| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
ஸுத்தந்திகது³கனிக்கே²பகதா²வண்ணனா
Suttantikadukanikkhepakathāvaṇṇanā
1313. அஹங்-ஸத்³தே³ன ஹேதுபூ⁴தேன யோ அத்தோ²தி எத்த² அஹங்-ஸத்³தோ³ அத்தோ²தி அதி⁴ப்பேதோ. அத்தா²வபோ³த⁴னத்தோ² ஹி ஸத்³த³ப்பயோகோ³. அத்த²பராதீ⁴னோ கேவலோ அத்த²பத³த்த²கோ, ஸோ பத³த்த²விபரியேஸகாரினா பன இதி-ஸத்³தே³ன பரதோ பயுத்தேன ஸத்³த³பத³த்த²கோ ஜாயதி யதா² கா³வீதி அயமாஹாதி கோ³-ஸத்³த³ங் ஆஹாதி விஞ்ஞாயதி. தேன விஞ்ஞத்திவிகாரஸஹிதோ ஸத்³தோ³ பஞ்ஞத்தீதி த³ஸ்ஸேதி. ததா² ஹி ‘‘பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ வோஹாரோ லோகியஸோதே படிஹஞ்ஞதீ’’திஆதி³னா (கதா²॰ 347) பஞ்ஞத்தியா வசனபா⁴வங் ஸாத⁴யதி. அஞ்ஞதா²திஆதி³னா பஞ்ஞத்தியா அஸத்³த³ஸபா⁴வத்தே தோ³ஸமாஹ. அதி⁴வசனாதி³தா ஸியா, ததா² ச அதி⁴வசனாதீ³னங் அதி⁴வசனபதா²தி³தோ விஸேஸோ ந ஸியாதி து³கோயேவ ந ஸம்ப⁴வெய்யாதி அதி⁴ப்பாயோ. அட்ட²கதா²யங் பன ஸகஸந்ததிபரியாபன்னே ரூபாத³யோ த⁴ம்மே ஸமூஹதோ ஸந்தானதோ ச ஏகத்தவஸேன க³ஹெத்வா அஹந்தி வோஹரியமானா உபாதா³பஞ்ஞத்தி ஸங்கா²யதி வோஹரீயதீதி ஸங்கா²தி அதி⁴ப்பேதா. ததா² ஸேஸேஸு யதா²ஸம்ப⁴வங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். தேனேவாஹ ‘‘த³த்தோதி எத்தாவதா ஸத்தபஞ்ஞத்திங் த³ஸ்ஸெத்வா அஞ்ஞம்பி உபாதா³பஞ்ஞத்திங் த³ஸ்ஸேது’’ந்திஆதி³. பத³த்த²ஸ்ஸாதி அஹங்-ஸத்³தா³தி³பதா³பி⁴தெ⁴ய்யஸ்ஸ, பரமத்த²ஸ்ஸ வா. அதி⁴வசனங் ஸத்³தோ³தி அதி⁴ப்பாயேன ‘‘வத³ந்தேனா’’திஆதி³ வுத்தங். ஸோ ஹி அத்தனா ஞாபேதப்³ப³மத்த²ங் ஸயங் ஞாதோ ஏவ ஞாபேதீதி அக்³க³ஹிதஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ஸ ந ஸத்³தோ³ அத்த²ப்பகாஸனஸமத்தோ²தி வுத்தங் ‘‘புப்³பே³ க³ஹிதஸஞ்ஞேனா’’தி. விஸேஸேன ஞாயதீதி ஸமஞ்ஞாதி ஸங்-ஸத்³த³ஸ்ஸ விஸேஸத்த²தங் ஆஹ.
1313. Ahaṃ-saddena hetubhūtena yo atthoti ettha ahaṃ-saddo atthoti adhippeto. Atthāvabodhanattho hi saddappayogo. Atthaparādhīno kevalo atthapadatthako, so padatthavipariyesakārinā pana iti-saddena parato payuttena saddapadatthako jāyati yathā gāvīti ayamāhāti go-saddaṃ āhāti viññāyati. Tena viññattivikārasahito saddo paññattīti dasseti. Tathā hi ‘‘buddhassa bhagavato vohāro lokiyasote paṭihaññatī’’tiādinā (kathā. 347) paññattiyā vacanabhāvaṃ sādhayati. Aññathātiādinā paññattiyā asaddasabhāvatte dosamāha. Adhivacanāditā siyā, tathā ca adhivacanādīnaṃ adhivacanapathādito viseso na siyāti dukoyeva na sambhaveyyāti adhippāyo. Aṭṭhakathāyaṃ pana sakasantatipariyāpanne rūpādayo dhamme samūhato santānato ca ekattavasena gahetvā ahanti vohariyamānā upādāpaññatti saṅkhāyati voharīyatīti saṅkhāti adhippetā. Tathā sesesu yathāsambhavaṃ daṭṭhabbaṃ. Tenevāha ‘‘dattoti ettāvatā sattapaññattiṃ dassetvā aññampi upādāpaññattiṃ dassetu’’ntiādi. Padatthassāti ahaṃ-saddādipadābhidheyyassa, paramatthassa vā. Adhivacanaṃ saddoti adhippāyena ‘‘vadantenā’’tiādi vuttaṃ. So hi attanā ñāpetabbamatthaṃ sayaṃ ñāto eva ñāpetīti aggahitasambandhassa na saddo atthappakāsanasamatthoti vuttaṃ ‘‘pubbe gahitasaññenā’’ti. Visesena ñāyatīti samaññāti saṃ-saddassa visesatthataṃ āha.
கரீயதீதி இத³ங் இமஸ்ஸத்த²ஸ்ஸ அதி⁴வசனந்தி ஏவங் நிக்கி²பீயதி. நாமபூ⁴தங் வசனமேவ தங் தங் அத்த²ங் நித்³தா⁴ரெத்வா ஸஹேதுகங் கத்வா வத³தி ப்³யஞ்ஜயதி சாதி ஆஹ ‘‘நாமமிச்சேவ வுத்தங் ஹோதீ’’தி. தேனேவாஹ ‘‘ந ஹி பத²வீ’’திஆதி³. பத²வீஸங்கா²தந்தி பத²வீ-ஸத்³தா³பி⁴தெ⁴ய்யங்.
Karīyatīti idaṃ imassatthassa adhivacananti evaṃ nikkhipīyati. Nāmabhūtaṃ vacanameva taṃ taṃ atthaṃ niddhāretvā sahetukaṃ katvā vadati byañjayati cāti āha ‘‘nāmamicceva vuttaṃ hotī’’ti. Tenevāha ‘‘na hi pathavī’’tiādi. Pathavīsaṅkhātanti pathavī-saddābhidheyyaṃ.
ஆசரியாதி அட்ட²கதா²ய ஸங்வண்ணனகா ஆசரியா, ந அட்ட²கதா²சரியாதி அதி⁴ப்பாயேன வத³தி. மாதிகாயந்தி மாதிகாவண்ணனாயங். தேனாதி மாதிகாவண்ணனாவசனேன. இமிஸ்ஸா பாளியா அட்ட²கதா²ய ச அத்த²த³ஸ்ஸனஸ்ஸ ஏதஸ்ஸ யதா²வுத்தஸ்ஸ ஆசரியவாத³ஸ்ஸ விரோதோ⁴ ஸியா, தமேவ விரோத⁴ங் ‘‘ந ஹீ’’திஆதி³னா விவரதி. தத்த² அதி⁴வசனபதா²தி³பா⁴வேன வுத்தானங் த⁴ம்மானங் பகாஸகஸ்ஸ ஸபா⁴வஸ்ஸ விஞ்ஞத்திவிகாரஸஹிதஸத்³த³ஸ்ஸேவ வசனமத்தங் அதி⁴காரங் கத்வா பவத்திஆதி³ யுஜ்ஜதி, ந அஸபா⁴வஸ்ஸாதி அதி⁴ப்பாயேன ‘‘உப்பாத³வயகிச்சரஹிதஸ்ஸா’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² அனித்³தா⁴ரிதஸபா⁴வஸ்ஸாதி பரமத்த²தோ அனுபலத்³த⁴ஸபா⁴வஸ்ஸ.
Ācariyāti aṭṭhakathāya saṃvaṇṇanakā ācariyā, na aṭṭhakathācariyāti adhippāyena vadati. Mātikāyanti mātikāvaṇṇanāyaṃ. Tenāti mātikāvaṇṇanāvacanena. Imissā pāḷiyā aṭṭhakathāya ca atthadassanassa etassa yathāvuttassa ācariyavādassa virodho siyā, tameva virodhaṃ ‘‘na hī’’tiādinā vivarati. Tattha adhivacanapathādibhāvena vuttānaṃ dhammānaṃ pakāsakassa sabhāvassa viññattivikārasahitasaddasseva vacanamattaṃ adhikāraṃ katvā pavattiādi yujjati, na asabhāvassāti adhippāyena ‘‘uppādavayakiccarahitassā’’tiādi vuttaṃ. Tattha aniddhāritasabhāvassāti paramatthato anupaladdhasabhāvassa.
து³விதா⁴தி பஞ்ஞாபனபஞ்ஞாபிதப்³ப³பே⁴த³தோ து³விதா⁴. யதா²வுத்தப்பகாராதி உப்பாத³வயகிச்சரஹிதாதிஆதி³ப்பகாரா. அட்ட²கதா²யங் புக்³க³லபஞ்ஞத்திவண்ணனாயங். நனு ச தத்த² உபனிதா⁴பஞ்ஞத்திஆத³யோ அபராபி பஞ்ஞத்தியோ வுத்தா, அத² கஸ்மா ‘‘ச² பஞ்ஞத்தியோவ வுத்தா’’தி வுத்தங்? ஸச்சங் வுத்தா, தா பன விஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திஆதீ³ஸு ச²ஸு ஏவ அந்தோக³தா⁴தி ‘‘அட்ட²கதா²யங் விஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திஆத³யோ ச² பஞ்ஞத்தியோவ வுத்தா’’தி வுத்தங்.
Duvidhāti paññāpanapaññāpitabbabhedato duvidhā. Yathāvuttappakārāti uppādavayakiccarahitātiādippakārā. Aṭṭhakathāyaṃ puggalapaññattivaṇṇanāyaṃ. Nanu ca tattha upanidhāpaññattiādayo aparāpi paññattiyo vuttā, atha kasmā ‘‘cha paññattiyova vuttā’’ti vuttaṃ? Saccaṃ vuttā, tā pana vijjamānapaññattiādīsu chasu eva antogadhāti ‘‘aṭṭhakathāyaṃ vijjamānapaññattiādayo cha paññattiyova vuttā’’ti vuttaṃ.
தத்த² ரூபாதி³ விய அவிஜ்ஜமானத்தா பஞ்ஞாபிதப்³ப³த்தா ச அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தி, அவிஜ்ஜமானஸ்ஸ ச ஸத்தரதா²தி³அத்த²ஸ்ஸ பஞ்ஞாபனதோ அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தீதி ஏவங் அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திவசனேன யதா²வுத்தா து³விதா⁴பி பஞ்ஞத்தி ஸங்க³ஹிதாதி ஆஹ ‘‘அவிஜ்ஜமான…பே॰… வுத்தா’’தி. இதரேஹீதி விஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திஆதீ³ஹி அவஸேஸேஹி பஞ்சஹி, ரூபவேத³னாதீ³னங் ஸத்தரதா²தீ³னஞ்ச அத்தா²னங் பகாரேஹி ஞாபனதோ தங்தங்வாசகோ ஸத்³தோ³யேவ விஸயபே⁴த³தோ விஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திஆதி³பே⁴தா³ பஞ்ஞத்தி ஸங்கா²தீ³ஹி த³ஸஹி பதே³ஹி வுத்தாதி அயங் புரிமோ அத்தோ², ஸோ ச யதா²ருதவஸேனேவ பாளியா விஞ்ஞாயமானத்தா ‘‘பாளிஅனுக³தோ உஜுகோ’’தி ச வுத்தோ. யதி³ சாதிஆதீ³ஸு ஸத்தாதி³கா யதா²வுத்தப்பகாரா உபாதா³பஞ்ஞத்தி யதி³ அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தி, ஸா அத்தீ²தி ந வத்தப்³பா³. அவிஜ்ஜமானா ச ஸா பஞ்ஞாபிதப்³ப³தோ பஞ்ஞத்தி சாதி தேஸங் ஆசரியானங் லத்³தீ⁴தி அதி⁴ப்பாயோ. இதா³னி தஸ்ஸா லத்³தி⁴யா வஸேன பஞ்ஞத்திபதா²தி வுத்தத⁴ம்மானம்பி விஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திபா⁴வாபத்திசோத³னேன தத்த² தோ³ஸங் த³ஸ்ஸேதி ‘‘யதா² சா’’திஆதி³னா. ததோதி யஸ்மா அவிஜ்ஜமானத்தா பஞ்ஞாபிதப்³ப³த்தா ச ஸத்தரதா²தீ³னங் அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திபா⁴வோ விய விஜ்ஜமானத்தா பஞ்ஞாபிதப்³ப³த்தா ச ஸப்³பே³ஸங் ஸபா⁴வத⁴ம்மானங் விஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திபா⁴வோ ஆபஜ்ஜதி, தஸ்மாதி அத்தோ².
Tattha rūpādi viya avijjamānattā paññāpitabbattā ca avijjamānapaññatti, avijjamānassa ca sattarathādiatthassa paññāpanato avijjamānapaññattīti evaṃ avijjamānapaññattivacanena yathāvuttā duvidhāpi paññatti saṅgahitāti āha ‘‘avijjamāna…pe… vuttā’’ti. Itarehīti vijjamānapaññattiādīhi avasesehi pañcahi, rūpavedanādīnaṃ sattarathādīnañca atthānaṃ pakārehi ñāpanato taṃtaṃvācako saddoyeva visayabhedato vijjamānapaññattiādibhedā paññatti saṅkhādīhi dasahi padehi vuttāti ayaṃ purimo attho, so ca yathārutavaseneva pāḷiyā viññāyamānattā ‘‘pāḷianugato ujuko’’ti ca vutto. Yadi cātiādīsu sattādikā yathāvuttappakārā upādāpaññatti yadi avijjamānapaññatti, sā atthīti na vattabbā. Avijjamānā ca sā paññāpitabbato paññatti cāti tesaṃ ācariyānaṃ laddhīti adhippāyo. Idāni tassā laddhiyā vasena paññattipathāti vuttadhammānampi vijjamānapaññattibhāvāpatticodanena tattha dosaṃ dasseti ‘‘yathā cā’’tiādinā. Tatoti yasmā avijjamānattā paññāpitabbattā ca sattarathādīnaṃ avijjamānapaññattibhāvo viya vijjamānattā paññāpitabbattā ca sabbesaṃ sabhāvadhammānaṃ vijjamānapaññattibhāvo āpajjati, tasmāti attho.
‘‘அதா²’’திஆதி³னா பஞ்ஞத்திபத²னித்³தே³ஸதோ விஸிட்ட²ஸ்ஸ பஞ்ஞத்தித⁴ம்மனித்³தே³ஸஸ்ஸ ஸயமேவ காரணமாஸங்கதி. ‘‘நாபீ’’திஆதி³னா தஸ்ஸ காரணஸ்ஸ அஸித்³த⁴தங் த³ஸ்ஸேதி. ‘‘புரிஸோதி ஸங்கா²’’திஆதீ³ஸு ஸங்கா²த³யோபி நாமாதீ³ஹி அத்த²தோ அவிஸிட்டா² வுத்தாதி ஆஹ ‘‘ஸங்கா²தி³ஸத்³தா³னங் ஸமானத்த²த்தா’’தி. வசனக்³க³ஹணங் வசனுச்சாரணங். அஞ்ஞஸ்ஸாதி நாமபஞ்ஞத்திங் ஸந்தா⁴யாஹ. தேஸந்தி ஸங்கேதக்³க³ஹணவசனக்³க³ஹணானங். அஸமத்த²தா ந ஸம்ப⁴வதீதி யோஜனா. தமேவ அஸம்ப⁴வங் ‘‘யதி³ ஹீ’’திஆதி³னா விவரதி. பஞ்ஞத்தியாதி நாமபஞ்ஞத்தியா. பஞ்ஞத்திபஞ்ஞாபனேதி யாய நாமபஞ்ஞத்தியா உபாதா³யபஞ்ஞத்தி ரூபாத³யோ ச பஞ்ஞாபீயந்தி, யா ச ஸோதத்³வாரவிஞ்ஞாணஸந்தானானந்தரமுப்பன்னேன க³ஹிதபுப்³ப³ஸங்கேதேன மனொத்³வாரவிஞ்ஞாணஸந்தானேன க³ய்ஹதி, ஸா அயங் நாமாதி தஸ்ஸா பஞ்ஞாபனே அஸங்கரதோ ட²பனே. அத² வா ஸோதத்³வாரவிஞ்ஞாணஸந்தானானந்தரமுப்பன்னேன மனொத்³வாரவிஞ்ஞாணஸந்தானேன பஞ்ஞத்தியா கா³ஹாபனே பரிச்சி²ந்த³னே. தஸ்ஸா அஞ்ஞா பஞ்ஞத்தி வத்தப்³பா³ ஸியாதி தஸ்ஸா நாமபஞ்ஞத்தியா ஞாபனே ஸங்கேதக்³க³ஹணவசனக்³க³ஹணானங் ஸஹகாரீகாரணபூ⁴தா அஞ்ஞா நாமபஞ்ஞத்தி அத்தீ²தி வத்தப்³பா³ அனுஞ்ஞாதப்³பா³ ஸியா. ததோ அத்த²விஜானநமேவ ந ஸியாதி கேவலானி ஸங்கேதக்³க³ஹணவசனக்³க³ஹணானி அத்த²பஞ்ஞாபனே விய பஞ்ஞத்திஞாபனேபி அஸமத்தா²னி, பஞ்ஞத்தி ச ஞாதாயேவ தேஸங் ஸஹகாரீகாரணங் தங்ஜானநத்த²ங் பஞ்ஞத்திஅனந்தரபரிகப்பனே ச அனவத்தா²னாபத்தீதி அத்தா²தி⁴க³மஸ்ஸ ஸம்ப⁴வோ ஏவ ந ப⁴வெய்ய.
‘‘Athā’’tiādinā paññattipathaniddesato visiṭṭhassa paññattidhammaniddesassa sayameva kāraṇamāsaṅkati. ‘‘Nāpī’’tiādinā tassa kāraṇassa asiddhataṃ dasseti. ‘‘Purisoti saṅkhā’’tiādīsu saṅkhādayopi nāmādīhi atthato avisiṭṭhā vuttāti āha ‘‘saṅkhādisaddānaṃ samānatthattā’’ti. Vacanaggahaṇaṃ vacanuccāraṇaṃ. Aññassāti nāmapaññattiṃ sandhāyāha. Tesanti saṅketaggahaṇavacanaggahaṇānaṃ. Asamatthatā na sambhavatīti yojanā. Tameva asambhavaṃ ‘‘yadi hī’’tiādinā vivarati. Paññattiyāti nāmapaññattiyā. Paññattipaññāpaneti yāya nāmapaññattiyā upādāyapaññatti rūpādayo ca paññāpīyanti, yā ca sotadvāraviññāṇasantānānantaramuppannena gahitapubbasaṅketena manodvāraviññāṇasantānena gayhati, sā ayaṃ nāmāti tassā paññāpane asaṅkarato ṭhapane. Atha vā sotadvāraviññāṇasantānānantaramuppannena manodvāraviññāṇasantānena paññattiyā gāhāpane paricchindane. Tassā aññā paññatti vattabbā siyāti tassā nāmapaññattiyā ñāpane saṅketaggahaṇavacanaggahaṇānaṃ sahakārīkāraṇabhūtā aññā nāmapaññatti atthīti vattabbā anuññātabbā siyā. Tato atthavijānanameva na siyāti kevalāni saṅketaggahaṇavacanaggahaṇāni atthapaññāpane viya paññattiñāpanepi asamatthāni, paññatti ca ñātāyeva tesaṃ sahakārīkāraṇaṃ taṃjānanatthaṃ paññattianantaraparikappane ca anavatthānāpattīti atthādhigamassa sambhavo eva na bhaveyya.
ஸங்கேதோ ரூபாதீ³ஸு ந கிஞ்சி ஹோதி, பூ⁴தாதி³னிமித்தங் பா⁴வனாவிஸேஸஞ்ச உபாதா³ய வோஹரியமானா கஸிணாதி³பஞ்ஞத்தி விய தங் தங் ஸங்கேதிதப்³ப³ங் ஸங்கேதகரணஞ்ச உபாதா³ய வோஹாரமத்தோ, தஸ்ஸ ச பஞ்ஞாபிகா நாமபஞ்ஞத்தீதி யதா²வுத்ததோ³ஸாபத்திங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘நாபி ஸங்கேதக்³க³ஹண’’ந்தி அவோச. நனு ச அத்த²விஜானநாஸம்ப⁴வசோத³னேனேவ ஸங்கேதக்³க³ஹணாப⁴வோபி த³ஸ்ஸிதோதி? ஸச்சமேதங், ஸங்கேதே பன ஆசரியானங் மதிபே⁴தோ³ விஜ்ஜதி. தத்த² ஏகபக்கி²கோ அயங் தோ³ஸோதி த³ஸ்ஸனத்த²ங் தஸ்ஸ விஸுங் வசனங் வுச்சமானா ரூபாத³யோ த⁴ம்மாவசனத்தா² பஞ்ஞாபிதப்³பா³ ச, தத³பி⁴தா⁴யகோ ஸத்³தோ³ பஞ்ஞத்தீதி. எத்தாவதா ஸப்³ப³வோஹாரோ ஸிஜ்ஜ²தீதி அதி⁴ப்பாயேன ‘‘வசன…பே॰… ஜனங் நத்தீ²’’தி ஆஹ. பஞ்ஞத்தியா வசனபா⁴வோ ஸித்³தோ⁴ படிஹனநஸோதப்³ப³தாதீ³பகத்தா தேஸங் பாடா²னந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ஆதி³-ஸத்³தே³ன ‘‘அத்தி² கேசி பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ வோஹாரங் ஸுணந்தி, நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³ பச்சுப்பன்னாரம்மணா’’தி ஏவமாதி³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. தஸ்மாதி யஸ்மா ‘‘பஞ்ஞத்தித⁴ம்மா’’தி பத³ஸ்ஸ யதா²வுத்தபஞ்ஞத்தியோ அத்தோ²தி ஏதஸ்மிங் பக்கே² மாதிகாவண்ணனாய விரோதோ⁴, அட்ட²கதா²யங் அவுத்ததா, இமிஸ்ஸா பாளியா அனநுக³மோ, ஸப்³பே³ த⁴ம்மா பஞ்ஞத்தீதி நித்³தி³ஸிதப்³ப³தா, பஞ்ஞத்திபத²பத³ஸ்ஸ நவத்தப்³ப³தா, அனவத்தா²னாபத்திதோ அத்த²விஜானநாஸம்ப⁴வோதி அனேகே தோ³ஸா, விஞ்ஞத்திவிகாரஸஹிதஸ்ஸ பன ஸத்³த³ஸ்ஸ பஞ்ஞத்திபா⁴வே யதா²வுத்ததோ³ஸாபா⁴வோ அனேகேஸங் பாட²ப்பதே³ஸானஞ்ச அனுலோமனங், தஸ்மா. தத்த² யுத்தங் க³ஹேதப்³ப³ந்தி அதி⁴ப்பாயேனாஹ ‘‘பாளி…பே॰… தப்³போ³’’தி.
Saṅketo rūpādīsu na kiñci hoti, bhūtādinimittaṃ bhāvanāvisesañca upādāya vohariyamānā kasiṇādipaññatti viya taṃ taṃ saṅketitabbaṃ saṅketakaraṇañca upādāya vohāramatto, tassa ca paññāpikā nāmapaññattīti yathāvuttadosāpattiṃ dassento ‘‘nāpi saṅketaggahaṇa’’nti avoca. Nanu ca atthavijānanāsambhavacodaneneva saṅketaggahaṇābhavopi dassitoti? Saccametaṃ, saṅkete pana ācariyānaṃ matibhedo vijjati. Tattha ekapakkhiko ayaṃ dosoti dassanatthaṃ tassa visuṃ vacanaṃ vuccamānā rūpādayo dhammāvacanatthā paññāpitabbā ca, tadabhidhāyako saddo paññattīti. Ettāvatā sabbavohāro sijjhatīti adhippāyena ‘‘vacana…pe… janaṃ natthī’’ti āha. Paññattiyā vacanabhāvo siddho paṭihananasotabbatādīpakattā tesaṃ pāṭhānanti adhippāyo. Ādi-saddena ‘‘atthi keci buddhassa bhagavato vohāraṃ suṇanti, niruttipaṭisambhidā paccuppannārammaṇā’’ti evamādiṃ saṅgaṇhāti. Tasmāti yasmā ‘‘paññattidhammā’’ti padassa yathāvuttapaññattiyo atthoti etasmiṃ pakkhe mātikāvaṇṇanāya virodho, aṭṭhakathāyaṃ avuttatā, imissā pāḷiyā ananugamo, sabbe dhammā paññattīti niddisitabbatā, paññattipathapadassa navattabbatā, anavatthānāpattito atthavijānanāsambhavoti aneke dosā, viññattivikārasahitassa pana saddassa paññattibhāve yathāvuttadosābhāvo anekesaṃ pāṭhappadesānañca anulomanaṃ, tasmā. Tattha yuttaṃ gahetabbanti adhippāyenāha ‘‘pāḷi…pe… tabbo’’ti.
யதி³ ஸத்தாதிஆதி³னா ஸத்³த³ஸ்ஸ பஞ்ஞத்திபா⁴வே அட்ட²கதா²ய விரோத⁴மாஹ. ஏவங் பஞ்ஞத்திபா⁴வே யதி³ ஸத்³த³ஸ்ஸ பஞ்ஞத்திபா⁴வோ, தஸ்ஸ பரமத்த²தோ விஜ்ஜமானத்தா ரூபாதி³அத்த²ஸ்ஸ ச பஞ்ஞாபனதோ விஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திபா⁴வோ ஏவ ஸியா, ந அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திபா⁴வோ. ந ஹி தே ஸத்தாத³யோ பஞ்ஞத்தீதி. ஏவஞ்ச அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தியா அபா⁴வோ ஏவ ஸியா. வுத்தா ச அட்ட²கதா²யங் (ப॰ ப॰ அட்ட²॰ 1 மாதிகாவண்ணனா) ‘‘அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்தீ’’தி. இதரோ விஸயஸ்ஸ அவிஜ்ஜமானத்தா தஸ்ஸ அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திபா⁴வோதி யதா²வுத்தவிரோதா⁴பா⁴வங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அவிஜ்ஜமானான’’ந்திஆதி³மாஹ. இதா³னி ஸத்தாதி³விஸயஸ்ஸ கேனசிபி பரியாயேன அத்தி²தாய அபா⁴வத³ஸ்ஸனேன தப்³பி³ஸயாய பஞ்ஞத்தியா அவிஜ்ஜமானபஞ்ஞத்திபா⁴வங்யேவ வவத்த²பேதி ‘‘அயஞ்ச வாதோ³’’தி. விஜ்ஜமானா ஏவ ஸத்தாத³யோ ரூபாதி³ஸபா⁴வாபா⁴வவஸேன ‘‘அவிஜ்ஜமானா’’தி வுச்சந்தி, ந ஸப்³ப³தா² அபா⁴வதோ. ததா² ஹி ததா² ததா² பஞ்ஞாபியமானபா⁴வேன விஞ்ஞாயந்தீதி யதா²வுத்தரூபோ வாதோ³ ‘‘ரூபங் அத்தீ²தி? ஹேவத்தி² ஹேவ நத்தீ²தி. ஸேவத்தி² ஸேவ நத்தீ²தி. ந ஹேவங் வத்தப்³பே³. ஸேவத்தி² ஸேவ நத்தீ²தி. ஆமந்தா. அத்த²ட்டோ² நத்த²ட்டோ²’’தி (கதா²॰ 306) ஏவங் பவத்தாய ஹேவத்தி²கதா²ய. தத்த² ஹி ரூபாத³யோ த⁴ம்மா ரூபாதி³ஸபா⁴வேன அத்தி², வேத³னாதி³ஸபா⁴வேன நத்தி², தஸ்மா ஸப்³ப³மேவித³ங் ஏவங் அத்தி² ஏவங் நத்தீ²தி ஏவங்லத்³தி⁴கே ஸந்தா⁴ய ‘‘ரூபங் அத்தீ²’’தி புச்சா² ஸகவாதி³ஸ்ஸ. ‘‘ஹேவத்தி² ஹேவ நத்தீ²’’தி விஸ்ஸஜ்ஜனங் பரவாதி³ஸ்ஸ. அத² நங் ஸகவாதீ³ யதி³ ரூபமேவ ஏவங் அத்தி² ஏவங் நத்தீ²தி லத்³தி⁴, ஏவங் ஸந்தே ஸோ ஏவ அத்தி² ஸோ ஏவ நத்தி² நாமாதி புச்ச²ந்தோ ‘‘ஸேவத்தீ²’’தி ஆஹ. இதரோ தேனேவ ஸபா⁴வேன அத்தி²தங், தேனேவ நத்தி²தங் ஸந்தா⁴ய படிக்கி²பதி. து³தியங் புட்டோ² ஸகபா⁴வேன அத்தி²தங், பரபா⁴வேன நத்தி²தங் ஸந்தா⁴ய படிஜானாதி. ததோ ஸகவாதீ³ ‘‘அத்த²ட்டோ² நத்த²ட்டோ²’’திஆதி³னா அத்தி²தா வா நத்தி²தா வா அஞ்ஞமஞ்ஞவிருத்³தா⁴ ஏகஸ்மிங் த⁴ம்மே வினா காலபே⁴தே³ன அஸம்ப⁴வத்தாதி கிங் ஏகத்தங் ஆபஜ்ஜதீதி த³ஸ்ஸெந்தோ பரவாதி³ங் நிக்³க³ண்ஹாதீதி. படிஸித்³தோ⁴தி ச ‘‘ரூபங் ‘ரூப’ந்தி ஹேவத்தி², ரூபங் ‘வேத³னா’தி ஹேவ நத்தீ²’’திஆதி³னா (கதா²॰ 306) வுத்தாய ரூபவேத³னாஸஞ்ஞாஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணானங் ஸகபா⁴வேன அத்தி²தாய பரபா⁴வேன நத்தி²தாய ச படிஸேத⁴னேன ஸத்தாதீ³னம்பி ததா²பா⁴வோ படிஸேதி⁴தோ ஹோதீதி கத்வா வுத்தங்.
Yadisattātiādinā saddassa paññattibhāve aṭṭhakathāya virodhamāha. Evaṃ paññattibhāve yadi saddassa paññattibhāvo, tassa paramatthato vijjamānattā rūpādiatthassa ca paññāpanato vijjamānapaññattibhāvo eva siyā, na avijjamānapaññattibhāvo. Na hi te sattādayo paññattīti. Evañca avijjamānapaññattiyā abhāvo eva siyā. Vuttā ca aṭṭhakathāyaṃ (pa. pa. aṭṭha. 1 mātikāvaṇṇanā) ‘‘avijjamānapaññattī’’ti. Itaro visayassa avijjamānattā tassa avijjamānapaññattibhāvoti yathāvuttavirodhābhāvaṃ dassento ‘‘avijjamānāna’’ntiādimāha. Idāni sattādivisayassa kenacipi pariyāyena atthitāya abhāvadassanena tabbisayāya paññattiyā avijjamānapaññattibhāvaṃyeva vavatthapeti ‘‘ayañca vādo’’ti. Vijjamānā eva sattādayo rūpādisabhāvābhāvavasena ‘‘avijjamānā’’ti vuccanti, na sabbathā abhāvato. Tathā hi tathā tathā paññāpiyamānabhāvena viññāyantīti yathāvuttarūpo vādo ‘‘rūpaṃ atthīti? Hevatthi heva natthīti. Sevatthi seva natthīti. Na hevaṃ vattabbe. Sevatthi seva natthīti. Āmantā. Atthaṭṭho natthaṭṭho’’ti (kathā. 306) evaṃ pavattāya hevatthikathāya. Tattha hi rūpādayo dhammā rūpādisabhāvena atthi, vedanādisabhāvena natthi, tasmā sabbamevidaṃ evaṃ atthi evaṃ natthīti evaṃladdhike sandhāya ‘‘rūpaṃ atthī’’ti pucchā sakavādissa. ‘‘Hevatthi heva natthī’’ti vissajjanaṃ paravādissa. Atha naṃ sakavādī yadi rūpameva evaṃ atthi evaṃ natthīti laddhi, evaṃ sante so eva atthi so eva natthi nāmāti pucchanto ‘‘sevatthī’’ti āha. Itaro teneva sabhāvena atthitaṃ, teneva natthitaṃ sandhāya paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho sakabhāvena atthitaṃ, parabhāvena natthitaṃ sandhāya paṭijānāti. Tato sakavādī ‘‘atthaṭṭho natthaṭṭho’’tiādinā atthitā vā natthitā vā aññamaññaviruddhā ekasmiṃ dhamme vinā kālabhedena asambhavattāti kiṃ ekattaṃ āpajjatīti dassento paravādiṃ niggaṇhātīti. Paṭisiddhoti ca ‘‘rūpaṃ ‘rūpa’nti hevatthi, rūpaṃ ‘vedanā’ti heva natthī’’tiādinā (kathā. 306) vuttāya rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇānaṃ sakabhāvena atthitāya parabhāvena natthitāya ca paṭisedhanena sattādīnampi tathābhāvo paṭisedhito hotīti katvā vuttaṃ.
ரூபாத³யோ ந ஹொந்தீதி ரூபாதி³ஸபா⁴வா ந ஹொந்தி. ததா² ததா²தி ஸமூஹஸந்தானாதி³வஸேன. விசித்தஸஞ்ஞா பரிகப்பவஸேன உப்பஜ்ஜதி. யதி³ ஸத்தரதா²தி³ஸஞ்ஞாவலம்பி³தோ வசனத்தோ² விஜ்ஜமானோ ந ஹோதி, நனு ஸத்தரதா²தி³அபி⁴லாபா அனரியவோஹாரா ஜாயந்தீதி ஆஹ ‘‘ந ச தே அபி⁴லாபா’’திஆதி³. அத்தனோ வஸேன கிஞ்சி அஹொந்தங் பஞ்ஞாபகஸ்ஸ வசனஸ்ஸேவ வஸேன பஞ்ஞாபிதப்³ப³த்தா பஞ்ஞத்திவோஹாரங் லப⁴தி. இமினாவ அதி⁴ப்பாயேனாதிஆதி³ ‘‘ஸயங் அவிஜ்ஜமானோ’’திஆதி³னா வுத்தமேவத்த²ங் ஸந்தா⁴யாஹ. தந்தி ஸத்தாதி³க்³க³ஹணங். ‘‘ப்³ரஹ்மவிஹாரசதுக்கங் ஸத்தபஞ்ஞத்திங் ஆரப்³ப⁴ பவத்தத்தா நவத்தப்³பா³ரம்மணங் நாம ஹோதீ’’திஆதி³னா அட்ட²கதா²யங் (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ 1421) தத்த² தத்த² ந வத்தப்³ப³ந்தி வுத்தங். யதி³ பரித்தாதி³பா⁴வேன ந வத்தப்³ப³ங், கத²ங் அவிஜ்ஜமானஸ்ஸ ஸத்தாதி³கஸ்ஸ பச்சயபா⁴வோதி ஆஹ ‘‘க²ந்த⁴ஸமூஹஸந்தான’’ந்திஆதி³. தந்தி க²ந்த⁴ஸமூஹஸந்தானங். தது³பாதா³னபூ⁴தந்தி புக்³க³லோதி க³ஹணபஞ்ஞத்தீனங் காரணபூ⁴தங். யதி³ புக்³க³லஸஞ்ஞாய ஸேவமானஸ்ஸ குஸலாதி³உப்பத்தி ஹோதி, கத²ங் புக்³க³லத³ஸ்ஸனங் மிச்சா²த³ஸ்ஸனந்தி படிஸித்³த⁴ந்தி ஆஹ ‘‘யஸ்மா பனா’’திஆதி³. பத²வீதா⁴து உபலப்³ப⁴தீதி புக்³க³லாபா⁴வே விபக்க²வஸேன நித³ஸ்ஸனமாஹ. இத³ஞ்ஹெத்த² அனுமானங். ந ரூபாத³யோ விவேசெத்வா புக்³க³லோ உபலப்³ப⁴தி தேஸங் அக்³க³ஹணே ததா²ரூபாய பு³த்³தி⁴யா அபா⁴வதோ ஸேவனாத³யோ வியாதி. புக்³க³லோ உபலப்³ப⁴தி ஸச்சி²கட்ட²பரமத்தே²ன யோ ச²விஞ்ஞாணவிஞ்ஞெய்யோதி ஸங்ஸரதி முச்சதி சாதி ஏவங் தி³ட்டி²யா பரிகப்பிதபுக்³க³லோவ படிஸேதி⁴தோ, ந வோஹாரபுக்³க³லோதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘படிஸே…பே॰… தி³ட்டீ²’’தி ஆஹ.
Rūpādayona hontīti rūpādisabhāvā na honti. Tathā tathāti samūhasantānādivasena. Vicittasaññā parikappavasena uppajjati. Yadi sattarathādisaññāvalambito vacanattho vijjamāno na hoti, nanu sattarathādiabhilāpā anariyavohārā jāyantīti āha ‘‘na ca te abhilāpā’’tiādi. Attano vasena kiñci ahontaṃ paññāpakassa vacanasseva vasena paññāpitabbattā paññattivohāraṃ labhati. Imināva adhippāyenātiādi ‘‘sayaṃ avijjamāno’’tiādinā vuttamevatthaṃ sandhāyāha. Tanti sattādiggahaṇaṃ. ‘‘Brahmavihāracatukkaṃ sattapaññattiṃ ārabbha pavattattā navattabbārammaṇaṃ nāma hotī’’tiādinā aṭṭhakathāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 1421) tattha tattha na vattabbanti vuttaṃ. Yadi parittādibhāvena na vattabbaṃ, kathaṃ avijjamānassa sattādikassa paccayabhāvoti āha ‘‘khandhasamūhasantāna’’ntiādi. Tanti khandhasamūhasantānaṃ. Tadupādānabhūtanti puggaloti gahaṇapaññattīnaṃ kāraṇabhūtaṃ. Yadi puggalasaññāya sevamānassa kusalādiuppatti hoti, kathaṃ puggaladassanaṃ micchādassananti paṭisiddhanti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Pathavīdhātu upalabbhatīti puggalābhāve vipakkhavasena nidassanamāha. Idañhettha anumānaṃ. Na rūpādayo vivecetvā puggalo upalabbhati tesaṃ aggahaṇe tathārūpāya buddhiyā abhāvato sevanādayo viyāti. Puggalo upalabbhati sacchikaṭṭhaparamatthena yo chaviññāṇaviññeyyoti saṃsarati muccati cāti evaṃ diṭṭhiyā parikappitapuggalova paṭisedhito, na vohārapuggaloti dassento ‘‘paṭise…pe… diṭṭhī’’ti āha.
கா³தா²ய பஞ்சஸு க²ந்தே⁴ஸு ரூபங் வேத³னா ஸஞ்ஞா சேதனா விஞ்ஞாணந்தி ஏதேஸு கங் நாம த⁴ம்மங் ஸத்தோதி ஜானாஸி நு, ஏதேஸு ஏகம்பி ஸத்தோதி க³ண்ஹிதுங் நாரஹதீதி த³ஸ்ஸேதி. அத² ஏதேஹி அஞ்ஞோ ஏகோ ஸத்தோ அத்தீ²தி பச்சேஸி. ஏவம்பி மார தி³ட்டி²க³தங் நு தே. நு-ஸத்³தோ³ தி³ட்டி²க³தமேவேதி அவதா⁴ரணத்தோ². கஸ்மா? யஸ்மா ஸுத்³த⁴ஸங்கா²ரபுஞ்ஜோயங். தமேவத்த²ங் விவரதி ‘‘நயித⁴ ஸத்தூபலப்³ப⁴தீ’’தி. யஸ்மா பச்சக்க²தோ வா அனுமானதோ வா அனுபலத்³தி⁴தோ நத்தி² எத்த² கோசி ஸத்தோ நாமாதி அதி⁴ப்பாயோ. யதி³ ஸத்தோ நத்தி², கத²ங் ஸத்தோ ஸங்ஸாரமாபாதீ³திஆதி³ நீயதீதி. கிமெத்த² நேதப்³ப³ங், ஸத்தோதி வோஹாரஸத்தோ அதி⁴ப்பேதோ, யஸ்மா ஸத்த-ஸத்³தோ³ வோஹாரே பவத்ததீதி. து³தியகா³தா²ய ஸம்ப³ந்த⁴ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸத்தோ பனா’’திஆதி³மாஹ. அங்க³ஸம்பா⁴ராதி அங்க³ஸம்பா⁴ரதோ அக்க²சக்கஈஸாதி³அங்க³ஸம்பா⁴ரமுபாதா³யாதி அத்தோ². ஸத்தோதி வோஹாரோ.
Gāthāya pañcasu khandhesu rūpaṃ vedanā saññā cetanā viññāṇanti etesu kaṃ nāma dhammaṃ sattoti jānāsi nu, etesu ekampi sattoti gaṇhituṃ nārahatīti dasseti. Atha etehi añño eko satto atthīti paccesi. Evampi māra diṭṭhigataṃ nu te. Nu-saddo diṭṭhigatameveti avadhāraṇattho. Kasmā? Yasmā suddhasaṅkhārapuñjoyaṃ. Tamevatthaṃ vivarati ‘‘nayidha sattūpalabbhatī’’ti. Yasmā paccakkhato vā anumānato vā anupaladdhito natthi ettha koci satto nāmāti adhippāyo. Yadi satto natthi, kathaṃ satto saṃsāramāpādītiādi nīyatīti. Kimettha netabbaṃ, sattoti vohārasatto adhippeto, yasmā satta-saddo vohāre pavattatīti. Dutiyagāthāya sambandhaṃ dassento ‘‘satto panā’’tiādimāha. Aṅgasambhārāti aṅgasambhārato akkhacakkaīsādiaṅgasambhāramupādāyāti attho. Sattoti vohāro.
அவிஜ்ஜமானஸ்ஸாதி அச்சந்தங் அவிஜ்ஜமானஸ்ஸ ஸஸவிஸாணாதி³கஸ்ஸ. யதி³ அச்சந்தங் அவிஜ்ஜமானங், கத²ங் தங் க³ய்ஹதீதி ஆஹ ‘‘பரிகப்பித’’ந்தி. லோகஸஞ்ஞாதங் க⁴டாதி³. எத்த² பன யதா² அத்தானங் ஆரப்³ப⁴ உப்பஜ்ஜமானகத⁴ம்மானங் தங்ஸந்ததிபதிதானஞ்ச கிலேஸுபதாபாபா⁴வேன அஸ்ஸத்த²பா⁴வபச்சயதாய உப்பாதா³தி³ரஹிதம்பி நிப்³பா³னங் ‘‘அஸ்ஸாஸனகரஸ’’ந்தி வுச்சதி, ஏவங் அத்தானங் ஆரப்³ப⁴ பவத்தனகத⁴ம்மவஸேன உப்பாதா³தி³ரஹிதாபி பஞ்ஞத்தி பவத்தாதி வுத்தா. ஹேதுஅத்தோ² வா அந்தோனீதோதி பவத்திதா வோஹாரிதாதி அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. ததா² நாமபஞ்ஞத்தி பஞ்ஞபேதப்³ப³மத்த²ங் க³ஹிதாயேவ பஞ்ஞாபேதி, விஞ்ஞத்தி விய அதி⁴ப்பாயங் விஞ்ஞாபேதீதி ஸா க³ஹேதப்³பா³பா⁴வதோ வுச்சமானத்த²த்³வாரேன வுச்சமானாதி வுத்தா. பஞ்ஞாபிதப்³ப³பஞ்ஞத்தியா பன வுச்சமானபா⁴வே வத்தப்³ப³மேவ நத்தி². ததா² பகாரதோ ஞாபனபா⁴வேன ஞாபேதப்³ப³ஞாபனந்தி கத்வா க³ஹேதப்³ப³த்தாயேவ ச தஸ்ஸா அனித்³தா⁴ரிதஸபா⁴வதா படிக்கி²த்தா த³ட்ட²ப்³பா³. ந ஹி ஸபா⁴வத⁴ம்மானங் கக்க²ளபு²ஸனாதி³ ஸரூபதோ ஸத்³தே³ன வசனீயபா⁴வங் ப⁴ஜதி, அபிச கோ² நேஸங் காலதே³ஸாதி³பே⁴த³பி⁴ன்னானங் வினிவத்தஅஞ்ஞஜாதியகோ ஸஜாதியஸாதா⁴ரணோ புப்³ப³ஸங்கேதானுரூபங் அஜ்ஜா²ரோபஸித்³தோ⁴ ஸாமஞ்ஞாகாரோ வசனீயோ. தத்தா²பி ந வினா கேனசி பவத்தினிமித்தேன ஸத்³தோ³ பவத்ததீதி தஸ்ஸ பவத்தினிமித்தபூ⁴தோ லோகஸங்கேதஸித்³தோ⁴ தங்தங்வசனத்த²னியதோ ஸாமஞ்ஞாகாரவிஸேஸோ நாம பஞ்ஞத்தீதி புப்³பா³சரியா. ஸோ ஹி தஸ்மிங் தஸ்மிங் அத்தே² ஸத்³த³ங் நாமேதி, தஸ்ஸ தஸ்ஸ வா அத்த²ஸ்ஸ நாமஸஞ்ஞங் கரோதீதி நாமங், பகாரேஹி ஞாபனதோ பஞ்ஞத்தி சாதி.
Avijjamānassāti accantaṃ avijjamānassa sasavisāṇādikassa. Yadi accantaṃ avijjamānaṃ, kathaṃ taṃ gayhatīti āha ‘‘parikappita’’nti. Lokasaññātaṃ ghaṭādi. Ettha pana yathā attānaṃ ārabbha uppajjamānakadhammānaṃ taṃsantatipatitānañca kilesupatāpābhāvena assatthabhāvapaccayatāya uppādādirahitampi nibbānaṃ ‘‘assāsanakarasa’’nti vuccati, evaṃ attānaṃ ārabbha pavattanakadhammavasena uppādādirahitāpi paññatti pavattāti vuttā. Hetuattho vā antonītoti pavattitā vohāritāti attho daṭṭhabbo. Tathā nāmapaññatti paññapetabbamatthaṃ gahitāyeva paññāpeti, viññatti viya adhippāyaṃ viññāpetīti sā gahetabbābhāvato vuccamānatthadvārena vuccamānāti vuttā. Paññāpitabbapaññattiyā pana vuccamānabhāve vattabbameva natthi. Tathā pakārato ñāpanabhāvena ñāpetabbañāpananti katvā gahetabbattāyeva ca tassā aniddhāritasabhāvatā paṭikkhittā daṭṭhabbā. Na hi sabhāvadhammānaṃ kakkhaḷaphusanādi sarūpato saddena vacanīyabhāvaṃ bhajati, apica kho nesaṃ kāladesādibhedabhinnānaṃ vinivattaaññajātiyako sajātiyasādhāraṇo pubbasaṅketānurūpaṃ ajjhāropasiddho sāmaññākāro vacanīyo. Tatthāpi na vinā kenaci pavattinimittena saddo pavattatīti tassa pavattinimittabhūto lokasaṅketasiddho taṃtaṃvacanatthaniyato sāmaññākāraviseso nāma paññattīti pubbācariyā. So hi tasmiṃ tasmiṃ atthe saddaṃ nāmeti, tassa tassa vā atthassa nāmasaññaṃ karotīti nāmaṃ, pakārehi ñāpanato paññatti cāti.
கஸ்ஸ பன ஸோ ஆகாரவிஸேஸோதி? பஞ்ஞாபேதப்³ப³த்த²ஸ்ஸாதி வேதி³தப்³ப³ங். அனேகாகாரா ஹி அத்தா²தி. ஏவஞ்ச கத்வா தஸ்ஸா பஞ்ஞத்தியா க³ஹேதப்³ப³தாவசனஞ்ச ஸமத்தி²தங் ப⁴வதி, அவஸ்ஸஞ்ச ஏதமேவங் ஸம்படிச்சி²தப்³ப³ங். அஞ்ஞதா² வசனவசனீயபே⁴தா³னங் ஸங்கரோ ஸியா, ஸப்³போ³பி அத்தோ² ஸப்³ப³ஸ்ஸ ஸத்³த³ஸ்ஸ வசனீயோ, ஸப்³போ³ ச ஸத்³தோ³ ஸப்³ப³ஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ வாசகோதி ந செத்த² ஸங்கேதக்³க³ஹணேனேவ தேஸங் பவத்தாதி ஸக்கா வத்துங் வவத்தி²தேஸு ஏவ தேஸு ஸங்கேதக்³க³ஹணஸ்ஸ பவத்திதோ.
Kassa pana so ākāravisesoti? Paññāpetabbatthassāti veditabbaṃ. Anekākārā hi atthāti. Evañca katvā tassā paññattiyā gahetabbatāvacanañca samatthitaṃ bhavati, avassañca etamevaṃ sampaṭicchitabbaṃ. Aññathā vacanavacanīyabhedānaṃ saṅkaro siyā, sabbopi attho sabbassa saddassa vacanīyo, sabbo ca saddo sabbassa atthassa vācakoti na cettha saṅketaggahaṇeneva tesaṃ pavattāti sakkā vattuṃ vavatthitesu eva tesu saṅketaggahaṇassa pavattito.
அபரே பன ‘‘யதா² தூ⁴மதோ அக்³கி³அனுமானே ந கேவலேன தூ⁴மேனேவ அக்³கி³ விஞ்ஞாயதி, தூ⁴மஸ்ஸ பன அக்³கி³னா அவினாபா⁴வஸங்கா²தோ ஸம்ப³ந்தோ⁴ விஞ்ஞாயமானோ தூ⁴மேன அக்³கி³ விஞ்ஞாயதி, ஏவங் ஸத்³தே³ன அத்த²விஜானநே ந கேவலேன ஸத்³தே³ன தத³த்தோ² விஞ்ஞாயதி. தங்தங்ஸத்³த³ஸ்ஸ பன தேன தேன அத்தே²ன அவினாபா⁴வஸங்கா²தோ ஸம்ப³ந்தோ⁴ விஞ்ஞாயமானோ தேன தேன ஸத்³தே³ன அத்த²ங் ஞாபேதீதி வேதி³தப்³ப³ங். அஞ்ஞதா² அக்³க³ஹிதஸம்ப³ந்தே⁴னபி ஸத்³த³ஸவனமத்தேன தத³த்தோ² விஞ்ஞாயெய்யாதி. யோ யமெத்த² யதா²வுத்தரூபோ ஸம்ப³ந்தோ⁴, ஸோ தஸ்ஸ தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ஸஞ்ஞாபனபா⁴வேன நாமந்தி பரமத்த²தோ அபா⁴வா லோகஸங்கேதவஸேன லோகஸங்கேதோதி வா ஸித்³தோ⁴ ஞாதோதி லோகஸங்கேதஸித்³தோ⁴தி, ஸத்³தே³ன பகாஸியமானானங் அத்த²ப்பகாரானங் அதி⁴க³மஹேதுதாய பகாரதோ ஞாபனதோ பஞ்ஞத்தீதி ச வுத்தோ’’தி வண்ணயந்தி.
Apare pana ‘‘yathā dhūmato aggianumāne na kevalena dhūmeneva aggi viññāyati, dhūmassa pana agginā avinābhāvasaṅkhāto sambandho viññāyamāno dhūmena aggi viññāyati, evaṃ saddena atthavijānane na kevalena saddena tadattho viññāyati. Taṃtaṃsaddassa pana tena tena atthena avinābhāvasaṅkhāto sambandho viññāyamāno tena tena saddena atthaṃ ñāpetīti veditabbaṃ. Aññathā aggahitasambandhenapi saddasavanamattena tadattho viññāyeyyāti. Yo yamettha yathāvuttarūpo sambandho, so tassa tassa atthassa saññāpanabhāvena nāmanti paramatthato abhāvā lokasaṅketavasena lokasaṅketoti vā siddho ñātoti lokasaṅketasiddhoti, saddena pakāsiyamānānaṃ atthappakārānaṃ adhigamahetutāya pakārato ñāpanato paññattīti ca vutto’’ti vaṇṇayanti.
ஸங்க²தாஸங்க²தவினிமுத்தஸ்ஸபி ஞெய்யவிஸேஸஸ்ஸ அபா⁴வே க⁴டாதி³ஸத்³தா³பி⁴தெ⁴ய்யா விய பத²வீப²ஸ்ஸாதி³ஸத்³த³வசனீயோபி ந லப்³ப⁴தியேவாதி ஸப்³ப³வோஹாரலோபோ ஸியா. யஸ்மா ச ரூபாரூபத⁴ம்மா பப³ந்த⁴ஸங்கா²ததங்தங்விஸேஸாகாரவஸேனேவ பவத்தந்தி, ந கேவலா, தஸ்மா தேஸங் தே ஸண்டா²னஸமூஹஅவத்தா²விஸேஸாகாரா யதி³பி பரமத்த²தோ கிஞ்சி ந ஹொந்தி, பரமத்த²தோ பன விஜ்ஜமானானங் ரூபாதீ³னங் உபாதா³னானங் வஸேன விஜ்ஜமானபா⁴வங் லபி⁴த்வா தங்தங்க³ஹணானுரூபங் தங்தங்அபி⁴லாபாதி⁴கரணங் ப⁴வதி. உபாதா³யபஞ்ஞத்தி ஹி உபாதா³னதோ யதா² அஞ்ஞா அனஞ்ஞாதி ச ந வத்தப்³பா³, ஏவங் ஸப்³ப³தா² அத்தி² நத்தீ²தி ச ந வத்தப்³பா³. தயோபி ஹி ஏதே ஸந்தாயேவாதி ஏவங் தாவ மாதிகாவண்ணனாய ந கோசி விரோதோ⁴. ஸங்கா²யதி ஸங்கதீ²யதீதி ஸங்கா²தி அயமத்தோ² கதே²தப்³ப³பா⁴வேன வசனத்தே²யேவ நிருள்ஹோ, ந வசனஸ்மிந்தி வசனபக்க²ஸ்ஸ உஜுகதா ஸம்ப⁴வதி. வசனபக்கோ²யேவ பாளிஅனுக³தோ, ந பரம்பராக³தோ யதா²வுத்தோ அத்தோ²தி குதோ பனேதங் லப்³பா⁴. ந ஹி அனீதோ அத்தோ² பாளிஅனநுக³தோ, நாபி ஸப்³பா³ பாளினீதத்தா² ஏவாதி யதா²வுத்தா து³விதா⁴ பஞ்ஞத்தியோ அட்ட²கதா²யங் ச²ஹி பஞ்ஞத்தீஹி யதா²ஸம்ப⁴வங் வுத்தாயேவாதி ஸித்³த⁴மேதங் அத்தீ²தி ந வத்தப்³பா³தி.
Saṅkhatāsaṅkhatavinimuttassapi ñeyyavisesassa abhāve ghaṭādisaddābhidheyyā viya pathavīphassādisaddavacanīyopi na labbhatiyevāti sabbavohāralopo siyā. Yasmā ca rūpārūpadhammā pabandhasaṅkhātataṃtaṃvisesākāravaseneva pavattanti, na kevalā, tasmā tesaṃ te saṇṭhānasamūhaavatthāvisesākārā yadipi paramatthato kiñci na honti, paramatthato pana vijjamānānaṃ rūpādīnaṃ upādānānaṃ vasena vijjamānabhāvaṃ labhitvā taṃtaṃgahaṇānurūpaṃ taṃtaṃabhilāpādhikaraṇaṃ bhavati. Upādāyapaññatti hi upādānato yathā aññā anaññāti ca na vattabbā, evaṃ sabbathā atthi natthīti ca na vattabbā. Tayopi hi ete santāyevāti evaṃ tāva mātikāvaṇṇanāya na koci virodho. Saṅkhāyati saṃkathīyatīti saṅkhāti ayamattho kathetabbabhāvena vacanattheyeva niruḷho, na vacanasminti vacanapakkhassa ujukatā sambhavati. Vacanapakkhoyeva pāḷianugato, na paramparāgato yathāvutto atthoti kuto panetaṃ labbhā. Na hi anīto attho pāḷiananugato, nāpi sabbā pāḷinītatthā evāti yathāvuttā duvidhā paññattiyo aṭṭhakathāyaṃ chahi paññattīhi yathāsambhavaṃ vuttāyevāti siddhametaṃ atthīti na vattabbāti.
யதி³ பரமத்த²தோ அத்தி²தாபடிஸேதோ⁴, இட்ட²மேதங். அத² வோஹாரதோ, ஸத்தரத²க⁴டாதீ³ஹி ஸத்தரதா²தி³வசனப்பயோகோ³யேவ ந ஸம்ப⁴வெய்யாதி. ந ஹி வசனீயரஹிதோ வசனப்பயோகோ³ அத்தீ²தி. பரமத்த²த⁴ம்மானங் அஸபா⁴வத⁴ம்மபூ⁴தாய பஞ்ஞத்தியா விபா⁴க³த³ஸ்ஸனத்தா² அதி⁴வசனாதி³து³கத்தயதே³ஸனாதி ந பரமத்த²த⁴ம்மானங் ரூபாதீ³னங் பஞ்ஞத்திபா⁴வாபத்தீதி. ந ச பஞ்ஞத்திபத²பஞ்ஞத்தித⁴ம்மனித்³தே³ஸானங் அவிஸேஸவசனங் யுத்தங், ஸத்³த³ஸ்ஸேவ பன பஞ்ஞத்திபா⁴வே ஸியா காசி தேஸங் விஸேஸமத்தா. பஞ்ஞாபிதப்³ப³ஸ்ஸ அபரமத்த²ஸபா⁴வஸ்ஸேவ பஞ்ஞத்திபா⁴வோ அதி⁴ப்பேதோதி ந ஸப்³போ³ பஞ்ஞத்திபதோ² பஞ்ஞத்திஸத்³தே³ன வுத்தோ, பஞ்ஞத்தி ச பஞ்ஞாபேதப்³ப³பா⁴வேன வுத்தாதி பஞ்ஞத்திபத²பத³ங் வத்தப்³ப³மேவ. ஏவஞ்சேதங் இச்சி²தப்³ப³ங். இதரதா² ஸத்³த³ஸ்ஸ ச பஞ்ஞாபிதப்³ப³தாய பஞ்ஞத்திபத²பா⁴வோதி பஞ்ஞத்திபத³ங் ந வத்தப்³ப³ங் ஸியாதி ச ஸக்கா வத்துங், நிக்கே²பகண்டே³ விப⁴த்தாயேவ பஞ்ஞத்தி ‘‘புரிஸோ மாக³ண்டி³யோ’’தி எத்தா²பி த³ஸ்ஸிதாதி ந ந ஸக்கா வத்துங். ததா²பி ஹி யதா²வுத்தஉபாதா³யபஞ்ஞத்தினாமபஞ்ஞத்தீனங் ஸபா⁴வஸம்ப⁴வதோதி ஸங்கா²தி³ஸத்³தா³னங் ஸமானத்த²தாபி தேஸங் மதிமத்தமேவ, விஞ்ஞத்தி விய அதி⁴ப்பாயங் விஞ்ஞாபெந்தா ஸயங் ஞாதாயேவ நாமபஞ்ஞத்தி பஞ்ஞாபேதப்³ப³மத்த²ங் பஞ்ஞாபேதி க³ஹிதஸரூபதாய பதீ³போ விய ரூபக³தவித⁴ங்ஸனேதி ந பஞ்ஞத்திஅந்தரபரிகப்பனேன பயோஜனங் அத்தி² பஞ்ஞாபேதப்³ப³த்த²பஞ்ஞாபனே, நாமபஞ்ஞத்திபஞ்ஞாபனே பன உபாதா³னபே⁴த³பி⁴ன்னா உபாதா³யபஞ்ஞத்தி விய தங்தங்வசனவசனத்த²பே⁴த³பி⁴ன்னா நாமபஞ்ஞத்தீதி அஞ்ஞா பஞ்ஞத்தி இச்சி²தா ஏவ. ந ச அனவத்தா²னதோ³ஸோ தங்தங்வசனஸ்ஸ தத³த்த²விபா⁴வனே ஸஹகாரீகாரணபா⁴வேன படினியதஸரூபத்தா. ஏதேன ஸங்கேதக்³க³ஹணாபா⁴வோபி படிஸித்³தோ⁴ த³ட்ட²ப்³போ³, ததா² நாமபஞ்ஞத்தியா பயோஜனாபா⁴வோ. த³ஸ்ஸிதப்பயோஜனா ஹி ஸா புப்³பே³தி.
Yadi paramatthato atthitāpaṭisedho, iṭṭhametaṃ. Atha vohārato, sattarathaghaṭādīhi sattarathādivacanappayogoyeva na sambhaveyyāti. Na hi vacanīyarahito vacanappayogo atthīti. Paramatthadhammānaṃ asabhāvadhammabhūtāya paññattiyā vibhāgadassanatthā adhivacanādidukattayadesanāti na paramatthadhammānaṃ rūpādīnaṃ paññattibhāvāpattīti. Na ca paññattipathapaññattidhammaniddesānaṃ avisesavacanaṃ yuttaṃ, saddasseva pana paññattibhāve siyā kāci tesaṃ visesamattā. Paññāpitabbassa aparamatthasabhāvasseva paññattibhāvo adhippetoti na sabbo paññattipatho paññattisaddena vutto, paññatti ca paññāpetabbabhāvena vuttāti paññattipathapadaṃ vattabbameva. Evañcetaṃ icchitabbaṃ. Itarathā saddassa ca paññāpitabbatāya paññattipathabhāvoti paññattipadaṃ na vattabbaṃ siyāti ca sakkā vattuṃ, nikkhepakaṇḍe vibhattāyeva paññatti ‘‘puriso māgaṇḍiyo’’ti etthāpi dassitāti na na sakkā vattuṃ. Tathāpi hi yathāvuttaupādāyapaññattināmapaññattīnaṃ sabhāvasambhavatoti saṅkhādisaddānaṃ samānatthatāpi tesaṃ matimattameva, viññatti viya adhippāyaṃ viññāpentā sayaṃ ñātāyeva nāmapaññatti paññāpetabbamatthaṃ paññāpeti gahitasarūpatāya padīpo viya rūpagatavidhaṃsaneti na paññattiantaraparikappanena payojanaṃ atthi paññāpetabbatthapaññāpane, nāmapaññattipaññāpane pana upādānabhedabhinnā upādāyapaññatti viya taṃtaṃvacanavacanatthabhedabhinnā nāmapaññattīti aññā paññatti icchitā eva. Na ca anavatthānadoso taṃtaṃvacanassa tadatthavibhāvane sahakārīkāraṇabhāvena paṭiniyatasarūpattā. Etena saṅketaggahaṇābhāvopi paṭisiddho daṭṭhabbo, tathā nāmapaññattiyā payojanābhāvo. Dassitappayojanā hi sā pubbeti.
‘‘வோஹாரோ லோகியஸோதே படிஹஞ்ஞதீ’’திஆதீ³ஸு ஸோதப்³ப³ஸ்ஸ ஸத்³த³ஸ்ஸ வஸேன தப்³பி³ஸயபூ⁴தா வோஹாராத³யோ படிஹனநஸோதப்³ப³தாபரியாயேன வுத்தாதி த³ட்ட²ப்³பா³. ஸத்³தோ³யேவ வா தத்த² வோஹாராதி³ஸஹசாரிதாய ததா² வுத்தோ. ந ஹி ஸக்கா ஸப்³ப³த்த² ஏகரஸா தே³ஸனா பவத்தீதி வத்துங். ததா² ஹி கத்த²சி ஸுகா² து³க்கா², ஸுகா²பி வேத³னா து³க்கா²தி வுச்சந்தி, து³க்கா² ஸுகா², து³க்கா²பி ஸுகா²தி, ஏவங் யதா²வுத்தா து³விதா⁴பி பஞ்ஞத்தி அதி⁴வசனாதி³பாட²ஸ்ஸ அத்த²பா⁴வேன அட்ட²கதா²யங் வுத்தாயேவாதி. அயங் ஸங்க²தாஸங்க²தவினிமுத்தங் ஞெய்யவிஸேஸங் இச்ச²ந்தானங் வஸேன வினிச்ச²யோ.
‘‘Vohāro lokiyasote paṭihaññatī’’tiādīsu sotabbassa saddassa vasena tabbisayabhūtā vohārādayo paṭihananasotabbatāpariyāyena vuttāti daṭṭhabbā. Saddoyeva vā tattha vohārādisahacāritāya tathā vutto. Na hi sakkā sabbattha ekarasā desanā pavattīti vattuṃ. Tathā hi katthaci sukhā dukkhā, sukhāpi vedanā dukkhāti vuccanti, dukkhā sukhā, dukkhāpi sukhāti, evaṃ yathāvuttā duvidhāpi paññatti adhivacanādipāṭhassa atthabhāvena aṭṭhakathāyaṃ vuttāyevāti. Ayaṃ saṅkhatāsaṅkhatavinimuttaṃ ñeyyavisesaṃ icchantānaṃ vasena vinicchayo.
1316. ஸதிபி பரேஸங் ஸாமஞ்ஞாதி³னாமகாரகானங் நாமகரணபா⁴வே பரானபெக்க²தாய ததோ அதிவிய யுத்தோ இத⁴ நாமகரணஸபா⁴வோ உக்கங்ஸபரிச்சே²தே³ன நாமகரணத்தோ²தி அதி⁴ப்பேதோதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அஞ்ஞங் அனபெக்கி²த்வா’’திஆதி³மாஹ. நாமகரணஸபா⁴வதா ந ஹோதி அஸபா⁴விகதாய கதா³சிதே³வ பவத்திதோ சாதி அதி⁴ப்பாயோ. ஸபா⁴வஸித்³த⁴த்தாதி வேத³னாதீ³னங் வேத³னாதி³னாமகரணத⁴ம்மதங் ஆஹ. யதி³ வேத³னாதீ³னங் கேனசி அகதங் ஸகனாமங் ஆதா³யயேவ பவத்தனதோ ஓபபாதிகனாமானங் நாமகரணட்டே²ன நாமபா⁴வோ, ஏவங் ஸதி பத²வீஆதீ³னம்பி நாமபா⁴வோ ஆபஜ்ஜதி, அஞ்ஞதா² பத²வீஆதி³னித³ஸ்ஸனமேவ ந ஸியாதி அனுயோக³ங் மனஸி கத்வா ஆஹ ‘‘பத²வீஆதி³னித³ஸ்ஸனேனா’’திஆதி³. ஏகதே³ஸஸாமஞ்ஞேன ஹி யதா²தி⁴ப்பேதேன உபமா ஹோதி, ந ஸப்³ப³ஸாமஞ்ஞேனாதி. ஏவம்பி யதி³ ஸபா⁴வஸித்³த⁴னாமத்தா வேத³னாத³யோ நாமங், பத²வீஆதீ³னம்பி அனிவத்தனீயோ நாமபா⁴வோதி ஆஹ ‘‘நிருள்ஹத்தா’’திஆதி³. தேன யங்னிமித்தங் வேத³னாதீ³ஸு நாமஸத்³த³ப்பவத்தி, ஸதிபி தத³ஞ்ஞேஸங் தங்னிமித்தயோகே³ கோ³-ஸத்³தோ³ விய குக்குடாதி³ஸத்தபிண்டே³ நிருள்ஹதோ வேத³னாதீ³ஸு நாம-ஸத்³தோ³ பவத்தோதி த³ஸ்ஸேதி. ததா² ஹி அனேகேஸு ஸுத்தபதே³ஸேஸு தேஸங்யேவ நாமவோஹாரோ தி³ஸ்ஸதி. நாமதானாபத்தி வுத்தா கேஸகும்பா⁴தி³னாமந்தராபஜ்ஜனதோ. ஏதமேவத்த²ங் நித³ஸ்ஸனபா⁴வேன ‘‘ந ஹீ’’திஆதி³னா விவரதி. யதி³பி ஸமூஹாதி³க⁴னவினிப்³போ⁴கா³பா⁴வதோ வேத³னாதி³அரூபத⁴ம்மேஸுபி பிண்டா³காரேன க³ஹணங் பவத்ததி, தங் பன யேபு⁴ய்யேன அத்தா²திபரிகப்பமுகே²ன ஏகத⁴ம்மவஸேனேவ, ந ஸமூஹவஸேனாதி வுத்தங் ‘‘அஞ்ஞேன…பே॰… நத்தீ²’’தி.
1316. Satipi paresaṃ sāmaññādināmakārakānaṃ nāmakaraṇabhāve parānapekkhatāya tato ativiya yutto idha nāmakaraṇasabhāvo ukkaṃsaparicchedena nāmakaraṇatthoti adhippetoti dassetuṃ ‘‘aññaṃ anapekkhitvā’’tiādimāha. Nāmakaraṇasabhāvatā na hoti asabhāvikatāya kadācideva pavattito cāti adhippāyo. Sabhāvasiddhattāti vedanādīnaṃ vedanādināmakaraṇadhammataṃ āha. Yadi vedanādīnaṃ kenaci akataṃ sakanāmaṃ ādāyayeva pavattanato opapātikanāmānaṃ nāmakaraṇaṭṭhena nāmabhāvo, evaṃ sati pathavīādīnampi nāmabhāvo āpajjati, aññathā pathavīādinidassanameva na siyāti anuyogaṃ manasi katvā āha ‘‘pathavīādinidassanenā’’tiādi. Ekadesasāmaññena hi yathādhippetena upamā hoti, na sabbasāmaññenāti. Evampi yadi sabhāvasiddhanāmattā vedanādayo nāmaṃ, pathavīādīnampi anivattanīyo nāmabhāvoti āha ‘‘niruḷhattā’’tiādi. Tena yaṃnimittaṃ vedanādīsu nāmasaddappavatti, satipi tadaññesaṃ taṃnimittayoge go-saddo viya kukkuṭādisattapiṇḍe niruḷhato vedanādīsu nāma-saddo pavattoti dasseti. Tathā hi anekesu suttapadesesu tesaṃyeva nāmavohāro dissati. Nāmatānāpatti vuttā kesakumbhādināmantarāpajjanato. Etamevatthaṃ nidassanabhāvena ‘‘na hī’’tiādinā vivarati. Yadipi samūhādighanavinibbhogābhāvato vedanādiarūpadhammesupi piṇḍākārena gahaṇaṃ pavattati, taṃ pana yebhuyyena atthātiparikappamukhena ekadhammavaseneva, na samūhavasenāti vuttaṃ ‘‘aññena…pe… natthī’’ti.
பகாஸகபகாஸிதப்³ப³பா⁴வோ விஸயிவிஸயபா⁴வோ ஏவ. அதி⁴வசனஸம்ப²ஸ்ஸோ மனோஸம்ப²ஸ்ஸோ. ஸோ நாமமந்தரேன க³ஹேதுங் அஸக்குணெய்யதாய பாகடோதி நித³ஸ்ஸனபா⁴வேன வுத்தோ. ‘‘அதி⁴வசனஸம்ப²ஸ்ஸோ வியா’’தி வசனேன மனோஸம்ப²ஸ்ஸதப்பகாரானமேவ நாமபா⁴வோ ஸியா, ந படிக⁴ஸம்ப²ஸ்ஸதப்பகாரானந்தி ஆஸங்காய நிவத்தனத்த²ங் ‘‘படிக⁴ஸம்ப²ஸ்ஸோபீ’’திஆதி³மாஹ. தத்த² பஞ்சவிஞ்ஞாணஸஹக³தோ ப²ஸ்ஸோ படிக⁴ஸம்ப²ஸ்ஸோ. பி-ஸத்³தோ³ ஸம்பா⁴வனே. இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – விஸயீவிஸயஸங்க⁴ட்டனஸமுப்பத்தியா அஞ்ஞப²ஸ்ஸதோ ஓளாரிகோபி படிக⁴ஸம்ப²ஸ்ஸோ ந ரூபத⁴ம்மா விய விபூ⁴தாகாரோ, ததோ நாமாயத்தக³ஹணியபா⁴வோ நாமஸ்ஸேவாதி. அரூபதாய வாதிஆதி³னா ஸாமஞ்ஞதோ விஸேஸதோ ச படிக⁴ஸம்ப²ஸ்ஸஸ்ஸ உபசாரவஸேன நாமபா⁴வமாஹ. பச்சி²மபுரிமானந்தி ‘‘நாமஞ்ச ரூபஞ்சா’’தி இமங் அனுபுப்³பி³ங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். ஸதிபி ரூபஸ்ஸாதிஆதி³னா நாமவோஹாரஹேதுங் அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணங் நிப்³பா³னஸ்ஸ அதி⁴பதிபச்சயபா⁴வங் ஏவ விபா⁴வேதி, யதோ அரியானங் அஞ்ஞவிஸயவினிஸ்ஸடங் நின்னபோணபப்³பா⁴ரபா⁴வேன அஸங்க²ததா⁴துயங் ஏவ சித்தங் பவத்ததீதி.
Pakāsakapakāsitabbabhāvo visayivisayabhāvo eva. Adhivacanasamphasso manosamphasso. So nāmamantarena gahetuṃ asakkuṇeyyatāya pākaṭoti nidassanabhāvena vutto. ‘‘Adhivacanasamphasso viyā’’ti vacanena manosamphassatappakārānameva nāmabhāvo siyā, na paṭighasamphassatappakārānanti āsaṅkāya nivattanatthaṃ ‘‘paṭighasamphassopī’’tiādimāha. Tattha pañcaviññāṇasahagato phasso paṭighasamphasso. Pi-saddo sambhāvane. Idaṃ vuttaṃ hoti – visayīvisayasaṅghaṭṭanasamuppattiyā aññaphassato oḷārikopi paṭighasamphasso na rūpadhammā viya vibhūtākāro, tato nāmāyattagahaṇiyabhāvo nāmassevāti. Arūpatāya vātiādinā sāmaññato visesato ca paṭighasamphassassa upacāravasena nāmabhāvamāha. Pacchimapurimānanti ‘‘nāmañca rūpañcā’’ti imaṃ anupubbiṃ sandhāya vuttaṃ. Satipi rūpassātiādinā nāmavohārahetuṃ anaññasādhāraṇaṃ nibbānassa adhipatipaccayabhāvaṃ eva vibhāveti, yato ariyānaṃ aññavisayavinissaṭaṃ ninnapoṇapabbhārabhāvena asaṅkhatadhātuyaṃ eva cittaṃ pavattatīti.
1318. வட்டஸ்மிங் ஆதீ³னவபடிச்சா²த³னதோ தத³ஸ்ஸாத³னாபி⁴னந்த³னதோ ச வட்டஸ்ஸ மூலங் பதா⁴னகாரணந்தி வட்டமூலங்.
1318. Vaṭṭasmiṃ ādīnavapaṭicchādanato tadassādanābhinandanato ca vaṭṭassa mūlaṃ padhānakāraṇanti vaṭṭamūlaṃ.
1320. ஏகேகஸ்மிங் ரூபாதி³கே யதா²பி⁴னிவிட்டே² வத்து²ஸ்மிங் அஹங்மானாதா⁴ரனிமித்ததங் குஸலாகுஸலதப்³பி³பாகலோகாதா⁴ரதஞ்ச ஸமாரோபெத்வா பவத்தக்³க³ஹணவிஸேஸோ. யா காசி தி³ட்டி² நிவிஸமானா த⁴ம்மஸபா⁴வங் அதிச்சபராமஸனாகாரேனேவ நிவிஸதீதி வுத்தங் ‘‘பராமஸந்தீதி அத்தோ²’’தி.
1320. Ekekasmiṃ rūpādike yathābhiniviṭṭhe vatthusmiṃ ahaṃmānādhāranimittataṃ kusalākusalatabbipākalokādhāratañca samāropetvā pavattaggahaṇaviseso. Yā kāci diṭṭhi nivisamānā dhammasabhāvaṃ aticcaparāmasanākāreneva nivisatīti vuttaṃ ‘‘parāmasantīti attho’’ti.
1332. சேதனாப்பதா⁴னோ ஸங்கா²ரக்க²ந்தோ⁴தி கத்வா ‘‘யாய சேதனாயா’’திஆதி³ வுத்தங்.
1332. Cetanāppadhāno saṅkhārakkhandhoti katvā ‘‘yāya cetanāyā’’tiādi vuttaṃ.
1333. து³ன்னாமங் கா³ரய்ஹனாமங். அனுபஸங்கமந்தஸ்ஸாதிஆதி³னா ஸேவனப⁴ஜனானங் விஸேஸமாஹ.
1333. Dunnāmaṃ gārayhanāmaṃ. Anupasaṅkamantassātiādinā sevanabhajanānaṃ visesamāha.
1336. ஆபத்திஆபத்திவுட்டா²னபரிச்சே²த³ஜானநூபாயத³ஸ்ஸனங் ஸஹ வத்து²னா ஸஹ கம்மவாசாயாதி³வசனந்தி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘வத்து²வீதிக்கமதோ’’திஆதி³மாஹ. ‘‘ஆபத்திகுஸலதா ஆபத்திவுட்டா²னகுஸலதா’’தி (த⁴॰ ஸ॰ து³கமாதிகா 119) ஹி வுத்தந்தி. காரணஜானநேன ப²லங் ஸுட்டு² ஞாதங் ஹோதீதி தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஆபத்தியா வா’’திஆதி³மாஹ.
1336. Āpattiāpattivuṭṭhānaparicchedajānanūpāyadassanaṃ saha vatthunā saha kammavācāyādivacananti imamatthaṃ dassento ‘‘vatthuvītikkamato’’tiādimāha. ‘‘Āpattikusalatā āpattivuṭṭhānakusalatā’’ti (dha. sa. dukamātikā 119) hi vuttanti. Kāraṇajānanena phalaṃ suṭṭhu ñātaṃ hotīti taṃ dassetuṃ ‘‘āpattiyā vā’’tiādimāha.
1342. தஸ்ஸாதி மனஸிகாரகுஸலதாய.
1342. Tassāti manasikārakusalatāya.
1344. அனுப்பஜ்ஜமானானேவ அனுப்பஜ்ஜந்தானேவ.
1344. Anuppajjamānāneva anuppajjantāneva.
1348. அகரணேன அனாத³ரவஸேனாதி அதி⁴ப்பாயோ.
1348. Akaraṇena anādaravasenāti adhippāyo.
1350. பெ²க்³கு³ருக்க²ஸ்ஸ ஸிக்³கு³ஆதி³கஸ்ஸ.
1350. Pheggurukkhassa sigguādikassa.
1352. சக்கு²ந்த்³ரியாஸங்வரஸ்ஸாதி சக்கு²ந்த்³ரியாஸங்வரணஸ்ஸ. அஸங்வுதசக்கு²ந்த்³ரியஸ்ஸேவ ஹேதூதி சக்கு²த்³வாரிகஸ்ஸ அபி⁴ஜ்ஜா²தி³அன்வாஸ்ஸவனஸ்ஸ தங்த்³வாரிகவிஞ்ஞாணஸ்ஸ விய சக்கு²ந்த்³ரியங் பதா⁴னகாரணங். ஸதி ஹி அஸங்வுதத்தே சக்கு²ந்த்³ரியஸ்ஸ தே தே அன்வாஸ்ஸவந்தீதி அஸங்வரியமானசக்கு²ந்த்³ரியஹேதுகோ ஸோ அஸங்வரோ ததா²வுத்தோதி அட்ட²கதா²ய அதி⁴ப்பாயங் த³ஸ்ஸேதி. இதா³னி யதா²வுத்தே அதி⁴ப்பாயே ட²த்வா ‘‘யத்வாதி⁴கரணந்தி ஹீ’’திஆதி³னா பாளியா யோஜனங் த³ஸ்ஸேதி. கஸ்ஸ சாதி பகாரங் புச்ச²தி, கத²ங்வித⁴ஸ்ஸ கத²ங்ஸண்டி²தஸ்ஸாதி அத்தோ². ந ஹி ஸரூபே வுத்தே புன ஸரூபபுச்சா²ய பயோஜனங் அத்தி². அன்வாஸ்ஸவந்தி அபி⁴ஜ்ஜா²த³யோ. தது³பலக்கி²தந்தி அன்வாஸ்ஸவூபலக்கி²தங் சக்கு²ந்த்³ரியங் அஸங்வுதந்தி யோஜனா.
