| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨੀ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
੧੦. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗવਿਭਙ੍ਗੋ
10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ
1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
੪੬੬. ਇਦਾਨਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗવਿਭਙ੍ਗੇ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਬੋਧਿਯਾ ਬੋਧਿਸ੍ਸ વਾ ਅਙ੍ਗਾਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਾ ਏਸਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗੀ ਯਾਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਕਾਮਸੁਖਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਉਚ੍ਛੇਦਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿવੇਸਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਉਪਦ੍ਦવਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਯ ਸਤਿਧਮ੍ਮવਿਚਯવੀਰਿਯਪੀਤਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਬੋਧੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਨਨਿਦ੍ਦਾਯ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ વਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗੀਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਬੋਧਿਯਾ ਅਙ੍ਗਾਤਿਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਝਾਨਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਦੀਨਿ વਿਯ। ਯੋ ਪਨੇਸ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਏਤਾਯ ਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਬੋਧੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਾਤਿਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਸੇਨਙ੍ਗਰਥਙ੍ਗਾਦਯੋ વਿਯ। ਤੇਨਾਹੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ – ‘‘ਬੁਜ੍ਝਨਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਾਤਿ વਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿ।
466. Idāni tadanantare bojjhaṅgavibhaṅge sattāti gaṇanaparicchedo. Bojjhaṅgāti bodhiyā bodhissa vā aṅgāti bojjhaṅgā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yā esā dhammasāmaggī yāya lokuttaramaggakkhaṇe uppajjamānāya līnuddhaccapatiṭṭhānāyūhanakāmasukhattakilamathānuyogaucchedasassatābhinivesādīnaṃ anekesaṃ upaddavānaṃ paṭipakkhabhūtāya satidhammavicayavīriyapītipassaddhisamādhiupekkhāsaṅkhātāya dhammasāmaggiyā ariyasāvako bujjhatīti katvā bodhīti vuccati, bujjhati kilesasantānaniddāya uṭṭhahati, cattāri vā ariyasaccāni paṭivijjhati, nibbānameva vā sacchikaroti, tassā dhammasāmaggīsaṅkhātāya bodhiyā aṅgātipi bojjhaṅgā, jhānaṅgamaggaṅgādīni viya. Yo panesa yathāvuttappakārāya etāya dhammasāmaggiyā bujjhatīti katvā ariyasāvako bodhīti vuccati, tassa bodhissa aṅgātipi bojjhaṅgā, senaṅgarathaṅgādayo viya. Tenāhu aṭṭhakathācariyā – ‘‘bujjhanakassa puggalassa aṅgāti vā bojjhaṅgā’’ti.
ਅਪਿਚ ‘‘ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ? ਬੋਧਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਯੇਨਾਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Apica ‘‘bojjhaṅgāti kenaṭṭhena bojjhaṅgā? Bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgā, bujjhantīti bojjhaṅgā, anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sambujjhantīti bojjhaṅgā’’ti iminā paṭisambhidānayenāpi bojjhaṅgattho veditabbo.
ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋਤਿਆਦੀਸੁ ਪਸਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਸਤਿਯੇવ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ। ਤਤ੍ਥ ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪવਿਚਯਲਕ੍ਖਣੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣੋ વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਫਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਉਪਸਮਲਕ੍ਖਣੋ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਅવਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ। ਤੇਸੁ ‘‘ਸਤਿਞ੍ਚ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੩੪) વਚਨਤੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਪਠਮਂ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਤੋ ਪਰਂ ‘‘ਸੋ ਤਥਾ ਸਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪવਿਚਿਨਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧੫੦) ਨਯੇਨ ਏવਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇવ ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਯੋਜਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਮੇવ।
Satisambojjhaṅgotiādīsu pasattho sundaro ca bojjhaṅgo sambojjhaṅgo, satiyeva sambojjhaṅgo satisambojjhaṅgo. Tattha upaṭṭhānalakkhaṇo satisambojjhaṅgo, pavicayalakkhaṇo dhammavicayasambojjhaṅgo, paggahalakkhaṇo vīriyasambojjhaṅgo, pharaṇalakkhaṇo pītisambojjhaṅgo, upasamalakkhaṇo passaddhisambojjhaṅgo, avikkhepalakkhaṇo samādhisambojjhaṅgo, paṭisaṅkhānalakkhaṇo upekkhāsambojjhaṅgo. Tesu ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti (saṃ. ni. 5.234) vacanato sabbesaṃ bojjhaṅgānaṃ upakārakattā satisambojjhaṅgo paṭhamaṃ vutto. Tato paraṃ ‘‘so tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinatī’’tiādinā (ma. ni. 150) nayena evaṃ anukkameneva nikkhepapayojanaṃ pāḷiyaṃ āgatameva.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇ ਸਤ੍ਤੇવ વੁਤ੍ਤਾ, ਅਨੂਨਾ ਅਨਧਿਕਾਤਿ? ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਤੋ ਚ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਤਯੋ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਲੀਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ, ਯਥਾਹ – ‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਯੇ ਲੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਾਲੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ, ਕਾਲੋ વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ, ਕਾਲੋ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੩੪)। ਤਯੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ, ਯਥਾਹ – ‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਯੇ ਉਦ੍ਧਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਾਲੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ, ਕਾਲੋ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ, ਕਾਲੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੩੪)। ਏਕੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਲੋਣਧੂਪਨਂ વਿਯ ਸਬ੍ਬਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ, ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਿਕਅਮਚ੍ਚੋ વਿਯ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਰਾਜਕਿਚ੍ਚੇਸੁ, ਸਬ੍ਬਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕੋ, ਯਥਾਹ – ‘‘ਸਤਿਞ੍ਚ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਂ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਤੋ ਚ ਸਤ੍ਤੇવ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Kasmā panete satteva vuttā, anūnā anadhikāti? Līnuddhaccapaṭipakkhato sabbatthikato ca. Ettha hi tayo bojjhaṅgā līnassa paṭipakkhā, yathāha – ‘‘yasmiñca kho, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāyā’’ti (saṃ. ni. 5.234). Tayo uddhaccassa paṭipakkhā, yathāha – ‘‘yasmiñca kho, bhikkhave, samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāyā’’ti (saṃ. ni. 5.234). Eko panettha loṇadhūpanaṃ viya sabbabyañjanesu, sabbakammikaamacco viya ca sabbesu rājakiccesu, sabbabojjhaṅgesu icchitabbato sabbatthiko, yathāha – ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti. ‘‘Sabbatthaka’’ntipi pāḷi. Dvinnampi sabbattha icchitabbanti attho. Evaṃ līnuddhaccapaṭipakkhato sabbatthikato ca satteva vuttāti veditabbā.
੪੬੭. ਇਦਾਨਿ ਨੇਸਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚવਸੇਨ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਸਤਿਮਾ ਹੋਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਞ੍ਞવਾ, ਯਸੇਨ ਯਸવਾ, ਧਨੇਨ ਧਨવਾ વਿਯ ਸਤਿਯਾ ਸਤਿਮਾ ਹੋਤਿ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਮੇਨਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮੇਨ; ਤਞ੍ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਚੇવ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਪਰਮਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸੇਟ੍ਠਂ। ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇਨਾਤਿ ਨੇਪਕ੍ਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ; ਸਤਿਯਾ ਚੇવ ਨੇਪਕ੍ਕੇਨ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
467. Idāni nesaṃ ekasmiṃyevārammaṇe attano attano kiccavasena nānākaraṇaṃ dassetuṃ tattha katamo satisambojjhaṅgotiādi āraddhaṃ. Tattha idha bhikkhūti imasmiṃ sāsane bhikkhu. Satimā hotīti paññāya paññavā, yasena yasavā, dhanena dhanavā viya satiyā satimā hoti, satisampannoti attho. Paramenāti uttamena; tañhi paramatthasaccassa nibbānassa ceva maggassa ca anulomato paramaṃ nāma hoti uttamaṃ seṭṭhaṃ. Satinepakkenāti nepakkaṃ vuccati paññā; satiyā ceva nepakkena cāti attho.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿਭਾਜਨੀਯੇ ਪਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ? ਸਤਿਯਾ ਬਲવਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ। ਸਤਿ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਦ੍ਧਿਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਨਾਪਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਬਲવਤੀ ਹੋਤਿ, વਿਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾ। ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਬਲવਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਦ੍વੀਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਦ੍વੇ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯੁਂ; ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਏਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਏਕਕੋવ ਤੇਸੁ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਤੇਜੇਨ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਤੇਜੇਨ ਤੇਜવਾ ਹੋਤਿ; ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਠਿਤੋ ਨ ਤੇਨ ਸਮਤੇਜੋ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤਮਹਾਮਤ੍ਤੋ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਠਿਤੋ વਿਯ વਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਤੇਜੇਨ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਤੇਜੇਨ ਤੇਜવਾ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਤਿ ਬਲવਤੀ ਹੋਤਿ; ਯਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਠਿਤੋ ਨ ਤੇਨ ਸਮਤੇਜੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ વਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਤੀਤਿ ਬਲવਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾ ਗਹਿਤਾਤਿ।
Kasmā pana imasmiṃ satibhājanīye paññā saṅgahitāti? Satiyā balavabhāvadīpanatthaṃ. Sati hi paññāya saddhimpi uppajjati vināpi, paññāya saddhiṃ uppajjamānā balavatī hoti, vinā uppajjamānā dubbalā. Tenassā balavabhāvadīpanatthaṃ paññā saṅgahitā. Yathā hi dvīsu disāsu dve rājamahāmattā tiṭṭheyyuṃ; tesu eko rājaputtaṃ gahetvā tiṭṭheyya, eko attano dhammatāya ekakova tesu rājaputtaṃ gahetvā ṭhito attanopi tejena rājaputtassapi tejena tejavā hoti; attano dhammatāya ṭhito na tena samatejo hoti; evameva rājaputtaṃ gahetvā ṭhitamahāmatto viya paññāya saddhiṃ uppannā sati, attano dhammatāya ṭhito viya vinā paññāya uppannā. Tattha yathā rājaputtaṃ gahetvā ṭhito attanopi tejena rājaputtassapi tejena tejavā hoti, evaṃ paññāya saddhiṃ uppannā sati balavatī hoti; yathā attano dhammatāya ṭhito na tena samatejo hoti, evaṃ vinā paññāya uppannā dubbalā hotīti balavabhāvadīpanatthaṃ paññā gahitāti.
ਚਿਰਕਤਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਪਰਸ੍ਸ વਾ ਕਾਯੇਨ ਚਿਰਕਤਂ વਤ੍ਤਂ વਾ ਕਸਿਣਮਣ੍ਡਲਂ વਾ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ વਾ। ਚਿਰਭਾਸਿਤਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ વਾ ਪਰੇਨ વਾ વਾਚਾਯ ਚਿਰਭਾਸਿਤਂ ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ, વਤ੍ਤਸੀਸੇ ਠਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ વਾ, વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਸੀਸੇ વਾ ਠਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਮੇવ। ਸਰਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ‘ਏવਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏવਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ’ਤਿ ਸਰਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਰਿਤਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋਤਿ ਅਯਂ ਏવਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੇਸਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਨਾਮ ਕਥੀਯਤਿ।
Cirakatampīti attano vā parassa vā kāyena cirakataṃ vattaṃ vā kasiṇamaṇḍalaṃ vā kasiṇaparikammaṃ vā. Cirabhāsitampīti attanā vā parena vā vācāya cirabhāsitaṃ bahukampi, vattasīse ṭhatvā dhammakathaṃ vā kammaṭṭhānavinicchayaṃ vā, vimuttāyatanasīse vā ṭhatvā dhammakathameva. Saritā hotīti taṃ kāyaviññattiṃ vacīviññattiñca samuṭṭhāpetvā pavattaṃ arūpadhammakoṭṭhāsaṃ ‘evaṃ uppajjitvā evaṃ niruddho’ti saritā hoti. Anussaritāti punappunaṃ saritā. Ayaṃ vuccati satisambojjhaṅgoti ayaṃ evaṃ uppannā sesabojjhaṅgasamuṭṭhāpikā vipassanāsampayuttā sati satisambojjhaṅgo nāma kathīyati.
ਸੋ ਤਥਾ ਸਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤੋਤਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੋ। ਤਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਂ ਚਿਰਕਤਂ ਚਿਰਭਾਸਿਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਪવਿਚਿਨਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਪવਿਚਿਨਤਿ। ਪવਿਚਰਤੀਤਿ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਂ ਚਰਾਪੇਨ੍ਤੋ ਪવਿਚਰਤਿ। ਪਰਿવੀਮਂਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਓਲੋਕਨਂ ਗવੇਸਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ।
So tathā sato viharantoti so bhikkhu tenākārena uppannāya satiyā sato hutvā viharanto. Taṃ dhammanti taṃ cirakataṃ cirabhāsitaṃ heṭṭhā vuttappakāraṃ dhammaṃ. Paññāya pavicinatīti paññāya ‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’ti pavicinati. Pavicaratīti ‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’ti tattha paññaṃ carāpento pavicarati. Parivīmaṃsaṃ āpajjatīti olokanaṃ gavesanaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccatīti idaṃ vuttappakāraṃ bojjhaṅgasamuṭṭhāpakaṃ vipassanāñāṇaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo nāma vuccati.
ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ। ਆਰਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਪਗ੍ਗਹਿਤਂ। ਅਸਲ੍ਲੀਨਨ੍ਤਿ ਆਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾਯੇવ ਅਸਲ੍ਲੀਨਂ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਇਦਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ વੀਰਿਯਂ વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Tassa taṃ dhammanti tassa bhikkhuno taṃ heṭṭhā vuttappakāraṃ dhammaṃ. Āraddhaṃ hotīti paripuṇṇaṃ hoti paggahitaṃ. Asallīnanti āraddhattāyeva asallīnaṃ. Ayaṃ vuccatīti idaṃ bojjhaṅgasamuṭṭhāpakaṃ vipassanāsampayuttaṃ vīriyaṃ vīriyasambojjhaṅgo nāma vuccati.
ਨਿਰਾਮਿਸਾਤਿ ਕਾਮਾਮਿਸਲੋਕਾਮਿਸવਟ੍ਟਾਮਿਸਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪੀਤਿ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Nirāmisāti kāmāmisalokāmisavaṭṭāmisānaṃ abhāvena nirāmisā parisuddhā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ bojjhaṅgasamuṭṭhāpikā vipassanāsampayuttā pīti pītisambojjhaṅgo nāma vuccati.
ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸਾਤਿ ਪੀਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਕਾਯੋਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਨਾਮਕਾਯੋ ਕਿਲੇਸਦਰਥਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਿ ਤਥੇવ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Pītimanassāti pītisampayuttacittassa. Kāyopi passambhatīti khandhattayasaṅkhāto nāmakāyo kilesadarathapaṭippassaddhiyā passambhati. Cittampīti viññāṇakkhandhopi tatheva passambhati. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ bojjhaṅgasamuṭṭhāpikā vipassanāsampayuttā passaddhi passaddhisambojjhaṅgo nāma vuccati.
ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸ੍ਸ ਸੁਖਿਨੋਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਤਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖੇਨ ਸੁਖਿਤਸ੍ਸ। ਸਮਾਧਿਯਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਆਧਿਯਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਲਂ ਹੁਤ੍વਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਠਪੀਯਤਿ, ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Passaddhakāyassa sukhinoti passaddhakāyatāya uppannasukhena sukhitassa. Samādhiyatīti sammā ādhiyati, niccalaṃ hutvā ārammaṇe ṭhapīyati, appanāppattaṃ viya hoti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ bojjhaṅgasamuṭṭhāpikā vipassanāsampayuttā cittekaggatā samādhisambojjhaṅgo nāma vuccati.
ਤਥਾ ਸਮਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ વਿਯ ਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤਂ। ਸਾਧੁਕਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ; ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨવਡ੍ਢਨੇ ਅਬ੍ਯਾવਟੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਛਨ੍ਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਅਨੋਸਕ੍ਕਨਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਭਾવਸਾਧਕੋ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Tathā samāhitanti tena appanāppattena viya samādhinā samāhitaṃ. Sādhukaṃ ajjhupekkhitā hotīti suṭṭhu ajjhupekkhitā hoti; tesaṃ dhammānaṃ pahānavaḍḍhane abyāvaṭo hutvā ajjhupekkhati. Ayaṃvuccatīti ayaṃ channaṃ bojjhaṅgānaṃ anosakkanaanativattanabhāvasādhako majjhattākāro upekkhāsambojjhaṅgo nāma vuccati.
ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਕਿਂ ਕਥਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ? ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਨਾਨਾਰਸਲਕ੍ਖਣਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਕਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ।
Ettāvatā kiṃ kathitaṃ nāma hoti? Apubbaṃ acarimaṃ ekacittakkhaṇe nānārasalakkhaṇā pubbabhāgavipassanā bojjhaṅgā kathitā hontīti.
ਪਠਮੋ ਨਯੋ।
Paṭhamo nayo.
੪੬੮-੪੬੯. ਇਦਾਨਿ ਯੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਚੁਦ੍ਦਸ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਦੁਤਿਯਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਾ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਤਿ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਤੀਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਤਿ। ਯਦਪੀਤਿ ਯਾਪਿ। ਤਦਪੀਤਿ ਸਾਪਿ। ਅਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਜਾਨਨਤ੍ਥਾਯ। ਸਮ੍ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯਾਤਿ વਾਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ; ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਦਤ੍ਥਾਯ, ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਅਮਤਧਾਤੁਯਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
468-469. Idāni yena pariyāyena satta bojjhaṅgā cuddasa honti, tassa pakāsanatthaṃ dutiyanayaṃ dassento puna satta bojjhaṅgātiādimāha. Tatrāyaṃ anupubbapadavaṇṇanā – ajjhattaṃ dhammesu satīti ajjhattikasaṅkhāre pariggaṇhantassa uppannā sati. Bahiddhā dhammesu satīti bahiddhāsaṅkhāre pariggaṇhantassa uppannā sati. Yadapīti yāpi. Tadapīti sāpi. Abhiññāyāti abhiññeyyadhamme abhijānanatthāya. Sambodhāyāti sambodhi vuccati maggo, maggatthāyāti attho. Nibbānāyāti vānaṃ vuccati taṇhā; sā tattha natthīti nibbānaṃ, tadatthāya, asaṅkhatāya amatadhātuyā sacchikiriyatthāya saṃvattatīti attho. Dhammavicayasambojjhaṅgepi eseva nayo.
ਕਾਯਿਕਂ વੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਚਙ੍ਕਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨવੀਰਿਯਂ। ਚੇਤਸਿਕਂ વੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਨ ਤਾવਾਹਂ ਇਮਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾવ ਮੇ ਨ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਕਾਯਪਯੋਗਂ વਿਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨવੀਰਿਯਂ। ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧੀਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਦਰਥਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ। ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧੀਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਦਰਥਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਦਿਸੋવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਯੇ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾ।
Kāyikaṃ vīriyanti caṅkamaṃ adhiṭṭhahantassa uppannavīriyaṃ. Cetasikaṃ vīriyanti ‘‘na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me na anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’’ti evaṃ kāyapayogaṃ vinā uppannavīriyaṃ. Kāyapassaddhīti tiṇṇaṃ khandhānaṃ darathapassaddhi. Cittapassaddhīti viññāṇakkhandhassa darathapassaddhi. Upekkhāsambojjhaṅge satisambojjhaṅgasadisova vinicchayo. Imasmiṃ naye satta bojjhaṅgā lokiyalokuttaramissakā kathitā.
ਪੋਰਾਣਕਤ੍ਥੇਰਾ ਪਨ ‘ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਪਾਕਟਂ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਸੁਂ। ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਤਿ ਪવਿਚਯੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਲੋਕਿਯਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਮਗ੍ਗਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਕਾਯਿਕવੀਰਿਯਂ। ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਾ ਪਨ ਪੀਤਿਸਮਾਧਿਯੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾਤਿ।
Porāṇakattherā pana ‘ettakena pākaṭaṃ na hotī’ti vibhajitvā dassesuṃ. Etesu hi ajjhattadhammesu sati pavicayo upekkhāti ime tayo attano khandhārammaṇattā lokiyāva honti. Tathā maggaṃ appattaṃ kāyikavīriyaṃ. Avitakkaavicārā pana pītisamādhiyo lokuttarā honti. Sesā lokiyalokuttaramissakāti.
ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਤਾવ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਤਿਪવਿਚਯਉਪੇਕ੍ਖਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਪਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਤੇਸਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭਾવੋ ਮਾ ਯੁਜ੍ਜਿਤ੍ਥ। ਚਙ੍ਕਮਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤવੀਰਿਯਮ੍ਪਿ ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਨ ਕਿਲਮਤਿ। ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਾ ਪਨ ਪੀਤਿਸਮਾਧਿਯੋ ਕਦਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਕਾਮਾવਚਰੇ ਤਾવ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਾ ਪੀਤਿ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਰੂਪਾવਚਰੇ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਾ ਪੀਤਿ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਪਨ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਅਰੂਪਾવਚਰੇ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਾਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ। ਏવਮਯਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰੋ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਕਾਮਾવਚਰਤੋਪਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾવਚਰਤੋਪਿ ਅਰੂਪਾવਚਰਤੋਪੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਯੇવਾਤਿ ਕਥਿਤੋ।
Tattha ajjhattaṃ tāva dhammesu satipavicayaupekkhā ajjhattārammaṇā, lokuttarā pana bahiddhārammaṇāti tesaṃ lokuttarabhāvo mā yujjittha. Caṅkamappayogena nibbattavīriyampi lokiyanti vadanto na kilamati. Avitakkaavicārā pana pītisamādhiyo kadā lokuttarā hontīti? Kāmāvacare tāva pītisambojjhaṅgo labbhati, avitakkaavicārā pīti na labbhati. Rūpāvacare avitakkaavicārā pīti labbhati, pītisambojjhaṅgo pana na labbhati. Arūpāvacare sabbena sabbaṃ na labbhati. Ettha pana alabbhamānakaṃ upādāya labbhamānakāpi paṭikkhittā. Evamayaṃ avitakkaavicāro pītisambojjhaṅgo kāmāvacaratopi nikkhanto rūpāvacaratopi arūpāvacaratopīti nibbattitalokuttaro yevāti kathito.
ਤਥਾ ਕਾਮਾવਚਰੇ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰੋ ਪਨ ਸਮਾਧਿ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਰੂਪਾવਚਰਅਰੂਪਾવਚਰੇਸੁ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਪਨ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕੋਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਏવਮਯਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ ਕਾਮਾવਚਰਤੋਪਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾવਚਰਤੋਪਿ ਅਰੂਪਾવਚਰਤੋਪੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਯੇવਾਤਿ ਕਥਿਤੋ।
Tathā kāmāvacare samādhisambojjhaṅgo labbhati, avitakkaavicāro pana samādhi na labbhati. Rūpāvacaraarūpāvacaresu avitakkaavicāro samādhi labbhati, samādhisambojjhaṅgo pana na labbhati. Ettha pana alabbhamānakaṃ upādāya labbhamānakopi paṭikkhitto. Evamayaṃ avitakkaavicāro samādhi kāmāvacaratopi nikkhanto rūpāvacaratopi arūpāvacaratopīti nibbattitalokuttaro yevāti kathito.
ਅਪਿਚ ਲੋਕਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ; ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਲੋਕਿਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਹਿ ਸਤਿਪવਿਚਯਉਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭਾવਨਾਕਾਲੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤવਿਮੋਕ੍ਖਂ ਖ੍વਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਬ੍ਬੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਂ વਦਾਮਿ; ਏવਮਸ੍ਸਿਮੇ ਆਸવਾ ਨਾਨੁਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੨ ਥੋਕਂ વਿਸਦਿਸਂ) ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯਦਾ ਪਨ ਚਙ੍ਕਮਪਯੋਗੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ ਕਾਯਿਕવੀਰਿਯੇ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤੇਯੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਘਟੀਯਤਿ, ਤਦਾ ਤਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਥੇਰਾ ‘‘ਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨੇ, ਆਨਾਪਾਨਜ੍ਝਾਨੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਜ੍ਝਾਨੇ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਨ વਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ વਾਦੇ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਾ ਪੀਤਿਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਲੋਕਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ।
Apica lokiyaṃ gahetvā lokuttaro kātabbo; lokuttaraṃ gahetvā lokiyo kātabbo. Ajjhattadhammesu hi satipavicayaupekkhānaṃ lokuttarabhāvanākālopi atthi. Tatridaṃ suttaṃ – ‘‘ajjhattavimokkhaṃ khvāhaṃ, āvuso, sabbupādānakkhayaṃ vadāmi; evamassime āsavā nānusentī’’ti (saṃ. ni. 2.32 thokaṃ visadisaṃ) iminā suttena lokuttarā honti. Yadā pana caṅkamapayogena nibbatte kāyikavīriye anupasanteyeva vipassanā maggena ghaṭīyati, tadā taṃ lokuttaraṃ hoti. Ye pana therā ‘‘kasiṇajjhāne, ānāpānajjhāne, brahmavihārajjhāne ca bojjhaṅgo uddharanto na vāretabbo’’ti vadanti, tesaṃ vāde avitakkaavicārā pītisamādhisambojjhaṅgā lokiyā hontīti.
ਦੁਤਿਯੋ ਨਯੋ।
Dutiyo nayo.
੪੭੦-੪੭੧. ਇਦਾਨਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਭਾવਨਾવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਾ – ਭਾવੇਤੀਤਿ વਡ੍ਢੇਤਿ; ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਜਨੇਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ। વਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ વਿવੇਕੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ। વਿવੇਕੋਤਿ વਿવਿਤ੍ਤਤਾ। ਸੋ ਚਾਯਂ ਤਦਙ੍ਗવਿવੇਕੋ, વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਰਣવਿવੇਕੋਤਿ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਤਦਙ੍ਗવਿવੇਕੋ ਨਾਮ વਿਪਸ੍ਸਨਾ। વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿવੇਕੋ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿવੇਕੋ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗੋ। ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਿવੇਕੋ ਨਾਮ ਫਲਂ। ਨਿਸ੍ਸਰਣવਿવੇਕੋ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਟਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਏવਮੇਤਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚવਿਧੇ વਿવੇਕੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਤਦਙ੍ਗવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਞ੍ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
470-471. Idāni bojjhaṅgānaṃ bhāvanāvasena pavattaṃ tatiyanayaṃ dassento puna satta bojjhaṅgātiādimāha. Tatthāpi ayaṃ anupubbapadavaṇṇanā – bhāvetīti vaḍḍheti; attano santāne punappunaṃ janeti abhinibbatteti. Vivekanissitanti viveke nissitaṃ. Vivekoti vivittatā. So cāyaṃ tadaṅgaviveko, vikkhambhanasamucchedapaṭippassaddhinissaraṇavivekoti pañcavidho. Tattha tadaṅgaviveko nāma vipassanā. Vikkhambhanaviveko nāma aṭṭha samāpattiyo. Samucchedaviveko nāma maggo. Paṭippassaddhiviveko nāma phalaṃ. Nissaraṇaviveko nāma sabbanimittanissaṭaṃ nibbānaṃ. Evametasmiṃ pañcavidhe viveke nissitaṃ vivekanissitanti tadaṅgavivekanissitaṃ samucchedavivekanissitaṃ nissaraṇavivekanissitañca satisambojjhaṅgaṃ bhāvetīti ayamattho veditabbo.
ਤਥਾ ਹਿ ਅਯਂ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਯੋਗੀ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਤਦਙ੍ਗવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ, ਅਜ੍ਝਾਸਯਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ, ਮਗ੍ਗਕਾਲੇ ਪਨ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ, ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ। ਪਞ੍ਚવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਮ੍ਪੀਤਿ ਏਕੇ। ਤੇ ਹਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਬਲવવਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਫਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਏવ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਿ, વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਆਨਾਪਾਨਾਸੁਭਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਜ੍ਝਾਨੇਸੁਪਿ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹਿ । ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਏਤੇਸਂ ਝਾਨਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਏવ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ। ਯਥਾ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ‘‘ਅਜ੍ਝਾਸਯਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ‘‘ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਮ੍ਪਿ ਭਾવੇਤੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ વਿਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਾਦੀਸੁ। વਿવੇਕਤ੍ਥਾ ਏવ ਹਿ વਿਰਾਗਾਦਯੋ।
Tathā hi ayaṃ satisambojjhaṅgabhāvanānuyogamanuyutto yogī vipassanākkhaṇe kiccato tadaṅgavivekanissitaṃ, ajjhāsayato nissaraṇavivekanissitaṃ, maggakāle pana kiccato samucchedavivekanissitaṃ, ārammaṇato nissaraṇavivekanissitaṃ, satisambojjhaṅgaṃ bhāveti. Pañcavivekanissitampīti eke. Te hi na kevalaṃ balavavipassanāmaggaphalakkhaṇesu eva bojjhaṅgaṃ uddharanti, vipassanāpādakakasiṇajjhānaānāpānāsubhabrahmavihārajjhānesupi uddharanti, na ca paṭisiddhā aṭṭhakathācariyehi . Tasmā tesaṃ matena etesaṃ jhānānaṃ pavattikkhaṇe kiccato eva vikkhambhanavivekanissitaṃ. Yathā ca vipassanākkhaṇe ‘‘ajjhāsayato nissaraṇavivekanissita’’nti vuttaṃ, evaṃ ‘‘paṭippassaddhivivekanissitampi bhāvetī’’ti vattuṃ vaṭṭati. Esa nayo virāganissitādīsu. Vivekatthā eva hi virāgādayo.
ਕੇવਲਞ੍ਚੇਤ੍ਥ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਦੁવਿਧੋ – ਪਰਿਚ੍ਚਾਗવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਚ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਚਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘ਪਰਿਚ੍ਚਾਗવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ’ਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਚ ਤਦਙ੍ਗવਸੇਨ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ। ‘ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ’ਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਭਾવੇਨ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਂ। ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕੇ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾਨਯੇ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਅਯਂ ਸਤਿ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ।
Kevalañcettha vossaggo duvidho – pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo cāti. Tattha ‘pariccāgavossaggo’ti vipassanākkhaṇe ca tadaṅgavasena maggakkhaṇe ca samucchedavasena kilesappahānaṃ. ‘Pakkhandanavossaggo’ti vipassanākkhaṇe tanninnabhāvena, maggakkhaṇe pana ārammaṇakaraṇena nibbānapakkhandanaṃ. Tadubhayampi imasmiṃ lokiyalokuttaramissake atthavaṇṇanānaye vaṭṭati. Tathā hi ayaṃ sati sambojjhaṅgo yathāvuttena pakārena kilese pariccajati, nibbānañca pakkhandati.
વੋਸ੍ਸਗ੍ਗਪਰਿਣਾਮਿਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਸਕਲੇਨ વਚਨੇਨ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗਤ੍ਥਂ ਪਰਿਣਮਨ੍ਤਂ ਪਰਿਣਤਞ੍ਚ, ਪਰਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਪਰਿਪਕ੍ਕਞ੍ਚਾਤਿ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾવਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਕਿਲੇਸਪਰਿਚ੍ਚਾਗવੋਸ੍ਸਗ੍ਗਤ੍ਥਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨવੋਸ੍ਸਗ੍ਗਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪਰਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਪਰਿਪਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਨਂ ਭਾવੇਤੀਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁਪਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਯੇ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਕਥਿਤਾਤਿ।
Vossaggapariṇāminti iminā pana sakalena vacanena vossaggatthaṃ pariṇamantaṃ pariṇatañca, paripaccantaṃ paripakkañcāti idaṃ vuttaṃ hoti. Ayañhi bojjhaṅgabhāvanamanuyutto bhikkhu yathā satisambojjhaṅgo kilesapariccāgavossaggatthaṃ nibbānapakkhandanavossaggatthañca paripaccati, yathā ca paripakko hoti, tathā naṃ bhāvetīti. Esa nayo sesabojjhaṅgesupi. Imasmimpi naye lokiyalokuttaramissakā bojjhaṅgā kathitāti.
ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ।
Suttantabhājanīyavaṇṇanā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Vibhaṅgapāḷi / ੧੦. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗવਿਭਙ੍ਗੋ • 10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ੧੦. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗવਿਭਙ੍ਗੋ • 10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ੧੦. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗવਿਭਙ੍ਗੋ • 10. Bojjhaṅgavibhaṅgo
