Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    സുത്തന്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ

    Suttantaniddesavaṇṇanā

    ൨൧. കഥം സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ ഇതി ചേ ഹോതീതി ബോജ്ഝങ്ഗോതി സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗം സീസം കത്വാ ഫലസമാപത്തിം സമാപജ്ജന്തസ്സ അഞ്ഞേസു ബോജ്ഝങ്ഗേസു വിജ്ജമാനേസു ഏവം അയം സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ ഹോതീതി ഇതി ചേ പവത്തസ്സ കഥം സോ സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ ഹോതീതി അത്ഥോ. യാവതാ നിരോധൂപട്ഠാതീതി യത്തകേന കാലേന നിരോധോ ഉപട്ഠാതി, യത്തകേ കാലേ ആരമ്മണതോ നിബ്ബാനം ഉപട്ഠാതീതി അത്ഥോ. യാവതാ അച്ചീതി യത്തകേന പരിമാണേന ജാലാ. കഥം അപ്പമാണോ ഇതി ചേ ഹോതീതി ബോജ്ഝങ്ഗോതി ന അപ്പമാണേപി സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗേ വിജ്ജമാനേ ഏവം അയം അപ്പമാണോ ഹോതീതി ഇതി ചേ പവത്തസ്സ സോ അപ്പമാണോ സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ കഥം ഹോതീതി അത്ഥോ. പമാണബദ്ധാതി കിലേസാ ച പരിയുട്ഠാനാ ച പോനോഭവികസങ്ഖാരാ ച പമാണബദ്ധാ നാമ ഹോന്തി. ‘‘രാഗോപമാണകരണോ, ദോസോ പമാണകരണോ, മോഹോ പമാണകരണോ’’തി (മ॰ നി॰ ൧.൪൫൯) വചനതോ രാഗാദയോ യസ്സ ഉപ്പജ്ജന്തി, ‘‘അയം ഏത്തകോ’’തി തസ്സ പമാണകരണതോ പമാണം നാമ. തസ്മിം പമാണേ ബദ്ധാ പടിബദ്ധാ ആയത്താതി കിലേസാദയോ പമാണബദ്ധാ നാമ ഹോന്തി. കിലേസാതി അനുസയഭൂതാ, പരിയുട്ഠാനാതി സമുദാചാരപ്പത്തകിലേസാ. സങ്ഖാരാ പോനോഭവികാതി പുനപ്പുനം ഭവകരണം പുനഭവോ, പുനഭവോ സീലമേതേസന്തി പോനഭവികാ, പോനഭവികാ ഏവ പോനോഭവികാ. കുസലാകുസലകമ്മസങ്ഖാതാ സങ്ഖാരാ. അപ്പമാണോതി വുത്തപ്പകാരസ്സ പമാണസ്സ അഭാവേന അപ്പമാണോ. മഗ്ഗഫലാനമ്പി അപ്പമാണത്താ തതോ വിസേസനത്ഥം അചലട്ഠേന അസങ്ഖതട്ഠേനാതി വുത്തം. ഭങ്ഗാഭാവതോ അചലോ, പച്ചയാഭാവതോ അസങ്ഖതോ. യോ ഹി അചലോ അസങ്ഖതോ ച, സോ അതിവിയ പമാണവിരഹിതോ ഹോതി.

    21.Kathaṃsatisambojjhaṅgo iti ce hotīti bojjhaṅgoti satisambojjhaṅgaṃ sīsaṃ katvā phalasamāpattiṃ samāpajjantassa aññesu bojjhaṅgesu vijjamānesu evaṃ ayaṃ satisambojjhaṅgo hotīti iti ce pavattassa kathaṃ so satisambojjhaṅgo hotīti attho. Yāvatā nirodhūpaṭṭhātīti yattakena kālena nirodho upaṭṭhāti, yattake kāle ārammaṇato nibbānaṃ upaṭṭhātīti attho. Yāvatā accīti yattakena parimāṇena jālā. Kathaṃ appamāṇo iti ce hotīti bojjhaṅgoti na appamāṇepi satisambojjhaṅge vijjamāne evaṃ ayaṃ appamāṇo hotīti iti ce pavattassa so appamāṇo satisambojjhaṅgo kathaṃ hotīti attho. Pamāṇabaddhāti kilesā ca pariyuṭṭhānā ca ponobhavikasaṅkhārā ca pamāṇabaddhā nāma honti. ‘‘Rāgopamāṇakaraṇo, doso pamāṇakaraṇo, moho pamāṇakaraṇo’’ti (ma. ni. 1.459) vacanato rāgādayo yassa uppajjanti, ‘‘ayaṃ ettako’’ti tassa pamāṇakaraṇato pamāṇaṃ nāma. Tasmiṃ pamāṇe baddhā paṭibaddhā āyattāti kilesādayo pamāṇabaddhā nāma honti. Kilesāti anusayabhūtā, pariyuṭṭhānāti samudācārappattakilesā. Saṅkhārā ponobhavikāti punappunaṃ bhavakaraṇaṃ punabhavo, punabhavo sīlametesanti ponabhavikā, ponabhavikā eva ponobhavikā. Kusalākusalakammasaṅkhātā saṅkhārā. Appamāṇoti vuttappakārassa pamāṇassa abhāvena appamāṇo. Maggaphalānampi appamāṇattā tato visesanatthaṃ acalaṭṭhena asaṅkhataṭṭhenāti vuttaṃ. Bhaṅgābhāvato acalo, paccayābhāvato asaṅkhato. Yo hi acalo asaṅkhato ca, so ativiya pamāṇavirahito hoti.

    കഥം സുസമാരദ്ധോ ഇതി ചേ ഹോതീതി ബോജ്ഝങ്ഗോതി അനന്തരം വുത്തനയേന യോജേതബ്ബം. വിസമാതി സയഞ്ച വിസമത്താ, വിസമസ്സ ച ഭാവസ്സ ഹേതുത്താ വിസമാ. സമധമ്മോതി സന്തട്ഠേന പണീതട്ഠേന സമോ ധമ്മോ. പമാണാഭാവതോ സന്തോ. ‘‘യാവതാ, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മാ സങ്ഖതാ വാ അസങ്ഖതാ വാ, വിരാഗോ തേസം ധമ്മാനം അഗ്ഗമക്ഖായതീ’’തി (അ॰ നി॰ ൪.൩൪; ഇതിവു॰ ൯൦) വചനതോ സബ്ബധമ്മുത്തമട്ഠേന പണീതോ. തസ്മിം സമധമ്മോതി വുത്തേ സുസമേ ആരദ്ധോ സുസമാരദ്ധോ. ആവജ്ജിതത്താതി ഫലസമാപത്തിയാ പവത്തകാലം സന്ധായ വുത്തം. അനുപ്പാദാദിസങ്ഖാതേ നിബ്ബാനേ മനോദ്വാരാവജ്ജനസ്സ ഉപ്പന്നത്താതി വുത്തം ഹോതി. തിട്ഠതീതി പവത്തതി. ഉപ്പാദാദീനി ഹേട്ഠാ വുത്തത്ഥാനി. സേസബോജ്ഝങ്ഗമൂലകേസുപി വാരേസു ഏസേവ നയോ.

    Kathaṃ susamāraddho iti ce hotīti bojjhaṅgoti anantaraṃ vuttanayena yojetabbaṃ. Visamāti sayañca visamattā, visamassa ca bhāvassa hetuttā visamā. Samadhammoti santaṭṭhena paṇītaṭṭhena samo dhammo. Pamāṇābhāvato santo. ‘‘Yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatī’’ti (a. ni. 4.34; itivu. 90) vacanato sabbadhammuttamaṭṭhena paṇīto. Tasmiṃ samadhammoti vutte susame āraddho susamāraddho. Āvajjitattāti phalasamāpattiyā pavattakālaṃ sandhāya vuttaṃ. Anuppādādisaṅkhāte nibbāne manodvārāvajjanassa uppannattāti vuttaṃ hoti. Tiṭṭhatīti pavattati. Uppādādīni heṭṭhā vuttatthāni. Sesabojjhaṅgamūlakesupi vāresu eseva nayo.

    ബോജ്ഝങ്ഗകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Bojjhaṅgakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗപാളി • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ൩. ബോജ്ഝങ്ഗകഥാ • 3. Bojjhaṅgakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact