| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សម្មោហវិនោទនី-អដ្ឋកថា • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
៣. ធាតុវិភង្គោ
3. Dhātuvibhaṅgo
១. សុត្តន្តភាជនីយវណ្ណនា
1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
១៧២. ឥទានិ តទនន្តរេ ធាតុវិភង្គេ សព្ពា ធាតុយោ ឆហិ ឆហិ ធាតូហិ សង្ខិបិត្វា តីហិ ឆក្កេហិ សុត្តន្តភាជនីយំ ទស្សេន្តោ ឆ ធាតុយោតិអាទិមាហ។ តត្ថ ឆាតិ គណនបរិច្ឆេទោ។ ធាតុយោតិ បរិច្ឆិន្នធម្មនិទស្សនំ។ បថវីធាតូតិអាទីសុ ធាត្វដ្ឋោ នាម សភាវដ្ឋោ, សភាវដ្ឋោ នាម សុញ្ញតដ្ឋោ, សុញ្ញតដ្ឋោ នាម និស្សត្តដ្ឋោតិ ឯវំ សភាវសុញ្ញតនិស្សត្តដ្ឋេន បថវីយេវ ធាតុ បថវីធាតុ។ អាបោធាតុអាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឯវមេត្ថ បទសមាសំ វិទិត្វា ឯវមត្ថោ វេទិតព្ពោ – បថវីធាតូតិ បតិដ្ឋានធាតុ។ អាបោធាតូតិ អាពន្ធនធាតុ។ តេជោធាតូតិ បរិបាចនធាតុ។ វាយោធាតូតិ វិត្ថម្ភនធាតុ។ អាកាសធាតូតិ អសម្ផុដ្ឋធាតុ។ វិញ្ញាណធាតូតិ វិជាននធាតុ។
172. Idāni tadanantare dhātuvibhaṅge sabbā dhātuyo chahi chahi dhātūhi saṅkhipitvā tīhi chakkehi suttantabhājanīyaṃ dassento cha dhātuyotiādimāha. Tattha chāti gaṇanaparicchedo. Dhātuyoti paricchinnadhammanidassanaṃ. Pathavīdhātūtiādīsu dhātvaṭṭho nāma sabhāvaṭṭho, sabhāvaṭṭho nāma suññataṭṭho, suññataṭṭho nāma nissattaṭṭhoti evaṃ sabhāvasuññatanissattaṭṭhena pathavīyeva dhātu pathavīdhātu. Āpodhātuādīsupi eseva nayo. Evamettha padasamāsaṃ viditvā evamattho veditabbo – pathavīdhātūti patiṭṭhānadhātu. Āpodhātūti ābandhanadhātu. Tejodhātūti paripācanadhātu. Vāyodhātūti vitthambhanadhātu. Ākāsadhātūti asamphuṭṭhadhātu. Viññāṇadhātūti vijānanadhātu.
១៧៣. បថវីធាតុទ្វយន្តិ បថវីធាតុ ទ្វេ អយំ។ អយំ បថវីធាតុ នាម ន ឯកា ឯវ អជ្ឈត្តិកពាហិរភេទេន បន ទ្វេ ធាតុយោ ឯវាតិ អត្ថោ។ តេនេវាហ – ‘‘អត្ថិ អជ្ឈត្តិកា អត្ថិ ពាហិរា’’តិ។ តត្ថ អជ្ឈត្តិកាតិ សត្តសន្តានបរិយាបន្នា និយកជ្ឈត្តា។ ពាហិរាតិ សង្ខារសន្តានបរិយាបន្នា អនិន្ទ្រិយពទ្ធា។ អជ្ឈត្តំ បច្ចត្តន្តិ ឧភយម្បេតំ និយកជ្ឈត្តាធិវចនមេវ។ ឥទានិ តំ សភាវាការតោ ទស្សេតុំ កក្ខឡន្តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ កក្ខឡន្តិ ថទ្ធំ។ ខរិគតន្តិ ផរុសំ។ កក្ខឡត្តន្តិ កក្ខឡភាវោ។ កក្ខឡភាវោតិ កក្ខឡសភាវោ។ អជ្ឈត្តំ ឧបាទិន្នន្តិ និយកជ្ឈត្តសង្ខាតំ ឧបាទិន្នំ។ ឧបាទិន្នំ នាម សរីរដ្ឋកំ។ សរីរដ្ឋកញ្ហិ កម្មសមុដ្ឋានំ វា ហោតុ មា វា, តំ សន្ធាយ ឧបាទិន្នម្បិ អត្ថិ អនុបាទិន្នម្បិ; អាទិន្នគ្គហិតបរាមដ្ឋវសេន បន សព្ពម្បេតំ ឧបាទិន្នមេវាតិ ទស្សេតុំ ‘‘អជ្ឈត្តំ ឧបាទិន្ន’’ន្តិ អាហ។
173. Pathavīdhātudvayanti pathavīdhātu dve ayaṃ. Ayaṃ pathavīdhātu nāma na ekā eva ajjhattikabāhirabhedena pana dve dhātuyo evāti attho. Tenevāha – ‘‘atthi ajjhattikā atthi bāhirā’’ti. Tattha ajjhattikāti sattasantānapariyāpannā niyakajjhattā. Bāhirāti saṅkhārasantānapariyāpannā anindriyabaddhā. Ajjhattaṃ paccattanti ubhayampetaṃ niyakajjhattādhivacanameva. Idāni taṃ sabhāvākārato dassetuṃ kakkhaḷantiādi vuttaṃ. Tattha kakkhaḷanti thaddhaṃ. Kharigatanti pharusaṃ. Kakkhaḷattanti kakkhaḷabhāvo. Kakkhaḷabhāvoti kakkhaḷasabhāvo. Ajjhattaṃ upādinnanti niyakajjhattasaṅkhātaṃ upādinnaṃ. Upādinnaṃ nāma sarīraṭṭhakaṃ. Sarīraṭṭhakañhi kammasamuṭṭhānaṃ vā hotu mā vā, taṃ sandhāya upādinnampi atthi anupādinnampi; ādinnaggahitaparāmaṭṭhavasena pana sabbampetaṃ upādinnamevāti dassetuṃ ‘‘ajjhattaṃ upādinna’’nti āha.
ឥទានិ តមេវ បថវីធាតុំ វត្ថុវសេន ទស្សេតុំ សេយ្យថិទំ កេសា លោមាតិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ សេយ្យថិទន្តិ និបាតោ។ តស្សត្ថោ – យា សា អជ្ឈត្តិកា បថវីធាតុ សា កតមា? យំ វា អជ្ឈត្តំ បច្ចត្តំ កក្ខឡំ នាម តំ កតមន្តិ? កេសា លោមាតិអាទិ តស្សា អជ្ឈត្តិកាយ បថវីធាតុយា វត្ថុវសេន បភេទទស្សនំ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – កេសា នាម អជ្ឈត្តា ឧបាទិន្នា សរីរដ្ឋកា កក្ខឡត្តលក្ខណា ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ។ លោមា នាម…បេ.… ករីសំ នាម។ ឥធ បន អវុត្តម្បិ បដិសម្ភិទាមគ្គេ (បដិ. ម. ១.៤) បាឡិអារុឡ្ហំ មត្ថលុង្គំ អាហរិត្វា មត្ថលុង្គំ នាម អជ្ឈត្តំ ឧបាទិន្នំ សរីរដ្ឋកំ កក្ខឡត្តលក្ខណំ ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ។ បរតោ អាបោធាតុអាទីនំ និទ្ទេសេ បិត្តាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។
Idāni tameva pathavīdhātuṃ vatthuvasena dassetuṃ seyyathidaṃ kesā lomātiādi vuttaṃ. Tattha seyyathidanti nipāto. Tassattho – yā sā ajjhattikā pathavīdhātu sā katamā? Yaṃ vā ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ nāma taṃ katamanti? Kesā lomātiādi tassā ajjhattikāya pathavīdhātuyā vatthuvasena pabhedadassanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – kesā nāma ajjhattā upādinnā sarīraṭṭhakā kakkhaḷattalakkhaṇā imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso. Lomā nāma…pe… karīsaṃ nāma. Idha pana avuttampi paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.4) pāḷiāruḷhaṃ matthaluṅgaṃ āharitvā matthaluṅgaṃ nāma ajjhattaṃ upādinnaṃ sarīraṭṭhakaṃ kakkhaḷattalakkhaṇaṃ imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso. Parato āpodhātuādīnaṃ niddese pittādīsupi eseva nayo.
ឥមិនា កិំ ទស្សិតំ ហោតិ? ធាតុមនសិការោ។ ឥមស្មិំ បន ធាតុមនសិការេ កម្មំ កត្វា វិបស្សនំ បដ្ឋបេត្វា ឧត្តមត្ថំ អរហត្តំ បាបុណិតុកាមេន កិំ កត្តព្ពំ? ចតុបារិសុទ្ធិសីលំ សោធេតព្ពំ។ សីលវតោ ហិ កម្មដ្ឋានភាវនា ឥជ្ឈតិ។ តស្ស សោធនវិធានំ វិសុទ្ធិមគ្គេ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។ វិសុទ្ធសីលេន បន សីលេ បតិដ្ឋាយ ទស បុព្ពបលិពោធា ឆិន្ទិតព្ពា។ តេសម្បិ ឆិន្ទនវិធានំ វិសុទ្ធិមគ្គេ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។ ឆិន្នបលិពោធេន ធាតុមនសិការកម្មដ្ឋានំ ឧគ្គណ្ហិតព្ពំ។ អាចរិយេនាបិ ធាតុមនសិការកម្មដ្ឋានំ ឧគ្គណ្ហាបេន្តេន សត្តវិធំ ឧគ្គហកោសល្លំ ទសវិធញ្ច មនសិការកោសល្លំ អាចិក្ខិតព្ពំ។ អន្តេវាសិកេនាបិ អាចរិយស្ស សន្តិកេ ពហុវារេ សជ្ឈាយំ កត្វា និជ្ជដំ បគុណំ កម្មដ្ឋានំ កាតព្ពំ។ វុត្តញ្ហេតំ អដ្ឋកថាយំ – ‘‘អាទិកម្មិកេន ភិក្ខុនា ជរាមរណា មុច្ចិតុកាមេន សត្តហាការេហិ ឧគ្គហកោសល្លំ ឥច្ឆិតព្ពំ, ទសហាការេហិ មនសិការកោសល្លំ ឥច្ឆិតព្ព’’ន្តិ។
Iminā kiṃ dassitaṃ hoti? Dhātumanasikāro. Imasmiṃ pana dhātumanasikāre kammaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā uttamatthaṃ arahattaṃ pāpuṇitukāmena kiṃ kattabbaṃ? Catupārisuddhisīlaṃ sodhetabbaṃ. Sīlavato hi kammaṭṭhānabhāvanā ijjhati. Tassa sodhanavidhānaṃ visuddhimagge vuttanayeneva veditabbaṃ. Visuddhasīlena pana sīle patiṭṭhāya dasa pubbapalibodhā chinditabbā. Tesampi chindanavidhānaṃ visuddhimagge vuttanayeneva veditabbaṃ. Chinnapalibodhena dhātumanasikārakammaṭṭhānaṃ uggaṇhitabbaṃ. Ācariyenāpi dhātumanasikārakammaṭṭhānaṃ uggaṇhāpentena sattavidhaṃ uggahakosallaṃ dasavidhañca manasikārakosallaṃ ācikkhitabbaṃ. Antevāsikenāpi ācariyassa santike bahuvāre sajjhāyaṃ katvā nijjaṭaṃ paguṇaṃ kammaṭṭhānaṃ kātabbaṃ. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ – ‘‘ādikammikena bhikkhunā jarāmaraṇā muccitukāmena sattahākārehi uggahakosallaṃ icchitabbaṃ, dasahākārehi manasikārakosallaṃ icchitabba’’nti.
តត្ថ វចសា, មនសា, វណ្ណតោ, សណ្ឋានតោ, ទិសតោ, ឱកាសតោ, បរិច្ឆេទតោតិ ឥមេហិ សត្តហាការេហិ ឥមស្មិំ ធាតុមនសិការកម្មដ្ឋានេ ‘ឧគ្គហកោសល្លំ’ ឥច្ឆិតព្ពំ។ អនុបុព្ពតោ, នាតិសីឃតោ, នាតិសណិកតោ, វិក្ខេបបដិពាហនតោ , បណ្ណត្តិសមតិក្កមតោ, អនុបុព្ពមុញ្ចនតោ, លក្ខណតោ, តយោ ច សុត្តន្តាតិ ឥមេហិ ទសហាការេហិ ‘មនសិការកោសល្លំ’ ឥច្ឆិតព្ពំ។ តទុភយម្បិ បរតោ សតិបដ្ឋានវិភង្គេ អាវិ ភវិស្សតិ។
Tattha vacasā, manasā, vaṇṇato, saṇṭhānato, disato, okāsato, paricchedatoti imehi sattahākārehi imasmiṃ dhātumanasikārakammaṭṭhāne ‘uggahakosallaṃ’ icchitabbaṃ. Anupubbato, nātisīghato, nātisaṇikato, vikkhepapaṭibāhanato , paṇṇattisamatikkamato, anupubbamuñcanato, lakkhaṇato, tayo ca suttantāti imehi dasahākārehi ‘manasikārakosallaṃ’ icchitabbaṃ. Tadubhayampi parato satipaṭṭhānavibhaṅge āvi bhavissati.
ឯវំ ឧគ្គហិតកម្មដ្ឋានេន បន វិសុទ្ធិមគ្គេ វុត្តេ អដ្ឋារស សេនាសនទោសេ វជ្ជេត្វា បញ្ចង្គសមន្នាគតេ សេនាសនេ វសន្តេន អត្តនាបិ បញ្ចហិ បធានិយង្គេហិ សមន្នាគតេន បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតបដិក្កន្តេន វិវិត្តោកាសគតេន កម្មដ្ឋានំ មនសិកាតព្ពំ។ មនសិករោន្តេន ច វណ្ណសណ្ឋានទិសោកាសបរិច្ឆេទវសេន កេសាទីសុ ឯកេកកោដ្ឋាសំ មនសិករិត្វា អវសានេ ឯវំ មនសិការោ បវត្តេតព្ពោ – ឥមេ កេសា នាម សីសកដាហបលិវេឋនចម្មេ ជាតា។ តត្ថ យថា វម្មិកមត្ថកេ ជាតេសុ កុណ្ឋតិណេសុ ន វម្មិកមត្ថកោ ជានាតិ ‘មយិ កុណ្ឋតិណានិ ជាតានី’តិ, នាបិ កុណ្ឋតិណានិ ជានន្តិ ‘មយំ វម្មិកមត្ថកេ ជាតានី’តិ, ឯវមេវ ន សីសកដាហបលិវេឋនចម្មំ ជានាតិ ‘មយិ កេសា ជាតា’តិ, នាបិ កេសា ជានន្តិ ‘មយំ សីសកដាហបលិវេឋនចម្មេ ជាតា’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ កេសា នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Evaṃ uggahitakammaṭṭhānena pana visuddhimagge vutte aṭṭhārasa senāsanadose vajjetvā pañcaṅgasamannāgate senāsane vasantena attanāpi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatena pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantena vivittokāsagatena kammaṭṭhānaṃ manasikātabbaṃ. Manasikarontena ca vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena kesādīsu ekekakoṭṭhāsaṃ manasikaritvā avasāne evaṃ manasikāro pavattetabbo – ime kesā nāma sīsakaṭāhapaliveṭhanacamme jātā. Tattha yathā vammikamatthake jātesu kuṇṭhatiṇesu na vammikamatthako jānāti ‘mayi kuṇṭhatiṇāni jātānī’ti, nāpi kuṇṭhatiṇāni jānanti ‘mayaṃ vammikamatthake jātānī’ti, evameva na sīsakaṭāhapaliveṭhanacammaṃ jānāti ‘mayi kesā jātā’ti, nāpi kesā jānanti ‘mayaṃ sīsakaṭāhapaliveṭhanacamme jātā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti kesā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
លោមា សរីរវេឋនចម្មេ ជាតា។ តត្ថ យថា សុញ្ញគាមដ្ឋានេ ជាតេសុ ទព្ពតិណេសុ ន សុញ្ញគាមដ្ឋានំ ជានាតិ ‘មយិ ទព្ពតិណានិ ជាតានី’តិ, នាបិ ទព្ពតិណានិ ជានន្តិ ‘មយំ សុញ្ញគាមដ្ឋានេ ជាតានី’តិ, ឯវមេវ ន សរីរវេឋនចម្មំ ជានាតិ ‘មយិ លោមា ជាតា’តិ, នាបិ លោមា ជានន្តិ ‘មយំ សរីរវេឋនចម្មេ ជាតា’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ លោមា នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Lomā sarīraveṭhanacamme jātā. Tattha yathā suññagāmaṭṭhāne jātesu dabbatiṇesu na suññagāmaṭṭhānaṃ jānāti ‘mayi dabbatiṇāni jātānī’ti, nāpi dabbatiṇāni jānanti ‘mayaṃ suññagāmaṭṭhāne jātānī’ti, evameva na sarīraveṭhanacammaṃ jānāti ‘mayi lomā jātā’ti, nāpi lomā jānanti ‘mayaṃ sarīraveṭhanacamme jātā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti lomā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
នខា អង្គុលីនំ អគ្គេសុ ជាតា។ តត្ថ យថា កុមារកេសុ ទណ្ឌកេហិ មធុកដ្ឋិកេ វិជ្ឈិត្វា កីឡន្តេសុ ន ទណ្ឌកា ជានន្តិ ‘អម្ហេសុ មធុកដ្ឋិកា ឋបិតា’តិ, នាបិ មធុកដ្ឋិកា ជានន្តិ ‘មយំ ទណ្ឌកេសុ ឋបិតា’តិ, ឯវមេវ ន អង្គុលិយោ ជានន្តិ ‘អម្ហាកំ អគ្គេសុ នខា ជាតា’តិ, នាបិ នខា ជានន្តិ ‘មយំ អង្គុលីនំ អគ្គេសុ ជាតា’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ នខា នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Nakhā aṅgulīnaṃ aggesu jātā. Tattha yathā kumārakesu daṇḍakehi madhukaṭṭhike vijjhitvā kīḷantesu na daṇḍakā jānanti ‘amhesu madhukaṭṭhikā ṭhapitā’ti, nāpi madhukaṭṭhikā jānanti ‘mayaṃ daṇḍakesu ṭhapitā’ti, evameva na aṅguliyo jānanti ‘amhākaṃ aggesu nakhā jātā’ti, nāpi nakhā jānanti ‘mayaṃ aṅgulīnaṃ aggesu jātā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti nakhā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
ទន្តា ហនុកដ្ឋិកេសុ ជាតា។ តត្ថ យថា វឌ្ឍកីហិ បាសាណឧទុក្ខលេសុ កេនចិទេវ សិលេសជាតេន ពន្ធិត្វា ឋបិតថម្ភេសុ ន ឧទុក្ខលានិ ជានន្តិ ‘អម្ហេសុ ថម្ភា ឋិតា’តិ, នាបិ ថម្ភា ជានន្តិ ‘មយំ ឧទុក្ខលេសុ ឋិតា’តិ, ឯវមេវ ន ហនុកដ្ឋិកា ជានន្តិ ‘អម្ហេសុ ទន្តា ជាតា’តិ , នាបិ ទន្តា ជានន្តិ ‘មយំ ហនុកដ្ឋិកេសុ ជាតា’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ ទន្តា នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Dantā hanukaṭṭhikesu jātā. Tattha yathā vaḍḍhakīhi pāsāṇaudukkhalesu kenacideva silesajātena bandhitvā ṭhapitathambhesu na udukkhalāni jānanti ‘amhesu thambhā ṭhitā’ti, nāpi thambhā jānanti ‘mayaṃ udukkhalesu ṭhitā’ti, evameva na hanukaṭṭhikā jānanti ‘amhesu dantā jātā’ti , nāpi dantā jānanti ‘mayaṃ hanukaṭṭhikesu jātā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti dantā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
តចោ សកលសរីរំ បរិយោនន្ធិត្វា ឋិតោ។ តត្ថ យថា អល្លគោចម្មបរិយោនទ្ធាយ មហាវីណាយ ន មហាវីណា ជានាតិ ‘អហំ អល្លគោចម្មេន បរិយោនទ្ធា’តិ, នាបិ អល្លគោចម្មំ ជានាតិ ‘មយា មហាវីណា បរិយោទ្ធា’តិ, ឯវមេវ ន សរីរំ ជានាតិ ‘អហំ តចេន បរិយោនទ្ធ’ន្តិ, នាបិ តចោ ជានាតិ ‘មយា សរីរំ បរិយោនទ្ធន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ តចោ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Taco sakalasarīraṃ pariyonandhitvā ṭhito. Tattha yathā allagocammapariyonaddhāya mahāvīṇāya na mahāvīṇā jānāti ‘ahaṃ allagocammena pariyonaddhā’ti, nāpi allagocammaṃ jānāti ‘mayā mahāvīṇā pariyoddhā’ti, evameva na sarīraṃ jānāti ‘ahaṃ tacena pariyonaddha’nti, nāpi taco jānāti ‘mayā sarīraṃ pariyonaddhanti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti taco nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
មំសំ អដ្ឋិសង្ឃាដំ អនុលិម្បិត្វា ឋិតំ។ តត្ថ យថា មហាមត្តិកាយ លិត្តាយ ភិត្តិយា ន ភិត្តិ ជានាតិ ‘អហំ មហាមត្តិកាយ លិត្តា’តិ, នាបិ មហាមត្តិកា ជានាតិ ‘មយា មហាភិត្តិ លិត្តា’តិ, ឯវមេវ ន អដ្ឋិសង្ឃាដោ ជានាតិ ‘អហំ នវមំសបេសិសតប្បភេទេន មំសេន លិត្តោ’តិ, នាបិ មំសំ ជានាតិ ‘មយា អដ្ឋិសង្ឃាដោ លិត្តោ’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ មំសំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Maṃsaṃ aṭṭhisaṅghāṭaṃ anulimpitvā ṭhitaṃ. Tattha yathā mahāmattikāya littāya bhittiyā na bhitti jānāti ‘ahaṃ mahāmattikāya littā’ti, nāpi mahāmattikā jānāti ‘mayā mahābhitti littā’ti, evameva na aṭṭhisaṅghāṭo jānāti ‘ahaṃ navamaṃsapesisatappabhedena maṃsena litto’ti, nāpi maṃsaṃ jānāti ‘mayā aṭṭhisaṅghāṭo litto’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti maṃsaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
ន្ហារុ សរីរព្ភន្តរេ អដ្ឋីនិ អាពន្ធមានា ឋិតា។ តត្ថ យថា វល្លីហិ វិនទ្ធេសុ កុដ្ដទារូសុ ន កុដ្ដទារូនិ ជានន្តិ ‘មយំ វល្លីហិ វិនទ្ធានី’តិ, នាបិ វល្លិយោ ជានន្តិ ‘អម្ហេហិ កុដ្ដទារូនិ វិនទ្ធានី’តិ, ឯវមេវ ន អដ្ឋីនិ ជានន្តិ ‘មយំ ន្ហារូហិ អាពទ្ធានី’តិ, នាបិ ន្ហារូ ជានន្តិ ‘អម្ហេហិ អដ្ឋីនិ អាពទ្ធានី’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ ន្ហារុ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Nhāru sarīrabbhantare aṭṭhīni ābandhamānā ṭhitā. Tattha yathā vallīhi vinaddhesu kuṭṭadārūsu na kuṭṭadārūni jānanti ‘mayaṃ vallīhi vinaddhānī’ti, nāpi valliyo jānanti ‘amhehi kuṭṭadārūni vinaddhānī’ti, evameva na aṭṭhīni jānanti ‘mayaṃ nhārūhi ābaddhānī’ti, nāpi nhārū jānanti ‘amhehi aṭṭhīni ābaddhānī’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti nhāru nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
អដ្ឋីសុ បណ្ហិកដ្ឋិ គោប្ផកដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតំ។ គោប្ផកដ្ឋិ ជង្ឃដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតំ។ ជង្ឃដ្ឋិ ឩរុដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតំ។ ឩរុដ្ឋិ កដិដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតំ ។ កដិដ្ឋិ បិដ្ឋិកណ្ដកំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតំ។ បិដ្ឋិកណ្ដកោ គីវដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតោ។ គីវដ្ឋិ សីសដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតំ។ សីសដ្ឋិ គីវដ្ឋិកេ បតិដ្ឋិតំ។ គីវដ្ឋិ បិដ្ឋិកណ្ដកេ បតិដ្ឋិតំ។ បិដ្ឋិកណ្ដកោ កដិដ្ឋិម្ហិ បតិដ្ឋិតោ។ កដិដ្ឋិ ឩរុដ្ឋិកេ បតិដ្ឋិតំ។ ឩរុដ្ឋិ ជង្ឃដ្ឋិកេ បតិដ្ឋិតំ។ ជង្ឃដ្ឋិ គោប្ផកដ្ឋិកេ បតិដ្ឋិតំ។ គោប្ផកដ្ឋិ បណ្ហិកដ្ឋិកេ បតិដ្ឋិតំ។
Aṭṭhīsu paṇhikaṭṭhi gopphakaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Gopphakaṭṭhi jaṅghaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Jaṅghaṭṭhi ūruṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Ūruṭṭhi kaṭiṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ . Kaṭiṭṭhi piṭṭhikaṇṭakaṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Piṭṭhikaṇṭako gīvaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhito. Gīvaṭṭhi sīsaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhitaṃ. Sīsaṭṭhi gīvaṭṭhike patiṭṭhitaṃ. Gīvaṭṭhi piṭṭhikaṇṭake patiṭṭhitaṃ. Piṭṭhikaṇṭako kaṭiṭṭhimhi patiṭṭhito. Kaṭiṭṭhi ūruṭṭhike patiṭṭhitaṃ. Ūruṭṭhi jaṅghaṭṭhike patiṭṭhitaṃ. Jaṅghaṭṭhi gopphakaṭṭhike patiṭṭhitaṃ. Gopphakaṭṭhi paṇhikaṭṭhike patiṭṭhitaṃ.
តត្ថ យថា ឥដ្ឋកទារុគោមយាទិសញ្ចយេសុ ន ហេដ្ឋិមា ហេដ្ឋិមា ជានន្តិ ‘មយំ ឧបរិមេ ឧបរិមេ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតា’តិ, នាបិ ឧបរិមា ឧបរិមា ជានន្តិ ‘មយំ ហេដ្ឋិមេសុ ហេដ្ឋិមេសុ បតិដ្ឋិតា’តិ, ឯវមេវ ន បណ្ហិកដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ គោប្ផកដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិត’ន្តិ, ន គោប្ផកដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ ជង្ឃដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិត’ន្តិ, ន ជង្ឃដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ ឩរុដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិត’ន្តិ, ន ឩរុដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ កដិដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិត’ន្តិ, ន កដិដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ បិដ្ឋិកណ្ដកំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិត’ន្តិ, ន បិដ្ឋិកណ្ដកោ ជានាតិ ‘អហំ គីវដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតោ’តិ, ន គីវដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ សីសដ្ឋិំ ឧក្ខិបិត្វា ឋិត’ន្តិ, ន សីសដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ គីវដ្ឋិម្ហិ បតិដ្ឋិត’ន្តិ, ន គីវដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ បិដ្ឋិកណ្ដកេ បតិដ្ឋិត’ន្តិ, ន បិដ្ឋិកណ្ដកោ ជានាតិ ‘អហំ កដិដ្ឋិម្ហិ បតិដ្ឋិតោ’តិ, ន កដិដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ ឩរុដ្ឋិម្ហិ បតិដ្ឋិត’ន្តិ, ន ឩរុដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ ជង្ឃដ្ឋិម្ហិ បតិដ្ឋិត’ន្តិ, ន ជង្ឃដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ គោប្ផកដ្ឋិម្ហិ បតិដ្ឋិត’ន្តិ, ន គោប្ផកដ្ឋិ ជានាតិ ‘អហំ បណ្ហិកដ្ឋិម្ហិ បតិដ្ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ អដ្ឋិ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Tattha yathā iṭṭhakadārugomayādisañcayesu na heṭṭhimā heṭṭhimā jānanti ‘mayaṃ uparime uparime ukkhipitvā ṭhitā’ti, nāpi uparimā uparimā jānanti ‘mayaṃ heṭṭhimesu heṭṭhimesu patiṭṭhitā’ti, evameva na paṇhikaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ gopphakaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na gopphakaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ jaṅghaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na jaṅghaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ ūruṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na ūruṭṭhi jānāti ‘ahaṃ kaṭiṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na kaṭiṭṭhi jānāti ‘ahaṃ piṭṭhikaṇṭakaṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na piṭṭhikaṇṭako jānāti ‘ahaṃ gīvaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhito’ti, na gīvaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ sīsaṭṭhiṃ ukkhipitvā ṭhita’nti, na sīsaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ gīvaṭṭhimhi patiṭṭhita’nti, na gīvaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ piṭṭhikaṇṭake patiṭṭhita’nti, na piṭṭhikaṇṭako jānāti ‘ahaṃ kaṭiṭṭhimhi patiṭṭhito’ti, na kaṭiṭṭhi jānāti ‘ahaṃ ūruṭṭhimhi patiṭṭhita’nti, na ūruṭṭhi jānāti ‘ahaṃ jaṅghaṭṭhimhi patiṭṭhita’nti, na jaṅghaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ gopphakaṭṭhimhi patiṭṭhita’nti, na gopphakaṭṭhi jānāti ‘ahaṃ paṇhikaṭṭhimhi patiṭṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti aṭṭhi nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
អដ្ឋិមិញ្ជំ តេសំ តេសំ អដ្ឋីនំ អព្ភន្តរេ ឋិតំ។ តត្ថ យថា វេឡុបព្ពាទីនំ អន្តោ បក្ខិត្តេសុ សិន្នវេត្តគ្គាទីសុ ន វេឡុបព្ពាទីនិ ជានន្តិ ‘អម្ហេសុ វេត្តគ្គាទីនិ បក្ខិត្តានី’តិ, នាបិ វេត្តគ្គាទីនិ ជានន្តិ ‘មយំ វេឡុបព្ពាទីសុ ឋិតានីតិ, ឯវមេវ ន អដ្ឋីនិ ជានន្តិ ‘អម្ហាកំ អន្តោ អដ្ឋិមិញ្ជំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ អដ្ឋិមិញ្ជំ ជានាតិ ‘អហំ អដ្ឋីនំ អន្តោ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ អដ្ឋិមិញ្ជំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Aṭṭhimiñjaṃ tesaṃ tesaṃ aṭṭhīnaṃ abbhantare ṭhitaṃ. Tattha yathā veḷupabbādīnaṃ anto pakkhittesu sinnavettaggādīsu na veḷupabbādīni jānanti ‘amhesu vettaggādīni pakkhittānī’ti, nāpi vettaggādīni jānanti ‘mayaṃ veḷupabbādīsu ṭhitānīti, evameva na aṭṭhīni jānanti ‘amhākaṃ anto aṭṭhimiñjaṃ ṭhita’nti, nāpi aṭṭhimiñjaṃ jānāti ‘ahaṃ aṭṭhīnaṃ anto ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti aṭṭhimiñjaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
វក្កំ គលវាដកតោ និក្ខន្តេន ឯកមូលេន ថោកំ គន្ត្វា ទ្វិធា ភិន្នេន ថូលន្ហារុនា វិនិពទ្ធំ ហុត្វា ហទយមំសំ បរិក្ខិបិត្វា ឋិតំ។ តត្ថ យថា វណ្ដុបនិពទ្ធេ អម្ពផលទ្វយេ ន វណ្ដំ ជានាតិ ‘មយា អម្ពផលទ្វយំ ឧបនិពទ្ធ’ន្តិ, នាបិ អម្ពផលទ្វយំ ជានាតិ ‘អហំ វណ្ដេន ឧបនិពទ្ធ’ន្តិ, ឯវមេវ ន ថូលន្ហារុ ជានាតិ ‘មយា វក្កំ ឧបនិពទ្ធ’ន្តិ, នាបិ វក្កំ ជានាតិ ‘អហំ ថូលន្ហារុនា ឧបនិពទ្ធ’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ វក្កំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Vakkaṃ galavāṭakato nikkhantena ekamūlena thokaṃ gantvā dvidhā bhinnena thūlanhārunā vinibaddhaṃ hutvā hadayamaṃsaṃ parikkhipitvā ṭhitaṃ. Tattha yathā vaṇṭupanibaddhe ambaphaladvaye na vaṇṭaṃ jānāti ‘mayā ambaphaladvayaṃ upanibaddha’nti, nāpi ambaphaladvayaṃ jānāti ‘ahaṃ vaṇṭena upanibaddha’nti, evameva na thūlanhāru jānāti ‘mayā vakkaṃ upanibaddha’nti, nāpi vakkaṃ jānāti ‘ahaṃ thūlanhārunā upanibaddha’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti vakkaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
ហទយំ សរីរព្ភន្តរេ ឧរដ្ឋិបញ្ជរមជ្ឈំ និស្សាយ ឋិតំ។ តត្ថ យថា ជិណ្ណសន្ទមានិកបញ្ជរព្ភន្តរំ និស្សាយ ឋបិតាយ មំសបេសិយា ន ជិណ្ណសន្ទមានិកបញ្ជរព្ភន្តរំ ជានាតិ ‘មំ និស្សាយ មំសបេសិ ឋបិតា’តិ, នាបិ មំសបេសិ ជានាតិ ‘អហំ ជិណ្ណសន្ទមានិកបញ្ជរព្ភន្តរំ និស្សាយ ឋិតា’តិ, ឯវមេវ ន ឧរដ្ឋិបញ្ជរព្ភន្តរំ ជានាតិ ‘មំ និស្សាយ ហទយំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ ហទយំ ជានាតិ ‘អហំ ឧរដ្ឋិបញ្ជរព្ភន្តរំ និស្សាយ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ ហទយំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Hadayaṃ sarīrabbhantare uraṭṭhipañjaramajjhaṃ nissāya ṭhitaṃ. Tattha yathā jiṇṇasandamānikapañjarabbhantaraṃ nissāya ṭhapitāya maṃsapesiyā na jiṇṇasandamānikapañjarabbhantaraṃ jānāti ‘maṃ nissāya maṃsapesi ṭhapitā’ti, nāpi maṃsapesi jānāti ‘ahaṃ jiṇṇasandamānikapañjarabbhantaraṃ nissāya ṭhitā’ti, evameva na uraṭṭhipañjarabbhantaraṃ jānāti ‘maṃ nissāya hadayaṃ ṭhita’nti, nāpi hadayaṃ jānāti ‘ahaṃ uraṭṭhipañjarabbhantaraṃ nissāya ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti hadayaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
យកនំ អន្តោសរីរេ ទ្វិន្នំ ថនានំ អព្ភន្តរេ ទក្ខិណបស្សំ និស្សាយ ឋិតំ។ តត្ថ យថា ឧក្ខលិកបាលបស្សម្ហិ លគ្គេ យមកមំសបិណ្ឌេ ន ឧក្ខលិកបាលបស្សំ ជានាតិ ‘មយិ យមកមំសបិណ្ឌោ លគ្គោ’តិ, នាបិ យមកមំសបិណ្ឌោ ជានាតិ ‘អហំ ឧក្ខលិកបាលបស្សេ លគ្គោ’តិ, ឯវមេវ ន ថនានំ អព្ភន្តរេ ទក្ខិណបស្សំ ជានាតិ ‘មំ និស្សាយ យកនំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ យកនំ ជានាតិ ‘អហំ ថនានំ អព្ភន្តរេ ទក្ខិណបស្សំ និស្សាយ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ យកនំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Yakanaṃ antosarīre dvinnaṃ thanānaṃ abbhantare dakkhiṇapassaṃ nissāya ṭhitaṃ. Tattha yathā ukkhalikapālapassamhi lagge yamakamaṃsapiṇḍe na ukkhalikapālapassaṃ jānāti ‘mayi yamakamaṃsapiṇḍo laggo’ti, nāpi yamakamaṃsapiṇḍo jānāti ‘ahaṃ ukkhalikapālapasse laggo’ti, evameva na thanānaṃ abbhantare dakkhiṇapassaṃ jānāti ‘maṃ nissāya yakanaṃ ṭhita’nti, nāpi yakanaṃ jānāti ‘ahaṃ thanānaṃ abbhantare dakkhiṇapassaṃ nissāya ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti yakanaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
កិលោមកេសុ បដិច្ឆន្នកិលោមកំ ហទយញ្ច វក្កញ្ច បរិវារេត្វា ឋិតំ, អបដិច្ឆន្នកិលោមកំ សកលសរីរេ ចម្មស្ស ហេដ្ឋតោ មំសំ បរិយោនន្ធិត្វា ឋិតំ។ តត្ថ យថា បិលោតិកបលិវេឋិតេ មំសេ ន មំសំ ជានាតិ ‘អហំ បិលោតិកាយ បលិវេឋិត’ន្តិ, នាបិ បិលោតិកា ជានាតិ ‘មយា មំសំ បលិវេឋិត’ន្តិ, ឯវមេវ ន វក្កហទយានិ សកលសរីរេ មំសញ្ច ជានាតិ ‘អហំ កិលោមកេន បដិច្ឆន្ន’ន្តិ, នាបិ កិលោមកំ ជានាតិ ‘មយា វក្កហទយានិ សកលសរីរេ មំសញ្ច បដិច្ឆន្ន’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ កិលោមកំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Kilomakesu paṭicchannakilomakaṃ hadayañca vakkañca parivāretvā ṭhitaṃ, apaṭicchannakilomakaṃ sakalasarīre cammassa heṭṭhato maṃsaṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ. Tattha yathā pilotikapaliveṭhite maṃse na maṃsaṃ jānāti ‘ahaṃ pilotikāya paliveṭhita’nti, nāpi pilotikā jānāti ‘mayā maṃsaṃ paliveṭhita’nti, evameva na vakkahadayāni sakalasarīre maṃsañca jānāti ‘ahaṃ kilomakena paṭicchanna’nti, nāpi kilomakaṃ jānāti ‘mayā vakkahadayāni sakalasarīre maṃsañca paṭicchanna’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti kilomakaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
បិហកំ ហទយស្ស វាមបស្សេ ឧទរបដលស្ស មត្ថកបស្សំ និស្សាយ ឋិតំ។ តត្ថ យថា កោដ្ឋកមត្ថកបស្សំ និស្សាយ ឋិតាយ គោមយបិណ្ឌិយា ន កោដ្ឋកមត្ថកបស្សំ ជានាតិ ‘គោមយបិណ្ឌិ មំ និស្សាយ ឋិតា’តិ, នាបិ គោមយបិណ្ឌិ ជានាតិ ‘អហំ កោដ្ឋកមត្ថកបស្សំ និស្សាយ ឋិតា’តិ, ឯវមេវ ន ឧទរបដលស្ស មត្ថកបស្សំ ជានាតិ ‘បិហកំ មំ និស្សាយ ឋិត’ន្តិ, នាបិ បិហកំ ជានាតិ ‘អហំ ឧទរបដលស្ស មត្ថកបស្សំ និស្សាយ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ បិហកំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Pihakaṃ hadayassa vāmapasse udarapaṭalassa matthakapassaṃ nissāya ṭhitaṃ. Tattha yathā koṭṭhakamatthakapassaṃ nissāya ṭhitāya gomayapiṇḍiyā na koṭṭhakamatthakapassaṃ jānāti ‘gomayapiṇḍi maṃ nissāya ṭhitā’ti, nāpi gomayapiṇḍi jānāti ‘ahaṃ koṭṭhakamatthakapassaṃ nissāya ṭhitā’ti, evameva na udarapaṭalassa matthakapassaṃ jānāti ‘pihakaṃ maṃ nissāya ṭhita’nti, nāpi pihakaṃ jānāti ‘ahaṃ udarapaṭalassa matthakapassaṃ nissāya ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti pihakaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
បប្ផាសំ សរីរព្ភន្តរេ ទ្វិន្នំ ថនានំ អព្ភន្តរេ ហទយញ្ច យកនញ្ច ឧបរិឆាទេត្វា ឱលម្ពន្តំ ឋិតំ។ តត្ថ យថា ជិណ្ណកោដ្ឋព្ភន្តរេ ឱលម្ពមានេ សកុណកុលាវកេ ន ជិណ្ណកោដ្ឋព្ភន្តរំ ជានាតិ ‘មយិ សកុណកុលាវកោ ឱលម្ពមានោ ឋិតោ’តិ, នាបិ សកុណកុលាវកោ ជានាតិ ‘អហំ ជិណ្ណកោដ្ឋព្ភន្តរេ ឱលម្ពមានោ ឋិតោ’តិ , ឯវមេវ ន សរីរព្ភន្តរំ ជានាតិ ‘មយិ បប្ផាសំ ឱលម្ពមានំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ បប្ផាសំ ជានាតិ ‘អហំ ឯវរូបេ សរីរព្ភន្តរេ ឱលម្ពមានំ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ បប្ផាសំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Papphāsaṃ sarīrabbhantare dvinnaṃ thanānaṃ abbhantare hadayañca yakanañca uparichādetvā olambantaṃ ṭhitaṃ. Tattha yathā jiṇṇakoṭṭhabbhantare olambamāne sakuṇakulāvake na jiṇṇakoṭṭhabbhantaraṃ jānāti ‘mayi sakuṇakulāvako olambamāno ṭhito’ti, nāpi sakuṇakulāvako jānāti ‘ahaṃ jiṇṇakoṭṭhabbhantare olambamāno ṭhito’ti , evameva na sarīrabbhantaraṃ jānāti ‘mayi papphāsaṃ olambamānaṃ ṭhita’nti, nāpi papphāsaṃ jānāti ‘ahaṃ evarūpe sarīrabbhantare olambamānaṃ ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti papphāsaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
អន្តំ គលវាដកតោ ករីសមគ្គបរិយន្តេ សរីរព្ភន្តរេ ឋិតំ។ តត្ថ យថា លោហិតទោណិកាយ ឱភុជិត្វា ឋបិតេ ឆិន្នសីសធមនិកឡេវរេ ន លោហិតទោណិ ជានាតិ ‘មយិ ធមនិកឡេវរំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ ធមនិកឡេវរំ ជានាតិ ‘អហំ លោហិតទោណិកាយំ ឋិត’ន្តិ, ឯវមេវ ន សរីរព្ភន្តរំ ជានាតិ ‘មយិ អន្តំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ អន្តំ ជានាតិ ‘អហំ សរីរព្ភន្តរេ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ អន្តំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Antaṃ galavāṭakato karīsamaggapariyante sarīrabbhantare ṭhitaṃ. Tattha yathā lohitadoṇikāya obhujitvā ṭhapite chinnasīsadhamanikaḷevare na lohitadoṇi jānāti ‘mayi dhamanikaḷevaraṃ ṭhita’nti, nāpi dhamanikaḷevaraṃ jānāti ‘ahaṃ lohitadoṇikāyaṃ ṭhita’nti, evameva na sarīrabbhantaraṃ jānāti ‘mayi antaṃ ṭhita’nti, nāpi antaṃ jānāti ‘ahaṃ sarīrabbhantare ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti antaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
អន្តគុណំ អន្តន្តរេ ឯកវីសតិ អន្តភោគេ ពន្ធិត្វា ឋិតំ។ តត្ថ យថា បាទបុញ្ឆនរជ្ជុមណ្ឌលកំ សិព្ពេត្វា ឋិតេសុ រជ្ជុកេសុ ន បាទបុញ្ឆនរជ្ជុមណ្ឌលកំ ជានាតិ ‘រជ្ជុកា មំ សិព្ពេត្វា ឋិតា’តិ, នាបិ រជ្ជុកា ជានន្តិ ‘មយំ បាទបុញ្ឆនរជ្ជុមណ្ឌលកំ សិព្ពេត្វា ឋិតា’តិ, ឯវមេវ ន អន្តំ ជានាតិ ‘អន្តគុណំ មំ អាពន្ធិត្វា ឋិត’ន្តិ, នាបិ អន្តគុណំ ជានាតិ ‘អហំ អន្តំ ពន្ធិត្វា ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ អន្តគុណំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Antaguṇaṃ antantare ekavīsati antabhoge bandhitvā ṭhitaṃ. Tattha yathā pādapuñchanarajjumaṇḍalakaṃ sibbetvā ṭhitesu rajjukesu na pādapuñchanarajjumaṇḍalakaṃ jānāti ‘rajjukā maṃ sibbetvā ṭhitā’ti, nāpi rajjukā jānanti ‘mayaṃ pādapuñchanarajjumaṇḍalakaṃ sibbetvā ṭhitā’ti, evameva na antaṃ jānāti ‘antaguṇaṃ maṃ ābandhitvā ṭhita’nti, nāpi antaguṇaṃ jānāti ‘ahaṃ antaṃ bandhitvā ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti antaguṇaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
ឧទរិយំ ឧទរេ ឋិតំ អសិតបីតខាយិតសាយិតំ។ តត្ថ យថា សុវានទោណិយំ ឋិតេ សុវានវមថុម្ហិ ន សុវានទោណិ ជានាតិ ‘មយិ សុវានវមថុ ឋិតោ’តិ, នាបិ សុវានវមថុ ជានាតិ ‘អហំ សុវានទោណិយំ ឋិតោ’តិ, ឯវមេវ ន ឧទរំ ជានាតិ ‘មយិ ឧទរិយំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ ឧទរិយំ ជានាតិ ‘អហំ ឧទរេ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ ឧទរិយំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Udariyaṃ udare ṭhitaṃ asitapītakhāyitasāyitaṃ. Tattha yathā suvānadoṇiyaṃ ṭhite suvānavamathumhi na suvānadoṇi jānāti ‘mayi suvānavamathu ṭhito’ti, nāpi suvānavamathu jānāti ‘ahaṃ suvānadoṇiyaṃ ṭhito’ti, evameva na udaraṃ jānāti ‘mayi udariyaṃ ṭhita’nti, nāpi udariyaṃ jānāti ‘ahaṃ udare ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti udariyaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
ករីសំ បក្កាសយសង្ខាតេ អដ្ឋង្គុលវេឡុបព្ពសទិសេ អន្តបរិយោសានេ ឋិតំ។ តត្ថ យថា វេឡុបព្ពេ ឱមទ្ទិត្វា បក្ខិត្តាយ សណ្ហបណ្ឌុមត្តិកាយ ន វេឡុបព្ពំ ជានាតិ ‘មយិ បណ្ឌុមត្តិកា ឋិតា’តិ, នាបិ បណ្ឌុមត្តិកា ជានាតិ ‘អហំ វេឡុបព្ពេ ឋិតា’តិ, ឯវមេវ ន បក្កាសយោ ជានាតិ ‘មយិ ករីសំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ ករីសំ ជានាតិ ‘អហំ បក្កាសយេ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ ករីសំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Karīsaṃ pakkāsayasaṅkhāte aṭṭhaṅgulaveḷupabbasadise antapariyosāne ṭhitaṃ. Tattha yathā veḷupabbe omadditvā pakkhittāya saṇhapaṇḍumattikāya na veḷupabbaṃ jānāti ‘mayi paṇḍumattikā ṭhitā’ti, nāpi paṇḍumattikā jānāti ‘ahaṃ veḷupabbe ṭhitā’ti, evameva na pakkāsayo jānāti ‘mayi karīsaṃ ṭhita’nti, nāpi karīsaṃ jānāti ‘ahaṃ pakkāsaye ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti karīsaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
មត្ថលុង្គំ សីសកដាហព្ភន្តរេ ឋិតំ។ តត្ថ យថា បុរាណលាពុកដាហេ បក្ខិត្តាយ បិដ្ឋបិណ្ឌិយា ន លាពុកដាហំ ជានាតិ ‘មយិ បិដ្ឋបិណ្ឌិ ឋិតា’តិ, នាបិ បិដ្ឋបិណ្ឌិ ជានាតិ ‘អហំ លាពុកដាហេ ឋិតា’តិ, ឯវមេវ ន សីសកដាហព្ភន្តរំ ជានាតិ ‘មយិ មត្ថលុង្គំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ មត្ថលុង្គំ ជានាតិ ‘អហំ សីសកដាហព្ភន្តរេ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ មត្ថលុង្គំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ ថទ្ធោ បថវីធាតូតិ។
Matthaluṅgaṃ sīsakaṭāhabbhantare ṭhitaṃ. Tattha yathā purāṇalābukaṭāhe pakkhittāya piṭṭhapiṇḍiyā na lābukaṭāhaṃ jānāti ‘mayi piṭṭhapiṇḍi ṭhitā’ti, nāpi piṭṭhapiṇḍi jānāti ‘ahaṃ lābukaṭāhe ṭhitā’ti, evameva na sīsakaṭāhabbhantaraṃ jānāti ‘mayi matthaluṅgaṃ ṭhita’nti, nāpi matthaluṅgaṃ jānāti ‘ahaṃ sīsakaṭāhabbhantare ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti matthaluṅgaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātūti.
យំ វា បនញ្ញម្បីតិ ឥមិនា អាបោកោដ្ឋាសាទីសុ តីសុ អនុគតំ បថវីធាតុំ លក្ខណវសេន យេវាបនកំ បថវិំ កត្វា ទស្សេតិ។
Yaṃvā panaññampīti iminā āpokoṭṭhāsādīsu tīsu anugataṃ pathavīdhātuṃ lakkhaṇavasena yevāpanakaṃ pathaviṃ katvā dasseti.
ពាហិរបថវីធាតុនិទ្ទេសេ អយោតិ កាឡលោហំ។ លោហន្តិ ជាតិលោហំ, វិជាតិលោហំ, កិត្តិមលោហំ, បិសាចលោហន្តិ ចតុព្ពិធំ។ តត្ថ អយោ, សជ្ឈុ, សុវណ្ណំ, តិបុ, សីសំ, តម្ពលោហំ, វេកន្តកន្តិ ឥមានិ សត្ត ជាតិលោហានិ នាម។ នាគនាសិកលោហំ វិជាតិលោហំ នាម។ កំសលោហំ, វដ្ដលោហំ, អារកូដន្តិ តីណិ កិត្តិមលោហានិ នាម។ មោរក្ខកំ, បុថុកំ, មលិនកំ, ចបលកំ, សេលកំ, អាដកំ, ភល្លកំ, ទូសិលោហន្តិ អដ្ឋ បិសាចលោហានិ នាម។ តេសុ បញ្ច ជាតិលោហានិ បាឡិយំ វិសុំ វុត្តានេវ។ តម្ពលោហំ, វេកន្តកលោហន្តិ ឥមេហិ បន ទ្វីហិ ជាតិលោហេហិ សទ្ធិំ សេសំ សព្ពម្បិ ឥធ លោហន្តិ វេទិតព្ពំ។
Bāhirapathavīdhātuniddese ayoti kāḷalohaṃ. Lohanti jātilohaṃ, vijātilohaṃ, kittimalohaṃ, pisācalohanti catubbidhaṃ. Tattha ayo, sajjhu, suvaṇṇaṃ, tipu, sīsaṃ, tambalohaṃ, vekantakanti imāni satta jātilohāni nāma. Nāganāsikalohaṃ vijātilohaṃ nāma. Kaṃsalohaṃ, vaṭṭalohaṃ, ārakūṭanti tīṇi kittimalohāni nāma. Morakkhakaṃ, puthukaṃ, malinakaṃ, capalakaṃ, selakaṃ, āṭakaṃ, bhallakaṃ, dūsilohanti aṭṭha pisācalohāni nāma. Tesu pañca jātilohāni pāḷiyaṃ visuṃ vuttāneva. Tambalohaṃ, vekantakalohanti imehi pana dvīhi jātilohehi saddhiṃ sesaṃ sabbampi idha lohanti veditabbaṃ.
តិបូតិ សេតតិបុ។ សីសន្តិ កាឡតិបុ។ សជ្ឈូតិ រជតំ។ មុត្តាតិ សាមុទ្ទិកមុត្តា។ មណីតិ ឋបេត្វា បាឡិអាគតេ វេឡុរិយាទយោ សេសោ ជោតិរសាទិភេទោ សព្ពោបិ មណិ។ វេឡុរិយោតិ វំសវណ្ណមណិ។ សង្ខោតិ សាមុទ្ទិកសង្ខោ។ សិលាតិ កាឡសិលា, បណ្ឌុសិលា, សេតសិលាតិអាទិភេទា សព្ពាបិ សិលា។ បវាឡន្តិ បវាឡមេវ។ រជតន្តិ កហាបណោ។ ជាតរូបន្តិ សុវណ្ណំ។ លោហិតង្កោតិ រត្តមណិ។ មសារគល្លន្តិ កពរមណិ។ តិណាទីសុ ពហិសារា អន្តមសោ នាឡិកេរាទយោបិ តិណំ នាម។ អន្តោសារំ អន្តមសោ ទារុខណ្ឌម្បិ កដ្ឋំ នាម។ សក្ខរាតិ មុគ្គមត្តតោ យាវ មុដ្ឋិប្បមាណា មរុម្ពា សក្ខរា នាម។ មុគ្គមត្តតោ បន ហេដ្ឋា វាលិកាតិ វុច្ចតិ។ កឋលន្តិ យំ កិញ្ចិ កបាលំ។ ភូមីតិ បថវី។ បាសាណោតិ អន្តោមុដ្ឋិយំ អសណ្ឋហនតោ បដ្ឋាយ ហត្ថិប្បមាណំ អសម្បត្តោ បាសាណោ នាម។ ហត្ថិប្បមាណតោ បដ្ឋាយ បន ឧបរិ បព្ពតោ នាម។ យំ វា បនាតិ ឥមិនា តាលដ្ឋិ-នាឡិកេរ-ផលាទិភេទំ សេសបថវិំ គណ្ហាតិ។ យា ច អជ្ឈត្តិកា បថវីធាតុ យា ច ពាហិរាតិ ឥមិនា ទ្វេបិ បថវីធាតុយោ កក្ខឡដ្ឋេន លក្ខណតោ ឯកា បថវីធាតុ ឯវាតិ ទស្សេតិ។
Tipūti setatipu. Sīsanti kāḷatipu. Sajjhūti rajataṃ. Muttāti sāmuddikamuttā. Maṇīti ṭhapetvā pāḷiāgate veḷuriyādayo seso jotirasādibhedo sabbopi maṇi. Veḷuriyoti vaṃsavaṇṇamaṇi. Saṅkhoti sāmuddikasaṅkho. Silāti kāḷasilā, paṇḍusilā, setasilātiādibhedā sabbāpi silā. Pavāḷanti pavāḷameva. Rajatanti kahāpaṇo. Jātarūpanti suvaṇṇaṃ. Lohitaṅkoti rattamaṇi. Masāragallanti kabaramaṇi. Tiṇādīsu bahisārā antamaso nāḷikerādayopi tiṇaṃ nāma. Antosāraṃ antamaso dārukhaṇḍampi kaṭṭhaṃ nāma. Sakkharāti muggamattato yāva muṭṭhippamāṇā marumbā sakkharā nāma. Muggamattato pana heṭṭhā vālikāti vuccati. Kaṭhalanti yaṃ kiñci kapālaṃ. Bhūmīti pathavī. Pāsāṇoti antomuṭṭhiyaṃ asaṇṭhahanato paṭṭhāya hatthippamāṇaṃ asampatto pāsāṇo nāma. Hatthippamāṇato paṭṭhāya pana upari pabbato nāma. Yaṃ vā panāti iminā tālaṭṭhi-nāḷikera-phalādibhedaṃ sesapathaviṃ gaṇhāti. Yā ca ajjhattikā pathavīdhātu yā ca bāhirāti iminā dvepi pathavīdhātuyo kakkhaḷaṭṭhena lakkhaṇato ekā pathavīdhātu evāti dasseti.
១៧៤. អាបោធាតុនិទ្ទេសាទីសុ ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។ អាបោ អាបោគតន្តិអាទីសុ អាពន្ធនវសេន អាបោ។ តទេវ អាបោសភាវំ គតត្តា អាបោគតំ នាម។ ស្នេហវសេន ស្នេហោ។ សោយេវ ស្នេហសភាវំ គតត្តា ស្នេហគតំ នាម។ ពន្ធនត្តំ រូបស្សាតិ អវិនិព្ភោគរូបស្ស ពន្ធនភាវោ។ បិត្តំ សេម្ហន្តិអាទីនិបិ វណ្ណសណ្ឋានទិសោកាសបរិច្ឆេទវសេន បរិគ្គហេត្វា ធាតុវសេនេវ មនសិកាតព្ពានិ។
174. Āpodhātuniddesādīsu heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Āpo āpogatantiādīsu ābandhanavasena āpo. Tadeva āposabhāvaṃ gatattā āpogataṃ nāma. Snehavasena sneho. Soyeva snehasabhāvaṃ gatattā snehagataṃ nāma. Bandhanattaṃ rūpassāti avinibbhogarūpassa bandhanabhāvo. Pittaṃ semhantiādīnipi vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena pariggahetvā dhātuvaseneva manasikātabbāni.
តត្រាយំ នយោ – បិត្តេសុ ហិ អពទ្ធបិត្តំ ជីវិតិន្ទ្រិយបដិពទ្ធំ សកលសរីរំ ព្យាបេត្វា ឋិតំ, ពទ្ធបិត្តំ បិត្តកោសកេ ឋិតំ។ តត្ថ យថា បូវំ ព្យាបេត្វា ឋិតេ តេលេ ន បូវំ ជានាតិ ‘តេលំ មំ ព្យាបេត្វា ឋិត’ន្តិ, នាបិ តេលំ ជានាតិ ‘អហំ បូវំ ព្យាបេត្វា ឋិត’ន្តិ, ឯវមេវ ន សរីរំ ជានាតិ ‘អពទ្ធបិត្តំ មំ ព្យាបេត្វា ឋិត’ន្តិ, នាបិ អពទ្ធបិត្តំ ជានាតិ ‘អហំ សរីរំ ព្យាបេត្វា ឋិត’ន្តិ។ យថា ច វស្សោទកេន បុណ្ណេ កោសាតកីកោសកេ ន កោសាតកីកោសកោ ជានាតិ ‘មយិ វស្សោទកំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ វស្សោទកំ ជានាតិ ‘អហំ កោសាតកីកោសកេ ឋិត’ន្តិ, ឯវមេវ ន បិត្តកោសកោ ជានាតិ មយិ ពទ្ធបិត្តំ ឋិតន្តិ, នាបិ ពទ្ធបិត្តំ ជានាតិ ‘អហំ បិត្តកោសកេ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ បិត្តំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Tatrāyaṃ nayo – pittesu hi abaddhapittaṃ jīvitindriyapaṭibaddhaṃ sakalasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ, baddhapittaṃ pittakosake ṭhitaṃ. Tattha yathā pūvaṃ byāpetvā ṭhite tele na pūvaṃ jānāti ‘telaṃ maṃ byāpetvā ṭhita’nti, nāpi telaṃ jānāti ‘ahaṃ pūvaṃ byāpetvā ṭhita’nti, evameva na sarīraṃ jānāti ‘abaddhapittaṃ maṃ byāpetvā ṭhita’nti, nāpi abaddhapittaṃ jānāti ‘ahaṃ sarīraṃ byāpetvā ṭhita’nti. Yathā ca vassodakena puṇṇe kosātakīkosake na kosātakīkosako jānāti ‘mayi vassodakaṃ ṭhita’nti, nāpi vassodakaṃ jānāti ‘ahaṃ kosātakīkosake ṭhita’nti, evameva na pittakosako jānāti mayi baddhapittaṃ ṭhitanti, nāpi baddhapittaṃ jānāti ‘ahaṃ pittakosake ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti pittaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
សេម្ហំ ឯកបត្ថបូរប្បមាណំ ឧទរបដលេ ឋិតំ។ តត្ថ យថា ឧបរិ សញ្ជាតផេណបដលាយ ចន្ទនិកាយ ន ចន្ទនិកា ជានាតិ ‘មយិ ផេណបដលំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ ផេណបដលំ ជានាតិ ‘អហំ ចន្ទនិកាយ ឋិត’ន្តិ, ឯវមេវ ន ឧទរបដលំ ជានាតិ ‘មយិ សេម្ហំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ សេម្ហំ ជានាតិ ‘អហំ ឧទរបដលេ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ សេម្ហំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Semhaṃ ekapatthapūrappamāṇaṃ udarapaṭale ṭhitaṃ. Tattha yathā upari sañjātapheṇapaṭalāya candanikāya na candanikā jānāti ‘mayi pheṇapaṭalaṃ ṭhita’nti, nāpi pheṇapaṭalaṃ jānāti ‘ahaṃ candanikāya ṭhita’nti, evameva na udarapaṭalaṃ jānāti ‘mayi semhaṃ ṭhita’nti, nāpi semhaṃ jānāti ‘ahaṃ udarapaṭale ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti semhaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
បុព្ពោ អនិពទ្ធោកាសោ, យត្ថ យត្ថេវ ខាណុកណ្ដកប្បហរណអគ្គិជាលាទីហិ អភិហដេ សរីរប្បទេសេ លោហិតំ សណ្ឋហិត្វា បច្ចតិ, គណ្ឌបីឡកាទយោ វា ឧប្បជ្ជន្តិ, តត្ថ តត្ថេវ តិដ្ឋតិ។ តត្ថ យថា ផរសុប្បហារាទិវសេន បគ្ឃរិតនិយាសេ រុក្ខេ ន រុក្ខស្ស ផរសុប្បហារាទិប្បទេសា ជានន្តិ ‘អម្ហេសុ និយ្យាសោ ឋិតោ’តិ, នាបិ និយ្យាសោ ជានាតិ ‘អហំ រុក្ខស្ស ផរសុប្បហារាទិប្បទេសេសុ ឋិតោ’តិ, ឯវមេវ ន សរីរស្ស ខាណុកណ្ដកាទីហិ អភិហដប្បទេសា ជានន្តិ ‘អម្ហេសុ បុព្ពោ ឋិតោ’តិ, នាបិ បុព្ពោ ជានាតិ ‘អហំ តេសុ បទេសេសុ ឋិតោ’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ បុព្ពោ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Pubbo anibaddhokāso, yattha yattheva khāṇukaṇṭakappaharaṇaaggijālādīhi abhihaṭe sarīrappadese lohitaṃ saṇṭhahitvā paccati, gaṇḍapīḷakādayo vā uppajjanti, tattha tattheva tiṭṭhati. Tattha yathā pharasuppahārādivasena paggharitaniyāse rukkhe na rukkhassa pharasuppahārādippadesā jānanti ‘amhesu niyyāso ṭhito’ti, nāpi niyyāso jānāti ‘ahaṃ rukkhassa pharasuppahārādippadesesu ṭhito’ti, evameva na sarīrassa khāṇukaṇṭakādīhi abhihaṭappadesā jānanti ‘amhesu pubbo ṭhito’ti, nāpi pubbo jānāti ‘ahaṃ tesu padesesu ṭhito’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti pubbo nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
លោហិតេសុ សំសរណលោហិតំ អពទ្ធបិត្តំ វិយ សកលសរីរំ ព្យាបេត្វា ឋិតំ។ សន្និចិតលោហិតំ យកនដ្ឋានស្ស ហេដ្ឋាភាគំ បូរេត្វា ឯកបត្តបូរណប្បមាណំ វក្កហទយយកនបប្ផាសានិ តេមេន្តំ ឋិតំ។ តត្ថ សំសរណលោហិតេ អពទ្ធបិត្តសទិសោវ វិនិច្ឆយោ។ ឥតរំ បន យថា ជជ្ជរកបាលដ្ឋេ ឧទកេ ហេដ្ឋា លេឌ្ឌុខណ្ឌានិ តេមយមានេ ន លេឌ្ឌុខណ្ឌានិ ជានន្តិ ‘មយំ ឧទកេន តេមិយមានា ឋិតា’តិ, នាបិ ឧទកំ ជានាតិ ‘អហំ លេឌ្ឌុខណ្ឌានិ តេមេមី’តិ, ឯវមេវ ន យកនស្ស ហេដ្ឋាភាគដ្ឋានំ វក្កាទីនិ វា ជានន្តិ ‘មយិ លោហិតំ ឋិតំ, អម្ហេ វា តេមយមានំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ លោហិតំ ជានាតិ ‘អហំ យកនស្ស ហេដ្ឋាភាគំ បូរេត្វា វក្កាទីនិ តេមយមានំ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ លោហិតំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Lohitesu saṃsaraṇalohitaṃ abaddhapittaṃ viya sakalasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ. Sannicitalohitaṃ yakanaṭṭhānassa heṭṭhābhāgaṃ pūretvā ekapattapūraṇappamāṇaṃ vakkahadayayakanapapphāsāni tementaṃ ṭhitaṃ. Tattha saṃsaraṇalohite abaddhapittasadisova vinicchayo. Itaraṃ pana yathā jajjarakapālaṭṭhe udake heṭṭhā leḍḍukhaṇḍāni temayamāne na leḍḍukhaṇḍāni jānanti ‘mayaṃ udakena temiyamānā ṭhitā’ti, nāpi udakaṃ jānāti ‘ahaṃ leḍḍukhaṇḍāni tememī’ti, evameva na yakanassa heṭṭhābhāgaṭṭhānaṃ vakkādīni vā jānanti ‘mayi lohitaṃ ṭhitaṃ, amhe vā temayamānaṃ ṭhita’nti, nāpi lohitaṃ jānāti ‘ahaṃ yakanassa heṭṭhābhāgaṃ pūretvā vakkādīni temayamānaṃ ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti lohitaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
សេទោ អគ្គិសន្តាបាទិកាលេសុ កេសលោមកូបវិវរានិ បូរេត្វា តិដ្ឋតិ ចេវ បគ្ឃរតិ ច។ តត្ថ យថា ឧទកា អព្ពូឡ្ហមត្តេសុ ភិសមុឡាលកុមុទនាឡកលាបេសុ ន ភិសាទិកលាបវិវរានិ ជានន្តិ ‘អម្ហេហិ ឧទកំ បគ្ឃរតី’តិ, នាបិ ភិសាទិកលាបវិវរេហិ បគ្ឃរន្តំ ឧទកំ ជានាតិ ‘អហំ ភិសាទិកលាបវិវរេហិ បគ្ឃរាមី’តិ, ឯវមេវ ន កេសលោមកូបវិវរានិ ជានន្តិ ‘អម្ហេហិ សេទោ បគ្ឃរតី’តិ, នាបិ សេទោ ជានាតិ ‘អហំ កេសលោមកូបវិវរេហិ បគ្ឃរាមី’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ សេទោ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Sedo aggisantāpādikālesu kesalomakūpavivarāni pūretvā tiṭṭhati ceva paggharati ca. Tattha yathā udakā abbūḷhamattesu bhisamuḷālakumudanāḷakalāpesu na bhisādikalāpavivarāni jānanti ‘amhehi udakaṃ paggharatī’ti, nāpi bhisādikalāpavivarehi paggharantaṃ udakaṃ jānāti ‘ahaṃ bhisādikalāpavivarehi paggharāmī’ti, evameva na kesalomakūpavivarāni jānanti ‘amhehi sedo paggharatī’ti, nāpi sedo jānāti ‘ahaṃ kesalomakūpavivarehi paggharāmī’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti sedo nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
មេទោ ថូលស្ស សកលសរីរំ ផរិត្វា កិសស្ស ជង្ឃមំសាទីនិ និស្សាយ ឋិតោ បត្ថិន្នស្នេហោ។ តត្ថ យថា ហលិទ្ទិបិលោតិកបដិច្ឆន្នេ មំសបុញ្ជេ ន មំសបុញ្ជោ ជានាតិ ‘មំ និស្សាយ ហលិទ្ទិបិលោតិកា ឋិតា’តិ, នាបិ ហលិទ្ទិបិលោតិកា ជានាតិ ‘អហំ មំសបុញ្ជំ និស្សាយ ឋិតា’តិ, ឯវមេវ ន សកលសរីរេ ជង្ឃាទីសុ វា មំសំ ជានាតិ ‘មំ និស្សាយ មេទោ ឋិតោ’តិ, នាបិ មេទោ ជានាតិ ‘អហំ សកលសរីរេ ជង្ឃាទីសុ វា មំសំ និស្សាយ ឋិតោ’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ មេទោ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ បត្ថិន្នស្នេហោ បត្ថិន្នយូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Medo thūlassa sakalasarīraṃ pharitvā kisassa jaṅghamaṃsādīni nissāya ṭhito patthinnasneho. Tattha yathā haliddipilotikapaṭicchanne maṃsapuñje na maṃsapuñjo jānāti ‘maṃ nissāya haliddipilotikā ṭhitā’ti, nāpi haliddipilotikā jānāti ‘ahaṃ maṃsapuñjaṃ nissāya ṭhitā’ti, evameva na sakalasarīre jaṅghādīsu vā maṃsaṃ jānāti ‘maṃ nissāya medo ṭhito’ti, nāpi medo jānāti ‘ahaṃ sakalasarīre jaṅghādīsu vā maṃsaṃ nissāya ṭhito’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti medo nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto patthinnasneho patthinnayūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
អស្សុ យទា សញ្ជាយតិ តទា អក្ខិកូបកេ បូរេត្វា តិដ្ឋតិ វា បគ្ឃរតិ វា។ តត្ថ យថា ឧទកបុណ្ណេសុ តរុណតាលដ្ឋិកូបកេសុ ន តរុណតាលដ្ឋិកូបកា ជានន្តិ ‘អម្ហេសុ ឧទកំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ ឧទកំ ជានាតិ ‘អហំ តរុណតាលដ្ឋិកូបកេសុ ឋិត’ន្តិ, ឯវមេវ ន អក្ខិកូបកា ជានន្តិ ‘អម្ហេសុ អស្សុ ឋិត’ន្តិ, នាបិ អស្សុ ជានាតិ ‘អហំ អក្ខិកូបកេសុ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ អស្សុ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Assu yadā sañjāyati tadā akkhikūpake pūretvā tiṭṭhati vā paggharati vā. Tattha yathā udakapuṇṇesu taruṇatālaṭṭhikūpakesu na taruṇatālaṭṭhikūpakā jānanti ‘amhesu udakaṃ ṭhita’nti, nāpi udakaṃ jānāti ‘ahaṃ taruṇatālaṭṭhikūpakesu ṭhita’nti, evameva na akkhikūpakā jānanti ‘amhesu assu ṭhita’nti, nāpi assu jānāti ‘ahaṃ akkhikūpakesu ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti assu nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
វសា អគ្គិសន្តាបាទិកាលេ ហត្ថតលហត្ថបិដ្ឋិបាទតលបាទបិដ្ឋិនាសបុដនលាដអំសកូដេសុ ឋិតវិលីនស្នេហោ។ តត្ថ យថា បក្ខិត្តតេលេ អាចាមេ ន អាចាមោ ជានាតិ ‘មំ តេលំ អជ្ឈោត្ថរិត្វា ឋិត’ន្តិ, នាបិ តេលំ ជានាតិ ‘អហំ អាចាមំ អជ្ឈោត្ថរិត្វា ឋិត’ន្តិ, ឯវមេវ ន ហត្ថតលាទិប្បទេសោ ជានាតិ ‘មំ វសា អជ្ឈោត្ថរិត្វា ឋិតា’តិ, នាបិ វសា ជានាតិ ‘អហំ ហត្ថតលាទិប្បទេសេ អជ្ឈោត្ថរិត្វា ឋិតា’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ វសា នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Vasā aggisantāpādikāle hatthatalahatthapiṭṭhipādatalapādapiṭṭhināsapuṭanalāṭaaṃsakūṭesu ṭhitavilīnasneho. Tattha yathā pakkhittatele ācāme na ācāmo jānāti ‘maṃ telaṃ ajjhottharitvā ṭhita’nti, nāpi telaṃ jānāti ‘ahaṃ ācāmaṃ ajjhottharitvā ṭhita’nti, evameva na hatthatalādippadeso jānāti ‘maṃ vasā ajjhottharitvā ṭhitā’ti, nāpi vasā jānāti ‘ahaṃ hatthatalādippadese ajjhottharitvā ṭhitā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti vasā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
ខេឡោ តថារូបេ ខេឡុប្បត្តិបច្ចយេ សតិ ឧភោហិ កបោលបស្សេហិ ឱរោហិត្វា ជិវ្ហាយ តិដ្ឋតិ។ តត្ថ យថា អព្ពោច្ឆិន្នឧទកនិស្សន្ទេ នទីតីរកូបកេ ន កូបតលំ ជានាតិ ‘មយិ ឧទកំ សន្តិដ្ឋតី’តិ, នាបិ ឧទកំ ជានាតិ ‘អហំ កូបតលេ សន្តិដ្ឋាមី’តិ , ឯវមេវ ន ជិវ្ហាតលំ ជានាតិ ‘មយិ ឧភោហិ កបោលបស្សេហិ ឱរោហិត្វា ខេឡោ ឋិតោ’តិ, នាបិ ខេឡោ ជានាតិ ‘អហំ ឧភោហិ កបោលបស្សេហិ ឱរោហិត្វា ជិវ្ហាតលេ ឋិតោ’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ ខេឡោ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Kheḷo tathārūpe kheḷuppattipaccaye sati ubhohi kapolapassehi orohitvā jivhāya tiṭṭhati. Tattha yathā abbocchinnaudakanissande nadītīrakūpake na kūpatalaṃ jānāti ‘mayi udakaṃ santiṭṭhatī’ti, nāpi udakaṃ jānāti ‘ahaṃ kūpatale santiṭṭhāmī’ti , evameva na jivhātalaṃ jānāti ‘mayi ubhohi kapolapassehi orohitvā kheḷo ṭhito’ti, nāpi kheḷo jānāti ‘ahaṃ ubhohi kapolapassehi orohitvā jivhātale ṭhito’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti kheḷo nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
សិង្ឃាណិកា យទា សញ្ជាយតិ តទា នាសាបុដេ បូរេត្វា តិដ្ឋតិ វា បគ្ឃរតិ វា។ តត្ថ យថា បូតិទធិភរិតាយ សិប្បិកាយ ន សិប្បិកា ជានាតិ ‘មយិ បូតិទធិ ឋិត’ន្តិ, នាបិ បូតិទធិ ជានាតិ ‘អហំ សិប្បិកាយ ឋិត’ន្តិ, ឯវមេវ ន នាសាបុដា ជានន្តិ ‘អម្ហេសុ សិង្ឃាណិកា ឋិតា’តិ, នាបិ សិង្ឃាណិកា ជានាតិ ‘អហំ នាសាបុដេសុ ឋិតា’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ សិង្ឃាណិកា នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Siṅghāṇikā yadā sañjāyati tadā nāsāpuṭe pūretvā tiṭṭhati vā paggharati vā. Tattha yathā pūtidadhibharitāya sippikāya na sippikā jānāti ‘mayi pūtidadhi ṭhita’nti, nāpi pūtidadhi jānāti ‘ahaṃ sippikāya ṭhita’nti, evameva na nāsāpuṭā jānanti ‘amhesu siṅghāṇikā ṭhitā’ti, nāpi siṅghāṇikā jānāti ‘ahaṃ nāsāpuṭesu ṭhitā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti siṅghāṇikā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
លសិកា អដ្ឋិកសន្ធីនំ អព្ភញ្ជនកិច្ចំ សាធយមានា អសីតិសតសន្ធីសុ ឋិតា។ តត្ថ យថា តេលព្ភញ្ជិតេ អក្ខេ ន អក្ខោ ជានាតិ ‘មំ តេលំ អព្ភញ្ជិត្វា ឋិត’ន្តិ, នាបិ តេលំ ជានាតិ ‘អហំ អក្ខំ អព្ភញ្ជិត្វា ឋិត’ន្តិ, ឯវមេវ ន អសីតិសតសន្ធយោ ជានន្តិ ‘លសិកា អម្ហេ អព្ភញ្ជិត្វា ឋិតា’តិ, នាបិ លសិកា ជានាតិ ‘អហំ អសីតិសតសន្ធយោ អព្ភញ្ជិត្វា ឋិតា’តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ លសិកា នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។
Lasikā aṭṭhikasandhīnaṃ abbhañjanakiccaṃ sādhayamānā asītisatasandhīsu ṭhitā. Tattha yathā telabbhañjite akkhe na akkho jānāti ‘maṃ telaṃ abbhañjitvā ṭhita’nti, nāpi telaṃ jānāti ‘ahaṃ akkhaṃ abbhañjitvā ṭhita’nti, evameva na asītisatasandhayo jānanti ‘lasikā amhe abbhañjitvā ṭhitā’ti, nāpi lasikā jānāti ‘ahaṃ asītisatasandhayo abbhañjitvā ṭhitā’ti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti lasikā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti.
មុត្តំ វត្ថិស្ស អព្ភន្តរេ ឋិតំ។ តត្ថ យថា ចន្ទនិកាយ បក្ខិត្តេ អធោមុខេ រវណឃដេ ន រវណឃដោ ជានាតិ ‘មយិ ចន្ទនិការសោ ឋិតោ’តិ, នាបិ ចន្ទនិការសោ ជានាតិ ‘អហំ រវណឃដេ ឋិតោ’តិ, ឯវមេវ ន វត្ថិ ជានាតិ ‘មយិ មុត្តំ ឋិត’ន្តិ, នាបិ មុត្តំ ជានាតិ ‘អហំ វត្ថិម្ហិ ឋិត’ន្តិ។ អញ្ញមញ្ញំ អាភោគបច្ចវេក្ខណរហិតា ឯតេ ធម្មា។ ឥតិ មុត្តំ នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ យូសភូតោ អាពន្ធនាការោ អាបោធាតូតិ។ យំ វា បនាតិ អវសេសេសុ តីសុ កោដ្ឋាសេសុ អាបោធាតុំ សន្ធាយ វុត្តំ។
Muttaṃ vatthissa abbhantare ṭhitaṃ. Tattha yathā candanikāya pakkhitte adhomukhe ravaṇaghaṭe na ravaṇaghaṭo jānāti ‘mayi candanikāraso ṭhito’ti, nāpi candanikāraso jānāti ‘ahaṃ ravaṇaghaṭe ṭhito’ti, evameva na vatthi jānāti ‘mayi muttaṃ ṭhita’nti, nāpi muttaṃ jānāti ‘ahaṃ vatthimhi ṭhita’nti. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammā. Iti muttaṃ nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto yūsabhūto ābandhanākāro āpodhātūti. Yaṃ vā panāti avasesesu tīsu koṭṭhāsesu āpodhātuṃ sandhāya vuttaṃ.
ពាហិរអាបោធាតុនិទ្ទេសេ មូលំ បដិច្ច និព្ពត្តោ រសោ មូលរសោ នាម។ ខន្ធរសាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ ខីរាទីនិ បាកដានេវ។ យថា បន ភេសជ្ជសិក្ខាបទេ ឯវមិធ និយមោ នត្ថិ។ យំ កិញ្ចិ ខីរំ ខីរមេវ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ភុម្មានីតិ អាវាដាទីសុ ឋិតឧទកានិ។ អន្តលិក្ខានីតិ បថវិំ អប្បត្តានិ វស្សោទកានិ។ យំ វា បនាតិ ហិមោទកកប្បវិនាសកឧទកបថវីសន្ធារកឧទកាទីនិ ឥធ យេវាបនកដ្ឋានំ បវិដ្ឋានិ។
Bāhiraāpodhātuniddese mūlaṃ paṭicca nibbatto raso mūlaraso nāma. Khandharasādīsupi eseva nayo. Khīrādīni pākaṭāneva. Yathā pana bhesajjasikkhāpade evamidha niyamo natthi. Yaṃ kiñci khīraṃ khīrameva. Sesesupi eseva nayo. Bhummānīti āvāṭādīsu ṭhitaudakāni. Antalikkhānīti pathaviṃ appattāni vassodakāni. Yaṃ vā panāti himodakakappavināsakaudakapathavīsandhārakaudakādīni idha yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhāni.
១៧៥. តេជោធាតុនិទ្ទេសេ តេជនវសេន តេជោ។ តេជោវ តេជោភាវំ គតត្តា តេជោគតំ។ ឧស្មាតិ ឧណ្ហាការោ។ ឧស្មាវ ឧស្មាភាវំ គតត្តា ឧស្មាគតំ។ ឧសុមន្តិ ចណ្ឌឧសុមំ។ តទេវ ឧសុមភាវំ គតត្តា ឧសុមគតំ។ យេន ចាតិ យេន តេជោគតេន កុប្បិតេន។ សន្តប្បតីតិ អយំ កាយោ សន្តប្បតិ, ឯកាហិកជរាទិភាវេន ឧសុមជាតោ ហោតិ។ យេន ច ជីរីយតីតិ យេន អយំ កាយោ ជីរីយតិ, ឥន្ទ្រិយវេកល្លតំ ពលបរិក្ខយំ វលិបលិតាទិភាវញ្ច បាបុណាតិ។ យេន ច បរិឌយ្ហតីតិ យេន កុប្បិតេន អយំ កាយោ ឌយ្ហតិ, សោ ច បុគ្គលោ ‘ឌយ្ហាមិ ឌយ្ហាមី’តិ កន្ទន្តោ សតធោតសប្បិគោសីតចន្ទនាទិលេបនញ្ចេវ តាលវណ្ដវាតញ្ច បច្ចាសីសតិ។ យេន ច អសិតបីតខាយិតសាយិតំ សម្មា បរិណាមំ គច្ឆតីតិ យេនេតំ អសិតំ វា ឱទនាទិ, បីតំ វា បានកាទិ, ខាយិតំ វា បិដ្ឋខជ្ជកាទិ, សាយិតំ វា អម្ពបក្កមធុផាណិតាទិ សម្មា បរិបាកំ គច្ឆតិ, រសាទិភាវេន វិវេកំ គច្ឆតីតិ អត្ថោ។ ឯត្ថ ច បុរិមា តយោ តេជោធាតូ ចតុសមុដ្ឋានា, បច្ឆិមោ កម្មសមុដ្ឋានោវ។ អយំ តាវេត្ថ បទសំវណ្ណនា។
175. Tejodhātuniddese tejanavasena tejo. Tejova tejobhāvaṃ gatattā tejogataṃ. Usmāti uṇhākāro. Usmāva usmābhāvaṃ gatattā usmāgataṃ. Usumanti caṇḍausumaṃ. Tadeva usumabhāvaṃ gatattā usumagataṃ. Yena cāti yena tejogatena kuppitena. Santappatīti ayaṃ kāyo santappati, ekāhikajarādibhāvena usumajāto hoti. Yena ca jīrīyatīti yena ayaṃ kāyo jīrīyati, indriyavekallataṃ balaparikkhayaṃ valipalitādibhāvañca pāpuṇāti. Yena ca pariḍayhatīti yena kuppitena ayaṃ kāyo ḍayhati, so ca puggalo ‘ḍayhāmi ḍayhāmī’ti kandanto satadhotasappigosītacandanādilepanañceva tālavaṇṭavātañca paccāsīsati. Yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchatīti yenetaṃ asitaṃ vā odanādi, pītaṃ vā pānakādi, khāyitaṃ vā piṭṭhakhajjakādi, sāyitaṃ vā ambapakkamadhuphāṇitādi sammā paripākaṃ gacchati, rasādibhāvena vivekaṃ gacchatīti attho. Ettha ca purimā tayo tejodhātū catusamuṭṭhānā, pacchimo kammasamuṭṭhānova. Ayaṃ tāvettha padasaṃvaṇṇanā.
ឥទំ បន មនសិការវិធានំ – ឥធ ភិក្ខុ ‘យេន សន្តប្បតិ, អយំ ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ បរិបាចនាការោ តេជោធាតូ’តិ មនសិ ករោតិ; ‘យេន ជីរីយតិ, យេន បរិឌយ្ហតិ, យេន អសិតបីតខាយិតសាយិតំ សម្មា បរិណាមំ គច្ឆតិ, អយំ ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ បរិបាចនាការោ តេជោធាតូ’តិ មនសិ ករោតិ។ យំ វា បនាតិ ឥមស្មិំ សរីរេ បាកតិកោ ឯកោ ឧតុ អត្ថិ, សោ យេវាបនកដ្ឋានំ បវិដ្ឋោ។
Idaṃ pana manasikāravidhānaṃ – idha bhikkhu ‘yena santappati, ayaṃ imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto paripācanākāro tejodhātū’ti manasi karoti; ‘yena jīrīyati, yena pariḍayhati, yena asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchati, ayaṃ imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto paripācanākāro tejodhātū’ti manasi karoti. Yaṃ vā panāti imasmiṃ sarīre pākatiko eko utu atthi, so yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭho.
ពាហិរតេជោធាតុនិទ្ទេសេ កដ្ឋំ បដិច្ច បជ្ជលិតោ កដ្ឋុបាទានោ អគ្គិ កដ្ឋគ្គិ នាម។ សកលិកគ្គិអាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ សង្ការគ្គីតិ កចវរំ សំកឌ្ឍិត្វា ជាលាបិតោ កចវរគ្គិ។ ឥន្ទគ្គីតិ អសនិអគ្គិ។ អគ្គិសន្តាបោតិ ជាលាយ វា វីតច្ចិកង្គារានំ វា សន្តាបោ។ សូរិយសន្តាបោតិ អាតបោ។ កដ្ឋសន្និចយសន្តាបោតិ កដ្ឋរាសិដ្ឋានេ សន្តាបោ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។ យំ វា បនាតិ បេតគ្គិ កប្បវិនាសគ្គិ និរយគ្គិអាទយោ ឥធ យេវាបនកដ្ឋានំ បវិដ្ឋា។
Bāhiratejodhātuniddese kaṭṭhaṃ paṭicca pajjalito kaṭṭhupādāno aggi kaṭṭhaggi nāma. Sakalikaggiādīsupi eseva nayo. Saṅkāraggīti kacavaraṃ saṃkaḍḍhitvā jālāpito kacavaraggi. Indaggīti asaniaggi. Aggisantāpoti jālāya vā vītaccikaṅgārānaṃ vā santāpo. Sūriyasantāpoti ātapo. Kaṭṭhasannicayasantāpoti kaṭṭharāsiṭṭhāne santāpo. Sesesupi eseva nayo. Yaṃ vā panāti petaggi kappavināsaggi nirayaggiādayo idha yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhā.
១៧៦. វាយោធាតុនិទ្ទេសេ វាយនវសេន វាយោ។ វាយោវ វាយោភាវំ គតត្តា វាយោគតំ។ ថម្ភិតត្តំ រូបស្សាតិ អវិនិព្ភោគរូបស្ស ថម្ភិតភាវោ។ ឧទ្ធង្គមា វាតាតិ ឧគ្គារហិក្កាទិ បវត្តកា ឧទ្ធំ អារោហនវាតា ។ អធោគមា វាតាតិ ឧច្ចារបស្សាវាទិនីហរណកា អធោ ឱរោហនវាតា។ កុច្ឆិសយា វាតាតិ អន្តានំ ពហិវាតា។ កោដ្ឋាសយា វាតាតិ អន្តានំ អន្តោវាតា។ អង្គមង្គានុសារិនោ វាតាតិ ធមនិជាលានុសារេន សកលសរីរេ អង្គមង្គានិ អនុសដា សមិញ្ជនបសារណាទិនិព្ពត្តកា វាតា។ សត្ថកវាតាតិ សន្ធិពន្ធនានិ កត្តរិយា ឆិន្ទន្តា វិយ បវត្តវាតា។ ខុរកវាតាតិ ខុរេន វិយ ហទយំ ផាលនវាតា។ ឧប្បលកវាតាតិ ហទយមំសមេវ ឧប្បាដនកវាតា។ អស្សាសោតិ អន្តោបវិសននាសិកាវតោ។ បស្សាសោតិ ពហិនិក្ខមននាសិកាវតោ។ ឯត្ថ ច បុរិមា សព្ពេ ចតុសមុដ្ឋានា, អស្សាសបស្សាសា ចិត្តសមុដ្ឋានាវ។ អយមេត្ថ បទវណ្ណនា។
176. Vāyodhātuniddese vāyanavasena vāyo. Vāyova vāyobhāvaṃ gatattā vāyogataṃ. Thambhitattaṃ rūpassāti avinibbhogarūpassa thambhitabhāvo. Uddhaṅgamā vātāti uggārahikkādi pavattakā uddhaṃ ārohanavātā . Adhogamā vātāti uccārapassāvādinīharaṇakā adho orohanavātā. Kucchisayā vātāti antānaṃ bahivātā. Koṭṭhāsayā vātāti antānaṃ antovātā. Aṅgamaṅgānusārino vātāti dhamanijālānusārena sakalasarīre aṅgamaṅgāni anusaṭā samiñjanapasāraṇādinibbattakā vātā. Satthakavātāti sandhibandhanāni kattariyā chindantā viya pavattavātā. Khurakavātāti khurena viya hadayaṃ phālanavātā. Uppalakavātāti hadayamaṃsameva uppāṭanakavātā. Assāsoti antopavisananāsikāvato. Passāsoti bahinikkhamananāsikāvato. Ettha ca purimā sabbe catusamuṭṭhānā, assāsapassāsā cittasamuṭṭhānāva. Ayamettha padavaṇṇanā.
ឥទំ បន មនសិការវិធានំ – ឥធ ភិក្ខុ ឧទ្ធង្គមាទិភេទេ វាតេ ឧទ្ធង្គមាទិវសេន បរិគ្គហេត្វា ‘ឧទ្ធង្គមា វាតា នាម ឥមស្មិំ សរីរេ បាដិយេក្កោ កោដ្ឋាសោ អចេតនោ អព្យាកតោ សុញ្ញោ និស្សត្តោ វិត្ថម្ភនាការោ វាយោធាតូ’តិ មនសិ ករោតិ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។ យំ វា បនាតិ សេសេ វាយោកោដ្ឋាសេ អនុគតា វាតា ឥធ យេវាបនកដ្ឋានំ បវិដ្ឋា។
Idaṃ pana manasikāravidhānaṃ – idha bhikkhu uddhaṅgamādibhede vāte uddhaṅgamādivasena pariggahetvā ‘uddhaṅgamā vātā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto vitthambhanākāro vāyodhātū’ti manasi karoti. Sesesupi eseva nayo. Yaṃ vā panāti sese vāyokoṭṭhāse anugatā vātā idha yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhā.
ពាហិរវាយោធាតុនិទ្ទេសេ បុរត្ថិមា វាតាតិ បុរត្ថិមទិសតោ អាគតា វាតា។ បច្ឆិមុត្តរទក្ខិណេសុបិ ឯសេវ នយោ។ សរជា វាតាតិ សហ រជេន សរជា។ អរជា វាតាតិ រជវិរហិតា សុទ្ធា អរជា នាម។ សីតាតិ សីតឧតុសមុដ្ឋានា សីតវលាហកន្តរេ សមុដ្ឋិតា។ ឧណ្ហាតិ ឧណ្ហឧតុសមុដ្ឋានា ឧណ្ហវលាហកន្តរេ សមុដ្ឋិតា។ បរិត្តាតិ មន្ទា តនុកវាតា។ អធិមត្តាតិ ពលវវាតា។ កាឡាតិ កាឡវលាហកន្តរេ សមុដ្ឋិតា, យេហិ អព្ភាហតោ ឆវិវណ្ណោ កាឡកោ ហោតិ។ តេសំ ឯតំ អធិវចនន្តិបិ ឯកេ។ វេរម្ភវាតាតិ យោជនតោ ឧបរិ វាយនវាតា។ បក្ខវាតាតិ អន្តមសោ មក្ខិកាយបិ បក្ខាយូហនសមុដ្ឋិតា វាតា។ សុបណ្ណវាតាតិ គរុឡវាតា។ កាមញ្ច ឥមេបិ បក្ខវាតាវ ឧស្សទវសេន បន វិសុំ គហិតា។ តាលវណ្ដវាតាតិ តាលបណ្ណេហិ វា អញ្ញេន វា កេនចិ មណ្ឌលសណ្ឋានេន សមុដ្ឋាបិតា វាតា។ វិធូបនវាតាតិ ពីជនបត្តកេន សមុដ្ឋាបិតា វាតា។ ឥមានិ ច តាលវណ្ដវិធូបនានិ អនុប្បន្នម្បិ វាតំ ឧប្បាទេន្តិ, ឧប្បន្នម្បិ បរិវត្តេន្តិ។ យំ វា បនាតិ ឥធ បាឡិអាគតេ ឋបេត្វា សេសវាតា យេវាបនកដ្ឋានំ បវិដ្ឋា។
Bāhiravāyodhātuniddese puratthimā vātāti puratthimadisato āgatā vātā. Pacchimuttaradakkhiṇesupi eseva nayo. Sarajā vātāti saha rajena sarajā. Arajā vātāti rajavirahitā suddhā arajā nāma. Sītāti sītautusamuṭṭhānā sītavalāhakantare samuṭṭhitā. Uṇhāti uṇhautusamuṭṭhānā uṇhavalāhakantare samuṭṭhitā. Parittāti mandā tanukavātā. Adhimattāti balavavātā. Kāḷāti kāḷavalāhakantare samuṭṭhitā, yehi abbhāhato chavivaṇṇo kāḷako hoti. Tesaṃ etaṃ adhivacanantipi eke. Verambhavātāti yojanato upari vāyanavātā. Pakkhavātāti antamaso makkhikāyapi pakkhāyūhanasamuṭṭhitā vātā. Supaṇṇavātāti garuḷavātā. Kāmañca imepi pakkhavātāva ussadavasena pana visuṃ gahitā. Tālavaṇṭavātāti tālapaṇṇehi vā aññena vā kenaci maṇḍalasaṇṭhānena samuṭṭhāpitā vātā. Vidhūpanavātāti bījanapattakena samuṭṭhāpitā vātā. Imāni ca tālavaṇṭavidhūpanāni anuppannampi vātaṃ uppādenti, uppannampi parivattenti. Yaṃ vā panāti idha pāḷiāgate ṭhapetvā sesavātā yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhā.
១៧៧. អាកាសធាតុនិទ្ទេសេ អប្បដិឃដ្ដនដ្ឋេន ន កស្សតីតិ អាកាសោ។ អាកាសោវ អាកាសភាវំ គតត្តា អាកាសគតំ។ អឃដ្ដនីយតាយ អឃំ។ អឃមេវ អឃភាវំ គតត្តា អឃគតំ ។ វិវរោតិ អន្តរំ។ តទេវ វិវរភាវំ គតត្តា វិវរគតំ។ អសម្ផុដ្ឋំ មំសលោហិតេហីតិ មំសលោហិតេហិ និស្សដំ។ កណ្ណច្ឆិទ្ទន្តិអាទិ បន តស្សេវ បភេទទស្សនំ។ តត្ថ កណ្ណច្ឆិទ្ទន្តិ កណ្ណស្មិំ ឆិទ្ទំ វិវរំ មំសលោហិតេហិ អសម្ផុដ្ឋោកាសោ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។ យេនាតិ យេន វិវរេន ឯតំ អសិតាទិភេទំ អជ្ឈោហរណីយំ អជ្ឈោហរតិ, អន្តោ បវេសេតិ។ យត្ថាតិ យស្មិំ អន្តោឧទរបដលសង្ខាតេ ឱកាសេ ឯតទេវ ចតុព្ពិធំ អជ្ឈោហរណីយំ តិដ្ឋតិ។ យេនាតិ យេន វិវរេន សព្ពម្បេតំ វិបក្កំ កសដភាវំ អាបន្នំ និក្ខមតិ, តំ ឧទរបដលតោ យាវ ករីសមគ្គា វិទត្ថិចតុរង្គុលមត្តំ ឆិទ្ទំ មំសលោហិតេហិ អសម្ផុដ្ឋំ និស្សដំ អាកាសធាតូតិ វេទិតព្ពំ។ យំ វា បនាតិ ឯត្ថ ចម្មន្តរំ មំសន្តរំ ន្ហារុន្តរំ អដ្ឋិន្តរំ លោមន្តរន្តិ ឥទំ សព្ពំ យេវាបនកដ្ឋានំ បវិដ្ឋំ។
177. Ākāsadhātuniddese appaṭighaṭṭanaṭṭhena na kassatīti ākāso. Ākāsova ākāsabhāvaṃ gatattā ākāsagataṃ. Aghaṭṭanīyatāya aghaṃ. Aghameva aghabhāvaṃ gatattā aghagataṃ. Vivaroti antaraṃ. Tadeva vivarabhāvaṃ gatattā vivaragataṃ. Asamphuṭṭhaṃ maṃsalohitehīti maṃsalohitehi nissaṭaṃ. Kaṇṇacchiddantiādi pana tasseva pabhedadassanaṃ. Tattha kaṇṇacchiddanti kaṇṇasmiṃ chiddaṃ vivaraṃ maṃsalohitehi asamphuṭṭhokāso. Sesesupi eseva nayo. Yenāti yena vivarena etaṃ asitādibhedaṃ ajjhoharaṇīyaṃ ajjhoharati, anto paveseti. Yatthāti yasmiṃ antoudarapaṭalasaṅkhāte okāse etadeva catubbidhaṃ ajjhoharaṇīyaṃ tiṭṭhati. Yenāti yena vivarena sabbampetaṃ vipakkaṃ kasaṭabhāvaṃ āpannaṃ nikkhamati, taṃ udarapaṭalato yāva karīsamaggā vidatthicaturaṅgulamattaṃ chiddaṃ maṃsalohitehi asamphuṭṭhaṃ nissaṭaṃ ākāsadhātūti veditabbaṃ. Yaṃ vā panāti ettha cammantaraṃ maṃsantaraṃ nhāruntaraṃ aṭṭhintaraṃ lomantaranti idaṃ sabbaṃ yevāpanakaṭṭhānaṃ paviṭṭhaṃ.
ពាហិរកអាកាសធាតុនិទ្ទេសេ អសម្ផុដ្ឋំ ចតូហិ មហាភូតេហីតិ ចតូហិ មហាភូតេហិ និស្សដំ ភិត្តិឆិទ្ទកវាដឆិទ្ទាទិកំ វេទិតព្ពំ។ ឥមិនា យស្មិំ អាកាសេ បរិកម្មំ ករោន្តស្ស ចតុក្កបញ្ចកជ្ឈានានិ ឧប្បជ្ជន្តិ តំ កថិតំ។
Bāhirakaākāsadhātuniddese asamphuṭṭhaṃ catūhi mahābhūtehīti catūhi mahābhūtehi nissaṭaṃ bhittichiddakavāṭachiddādikaṃ veditabbaṃ. Iminā yasmiṃ ākāse parikammaṃ karontassa catukkapañcakajjhānāni uppajjanti taṃ kathitaṃ.
១៧៨. វិញ្ញាណធាតុនិទ្ទេសេ ចក្ខុវិញ្ញាណសង្ខាតា ធាតុ ចក្ខុវិញ្ញាណធាតុ។ សេសាសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឥតិ ឥមាសុ ឆសុ ធាតូសុ បរិគ្គហិតាសុ អដ្ឋារស ធាតុយោ បរិគ្គហិតាវ ហោន្តិ។ កថំ? បថវីតេជោវាយោធាតុគ្គហណេន តាវ ផោដ្ឋព្ពធាតុ គហិតាវ ហោតិ, អាបោធាតុអាកាសធាតុគ្គហណេន ធម្មធាតុ, វិញ្ញាណធាតុគ្គហណេន តស្សា បុរេចារិកបច្ឆាចារិកត្តា មនោធាតុ គហិតាវ ហោតិ។ ចក្ខុវិញ្ញាណធាតុអាទយោ សុត្តេ អាគតា ឯវ។ សេសា នវ អាហរិត្វា ទស្សេតព្ពា ។ ចក្ខុវិញ្ញាណធាតុគ្គហណេន ហិ តស្សា និស្សយភូតា ចក្ខុធាតុ, អារម្មណភូតា រូបធាតុ ច គហិតាវ ហោន្តិ។ ឯវំ សោតវិញ្ញាណធាតុអាទិគ្គហណេន សោតធាតុអាទយោតិ អដ្ឋារសាបិ គហិតាវ ហោន្តិ។ តាសុ ទសហិ ធាតូហិ រូបបរិគ្គហោ កថិតោ ហោតិ។ សត្តហិ អរូបបរិគ្គហោ។ ធម្មធាតុយា សិយា រូបបរិគ្គហោ, សិយា អរូបបរិគ្គហោ។ ឥតិ អឌ្ឍេកាទសហិ ធាតូហិ រូបបរិគ្គហោ, អឌ្ឍដ្ឋធាតូហិ អរូបបរិគ្គហោតិ រូបារូបបរិគ្គហោ កថិតោ ហោតិ។ រូបារូបំ បញ្ចក្ខន្ធា។ តំ ហោតិ ទុក្ខសច្ចំ។ តំសមុដ្ឋាបិកា បុរិមតណ្ហា សមុទយសច្ចំ ។ ឧភិន្នំ អប្បវត្តិ និរោធសច្ចំ។ តំបជាននោ មគ្គោ មគ្គសច្ចន្តិ ឥទំ ចតុសច្ចកម្មដ្ឋានំ អដ្ឋារសធាតុវសេន អភិនិវិដ្ឋស្ស ភិក្ខុនោ យាវ អរហត្តា មត្ថកំ បាបេត្វា និគមនំ កថិតន្តិ វេទិតព្ពំ។
178. Viññāṇadhātuniddese cakkhuviññāṇasaṅkhātā dhātu cakkhuviññāṇadhātu. Sesāsupi eseva nayo. Iti imāsu chasu dhātūsu pariggahitāsu aṭṭhārasa dhātuyo pariggahitāva honti. Kathaṃ? Pathavītejovāyodhātuggahaṇena tāva phoṭṭhabbadhātu gahitāva hoti, āpodhātuākāsadhātuggahaṇena dhammadhātu, viññāṇadhātuggahaṇena tassā purecārikapacchācārikattā manodhātu gahitāva hoti. Cakkhuviññāṇadhātuādayo sutte āgatā eva. Sesā nava āharitvā dassetabbā . Cakkhuviññāṇadhātuggahaṇena hi tassā nissayabhūtā cakkhudhātu, ārammaṇabhūtā rūpadhātu ca gahitāva honti. Evaṃ sotaviññāṇadhātuādiggahaṇena sotadhātuādayoti aṭṭhārasāpi gahitāva honti. Tāsu dasahi dhātūhi rūpapariggaho kathito hoti. Sattahi arūpapariggaho. Dhammadhātuyā siyā rūpapariggaho, siyā arūpapariggaho. Iti aḍḍhekādasahi dhātūhi rūpapariggaho, aḍḍhaṭṭhadhātūhi arūpapariggahoti rūpārūpapariggaho kathito hoti. Rūpārūpaṃ pañcakkhandhā. Taṃ hoti dukkhasaccaṃ. Taṃsamuṭṭhāpikā purimataṇhā samudayasaccaṃ . Ubhinnaṃ appavatti nirodhasaccaṃ. Taṃpajānano maggo maggasaccanti idaṃ catusaccakammaṭṭhānaṃ aṭṭhārasadhātuvasena abhiniviṭṭhassa bhikkhuno yāva arahattā matthakaṃ pāpetvā nigamanaṃ kathitanti veditabbaṃ.
១៧៩. ឥទានិ ទុតិយឆក្កំ ទស្សេន្តោ អបរាបិ ឆ ធាតុយោតិអាទិមាហ។ តត្ថ សុខធាតុ ទុក្ខធាតូតិ កាយប្បសាទវត្ថុកានិ សុខទុក្ខានិ សប្បដិបក្ខវសេន យុគឡកតោ ទស្សិតានិ។ សុខញ្ហិ ទុក្ខស្ស បដិបក្ខោ, ទុក្ខំ សុខស្ស។ យត្តកំ សុខេន ផរិតដ្ឋានំ តត្តកំ ទុក្ខំ ផរតិ។ យត្តកំ ទុក្ខេន ផរិតដ្ឋានំ តត្តកំ សុខំ ផរតិ។ សោមនស្សធាតុ ទោមនស្សធាតូតិ ឥទម្បិ តថេវ យុគឡកំ កតំ។ សោមនស្សញ្ហិ ទោមនស្សស្ស បដិបក្ខោ, ទោមនស្សំ សោមនស្សស្ស។ យត្តកំ សោមនស្សេន ផរិតដ្ឋានំ តត្តកំ ទោមនស្សំ ផរតិ។ យត្តកំ ទោមនស្សេន ផរិតដ្ឋានំ តត្តកំ សោមនស្សំ ផរតិ។
179. Idāni dutiyachakkaṃ dassento aparāpi cha dhātuyotiādimāha. Tattha sukhadhātu dukkhadhātūti kāyappasādavatthukāni sukhadukkhāni sappaṭipakkhavasena yugaḷakato dassitāni. Sukhañhi dukkhassa paṭipakkho, dukkhaṃ sukhassa. Yattakaṃ sukhena pharitaṭṭhānaṃ tattakaṃ dukkhaṃ pharati. Yattakaṃ dukkhena pharitaṭṭhānaṃ tattakaṃ sukhaṃ pharati. Somanassadhātu domanassadhātūti idampi tatheva yugaḷakaṃ kataṃ. Somanassañhi domanassassa paṭipakkho, domanassaṃ somanassassa. Yattakaṃ somanassena pharitaṭṭhānaṃ tattakaṃ domanassaṃ pharati. Yattakaṃ domanassena pharitaṭṭhānaṃ tattakaṃ somanassaṃ pharati.
ឧបេក្ខាធាតុ អវិជ្ជាធាតូតិ ឥទំ បន ទ្វយំ សរិក្ខកវសេន យុគឡកំ កតំ។ ឧភយម្បិ ហេតំ អវិភូតត្តា សរិក្ខកំ ហោតិ។ តត្ថ សុខទុក្ខធាតុគ្គហណេន តំ សម្បយុត្តា កាយវិញ្ញាណធាតុ, វត្ថុភូតា កាយធាតុ, អារម្មណភូតា ផោដ្ឋព្ពធាតុ ច គហិតាវ ហោន្តិ។ សោមនស្សទោមនស្សធាតុគ្គហណេន តំ សម្បយុត្តា មនោវិញ្ញាណធាតុ គហិតា ហោតិ។ អវិជ្ជាធាតុគ្គហណេន ធម្មធាតុ គហិតា។ ឧបេក្ខាធាតុគ្គហណេន ចក្ខុសោតឃានជិវ្ហាវិញ្ញាណធាតុមនោធាតុយោ , តាសំយេវ វត្ថារម្មណភូតា ចក្ខុធាតុរូបធាតុអាទយោ ច គហិតាតិ ឯវំ អដ្ឋារសបិ ធាតុយោ គហិតាវ ហោន្តិ។ ឥទានិ តាសុ ទសហិ ធាតូហិ រូបបរិគ្គហោតិអាទិ សព្ពំ ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។ ឯវម្បិ ឯកស្ស ភិក្ខុនោ យាវ អរហត្តា មត្ថកំ បាបេត្វា និគមនំ កថិតំ ហោតីតិ វេទិតព្ពំ។ តត្ថ កតមា សុខធាតុ យំ កាយិកំ សាតន្តិ អាទីនិ ហេដ្ឋា វុត្តនយានេវ។
Upekkhādhātu avijjādhātūti idaṃ pana dvayaṃ sarikkhakavasena yugaḷakaṃ kataṃ. Ubhayampi hetaṃ avibhūtattā sarikkhakaṃ hoti. Tattha sukhadukkhadhātuggahaṇena taṃ sampayuttā kāyaviññāṇadhātu, vatthubhūtā kāyadhātu, ārammaṇabhūtā phoṭṭhabbadhātu ca gahitāva honti. Somanassadomanassadhātuggahaṇena taṃ sampayuttā manoviññāṇadhātu gahitā hoti. Avijjādhātuggahaṇena dhammadhātu gahitā. Upekkhādhātuggahaṇena cakkhusotaghānajivhāviññāṇadhātumanodhātuyo , tāsaṃyeva vatthārammaṇabhūtā cakkhudhāturūpadhātuādayo ca gahitāti evaṃ aṭṭhārasapi dhātuyo gahitāva honti. Idāni tāsu dasahi dhātūhi rūpapariggahotiādi sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Evampi ekassa bhikkhuno yāva arahattā matthakaṃ pāpetvā nigamanaṃ kathitaṃ hotīti veditabbaṃ. Tattha katamā sukhadhātu yaṃ kāyikaṃ sātanti ādīni heṭṭhā vuttanayāneva.
១៨១. តតិយឆក្កេ កាមោតិ ទ្វេ កាមា – វត្ថុកាមោ ច កិលេសកាមោ ច។ តត្ថ កិលេសកាមំ សន្ធាយ កាមបដិសំយុត្តា ធាតុ កាមធាតុ, កាមវិតក្កស្សេតំ នាមំ។ វត្ថុកាមំ សន្ធាយ កាមោយេវ ធាតុ កាមធាតុ, កាមាវចរធម្មានមេតំ នាមំ។ ព្យាបាទបដិសំយុត្តា ធាតុ ព្យាបាទធាតុ, ព្យាបាទវិតក្កស្សេតំ នាមំ។ ព្យាបាទោវ ធាតុ ព្យាបាទធាតុ, ទសអាឃាតវត្ថុកស្ស បដិឃស្សេតំ នាមំ។ វិហិំសា បដិសំយុត្តា ធាតុ វិហិំសាធាតុ, វិហិំសាវិតក្កស្សេតំ នាមំ។ វិហិំសាយេវ ធាតុ វិហិំសាធាតុ, បរសត្តវិហេសនស្សេតំ នាមំ។ អយំ បន ហេដ្ឋា អនាគតត្តា ឯវំ អត្ថាទិវិភាគតោ វេទិតព្ពា – វិហិំសន្តិ ឯតាយ សត្តេ, វិហិំសនំ វា ឯតំ សត្តានន្តិ វិហិំសា។ សា វិហេឋនលក្ខណា, ករុណាបដិបក្ខលក្ខណា វា; បរសន្តានេ ឧព្ពេគជននរសា, សកសន្តានេ ករុណាវិទ្ធំសនរសា វា; ទុក្ខាយតនបច្ចុបដ្ឋានា; បដិឃបទដ្ឋានាតិ វេទិតព្ពា។ នេក្ខម្មំ វុច្ចតិ លោភា និក្ខន្តត្តា អលោភោ, នីវរណេហិ និក្ខន្តត្តា បឋមជ្ឈានំ, សព្ពាកុសលេហិ និក្ខន្តត្តា សព្ពកុសលំ។ នេក្ខម្មបដិសំយុត្តា ធាតុ នេក្ខម្មធាតុ, នេក្ខម្មវិតក្កស្សេតំ នាមំ។ នេក្ខម្មមេវ ធាតុ នេក្ខម្មធាតុ, សព្ពស្សាបិ កុសលស្សេតំ នាមំ។ អព្យាបាទបដិសំយុត្តា ធាតុ អព្យាបាទធាតុ, អព្យាបាទវិតក្កស្សេតំ នាមំ។ អព្យាបាទោវ ធាតុ អព្យាបាទធាតុ, មេត្តាយេតំ នាមំ។ អវិហិំសាបដិសំយុត្តា ធាតុ អវិហិំសាធាតុ, អវិហិំសា វិតក្កស្សេតំ នាមំ។ អវិហិំសាវ ធាតុ អវិហិំសាធាតុ, ករុណាយេតំ នាមំ។
181. Tatiyachakke kāmoti dve kāmā – vatthukāmo ca kilesakāmo ca. Tattha kilesakāmaṃ sandhāya kāmapaṭisaṃyuttā dhātu kāmadhātu, kāmavitakkassetaṃ nāmaṃ. Vatthukāmaṃ sandhāya kāmoyeva dhātu kāmadhātu, kāmāvacaradhammānametaṃ nāmaṃ. Byāpādapaṭisaṃyuttā dhātu byāpādadhātu, byāpādavitakkassetaṃ nāmaṃ. Byāpādova dhātu byāpādadhātu, dasaāghātavatthukassa paṭighassetaṃ nāmaṃ. Vihiṃsā paṭisaṃyuttā dhātu vihiṃsādhātu, vihiṃsāvitakkassetaṃ nāmaṃ. Vihiṃsāyeva dhātu vihiṃsādhātu, parasattavihesanassetaṃ nāmaṃ. Ayaṃ pana heṭṭhā anāgatattā evaṃ atthādivibhāgato veditabbā – vihiṃsanti etāya satte, vihiṃsanaṃ vā etaṃ sattānanti vihiṃsā. Sā viheṭhanalakkhaṇā, karuṇāpaṭipakkhalakkhaṇā vā; parasantāne ubbegajananarasā, sakasantāne karuṇāviddhaṃsanarasā vā; dukkhāyatanapaccupaṭṭhānā; paṭighapadaṭṭhānāti veditabbā. Nekkhammaṃ vuccati lobhā nikkhantattā alobho, nīvaraṇehi nikkhantattā paṭhamajjhānaṃ, sabbākusalehi nikkhantattā sabbakusalaṃ. Nekkhammapaṭisaṃyuttā dhātu nekkhammadhātu, nekkhammavitakkassetaṃ nāmaṃ. Nekkhammameva dhātu nekkhammadhātu, sabbassāpi kusalassetaṃ nāmaṃ. Abyāpādapaṭisaṃyuttā dhātu abyāpādadhātu, abyāpādavitakkassetaṃ nāmaṃ. Abyāpādova dhātu abyāpādadhātu, mettāyetaṃ nāmaṃ. Avihiṃsāpaṭisaṃyuttā dhātu avihiṃsādhātu, avihiṃsā vitakkassetaṃ nāmaṃ. Avihiṃsāva dhātu avihiṃsādhātu, karuṇāyetaṃ nāmaṃ.
១៨២. ឥទានិ តមេវត្ថំ ទស្សេតុំ តត្ថ កតមា កាមធាតូតិ បទភាជនំ អារទ្ធំ។ តត្ថ បដិសំយុត្តោតិ សំបយោគវសេន បដិសំយុត្តោ។ តក្កោ វិតក្កោតិអាទីនិ វុត្តត្ថានេវ។ វិហេឋេតីតិ ពាធេតិ, ទុក្ខាបេតិ។ ហេឋនាតិ បាណិប្បហារាទីហិ ពាធនា, ទុក្ខុប្បាទនា។ ពលវហេឋនា វិហេឋនា។ ហិំសន្តិ ឯតាយាតិ ហិំសនា។ ពលវហិំសនា វិហិំសនា។ រោសនាតិ ឃដ្ដនា។ វិរោសនាតិ ពលវឃដ្ដនា។ សព្ពត្ថ វា ‘វិ’ ឧបសគ្គេន បទំ វឌ្ឍិតំ។ ឧបហនន្តិ ឯតេនាតិ ឧបឃាតោ, បរេសំ ឧបឃាតោ បរូបឃាតោ។
182. Idāni tamevatthaṃ dassetuṃ tattha katamā kāmadhātūti padabhājanaṃ āraddhaṃ. Tattha paṭisaṃyuttoti saṃpayogavasena paṭisaṃyutto. Takko vitakkotiādīni vuttatthāneva. Viheṭhetīti bādheti, dukkhāpeti. Heṭhanāti pāṇippahārādīhi bādhanā, dukkhuppādanā. Balavaheṭhanā viheṭhanā. Hiṃsanti etāyāti hiṃsanā. Balavahiṃsanā vihiṃsanā. Rosanāti ghaṭṭanā. Virosanāti balavaghaṭṭanā. Sabbattha vā ‘vi’ upasaggena padaṃ vaḍḍhitaṃ. Upahananti etenāti upaghāto, paresaṃ upaghāto parūpaghāto.
មេត្តាយន្តិ ឯតាយាតិ មេត្តិ។ មេត្តាយនាការោ មេត្តាយនា។ មេត្តាយ អយិតស្ស មេត្តាសមង្គិនោ ភាវោ មេត្តាយិតត្តំ។ ព្យាបាទេន វិមុត្តស្ស ចេតសោ វិមុត្តិ ចេតោវិមុត្តិ។ ឯត្ថ ច បុរិមេហិ តីហិ ឧបចារប្បត្តាបិ អប្បនាបតាបិ មេត្តា កថិតា, បច្ឆិមេន អប្បនាបត្តាវ។
Mettāyanti etāyāti metti. Mettāyanākāro mettāyanā. Mettāya ayitassa mettāsamaṅgino bhāvo mettāyitattaṃ. Byāpādena vimuttassa cetaso vimutti cetovimutti. Ettha ca purimehi tīhi upacārappattāpi appanāpatāpi mettā kathitā, pacchimena appanāpattāva.
ករុណាយន្តិ ឯតាយាតិ ករុណា។ ករុណាយនាការោ ករុណាយនា។ ករុណាយ អយិតស្ស ករុណាសមង្គិនោ ភាវោ ករុណាយិតត្តំ។ វិហិំសាយ វិមុត្តស្ស ចេតសោ វិមុត្តិ ចេតោវិមុត្តិ។ ឥធាបិ បុរិមនយេនេវ ឧបចារប្បនាភេទោ វេទិតព្ពោ។ ឧភយត្ថាបិ ច បរិយោសានបទេ មេត្តាករុណាតិ ចេតោវិមុត្តិវិសេសនត្ថំ វុត្តំ។
Karuṇāyanti etāyāti karuṇā. Karuṇāyanākāro karuṇāyanā. Karuṇāya ayitassa karuṇāsamaṅgino bhāvo karuṇāyitattaṃ. Vihiṃsāya vimuttassa cetaso vimutti cetovimutti. Idhāpi purimanayeneva upacārappanābhedo veditabbo. Ubhayatthāpi ca pariyosānapade mettākaruṇāti cetovimuttivisesanatthaṃ vuttaṃ.
ឯត្ថ ច កាមវិតក្កោ សត្តេសុបិ ឧប្បជ្ជតិ សង្ខារេសុបិ។ ឧភយត្ថ ឧប្បន្នោបិ កម្មបថភេទោវ។ ព្យាបាទោ បន សត្តេសុ ឧប្បន្នោយេវ កម្មបថំ ភិន្ទតិ, ន ឥតរោ។ វិហិំសាយបិ ឯសេវ នយោ។ ឯត្ថ ច ទុវិធា កថា – សព្ពសង្គាហិកា ចេវ អសម្ភិន្នា ច។ កាមធាតុគ្គហណេន ហិ ព្យាបាទវិហិំសាធាតុយោបិ គហិតា។ កាមធាតុយាយេវ បន នីហរិត្វា នីហរិត្វា ទ្វេបិ ឯតា ទស្សិតាតិ។ អយំ តាវេត្ថ សព្ពសង្គាហិកកថា ។ ឋបេត្វា បន ព្យាបាទវិហិំសាធាតុយោ សេសា សព្ពាបិ កាមធាតុ ឯវាតិ។ អយំ អសម្ភិន្នកថា នាម។ នេក្ខម្មធាតុគ្គហណេនាបិ អព្យាបាទអវិហិំសាធាតុយោ គហិតាយេវ។ នេក្ខម្មធាតុតោ បន នីហរិត្វា នីហរិត្វា តទុភយម្បិ ទស្សិតន្តិ អយមេត្ថាបិ សព្ពសង្គាហិកកថា។ ឋបេត្វា អព្យាបាទអវិហិំសាធាតុយោ អវសេសា នេក្ខម្មធាតូតិ អយំ អសម្ភិន្នកថា នាម។
Ettha ca kāmavitakko sattesupi uppajjati saṅkhāresupi. Ubhayattha uppannopi kammapathabhedova. Byāpādo pana sattesu uppannoyeva kammapathaṃ bhindati, na itaro. Vihiṃsāyapi eseva nayo. Ettha ca duvidhā kathā – sabbasaṅgāhikā ceva asambhinnā ca. Kāmadhātuggahaṇena hi byāpādavihiṃsādhātuyopi gahitā. Kāmadhātuyāyeva pana nīharitvā nīharitvā dvepi etā dassitāti. Ayaṃ tāvettha sabbasaṅgāhikakathā . Ṭhapetvā pana byāpādavihiṃsādhātuyo sesā sabbāpi kāmadhātu evāti. Ayaṃ asambhinnakathā nāma. Nekkhammadhātuggahaṇenāpi abyāpādaavihiṃsādhātuyo gahitāyeva. Nekkhammadhātuto pana nīharitvā nīharitvā tadubhayampi dassitanti ayametthāpi sabbasaṅgāhikakathā. Ṭhapetvā abyāpādaavihiṃsādhātuyo avasesā nekkhammadhātūti ayaṃ asambhinnakathā nāma.
ឥមាហិ ច ឆហិ ធាតូហិ បរិគ្គហិតា ហិ អដ្ឋារស ធាតុយោ បរិគ្គហិតាវ ហោន្តិ។ សព្ពាបិ ហិ តា កាមធាតុតោវ នីហរិត្វា នីហរិត្វា លភាបេតព្ពា អដ្ឋារស ធាតុយោវ ហោន្តីតិ តិណ្ណំ ឆក្កានំ វសេន អដ្ឋារស ហោន្តិ។ ឯវំ បន អគ្គហេត្វា ឯកេកស្មិំ ឆក្កេ វុត្តនយេន អដ្ឋារស អដ្ឋារស កត្វា សព្ពានិបិ តានិ អដ្ឋារសកានិ ឯកជ្ឈំ អភិសង្ខិបិត្វា អដ្ឋារសេវ ហោន្តីតិ វេទិតព្ពា។ ឥតិ ឥមស្មិំ សុត្តន្តភាជនីយេ សោឡស ធាតុយោ កាមាវចរា, ទ្វេ តេភូមិកាតិ ឯវមេត្ថ សម្មសនចារោវ កថិតោតិ វេទិតព្ពោ។
Imāhi ca chahi dhātūhi pariggahitā hi aṭṭhārasa dhātuyo pariggahitāva honti. Sabbāpi hi tā kāmadhātutova nīharitvā nīharitvā labhāpetabbā aṭṭhārasa dhātuyova hontīti tiṇṇaṃ chakkānaṃ vasena aṭṭhārasa honti. Evaṃ pana aggahetvā ekekasmiṃ chakke vuttanayena aṭṭhārasa aṭṭhārasa katvā sabbānipi tāni aṭṭhārasakāni ekajjhaṃ abhisaṅkhipitvā aṭṭhāraseva hontīti veditabbā. Iti imasmiṃ suttantabhājanīye soḷasa dhātuyo kāmāvacarā, dve tebhūmikāti evamettha sammasanacārova kathitoti veditabbo.
សុត្តន្តភាជនីយវណ្ណនា។
Suttantabhājanīyavaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / វិភង្គបាឡិ • Vibhaṅgapāḷi / ៣. ធាតុវិភង្គោ • 3. Dhātuvibhaṅgo
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-មូលដីកា • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ៣. ធាតុវិភង្គោ • 3. Dhātuvibhaṅgo
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-អនុដីកា • Vibhaṅga-anuṭīkā / ៣. ធាតុវិភង្គោ • 3. Dhātuvibhaṅgo
