવਤਿ। ਸਂਸੇવਤੀਤਿ ਸੇਨਾਸਨવਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਸੇવਤਿ।

    528. Bhajatīti upeti. Sambhajatīti tattha abhirativasena anukkaṇṭhito suṭṭhu upeti. Sevatīti nivāsanavasena sevati nisevatīti anukkaṇṭhamāno sannisito hutvā sevati. Saṃsevatīti senāsanavattaṃ sampādento sammā sevati.

    ੫੨੯. ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਰਞ੍ਞਨ੍ਤਿ વਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਾવ ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚ ਅવਸੇਸਂ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੨) ਆਗਤਂ। ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਰਞ੍ਞਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਨਾਮ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਚਧਨੁਸਤਿਕਪਚ੍ਛਿਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੫੭੩) ਆਗਤਂ। વਿਨਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਪਨ ਉਭੋਪਿ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾ ਨਾਮ। ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਰਞ੍ਞਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਇਨ੍ਦਖੀਲਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ; ਇਨ੍ਦਖੀਲਤੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    529. Idāni yaṃ taṃ vivittanti vuttaṃ, tassa pabhedaṃ dassetuṃ araññaṃ rukkhamūlantiādi āraddhaṃ. Tattha araññanti vinayapariyāyena tāva ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañca avasesaṃ arañña’’nti (pārā. 12) āgataṃ. Suttantapariyāyena āraññikaṃ bhikkhuṃ sandhāya ‘‘āraññakaṃ nāma senāsanaṃ pañcadhanusatikapacchima’’nti (pāci. 573) āgataṃ. Vinayasuttantā pana ubhopi pariyāyadesanā nāma. Abhidhammo nippariyāyadesanāti abhidhammapariyāyena araññaṃ dassetuṃ nikkhamitvā bahi indakhīlāti vuttaṃ; indakhīlato bahi nikkhamitvāti attho.

    ੫੩੦. ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦੀਨਂ ਪਕਤਿਯਾ ਚ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾવਤੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂਯੇવ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਨ੍ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ। ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਿ ਸੇਲਂ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਉਦਕਸੋਣ੍ਡੀਸੁ ਉਦਕਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਸੀਤਾਯ ਰੁਕ੍ਖਚ੍ਛਾਯਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਾਨਾਦਿਸਾਸੁ ਖਾਯਮਾਨਾਸੁ ਸੀਤੇਨ વਾਤੇਨ ਬੀਜਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ। ਕਨ੍ਦਰਨ੍ਤਿ ਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਉਦਕਂ, ਤੇਨ ਦਰਿਤਂ ਉਦਕੇਨ ਭਿਨ੍ਨਂ ਪਬ੍ਬਤਪ੍ਪਦੇਸਂ; ਯਂ ਨਿਤੁਮ੍ਬਨ੍ਤਿਪਿ ਨਦੀਕੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਰਜਤਪਟ੍ਟਸਦਿਸਾ વਾਲਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਤ੍ਥਕੇ ਮਣਿવਿਤਾਨਂ વਿਯ વਨਗਹਨਂ, ਮਣਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸਂ ਉਦਕਂ ਸਨ੍ਦਤਿ। ਏવਰੂਪਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਓਰੁਯ੍ਹ ਪਾਨੀਯਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਸੀਤਂ ਕਤ੍વਾ વਾਲਿਕਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਂਸੁਕੂਲਚੀવਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ। ਗਿਰਿਗੁਹਨ੍ਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਬ੍ਬਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਂ, ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਾ ਉਮਙ੍ਗਸਦਿਸਂ ਮਹਾવਿવਰਂ। ਸੁਸਾਨਲਕ੍ਖਣਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੩੪) વੁਤ੍ਤਂ।

    530. Rukkhamūlādīnaṃ pakatiyā ca suviññeyyabhāvato rukkhamūlaṃyeva rukkhamūlantiādi vuttaṃ. Apicettha rukkhamūlanti yaṃkiñci sītacchāyaṃ vivittaṃ rukkhamūlaṃ. Pabbatanti selaṃ. Tattha hi udakasoṇḍīsu udakakiccaṃ katvā sītāya rukkhacchāyāya nisinnassa nānādisāsu khāyamānāsu sītena vātena bījiyamānassa cittaṃ ekaggaṃ hoti. Kandaranti kaṃ vuccati udakaṃ, tena daritaṃ udakena bhinnaṃ pabbatappadesaṃ; yaṃ nitumbantipi nadīkuñjantipi vadanti. Tattha hi rajatapaṭṭasadisā vālikā honti, matthake maṇivitānaṃ viya vanagahanaṃ, maṇikkhandhasadisaṃ udakaṃ sandati. Evarūpaṃ kandaraṃ oruyha pānīyaṃ pivitvā gattāni sītaṃ katvā vālikaṃ ussāpetvā paṃsukūlacīvaraṃ paññapetvā nisinnassa samaṇadhammaṃ karoto cittaṃ ekaggaṃ hoti. Giriguhanti dvinnaṃ pabbatānaṃ antaraṃ, ekasmiṃyeva vā umaṅgasadisaṃ mahāvivaraṃ. Susānalakkhaṇaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.34) vuttaṃ.

    ੫੩੧. વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਨੁਪਚਾਰਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਨ ਕਸਨ੍ਤਿ ਨ વਪਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦੂਰਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦੀਸੁ ਇਦਮੇવੇਕਂ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਛਨ੍ਨਂ। ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਚੀવਰਕੁਟਿਂ ਕਤ੍વਾ વਸਤਿ। ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਲਾਲਰਾਸਿ। ਮਹਾਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਤੋ ਹਿ ਪਲਾਲਂ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਭਾਰਲੇਣਸਦਿਸੇ ਆਲਯੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਗਚ੍ਛਗੁਮ੍ਬਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਉਪਰਿ ਪਲਾਲਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ; ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। વਨਪਤ੍ਥਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਲੋਮਹਂਸਾਨਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਲੋਮਹਂਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਏવਰੂਪਾਨਂ ਭੀਸਨਕਸੇਨਾਸਨਾਨਂ। ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਦੂਰਭਾવੇਨ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤਾਨਂ। ਨ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਕਸਨવਪਨવਸੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਚਰਿਤਬ੍ਬਂ વਨਨ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾਨਂ। ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭવਾਨਨ੍ਤਿ ਅਲਦ੍ਧવਿવੇਕਸ੍ਸਾਦੇਹਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ વਸਿਤੁਂ ਨਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨਂ।

    531. Vanapatthanti gāmantaṃ atikkamitvā manussānaṃ anupacāraṭṭhānaṃ, yattha na kasanti na vapanti. Tenevassa niddese ‘‘vanapatthanti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacana’’ntiādi vuttaṃ. Yasmā vā rukkhamūlādīsu idamevekaṃ bhājetvā dassitaṃ, tasmāssa nikkhepapaṭipāṭiyā niddesaṃ akatvā sabbapariyante niddeso katoti veditabbo. Abbhokāsanti acchannaṃ. Ākaṅkhamāno panettha cīvarakuṭiṃ katvā vasati. Palālapuñjanti palālarāsi. Mahāpalālapuñjato hi palālaṃ nikkaḍḍhitvā pabbhāraleṇasadise ālaye karonti, gacchagumbādīnampi upari palālaṃ pakkhipitvā heṭṭhā nisinnā samaṇadhammaṃ karonti; taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Vanapatthaniddese salomahaṃsānanti yattha paviṭṭhassa lomahaṃso uppajjati; evarūpānaṃ bhīsanakasenāsanānaṃ. Pariyantānanti dūrabhāvena pariyante ṭhitānaṃ. Na manussūpacārānanti kasanavapanavasena manussehi upacaritabbaṃ vanantaṃ atikkamitvā ṭhitānaṃ. Durabhisambhavānanti aladdhavivekassādehi abhibhuyya vasituṃ nasakkuṇeyyānaṃ.

    ੫੩੨. ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਨ੍ਤਿ વਚਨਸਦ੍ਦੇਨ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ।

    532. Appasaddādiniddese appasaddanti vacanasaddena appasaddaṃ.

    ੫੩੩. ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਨ੍ਤਿ ਨਗਰਨਿਗ੍ਘੋਸਸਦ੍ਦੇਨ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਸਦ੍ਦਟ੍ਠੇਨ ਏਕਂ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਯਦੇવ ਤਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਤਦੇવ ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਜਨવਾਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਞ੍ਚਰਣਜਨਸ੍ਸ ਸਰੀਰવਾਤੇਨ વਿਰਹਿਤਂ। વਿਜਨવਾਦਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ; ਅਨ੍ਤੋਜਨવਾਦੇਨ વਿਰਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, ਤਦੇવ ਜਨਸਞ੍ਚਰਣੇਨ ਚ ਜਨવਾਦੇਨ ਚ વਿਰਹਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਯਦੇવ ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ ਤਦੇવ ਤਂ વਿਜਨવਾਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸੇਯ੍ਯਕਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਰਹਸ੍ਸਕਿਰਿਯਟ੍ਠਾਨਿਯਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਜਨਸਞ੍ਚਰਣਰਹਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਯਦੇવ ਤਂ વਿਜਨવਾਤਂ ਤਦੇવ ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸੇਯ੍ਯਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ વਿવੇਕਾਨੁਰੂਪਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਨਿਯਮੇਨੇવ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸੇਯ੍ਯਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਯਦੇવ ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸੇਯ੍ਯਕਂ ਤਦੇવ ਤਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    533. Appanigghosanti nagaranigghosasaddena appanigghosaṃ. Yasmā pana ubhayampetaṃ saddaṭṭhena ekaṃ, tasmāssa niddese ‘‘yadeva taṃ appasaddaṃ tadeva taṃ appanigghosa’’nti vuttaṃ. Vijanavātanti anusañcaraṇajanassa sarīravātena virahitaṃ. Vijanavādantipi pāṭho; antojanavādena virahitanti attho. Yasmā pana yaṃ appanigghosaṃ, tadeva janasañcaraṇena ca janavādena ca virahitaṃ hoti, tasmāssa niddese ‘‘yadeva taṃ appanigghosaṃ tadeva taṃ vijanavāta’’nti vuttaṃ. Manussarāhaseyyakanti manussānaṃ rahassakiriyaṭṭhāniyaṃ. Yasmā pana taṃ janasañcaraṇarahitaṃ hoti, tenassa niddese ‘‘yadeva taṃ vijanavātaṃ tadeva taṃ manussarāhaseyyaka’’nti vuttaṃ. Paṭisallānasāruppanti vivekānurūpaṃ. Yasmā pana taṃ niyameneva manussarāhaseyyakaṃ hoti, tasmāssa niddese ‘‘yadeva taṃ manussarāhaseyyakaṃ tadeva taṃ paṭisallānasāruppa’’nti vuttaṃ.

    ੫੩੪. ਅਰਞ੍ਞਗਤਾਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਰਞ੍ਞਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਤਥਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ। ਅવਸੇਸਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ।

    534. Araññagatādiniddese araññaṃ vuttameva. Tathā rukkhamūlaṃ. Avasesaṃ pana sabbampi senāsanaṃ suññāgārena saṅgahitaṃ.

    ੫੩੫. ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਊਰੁਬਦ੍ਧਾਸਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ। ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯਾਤਿ ਉਪਰਿਮਂ ਸਰੀਰਂ ਉਜੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕੇ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਪਟਿਪਾਦੇਤ੍વਾ। ਏવਞ੍ਹਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਮ੍ਮਮਂਸਨ੍ਹਾਰੂਨਿ ਨ ਪਣਮਨ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਯਾ ਤੇਸਂ ਪਣਮਨਪਚ੍ਚਯਾ ਖਣੇ ਖਣੇ વੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਾਸੁ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਪਰਿਪਤਤਿ, વੁਡ੍ਢਿਂ ਫਾਤਿਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ।

    535. Pallaṅkaṃ ābhujitvāti samantato ūrubaddhāsanaṃ bandhitvā. Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyāti uparimaṃ sarīraṃ ujuṃ ṭhapetvā aṭṭhārasa piṭṭhikaṇṭake koṭiyā koṭiṃ paṭipādetvā. Evañhi nisinnassa cammamaṃsanhārūni na paṇamanti. Athassa yā tesaṃ paṇamanapaccayā khaṇe khaṇe vedanā uppajjeyyuṃ, tā nuppajjanti. Tāsu na uppajjamānāsu cittaṃ ekaggaṃ hoti, kammaṭṭhānaṃ na paripatati, vuḍḍhiṃ phātiṃ upagacchati.

    ੫੩੬. ਉਜੁਕੋ ਹੋਤਿ ਕਾਯੋ ਠਿਤੋ ਪਣਿਹਿਤੋਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਇਮਮੇવਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।

    536. Ujuko hoti kāyo ṭhito paṇihitoti idampi hi imamevatthaṃ sandhāya vuttaṃ.

    ੫੩੭. ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਭਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਠਪਯਿਤ੍વਾ, ਮੁਖਸਮੀਪੇ વਾ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾ ਨਾਸਿਕਗ੍ਗੇ વਾ ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વਾ’’ਤਿ। ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਰੋਟ੍ਠਸ੍ਸ વੇਮਜ੍ਝਪ੍ਪਦੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਯਤ੍ਥ ਨਾਸਿਕવਾਤੋ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ; ਅਥ વਾ ਪਰੀਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੋ, ਮੁਖਨ੍ਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੋ, ਸਤੀਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ; ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੧.੧੬੪) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪੋ ‘‘ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨਿਯ੍ਯਾਨਂ ਸਤਿਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ।

    537. Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti kammaṭṭhānābhimukhaṃ satiṃ ṭhapayitvā, mukhasamīpe vā katvāti attho. Teneva vuttaṃ ‘‘ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti sūpaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā’’ti. Mukhanimittanti cettha uttaroṭṭhassa vemajjhappadeso daṭṭhabbo, yattha nāsikavāto paṭihaññati; atha vā parīti pariggahaṭṭho, mukhanti niyyānaṭṭho, satīti upaṭṭhānaṭṭho; tena vuccati ‘‘parimukhaṃ sati’’nti evaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.164) vuttanayenapettha attho daṭṭhabbo. Tatrāyaṃ saṅkhepo ‘‘pariggahitaniyyānaṃ satiṃ katvā’’ti.

    ੫੩੮. ਅਭਿਜ੍ਝਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥੋਯੇવ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪવਣ੍ਣਨਾ – ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯਾਤਿ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਰਾਗਂ ਪਹਾਯ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍વਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ।

    538. Abhijjhāniddeso uttānatthoyeva. Ayaṃ panettha saṅkhepavaṇṇanā – abhijjhaṃ loke pahāyāti lujjanapalujjanaṭṭhena pañcupādānakkhandhā loko. Tasmā pañcasu upādānakkhandhesu rāgaṃ pahāya kāmacchandaṃ vikkhambhetvāti ayamettha attho.

    ੫੩੯. વਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨਾਤਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ વਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ, ਨ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਸਦਿਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    539. Vigatābhijjhenāti vikkhambhanavasena pahīnattā vigatābhijjhena, na cakkhuviññāṇasadisenāti attho.

    ੫੪੧. ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ; ਯਥਾ ਨਂ ਸਾ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ਚੇવ, ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਚ ਨ ਪੁਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏવਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਦੇਸੁ ਪਨਸ੍ਸ ਆਸੇવਨ੍ਤੋ ਸੋਧੇਤਿ, ਭਾવੇਨ੍ਤੋ વਿਸੋਧੇਤਿ, ਬਹੁਲੀਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਮੋਚੇਤੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    541. Abhijjhāyacittaṃ parisodhetīti abhijjhāto cittaṃ parisodheti; yathā naṃ sā muñcati ceva, muñcitvā ca na puna gaṇhāti, evaṃ karotīti attho. Niddesapadesu panassa āsevanto sodheti, bhāvento visodheti, bahulīkaronto parisodhetīti evamattho veditabbo. Mocetītiādīsupi eseva nayo.

    ੫੪੨-੫੪੩. ਬ੍ਯਾਪਾਦਦੋਸਂ ਪਹਾਯਾਤਿਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੂਤਿਕੁਮ੍ਮਾਸਾਦਯੋ વਿਯ ਪਕਤਿਂ ਜਹਤੀਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ। વਿਕਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਦੁਸ੍ਸਤਿ, ਪਰਂ વਾ ਪਦੂਸੇਤਿ વਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਪਦੋਸੋ। ਉਭਯਮੇਤਂ ਕੋਧਸ੍ਸੇવਾਧਿવਚਨਂ। ਤੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸੋ ਪਦੋਸੋ; ਯੋ ਪਦੋਸੋ ਸੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ’’ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਸ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕવਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ।

    542-543. Byāpādadosaṃ pahāyātiādīnampi imināva nayena attho veditabbo. Byāpajjati iminā cittaṃ pūtikummāsādayo viya pakatiṃ jahatīti byāpādo. Vikārappattiyā padussati, paraṃ vā padūseti vināsetīti padoso. Ubhayametaṃ kodhassevādhivacanaṃ. Teneva vuttaṃ ‘‘yo byāpādo so padoso; yo padoso so byāpādo’’ti. Yasmā cesa sabbasaṅgāhikavasena niddiṭṭho, tasmā ‘‘sabbapāṇabhūtahitānukampī’’ti avatvā ‘‘abyāpannacitto’’ti ettakameva vuttaṃ.

    ੫੪੬. ਥਿਨਂ ਚਿਤ੍ਤਗੇਲਞ੍ਞਂ, ਮਿਦ੍ਧਂ ਚੇਤਸਿਕਗੇਲਞ੍ਞਂ; ਥਿਨਞ੍ਚ ਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ। ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਸਨ੍ਤਤਾਯ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤ੍ਥ વਚਨਭੇਦੋ ਕਤੋ।

    546. Thinaṃ cittagelaññaṃ, middhaṃ cetasikagelaññaṃ; thinañca middhañca thinamiddhaṃ. Santā hontīti ime dvepi dhammā nirodhasantatāya santā hontīti. Idaṃ sandhāyettha vacanabhedo kato.

    ੫੪੯. ਆਲੋਕਸਞ੍ਞੀਤਿ ਰਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਦਿવਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਾਲੋਕਸਞ੍ਜਾਨਨਸਮਤ੍ਥਾਯ વਿਗਤਨੀવਰਣਾਯ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ।

    549. Ālokasaññīti rattimpi divāpi diṭṭhālokasañjānanasamatthāya vigatanīvaraṇāya parisuddhāya saññāya samannāgato.

    ੫੫੦. ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਸਤਿਯਾ ਚ ਞਾਣੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਇਦਂ ਉਭਯਂ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਾਯ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ।

    550. Sato sampajānoti satiyā ca ñāṇena ca samannāgato. Idaṃ ubhayaṃ ālokasaññāya upakārakattā vuttaṃ.

    ੫੫੩. વਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧਤਾਯ ਪਨ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਾਯ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਦੇਸੁ ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿਆਦੀਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવੇવਚਨਾਨੇવ । ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤ੍ਤਕਾਰਣਾ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਕਭਾવਪਰਿਚ੍ਚਜਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। વਨ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਪੁਨ ਅਨਾਦਿਯਨਭਾવਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ। ਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਸਨ੍ਤਤਿਤੋ વਿਨਿਮੋਚਨવਸੇਨ। ਪਹੀਨਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਾਨਾਭਾવવਸੇਨ। ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਦਿਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ। ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਤੋ વਾ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਭਾવਨਾਬਲੇਨ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਹੀਨਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ਯਥਾવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨੇવ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਨ੍ਤਤਿਂ ਨ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹਤਿ, ਤਥਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ। ਆਲੋਕਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਪ੍ਪਭਾ ਹੋਤਿ। ਨਿਰਾવਰਣਟ੍ਠੇਨ વਿવਟਾ। ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ। ਪਭਸ੍ਸਰਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਯੋਦਾਤਾ।

    553. Vigatathinamiddhatāya pana ālokasaññāya niddesapadesu cattattātiādīni aññamaññavevacanāneva . Tattha cattattāti cattakāraṇā. Sesapadesupi eseva nayo. Cattattāti idaṃ panettha sakabhāvapariccajanavasena vuttaṃ. Vantattāti idaṃ puna anādiyanabhāvadassanavasena. Muttattāti idaṃ santatito vinimocanavasena. Pahīnattāti idaṃ muttassāpi katthaci ṭhānābhāvavasena. Paṭinissaṭṭhattāti idaṃ pubbe ādinnapubbassa nissaggadassanavasena. Paṭimuñcato vā nissaṭṭhattā bhāvanābalena abhibhuyya nissaṭṭhattāti attho. Pahīnapaṭinissaṭṭhattāti yathāvikkhambhanavaseneva pahānaṃ hoti, punappunaṃ santatiṃ na ajjhāruhati, tathā paṭinissaṭṭhattāti. Ālokā hotīti sappabhā hoti. Nirāvaraṇaṭṭhena vivaṭā. Nirupakkilesaṭṭhena parisuddhā. Pabhassaraṭṭhena pariyodātā.

    ੫੫੬. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਦ੍ਧਤਾਕਾਰੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨਿਚ੍ਛਯਤਾਯ વਤ੍ਥੁਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ। ਇਧਾਪਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વਚਨਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    556. Uddhaccakukkuccanti ettha uddhatākāro uddhaccaṃ, ārammaṇe anicchayatāya vatthujjhācāro kukkuccaṃ. Idhāpi ‘‘santā hontī’’ti purimanayeneva vacanabhedo veditabbo.

    ੫੫੮. ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਤਰਿਤ੍વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਇਦਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਅਨਿਮੁਗ੍ਗਭਾવਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਇਦਂ ਤਸ੍ਸਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ। ਨਿਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਇਦਂ ਭਾવਨਾਬਲੇਨ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਉਪਦ੍ਦવੇ ਤਿਣ੍ਣਭਾવਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ। ਪਾਰਙ੍ਗਤੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਪਾਰਂ ਗਤੋ। ਪਾਰਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਤਦੇવ ਪਾਰਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗੇਨ ਪਤ੍ਤੋਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਫਲਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    558. Tiṇṇavicikicchoti vicikicchaṃ taritvā atikkamitvā ṭhito. Niddesepissa tiṇṇoti idaṃ vicikicchāya animuggabhāvadassanavasena vuttaṃ. Uttiṇṇoti idaṃ tassā atikkamadassanavasena. Nittiṇṇoti idaṃ bhāvanābalena abhibhuyya upaddave tiṇṇabhāvadassanavasena. Pāraṅgatoti nibbicikicchābhāvasaṅkhātaṃ vicikicchāpāraṃ gato. Pāramanuppattoti tadeva pāraṃ bhāvanānuyogena pattoti. Evamassa paṭipattiyā saphalataṃ dasseti.

    ੫੫੯. ਅਕਥਂਕਥੀਤਿ ‘ਕਥਮਿਦਂ ਕਥਮਿਦ’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਾਯ ਕਥਂਕਥਾਯ વਿਰਹਿਤੋ। ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਨ ਕਙ੍ਖਤੀਤਿ ‘ਇਮੇ ਨੁ ਖੋ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਕਙ੍ਖਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਨ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਭਾવਤੋ વਿਨਿਚ੍ਛੇਤੁਂ ਨ ਕਿਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਕਿਲਮਤਿ। ਅਕਥਂਕਥੀ ਹੋਤੀਤਿ ‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਇਮੇ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਕਥਂਕਥਾਯ ਰਹਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਨਿਕ੍ਕਥਂਕਥੀ વਿਗਤਕਥਂਕਥੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। વਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਥਂਕਥਾਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਤਿ ਨਿਕ੍ਕਥਂਕਥੋ। વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ વਿਗਤਕਥਂਕਥੋ।

    559. Akathaṃkathīti ‘kathamidaṃ kathamida’nti evaṃ pavattāya kathaṃkathāya virahito. Kusalesu dhammesūti anavajjadhammesu. Na kaṅkhatīti ‘ime nu kho kusalā’ti kaṅkhaṃ na uppādeti. Na vicikicchatīti te dhamme sabhāvato vinicchetuṃ na kicchati, na kilamati. Akathaṃkathī hotīti ‘kathaṃ nu kho ime kusalā’ti kathaṃkathāya rahito hoti. Nikkathaṃkathī vigatakathaṃkathoti tasseva vevacanaṃ. Vacanattho panettha kathaṃkathāto nikkhantoti nikkathaṃkatho. Vigatā kathaṃkathā assāti vigatakathaṃkatho.

    ੫੬੨. ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਤਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਭੂਤੇ। ਤੇ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ।

    562. Upakkileseti upakkilesabhūte. Te hi cittaṃ upagantvā kilissanti. Tasmā upakkilesāti vuccanti.

    ੫੬੩. ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਇਮੇ ਨੀવਰਣਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਪਿ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚ વਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣਾ’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚੇવ ਪਞ੍ਞਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਇਮਮੇવਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

    563. Paññāyadubbalīkaraṇeti yasmā ime nīvaraṇā uppajjamānā anuppannāya lokiyalokuttarāya paññāya uppajjituṃ na denti, uppannā api aṭṭha samāpattiyo pañca vā abhiññāyo upacchinditvā pātenti, tasmā ‘paññāya dubbalīkaraṇā’ti vuccanti. ‘Anuppannā ceva paññā na uppajjati, uppannā ca paññā nirujjhatī’ti idampi hi imamevatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Sesamettha sabbaṃ heṭṭhā tattha tattha pakāsitattā uttānatthameva.

    ੫੬੪. વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੬੦) ਰੂਪਾવਚਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਧੇવ ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਕੇવਲਞ੍ਹਿ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁਪਿ ਯਥਾ ਤਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ‘ਤਿવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏવਂ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮ੍ਪਸਾਦਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦੋ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਂ ਤਂ ਝਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ।

    564. Vivicceva kāmehītiādīsupi niddesesu yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ heṭṭhā cittuppādakaṇḍe (dha. sa. aṭṭha. 160) rūpāvacaraniddese idheva ca tattha tattha vuttameva. Kevalañhi dutiyatatiyacatutthajjhānaniddesesupi yathā tāni jhānāni heṭṭhā ‘tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti, duvaṅgikaṃ jhānaṃ hotī’ti vuttāni, evaṃ avatvā ‘‘ajjhattaṃ sampasādana’’ntiādivacanato pariyāyena sampasādādīhi saddhiṃ tāni aṅgāni gahetvā ‘‘jhānanti sampasādo pītisukhaṃ cittassekaggatā’’tiādinā nayena taṃ taṃ jhānaṃ niddiṭṭhanti ayamettha viseso.

    ੫੮੮. ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦੇਸੇਨ੍ਤੀ’ਤਿਆਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવੇવਚਨਾਨਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’ਤਿਆਦਿਉਦ੍ਦੇਸવਸੇਨ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਨਿਦ੍ਦੇਸવਸੇਨ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸવਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ વਿવਰਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨવਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ વਿਭਜਨ੍ਤਿ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਭਾવਂ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾવਞ੍ਚ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ વਾ ਸੋਤੂਨਂ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਜਨਯਨ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਇਮੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸੋਤੂਨਂ ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਧਕਾਰਂ વਿਧਮੇਨ੍ਤਾ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    588. Yaṃ taṃ ariyā ācikkhantītipadaniddese pana kiñcāpi ‘ācikkhanti desentī’tiādīni sabbāneva aññamaññavevacanāni, evaṃ santepi ‘upekkhako satimā sukhavihārī’tiādiuddesavasena ācikkhanti, niddesavasena desenti, paṭiniddesavasena paññāpenti, tena tena pakārena atthaṃ ṭhapetvā paṭṭhapenti, tassa tassatthassa kāraṇaṃ dassentā vivaranti, byañjanavibhāgaṃ dassentā vibhajanti, nikkujjitabhāvaṃ gambhīrabhāvañca nīharitvā vā sotūnaṃ ñāṇassa patiṭṭhaṃ janayantā uttāniṃ karonti, sabbehipi imehi ākārehi sotūnaṃ aññāṇandhakāraṃ vidhamentā pakāsentīti evamattho daṭṭhabbo.

    ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ વੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ, ਉਪਰਿਭੂਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વੀਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਤਤੋ ਅਪਰਿਹਾਨਿਭਾવੇਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    Samatikkamaniddesepi tattha tattha tehi tehi dhammehi vuṭṭhitattā atikkamanto, uparibhūmippattiyā vītikkanto, tato aparihānibhāvena samatikkantoti evamattho daṭṭhabbo.

    ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ।

    Suttantabhājanīyavaṇṇanā.




    Next: ੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā




    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Vibhaṅgapāḷi / ੧੨. ਝਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ • 12. Jhānavibhaṅgo

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ੧੨. ਝਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ • 12. Jhānavibhaṅgo

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ੧੨. ਝਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ • 12. Jhānavibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact