੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

1. Suttantabhājanīyaṃ

੧. ਸਙ੍ਗਹવਾਰવਣ੍ਣਨਾ

1. Saṅgahavāravaṇṇanā

੭੧੮. ਇਦਾਨਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾવਿਭਙ੍ਗੇ ਚਤਸ੍ਸੋਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ ਪਭੇਦਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਪਰਤੋ ਅਤ੍ਥੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਭੇਦਾ, ਞਾਣਸ੍ਸੇવ ਪਭੇਦਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਇਤਿ ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ। ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ; ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣવਿਭਾવਨਾવવਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਹਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣવਿਭਾવਨਾવવਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨਾਮ। ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣવਿਭਾવਨਾવવਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨਾਮ। ਪਟਿਭਾਨਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣવਿਭਾવਨਾવવਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਭਾਨੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨਾਮ।

718. Idāni tadanantare paṭisambhidāvibhaṅge catassoti gaṇanaparicchedo. Paṭisambhidāti pabhedā. Yasmā pana parato atthe ñāṇaṃ atthapaṭisambhidātiādimāha, tasmā na aññassa kassaci pabhedā, ñāṇasseva pabhedāti veditabbā. Iti ‘‘catasso paṭisambhidā’’ti padena cattāro ñāṇappabhedāti ayamattho saṅgahito. Atthapaṭisambhidāti atthe paṭisambhidā; atthappabhedassa sallakkhaṇavibhāvanāvavatthānakaraṇasamatthaṃ atthe pabhedagataṃ ñāṇanti attho. Sesapadesupi eseva nayo. Dhammappabhedassa hi sallakkhaṇavibhāvanāvavatthānakaraṇasamatthaṃ dhamme pabhedagataṃ ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā nāma. Niruttippabhedassa sallakkhaṇavibhāvanāvavatthānakaraṇasamatthaṃ niruttābhilāpe pabhedagataṃ ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā nāma. Paṭibhānappabhedassa sallakkhaṇavibhāvanāvavatthānakaraṇasamatthaṃ paṭibhāne pabhedagataṃ ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā nāma.

ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਹੇਤੁਫਲਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਹੇਤੁવਸੇਨ ਅਰਣੀਯਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੋ, વਿਪਾਕੋ, ਕਿਰਿਯਾਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ।

Idāni yathānikkhittā paṭisambhidā bhājetvā dassento atthe ñāṇaṃ atthapaṭisambhidātiādimāha. Tattha atthoti saṅkhepato hetuphalaṃ. Tañhi hetuvasena araṇīyaṃ gantabbaṃ pattabbaṃ, tasmā atthoti vuccati. Pabhedato pana yaṃkiñci paccayasamuppannaṃ, nibbānaṃ, bhāsitattho, vipāko, kiriyāti ime pañca dhammā atthoti veditabbā. Taṃ atthaṃ paccavekkhantassa tasmiṃ atthe pabhedagataṃ ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā.

ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਸੋ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਂ વਿਦਹਤਿ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ ਚੇવ ਪਾਪੇਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਯੋ ਕੋਚਿ ਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ ਹੇਤੁ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਭਾਸਿਤਂ , ਕੁਸਲਂ, ਅਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ।

Dhammoti saṅkhepato paccayo. So hi yasmā taṃ taṃ vidahati pavatteti ceva pāpeti ca, tasmā dhammoti vuccati. Pabhedato pana yo koci phalanibbattako hetu, ariyamaggo, bhāsitaṃ , kusalaṃ, akusalanti ime pañca dhammā dhammoti veditabbā. Taṃ dhammaṃ paccavekkhantassa tasmiṃ dhamme pabhedagataṃ ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā.

ਤਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਯਾ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਭਿਲਾਪੇ ਤਂ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ। ਏવਮਯਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ, ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਰਮ੍ਮਣਾ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਨ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹਿ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਫਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਫਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ વਾ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਅਯਂ ਨ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ। વੇਦਨਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਞ੍ਞਂ ਪਨੇਸ ਨਾਮਆਖ੍ਯਾਤਉਪਸਗ੍ਗਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਦ੍ਦਂ ਜਾਨਾਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ? ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਨ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਨਯਿਦਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਇਦਂ વਤ੍ਥੁ ਕਥਿਤਂ –

Tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇanti tasmiṃ atthe ca dhamme ca yā sabhāvanirutti, tassā abhilāpe taṃ sabhāvaniruttiṃ saddaṃ ārammaṇaṃ katvā paccavekkhantassa tasmiṃ sabhāvaniruttābhilāpe pabhedagataṃ ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā. Evamayaṃ niruttipaṭisambhidā saddārammaṇā nāma jātā, na paññattiārammaṇā. Kasmā? Yasmā saddaṃ sutvā ‘‘ayaṃ sabhāvanirutti, ayaṃ na sabhāvaniruttī’’ti jānanti. Paṭisambhidāppatto hi ‘‘phasso’’ti vutte ‘‘ayaṃ sabhāvaniruttī’’ti jānāti, ‘‘phassā’’ti vā ‘‘phassa’’nti vā vutte pana ‘‘ayaṃ na sabhāvaniruttī’’ti jānāti. Vedanādīsupi eseva nayo. Aññaṃ panesa nāmaākhyātaupasaggabyañjanasaddaṃ jānāti na jānātīti? Yadaggena saddaṃ sutvā ‘‘ayaṃ sabhāvanirutti, ayaṃ na sabhāvaniruttī’’ti jānāti, tadaggena tampi jānissatīti. Taṃ pana nayidaṃ paṭisambhidākiccanti paṭikkhipitvā idaṃ vatthu kathitaṃ –

ਤਿਸ੍ਸਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਸੁવਣ੍ਣਸਲਾਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਭਾਸਾਸੁ ‘ਕਤਰਭਾਸਾਯ ਕਥੇਮੀ’ਤਿ ਪવਾਰੇਸਿ। ਤਂ ਪਨ ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਗ੍ਗਹੇ ਠਤ੍વਾ ਪવਾਰਿਤਂ, ਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਠਿਤੇਨ। ਸੋ ਹਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞਤਾਯ ਤਂ ਤਂ ਭਾਸਂ ਕਥਾਪੇਤ੍વਾ ਕਥਾਪੇਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿ; ਤਤੋ ਉਗ੍ਗਹੇ ਠਤ੍વਾ ਏવਂ ਪવਾਰੇਸਿ।

Tissadattatthero kira bodhimaṇḍe suvaṇṇasalākaṃ gahetvā aṭṭhārasasu bhāsāsu ‘katarabhāsāya kathemī’ti pavāresi. Taṃ pana tena attano uggahe ṭhatvā pavāritaṃ, na paṭisambhidāya ṭhitena. So hi mahāpaññatāya taṃ taṃ bhāsaṃ kathāpetvā kathāpetvā uggaṇhi; tato uggahe ṭhatvā evaṃ pavāresi.

ਭਾਸਂ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ વਤ੍વਾ ਚ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਦਂ ਕਥਿਤਂ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਹਿ ਦਹਰਕਾਲੇ ਕੁਮਾਰਕੇ ਮਞ੍ਚੇ વਾ ਪੀਠੇ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਤਂ ਕਥਯਮਾਨਾ ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਦਾਰਕਾ ਤੇਸਂ ਤਂ ਤਂ ਭਾਸਂ વવਤ੍ਥਾਪੇਨ੍ਤਿ – ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਾਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਮਾਤਾ ਦਮਿਲ਼ੀ, ਪਿਤਾ ਅਨ੍ਧਕੋ। ਤੇਸਂ ਜਾਤੋ ਦਾਰਕੋ ਸਚੇ ਮਾਤੁਕਥਂ ਪਠਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਦਮਿਲ਼ਭਾਸਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ; ਸਚੇ ਪਿਤੁਕਥਂ ਪਠਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਭਾਸਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ। ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਨ ਕਥਂ ਅਸ੍ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਮਾਗਧਭਾਸਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ।

Bhāsaṃ nāma sattā uggaṇhantīti vatvā ca panettha idaṃ kathitaṃ. Mātāpitaro hi daharakāle kumārake mañce vā pīṭhe vā nipajjāpetvā taṃ taṃ kathayamānā tāni tāni kiccāni karonti. Dārakā tesaṃ taṃ taṃ bhāsaṃ vavatthāpenti – iminā idaṃ vuttaṃ, iminā idaṃ vuttanti. Gacchante gacchante kāle sabbampi bhāsaṃ jānanti. Mātā damiḷī, pitā andhako. Tesaṃ jāto dārako sace mātukathaṃ paṭhamaṃ suṇāti, damiḷabhāsaṃ bhāsissati; sace pitukathaṃ paṭhamaṃ suṇāti, andhakabhāsaṃ bhāsissati. Ubhinnampi pana kathaṃ assuṇanto māgadhabhāsaṃ bhāsissati.

ਯੋਪਿ ਅਗਾਮਕੇ ਮਹਾਰਞ੍ਞੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ વਚਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ ਮਾਗਧਭਾਸਮੇવ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ। ਨਿਰਯੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ, ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਦੇવਲੋਕੇਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਮਾਗਧਭਾਸਾવ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਸੇਸਾ ਓਟ੍ਟਕਿਰਾਤਅਨ੍ਧਕਯੋਨਕਦਮਿਲ਼ਭਾਸਾਦਿਕਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਭਾਸਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ । ਅਯਮੇવੇਕਾ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਬ੍ਰਹ੍ਮવੋਹਾਰਅਰਿਯવੋਹਾਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਮਾਗਧਭਾਸਾ ਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਸਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋ ਮਾਗਧਭਾਸਾਯ ਏવ ਆਰੋਪੇਸਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਏવਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਤੁਂ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ। ਮਾਗਧਭਾਸਾਯ ਹਿ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸੋਤਪਥਾਗਮਨਮੇવ ਪਪਞ੍ਚੋ; ਸੋਤੇ ਪਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਿਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਨਯਸਤੇਨ ਨਯਸਹਸ੍ਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ। ਅਞ੍ਞਾਯ ਪਨ ਭਾਸਾਯ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਂ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ। ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਨੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ।

Yopi agāmake mahāraññe nibbatto, tattha añño kathento nāma natthi, sopi attano dhammatāya vacanaṃ samuṭṭhāpento māgadhabhāsameva bhāsissati. Niraye, tiracchānayoniyaṃ, pettivisaye, manussaloke, devaloketi sabbattha māgadhabhāsāva ussannā. Tattha sesā oṭṭakirātaandhakayonakadamiḷabhāsādikā aṭṭhārasa bhāsā parivattanti . Ayamevekā yathābhuccabrahmavohāraariyavohārasaṅkhātā māgadhabhāsā na parivattati. Sammāsabuddhopi tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ tantiṃ āropento māgadhabhāsāya eva āropesi. Kasmā? Evañhi atthaṃ āharituṃ sukhaṃ hoti. Māgadhabhāsāya hi tantiṃ āruḷhassa buddhavacanassa paṭisambhidāppattānaṃ sotapathāgamanameva papañco; sote pana saṅghaṭṭitamatteyeva nayasatena nayasahassena attho upaṭṭhāti. Aññāya pana bhāsāya tantiṃ āruḷhaṃ pothetvā pothetvā uggahetabbaṃ hoti. Bahumpi uggahetvā pana puthujjanassa paṭisambhidāppatti nāma natthi. Ariyasāvako no paṭisambhidāppato nāma natthi.

ਞਾਣੇਸੁ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਞਾਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ। ਇਮਾ ਪਨ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ વਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕਤਮੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ? ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਞ੍ਚ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸੀਤਿਯਾਪਿ ਮਹਾਥੇਰਾਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਂ ਪਭੇਦਂ ਗਤਾ। ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਧਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾਯ ਉਪਾਸਿਕਾਯਾਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਂ ਪਭੇਦਂ ਗਤਾਤਿ ਇਮਾਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਪਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।

Ñāṇesu ñāṇanti sabbatthakañāṇaṃ ārammaṇaṃ katvā ñāṇaṃ paccavekkhantassa pabhedagataṃ ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidāti. Imā pana catassopi paṭisambhidā dvīsu ṭhānesu pabhedaṃ gacchanti, pañcahi kāraṇehi visadā hontīti veditabbā. Katamesu dvīsu? Sekkhabhūmiyañca asekkhabhūmiyañca. Tattha sāriputtattherassa mahāmoggallānattherassa mahākassapattherassa mahākaccāyanattherassa mahākoṭṭhitattherassāti asītiyāpi mahātherānaṃ paṭisambhidā asekkhabhūmiyaṃ pabhedaṃ gatā. Ānandattherassa cittassa gahapatino dhammikassa upāsakassa upālissa gahapatino khujjuttarāya upāsikāyāti evamādīnaṃ paṭisambhidā sekkhabhūmiyaṃ pabhedaṃ gatāti imāsu dvīsu bhūmīsu pabhedaṃ gacchanti.

ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਅਧਿਗਮੇਨ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ, ਸવਨੇਨ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਯ, ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੇਨਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘ਅਧਿਗਮੋ’ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ‘ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ’ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ‘ਸવਨਂ’ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ। ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ‘ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ’ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਕਥਾ। ਉਗ੍ਗਹਿਤਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ‘ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ’ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾવਚਰਤਾ, ਅਤੀਤਭવੇ ਹਰਣਪਚ੍ਚਾਹਰਣਨਯੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਤਾ; ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾવਚਰਸ੍ਸ ਹਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ । ਤਤ੍ਥ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਕਿਰ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪੇ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪਰਤੀਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯੋਨਕਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਾવਂ ਅਭਿਰੁਹਨਤਿਤ੍ਥੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਙ੍ਖੋ ਯੋਜਨਸਤਮਗ੍ਗਂ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਏਕਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਂ ਕਮ੍ਬਲਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋਪਿ ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ વਾਸਿਯਾ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਨਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਭਣ੍ਡਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਕਿਮਤ੍ਥਾਯਾਤਿ? ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਜਨਤਾਯ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯਾਤਿ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗਤਮਗ੍ਗਂ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਨਾਗਤੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਙ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਜਮ੍ਬੁਕੋਲਪਟ੍ਟਨੇ ਓਰੁਯ੍ਹ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨવੇਲਾਯ વਾਲਿਕવਿਹਾਰਂ ਪਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘ਇਦਂ વੀਤਰਾਗਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਤਾਯ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਞ੍ਹੇ ਕਥੇਸੀਤਿ।

Katamehi pañcahi kāraṇehi paṭisambhidā visadā hontīti? Adhigamena, pariyattiyā, savanena, paripucchāya, pubbayogenāti. Tattha ‘adhigamo’ nāma arahattaṃ. Tañhi pattassa paṭisambhidā visadā honti. ‘Pariyatti’ nāma buddhavacanaṃ. Tañhi uggaṇhantassa paṭisambhidā visadā honti. ‘Savanaṃ’ nāma dhammassavanaṃ. Sakkaccañhi dhammaṃ suṇantassa paṭisambhidā visadā honti. ‘Paripucchā’ nāma aṭṭhakathā. Uggahitapāḷiyā atthaṃ kathentassa hi paṭisambhidā visadā honti. ‘Pubbayogo’ nāma pubbayogāvacaratā, atītabhave haraṇapaccāharaṇanayena pariggahitakammaṭṭhānatā; pubbayogāvacarassa hi paṭisambhidā visadā honti . Tattha arahattappattiyā punabbasukuṭumbikaputtassa tissattherassa paṭisambhidā visadā ahesuṃ. So kira tambapaṇṇidīpe buddhavacanaṃ uggaṇhitvā paratīraṃ gantvā yonakadhammarakkhitattherassa santike buddhavacanaṃ uggaṇhitvā āgacchanto nāvaṃ abhiruhanatitthe ekasmiṃ pade uppannakaṅkho yojanasatamaggaṃ nivattitvā ācariyassa santikaṃ gacchanto antarāmagge ekassa kuṭumbikassa pañhaṃ kathesi. So pasīditvā satasahassagghanikaṃ kambalaṃ adāsi. Sopi taṃ āharitvā ācariyassa adāsi. Thero vāsiyā koṭṭetvā nisīdanaṭṭhāne paribhaṇḍaṃ kāresi. Kimatthāyāti? Pacchimāya janatāya anuggahatthāyāti. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘amhākaṃ gatamaggaṃ āvajjetvā anāgate sabrahmacārino paṭipattiṃ pūretabbaṃ maññissantī’’ti. Tissattheropi ācariyassa santike kaṅkhaṃ chinditvā jambukolapaṭṭane oruyha cetiyaṅgaṇaṃ sammajjanavelāya vālikavihāraṃ patvā sammajji. Tassa sammajjitaṭṭhānaṃ disvā ‘idaṃ vītarāgassa bhikkhuno sammaṭṭhaṭṭhāna’nti therassa vīmaṃsanatthāya pañhaṃ pucchiṃsu. Thero paṭisambhidāppattatāya pucchitapucchite pañhe kathesīti.

ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚੇવ ਨਾਗਸੇਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਧਮ੍ਮਸવਨੇਨ ਸੁਧਮ੍ਮਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਕਿਰ ਤਲਙ੍ਗਰવਾਸੀ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਖੁਰਗ੍ਗੇਯੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮવਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸੁਣਨ੍ਤੋਯੇવ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਪਗੁਣਾਨਿ ਅਕਾਸਿ। ਉਗ੍ਗਹਿਤਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਏવ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਸਦਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤવਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਯਾવ ਅਨੁਲੋਮਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ ਆਗਤਾਨਂ વਿਸਦਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾવਚਰਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ।

Pariyattiyā pana tissadattattherassa ceva nāgasenattherassa ca paṭisambhidā visadā ahesuṃ. Sakkaccadhammasavanena sudhammasāmaṇerassa paṭisambhidā visadā ahesuṃ. So kira talaṅgaravāsī dhammadinnattherassa bhāgineyyo khuraggeyeva arahattaṃ patto mātulattherassa dhammavinicchayaṭṭhāne nisīditvā suṇantoyeva tīṇi piṭakāni paguṇāni akāsi. Uggahitapāḷiyā atthaṃ kathentassa pana tissadattattherassa eva paṭisambhidā visadā ahesuṃ. Gatapaccāgatavattaṃ pana pūretvā yāva anulomaṃ kammaṭṭhānaṃ ussukkāpetvā āgatānaṃ visadabhāvappattapaṭisambhidānaṃ pubbayogāvacarānaṃ anto natthi.

ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਕਾਰਣੇਸੁ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਸવਨਂ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਪਭੇਦਸ੍ਸੇવ ਬਲવਕਾਰਣਾਨਿ। ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ ਅਧਿਗਮਸ੍ਸ ਬਲવਪਚ੍ਚਯੋ, ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਥਾ। ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸવਨਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਹੋਨ੍ਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚੇવ ਏਤਰਹਿ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਸਮ੍ਮਸਨਂ વਿਨਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਇਮੇ ਪਨ ਦ੍વੇਪਿ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤ੍વਾ વਿਸਦਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ।

Etesu pana kāraṇesu pariyatti, savanaṃ, paripucchāti imāni tīṇi pabhedasseva balavakāraṇāni. Pubbayogo adhigamassa balavapaccayo, pabhedassa hoti na hotīti? Hoti, na pana tathā. Pariyattisavanaparipucchā hi pubbe hontu vā mā vā, pubbayogena pubbe ceva etarahi ca saṅkhārasammasanaṃ vinā paṭisambhidā nāma natthi. Ime pana dvepi ekato hutvā paṭisambhidā upatthambhetvā visadā karontīti.

ਸਙ੍ਗਹવਾਰવਣ੍ਣਨਾ।

Saṅgahavāravaṇṇanā.

੨. ਸਚ੍ਚવਾਰਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ

2. Saccavārādivaṇṇanā

੭੧੯. ਇਦਾਨਿ ਯੇ ਸਙ੍ਗਹવਾਰੇ ਪਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਭੇਦਦਸ੍ਸਨਨਯੇਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ વਿਭਜਿਤੁਂ ਪੁਨ ਚਤਸ੍ਸੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਭੇਦવਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ। ਸੋ ਸਚ੍ਚવਾਰਹੇਤੁવਾਰਧਮ੍ਮવਾਰਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰવਾਰਪਰਿਯਤ੍ਤਿવਾਰવਸੇਨ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਭਾવਂ, ਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਭਾવਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘ਸਚ੍ਚવਾਰੋ’ વੁਤ੍ਤੋ। ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਨ ਹੇਤੁਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਹੇਤੁਨੋ ਧਮ੍ਮਭਾવਂ, ਹੇਤੁਫਲਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘ਹੇਤੁવਾਰੋ’ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਹੇਤੁਫਲਕ੍ਕਮવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ। ਯੇ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾ ਤਮ੍ਹਾ ਤਮ੍ਹਾ ਰੂਪਾਰੂਪਪ੍ਪਭੇਦਾ ਹੇਤੁਤੋ ਜਾਤਾ, ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਭਾવਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਚ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਹੇਤੁਨੋ ਧਮ੍ਮਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘ਧਮ੍ਮવਾਰੋ’ વੁਤ੍ਤੋ। ਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਭਾવਂ, ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਸਮੁਦਯਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰવਾਰੋ’ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਭਾવਂ, ਭਾਸਿਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘ਪਰਿਯਤ੍ਤਿવਾਰੋ’ વੁਤ੍ਤੋ।

719. Idāni ye saṅgahavāre pañca atthā ca dhammā ca saṅgahitā, tesaṃ pabhedadassananayena paṭisambhidā vibhajituṃ puna catassotiādinā nayena pabhedavāro āraddho. So saccavārahetuvāradhammavārapaccayākāravārapariyattivāravasena pañcavidho. Tattha paccayasamuppannassa dukkhasaccassa paccayena pattabbassa nibbānassa ca atthabhāvaṃ, phalanibbattakassa samudayassa nibbānasampāpakassa ariyamaggassa ca dhammabhāvañca dassetuṃ ‘saccavāro’ vutto. Yassa kassaci pana hetuphalanibbattakassa hetuno dhammabhāvaṃ, hetuphalassa ca atthabhāvaṃ dassetuṃ ‘hetuvāro’ vutto. Tattha ca hetuphalakkamavasena uppaṭipāṭiyā paṭhamaṃ dhammapaṭisambhidā niddiṭṭhā. Ye pana dhammā tamhā tamhā rūpārūpappabhedā hetuto jātā, tesaṃ atthabhāvaṃ, tassa tassa ca rūpārūpadhammappabhedassa hetuno dhammabhāvaṃ dassetuṃ ‘dhammavāro’ vutto. Jarāmaraṇādīnaṃ pana atthabhāvaṃ, jarāmaraṇādisamudayasaṅkhātānaṃ jātiādīnañca dhammabhāvaṃ dassetuṃ ‘paccayākāravāro’ vutto. Tato pariyattisaṅkhātassa tassa tassa bhāsitassa dhammabhāvaṃ, bhāsitasaṅkhātena paccayena pattabbassa bhāsitatthassa ca atthabhāvaṃ dassetuṃ ‘pariyattivāro’ vutto.

ਤਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਭਾਸਿਤਂ ਞਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਾਸਿਤਭਾਸਿਤਤ੍ਥਕ੍ਕਮੇਨ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ। ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਪਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸવਾਰੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਨવਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਤਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਾ। ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਠਾਨੇ ਭਾਸਿਤવਸੇਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਤਨ੍ਤਿ ਏવ ਗਹਿਤਾਤਿ।

Tattha ca yasmā bhāsitaṃ ñatvā tassattho ñāyati, tasmā bhāsitabhāsitatthakkamena uppaṭipāṭiyā paṭhamaṃ dhammapaṭisambhidā niddiṭṭhā. Pariyattidhammassa ca pabhedadassanatthaṃ ‘‘tattha katamā dhammapaṭisambhidā’’ti pucchāpubbaṅgamo paṭiniddesavāro vutto. Tattha suttantiādīhi navahi aṅgehi nippadesato tanti gahitā. Ayaṃ imassa bhāsitassa attho, ayaṃ imassa bhāsitassa atthoti imasmimpi ṭhāne bhāsitavasena nippadesato tanti eva gahitāti.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ।

Suttantabhājanīyavaṇṇanā.

Next: ੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā

Related texts:

ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Vibhaṅgapāḷi / ੧੫. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾવਿਭਙ੍ਗੋ • 15. Paṭisambhidāvibhaṅgo

ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ੧੫. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾવਿਭਙ੍ਗੋ • 15. Paṭisambhidāvibhaṅgo

ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ੧੫. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾવਿਭਙ੍ਗੋ • 15. Paṭisambhidāvibhaṅgo

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact