| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
ಸುತ್ತನ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
Suttantaniddesavaṇṇanā
೨೧. ಕಥಂ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಇತಿ ಚೇ ಹೋತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋತಿ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಸೀಸಂ ಕತ್ವಾ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞೇಸು ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು ವಿಜ್ಜಮಾನೇಸು ಏವಂ ಅಯಂ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಹೋತೀತಿ ಇತಿ ಚೇ ಪವತ್ತಸ್ಸ ಕಥಂ ಸೋ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಾವತಾ ನಿರೋಧೂಪಟ್ಠಾತೀತಿ ಯತ್ತಕೇನ ಕಾಲೇನ ನಿರೋಧೋ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಯತ್ತಕೇ ಕಾಲೇ ಆರಮ್ಮಣತೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಉಪಟ್ಠಾತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಾವತಾ ಅಚ್ಚೀತಿ ಯತ್ತಕೇನ ಪರಿಮಾಣೇನ ಜಾಲಾ। ಕಥಂ ಅಪ್ಪಮಾಣೋ ಇತಿ ಚೇ ಹೋತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋತಿ ನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇಪಿ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ ಏವಂ ಅಯಂ ಅಪ್ಪಮಾಣೋ ಹೋತೀತಿ ಇತಿ ಚೇ ಪವತ್ತಸ್ಸ ಸೋ ಅಪ್ಪಮಾಣೋ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಕಥಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಮಾಣಬದ್ಧಾತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಾ ಚ ಪೋನೋಭವಿಕಸಙ್ಖಾರಾ ಚ ಪಮಾಣಬದ್ಧಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ‘‘ರಾಗೋಪಮಾಣಕರಣೋ, ದೋಸೋ ಪಮಾಣಕರಣೋ, ಮೋಹೋ ಪಮಾಣಕರಣೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೫೯) ವಚನತೋ ರಾಗಾದಯೋ ಯಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ‘‘ಅಯಂ ಏತ್ತಕೋ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಪಮಾಣಕರಣತೋ ಪಮಾಣಂ ನಾಮ। ತಸ್ಮಿಂ ಪಮಾಣೇ ಬದ್ಧಾ ಪಟಿಬದ್ಧಾ ಆಯತ್ತಾತಿ ಕಿಲೇಸಾದಯೋ ಪಮಾಣಬದ್ಧಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಕಿಲೇಸಾತಿ ಅನುಸಯಭೂತಾ, ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಾತಿ ಸಮುದಾಚಾರಪ್ಪತ್ತಕಿಲೇಸಾ। ಸಙ್ಖಾರಾ ಪೋನೋಭವಿಕಾತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಭವಕರಣಂ ಪುನಭವೋ, ಪುನಭವೋ ಸೀಲಮೇತೇಸನ್ತಿ ಪೋನಭವಿಕಾ, ಪೋನಭವಿಕಾ ಏವ ಪೋನೋಭವಿಕಾ। ಕುಸಲಾಕುಸಲಕಮ್ಮಸಙ್ಖಾತಾ ಸಙ್ಖಾರಾ। ಅಪ್ಪಮಾಣೋತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಪಮಾಣಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೋ। ಮಗ್ಗಫಲಾನಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಮಾಣತ್ತಾ ತತೋ ವಿಸೇಸನತ್ಥಂ ಅಚಲಟ್ಠೇನ ಅಸಙ್ಖತಟ್ಠೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಭಙ್ಗಾಭಾವತೋ ಅಚಲೋ, ಪಚ್ಚಯಾಭಾವತೋ ಅಸಙ್ಖತೋ। ಯೋ ಹಿ ಅಚಲೋ ಅಸಙ್ಖತೋ ಚ, ಸೋ ಅತಿವಿಯ ಪಮಾಣವಿರಹಿತೋ ಹೋತಿ।
21.Kathaṃsatisambojjhaṅgo iti ce hotīti bojjhaṅgoti satisambojjhaṅgaṃ sīsaṃ katvā phalasamāpattiṃ samāpajjantassa aññesu bojjhaṅgesu vijjamānesu evaṃ ayaṃ satisambojjhaṅgo hotīti iti ce pavattassa kathaṃ so satisambojjhaṅgo hotīti attho. Yāvatā nirodhūpaṭṭhātīti yattakena kālena nirodho upaṭṭhāti, yattake kāle ārammaṇato nibbānaṃ upaṭṭhātīti attho. Yāvatā accīti yattakena parimāṇena jālā. Kathaṃ appamāṇo iti ce hotīti bojjhaṅgoti na appamāṇepi satisambojjhaṅge vijjamāne evaṃ ayaṃ appamāṇo hotīti iti ce pavattassa so appamāṇo satisambojjhaṅgo kathaṃ hotīti attho. Pamāṇabaddhāti kilesā ca pariyuṭṭhānā ca ponobhavikasaṅkhārā ca pamāṇabaddhā nāma honti. ‘‘Rāgopamāṇakaraṇo, doso pamāṇakaraṇo, moho pamāṇakaraṇo’’ti (ma. ni. 1.459) vacanato rāgādayo yassa uppajjanti, ‘‘ayaṃ ettako’’ti tassa pamāṇakaraṇato pamāṇaṃ nāma. Tasmiṃ pamāṇe baddhā paṭibaddhā āyattāti kilesādayo pamāṇabaddhā nāma honti. Kilesāti anusayabhūtā, pariyuṭṭhānāti samudācārappattakilesā. Saṅkhārā ponobhavikāti punappunaṃ bhavakaraṇaṃ punabhavo, punabhavo sīlametesanti ponabhavikā, ponabhavikā eva ponobhavikā. Kusalākusalakammasaṅkhātā saṅkhārā. Appamāṇoti vuttappakārassa pamāṇassa abhāvena appamāṇo. Maggaphalānampi appamāṇattā tato visesanatthaṃ acalaṭṭhena asaṅkhataṭṭhenāti vuttaṃ. Bhaṅgābhāvato acalo, paccayābhāvato asaṅkhato. Yo hi acalo asaṅkhato ca, so ativiya pamāṇavirahito hoti.
ಕಥಂ ಸುಸಮಾರದ್ಧೋ ಇತಿ ಚೇ ಹೋತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋತಿ ಅನನ್ತರಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ವಿಸಮಾತಿ ಸಯಞ್ಚ ವಿಸಮತ್ತಾ, ವಿಸಮಸ್ಸ ಚ ಭಾವಸ್ಸ ಹೇತುತ್ತಾ ವಿಸಮಾ। ಸಮಧಮ್ಮೋತಿ ಸನ್ತಟ್ಠೇನ ಪಣೀತಟ್ಠೇನ ಸಮೋ ಧಮ್ಮೋ। ಪಮಾಣಾಭಾವತೋ ಸನ್ತೋ। ‘‘ಯಾವತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸಙ್ಖತಾ ವಾ ಅಸಙ್ಖತಾ ವಾ, ವಿರಾಗೋ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೩೪; ಇತಿವು॰ ೯೦) ವಚನತೋ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮುತ್ತಮಟ್ಠೇನ ಪಣೀತೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಧಮ್ಮೋತಿ ವುತ್ತೇ ಸುಸಮೇ ಆರದ್ಧೋ ಸುಸಮಾರದ್ಧೋ। ಆವಜ್ಜಿತತ್ತಾತಿ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಪವತ್ತಕಾಲಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅನುಪ್ಪಾದಾದಿಸಙ್ಖಾತೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಪವತ್ತತಿ। ಉಪ್ಪಾದಾದೀನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ಥಾನಿ। ಸೇಸಬೋಜ್ಝಙ್ಗಮೂಲಕೇಸುಪಿ ವಾರೇಸು ಏಸೇವ ನಯೋ।
Kathaṃ susamāraddho iti ce hotīti bojjhaṅgoti anantaraṃ vuttanayena yojetabbaṃ. Visamāti sayañca visamattā, visamassa ca bhāvassa hetuttā visamā. Samadhammoti santaṭṭhena paṇītaṭṭhena samo dhammo. Pamāṇābhāvato santo. ‘‘Yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatī’’ti (a. ni. 4.34; itivu. 90) vacanato sabbadhammuttamaṭṭhena paṇīto. Tasmiṃ samadhammoti vutte susame āraddho susamāraddho. Āvajjitattāti phalasamāpattiyā pavattakālaṃ sandhāya vuttaṃ. Anuppādādisaṅkhāte nibbāne manodvārāvajjanassa uppannattāti vuttaṃ hoti. Tiṭṭhatīti pavattati. Uppādādīni heṭṭhā vuttatthāni. Sesabojjhaṅgamūlakesupi vāresu eseva nayo.
ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bojjhaṅgakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೩. ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಕಥಾ • 3. Bojjhaṅgakathā
