| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
Suttantikadukamātikāpadavaṇṇanā
੧੦੧-੧੦੮. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕੇਸੁ ਸਮ੍ਪਯੋਗવਸੇਨ વਿਜ੍ਜਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ; વਿਜ੍ਜਾਭਾਗੇ વਿਜ੍ਜਾਕੋਟ੍ਠਾਸੇ વਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿਪਿ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ। ਤਤ੍ਥ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ, ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਿ ਅਟ੍ਠ વਿਜ੍ਜਾ। ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤਾਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ। ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤਾਸੁ ਯਾ ਕਾਚਿ ਏਕਾ વਿਜ੍ਜਾ વਿਜ੍ਜਾ। ਸੇਸਾ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋਤਿ। ਏવਂ વਿਜ੍ਜਾਪਿ વਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋਤ੍વੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਇਧ ਪਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਸਮ੍ਪਯੋਗવਸੇਨੇવ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ। ਅવਿਜ੍ਜਾਭਾਗੇ ਅવਿਜ੍ਜਾਕੋਟ੍ਠਾਸੇ વਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ। ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਤਮੋ ਸਮੁਦਯਾਦਿਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਨ੍ਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅવਿਜ੍ਜਾ। ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਤਾਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ। ਤਾਸੁ ਯਾ ਕਾਚਿ ਏਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ। ਸੇਸਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋਤਿ। ਏવਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋਤ੍વੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਇਧ ਪਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ।
101-108. Suttantikadukesu sampayogavasena vijjaṃ bhajantīti vijjābhāgino; vijjābhāge vijjākoṭṭhāse vattantītipi vijjābhāgino. Tattha vipassanāñāṇaṃ, manomayiddhi, cha abhiññāti aṭṭha vijjā. Purimena atthena tāhi sampayuttadhammāpi vijjābhāgino. Pacchimena atthena tāsu yā kāci ekā vijjā vijjā. Sesā vijjābhāginoti. Evaṃ vijjāpi vijjāya sampayuttadhammāpi vijjābhāginotveva veditabbā. Idha pana sampayuttadhammāva adhippetā. Sampayogavaseneva avijjaṃ bhajantīti avijjābhāgino. Avijjābhāge avijjākoṭṭhāse vattantītipi avijjābhāgino. Tattha dukkhapaṭicchādakaṃ tamo samudayādipaṭicchādakanti catasso avijjā. Purimanayeneva tāhi sampayuttadhammāpi avijjābhāgino. Tāsu yā kāci ekā avijjā avijjā. Sesā avijjābhāginoti. Evaṃ avijjāpi avijjāya sampayuttadhammāpi avijjābhāginotveva veditabbā. Idha pana sampayuttadhammāva adhippetā.
ਪੁਨ ਅਨਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਣਭਾવੇਨ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਂ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ વਿਜ੍ਜੁ ਉਪਮਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ વਿਜ੍ਜੂਪਮਾ। ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ વਿਦ੍ਧਂਸਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ વਜਿਰਂ ਉਪਮਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ વਜਿਰੂਪਮਾ। ਬਾਲੇਸੁ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਾ ਤਦੁਪਚਾਰੇਨ ਬਾਲਾ। ਪਣ੍ਡਿਤੇਸੁ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ। ਬਾਲਕਰਤ੍ਤਾ વਾ ਬਾਲਾ, ਪਣ੍ਡਿਤਕਰਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ। ਕਣ੍ਹਾਤਿ ਕਾਲ਼ਕਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਭਸ੍ਸਰਭਾવਕਰਣਾ। ਸੁਕ੍ਕਾਤਿ ਓਦਾਤਾ , ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਭਸ੍ਸਰਭਾવਕਰਣਾ। ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁਤੋ વਾ ਕਣ੍ਹਾ; ਸੁਕ੍ਕਾਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁਤੋ ਸੁਕ੍ਕਾ। ਇਧ ਚੇવ ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਤਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਪਨੀਯਾ। ਨ ਤਪਨੀਯਾ ਅਤਪਨੀਯਾ।
Puna anajjhottharaṇabhāvena kilesandhakāraṃ viddhaṃsetuṃ asamatthatāya vijju upamā etesanti vijjūpamā. Nissesaṃ viddhaṃsanasamatthatāya vajiraṃ upamā etesanti vajirūpamā. Bālesu ṭhitattā yattha ṭhitā tadupacārena bālā. Paṇḍitesu ṭhitattā paṇḍitā. Bālakarattā vā bālā, paṇḍitakarattā paṇḍitā. Kaṇhāti kāḷakā, cittassa apabhassarabhāvakaraṇā. Sukkāti odātā , cittassa pabhassarabhāvakaraṇā. Kaṇhābhijātihetuto vā kaṇhā; sukkābhijātihetuto sukkā. Idha ceva samparāye ca tapentīti tapanīyā. Na tapanīyā atapanīyā.
ਅਧਿવਚਨਦੁਕਾਦਯੋ ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਿਨ੍ਨਾਨਾਕਰਣਾ; ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવੇਤ੍ਥ ਨਾਨਂ। ਸਿਰਿવਡ੍ਢਕੋ ਧਨવਡ੍ਢਕੋਤਿ ਆਦਯੋ ਹਿ વਚਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਅਧਿਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਅਧਿવਚਨਾ ਨਾਮ। ਅਧਿવਚਨਾਨਂ ਪਥਾ ਅਧਿવਚਨਪਥਾ। ‘‘ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੭੯) ਏવਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਸਹੇਤੁਕਂ ਕਤ੍વਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਅਭਿਲਾਪਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਨਂ ਪਥਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥਾ। ਤਕ੍ਕੋ વਿਤਕ੍ਕੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੭) ਏવਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਞਾਪਨਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਪਥਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਕਂ ਦੁਕਂ વਤ੍વਾਪਿ ਇਤਰੇਸਂ વਚਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Adhivacanadukādayo tayo atthato ninnānākaraṇā; byañjanamevettha nānaṃ. Sirivaḍḍhako dhanavaḍḍhakoti ādayo hi vacanamattameva adhikāraṃ katvā pavattā adhivacanā nāma. Adhivacanānaṃ pathā adhivacanapathā. ‘‘Abhisaṅkharontīti kho, bhikkhave, tasmā saṅkhārā’’ti (saṃ. ni. 3.79) evaṃ niddhāretvā sahetukaṃ katvā vuccamānā abhilāpā nirutti nāma. Niruttīnaṃ pathā niruttipathā. Takko vitakko saṅkappoti (dha. sa. 7) evaṃ tena tena pakārena ñāpanato paññatti nāma. Paññattīnaṃ pathā paññattipathā. Ettha ca ekaṃ dukaṃ vatvāpi itaresaṃ vacane payojanaṃ hetugocchake vuttanayeneva veditabbaṃ.
੧੦੯-੧੧੮. ਨਾਮਰੂਪਦੁਕੇ ਨਾਮਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਨਮਨਟ੍ਠੇਨ ਨਾਮਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਨਾਮਂ। ਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨ ਰੂਪਂ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ। વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਅવਿਜ੍ਜਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ। ਭવਤਣ੍ਹਾਤਿ ਭવਪਤ੍ਥਨਾ। ਭવਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਭવੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਸ੍ਸਤਂ; ਸਸ੍ਸਤવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਦਿਟ੍ਠਿ। વਿਭવਦਿਟ੍ਠੀਤਿ વਿਭવੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਂ; ਉਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿ। ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਨ੍ਤવਾਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਨ੍ਤવਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਨਨ੍ਤવਾਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਨਨ੍ਤવਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਅਨੁਗਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਪਰਨ੍ਤਂ ਅਨੁਗਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਹਿਰਿਕਨ੍ਤਿ ਯਂ ਨ ਹਿਰਿਯਤਿ ਹਿਰਿਯਿਤਬ੍ਬੇਨਾਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੩੮੭) ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾ ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜਤਾ। ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਯਂ ਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਿਤਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤੋ ਅਭਾਯਨਕਆਕਾਰੋ। ਹਿਰਿਯਨਾ ਹਿਰੀ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਨਾ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ। ਦੋવਚਸ੍ਸਤਾਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਖਂ વਚੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ વਿਪ੍ਪਟਿਕੂਲਗਾਹਿਮ੍ਹਿ વਿਪਚ੍ਚਨੀਕਸਾਤੇ ਅਨਾਦਰੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇਤਿ ਦੁਬ੍ਬਚੋ। ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਦੋવਚਸ੍ਸਂ। ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਦੋવਚਸ੍ਸਤਾ। ਪਾਪਾ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਦਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਏਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਤਿ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋ; ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾ। ਸੋવਚਸ੍ਸਤਾ ਚ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਾ ਚ વੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
109-118. Nāmarūpaduke nāmakaraṇaṭṭhena namanaṭṭhena nāmanaṭṭhena ca nāmaṃ. Ruppanaṭṭhena rūpaṃ. Ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana nikkhepakaṇḍe āvi bhavissati. Avijjāti dukkhādīsu aññāṇaṃ. Bhavataṇhāti bhavapatthanā. Bhavadiṭṭhīti bhavo vuccati sassataṃ; sassatavasena uppajjanadiṭṭhi. Vibhavadiṭṭhīti vibhavo vuccati ucchedaṃ; ucchedavasena uppajjanadiṭṭhi. Sassato attā ca loko cāti pavattā diṭṭhi sassatadiṭṭhi. Ucchijjissatīti pavattā diṭṭhi ucchedadiṭṭhi. Antavāti pavattā diṭṭhi antavādiṭṭhi. Anantavāti pavattā diṭṭhi anantavādiṭṭhi. Pubbantaṃ anugatā diṭṭhi pubbantānudiṭṭhi. Aparantaṃ anugatā diṭṭhi aparantānudiṭṭhi. Ahirikanti yaṃ na hiriyati hiriyitabbenāti (dha. sa. 387) evaṃ vitthāritā nillajjatā. Anottappanti yaṃ na ottappati ottappitabbenāti evaṃ vitthārito abhāyanakaākāro. Hiriyanā hirī, ottappanā ottappaṃ. Dovacassatādīsu dukkhaṃ vaco etasmiṃ vippaṭikūlagāhimhi vipaccanīkasāte anādare puggaleti dubbaco. Tassa kammaṃ dovacassaṃ. Tassa bhāvo dovacassatā. Pāpā assaddhādayo puggalā etassa mittāti pāpamitto; tassa bhāvo pāpamittatā. Sovacassatā ca kalyāṇamittatā ca vuttapaṭipakkhanayena veditabbā.
੧੧੯-੧੨੩. ‘ਪਞ੍ਚਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਸਤ੍ਤਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੩੩੬) ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾਸੁ ਆਪਤ੍ਤੀਸੁ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਆਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾ। ਤਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ વੁਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਆਪਤ੍ਤਿવੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ। ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾ। ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਪ੍ਪਨਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਪਞ੍ਞਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ વੁਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿવੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ। ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਧਾਤੂਸੁ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਧਾਤੁਕੁਸਲਤਾ। ਤਾਸਂਯੇવ ਧਾਤੂਨਂ ਮਨਸਿਕਾਰੇ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਮਨਸਿਕਾਰਕੁਸਲਤਾ। ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਆਯਤਨਕੁਸਲਤਾ। ਦ੍વਾਦਸਙ੍ਗੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕੁਸਲਤਾ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ। ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਫਲਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਾਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਅਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ।
119-123. ‘Pañcapi āpattikkhandhā āpattiyo, sattapi āpattikkhandhā āpattiyo’ti (dha. sa. 1336) evaṃ vuttāsu āpattīsu kusalabhāvo āpattikusalatā. Tāhi āpattīhi vuṭṭhāne kusalabhāvo āpattivuṭṭhānakusalatā. Samāpattīsu kusalabhāvo samāpattikusalatā. Samāpattīnaṃ appanāparicchedapaññāyetaṃ adhivacanaṃ. Samāpattīhi vuṭṭhāne kusalabhāvo samāpattivuṭṭhānakusalatā. Aṭṭhārasasu dhātūsu kusalabhāvo dhātukusalatā. Tāsaṃyeva dhātūnaṃ manasikāre kusalabhāvo manasikārakusalatā. Cakkhāyatanādīsu kusalabhāvo āyatanakusalatā. Dvādasaṅge paṭiccasamuppāde kusalabhāvo paṭiccasamuppādakusalatā. Tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne kusalabhāvo ṭhānakusalatā. Ṭhānanti kāraṇaṃ vuccati. Tasmiñhi tadāyattavuttitāya phalaṃ tiṭṭhati nāma, tasmā ṭhānanti vuttaṃ. Aṭṭhāne kusalabhāvo aṭṭhānakusalatā.
੧੨੪-੧੩੪. ਉਜੁਭਾવੋ ਅਜ੍ਜવੋ। ਮੁਦੁਭਾવੋ ਮਦ੍ਦવੋ। ਅਧਿવਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਖਮਨਭਾવੋ ਖਨ੍ਤਿ। ਸੁਰਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਸੋਰਚ੍ਚਂ। ਸਮ੍ਮੋਦਕਮੁਦੁਭਾવਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਖਿਲਭਾવੋ ਸਾਖਲ੍ਯਂ। ਯਥਾ ਪਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਿਦ੍ਦਂ ਨ ਹੋਤਿ ਏવਂ ਧਮ੍ਮਾਮਿਸੇਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਥਰਣਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੋ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਭੇਦਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਨਚ੍ਛਟ੍ਠੇਸੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਭਾવੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਰਿਭੋਗવਸੇਨ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਂ ਅਜਾਨਨਭਾવੋ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ। ਅਨਨ੍ਤਰਦੁਕੋ વੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਭਾવੋ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚਂ। ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਭਾવੋ ਅਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ। ਸਰਤੀਤਿ ਸਤਿ। ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੇ ਅਕਮ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬਲਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲਂ। વੀਰਿਯਸੀਸੇਨ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਭਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬਲਂ ਭਾવਨਾਬਲਂ। ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਸਮੇਤੀਤਿ ਸਮਥੋ। ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ વਿવਿਧੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾ। ਸਮਥੋવ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਮਥਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ਪਗ੍ਗਾਹਨਿਮਿਤ੍ਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਪਗ੍ਗਾਹੋ। ਨ વਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ।
124-134. Ujubhāvo ajjavo. Mudubhāvo maddavo. Adhivāsanasaṅkhāto khamanabhāvo khanti. Suratassa bhāvo soraccaṃ. Sammodakamudubhāvasaṅkhāto sakhilabhāvo sākhalyaṃ. Yathā parehi saddhiṃ attano chiddaṃ na hoti evaṃ dhammāmisehi paṭisantharaṇaṃ paṭisanthāro. Indriyasaṃvarabhedasaṅkhāto manacchaṭṭhesu indriyesu aguttadvārabhāvo indriyesu aguttadvāratā. Paṭiggahaṇaparibhogavasena bhojane mattaṃ ajānanabhāvo bhojane amattaññutā. Anantaraduko vuttapaṭipakkhanayena veditabbo. Sativippavāsasaṅkhāto muṭṭhassatibhāvo muṭṭhassaccaṃ. Asampajānabhāvo asampajaññaṃ. Saratīti sati. Sampajānātīti sampajaññaṃ. Appaṭisaṅkhāne akampanaṭṭhena paṭisaṅkhānasaṅkhātaṃ balaṃ paṭisaṅkhānabalaṃ. Vīriyasīsena satta bojjhaṅge bhāventassa uppannaṃ balaṃ bhāvanābalaṃ. Paccanīkadhamme sametīti samatho. Aniccādivasena vividhena ākārena passatīti vipassanā. Samathova taṃ ākāraṃ gahetvā puna pavattetabbassa samathassa nimittavasena samathanimittaṃ. Paggāhanimittepi eseva nayo. Sampayuttadhamme paggaṇhātīti paggāho. Na vikkhipatīti avikkhepo.
੧੩੫-੧੪੨. ਸੀਲવਿਨਾਸਿਕਾ ਅਸਂવਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸੀਲਸ੍ਸ વਿਪਤ੍ਤਿ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿવਿਨਾਸਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વਿਪਤ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ। ਸੋਰਚ੍ਚਮੇવ ਸੀਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਦਨਤੋ ਸੀਲਪਰਿਪੂਰਣਤੋ ਸੀਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ। ਦਿਟ੍ਠਿਪਾਰਿਪੂਰਿਭੂਤਂ ਞਾਣਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਾ। વਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾવਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸੀਲਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸੀਲਸ੍ਸ વਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਸੀਲવਿਸੁਦ੍ਧਿ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ, ਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੁਦ੍ਧਿ। ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਖੋ ਪਨ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਚ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਞ੍ਞਾਣਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇવ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਰੂਪਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇવ ਪਧਾਨਂ। ਸਂવੇਗੋਤਿ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਂવਿਜ੍ਜਨਂ। ਸਂવੇਜਨਿਯਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਂવੇਗਜਨਕਂ ਜਾਤਿਆਦਿਕਾਰਣਂ। ਸਂવਿਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ ਯੋਨਿਸੋਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਂવੇਗਜਾਤਸ੍ਸ ਉਪਾਯਪਧਾਨਂ। ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾ ਚ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਪੂਰਣੇ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਭਾવੋ। ਅਪ੍ਪਟਿવਾਨਿਤਾ ਚ ਪਧਾਨਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਪਤ੍વਾ ਪਧਾਨਸ੍ਮਿਂ ਅਨਿવਤ੍ਤਨਤਾ ਅਨੋਸਕ੍ਕਨਤਾ। વਿਜਾਨਨਤੋ વਿਜ੍ਜਾ। વਿਮੁਚ੍ਚਨਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਖਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਕਰੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣਂ। ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਭੂਤੇ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਰਿਯਫਲੇ ਞਾਣਂ। ਅਯਂ ਮਾਤਿਕਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਾ।
135-142. Sīlavināsikā asaṃvarasaṅkhātā sīlassa vipatti sīlavipatti. Sammādiṭṭhivināsikā micchādiṭṭhisaṅkhātā diṭṭhiyā vipatti diṭṭhivipatti. Soraccameva sīlassa sampādanato sīlaparipūraṇato sīlassa sampadāti sīlasampadā. Diṭṭhipāripūribhūtaṃ ñāṇaṃ diṭṭhiyā sampadāti diṭṭhisampadā. Visuddhibhāvaṃ sampattā sīlasaṅkhātā sīlassa visuddhi, sīlavisuddhi. Nibbānasaṅkhātaṃ visuddhiṃ pāpetuṃ samatthā, dassanasaṅkhātā, diṭṭhiyā visuddhi diṭṭhivisuddhi. Diṭṭhivisuddhi kho pana yathādiṭṭhissa ca padhānanti kammassakataññāṇādisaṅkhātā diṭṭhivisuddhi ceva yathādiṭṭhissa ca anurūpadiṭṭhissa kalyāṇadiṭṭhissa taṃsampayuttameva padhānaṃ. Saṃvegoti jātiādīni paṭicca uppannabhayasaṅkhātaṃ saṃvijjanaṃ. Saṃvejaniyaṭṭhānanti saṃvegajanakaṃ jātiādikāraṇaṃ. Saṃviggassa ca yonisopadhānanti evaṃ saṃvegajātassa upāyapadhānaṃ. Asantuṭṭhitā ca kusalesu dhammesūti kusaladhammapūraṇe asantuṭṭhibhāvo. Appaṭivānitā ca padhānasminti arahattaṃ apatvā padhānasmiṃ anivattanatā anosakkanatā. Vijānanato vijjā. Vimuccanato vimutti. Khaye ñāṇanti kilesakkhayakare ariyamagge ñāṇaṃ. Anuppāde ñāṇanti paṭisandhivasena anuppādabhūte taṃtaṃmaggavajjhakilesānaṃ anuppādapariyosāne uppanne ariyaphale ñāṇaṃ. Ayaṃ mātikāya anupubbapadavaṇṇanā.
ਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dukamātikāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਾਲ਼ਿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਮਾਤਿਕਾ • Suttantikadukamātikā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • Suttantikadukamātikāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • Suttantikadukamātikāpadavaṇṇanā
