| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸம்மோஹவினோத³னீ-அட்ட²கதா² • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
13. அப்பமஞ்ஞாவிப⁴ங்கோ³
13. Appamaññāvibhaṅgo
1. ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா
1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
642. இதா³னி தத³னந்தரே அப்பமஞ்ஞாவிப⁴ங்கே³ சதஸ்ஸோதி க³ணனபரிச்சே²தோ³. அப்பமஞ்ஞாயோதி ப²ரணஅப்பமாணவஸேன அப்பமஞ்ஞாயோ. ஏதா ஹி ஆரம்மணவஸேன அப்பமாணே வா ஸத்தே ப²ரந்தி, ஏகஸத்தம்பி வா அனவஸேஸப²ரணவஸேன ப²ரந்தீதி ப²ரணஅப்பமாணவஸேன அப்பமஞ்ஞாயோதி வுச்சந்தி. இத⁴ பி⁴க்கூ²தி இமஸ்மிங் ஸாஸனே பி⁴க்கு². மெத்தாஸஹக³தேனாதி மெத்தாய ஸமன்னாக³தேன. சேதஸாதி சித்தேன. ஏகங் தி³ஸந்தி ஏகிஸ்ஸா தி³ஸாய. பட²மபரிக்³க³ஹிதங் ஸத்தங் உபாதா³ய ஏகதி³ஸாபரியாபன்னஸத்தப²ரணவஸேன வுத்தங். ப²ரித்வாதி பு²ஸித்வா ஆரம்மணங் கத்வா. விஹரதீதி ப்³ரஹ்மவிஹாராதி⁴ட்டி²தங் இரியாபத²விஹாரங் பவத்தேதி. ததா² து³தியந்தி யதா² புரத்தி²மாதீ³ஸு தி³ஸாஸு யங் கிஞ்சி ஏகங் தி³ஸங் ப²ரித்வா விஹரதி, ததே²வ தத³னந்தரங் து³தியங் ததியங் சதுத்த²ஞ்சாதி அத்தோ².
642. Idāni tadanantare appamaññāvibhaṅge catassoti gaṇanaparicchedo. Appamaññāyoti pharaṇaappamāṇavasena appamaññāyo. Etā hi ārammaṇavasena appamāṇe vā satte pharanti, ekasattampi vā anavasesapharaṇavasena pharantīti pharaṇaappamāṇavasena appamaññāyoti vuccanti. Idha bhikkhūti imasmiṃ sāsane bhikkhu. Mettāsahagatenāti mettāya samannāgatena. Cetasāti cittena. Ekaṃ disanti ekissā disāya. Paṭhamapariggahitaṃ sattaṃ upādāya ekadisāpariyāpannasattapharaṇavasena vuttaṃ. Pharitvāti phusitvā ārammaṇaṃ katvā. Viharatīti brahmavihārādhiṭṭhitaṃ iriyāpathavihāraṃ pavatteti. Tathā dutiyanti yathā puratthimādīsu disāsu yaṃ kiñci ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tatheva tadanantaraṃ dutiyaṃ tatiyaṃ catutthañcāti attho.
இதி உத்³த⁴ந்தி தேனேவ ச நயேன உபரிமங் தி³ஸந்தி வுத்தங் ஹோதி. அதோ⁴ திரியந்தி அதோ⁴தி³ஸம்பி திரியங்தி³ஸம்பி ஏவமேவ. எத்த² ச அதோ⁴தி ஹெட்டா², திரியந்தி அனுதி³ஸா. ஏவங் ஸப்³ப³தி³ஸாஸு அஸ்ஸமண்ட³லே அஸ்ஸமிவ மெத்தாஸஹக³தங் சித்தங் ஸாரேதிபி பச்சாஸாரேதிபீதி எத்தாவதா ஏகமேகங் தி³ஸங் பரிக்³க³ஹெத்வா ஓதி⁴ஸோ மெத்தாப²ரணங் த³ஸ்ஸிதங். ஸப்³ப³தீ⁴திஆதி³ பன அனோதி⁴ஸோ த³ஸ்ஸனத்த²ங் வுத்தங். தத்த² ஸப்³ப³தீ⁴தி ஸப்³ப³த்த². ஸப்³ப³த்ததாயாதி ஸப்³பே³ஸு ஹீனமஜ்ஜி²முக்கட்ட²மித்தஸபத்தமஜ்ஜ²த்தாதி³ப்பபே⁴தே³ஸு அத்ததாய ‘அயங் பரஸத்தோ’தி விபா⁴க³ங் அகத்வா அத்தஸமதாயாதி வுத்தங் ஹோதி; அத² வா ஸப்³ப³த்ததாயாதி ஸப்³பே³ன சித்தபா⁴வேன ஈஸகம்பி ப³ஹி அவிக்கி²பமானோதி வுத்தங் ஹோதி. ஸப்³பா³வந்தந்தி ஸப்³ப³ஸத்தவந்தங், ஸப்³ப³ஸத்தயுத்தந்தி அத்தோ². லோகந்தி ஸத்தலோகங்.
Iti uddhanti teneva ca nayena uparimaṃ disanti vuttaṃ hoti. Adho tiriyanti adhodisampi tiriyaṃdisampi evameva. Ettha ca adhoti heṭṭhā, tiriyanti anudisā. Evaṃ sabbadisāsu assamaṇḍale assamiva mettāsahagataṃ cittaṃ sāretipi paccāsāretipīti ettāvatā ekamekaṃ disaṃ pariggahetvā odhiso mettāpharaṇaṃ dassitaṃ. Sabbadhītiādi pana anodhiso dassanatthaṃ vuttaṃ. Tattha sabbadhīti sabbattha. Sabbattatāyāti sabbesu hīnamajjhimukkaṭṭhamittasapattamajjhattādippabhedesu attatāya ‘ayaṃ parasatto’ti vibhāgaṃ akatvā attasamatāyāti vuttaṃ hoti; atha vā sabbattatāyāti sabbena cittabhāvena īsakampi bahi avikkhipamānoti vuttaṃ hoti. Sabbāvantanti sabbasattavantaṃ, sabbasattayuttanti attho. Lokanti sattalokaṃ.
விபுலேனாதிஏவமாதி³பரியாயத³ஸ்ஸனதோ பனெத்த² புன ‘‘மெத்தாஸஹக³தேனா’’தி வுத்தங். யஸ்மா வா எத்த² ஓதி⁴ஸோ ப²ரணே விய புன ‘ததா²’ஸத்³தோ³ ‘இதி’ஸத்³தோ³ வா ந வுத்தோ, தஸ்மா புன ‘‘மெத்தாஸஹக³தேன சேதஸா’’தி வுத்தங்; நிக³மனவஸேன வா ஏதங் வுத்தங். விபுலேனாதி எத்த² ச ப²ரணவஸேன விபுலதா த³ட்ட²ப்³பா³. பூ⁴மிவஸேன பன தங் மஹக்³க³தங், பகு³ணவஸேன அப்பமாணங் , ஸத்தாரம்மணவஸேன ச அப்பமாணங், ப்³யாபாத³பச்சத்தி²கப்பஹானேன அவேரங், தோ³மனஸ்ஸப்பஹானதோ அப்³யாபஜ்ஜ²ங், நித்³து³க்க²ந்தி வுத்தங் ஹோதி. அயங் தாவ ‘‘மெத்தாஸஹக³தேன சேதஸா’’திஆதி³னா நயேன ட²பிதாய மாதிகாய அத்தோ².
Vipulenātievamādipariyāyadassanato panettha puna ‘‘mettāsahagatenā’’ti vuttaṃ. Yasmā vā ettha odhiso pharaṇe viya puna ‘tathā’saddo ‘iti’saddo vā na vutto, tasmā puna ‘‘mettāsahagatena cetasā’’ti vuttaṃ; nigamanavasena vā etaṃ vuttaṃ. Vipulenāti ettha ca pharaṇavasena vipulatā daṭṭhabbā. Bhūmivasena pana taṃ mahaggataṃ, paguṇavasena appamāṇaṃ, sattārammaṇavasena ca appamāṇaṃ, byāpādapaccatthikappahānena averaṃ, domanassappahānato abyāpajjhaṃ, niddukkhanti vuttaṃ hoti. Ayaṃ tāva ‘‘mettāsahagatena cetasā’’tiādinā nayena ṭhapitāya mātikāya attho.
643. இதா³னி யதே³தங் ‘‘கத²ஞ்ச, பி⁴க்க²வே, மெத்தாஸஹக³தேன சேதஸா’’திஆதி³னா நயேன வுத்தங் பத³பா⁴ஜனீயங், தத்த² யஸ்மா இத³ங் கம்மட்டா²னங் தோ³ஸசரிதஸ்ஸ ஸப்பாயங், தஸ்மா யதா²ரூபே புக்³க³லே அயங் மெத்தா அப்பனங் பாபுணாதி, தங் மெத்தாய வத்து²பூ⁴தங் புக்³க³லங் தாவ த³ஸ்ஸேதுங் ஸெய்யதா²பி நாம ஏகங் புக்³க³லந்திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ஸெய்யதா²பி நாமாதி ஓபம்மத்தே² நிபாதோ, யதா² ஏகங் புக்³க³லந்தி அத்தோ². பியந்தி பேமனீயங். மனாபந்தி ஹத³யவுட்³டி⁴கரங். தத்த² புப்³பே³வ ஸன்னிவாஸேன பச்சுப்பன்னஹிதேன வா பியோ நாம ஹோதி, ஸீலாதி³கு³ணஸமாயோகே³ன மனாபோ நாம; தா³னஸமானத்ததாஹி வா பியதா, பியவசனஅத்த²சரியதாஹி மனாபதா வேதி³தப்³பா³. யஸ்மா செத்த² பியதாய இமஸ்ஸ ப்³யாபாத³ஸ்ஸ பஹானங் ஹோதி, ததோ மெத்தா ஸுக²ங் ப²ரதி, மனாபதாய உதா³ஸீனதா ந ஸண்டா²தி, ஹிரொத்தப்பஞ்ச பச்சுபட்டா²தி, ததோ ஹிரொத்தப்பானுபாலிதா மெத்தா ந பரிஹாயதி, தஸ்மா தங் உபமங் கத்வா இத³ங் வுத்தங் – பியங் மனாபந்தி. மெத்தாயெய்யாதி மெத்தாய ப²ரெய்ய; தஸ்மிங் புக்³க³லே மெத்தங் கரெய்ய பவத்தெய்யாதி அத்தோ². ஏவமேவ ஸப்³பே³ ஸத்தேதி யதா² பியங் புக்³க³லங் மெத்தாயெய்ய, ஏவங் தஸ்மிங் புக்³க³லே அப்பனாப்பத்தாய வஸீபா⁴வங் உபக³தாய மெத்தாய மஜ்ஜ²த்தவேரிஸங்கா²தேபி ஸப்³பே³ ஸத்தே அனுக்கமேன ப²ரதீதி அத்தோ². மெத்தி மெத்தாயனாதிஆதீ³னி வுத்தத்தா²னேவ.
643. Idāni yadetaṃ ‘‘kathañca, bhikkhave, mettāsahagatena cetasā’’tiādinā nayena vuttaṃ padabhājanīyaṃ, tattha yasmā idaṃ kammaṭṭhānaṃ dosacaritassa sappāyaṃ, tasmā yathārūpe puggale ayaṃ mettā appanaṃ pāpuṇāti, taṃ mettāya vatthubhūtaṃ puggalaṃ tāva dassetuṃ seyyathāpi nāma ekaṃ puggalantiādi vuttaṃ. Tattha seyyathāpi nāmāti opammatthe nipāto, yathā ekaṃ puggalanti attho. Piyanti pemanīyaṃ. Manāpanti hadayavuḍḍhikaraṃ. Tattha pubbeva sannivāsena paccuppannahitena vā piyo nāma hoti, sīlādiguṇasamāyogena manāpo nāma; dānasamānattatāhi vā piyatā, piyavacanaatthacariyatāhi manāpatā veditabbā. Yasmā cettha piyatāya imassa byāpādassa pahānaṃ hoti, tato mettā sukhaṃ pharati, manāpatāya udāsīnatā na saṇṭhāti, hirottappañca paccupaṭṭhāti, tato hirottappānupālitā mettā na parihāyati, tasmā taṃ upamaṃ katvā idaṃ vuttaṃ – piyaṃ manāpanti. Mettāyeyyāti mettāya phareyya; tasmiṃ puggale mettaṃ kareyya pavatteyyāti attho. Evamevasabbe satteti yathā piyaṃ puggalaṃ mettāyeyya, evaṃ tasmiṃ puggale appanāppattāya vasībhāvaṃ upagatāya mettāya majjhattaverisaṅkhātepi sabbe satte anukkamena pharatīti attho. Metti mettāyanātiādīni vuttatthāneva.
644. விதி³ஸங் வாதி பத³ங் திரியங் வாதி ஏதஸ்ஸ அத்த²விபா⁴வனத்த²ங் வுத்தங்.
644. Vidisaṃ vāti padaṃ tiriyaṃ vāti etassa atthavibhāvanatthaṃ vuttaṃ.
645. ப²ரித்வாதி ஆரம்மணகரணவஸேன பு²ஸித்வா. அதி⁴முஞ்சித்வாதி அதி⁴கபா⁴வேன முஞ்சித்வா, யதா² முத்தங் ஸுமுத்தங் ஹோதி ஸுப்பஸாரிதங் ஸுவித்த²தங் ததா² முஞ்சித்வாதி அத்தோ².
645. Pharitvāti ārammaṇakaraṇavasena phusitvā. Adhimuñcitvāti adhikabhāvena muñcitvā, yathā muttaṃ sumuttaṃ hoti suppasāritaṃ suvitthataṃ tathā muñcitvāti attho.
648. ஸப்³ப³தி⁴ஆதி³னித்³தே³ஸே யஸ்மா தீணிபி ஏதானி பதா³னி ஸப்³ப³ஸங்கா³ஹிகானி, தஸ்மா நேஸங் ஏகதோவ அத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ந்திஆதி³ வுத்தங். தஸ்ஸத்தோ² ஹெட்டா² வுத்தோயேவ.
648. Sabbadhiādiniddese yasmā tīṇipi etāni padāni sabbasaṅgāhikāni, tasmā nesaṃ ekatova atthaṃ dassetuṃ sabbena sabbantiādi vuttaṃ. Tassattho heṭṭhā vuttoyeva.
650. விபுலாதி³னித்³தே³ஸே யஸ்மா யங் அப்பனாப்பத்தங் ஹுத்வா அனந்தஸத்தப²ரணவஸேன விபுலங், தங் நியமதோ பூ⁴மிவஸேன மஹக்³க³தங் ஹோதி. யஞ்ச மஹக்³க³தங் தங் அப்பமாணகோ³சரவஸேன அப்பமாணங். யங் அப்பமாணங் தங் பச்சத்தி²கவிகா⁴தவஸேன அவேரங். யஞ்ச அவேரங் தங் விஹதப்³யாபஜ்ஜதாய அப்³யாபஜ்ஜங். தஸ்மா ‘‘யங் விபுலங் தங் மஹக்³க³த’’ந்திஆதி³ வுத்தங். அவேரோ அப்³யாபஜ்ஜோதி செத்த² லிங்க³விபரியாயேன வுத்தங். மனேன வா ஸத்³தி⁴ங் யோஜனா காதப்³பா³ – யங் அப்பமாணங் சித்தங், ஸோ அவேரோ மனோ; யோ அவேரோ ஸோ அப்³யாபஜ்ஜோதி. அபிசெத்த² ஹெட்டி²மங் ஹெட்டி²மங் பத³ங் உபரிமஸ்ஸ உபரிமஸ்ஸ, உபரிமங் வா உபரிமங் ஹெட்டி²மஸ்ஸ ஹெட்டி²மஸ்ஸ அத்தோ²திபி வேதி³தப்³போ³.
650. Vipulādiniddese yasmā yaṃ appanāppattaṃ hutvā anantasattapharaṇavasena vipulaṃ, taṃ niyamato bhūmivasena mahaggataṃ hoti. Yañca mahaggataṃ taṃ appamāṇagocaravasena appamāṇaṃ. Yaṃ appamāṇaṃ taṃ paccatthikavighātavasena averaṃ. Yañca averaṃ taṃ vihatabyāpajjatāya abyāpajjaṃ. Tasmā ‘‘yaṃ vipulaṃ taṃ mahaggata’’ntiādi vuttaṃ. Avero abyāpajjoti cettha liṅgavipariyāyena vuttaṃ. Manena vā saddhiṃ yojanā kātabbā – yaṃ appamāṇaṃ cittaṃ, so avero mano; yo avero so abyāpajjoti. Apicettha heṭṭhimaṃ heṭṭhimaṃ padaṃ uparimassa uparimassa, uparimaṃ vā uparimaṃ heṭṭhimassa heṭṭhimassa atthotipi veditabbo.
653. ஸெய்யதா²பி நாம ஏகங் புக்³க³லங் து³க்³க³தங் து³ருபேதந்தி இத³ம்பி கருணாய வத்து²பூ⁴தங் புக்³க³லங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங். ஏவரூபஸ்மிஞ்ஹி புக்³க³லே ப³லவகாருஞ்ஞங் உப்பஜ்ஜதி. தத்த² து³க்³க³தந்தி து³க்கே²ன ஸமங்கீ³பா⁴வங் க³தங். து³ருபேதந்தி காயது³ச்சரிதாதீ³ஹி உபேதங். க³திகுலபோ⁴கா³தி³வஸேன வா தமபா⁴வே டி²தோ புக்³க³லோ து³க்³க³தோ, காயது³ச்சரிதாதீ³ஹி உபேதத்தா தமபராயணபா⁴வே டி²தோ து³ருபேதோதி ஏவமெத்த² அத்தோ² வேதி³தப்³போ³.
653. Seyyathāpi nāma ekaṃ puggalaṃ duggataṃ durupetanti idampi karuṇāya vatthubhūtaṃ puggalaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Evarūpasmiñhi puggale balavakāruññaṃ uppajjati. Tattha duggatanti dukkhena samaṅgībhāvaṃ gataṃ. Durupetanti kāyaduccaritādīhi upetaṃ. Gatikulabhogādivasena vā tamabhāve ṭhito puggalo duggato, kāyaduccaritādīhi upetattā tamaparāyaṇabhāve ṭhito durupetoti evamettha attho veditabbo.
663. ஏகங் புக்³க³லங் பியங் மனாபந்தி இத³ம்பி முதி³தாய வத்து²பூ⁴தங் புக்³க³லங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங். தத்த² க³திகுலபோ⁴கா³தி³வஸேன ஜோதிபா⁴வே டி²தோ பியோ, காயஸுசரிதாதீ³ஹி உபேதத்தா ஜோதிபராயணபா⁴வே டி²தோ மனாபோதி வேதி³தப்³போ³.
663. Ekaṃ puggalaṃ piyaṃ manāpanti idampi muditāya vatthubhūtaṃ puggalaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tattha gatikulabhogādivasena jotibhāve ṭhito piyo, kāyasucaritādīhi upetattā jotiparāyaṇabhāve ṭhito manāpoti veditabbo.
673. நேவ மனாபங் ந அமனாபந்தி இத³ம்பி உபெக்கா²ய வத்து²பூ⁴தங் புக்³க³லங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங். தத்த² மித்தபா⁴வங் அஸம்பத்ததாய நேவ மனாபோ, அமித்தபா⁴வங் அஸம்பத்ததாய ந அமனாபோதி வேதி³தப்³போ³. ஸேஸமெத்த² யங் வத்தப்³ப³ங் ஸியா, தங் ஸப்³ப³ங் ஹெட்டா² சித்துப்பாத³கண்டே³ வுத்தமேவ. பா⁴வனாவிதா⁴னம்பி ஏதேஸங் கம்மட்டா²னானங் விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ வித்தா²ரதோ கதி²தமேவாதி.
673. Neva manāpaṃ na amanāpanti idampi upekkhāya vatthubhūtaṃ puggalaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tattha mittabhāvaṃ asampattatāya neva manāpo, amittabhāvaṃ asampattatāya na amanāpoti veditabbo. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ heṭṭhā cittuppādakaṇḍe vuttameva. Bhāvanāvidhānampi etesaṃ kammaṭṭhānānaṃ visuddhimagge vitthārato kathitamevāti.
ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயவண்ணனா.
Suttantabhājanīyavaṇṇanā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / விப⁴ங்க³பாளி • Vibhaṅgapāḷi / 13. அப்பமஞ்ஞாவிப⁴ங்கோ³ • 13. Appamaññāvibhaṅgo
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-மூலடீகா • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 13. அப்பமஞ்ஞாவிப⁴ங்கோ³ • 13. Appamaññāvibhaṅgo
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-அனுடீகா • Vibhaṅga-anuṭīkā / 13. அப்பமஞ்ஞாவிப⁴ங்கோ³ • 13. Appamaññāvibhaṅgo
