Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సమ్మోహవినోదనీ-అట్ఠకథా • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
౩. ధాతువిభఙ్గో
3. Dhātuvibhaṅgo
౧. సుత్తన్తభాజనీయవణ్ణనా
1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
౧౭౨. ఇదాని తదనన్తరే ధాతువిభఙ్గే సబ్బా ధాతుయో ఛహి ఛహి ధాతూహి సఙ్ఖిపిత్వా తీహి ఛక్కేహి సుత్తన్తభాజనీయం దస్సేన్తో ఛ ధాతుయోతిఆదిమాహ. తత్థ ఛాతి గణనపరిచ్ఛేదో. ధాతుయోతి పరిచ్ఛిన్నధమ్మనిదస్సనం. పథవీధాతూతిఆదీసు ధాత్వట్ఠో నామ సభావట్ఠో, సభావట్ఠో నామ సుఞ్ఞతట్ఠో, సుఞ్ఞతట్ఠో నామ నిస్సత్తట్ఠోతి ఏవం సభావసుఞ్ఞతనిస్సత్తట్ఠేన పథవీయేవ ధాతు పథవీధాతు. ఆపోధాతుఆదీసుపి ఏసేవ నయో. ఏవమేత్థ పదసమాసం విదిత్వా ఏవమత్థో వేదితబ్బో – పథవీధాతూతి పతిట్ఠానధాతు. ఆపోధాతూతి ఆబన్ధనధాతు. తేజోధాతూతి పరిపాచనధాతు. వాయోధాతూతి విత్థమ్భనధాతు. ఆకాసధాతూతి అసమ్ఫుట్ఠధాతు. విఞ్ఞాణధాతూతి విజాననధాతు.
172. Idāni tadanantare dhātuvibhaṅge sabbā dhātuyo chahi chahi dhātūhi saṅkhipitvā tīhi chakkehi suttantabhājanīyaṃ dassento cha dhātuyotiādimāha. Tattha chāti gaṇanaparicchedo. Dhātuyoti paricchinnadhammanidassanaṃ. Pathavīdhātūtiādīsu dhātvaṭṭho nāma sabhāvaṭṭho, sabhāvaṭṭho nāma suññataṭṭho, suññataṭṭho nāma nissattaṭṭhoti evaṃ sabhāvasuññatanissattaṭṭhena pathavīyeva dhātu pathavīdhātu. Āpodhātuādīsupi eseva nayo. Evamettha padasamāsaṃ viditvā evamattho veditabbo – pathavīdhātūti patiṭṭhānadhātu. Āpodhātūti ābandhanadhātu. Tejodhātūti paripācanadhātu. Vāyodhātūti vitthambhanadhātu. Ākāsadhātūti asamphuṭṭhadhātu. Viññāṇadhātūti vijānanadhātu.
౧౭౩. పథవీధాతుద్వయన్తి పథవీధాతు ద్వే అయం. అయం పథవీధాతు నామ న ఏకా ఏవ అజ్ఝత్తికబాహిరభేదేన పన ద్వే ధాతుయో ఏవాతి అత్థో. తేనేవాహ – ‘‘అత్థి అజ్ఝత్తికా అత్థి బాహిరా’’తి. తత్థ అజ్ఝత్తికాతి సత్తసన్తానపరియాపన్నా నియకజ్ఝత్తా. బాహిరాతి సఙ్ఖారసన్తానపరియాపన్నా అనిన్ద్రియబద్ధా. అజ్ఝత్తం పచ్చత్తన్తి ఉభయమ్పేతం నియకజ్ఝత్తాధివచనమేవ. ఇదాని తం సభావాకారతో దస్సేతుం కక్ఖళన్తిఆది వుత్తం. తత్థ కక్ఖళన్తి థద్ధం. ఖరిగతన్తి ఫరుసం. కక్ఖళత్తన్తి కక్ఖళభావో. కక్ఖళభావోతి కక్ఖళసభావో. అజ్ఝత్తం ఉపాదిన్నన్తి నియకజ్ఝత్తసఙ్ఖాతం ఉపాదిన్నం. ఉపాదిన్నం నామ సరీరట్ఠకం. సరీరట్ఠకఞ్హి కమ్మసముట్ఠానం వా హోతు మా వా, తం సన్ధాయ ఉపాదిన్నమ్పి అత్థి అనుపాదిన్నమ్పి; ఆదిన్నగ్గహితపరామట్ఠవసేన పన సబ్బమ్పేతం ఉపాదిన్నమేవాతి దస్సేతుం ‘‘అజ్ఝత్తం ఉపాదిన్న’’న్తి ఆహ.
173. Pathavīdhātudvayanti pathavīdhātu dve ayaṃ. Ayaṃ pathavīdhātu nāma na ekā eva ajjhattikabāhirabhedena pana dve dhātuyo evāti attho. Tenevāha – ‘‘atthi ajjhattikā atthi bāhirā’’ti. Tattha ajjhattikāti sattasantānapariyāpannā niyakajjhattā. Bāhirāti saṅkhārasantānapariyāpannā anindriyabaddhā. Ajjhattaṃ paccattanti ubhayampetaṃ niyakajjhattādhivacanameva. Idāni taṃ sabhāvākārato dassetuṃ kakkhaḷantiādi vuttaṃ. Tattha kakkhaḷanti thaddhaṃ. Kharigatanti pharusaṃ. Kakkhaḷattanti kakkhaḷabhāvo. Kakkhaḷabhāvoti kakkhaḷasabhāvo. Ajjhattaṃ upādinnanti niyakajjhattasaṅkhātaṃ upādinnaṃ. Upādinnaṃ nāma sarīraṭṭhakaṃ. Sarīraṭṭhakañhi kammasamuṭṭhānaṃ vā hotu mā vā, taṃ sandhāya upādinnampi atthi anupādinnampi; ādinnaggahitaparāmaṭṭhavasena pana sabbampetaṃ upādinnamevāti dassetuṃ ‘‘ajjhattaṃ upādinna’’nti āha.
ఇదాని తమేవ పథవీధాతుం వత్థువసేన దస్సేతుం సేయ్యథిదం కేసా లోమాతిఆది వుత్తం. తత్థ సేయ్యథిదన్తి నిపాతో. తస్సత్థో – యా సా అజ్ఝత్తికా పథవీధాతు సా కతమా? యం వా అజ్ఝత్తం పచ్చత్తం కక్ఖళం నామ తం కతమన్తి? కేసా లోమాతిఆది తస్సా అజ్ఝత్తికాయ పథవీధాతుయా వత్థువసేన పభేదదస్సనం. ఇదం వుత్తం హోతి – కేసా నామ అజ్ఝత్తా ఉపాదిన్నా సరీరట్ఠకా కక్ఖళత్తలక్ఖణా ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో. లోమా నామ…పే॰… కరీసం నామ. ఇధ పన అవుత్తమ్పి పటిసమ్భిదామగ్గే (పటి॰ మ॰ ౧.౪) పాళిఆరుళ్హం మత్థలుఙ్గం ఆహరిత్వా మత్థలుఙ్గం నామ అజ్ఝత్తం ఉపాదిన్నం సరీరట్ఠకం కక్ఖళత్తలక్ఖణం ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో. పరతో ఆపోధాతుఆదీనం నిద్దేసే పిత్తాదీసుపి ఏసేవ నయో.
Idāni tameva pathavīdhātuṃ vatthuvasena dassetuṃ seyyathidaṃ kesā lomātiādi vuttaṃ. Tattha seyyathidanti nipāto. Tassattho – yā sā ajjhattikā pathavīdhātu sā katamā? Yaṃ vā ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ nāma taṃ katamanti? Kesā lomātiādi tassā ajjhattikāya pathavīdhātuyā vatthuvasena pabhedadassanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – kesā nāma ajjhattā upādinnā sarīraṭṭhakā kakkhaḷattalakkhaṇā imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso. Lomā nāma…pe… karīsaṃ nāma. Idha pana avuttampi paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.4) pāḷiāruḷhaṃ matthaluṅgaṃ āharitvā matthaluṅgaṃ nāma ajjhattaṃ upādinnaṃ sarīraṭṭhakaṃ kakkhaḷattalakkhaṇaṃ imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso. Parato āpodhātuādīnaṃ niddese pittādīsupi eseva nayo.
ఇమినా కిం దస్సితం హోతి? ధాతుమనసికారో. ఇమస్మిం పన ధాతుమనసికారే కమ్మం కత్వా విపస్సనం పట్ఠపేత్వా ఉత్తమత్థం అరహత్తం పాపుణితుకామేన కిం కత్తబ్బం? చతుపారిసుద్ధిసీలం సోధేతబ్బం. సీలవతో హి కమ్మట్ఠానభావనా ఇజ్ఝతి. తస్స సోధనవిధానం విసుద్ధిమగ్గే వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం. విసుద్ధసీలేన పన సీలే పతిట్ఠాయ దస పుబ్బపలిబోధా ఛిన్దితబ్బా. తేసమ్పి ఛిన్దనవిధానం విసుద్ధిమగ్గే వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం. ఛిన్నపలిబోధేన ధాతుమనసికారకమ్మట్ఠానం ఉగ్గణ్హితబ్బం. ఆచరియేనాపి ధాతుమనసికారకమ్మట్ఠానం ఉగ్గణ్హాపేన్తేన సత్తవిధం ఉగ్గహకోసల్లం దసవిధఞ్చ మనసికారకోసల్లం ఆచిక్ఖితబ్బం. అన్తేవాసికేనాపి ఆచరియస్స సన్తికే బహువారే సజ్ఝాయం కత్వా నిజ్జటం పగుణం కమ్మట్ఠానం కాతబ్బం. వుత్తఞ్హేతం అట్ఠకథాయం – ‘‘ఆదికమ్మికేన భిక్ఖునా జరామరణా ముచ్చితుకామేన సత్తహాకారేహి ఉగ్గహకోసల్లం ఇచ్ఛితబ్బం, దసహాకారేహి మనసికారకోసల్లం ఇచ్ఛితబ్బ’’న్తి.
Iminā kiṃ dassitaṃ hoti? Dhātumanasikāro. Imasmiṃ pana dhātumanasikāre kammaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā uttamatthaṃ arahattaṃ pāpuṇitukāmena kiṃ kattabbaṃ? Catupārisuddhisīlaṃ sodhetabbaṃ. Sīlavato hi kammaṭṭhānabhāvanā ijjhati. Tassa sodhanavidhānaṃ visuddhimagge vuttanayeneva veditabbaṃ. Visuddhasīlena pana sīle patiṭṭhāya dasa pubbapalibodhā chinditabbā. Tesampi chindanavidhānaṃ visuddhimagge vuttanayeneva veditabbaṃ. Chinnapalibodhena dhātumanasikārakammaṭṭhānaṃ uggaṇhitabbaṃ. Ācariyenāpi dhātumanasikārakammaṭṭhānaṃ uggaṇhāpentena sattavidhaṃ uggahakosallaṃ dasavidhañca manasikārakosallaṃ ācikkhitabbaṃ. Antevāsikenāpi ācariyassa santike bahuvāre sajjhāyaṃ katvā nijjaṭaṃ paguṇaṃ kammaṭṭhānaṃ kātabbaṃ. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ – ‘‘ādikammikena bhikkhunā jarāmaraṇā muccitukāmena sattahākārehi uggahakosallaṃ icchitabbaṃ, dasahākārehi manasikārakosallaṃ icchitabba’’nti.
తత్థ వచసా, మనసా, వణ్ణతో, సణ్ఠానతో, దిసతో, ఓకాసతో, పరిచ్ఛేదతోతి ఇమేహి సత్తహాకారేహి ఇమస్మిం ధాతుమనసికారకమ్మట్ఠానే ‘ఉగ్గహకోసల్లం’ ఇచ్ఛితబ్బం. అనుపుబ్బతో, నాతిసీఘతో, నాతిసణికతో, విక్ఖేపపటిబాహనతో , పణ్ణత్తిసమతిక్కమతో, అనుపుబ్బముఞ్చనతో, లక్ఖణతో, తయో చ సుత్తన్తాతి ఇమేహి దసహాకారేహి ‘మనసికారకోసల్లం’ ఇచ్ఛితబ్బం. తదుభయమ్పి పరతో సతిపట్ఠానవిభఙ్గే ఆవి భవిస్సతి.
Tattha vacasā, manasā, vaṇṇato, saṇṭhānato, disato, okāsato, paricchedatoti imehi sattahākārehi imasmiṃ dhātumanasikārakammaṭṭhāne ‘uggahakosallaṃ’ icchitabbaṃ. Anupubbato, nātisīghato, nātisaṇikato, vikkhepapaṭibāhanato , paṇṇattisamatikkamato, anupubbamuñcanato, lakkhaṇato, tayo ca suttantāti imehi dasahākārehi ‘manasikārakosallaṃ’ icchitabbaṃ. Tadubhayampi parato satipaṭṭhānavibhaṅge āvi bhavissati.
ఏవం ఉగ్గహితకమ్మట్ఠానేన పన విసుద్ధిమగ్గే వుత్తే అట్ఠారస సేనాసనదోసే వజ్జేత్వా పఞ్చఙ్గసమన్నాగతే సేనాసనే వసన్తేన అత్తనాపి పఞ్చహి పధానియఙ్గేహి సమన్నాగతేన పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతపటిక్కన్తేన వివిత్తోకాసగతేన కమ్మట్ఠానం మనసికాతబ్బం. మనసికరోన్తేన చ వణ్ణసణ్ఠానదిసోకాసపరిచ్ఛేదవసేన కేసాదీసు ఏకేకకోట్ఠాసం మనసికరిత్వా అవసానే ఏవం మనసికారో పవత్తేతబ్బో – ఇమే కేసా నామ సీసకటాహపలివేఠనచమ్మే జాతా. తత్థ యథా వమ్మికమత్థకే జాతేసు కుణ్ఠతిణేసు న వమ్మికమత్థకో జానాతి ‘మయి కుణ్ఠతిణాని జాతానీ’తి, నాపి కుణ్ఠతిణాని జానన్తి ‘మయం వమ్మికమత్థకే జాతానీ’తి, ఏవమేవ న సీసకటాహపలివేఠనచమ్మం జానాతి ‘మయి కేసా జాతా’తి, నాపి కేసా జానన్తి ‘మయం సీసకటాహపలివేఠనచమ్మే జాతా’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి కేసా నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Evaṃ uggahitakammaṭṭhānena pana visuddhimagge vutte aṭṭhārasa senāsanadose vajjetvā pañcaṅgasamannāgate senāsane vasantena attanāpi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatena pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantena vivittokāsagatena kammaṭṭhānaṃ manasikātabbaṃ. Manasikarontena ca vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena kesādīsu ekekakoṭṭhāsaṃ manasikaritvā avasāne evaṃ manasikāro pavattetabbo – ime kesā nāma sīsakaṭāhapaliveṭhanacamme jātā. Tattha yathā vammikamatthake jātesu kuṇṭhatiṇesu na vammikamatthako jānāti ‘mayi kuṇṭhatiṇāni jātānī’ti, nāpi kuṇṭhatiṇāni jānanti ‘mayaṃ vammikamatthake jātānī’ti, evameva na sīsakaṭāhapaliveṭhanacammaṃ jānāti ‘mayi kesā jātā’ti, nāpi kesā jānanti ‘mayaṃ sīsakaṭāhapaliveṭhanacamme jātā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti kesā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
లోమా సరీరవేఠనచమ్మే జాతా. తత్థ యథా సుఞ్ఞగామట్ఠానే జాతేసు దబ్బతిణేసు న సుఞ్ఞగామట్ఠానం జానాతి ‘మయి దబ్బతిణాని జాతానీ’తి, నాపి దబ్బతిణాని జానన్తి ‘మయం సుఞ్ఞగామట్ఠానే జాతానీ’తి, ఏవమేవ న సరీరవేఠనచమ్మం జానాతి ‘మయి లోమా జాతా’తి, నాపి లోమా జానన్తి ‘మయం సరీరవేఠనచమ్మే జాతా’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి లోమా నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Lomā sarīraveṭhanacamme jātā. Tattha yathā suññagāmaṭṭhāne jātesu dabbatiṇesu na suññagāmaṭṭhānaṃ jānāti ‘mayi dabbatiṇāni jātānī’ti, nāpi dabbatiṇāni jānanti ‘mayaṃ suññagāmaṭṭhāne jātānī’ti, evameva na sarīraveṭhanacammaṃ jānāti ‘mayi lomā jātā’ti, nāpi lomā jānanti ‘mayaṃ sarīraveṭhanacamme jātā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti lomā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
నఖా అఙ్గులీనం అగ్గేసు జాతా. తత్థ యథా కుమారకేసు దణ్డకేహి మధుకట్ఠికే విజ్ఝిత్వా కీళన్తేసు న దణ్డకా జానన్తి ‘అమ్హేసు మధుకట్ఠికా ఠపితా’తి, నాపి మధుకట్ఠికా జానన్తి ‘మయం దణ్డకేసు ఠపితా’తి, ఏవమేవ న అఙ్గులియో జానన్తి ‘అమ్హాకం అగ్గేసు నఖా జాతా’తి, నాపి నఖా జానన్తి ‘మయం అఙ్గులీనం అగ్గేసు జాతా’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి నఖా నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Nakhā aṅgulīnaṃ aggesu jātā. Tattha yathā kumārakesu daṇḍakehi madhukaṭṭhike vijjhitvā kīḷantesu na daṇḍakā jānanti ‘amhesu madhukaṭṭhikā ṭhapitā’ti, nāpi madhukaṭṭhikā jānanti ‘mayaṃ daṇḍakesu ṭhapitā’ti, evameva na aṅguliyo jānanti ‘amhākaṃ aggesu nakhā jātā’ti, nāpi nakhā jānanti ‘mayaṃ aṅgulīnaṃ aggesu jātā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti nakhā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
దన్తా హనుకట్ఠికేసు జాతా. తత్థ యథా వడ్ఢకీహి పాసాణఉదుక్ఖలేసు కేనచిదేవ సిలేసజాతేన బన్ధిత్వా ఠపితథమ్భేసు న ఉదుక్ఖలాని జానన్తి ‘అమ్హేసు థమ్భా ఠితా’తి, నాపి థమ్భా జానన్తి ‘మయం ఉదుక్ఖలేసు ఠితా’తి, ఏవమేవ న హనుకట్ఠికా జానన్తి ‘అమ్హేసు దన్తా జాతా’తి , నాపి దన్తా జానన్తి ‘మయం హనుకట్ఠికేసు జాతా’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి దన్తా నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Dantā hanukaṭṭhikesu jātā. Tattha yathā vaḍḍhakīhi pāsāṇaudukkhalesu kenacideva silesajātena bandhitvā ṭhapitathambhesu na udukkhalāni jānanti ‘amhesu thambhā ṭhitā’ti, nāpi thambhā jānanti ‘mayaṃ udukkhalesu ṭhitā’ti, evameva na hanukaṭṭhikā jānanti ‘amhesu dantā jātā’ti , nāpi dantā jānanti ‘mayaṃ hanukaṭṭhikesu jātā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti dantā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
తచో సకలసరీరం పరియోనన్ధిత్వా ఠితో. తత్థ యథా అల్లగోచమ్మపరియోనద్ధాయ మహావీణాయ న మహావీణా జానాతి ‘అహం అల్లగోచమ్మేన పరియోనద్ధా’తి, నాపి అల్లగోచమ్మం జానాతి ‘మయా మహావీణా పరియోద్ధా’తి, ఏవమేవ న సరీరం జానాతి ‘అహం తచేన పరియోనద్ధ’న్తి, నాపి తచో జానాతి ‘మయా సరీరం పరియోనద్ధన్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి తచో నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Taco sakalasarīraṃ pariyonandhitvā ṭhito. Tattha yathā allagocammapariyonaddhāya mahāvīṇāya na mahāvīṇā jānāti ‘ahaṃ allagocammena pariyonaddhā’ti, nāpi allagocammaṃ jānāti ‘mayā mahāvīṇā pariyoddhā’ti, evameva na sarīraṃ jānāti ‘ahaṃ tacena pariyonaddha’nti, nāpi taco jānāti ‘mayā sarīraṃ pariyonaddhanti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti taco nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
మంసం అట్ఠిసఙ్ఘాటం అనులిమ్పిత్వా ఠితం. తత్థ యథా మహామత్తికాయ లిత్తాయ భిత్తియా న భిత్తి జానాతి ‘అహం మహామత్తికాయ లిత్తా’తి, నాపి మహామత్తికా జానాతి ‘మయా మహాభిత్తి లిత్తా’తి, ఏవమేవ న అట్ఠిసఙ్ఘాటో జానాతి ‘అహం నవమంసపేసిసతప్పభేదేన మంసేన లిత్తో’తి, నాపి మంసం జానాతి ‘మయా అట్ఠిసఙ్ఘాటో లిత్తో’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి మంసం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Maṃsaṃ aṭṭhisaṅghāṭaṃ anulimpitvā ṭhitaṃ. Tattha yathā mahāmattikāya littāya bhittiyā na bhitti jānāti ‘ahaṃ mahāmattikāya littā’ti, nāpi mahāmattikā jānāti ‘mayā mahābhitti littā’ti, evameva na aṭṭhisaṅghāṭo jānāti ‘ahaṃ navamaṃsapesisatappabhedena maṃsena litto’ti, nāpi maṃsaṃ jānāti ‘mayā aṭṭhisaṅghāṭo litto’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti maṃsaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
న్హారు సరీరబ్భన్తరే అట్ఠీని ఆబన్ధమానా ఠితా. తత్థ యథా వల్లీహి వినద్ధేసు కుట్టదారూసు న కుట్టదారూని జానన్తి ‘మయం వల్లీహి వినద్ధానీ’తి, నాపి వల్లియో జానన్తి ‘అమ్హేహి కుట్టదారూని వినద్ధానీ’తి, ఏవమేవ న అట్ఠీని జానన్తి ‘మయం న్హారూహి ఆబద్ధానీ’తి, నాపి న్హారూ జానన్తి ‘అమ్హేహి అట్ఠీని ఆబద్ధానీ’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి న్హారు నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Nhāru sarīrabbhantare aṭṭhīni ābandhamānā ṭhitā. Tattha yathā vallīhi vinaddhesu kuṭṭadārūsu na kuṭṭadārūni jānanti ‘mayaṃ vallīhi vinaddhānī’ti, nāpi valliyo jānanti ‘amhehi kuṭṭadārūni vinaddhānī’ti, evameva na aṭṭhīni jānanti ‘mayaṃ nhārūhi ābaddhānī’ti, nāpi nhārū jānanti ‘amhehi aṭṭhīni ābaddhānī’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti nhāru nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
అట్ఠీసు పణ్హికట్ఠి గోప్ఫకట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠితం. గోప్ఫకట్ఠి జఙ్ఘట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠితం. జఙ్ఘట్ఠి ఊరుట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠితం. ఊరుట్ఠి కటిట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠితం . కటిట్ఠి పిట్ఠికణ్టకం ఉక్ఖిపిత్వా ఠితం. పిట్ఠికణ్టకో గీవట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠితో. గీవట్ఠి సీసట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠితం. సీసట్ఠి గీవట్ఠికే పతిట్ఠితం. గీవట్ఠి పిట్ఠికణ్టకే పతిట్ఠితం. పిట్ఠికణ్టకో కటిట్ఠిమ్హి పతిట్ఠితో. కటిట్ఠి ఊరుట్ఠికే పతిట్ఠితం. ఊరుట్ఠి జఙ్ఘట్ఠికే పతిట్ఠితం. జఙ్ఘట్ఠి గోప్ఫకట్ఠికే పతిట్ఠితం. గోప్ఫకట్ఠి పణ్హికట్ఠికే పతిట్ఠితం.
Aṭṭhīsu paṇhikaṭṭhi gopphakaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Gopphakaṭṭhi jaṅghaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Jaṅghaṭṭhi ūruṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Ūruṭṭhi kaṭiṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ . Kaṭiṭṭhi piṭṭhikaṇṭakaṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Piṭṭhikaṇṭako gīvaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhito. Gīvaṭṭhi sīsaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Sīsaṭṭhi gīvaṭṭhike patiṭṭhitaṃ. Gīvaṭṭhi piṭṭhikaṇṭake patiṭṭhitaṃ. Piṭṭhikaṇṭako kaṭiṭṭhimhi patiṭṭhito. Kaṭiṭṭhi ūruṭṭhike patiṭṭhitaṃ. Ūruṭṭhi jaṅghaṭṭhike patiṭṭhitaṃ. Jaṅghaṭṭhi gopphakaṭṭhike patiṭṭhitaṃ. Gopphakaṭṭhi paṇhikaṭṭhike patiṭṭhitaṃ.
తత్థ యథా ఇట్ఠకదారుగోమయాదిసఞ్చయేసు న హేట్ఠిమా హేట్ఠిమా జానన్తి ‘మయం ఉపరిమే ఉపరిమే ఉక్ఖిపిత్వా ఠితా’తి, నాపి ఉపరిమా ఉపరిమా జానన్తి ‘మయం హేట్ఠిమేసు హేట్ఠిమేసు పతిట్ఠితా’తి, ఏవమేవ న పణ్హికట్ఠి జానాతి ‘అహం గోప్ఫకట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠిత’న్తి, న గోప్ఫకట్ఠి జానాతి ‘అహం జఙ్ఘట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠిత’న్తి, న జఙ్ఘట్ఠి జానాతి ‘అహం ఊరుట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠిత’న్తి, న ఊరుట్ఠి జానాతి ‘అహం కటిట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠిత’న్తి, న కటిట్ఠి జానాతి ‘అహం పిట్ఠికణ్టకం ఉక్ఖిపిత్వా ఠిత’న్తి, న పిట్ఠికణ్టకో జానాతి ‘అహం గీవట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠితో’తి, న గీవట్ఠి జానాతి ‘అహం సీసట్ఠిం ఉక్ఖిపిత్వా ఠిత’న్తి, న సీసట్ఠి జానాతి ‘అహం గీవట్ఠిమ్హి పతిట్ఠిత’న్తి, న గీవట్ఠి జానాతి ‘అహం పిట్ఠికణ్టకే పతిట్ఠిత’న్తి, న పిట్ఠికణ్టకో జానాతి ‘అహం కటిట్ఠిమ్హి పతిట్ఠితో’తి, న కటిట్ఠి జానాతి ‘అహం ఊరుట్ఠిమ్హి పతిట్ఠిత’న్తి, న ఊరుట్ఠి జానాతి ‘అహం జఙ్ఘట్ఠిమ్హి పతిట్ఠిత’న్తి, న జఙ్ఘట్ఠి జానాతి ‘అహం గోప్ఫకట్ఠిమ్హి పతిట్ఠిత’న్తి, న గోప్ఫకట్ఠి జానాతి ‘అహం పణ్హికట్ఠిమ్హి పతిట్ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి అట్ఠి నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Tattha yathā iṭṭhakadārugomayādisañcayesu na heṭṭhimā heṭṭhimā jānanti ‘mayaṃ uparime uparime ukkhipitvā ṭhitā’ti, nāpi uparimā uparimā jānanti ‘mayaṃ heṭṭhimesu heṭṭhimesu patiṭṭhitā’ti, evameva na paṇhikaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ gopphakaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na gopphakaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ jaṅghaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na jaṅghaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ ūruṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na ūruṭṭhi jānāti ‘ahaṃ kaṭiṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na kaṭiṭṭhi jānāti ‘ahaṃ piṭṭhikaṇṭakaṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na piṭṭhikaṇṭako jānāti ‘ahaṃ gīvaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhito’ti, na gīvaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ sīsaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na sīsaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ gīvaṭṭhimhi patiṭṭhita’nti, na gīvaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ piṭṭhikaṇṭake patiṭṭhita’nti, na piṭṭhikaṇṭako jānāti ‘ahaṃ kaṭiṭṭhimhi patiṭṭhito’ti, na kaṭiṭṭhi jānāti ‘ahaṃ ūruṭṭhimhi patiṭṭhita’nti, na ūruṭṭhi jānāti ‘ahaṃ jaṅghaṭṭhimhi patiṭṭhita’nti, na jaṅghaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ gopphakaṭṭhimhi patiṭṭhita’nti, na gopphakaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ paṇhikaṭṭhimhi patiṭṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti aṭṭhi nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
అట్ఠిమిఞ్జం తేసం తేసం అట్ఠీనం అబ్భన్తరే ఠితం. తత్థ యథా వేళుపబ్బాదీనం అన్తో పక్ఖిత్తేసు సిన్నవేత్తగ్గాదీసు న వేళుపబ్బాదీని జానన్తి ‘అమ్హేసు వేత్తగ్గాదీని పక్ఖిత్తానీ’తి, నాపి వేత్తగ్గాదీని జానన్తి ‘మయం వేళుపబ్బాదీసు ఠితానీతి, ఏవమేవ న అట్ఠీని జానన్తి ‘అమ్హాకం అన్తో అట్ఠిమిఞ్జం ఠిత’న్తి, నాపి అట్ఠిమిఞ్జం జానాతి ‘అహం అట్ఠీనం అన్తో ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి అట్ఠిమిఞ్జం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Aṭṭhimiñjaṃ tesaṃ tesaṃ aṭṭhīnaṃ abbhantare ṭhitaṃ. Tattha yathā veḷupabbādīnaṃ anto pakkhittesu sinnavettaggādīsu na veḷupabbādīni jānanti ‘amhesu vettaggādīni pakkhittānī’ti, nāpi vettaggādīni jānanti ‘mayaṃ veḷupabbādīsu ṭhitānīti, evameva na aṭṭhīni jānanti ‘amhākaṃ anto aṭṭhimiñjaṃ ṭhita’nti, nāpi aṭṭhimiñjaṃ jānāti ‘ahaṃ aṭṭhīnaṃ anto ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti aṭṭhimiñjaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
వక్కం గలవాటకతో నిక్ఖన్తేన ఏకమూలేన థోకం గన్త్వా ద్విధా భిన్నేన థూలన్హారునా వినిబద్ధం హుత్వా హదయమంసం పరిక్ఖిపిత్వా ఠితం. తత్థ యథా వణ్టుపనిబద్ధే అమ్బఫలద్వయే న వణ్టం జానాతి ‘మయా అమ్బఫలద్వయం ఉపనిబద్ధ’న్తి, నాపి అమ్బఫలద్వయం జానాతి ‘అహం వణ్టేన ఉపనిబద్ధ’న్తి, ఏవమేవ న థూలన్హారు జానాతి ‘మయా వక్కం ఉపనిబద్ధ’న్తి, నాపి వక్కం జానాతి ‘అహం థూలన్హారునా ఉపనిబద్ధ’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి వక్కం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Vakkaṃ galavāṭakato nikkhantena ekamūlena thokaṃ gantvā dvidhā bhinnena thūlanhārunā vinibaddhaṃ hutvā hadayamaṃsaṃ parikkhipitvā ṭhitaṃ. Tattha yathā vaṇṭupanibaddhe ambaphaladvaye na vaṇṭaṃ jānāti ‘mayā ambaphaladvayaṃ upanibaddha’nti, nāpi ambaphaladvayaṃ jānāti ‘ahaṃ vaṇṭena upanibaddha’nti, evameva na thūlanhāru jānāti ‘mayā vakkaṃ upanibaddha’nti, nāpi vakkaṃ jānāti ‘ahaṃ thūlanhārunā upanibaddha’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti vakkaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
హదయం సరీరబ్భన్తరే ఉరట్ఠిపఞ్జరమజ్ఝం నిస్సాయ ఠితం. తత్థ యథా జిణ్ణసన్దమానికపఞ్జరబ్భన్తరం నిస్సాయ ఠపితాయ మంసపేసియా న జిణ్ణసన్దమానికపఞ్జరబ్భన్తరం జానాతి ‘మం నిస్సాయ మంసపేసి ఠపితా’తి, నాపి మంసపేసి జానాతి ‘అహం జిణ్ణసన్దమానికపఞ్జరబ్భన్తరం నిస్సాయ ఠితా’తి, ఏవమేవ న ఉరట్ఠిపఞ్జరబ్భన్తరం జానాతి ‘మం నిస్సాయ హదయం ఠిత’న్తి, నాపి హదయం జానాతి ‘అహం ఉరట్ఠిపఞ్జరబ్భన్తరం నిస్సాయ ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి హదయం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Hadayaṃ sarīrabbhantare uraṭṭhipañjaramajjhaṃ nissāya ṭhitaṃ. Tattha yathā jiṇṇasandamānikapañjarabbhantaraṃ nissāya ṭhapitāya maṃsapesiyā na jiṇṇasandamānikapañjarabbhantaraṃ jānāti ‘maṃ nissāya maṃsapesi ṭhapitā’ti, nāpi maṃsapesi jānāti ‘ahaṃ jiṇṇasandamānikapañjarabbhantaraṃ nissāya ṭhitā’ti, evameva na uraṭṭhipañjarabbhantaraṃ jānāti ‘maṃ nissāya hadayaṃ ṭhita’nti, nāpi hadayaṃ jānāti ‘ahaṃ uraṭṭhipañjarabbhantaraṃ nissāya ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti hadayaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
యకనం అన్తోసరీరే ద్విన్నం థనానం అబ్భన్తరే దక్ఖిణపస్సం నిస్సాయ ఠితం. తత్థ యథా ఉక్ఖలికపాలపస్సమ్హి లగ్గే యమకమంసపిణ్డే న ఉక్ఖలికపాలపస్సం జానాతి ‘మయి యమకమంసపిణ్డో లగ్గో’తి, నాపి యమకమంసపిణ్డో జానాతి ‘అహం ఉక్ఖలికపాలపస్సే లగ్గో’తి, ఏవమేవ న థనానం అబ్భన్తరే దక్ఖిణపస్సం జానాతి ‘మం నిస్సాయ యకనం ఠిత’న్తి, నాపి యకనం జానాతి ‘అహం థనానం అబ్భన్తరే దక్ఖిణపస్సం నిస్సాయ ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి యకనం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Yakanaṃ antosarīre dvinnaṃ thanānaṃ abbhantare dakkhiṇapassaṃ nissāya ṭhitaṃ. Tattha yathā ukkhalikapālapassamhi lagge yamakamaṃsapiṇḍe na ukkhalikapālapassaṃ jānāti ‘mayi yamakamaṃsapiṇḍo laggo’ti, nāpi yamakamaṃsapiṇḍo jānāti ‘ahaṃ ukkhalikapālapasse laggo’ti, evameva na thanānaṃ abbhantare dakkhiṇapassaṃ jānāti ‘maṃ nissāya yakanaṃ ṭhita’nti, nāpi yakanaṃ jānāti ‘ahaṃ thanānaṃ abbhantare dakkhiṇapassaṃ nissāya ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti yakanaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
కిలోమకేసు పటిచ్ఛన్నకిలోమకం హదయఞ్చ వక్కఞ్చ పరివారేత్వా ఠితం, అపటిచ్ఛన్నకిలోమకం సకలసరీరే చమ్మస్స హేట్ఠతో మంసం పరియోనన్ధిత్వా ఠితం. తత్థ యథా పిలోతికపలివేఠితే మంసే న మంసం జానాతి ‘అహం పిలోతికాయ పలివేఠిత’న్తి, నాపి పిలోతికా జానాతి ‘మయా మంసం పలివేఠిత’న్తి, ఏవమేవ న వక్కహదయాని సకలసరీరే మంసఞ్చ జానాతి ‘అహం కిలోమకేన పటిచ్ఛన్న’న్తి, నాపి కిలోమకం జానాతి ‘మయా వక్కహదయాని సకలసరీరే మంసఞ్చ పటిచ్ఛన్న’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి కిలోమకం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Kilomakesu paṭicchannakilomakaṃ hadayañca vakkañca parivāretvā ṭhitaṃ, apaṭicchannakilomakaṃ sakalasarīre cammassa heṭṭhato maṃsaṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ. Tattha yathā pilotikapaliveṭhite maṃse na maṃsaṃ jānāti ‘ahaṃ pilotikāya paliveṭhita’nti, nāpi pilotikā jānāti ‘mayā maṃsaṃ paliveṭhita’nti, evameva na vakkahadayāni sakalasarīre maṃsañca jānāti ‘ahaṃ kilomakena paṭicchanna’nti, nāpi kilomakaṃ jānāti ‘mayā vakkahadayāni sakalasarīre maṃsañca paṭicchanna’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti kilomakaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
పిహకం హదయస్స వామపస్సే ఉదరపటలస్స మత్థకపస్సం నిస్సాయ ఠితం. తత్థ యథా కోట్ఠకమత్థకపస్సం నిస్సాయ ఠితాయ గోమయపిణ్డియా న కోట్ఠకమత్థకపస్సం జానాతి ‘గోమయపిణ్డి మం నిస్సాయ ఠితా’తి, నాపి గోమయపిణ్డి జానాతి ‘అహం కోట్ఠకమత్థకపస్సం నిస్సాయ ఠితా’తి, ఏవమేవ న ఉదరపటలస్స మత్థకపస్సం జానాతి ‘పిహకం మం నిస్సాయ ఠిత’న్తి, నాపి పిహకం జానాతి ‘అహం ఉదరపటలస్స మత్థకపస్సం నిస్సాయ ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి పిహకం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Pihakaṃ hadayassa vāmapasse udarapaṭalassa matthakapassaṃ nissāya ṭhitaṃ. Tattha yathā koṭṭhakamatthakapassaṃ nissāya ṭhitāya gomayapiṇḍiyā na koṭṭhakamatthakapassaṃ jānāti ‘gomayapiṇḍi maṃ nissāya ṭhitā’ti, nāpi gomayapiṇḍi jānāti ‘ahaṃ koṭṭhakamatthakapassaṃ nissāya ṭhitā’ti, evameva na udarapaṭalassa matthakapassaṃ jānāti ‘pihakaṃ maṃ nissāya ṭhita’nti, nāpi pihakaṃ jānāti ‘ahaṃ udarapaṭalassa matthakapassaṃ nissāya ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti pihakaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
పప్ఫాసం సరీరబ్భన్తరే ద్విన్నం థనానం అబ్భన్తరే హదయఞ్చ యకనఞ్చ ఉపరిఛాదేత్వా ఓలమ్బన్తం ఠితం. తత్థ యథా జిణ్ణకోట్ఠబ్భన్తరే ఓలమ్బమానే సకుణకులావకే న జిణ్ణకోట్ఠబ్భన్తరం జానాతి ‘మయి సకుణకులావకో ఓలమ్బమానో ఠితో’తి, నాపి సకుణకులావకో జానాతి ‘అహం జిణ్ణకోట్ఠబ్భన్తరే ఓలమ్బమానో ఠితో’తి , ఏవమేవ న సరీరబ్భన్తరం జానాతి ‘మయి పప్ఫాసం ఓలమ్బమానం ఠిత’న్తి, నాపి పప్ఫాసం జానాతి ‘అహం ఏవరూపే సరీరబ్భన్తరే ఓలమ్బమానం ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి పప్ఫాసం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Papphāsaṃ sarīrabbhantare dvinnaṃ thanānaṃ abbhantare hadayañca yakanañca uparichādetvā olambantaṃ ṭhitaṃ. Tattha yathā jiṇṇakoṭṭhabbhantare olambamāne sakuṇakulāvake na jiṇṇakoṭṭhabbhantaraṃ jānāti ‘mayi sakuṇakulāvako olambamāno ṭhito’ti, nāpi sakuṇakulāvako jānāti ‘ahaṃ jiṇṇakoṭṭhabbhantare olambamāno ṭhito’ti , evameva na sarīrabbhantaraṃ jānāti ‘mayi papphāsaṃ olambamānaṃ ṭhita’nti, nāpi papphāsaṃ jānāti ‘ahaṃ evarūpe sarīrabbhantare olambamānaṃ ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti papphāsaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
అన్తం గలవాటకతో కరీసమగ్గపరియన్తే సరీరబ్భన్తరే ఠితం. తత్థ యథా లోహితదోణికాయ ఓభుజిత్వా ఠపితే ఛిన్నసీసధమనికళేవరే న లోహితదోణి జానాతి ‘మయి ధమనికళేవరం ఠిత’న్తి, నాపి ధమనికళేవరం జానాతి ‘అహం లోహితదోణికాయం ఠిత’న్తి, ఏవమేవ న సరీరబ్భన్తరం జానాతి ‘మయి అన్తం ఠిత’న్తి, నాపి అన్తం జానాతి ‘అహం సరీరబ్భన్తరే ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి అన్తం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Antaṃ galavāṭakato karīsamaggapariyante sarīrabbhantare ṭhitaṃ. Tattha yathā lohitadoṇikāya obhujitvā ṭhapite chinnasīsadhamanikaḷevare na lohitadoṇi jānāti ‘mayi dhamanikaḷevaraṃ ṭhita’nti, nāpi dhamanikaḷevaraṃ jānāti ‘ahaṃ lohitadoṇikāyaṃ ṭhita’nti, evameva na sarīrabbhantaraṃ jānāti ‘mayi antaṃ ṭhita’nti, nāpi antaṃ jānāti ‘ahaṃ sarīrabbhantare ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti antaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
అన్తగుణం అన్తన్తరే ఏకవీసతి అన్తభోగే బన్ధిత్వా ఠితం. తత్థ యథా పాదపుఞ్ఛనరజ్జుమణ్డలకం సిబ్బేత్వా ఠితేసు రజ్జుకేసు న పాదపుఞ్ఛనరజ్జుమణ్డలకం జానాతి ‘రజ్జుకా మం సిబ్బేత్వా ఠితా’తి, నాపి రజ్జుకా జానన్తి ‘మయం పాదపుఞ్ఛనరజ్జుమణ్డలకం సిబ్బేత్వా ఠితా’తి, ఏవమేవ న అన్తం జానాతి ‘అన్తగుణం మం ఆబన్ధిత్వా ఠిత’న్తి, నాపి అన్తగుణం జానాతి ‘అహం అన్తం బన్ధిత్వా ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి అన్తగుణం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Antaguṇaṃ antantare ekavīsati antabhoge bandhitvā ṭhitaṃ. Tattha yathā pādapuñchanarajjumaṇḍalakaṃ sibbetvā ṭhitesu rajjukesu na pādapuñchanarajjumaṇḍalakaṃ jānāti ‘rajjukā maṃ sibbetvā ṭhitā’ti, nāpi rajjukā jānanti ‘mayaṃ pādapuñchanarajjumaṇḍalakaṃ sibbetvā ṭhitā’ti, evameva na antaṃ jānāti ‘antaguṇaṃ maṃ ābandhitvā ṭhita’nti, nāpi antaguṇaṃ jānāti ‘ahaṃ antaṃ bandhitvā ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti antaguṇaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
ఉదరియం ఉదరే ఠితం అసితపీతఖాయితసాయితం. తత్థ యథా సువానదోణియం ఠితే సువానవమథుమ్హి న సువానదోణి జానాతి ‘మయి సువానవమథు ఠితో’తి, నాపి సువానవమథు జానాతి ‘అహం సువానదోణియం ఠితో’తి, ఏవమేవ న ఉదరం జానాతి ‘మయి ఉదరియం ఠిత’న్తి, నాపి ఉదరియం జానాతి ‘అహం ఉదరే ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి ఉదరియం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Udariyaṃ udare ṭhitaṃ asitapītakhāyitasāyitaṃ. Tattha yathā suvānadoṇiyaṃ ṭhite suvānavamathumhi na suvānadoṇi jānāti ‘mayi suvānavamathu ṭhito’ti, nāpi suvānavamathu jānāti ‘ahaṃ suvānadoṇiyaṃ ṭhito’ti, evameva na udaraṃ jānāti ‘mayi udariyaṃ ṭhita’nti, nāpi udariyaṃ jānāti ‘ahaṃ udare ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti udariyaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
కరీసం పక్కాసయసఙ్ఖాతే అట్ఠఙ్గులవేళుపబ్బసదిసే అన్తపరియోసానే ఠితం. తత్థ యథా వేళుపబ్బే ఓమద్దిత్వా పక్ఖిత్తాయ సణ్హపణ్డుమత్తికాయ న వేళుపబ్బం జానాతి ‘మయి పణ్డుమత్తికా ఠితా’తి, నాపి పణ్డుమత్తికా జానాతి ‘అహం వేళుపబ్బే ఠితా’తి, ఏవమేవ న పక్కాసయో జానాతి ‘మయి కరీసం ఠిత’న్తి, నాపి కరీసం జానాతి ‘అహం పక్కాసయే ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి కరీసం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Karīsaṃ pakkāsayasaṅkhāte aṭṭhaṅgulaveḷupabbasadise antapariyosāne ṭhitaṃ. Tattha yathā veḷupabbe omadditvā pakkhittāya saṇhapaṇḍumattikāya na veḷupabbaṃ jānāti ‘mayi paṇḍumattikā ṭhitā’ti, nāpi paṇḍumattikā jānāti ‘ahaṃ veḷupabbe ṭhitā’ti, evameva na pakkāsayo jānāti ‘mayi karīsaṃ ṭhita’nti, nāpi karīsaṃ jānāti ‘ahaṃ pakkāsaye ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti karīsaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
మత్థలుఙ్గం సీసకటాహబ్భన్తరే ఠితం. తత్థ యథా పురాణలాబుకటాహే పక్ఖిత్తాయ పిట్ఠపిణ్డియా న లాబుకటాహం జానాతి ‘మయి పిట్ఠపిణ్డి ఠితా’తి, నాపి పిట్ఠపిణ్డి జానాతి ‘అహం లాబుకటాహే ఠితా’తి, ఏవమేవ న సీసకటాహబ్భన్తరం జానాతి ‘మయి మత్థలుఙ్గం ఠిత’న్తి, నాపి మత్థలుఙ్గం జానాతి ‘అహం సీసకటాహబ్భన్తరే ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి మత్థలుఙ్గం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో థద్ధో పథవీధాతూతి.
Matthaluṅgaṃ sīsakaṭāhabbhantare ṭhitaṃ. Tattha yathā purāṇalābukaṭāhe pakkhittāya piṭṭhapiṇḍiyā na lābukaṭāhaṃ jānāti ‘mayi piṭṭhapiṇḍi ṭhitā’ti, nāpi piṭṭhapiṇḍi jānāti ‘ahaṃ lābukaṭāhe ṭhitā’ti, evameva na sīsakaṭāhabbhantaraṃ jānāti ‘mayi matthaluṅgaṃ ṭhita’nti, nāpi matthaluṅgaṃ jānāti ‘ahaṃ sīsakaṭāhabbhantare ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti matthaluṅgaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
యం వా పనఞ్ఞమ్పీతి ఇమినా ఆపోకోట్ఠాసాదీసు తీసు అనుగతం పథవీధాతుం లక్ఖణవసేన యేవాపనకం పథవిం కత్వా దస్సేతి.
Yaṃvā panaññampīti iminā āpokoṭṭhāsādīsu tīsu anugataṃ pathavīdhātuṃ lakkhaṇavasena yevāpanakaṃ pathaviṃ katvā dasseti.
బాహిరపథవీధాతునిద్దేసే అయోతి కాళలోహం. లోహన్తి జాతిలోహం, విజాతిలోహం, కిత్తిమలోహం, పిసాచలోహన్తి చతుబ్బిధం. తత్థ అయో, సజ్ఝు, సువణ్ణం, తిపు, సీసం, తమ్బలోహం, వేకన్తకన్తి ఇమాని సత్త జాతిలోహాని నామ. నాగనాసికలోహం విజాతిలోహం నామ. కంసలోహం, వట్టలోహం, ఆరకూటన్తి తీణి కిత్తిమలోహాని నామ. మోరక్ఖకం, పుథుకం, మలినకం, చపలకం, సేలకం, ఆటకం, భల్లకం, దూసిలోహన్తి అట్ఠ పిసాచలోహాని నామ. తేసు పఞ్చ జాతిలోహాని పాళియం విసుం వుత్తానేవ. తమ్బలోహం, వేకన్తకలోహన్తి ఇమేహి పన ద్వీహి జాతిలోహేహి సద్ధిం సేసం సబ్బమ్పి ఇధ లోహన్తి వేదితబ్బం.
Bāhirapathavīdhātuniddese ayoti kāḷalohaṃ. Lohanti jātilohaṃ, vijātilohaṃ, kittimalohaṃ, pisācalohanti catubbidhaṃ. Tattha ayo, sajjhu, suvaṇṇaṃ, tipu, sīsaṃ, tambalohaṃ, vekantakanti imāni satta jātilohāni nāma. Nāganāsikalohaṃ vijātilohaṃ nāma. Kaṃsalohaṃ, vaṭṭalohaṃ, ārakūṭanti tīṇi kittimalohāni nāma. Morakkhakaṃ, puthukaṃ, malinakaṃ, capalakaṃ, selakaṃ, āṭakaṃ, bhallakaṃ, dūsilohanti aṭṭha pisācalohāni nāma. Tesu pañca jātilohāni pāḷiyaṃ visuṃ vuttāneva. Tambalohaṃ, vekantakalohanti imehi pana dvīhi jātilohehi saddhiṃ sesaṃ sabbampi idha lohanti veditabbaṃ.
తిపూతి సేతతిపు. సీసన్తి కాళతిపు. సజ్ఝూతి రజతం. ముత్తాతి సాముద్దికముత్తా. మణీతి ఠపేత్వా పాళిఆగతే వేళురియాదయో సేసో జోతిరసాదిభేదో సబ్బోపి మణి. వేళురియోతి వంసవణ్ణమణి. సఙ్ఖోతి సాముద్దికసఙ్ఖో. సిలాతి కాళసిలా, పణ్డుసిలా, సేతసిలాతిఆదిభేదా సబ్బాపి సిలా. పవాళన్తి పవాళమేవ. రజతన్తి కహాపణో. జాతరూపన్తి సువణ్ణం. లోహితఙ్కోతి రత్తమణి. మసారగల్లన్తి కబరమణి. తిణాదీసు బహిసారా అన్తమసో నాళికేరాదయోపి తిణం నామ. అన్తోసారం అన్తమసో దారుఖణ్డమ్పి కట్ఠం నామ. సక్ఖరాతి ముగ్గమత్తతో యావ ముట్ఠిప్పమాణా మరుమ్బా సక్ఖరా నామ. ముగ్గమత్తతో పన హేట్ఠా వాలికాతి వుచ్చతి. కఠలన్తి యం కిఞ్చి కపాలం. భూమీతి పథవీ. పాసాణోతి అన్తోముట్ఠియం అసణ్ఠహనతో పట్ఠాయ హత్థిప్పమాణం అసమ్పత్తో పాసాణో నామ. హత్థిప్పమాణతో పట్ఠాయ పన ఉపరి పబ్బతో నామ. యం వా పనాతి ఇమినా తాలట్ఠి-నాళికేర-ఫలాదిభేదం సేసపథవిం గణ్హాతి. యా చ అజ్ఝత్తికా పథవీధాతు యా చ బాహిరాతి ఇమినా ద్వేపి పథవీధాతుయో కక్ఖళట్ఠేన లక్ఖణతో ఏకా పథవీధాతు ఏవాతి దస్సేతి.
Tipūti setatipu. Sīsanti kāḷatipu. Sajjhūti rajataṃ. Muttāti sāmuddikamuttā. Maṇīti ṭhapetvā pāḷiāgate veḷuriyādayo seso jotirasādibhedo sabbopi maṇi. Veḷuriyoti vaṃsavaṇṇamaṇi. Saṅkhoti sāmuddikasaṅkho. Silāti kāḷasilā, paṇḍusilā, setasilātiādibhedā sabbāpi silā. Pavāḷanti pavāḷameva. Rajatanti kahāpaṇo. Jātarūpanti suvaṇṇaṃ. Lohitaṅkoti rattamaṇi. Masāragallanti kabaramaṇi. Tiṇādīsu bahisārā antamaso nāḷikerādayopi tiṇaṃ nāma. Antosāraṃ antamaso dārukhaṇḍampi kaṭṭhaṃ nāma. Sakkharāti muggamattato yāva muṭṭhippamāṇā marumbā sakkharā nāma. Muggamattato pana heṭṭhā vālikāti vuccati. Kaṭhalanti yaṃ kiñci kapālaṃ. Bhūmīti pathavī. Pāsāṇoti antomuṭṭhiyaṃ asaṇṭhahanato paṭṭhāya hatthippamāṇaṃ asampatto pāsāṇo nāma. Hatthippamāṇato paṭṭhāya pana upari pabbato nāma. Yaṃ vā panāti iminā tālaṭṭhi-nāḷikera-phalādibhedaṃ sesapathaviṃ gaṇhāti. Yā ca ajjhattikā pathavīdhātu yā ca bāhirāti iminā dvepi pathavīdhātuyo kakkhaḷaṭṭhena lakkhaṇato ekā pathavīdhātu evāti dasseti.
౧౭౪. ఆపోధాతునిద్దేసాదీసు హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం. ఆపో ఆపోగతన్తిఆదీసు ఆబన్ధనవసేన ఆపో. తదేవ ఆపోసభావం గతత్తా ఆపోగతం నామ. స్నేహవసేన స్నేహో. సోయేవ స్నేహసభావం గతత్తా స్నేహగతం నామ. బన్ధనత్తం రూపస్సాతి అవినిబ్భోగరూపస్స బన్ధనభావో. పిత్తం సేమ్హన్తిఆదీనిపి వణ్ణసణ్ఠానదిసోకాసపరిచ్ఛేదవసేన పరిగ్గహేత్వా ధాతువసేనేవ మనసికాతబ్బాని.
174. Āpodhātuniddesādīsu heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Āpo āpogatantiādīsu ābandhanavasena āpo. Tadeva āposabhāvaṃ gatattā āpogataṃ nāma. Snehavasena sneho. Soyeva snehasabhāvaṃ gatattā snehagataṃ nāma. Bandhanattaṃ rūpassāti avinibbhogarūpassa bandhanabhāvo. Pittaṃ semhantiādīnipi vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena pariggahetvā dhātuvaseneva manasikātabbāni.
తత్రాయం నయో – పిత్తేసు హి అబద్ధపిత్తం జీవితిన్ద్రియపటిబద్ధం సకలసరీరం బ్యాపేత్వా ఠితం, బద్ధపిత్తం పిత్తకోసకే ఠితం. తత్థ యథా పూవం బ్యాపేత్వా ఠితే తేలే న పూవం జానాతి ‘తేలం మం బ్యాపేత్వా ఠిత’న్తి, నాపి తేలం జానాతి ‘అహం పూవం బ్యాపేత్వా ఠిత’న్తి, ఏవమేవ న సరీరం జానాతి ‘అబద్ధపిత్తం మం బ్యాపేత్వా ఠిత’న్తి, నాపి అబద్ధపిత్తం జానాతి ‘అహం సరీరం బ్యాపేత్వా ఠిత’న్తి. యథా చ వస్సోదకేన పుణ్ణే కోసాతకీకోసకే న కోసాతకీకోసకో జానాతి ‘మయి వస్సోదకం ఠిత’న్తి, నాపి వస్సోదకం జానాతి ‘అహం కోసాతకీకోసకే ఠిత’న్తి, ఏవమేవ న పిత్తకోసకో జానాతి మయి బద్ధపిత్తం ఠితన్తి, నాపి బద్ధపిత్తం జానాతి ‘అహం పిత్తకోసకే ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి పిత్తం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Tatrāyaṃ nayo – pittesu hi abaddhapittaṃ jīvitindriyapaṭibaddhaṃ sakalasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ, baddhapittaṃ pittakosake ṭhitaṃ. Tattha yathā pūvaṃ byāpetvā ṭhite tele na pūvaṃ jānāti ‘telaṃ maṃ byāpetvā ṭhita’nti, nāpi telaṃ jānāti ‘ahaṃ pūvaṃ byāpetvā ṭhita’nti, evameva na sarīraṃ jānāti ‘abaddhapittaṃ maṃ byāpetvā ṭhita’nti, nāpi abaddhapittaṃ jānāti ‘ahaṃ sarīraṃ byāpetvā ṭhita’nti. Yathā ca vassodakena puṇṇe kosātakīkosake na kosātakīkosako jānāti ‘mayi vassodakaṃ ṭhita’nti, nāpi vassodakaṃ jānāti ‘ahaṃ kosātakīkosake ṭhita’nti, evameva na pittakosako jānāti mayi baddhapittaṃ ṭhitanti, nāpi baddhapittaṃ jānāti ‘ahaṃ pittakosake ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti pittaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
సేమ్హం ఏకపత్థపూరప్పమాణం ఉదరపటలే ఠితం. తత్థ యథా ఉపరి సఞ్జాతఫేణపటలాయ చన్దనికాయ న చన్దనికా జానాతి ‘మయి ఫేణపటలం ఠిత’న్తి, నాపి ఫేణపటలం జానాతి ‘అహం చన్దనికాయ ఠిత’న్తి, ఏవమేవ న ఉదరపటలం జానాతి ‘మయి సేమ్హం ఠిత’న్తి, నాపి సేమ్హం జానాతి ‘అహం ఉదరపటలే ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి సేమ్హం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Semhaṃ ekapatthapūrappamāṇaṃ udarapaṭale ṭhitaṃ. Tattha yathā upari sañjātapheṇapaṭalāya candanikāya na candanikā jānāti ‘mayi pheṇapaṭalaṃ ṭhita’nti, nāpi pheṇapaṭalaṃ jānāti ‘ahaṃ candanikāya ṭhita’nti, evameva na udarapaṭalaṃ jānāti ‘mayi semhaṃ ṭhita’nti, nāpi semhaṃ jānāti ‘ahaṃ udarapaṭale ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti semhaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
పుబ్బో అనిబద్ధోకాసో, యత్థ యత్థేవ ఖాణుకణ్టకప్పహరణఅగ్గిజాలాదీహి అభిహటే సరీరప్పదేసే లోహితం సణ్ఠహిత్వా పచ్చతి, గణ్డపీళకాదయో వా ఉప్పజ్జన్తి, తత్థ తత్థేవ తిట్ఠతి. తత్థ యథా ఫరసుప్పహారాదివసేన పగ్ఘరితనియాసే రుక్ఖే న రుక్ఖస్స ఫరసుప్పహారాదిప్పదేసా జానన్తి ‘అమ్హేసు నియ్యాసో ఠితో’తి, నాపి నియ్యాసో జానాతి ‘అహం రుక్ఖస్స ఫరసుప్పహారాదిప్పదేసేసు ఠితో’తి, ఏవమేవ న సరీరస్స ఖాణుకణ్టకాదీహి అభిహటప్పదేసా జానన్తి ‘అమ్హేసు పుబ్బో ఠితో’తి, నాపి పుబ్బో జానాతి ‘అహం తేసు పదేసేసు ఠితో’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి పుబ్బో నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Pubbo anibaddhokāso, yattha yattheva khāṇukaṇṭakappaharaṇaaggijālādīhi abhihaṭe sarīrappadese lohitaṃ saṇṭhahitvā paccati, gaṇḍapīḷakādayo vā uppajjanti, tattha tattheva tiṭṭhati. Tattha yathā pharasuppahārādivasena paggharitaniyāse rukkhe na rukkhassa pharasuppahārādippadesā jānanti ‘amhesu niyyāso ṭhito’ti, nāpi niyyāso jānāti ‘ahaṃ rukkhassa pharasuppahārādippadesesu ṭhito’ti, evameva na sarīrassa khāṇukaṇṭakādīhi abhihaṭappadesā jānanti ‘amhesu pubbo ṭhito’ti, nāpi pubbo jānāti ‘ahaṃ tesu padesesu ṭhito’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti pubbo nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
లోహితేసు సంసరణలోహితం అబద్ధపిత్తం వియ సకలసరీరం బ్యాపేత్వా ఠితం. సన్నిచితలోహితం యకనట్ఠానస్స హేట్ఠాభాగం పూరేత్వా ఏకపత్తపూరణప్పమాణం వక్కహదయయకనపప్ఫాసాని తేమేన్తం ఠితం. తత్థ సంసరణలోహితే అబద్ధపిత్తసదిసోవ వినిచ్ఛయో. ఇతరం పన యథా జజ్జరకపాలట్ఠే ఉదకే హేట్ఠా లేడ్డుఖణ్డాని తేమయమానే న లేడ్డుఖణ్డాని జానన్తి ‘మయం ఉదకేన తేమియమానా ఠితా’తి, నాపి ఉదకం జానాతి ‘అహం లేడ్డుఖణ్డాని తేమేమీ’తి, ఏవమేవ న యకనస్స హేట్ఠాభాగట్ఠానం వక్కాదీని వా జానన్తి ‘మయి లోహితం ఠితం, అమ్హే వా తేమయమానం ఠిత’న్తి, నాపి లోహితం జానాతి ‘అహం యకనస్స హేట్ఠాభాగం పూరేత్వా వక్కాదీని తేమయమానం ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి లోహితం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Lohitesu saṃsaraṇalohitaṃ abaddhapittaṃ viya sakalasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ. Sannicitalohitaṃ yakanaṭṭhānassa heṭṭhābhāgaṃ pūretvā ekapattapūraṇappamāṇaṃ vakkahadayayakanapapphāsāni tementaṃ ṭhitaṃ. Tattha saṃsaraṇalohite abaddhapittasadisova vinicchayo. Itaraṃ pana yathā jajjarakapālaṭṭhe udake heṭṭhā leḍḍukhaṇḍāni temayamāne na leḍḍukhaṇḍāni jānanti ‘mayaṃ udakena temiyamānā ṭhitā’ti, nāpi udakaṃ jānāti ‘ahaṃ leḍḍukhaṇḍāni tememī’ti, evameva na yakanassa heṭṭhābhāgaṭṭhānaṃ vakkādīni vā jānanti ‘mayi lohitaṃ ṭhitaṃ, amhe vā temayamānaṃ ṭhita’nti, nāpi lohitaṃ jānāti ‘ahaṃ yakanassa heṭṭhābhāgaṃ pūretvā vakkādīni temayamānaṃ ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti lohitaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
సేదో అగ్గిసన్తాపాదికాలేసు కేసలోమకూపవివరాని పూరేత్వా తిట్ఠతి చేవ పగ్ఘరతి చ. తత్థ యథా ఉదకా అబ్బూళ్హమత్తేసు భిసముళాలకుముదనాళకలాపేసు న భిసాదికలాపవివరాని జానన్తి ‘అమ్హేహి ఉదకం పగ్ఘరతీ’తి, నాపి భిసాదికలాపవివరేహి పగ్ఘరన్తం ఉదకం జానాతి ‘అహం భిసాదికలాపవివరేహి పగ్ఘరామీ’తి, ఏవమేవ న కేసలోమకూపవివరాని జానన్తి ‘అమ్హేహి సేదో పగ్ఘరతీ’తి, నాపి సేదో జానాతి ‘అహం కేసలోమకూపవివరేహి పగ్ఘరామీ’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి సేదో నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Sedo aggisantāpādikālesu kesalomakūpavivarāni pūretvā tiṭṭhati ceva paggharati ca. Tattha yathā udakā abbūḷhamattesu bhisamuḷālakumudanāḷakalāpesu na bhisādikalāpavivarāni jānanti ‘amhehi udakaṃ paggharatī’ti, nāpi bhisādikalāpavivarehi paggharantaṃ udakaṃ jānāti ‘ahaṃ bhisādikalāpavivarehi paggharāmī’ti, evameva na kesalomakūpavivarāni jānanti ‘amhehi sedo paggharatī’ti, nāpi sedo jānāti ‘ahaṃ kesalomakūpavivarehi paggharāmī’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti sedo nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
మేదో థూలస్స సకలసరీరం ఫరిత్వా కిసస్స జఙ్ఘమంసాదీని నిస్సాయ ఠితో పత్థిన్నస్నేహో. తత్థ యథా హలిద్దిపిలోతికపటిచ్ఛన్నే మంసపుఞ్జే న మంసపుఞ్జో జానాతి ‘మం నిస్సాయ హలిద్దిపిలోతికా ఠితా’తి, నాపి హలిద్దిపిలోతికా జానాతి ‘అహం మంసపుఞ్జం నిస్సాయ ఠితా’తి, ఏవమేవ న సకలసరీరే జఙ్ఘాదీసు వా మంసం జానాతి ‘మం నిస్సాయ మేదో ఠితో’తి, నాపి మేదో జానాతి ‘అహం సకలసరీరే జఙ్ఘాదీసు వా మంసం నిస్సాయ ఠితో’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి మేదో నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో పత్థిన్నస్నేహో పత్థిన్నయూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Medo thūlassa sakalasarīraṃ pharitvā kisassa jaṅghamaṃsādīni nissāya ṭhito patthinnasneho. Tattha yathā haliddipilotikapaṭicchanne maṃsapuñje na maṃsapuñjo jānāti ‘maṃ nissāya haliddipilotikā ṭhitā’ti, nāpi haliddipilotikā jānāti ‘ahaṃ maṃsapuñjaṃ nissāya ṭhitā’ti, evameva na sakalasarīre jaṅghādīsu vā maṃsaṃ jānāti ‘maṃ nissāya medo ṭhito’ti, nāpi medo jānāti ‘ahaṃ sakalasarīre jaṅghādīsu vā maṃsaṃ nissāya ṭhito’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti medo nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto patthinnasneho patthinnayūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
అస్సు యదా సఞ్జాయతి తదా అక్ఖికూపకే పూరేత్వా తిట్ఠతి వా పగ్ఘరతి వా. తత్థ యథా ఉదకపుణ్ణేసు తరుణతాలట్ఠికూపకేసు న తరుణతాలట్ఠికూపకా జానన్తి ‘అమ్హేసు ఉదకం ఠిత’న్తి, నాపి ఉదకం జానాతి ‘అహం తరుణతాలట్ఠికూపకేసు ఠిత’న్తి, ఏవమేవ న అక్ఖికూపకా జానన్తి ‘అమ్హేసు అస్సు ఠిత’న్తి, నాపి అస్సు జానాతి ‘అహం అక్ఖికూపకేసు ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి అస్సు నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Assu yadā sañjāyati tadā akkhikūpake pūretvā tiṭṭhati vā paggharati vā. Tattha yathā udakapuṇṇesu taruṇatālaṭṭhikūpakesu na taruṇatālaṭṭhikūpakā jānanti ‘amhesu udakaṃ ṭhita’nti, nāpi udakaṃ jānāti ‘ahaṃ taruṇatālaṭṭhikūpakesu ṭhita’nti, evameva na akkhikūpakā jānanti ‘amhesu assu ṭhita’nti, nāpi assu jānāti ‘ahaṃ akkhikūpakesu ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti assu nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
వసా అగ్గిసన్తాపాదికాలే హత్థతలహత్థపిట్ఠిపాదతలపాదపిట్ఠినాసపుటనలాటఅంసకూటేసు ఠితవిలీనస్నేహో. తత్థ యథా పక్ఖిత్తతేలే ఆచామే న ఆచామో జానాతి ‘మం తేలం అజ్ఝోత్థరిత్వా ఠిత’న్తి, నాపి తేలం జానాతి ‘అహం ఆచామం అజ్ఝోత్థరిత్వా ఠిత’న్తి, ఏవమేవ న హత్థతలాదిప్పదేసో జానాతి ‘మం వసా అజ్ఝోత్థరిత్వా ఠితా’తి, నాపి వసా జానాతి ‘అహం హత్థతలాదిప్పదేసే అజ్ఝోత్థరిత్వా ఠితా’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి వసా నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Vasā aggisantāpādikāle hatthatalahatthapiṭṭhipādatalapādapiṭṭhināsapuṭanalāṭaaṃsakūṭesu ṭhitavilīnasneho. Tattha yathā pakkhittatele ācāme na ācāmo jānāti ‘maṃ telaṃ ajjhottharitvā ṭhita’nti, nāpi telaṃ jānāti ‘ahaṃ ācāmaṃ ajjhottharitvā ṭhita’nti, evameva na hatthatalādippadeso jānāti ‘maṃ vasā ajjhottharitvā ṭhitā’ti, nāpi vasā jānāti ‘ahaṃ hatthatalādippadese ajjhottharitvā ṭhitā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti vasā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
ఖేళో తథారూపే ఖేళుప్పత్తిపచ్చయే సతి ఉభోహి కపోలపస్సేహి ఓరోహిత్వా జివ్హాయ తిట్ఠతి. తత్థ యథా అబ్బోచ్ఛిన్నఉదకనిస్సన్దే నదీతీరకూపకే న కూపతలం జానాతి ‘మయి ఉదకం సన్తిట్ఠతీ’తి, నాపి ఉదకం జానాతి ‘అహం కూపతలే సన్తిట్ఠామీ’తి , ఏవమేవ న జివ్హాతలం జానాతి ‘మయి ఉభోహి కపోలపస్సేహి ఓరోహిత్వా ఖేళో ఠితో’తి, నాపి ఖేళో జానాతి ‘అహం ఉభోహి కపోలపస్సేహి ఓరోహిత్వా జివ్హాతలే ఠితో’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి ఖేళో నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Kheḷo tathārūpe kheḷuppattipaccaye sati ubhohi kapolapassehi orohitvā jivhāya tiṭṭhati. Tattha yathā abbocchinnaudakanissande nadītīrakūpake na kūpatalaṃ jānāti ‘mayi udakaṃ santiṭṭhatī’ti, nāpi udakaṃ jānāti ‘ahaṃ kūpatale santiṭṭhāmī’ti , evameva na jivhātalaṃ jānāti ‘mayi ubhohi kapolapassehi orohitvā kheḷo ṭhito’ti, nāpi kheḷo jānāti ‘ahaṃ ubhohi kapolapassehi orohitvā jivhātale ṭhito’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti kheḷo nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
సిఙ్ఘాణికా యదా సఞ్జాయతి తదా నాసాపుటే పూరేత్వా తిట్ఠతి వా పగ్ఘరతి వా. తత్థ యథా పూతిదధిభరితాయ సిప్పికాయ న సిప్పికా జానాతి ‘మయి పూతిదధి ఠిత’న్తి, నాపి పూతిదధి జానాతి ‘అహం సిప్పికాయ ఠిత’న్తి, ఏవమేవ న నాసాపుటా జానన్తి ‘అమ్హేసు సిఙ్ఘాణికా ఠితా’తి, నాపి సిఙ్ఘాణికా జానాతి ‘అహం నాసాపుటేసు ఠితా’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి సిఙ్ఘాణికా నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Siṅghāṇikā yadā sañjāyati tadā nāsāpuṭe pūretvā tiṭṭhati vā paggharati vā. Tattha yathā pūtidadhibharitāya sippikāya na sippikā jānāti ‘mayi pūtidadhi ṭhita’nti, nāpi pūtidadhi jānāti ‘ahaṃ sippikāya ṭhita’nti, evameva na nāsāpuṭā jānanti ‘amhesu siṅghāṇikā ṭhitā’ti, nāpi siṅghāṇikā jānāti ‘ahaṃ nāsāpuṭesu ṭhitā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti siṅghāṇikā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
లసికా అట్ఠికసన్ధీనం అబ్భఞ్జనకిచ్చం సాధయమానా అసీతిసతసన్ధీసు ఠితా. తత్థ యథా తేలబ్భఞ్జితే అక్ఖే న అక్ఖో జానాతి ‘మం తేలం అబ్భఞ్జిత్వా ఠిత’న్తి, నాపి తేలం జానాతి ‘అహం అక్ఖం అబ్భఞ్జిత్వా ఠిత’న్తి, ఏవమేవ న అసీతిసతసన్ధయో జానన్తి ‘లసికా అమ్హే అబ్భఞ్జిత్వా ఠితా’తి, నాపి లసికా జానాతి ‘అహం అసీతిసతసన్ధయో అబ్భఞ్జిత్వా ఠితా’తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి లసికా నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి.
Lasikā aṭṭhikasandhīnaṃ abbhañjanakiccaṃ sādhayamānā asītisatasandhīsu ṭhitā. Tattha yathā telabbhañjite akkhe na akkho jānāti ‘maṃ telaṃ abbhañjitvā ṭhita’nti, nāpi telaṃ jānāti ‘ahaṃ akkhaṃ abbhañjitvā ṭhita’nti, evameva na asītisatasandhayo jānanti ‘lasikā amhe abbhañjitvā ṭhitā’ti, nāpi lasikā jānāti ‘ahaṃ asītisatasandhayo abbhañjitvā ṭhitā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti lasikā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
ముత్తం వత్థిస్స అబ్భన్తరే ఠితం. తత్థ యథా చన్దనికాయ పక్ఖిత్తే అధోముఖే రవణఘటే న రవణఘటో జానాతి ‘మయి చన్దనికారసో ఠితో’తి, నాపి చన్దనికారసో జానాతి ‘అహం రవణఘటే ఠితో’తి, ఏవమేవ న వత్థి జానాతి ‘మయి ముత్తం ఠిత’న్తి, నాపి ముత్తం జానాతి ‘అహం వత్థిమ్హి ఠిత’న్తి. అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆభోగపచ్చవేక్ఖణరహితా ఏతే ధమ్మా. ఇతి ముత్తం నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో యూసభూతో ఆబన్ధనాకారో ఆపోధాతూతి. యం వా పనాతి అవసేసేసు తీసు కోట్ఠాసేసు ఆపోధాతుం సన్ధాయ వుత్తం.
Muttaṃ vatthissa abbhantare ṭhitaṃ. Tattha yathā candanikāya pakkhitte adhomukhe ravaṇaghaṭe na ravaṇaghaṭo jānāti ‘mayi candanikāraso ṭhito’ti, nāpi candanikāraso jānāti ‘ahaṃ ravaṇaghaṭe ṭhito’ti, evameva na vatthi jānāti ‘mayi muttaṃ ṭhita’nti, nāpi muttaṃ jānāti ‘ahaṃ vatthimhi ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti muttaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti. Yaṃ vā panāti avasesesu tīsu koṭṭhāsesu āpodhātuṃ sandhāya vuttaṃ.
బాహిరఆపోధాతునిద్దేసే మూలం పటిచ్చ నిబ్బత్తో రసో మూలరసో నామ. ఖన్ధరసాదీసుపి ఏసేవ నయో. ఖీరాదీని పాకటానేవ. యథా పన భేసజ్జసిక్ఖాపదే ఏవమిధ నియమో నత్థి. యం కిఞ్చి ఖీరం ఖీరమేవ. సేసేసుపి ఏసేవ నయో. భుమ్మానీతి ఆవాటాదీసు ఠితఉదకాని. అన్తలిక్ఖానీతి పథవిం అప్పత్తాని వస్సోదకాని. యం వా పనాతి హిమోదకకప్పవినాసకఉదకపథవీసన్ధారకఉదకాదీని ఇధ యేవాపనకట్ఠానం పవిట్ఠాని.
Bāhiraāpodhātuniddese mūlaṃ paṭicca nibbatto raso mūlaraso nāma. Khandharasādīsupi eseva nayo. Khīrādīni pākaṭāneva. Yathā pana bhesajjasikkhāpade evamidha niyamo natthi. Yaṃ kiñci khīraṃ khīrameva. Sesesupi eseva nayo. Bhummānīti āvāṭādīsu ṭhitaudakāni. Antalikkhānīti pathaviṃ appattāni vassodakāni. Yaṃ vā panāti himodakakappavināsakaudakapathavīsandhārakaudakādīni idha yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhāni.
౧౭౫. తేజోధాతునిద్దేసే తేజనవసేన తేజో. తేజోవ తేజోభావం గతత్తా తేజోగతం. ఉస్మాతి ఉణ్హాకారో. ఉస్మావ ఉస్మాభావం గతత్తా ఉస్మాగతం. ఉసుమన్తి చణ్డఉసుమం. తదేవ ఉసుమభావం గతత్తా ఉసుమగతం. యేన చాతి యేన తేజోగతేన కుప్పితేన. సన్తప్పతీతి అయం కాయో సన్తప్పతి, ఏకాహికజరాదిభావేన ఉసుమజాతో హోతి. యేన చ జీరీయతీతి యేన అయం కాయో జీరీయతి, ఇన్ద్రియవేకల్లతం బలపరిక్ఖయం వలిపలితాదిభావఞ్చ పాపుణాతి. యేన చ పరిడయ్హతీతి యేన కుప్పితేన అయం కాయో డయ్హతి, సో చ పుగ్గలో ‘డయ్హామి డయ్హామీ’తి కన్దన్తో సతధోతసప్పిగోసీతచన్దనాదిలేపనఞ్చేవ తాలవణ్టవాతఞ్చ పచ్చాసీసతి. యేన చ అసితపీతఖాయితసాయితం సమ్మా పరిణామం గచ్ఛతీతి యేనేతం అసితం వా ఓదనాది, పీతం వా పానకాది, ఖాయితం వా పిట్ఠఖజ్జకాది, సాయితం వా అమ్బపక్కమధుఫాణితాది సమ్మా పరిపాకం గచ్ఛతి, రసాదిభావేన వివేకం గచ్ఛతీతి అత్థో. ఏత్థ చ పురిమా తయో తేజోధాతూ చతుసముట్ఠానా, పచ్ఛిమో కమ్మసముట్ఠానోవ. అయం తావేత్థ పదసంవణ్ణనా.
175. Tejodhātuniddese tejanavasena tejo. Tejova tejobhāvaṃ gatattā tejogataṃ. Usmāti uṇhākāro. Usmāva usmābhāvaṃ gatattā usmāgataṃ. Usumanti caṇḍausumaṃ. Tadeva usumabhāvaṃ gatattā usumagataṃ. Yena cāti yena tejogatena kuppitena. Santappatīti ayaṃ kāyo santappati, ekāhikajarādibhāvena usumajāto hoti. Yena ca jīrīyatīti yena ayaṃ kāyo jīrīyati, indriyavekallataṃ balaparikkhayaṃ valipalitādibhāvañca pāpuṇāti. Yena ca pariḍayhatīti yena kuppitena ayaṃ kāyo ḍayhati, so ca puggalo ‘ḍayhāmi ḍayhāmī’ti kandanto satadhotasappigosītacandanādilepanañceva tālavaṇṭavātañca paccāsīsati. Yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchatīti yenetaṃ asitaṃ vā odanādi, pītaṃ vā pānakādi, khāyitaṃ vā piṭṭhakhajjakādi, sāyitaṃ vā ambapakkamadhuphāṇitādi sammā paripākaṃ gacchati, rasādibhāvena vivekaṃ gacchatīti attho. Ettha ca purimā tayo tejodhātū catusamuṭṭhānā, pacchimo kammasamuṭṭhānova. Ayaṃ tāvettha padasaṃvaṇṇanā.
ఇదం పన మనసికారవిధానం – ఇధ భిక్ఖు ‘యేన సన్తప్పతి, అయం ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో పరిపాచనాకారో తేజోధాతూ’తి మనసి కరోతి; ‘యేన జీరీయతి, యేన పరిడయ్హతి, యేన అసితపీతఖాయితసాయితం సమ్మా పరిణామం గచ్ఛతి, అయం ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో పరిపాచనాకారో తేజోధాతూ’తి మనసి కరోతి. యం వా పనాతి ఇమస్మిం సరీరే పాకతికో ఏకో ఉతు అత్థి, సో యేవాపనకట్ఠానం పవిట్ఠో.
Idaṃ pana manasikāravidhānaṃ – idha bhikkhu ‘yena santappati, ayaṃ imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto paripācanākāro tejodhātū’ti manasi karoti; ‘yena jīrīyati, yena pariḍayhati, yena asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchati, ayaṃ imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto paripācanākāro tejodhātū’ti manasi karoti. Yaṃ vā panāti imasmiṃ sarīre pākatiko eko utu atthi, so yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭho.
బాహిరతేజోధాతునిద్దేసే కట్ఠం పటిచ్చ పజ్జలితో కట్ఠుపాదానో అగ్గి కట్ఠగ్గి నామ. సకలికగ్గిఆదీసుపి ఏసేవ నయో. సఙ్కారగ్గీతి కచవరం సంకడ్ఢిత్వా జాలాపితో కచవరగ్గి. ఇన్దగ్గీతి అసనిఅగ్గి. అగ్గిసన్తాపోతి జాలాయ వా వీతచ్చికఙ్గారానం వా సన్తాపో. సూరియసన్తాపోతి ఆతపో. కట్ఠసన్నిచయసన్తాపోతి కట్ఠరాసిట్ఠానే సన్తాపో. సేసేసుపి ఏసేవ నయో. యం వా పనాతి పేతగ్గి కప్పవినాసగ్గి నిరయగ్గిఆదయో ఇధ యేవాపనకట్ఠానం పవిట్ఠా.
Bāhiratejodhātuniddese kaṭṭhaṃ paṭicca pajjalito kaṭṭhupādāno aggi kaṭṭhaggi nāma. Sakalikaggiādīsupi eseva nayo. Saṅkāraggīti kacavaraṃ saṃkaḍḍhitvā jālāpito kacavaraggi. Indaggīti asaniaggi. Aggisantāpoti jālāya vā vītaccikaṅgārānaṃ vā santāpo. Sūriyasantāpoti ātapo. Kaṭṭhasannicayasantāpoti kaṭṭharāsiṭṭhāne santāpo. Sesesupi eseva nayo. Yaṃ vā panāti petaggi kappavināsaggi nirayaggiādayo idha yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhā.
౧౭౬. వాయోధాతునిద్దేసే వాయనవసేన వాయో. వాయోవ వాయోభావం గతత్తా వాయోగతం. థమ్భితత్తం రూపస్సాతి అవినిబ్భోగరూపస్స థమ్భితభావో. ఉద్ధఙ్గమా వాతాతి ఉగ్గారహిక్కాది పవత్తకా ఉద్ధం ఆరోహనవాతా . అధోగమా వాతాతి ఉచ్చారపస్సావాదినీహరణకా అధో ఓరోహనవాతా. కుచ్ఛిసయా వాతాతి అన్తానం బహివాతా. కోట్ఠాసయా వాతాతి అన్తానం అన్తోవాతా. అఙ్గమఙ్గానుసారినో వాతాతి ధమనిజాలానుసారేన సకలసరీరే అఙ్గమఙ్గాని అనుసటా సమిఞ్జనపసారణాదినిబ్బత్తకా వాతా. సత్థకవాతాతి సన్ధిబన్ధనాని కత్తరియా ఛిన్దన్తా వియ పవత్తవాతా. ఖురకవాతాతి ఖురేన వియ హదయం ఫాలనవాతా. ఉప్పలకవాతాతి హదయమంసమేవ ఉప్పాటనకవాతా. అస్సాసోతి అన్తోపవిసననాసికావతో. పస్సాసోతి బహినిక్ఖమననాసికావతో. ఏత్థ చ పురిమా సబ్బే చతుసముట్ఠానా, అస్సాసపస్సాసా చిత్తసముట్ఠానావ. అయమేత్థ పదవణ్ణనా.
176. Vāyodhātuniddese vāyanavasena vāyo. Vāyova vāyobhāvaṃ gatattā vāyogataṃ. Thambhitattaṃ rūpassāti avinibbhogarūpassa thambhitabhāvo. Uddhaṅgamā vātāti uggārahikkādi pavattakā uddhaṃ ārohanavātā . Adhogamā vātāti uccārapassāvādinīharaṇakā adho orohanavātā. Kucchisayā vātāti antānaṃ bahivātā. Koṭṭhāsayā vātāti antānaṃ antovātā. Aṅgamaṅgānusārino vātāti dhamanijālānusārena sakalasarīre aṅgamaṅgāni anusaṭā samiñjanapasāraṇādinibbattakā vātā. Satthakavātāti sandhibandhanāni kattariyā chindantā viya pavattavātā. Khurakavātāti khurena viya hadayaṃ phālanavātā. Uppalakavātāti hadayamaṃsameva uppāṭanakavātā. Assāsoti antopavisananāsikāvato. Passāsoti bahinikkhamananāsikāvato. Ettha ca purimā sabbe catusamuṭṭhānā, assāsapassāsā cittasamuṭṭhānāva. Ayamettha padavaṇṇanā.
ఇదం పన మనసికారవిధానం – ఇధ భిక్ఖు ఉద్ధఙ్గమాదిభేదే వాతే ఉద్ధఙ్గమాదివసేన పరిగ్గహేత్వా ‘ఉద్ధఙ్గమా వాతా నామ ఇమస్మిం సరీరే పాటియేక్కో కోట్ఠాసో అచేతనో అబ్యాకతో సుఞ్ఞో నిస్సత్తో విత్థమ్భనాకారో వాయోధాతూ’తి మనసి కరోతి. సేసేసుపి ఏసేవ నయో. యం వా పనాతి సేసే వాయోకోట్ఠాసే అనుగతా వాతా ఇధ యేవాపనకట్ఠానం పవిట్ఠా.
Idaṃ pana manasikāravidhānaṃ – idha bhikkhu uddhaṅgamādibhede vāte uddhaṅgamādivasena pariggahetvā ‘uddhaṅgamā vātā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto vitthambhanākāro vāyodhātū’ti manasi karoti. Sesesupi eseva nayo. Yaṃ vā panāti sese vāyokoṭṭhāse anugatā vātā idha yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhā.
బాహిరవాయోధాతునిద్దేసే పురత్థిమా వాతాతి పురత్థిమదిసతో ఆగతా వాతా. పచ్ఛిముత్తరదక్ఖిణేసుపి ఏసేవ నయో. సరజా వాతాతి సహ రజేన సరజా. అరజా వాతాతి రజవిరహితా సుద్ధా అరజా నామ. సీతాతి సీతఉతుసముట్ఠానా సీతవలాహకన్తరే సముట్ఠితా. ఉణ్హాతి ఉణ్హఉతుసముట్ఠానా ఉణ్హవలాహకన్తరే సముట్ఠితా. పరిత్తాతి మన్దా తనుకవాతా. అధిమత్తాతి బలవవాతా. కాళాతి కాళవలాహకన్తరే సముట్ఠితా, యేహి అబ్భాహతో ఛవివణ్ణో కాళకో హోతి. తేసం ఏతం అధివచనన్తిపి ఏకే. వేరమ్భవాతాతి యోజనతో ఉపరి వాయనవాతా. పక్ఖవాతాతి అన్తమసో మక్ఖికాయపి పక్ఖాయూహనసముట్ఠితా వాతా. సుపణ్ణవాతాతి గరుళవాతా. కామఞ్చ ఇమేపి పక్ఖవాతావ ఉస్సదవసేన పన విసుం గహితా. తాలవణ్టవాతాతి తాలపణ్ణేహి వా అఞ్ఞేన వా కేనచి మణ్డలసణ్ఠానేన సముట్ఠాపితా వాతా. విధూపనవాతాతి బీజనపత్తకేన సముట్ఠాపితా వాతా. ఇమాని చ తాలవణ్టవిధూపనాని అనుప్పన్నమ్పి వాతం ఉప్పాదేన్తి, ఉప్పన్నమ్పి పరివత్తేన్తి. యం వా పనాతి ఇధ పాళిఆగతే ఠపేత్వా సేసవాతా యేవాపనకట్ఠానం పవిట్ఠా.
Bāhiravāyodhātuniddese puratthimā vātāti puratthimadisato āgatā vātā. Pacchimuttaradakkhiṇesupi eseva nayo. Sarajā vātāti saha rajena sarajā. Arajā vātāti rajavirahitā suddhā arajā nāma. Sītāti sītautusamuṭṭhānā sītavalāhakantare samuṭṭhitā. Uṇhāti uṇhautusamuṭṭhānā uṇhavalāhakantare samuṭṭhitā. Parittāti mandā tanukavātā. Adhimattāti balavavātā. Kāḷāti kāḷavalāhakantare samuṭṭhitā, yehi abbhāhato chavivaṇṇo kāḷako hoti. Tesaṃ etaṃ adhivacanantipi eke. Verambhavātāti yojanato upari vāyanavātā. Pakkhavātāti antamaso makkhikāyapi pakkhāyūhanasamuṭṭhitā vātā. Supaṇṇavātāti garuḷavātā. Kāmañca imepi pakkhavātāva ussadavasena pana visuṃ gahitā. Tālavaṇṭavātāti tālapaṇṇehi vā aññena vā kenaci maṇḍalasaṇṭhānena samuṭṭhāpitā vātā. Vidhūpanavātāti bījanapattakena samuṭṭhāpitā vātā. Imāni ca tālavaṇṭavidhūpanāni anuppannampi vātaṃ uppādenti, uppannampi parivattenti. Yaṃ vā panāti idha pāḷiāgate ṭhapetvā sesavātā yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhā.
౧౭౭. ఆకాసధాతునిద్దేసే అప్పటిఘట్టనట్ఠేన న కస్సతీతి ఆకాసో. ఆకాసోవ ఆకాసభావం గతత్తా ఆకాసగతం. అఘట్టనీయతాయ అఘం. అఘమేవ అఘభావం గతత్తా అఘగతం . వివరోతి అన్తరం. తదేవ వివరభావం గతత్తా వివరగతం. అసమ్ఫుట్ఠం మంసలోహితేహీతి మంసలోహితేహి నిస్సటం. కణ్ణచ్ఛిద్దన్తిఆది పన తస్సేవ పభేదదస్సనం. తత్థ కణ్ణచ్ఛిద్దన్తి కణ్ణస్మిం ఛిద్దం వివరం మంసలోహితేహి అసమ్ఫుట్ఠోకాసో. సేసేసుపి ఏసేవ నయో. యేనాతి యేన వివరేన ఏతం అసితాదిభేదం అజ్ఝోహరణీయం అజ్ఝోహరతి, అన్తో పవేసేతి. యత్థాతి యస్మిం అన్తోఉదరపటలసఙ్ఖాతే ఓకాసే ఏతదేవ చతుబ్బిధం అజ్ఝోహరణీయం తిట్ఠతి. యేనాతి యేన వివరేన సబ్బమ్పేతం విపక్కం కసటభావం ఆపన్నం నిక్ఖమతి, తం ఉదరపటలతో యావ కరీసమగ్గా విదత్థిచతురఙ్గులమత్తం ఛిద్దం మంసలోహితేహి అసమ్ఫుట్ఠం నిస్సటం ఆకాసధాతూతి వేదితబ్బం. యం వా పనాతి ఏత్థ చమ్మన్తరం మంసన్తరం న్హారున్తరం అట్ఠిన్తరం లోమన్తరన్తి ఇదం సబ్బం యేవాపనకట్ఠానం పవిట్ఠం.
177. Ākāsadhātuniddese appaṭighaṭṭanaṭṭhena na kassatīti ākāso. Ākāsova ākāsabhāvaṃ gatattā ākāsagataṃ. Aghaṭṭanīyatāya aghaṃ. Aghameva aghabhāvaṃ gatattā aghagataṃ. Vivaroti antaraṃ. Tadeva vivarabhāvaṃ gatattā vivaragataṃ. Asamphuṭṭhaṃ maṃsalohitehīti maṃsalohitehi nissaṭaṃ. Kaṇṇacchiddantiādi pana tasseva pabhedadassanaṃ. Tattha kaṇṇacchiddanti kaṇṇasmiṃ chiddaṃ vivaraṃ maṃsalohitehi asamphuṭṭhokāso. Sesesupi eseva nayo. Yenāti yena vivarena etaṃ asitādibhedaṃ ajjhoharaṇīyaṃ ajjhoharati, anto paveseti. Yatthāti yasmiṃ antoudarapaṭalasaṅkhāte okāse etadeva catubbidhaṃ ajjhoharaṇīyaṃ tiṭṭhati. Yenāti yena vivarena sabbampetaṃ vipakkaṃ kasaṭabhāvaṃ āpannaṃ nikkhamati, taṃ udarapaṭalato yāva karīsamaggā vidatthicaturaṅgulamattaṃ chiddaṃ maṃsalohitehi asamphuṭṭhaṃ nissaṭaṃ ākāsadhātūti veditabbaṃ. Yaṃ vā panāti ettha cammantaraṃ maṃsantaraṃ nhāruntaraṃ aṭṭhintaraṃ lomantaranti idaṃ sabbaṃ yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhaṃ.
బాహిరకఆకాసధాతునిద్దేసే అసమ్ఫుట్ఠం చతూహి మహాభూతేహీతి చతూహి మహాభూతేహి నిస్సటం భిత్తిఛిద్దకవాటఛిద్దాదికం వేదితబ్బం. ఇమినా యస్మిం ఆకాసే పరికమ్మం కరోన్తస్స చతుక్కపఞ్చకజ్ఝానాని ఉప్పజ్జన్తి తం కథితం.
Bāhirakaākāsadhātuniddese asamphuṭṭhaṃ catūhi mahābhūtehīti catūhi mahābhūtehi nissaṭaṃ bhittichiddakavāṭachiddādikaṃ veditabbaṃ. Iminā yasmiṃ ākāse parikammaṃ karontassa catukkapañcakajjhānāni uppajjanti taṃ kathitaṃ.
౧౭౮. విఞ్ఞాణధాతునిద్దేసే చక్ఖువిఞ్ఞాణసఙ్ఖాతా ధాతు చక్ఖువిఞ్ఞాణధాతు. సేసాసుపి ఏసేవ నయో. ఇతి ఇమాసు ఛసు ధాతూసు పరిగ్గహితాసు అట్ఠారస ధాతుయో పరిగ్గహితావ హోన్తి. కథం? పథవీతేజోవాయోధాతుగ్గహణేన తావ ఫోట్ఠబ్బధాతు గహితావ హోతి, ఆపోధాతుఆకాసధాతుగ్గహణేన ధమ్మధాతు, విఞ్ఞాణధాతుగ్గహణేన తస్సా పురేచారికపచ్ఛాచారికత్తా మనోధాతు గహితావ హోతి. చక్ఖువిఞ్ఞాణధాతుఆదయో సుత్తే ఆగతా ఏవ. సేసా నవ ఆహరిత్వా దస్సేతబ్బా . చక్ఖువిఞ్ఞాణధాతుగ్గహణేన హి తస్సా నిస్సయభూతా చక్ఖుధాతు, ఆరమ్మణభూతా రూపధాతు చ గహితావ హోన్తి. ఏవం సోతవిఞ్ఞాణధాతుఆదిగ్గహణేన సోతధాతుఆదయోతి అట్ఠారసాపి గహితావ హోన్తి. తాసు దసహి ధాతూహి రూపపరిగ్గహో కథితో హోతి. సత్తహి అరూపపరిగ్గహో. ధమ్మధాతుయా సియా రూపపరిగ్గహో, సియా అరూపపరిగ్గహో. ఇతి అడ్ఢేకాదసహి ధాతూహి రూపపరిగ్గహో, అడ్ఢట్ఠధాతూహి అరూపపరిగ్గహోతి రూపారూపపరిగ్గహో కథితో హోతి. రూపారూపం పఞ్చక్ఖన్ధా. తం హోతి దుక్ఖసచ్చం. తంసముట్ఠాపికా పురిమతణ్హా సముదయసచ్చం . ఉభిన్నం అప్పవత్తి నిరోధసచ్చం. తంపజాననో మగ్గో మగ్గసచ్చన్తి ఇదం చతుసచ్చకమ్మట్ఠానం అట్ఠారసధాతువసేన అభినివిట్ఠస్స భిక్ఖునో యావ అరహత్తా మత్థకం పాపేత్వా నిగమనం కథితన్తి వేదితబ్బం.
178. Viññāṇadhātuniddese cakkhuviññāṇasaṅkhātā dhātu cakkhuviññāṇadhātu. Sesāsupi eseva nayo. Iti imāsu chasu dhātūsu pariggahitāsu aṭṭhārasa dhātuyo pariggahitāva honti. Kathaṃ? Pathavītejovāyodhātuggahaṇena tāva phoṭṭhabbadhātu gahitāva hoti, āpodhātuākāsadhātuggahaṇena dhammadhātu, viññāṇadhātuggahaṇena tassā purecārikapacchācārikattā manodhātu gahitāva hoti. Cakkhuviññāṇadhātuādayo sutte āgatā eva. Sesā nava āharitvā dassetabbā . Cakkhuviññāṇadhātuggahaṇena hi tassā nissayabhūtā cakkhudhātu, ārammaṇabhūtā rūpadhātu ca gahitāva honti. Evaṃ sotaviññāṇadhātuādiggahaṇena sotadhātuādayoti aṭṭhārasāpi gahitāva honti. Tāsu dasahi dhātūhi rūpapariggaho kathito hoti. Sattahi arūpapariggaho. Dhammadhātuyā siyā rūpapariggaho, siyā arūpapariggaho. Iti aḍḍhekādasahi dhātūhi rūpapariggaho, aḍḍhaṭṭhadhātūhi arūpapariggahoti rūpārūpapariggaho kathito hoti. Rūpārūpaṃ pañcakkhandhā. Taṃ hoti dukkhasaccaṃ. Taṃsamuṭṭhāpikā purimataṇhā samudayasaccaṃ . Ubhinnaṃ appavatti nirodhasaccaṃ. Taṃpajānano maggo maggasaccanti idaṃ catusaccakammaṭṭhānaṃ aṭṭhārasadhātuvasena abhiniviṭṭhassa bhikkhuno yāva arahattā matthakaṃ pāpetvā nigamanaṃ kathitanti veditabbaṃ.
౧౭౯. ఇదాని దుతియఛక్కం దస్సేన్తో అపరాపి ఛ ధాతుయోతిఆదిమాహ. తత్థ సుఖధాతు దుక్ఖధాతూతి కాయప్పసాదవత్థుకాని సుఖదుక్ఖాని సప్పటిపక్ఖవసేన యుగళకతో దస్సితాని. సుఖఞ్హి దుక్ఖస్స పటిపక్ఖో, దుక్ఖం సుఖస్స. యత్తకం సుఖేన ఫరితట్ఠానం తత్తకం దుక్ఖం ఫరతి. యత్తకం దుక్ఖేన ఫరితట్ఠానం తత్తకం సుఖం ఫరతి. సోమనస్సధాతు దోమనస్సధాతూతి ఇదమ్పి తథేవ యుగళకం కతం. సోమనస్సఞ్హి దోమనస్సస్స పటిపక్ఖో, దోమనస్సం సోమనస్సస్స. యత్తకం సోమనస్సేన ఫరితట్ఠానం తత్తకం దోమనస్సం ఫరతి. యత్తకం దోమనస్సేన ఫరితట్ఠానం తత్తకం సోమనస్సం ఫరతి.
179. Idāni dutiyachakkaṃ dassento aparāpi cha dhātuyotiādimāha. Tattha sukhadhātu dukkhadhātūti kāyappasādavatthukāni sukhadukkhāni sappaṭipakkhavasena yugaḷakato dassitāni. Sukhañhi dukkhassa paṭipakkho, dukkhaṃ sukhassa. Yattakaṃ sukhena pharitaṭṭhānaṃ tattakaṃ dukkhaṃ pharati. Yattakaṃ dukkhena pharitaṭṭhānaṃ tattakaṃ sukhaṃ pharati. Somanassadhātu domanassadhātūti idampi tatheva yugaḷakaṃ kataṃ. Somanassañhi domanassassa paṭipakkho, domanassaṃ somanassassa. Yattakaṃ somanassena pharitaṭṭhānaṃ tattakaṃ domanassaṃ pharati. Yattakaṃ domanassena pharitaṭṭhānaṃ tattakaṃ somanassaṃ pharati.
ఉపేక్ఖాధాతు అవిజ్జాధాతూతి ఇదం పన ద్వయం సరిక్ఖకవసేన యుగళకం కతం. ఉభయమ్పి హేతం అవిభూతత్తా సరిక్ఖకం హోతి. తత్థ సుఖదుక్ఖధాతుగ్గహణేన తం సమ్పయుత్తా కాయవిఞ్ఞాణధాతు, వత్థుభూతా కాయధాతు, ఆరమ్మణభూతా ఫోట్ఠబ్బధాతు చ గహితావ హోన్తి. సోమనస్సదోమనస్సధాతుగ్గహణేన తం సమ్పయుత్తా మనోవిఞ్ఞాణధాతు గహితా హోతి. అవిజ్జాధాతుగ్గహణేన ధమ్మధాతు గహితా. ఉపేక్ఖాధాతుగ్గహణేన చక్ఖుసోతఘానజివ్హావిఞ్ఞాణధాతుమనోధాతుయో , తాసంయేవ వత్థారమ్మణభూతా చక్ఖుధాతురూపధాతుఆదయో చ గహితాతి ఏవం అట్ఠారసపి ధాతుయో గహితావ హోన్తి. ఇదాని తాసు దసహి ధాతూహి రూపపరిగ్గహోతిఆది సబ్బం హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం. ఏవమ్పి ఏకస్స భిక్ఖునో యావ అరహత్తా మత్థకం పాపేత్వా నిగమనం కథితం హోతీతి వేదితబ్బం. తత్థ కతమా సుఖధాతు యం కాయికం సాతన్తి ఆదీని హేట్ఠా వుత్తనయానేవ.
Upekkhādhātu avijjādhātūti idaṃ pana dvayaṃ sarikkhakavasena yugaḷakaṃ kataṃ. Ubhayampi hetaṃ avibhūtattā sarikkhakaṃ hoti. Tattha sukhadukkhadhātuggahaṇena taṃ sampayuttā kāyaviññāṇadhātu, vatthubhūtā kāyadhātu, ārammaṇabhūtā phoṭṭhabbadhātu ca gahitāva honti. Somanassadomanassadhātuggahaṇena taṃ sampayuttā manoviññāṇadhātu gahitā hoti. Avijjādhātuggahaṇena dhammadhātu gahitā. Upekkhādhātuggahaṇena cakkhusotaghānajivhāviññāṇadhātumanodhātuyo , tāsaṃyeva vatthārammaṇabhūtā cakkhudhāturūpadhātuādayo ca gahitāti evaṃ aṭṭhārasapi dhātuyo gahitāva honti. Idāni tāsu dasahi dhātūhi rūpapariggahotiādi sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Evampi ekassa bhikkhuno yāva arahattā matthakaṃ pāpetvā nigamanaṃ kathitaṃ hotīti veditabbaṃ. Tattha katamā sukhadhātu yaṃ kāyikaṃ sātanti ādīni heṭṭhā vuttanayāneva.
౧౮౧. తతియఛక్కే కామోతి ద్వే కామా – వత్థుకామో చ కిలేసకామో చ. తత్థ కిలేసకామం సన్ధాయ కామపటిసంయుత్తా ధాతు కామధాతు, కామవితక్కస్సేతం నామం. వత్థుకామం సన్ధాయ కామోయేవ ధాతు కామధాతు, కామావచరధమ్మానమేతం నామం. బ్యాపాదపటిసంయుత్తా ధాతు బ్యాపాదధాతు, బ్యాపాదవితక్కస్సేతం నామం. బ్యాపాదోవ ధాతు బ్యాపాదధాతు, దసఆఘాతవత్థుకస్స పటిఘస్సేతం నామం. విహింసా పటిసంయుత్తా ధాతు విహింసాధాతు, విహింసావితక్కస్సేతం నామం. విహింసాయేవ ధాతు విహింసాధాతు, పరసత్తవిహేసనస్సేతం నామం. అయం పన హేట్ఠా అనాగతత్తా ఏవం అత్థాదివిభాగతో వేదితబ్బా – విహింసన్తి ఏతాయ సత్తే, విహింసనం వా ఏతం సత్తానన్తి విహింసా. సా విహేఠనలక్ఖణా, కరుణాపటిపక్ఖలక్ఖణా వా; పరసన్తానే ఉబ్బేగజననరసా, సకసన్తానే కరుణావిద్ధంసనరసా వా; దుక్ఖాయతనపచ్చుపట్ఠానా; పటిఘపదట్ఠానాతి వేదితబ్బా. నేక్ఖమ్మం వుచ్చతి లోభా నిక్ఖన్తత్తా అలోభో, నీవరణేహి నిక్ఖన్తత్తా పఠమజ్ఝానం, సబ్బాకుసలేహి నిక్ఖన్తత్తా సబ్బకుసలం. నేక్ఖమ్మపటిసంయుత్తా ధాతు నేక్ఖమ్మధాతు, నేక్ఖమ్మవితక్కస్సేతం నామం. నేక్ఖమ్మమేవ ధాతు నేక్ఖమ్మధాతు, సబ్బస్సాపి కుసలస్సేతం నామం. అబ్యాపాదపటిసంయుత్తా ధాతు అబ్యాపాదధాతు, అబ్యాపాదవితక్కస్సేతం నామం. అబ్యాపాదోవ ధాతు అబ్యాపాదధాతు, మేత్తాయేతం నామం. అవిహింసాపటిసంయుత్తా ధాతు అవిహింసాధాతు, అవిహింసా వితక్కస్సేతం నామం. అవిహింసావ ధాతు అవిహింసాధాతు, కరుణాయేతం నామం.
181. Tatiyachakke kāmoti dve kāmā – vatthukāmo ca kilesakāmo ca. Tattha kilesakāmaṃ sandhāya kāmapaṭisaṃyuttā dhātu kāmadhātu, kāmavitakkassetaṃ nāmaṃ. Vatthukāmaṃ sandhāya kāmoyeva dhātu kāmadhātu, kāmāvacaradhammānametaṃ nāmaṃ. Byāpādapaṭisaṃyuttā dhātu byāpādadhātu, byāpādavitakkassetaṃ nāmaṃ. Byāpādova dhātu byāpādadhātu, dasaāghātavatthukassa paṭighassetaṃ nāmaṃ. Vihiṃsā paṭisaṃyuttā dhātu vihiṃsādhātu, vihiṃsāvitakkassetaṃ nāmaṃ. Vihiṃsāyeva dhātu vihiṃsādhātu, parasattavihesanassetaṃ nāmaṃ. Ayaṃ pana heṭṭhā anāgatattā evaṃ atthādivibhāgato veditabbā – vihiṃsanti etāya satte, vihiṃsanaṃ vā etaṃ sattānanti vihiṃsā. Sā viheṭhanalakkhaṇā, karuṇāpaṭipakkhalakkhaṇā vā; parasantāne ubbegajananarasā, sakasantāne karuṇāviddhaṃsanarasā vā; dukkhāyatanapaccupaṭṭhānā; paṭighapadaṭṭhānāti veditabbā. Nekkhammaṃ vuccati lobhā nikkhantattā alobho, nīvaraṇehi nikkhantattā paṭhamajjhānaṃ, sabbākusalehi nikkhantattā sabbakusalaṃ. Nekkhammapaṭisaṃyuttā dhātu nekkhammadhātu, nekkhammavitakkassetaṃ nāmaṃ. Nekkhammameva dhātu nekkhammadhātu, sabbassāpi kusalassetaṃ nāmaṃ. Abyāpādapaṭisaṃyuttā dhātu abyāpādadhātu, abyāpādavitakkassetaṃ nāmaṃ. Abyāpādova dhātu abyāpādadhātu, mettāyetaṃ nāmaṃ. Avihiṃsāpaṭisaṃyuttā dhātu avihiṃsādhātu, avihiṃsā vitakkassetaṃ nāmaṃ. Avihiṃsāva dhātu avihiṃsādhātu, karuṇāyetaṃ nāmaṃ.
౧౮౨. ఇదాని తమేవత్థం దస్సేతుం తత్థ కతమా కామధాతూతి పదభాజనం ఆరద్ధం. తత్థ పటిసంయుత్తోతి సంపయోగవసేన పటిసంయుత్తో. తక్కో వితక్కోతిఆదీని వుత్తత్థానేవ. విహేఠేతీతి బాధేతి, దుక్ఖాపేతి. హేఠనాతి పాణిప్పహారాదీహి బాధనా, దుక్ఖుప్పాదనా. బలవహేఠనా విహేఠనా. హింసన్తి ఏతాయాతి హింసనా. బలవహింసనా విహింసనా. రోసనాతి ఘట్టనా. విరోసనాతి బలవఘట్టనా. సబ్బత్థ వా ‘వి’ ఉపసగ్గేన పదం వడ్ఢితం. ఉపహనన్తి ఏతేనాతి ఉపఘాతో, పరేసం ఉపఘాతో పరూపఘాతో.
182. Idāni tamevatthaṃ dassetuṃ tattha katamā kāmadhātūti padabhājanaṃ āraddhaṃ. Tattha paṭisaṃyuttoti saṃpayogavasena paṭisaṃyutto. Takko vitakkotiādīni vuttatthāneva. Viheṭhetīti bādheti, dukkhāpeti. Heṭhanāti pāṇippahārādīhi bādhanā, dukkhuppādanā. Balavaheṭhanā viheṭhanā. Hiṃsanti etāyāti hiṃsanā. Balavahiṃsanā vihiṃsanā. Rosanāti ghaṭṭanā. Virosanāti balavaghaṭṭanā. Sabbattha vā ‘vi’ upasaggena padaṃ vaḍḍhitaṃ. Upahananti etenāti upaghāto, paresaṃ upaghāto parūpaghāto.
మేత్తాయన్తి ఏతాయాతి మేత్తి. మేత్తాయనాకారో మేత్తాయనా. మేత్తాయ అయితస్స మేత్తాసమఙ్గినో భావో మేత్తాయితత్తం. బ్యాపాదేన విముత్తస్స చేతసో విముత్తి చేతోవిముత్తి. ఏత్థ చ పురిమేహి తీహి ఉపచారప్పత్తాపి అప్పనాపతాపి మేత్తా కథితా, పచ్ఛిమేన అప్పనాపత్తావ.
Mettāyanti etāyāti metti. Mettāyanākāro mettāyanā. Mettāya ayitassa mettāsamaṅgino bhāvo mettāyitattaṃ. Byāpādena vimuttassa cetaso vimutti cetovimutti. Ettha ca purimehi tīhi upacārappattāpi appanāpatāpi mettā kathitā, pacchimena appanāpattāva.
కరుణాయన్తి ఏతాయాతి కరుణా. కరుణాయనాకారో కరుణాయనా. కరుణాయ అయితస్స కరుణాసమఙ్గినో భావో కరుణాయితత్తం. విహింసాయ విముత్తస్స చేతసో విముత్తి చేతోవిముత్తి. ఇధాపి పురిమనయేనేవ ఉపచారప్పనాభేదో వేదితబ్బో. ఉభయత్థాపి చ పరియోసానపదే మేత్తాకరుణాతి చేతోవిముత్తివిసేసనత్థం వుత్తం.
Karuṇāyanti etāyāti karuṇā. Karuṇāyanākāro karuṇāyanā. Karuṇāya ayitassa karuṇāsamaṅgino bhāvo karuṇāyitattaṃ. Vihiṃsāya vimuttassa cetaso vimutti cetovimutti. Idhāpi purimanayeneva upacārappanābhedo veditabbo. Ubhayatthāpi ca pariyosānapade mettākaruṇāti cetovimuttivisesanatthaṃ vuttaṃ.
ఏత్థ చ కామవితక్కో సత్తేసుపి ఉప్పజ్జతి సఙ్ఖారేసుపి. ఉభయత్థ ఉప్పన్నోపి కమ్మపథభేదోవ. బ్యాపాదో పన సత్తేసు ఉప్పన్నోయేవ కమ్మపథం భిన్దతి, న ఇతరో. విహింసాయపి ఏసేవ నయో. ఏత్థ చ దువిధా కథా – సబ్బసఙ్గాహికా చేవ అసమ్భిన్నా చ. కామధాతుగ్గహణేన హి బ్యాపాదవిహింసాధాతుయోపి గహితా. కామధాతుయాయేవ పన నీహరిత్వా నీహరిత్వా ద్వేపి ఏతా దస్సితాతి. అయం తావేత్థ సబ్బసఙ్గాహికకథా . ఠపేత్వా పన బ్యాపాదవిహింసాధాతుయో సేసా సబ్బాపి కామధాతు ఏవాతి. అయం అసమ్భిన్నకథా నామ. నేక్ఖమ్మధాతుగ్గహణేనాపి అబ్యాపాదఅవిహింసాధాతుయో గహితాయేవ. నేక్ఖమ్మధాతుతో పన నీహరిత్వా నీహరిత్వా తదుభయమ్పి దస్సితన్తి అయమేత్థాపి సబ్బసఙ్గాహికకథా. ఠపేత్వా అబ్యాపాదఅవిహింసాధాతుయో అవసేసా నేక్ఖమ్మధాతూతి అయం అసమ్భిన్నకథా నామ.
Ettha ca kāmavitakko sattesupi uppajjati saṅkhāresupi. Ubhayattha uppannopi kammapathabhedova. Byāpādo pana sattesu uppannoyeva kammapathaṃ bhindati, na itaro. Vihiṃsāyapi eseva nayo. Ettha ca duvidhā kathā – sabbasaṅgāhikā ceva asambhinnā ca. Kāmadhātuggahaṇena hi byāpādavihiṃsādhātuyopi gahitā. Kāmadhātuyāyeva pana nīharitvā nīharitvā dvepi etā dassitāti. Ayaṃ tāvettha sabbasaṅgāhikakathā . Ṭhapetvā pana byāpādavihiṃsādhātuyo sesā sabbāpi kāmadhātu evāti. Ayaṃ asambhinnakathā nāma. Nekkhammadhātuggahaṇenāpi abyāpādaavihiṃsādhātuyo gahitāyeva. Nekkhammadhātuto pana nīharitvā nīharitvā tadubhayampi dassitanti ayametthāpi sabbasaṅgāhikakathā. Ṭhapetvā abyāpādaavihiṃsādhātuyo avasesā nekkhammadhātūti ayaṃ asambhinnakathā nāma.
ఇమాహి చ ఛహి ధాతూహి పరిగ్గహితా హి అట్ఠారస ధాతుయో పరిగ్గహితావ హోన్తి. సబ్బాపి హి తా కామధాతుతోవ నీహరిత్వా నీహరిత్వా లభాపేతబ్బా అట్ఠారస ధాతుయోవ హోన్తీతి తిణ్ణం ఛక్కానం వసేన అట్ఠారస హోన్తి. ఏవం పన అగ్గహేత్వా ఏకేకస్మిం ఛక్కే వుత్తనయేన అట్ఠారస అట్ఠారస కత్వా సబ్బానిపి తాని అట్ఠారసకాని ఏకజ్ఝం అభిసఙ్ఖిపిత్వా అట్ఠారసేవ హోన్తీతి వేదితబ్బా. ఇతి ఇమస్మిం సుత్తన్తభాజనీయే సోళస ధాతుయో కామావచరా, ద్వే తేభూమికాతి ఏవమేత్థ సమ్మసనచారోవ కథితోతి వేదితబ్బో.
Imāhi ca chahi dhātūhi pariggahitā hi aṭṭhārasa dhātuyo pariggahitāva honti. Sabbāpi hi tā kāmadhātutova nīharitvā nīharitvā labhāpetabbā aṭṭhārasa dhātuyova hontīti tiṇṇaṃ chakkānaṃ vasena aṭṭhārasa honti. Evaṃ pana aggahetvā ekekasmiṃ chakke vuttanayena aṭṭhārasa aṭṭhārasa katvā sabbānipi tāni aṭṭhārasakāni ekajjhaṃ abhisaṅkhipitvā aṭṭhāraseva hontīti veditabbā. Iti imasmiṃ suttantabhājanīye soḷasa dhātuyo kāmāvacarā, dve tebhūmikāti evamettha sammasanacārova kathitoti veditabbo.
సుత్తన్తభాజనీయవణ్ణనా.
Suttantabhājanīyavaṇṇanā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / విభఙ్గపాళి • Vibhaṅgapāḷi / ౩. ధాతువిభఙ్గో • 3. Dhātuvibhaṅgo
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / విభఙ్గ-మూలటీకా • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ౩. ధాతువిభఙ్గో • 3. Dhātuvibhaṅgo
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / విభఙ్గ-అనుటీకా • Vibhaṅga-anuṭīkā / ౩. ధాతువిభఙ్గో • 3. Dhātuvibhaṅgo