| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
သုတ္တန္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
Suttantaniddesavaṇṇanā
၂၁. ကထံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ဣတိ စေ ဟောတီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂောတိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ သီသံ ကတ္ဝာ ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇန္တသ္သ အညေသု ဗောဇ္ဈင္ဂေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု ဧဝံ အယံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ဟောတီတိ ဣတိ စေ ပဝတ္တသ္သ ကထံ သော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ဟောတီတိ အတ္ထော။ ယာဝတာ နိရောဓူပဋ္ဌာတီတိ ယတ္တကေန ကာလေန နိရောဓော ဥပဋ္ဌာတိ, ယတ္တကေ ကာလေ အာရမ္မဏတော နိဗ္ဗာနံ ဥပဋ္ဌာတီတိ အတ္ထော။ ယာဝတာ အစ္စီတိ ယတ္တကေန ပရိမာဏေန ဇာလာ။ ကထံ အပ္ပမာဏော ဣတိ စေ ဟောတီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂောတိ န အပ္ပမာဏေပိ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂေ ဝိဇ္ဇမာနေ ဧဝံ အယံ အပ္ပမာဏော ဟောတီတိ ဣတိ စေ ပဝတ္တသ္သ သော အပ္ပမာဏော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ကထံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ပမာဏဗဒ္ဓာတိ ကိလေသာ စ ပရိယုဋ္ဌာနာ စ ပောနောဘဝိကသင္ခာရာ စ ပမာဏဗဒ္ဓာ နာမ ဟောန္တိ။ ‘‘ရာဂောပမာဏကရဏော, ဒောသော ပမာဏကရဏော, မောဟော ပမာဏကရဏော’’တိ (မ. နိ. ၁.၄၅၉) ဝစနတော ရာဂာဒယော ယသ္သ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ‘‘အယံ ဧတ္တကော’’တိ တသ္သ ပမာဏကရဏတော ပမာဏံ နာမ။ တသ္မိံ ပမာဏေ ဗဒ္ဓာ ပဋိဗဒ္ဓာ အာယတ္တာတိ ကိလေသာဒယော ပမာဏဗဒ္ဓာ နာမ ဟောန္တိ။ ကိလေသာတိ အနုသယဘူတာ, ပရိယုဋ္ဌာနာတိ သမုဒာစာရပ္ပတ္တကိလေသာ။ သင္ခာရာ ပောနောဘဝိကာတိ ပုနပ္ပုနံ ဘဝကရဏံ ပုနဘဝော, ပုနဘဝော သီလမေတေသန္တိ ပောနဘဝိကာ, ပောနဘဝိကာ ဧဝ ပောနောဘဝိကာ။ ကုသလာကုသလကမ္မသင္ခာတာ သင္ခာရာ။ အပ္ပမာဏောတိ ဝုတ္တပ္ပကာရသ္သ ပမာဏသ္သ အဘာဝေန အပ္ပမာဏော။ မဂ္ဂဖလာနမ္ပိ အပ္ပမာဏတ္တာ တတော ဝိသေသနတ္ထံ အစလဋ္ဌေန အသင္ခတဋ္ဌေနာတိ ဝုတ္တံ။ ဘင္ဂာဘာဝတော အစလော, ပစ္စယာဘာဝတော အသင္ခတော။ ယော ဟိ အစလော အသင္ခတော စ, သော အတိဝိယ ပမာဏဝိရဟိတော ဟောတိ။
21.Kathaṃsatisambojjhaṅgo iti ce hotīti bojjhaṅgoti satisambojjhaṅgaṃ sīsaṃ katvā phalasamāpattiṃ samāpajjantassa aññesu bojjhaṅgesu vijjamānesu evaṃ ayaṃ satisambojjhaṅgo hotīti iti ce pavattassa kathaṃ so satisambojjhaṅgo hotīti attho. Yāvatā nirodhūpaṭṭhātīti yattakena kālena nirodho upaṭṭhāti, yattake kāle ārammaṇato nibbānaṃ upaṭṭhātīti attho. Yāvatā accīti yattakena parimāṇena jālā. Kathaṃ appamāṇo iti ce hotīti bojjhaṅgoti na appamāṇepi satisambojjhaṅge vijjamāne evaṃ ayaṃ appamāṇo hotīti iti ce pavattassa so appamāṇo satisambojjhaṅgo kathaṃ hotīti attho. Pamāṇabaddhāti kilesā ca pariyuṭṭhānā ca ponobhavikasaṅkhārā ca pamāṇabaddhā nāma honti. ‘‘Rāgopamāṇakaraṇo, doso pamāṇakaraṇo, moho pamāṇakaraṇo’’ti (ma. ni. 1.459) vacanato rāgādayo yassa uppajjanti, ‘‘ayaṃ ettako’’ti tassa pamāṇakaraṇato pamāṇaṃ nāma. Tasmiṃ pamāṇe baddhā paṭibaddhā āyattāti kilesādayo pamāṇabaddhā nāma honti. Kilesāti anusayabhūtā, pariyuṭṭhānāti samudācārappattakilesā. Saṅkhārā ponobhavikāti punappunaṃ bhavakaraṇaṃ punabhavo, punabhavo sīlametesanti ponabhavikā, ponabhavikā eva ponobhavikā. Kusalākusalakammasaṅkhātā saṅkhārā. Appamāṇoti vuttappakārassa pamāṇassa abhāvena appamāṇo. Maggaphalānampi appamāṇattā tato visesanatthaṃ acalaṭṭhena asaṅkhataṭṭhenāti vuttaṃ. Bhaṅgābhāvato acalo, paccayābhāvato asaṅkhato. Yo hi acalo asaṅkhato ca, so ativiya pamāṇavirahito hoti.
ကထံ သုသမာရဒ္ဓော ဣတိ စေ ဟောတီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂောတိ အနန္တရံ ဝုတ္တနယေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝိသမာတိ သယဉ္စ ဝိသမတ္တာ, ဝိသမသ္သ စ ဘာဝသ္သ ဟေတုတ္တာ ဝိသမာ။ သမဓမ္မောတိ သန္တဋ္ဌေန ပဏီတဋ္ဌေန သမော ဓမ္မော။ ပမာဏာဘာဝတော သန္တော။ ‘‘ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာ သင္ခတာ ဝာ အသင္ခတာ ဝာ, ဝိရာဂော တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ (အ. နိ. ၄.၃၄; ဣတိဝု. ၉၀) ဝစနတော သဗ္ဗဓမ္မုတ္တမဋ္ဌေန ပဏီတော။ တသ္မိံ သမဓမ္မောတိ ဝုတ္တေ သုသမေ အာရဒ္ဓော သုသမာရဒ္ဓော။ အာဝဇ္ဇိတတ္တာတိ ဖလသမာပတ္တိယာ ပဝတ္တကာလံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အနုပ္ပာဒာဒိသင္ခာတေ နိဗ္ဗာနေ မနောဒ္ဝာရာဝဇ္ဇနသ္သ ဥပ္ပန္နတ္တာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တိဋ္ဌတီတိ ပဝတ္တတိ။ ဥပ္ပာဒာဒီနိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထာနိ။ သေသဗောဇ္ဈင္ဂမူလကေသုပိ ဝာရေသု ဧသေဝ နယော။
Kathaṃ susamāraddho iti ce hotīti bojjhaṅgoti anantaraṃ vuttanayena yojetabbaṃ. Visamāti sayañca visamattā, visamassa ca bhāvassa hetuttā visamā. Samadhammoti santaṭṭhena paṇītaṭṭhena samo dhammo. Pamāṇābhāvato santo. ‘‘Yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatī’’ti (a. ni. 4.34; itivu. 90) vacanato sabbadhammuttamaṭṭhena paṇīto. Tasmiṃ samadhammoti vutte susame āraddho susamāraddho. Āvajjitattāti phalasamāpattiyā pavattakālaṃ sandhāya vuttaṃ. Anuppādādisaṅkhāte nibbāne manodvārāvajjanassa uppannattāti vuttaṃ hoti. Tiṭṭhatīti pavattati. Uppādādīni heṭṭhā vuttatthāni. Sesabojjhaṅgamūlakesupi vāresu eseva nayo.
ဗောဇ္ဈင္ဂကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Bojjhaṅgakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ၃. ဗောဇ္ဈင္ဂကထာ • 3. Bojjhaṅgakathā