1352. Cakkhundriyāsaṃvarassāti cakkhundriyāsaṃvaraṇassa. Asaṃvutacakkhundriyasseva hetūti cakkhudvārikassa abhijjhādianvāssavanassa taṃdvārikaviññāṇassa viya cakkhundriyaṃ padhānakāraṇaṃ. Sati hi asaṃvutatte cakkhundriyassa te te anvāssavantīti asaṃvariyamānacakkhundriyahetuko so asaṃvaro tathāvuttoti aṭṭhakathāya adhippāyaṃ dasseti. Idāni yathāvutte adhippāye ṭhatvā ‘‘yatvādhikaraṇanti hī’’tiādinā pāḷiyā yojanaṃ dasseti. Kassa cāti pakāraṃ pucchati, kathaṃvidhassa kathaṃsaṇṭhitassāti attho. Na hi sarūpe vutte puna sarūpapucchāya payojanaṃ atthi. Anvāssavanti abhijjhādayo. Tadupalakkhitanti anvāssavūpalakkhitaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutanti yojanā.
யதா²ஸம்ப⁴வந்தி து³ஸ்ஸீல்யாஸங்வரோ மனொத்³வாரவஸேன, ஸேஸாஸங்வரோ ச²த்³வாரவஸேன யோஜேதப்³போ³. முட்ட²ஸ்ஸச்சாதீ³னங் ஸதிபடிபக்கா²குஸலத⁴ம்மாதி³பா⁴வதோ ஸியா பஞ்சத்³வாரே உப்பத்தி, ந த்வேவ காயிகவாசஸிகவீதிக்கமபூ⁴தஸ்ஸ து³ஸ்ஸீல்யஸ்ஸ தத்த² உப்பத்தி பஞ்சத்³வாரிகஜவனானங் அவிஞ்ஞத்திஜனகத்தாதி தமேவ யதா²ஸம்ப⁴வங் ‘‘ந ஹி பஞ்சத்³வாரே’’திஆதி³னா விவரதி.
Yathāsambhavanti dussīlyāsaṃvaro manodvāravasena, sesāsaṃvaro chadvāravasena yojetabbo. Muṭṭhassaccādīnaṃ satipaṭipakkhākusaladhammādibhāvato siyā pañcadvāre uppatti, na tveva kāyikavācasikavītikkamabhūtassa dussīlyassa tattha uppatti pañcadvārikajavanānaṃ aviññattijanakattāti tameva yathāsambhavaṃ ‘‘na hi pañcadvāre’’tiādinā vivarati.
யதா² கிந்தி யேன பகாரேன ஜவனே உப்பஜ்ஜமானோ அஸங்வரோ ‘‘சக்கு²ந்த்³ரியே அஸங்வரோ’’தி வுச்சதி , தங் நித³ஸ்ஸனங் கிந்தி அத்தோ². தத்தா²யங் பவத்திக்கமோ – பஞ்சத்³வாரே ரூபாதி³ஆரம்மணே ஆபாத²க³தே நியமிதாதி³வஸேன குஸலாகுஸலஜவனே உப்பஜ்ஜித்வா ப⁴வங்க³ங் ஓதிண்ணே மனொத்³வாரிகஜவனங் தங்யேவாரம்மணங் கத்வா ப⁴வங்க³ங் ஓதரதி, புன தஸ்மிங்யேவ த்³வாரே ‘‘இத்தி²புரிஸோ’’திஆதி³னா வவத்த²பெத்வா ஜவனங் ப⁴வங்க³ங் ஓதரதி. புன வாரே பஸாத³ரஜ்ஜனாதி³வஸேன ஜவனங் ஜவதி. புன யதி³ தங் ஆரம்மணங் ஆபாத²ங் ஆக³ச்ச²தி, தங்ஸதி³ஸமேவ பஞ்சத்³வாராதீ³ஸு ஜவனங் ததா³ உப்பஜ்ஜமானகங் ஸந்தா⁴ய ‘‘ஏவமேவ ஜவனே து³ஸ்ஸீல்யாதீ³ஸு உப்பன்னேஸு தஸ்மிங் அஸங்வரே ஸதி த்³வாரம்பி அகு³த்த’’ந்திஆதி³ வுத்தங். அயங் பன உக்கட்ட²னயோ பரிசிதாரம்மணங் ஸந்தா⁴ய வுத்தோ, அபரிசிதே அந்தரந்தரா பஞ்சத்³வாரே உப்பஜ்ஜித்வா தத³னுரூபங் மனொத்³வாரேபி உப்பஜ்ஜதீதி. த்³வாரப⁴வங்கா³தீ³னங் ஜவனேன ஸம்ப³ந்தோ⁴ ஏகஸந்ததிபரியாபன்னதோ த³ட்ட²ப்³போ³.
Yathā kinti yena pakārena javane uppajjamāno asaṃvaro ‘‘cakkhundriye asaṃvaro’’ti vuccati , taṃ nidassanaṃ kinti attho. Tatthāyaṃ pavattikkamo – pañcadvāre rūpādiārammaṇe āpāthagate niyamitādivasena kusalākusalajavane uppajjitvā bhavaṅgaṃ otiṇṇe manodvārikajavanaṃ taṃyevārammaṇaṃ katvā bhavaṅgaṃ otarati, puna tasmiṃyeva dvāre ‘‘itthipuriso’’tiādinā vavatthapetvā javanaṃ bhavaṅgaṃ otarati. Puna vāre pasādarajjanādivasena javanaṃ javati. Puna yadi taṃ ārammaṇaṃ āpāthaṃ āgacchati, taṃsadisameva pañcadvārādīsu javanaṃ tadā uppajjamānakaṃ sandhāya ‘‘evameva javane dussīlyādīsu uppannesu tasmiṃ asaṃvare sati dvārampi agutta’’ntiādi vuttaṃ. Ayaṃ pana ukkaṭṭhanayo paricitārammaṇaṃ sandhāya vutto, aparicite antarantarā pañcadvāre uppajjitvā tadanurūpaṃ manodvārepi uppajjatīti. Dvārabhavaṅgādīnaṃ javanena sambandho ekasantatipariyāpannato daṭṭhabbo.
ஸதி த்³வாரப⁴வங்கா³தி³கேதி பச்சயபா⁴வேன புரிமனிப்ப²ன்னங் ஜவனகாலே அஸந்தம்பி ப⁴வங்கா³தி³ சக்கா²தி³ விய ப²லனிப்ப²த்தியா ஸந்தஞ்ஞேவ நாமாதி வுத்தங். ந ஹி த⁴ரமானங்யேவ ஸந்தந்தி வுச்சதீதி. பா³ஹிரங் விய கத்வாதி பரமத்த²தோ ஜவனஸ்ஸ பா³ஹிரபா⁴வே இதரஸ்ஸ ச அப்³ப⁴ந்தரபா⁴வே அஸதிபி ‘‘பப⁴ஸ்ஸரமித³ங் , பி⁴க்க²வே, சித்தங், தஞ்ச கோ² ஆக³ந்துகேஹி உபக்கிலேஸேஹி உபக்கிலிட்ட²’’ந்திஆதி³வசனதோ (அ॰ நி॰ 1.49) ஆக³ந்துகபூ⁴தஸ்ஸ கதா³சி கதா³சி உப்பஜ்ஜமானஸ்ஸ ஜவனஸ்ஸ பா³ஹிரபா⁴வோ தப்³பி³து⁴ரஸபா⁴வஸ்ஸ இதரஸ்ஸ அப்³ப⁴ந்தரபா⁴வோ பரியாயதோ வுத்தோதி த³ஸ்ஸேதி. அஸங்வரஹேதுபா⁴வாபத்திதோதி த்³வாராதீ³னங் அஸங்வரஹேதுபா⁴வாபஜ்ஜனஸ்ஸ பாகடபா⁴வங் ஸந்தா⁴யாஹ. உப்பன்னே ஹி அஸங்வரே த்³வாராதீ³னங் தஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வோ பஞ்ஞாயதீதி. த்³வாரப⁴வங்கா³தி³மூஸனந்தி த்³வாரப⁴வங்கா³தீ³ஸு மூஸனங். யஸ்மிஞ்ஹி த்³வாரே அஸங்வரோ உப்பஜ்ஜதி, ஸோ தத்த² த்³வாராதீ³னங் ஸங்வரூபனிஸ்ஸயபா⁴வங் உபச்சி²ந்த³ந்தோயேவ பவத்ததீதி. தேனேவாஹ ‘‘குஸலப⁴ண்ட³வினாஸன’’ந்தி.
Sati dvārabhavaṅgādiketi paccayabhāvena purimanipphannaṃ javanakāle asantampi bhavaṅgādi cakkhādi viya phalanipphattiyā santaññeva nāmāti vuttaṃ. Na hi dharamānaṃyeva santanti vuccatīti. Bāhiraṃ viya katvāti paramatthato javanassa bāhirabhāve itarassa ca abbhantarabhāve asatipi ‘‘pabhassaramidaṃ , bhikkhave, cittaṃ, tañca kho āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭha’’ntiādivacanato (a. ni. 1.49) āgantukabhūtassa kadāci kadāci uppajjamānassa javanassa bāhirabhāvo tabbidhurasabhāvassa itarassa abbhantarabhāvo pariyāyato vuttoti dasseti. Asaṃvarahetubhāvāpattitoti dvārādīnaṃ asaṃvarahetubhāvāpajjanassa pākaṭabhāvaṃ sandhāyāha. Uppanne hi asaṃvare dvārādīnaṃ tassa hetubhāvo paññāyatīti. Dvārabhavaṅgādimūsananti dvārabhavaṅgādīsu mūsanaṃ. Yasmiñhi dvāre asaṃvaro uppajjati, so tattha dvārādīnaṃ saṃvarūpanissayabhāvaṃ upacchindantoyeva pavattatīti. Tenevāha ‘‘kusalabhaṇḍavināsana’’nti.
எத்த² ச ‘‘சக்கு²னா ரூபங் தி³ஸ்வா’’திஆதி³பாளியங் ஸங்வரோ, ஸங்வரிதப்³ப³ங், ஸங்வரணுபாயோ, யதோ ச ஸோ ஸங்வரோ, யத்த² ச ஸோ ஸங்வரோதி இமங் பபே⁴த³ங் த³ஸ்ஸெத்வா யோஜேதப்³பா³. கத²ங்? ‘‘ரக்க²தி…பே॰… ஸங்வரங் ஆபஜ்ஜதீ’’தி ஏதேன ஸங்வரோ வுத்தோ. ஸதிங் பச்சுட்ட²பேதீதி அயஞ்ஹெத்த² அத்தோ²தி. சக்கா²தி³ ஸங்வரிதப்³ப³ங். ந நிமித்தக்³கா³ஹீ ஹோதி நானுப்³யஞ்ஜனக்³கா³ஹீதி ஸங்வரணுபாயோ. ‘‘யத்வாதி⁴கரண’’ந்திஆதி³னா ஸங்வரணாவதி⁴. ரூபாத³யோ ஸங்வரவிஸயோதி. கிஞ்ச படிஸங்கா²பா⁴வனாப³லஸங்க³ஹிதபா⁴வேன து³விதோ⁴பி இந்த்³ரியஸங்வரோ? தத்த² புரிமேன விஸயேஸு ஆதீ³னவத³ஸ்ஸனங், இதரேன ஆதீ³னவப்பஹானங். ததா² புரிமேன பரியுட்டா²னப்பஹானங், இதரேன அனுஸயப்பஹானங் . ததா² புரிமோ லோகியமக்³க³ஸங்க³ஹிதோ, து³தியோ லோகுத்தரமக்³க³ஸங்க³ஹிதோதி அயம்பி விஸேஸோ வேதி³தப்³போ³.
Ettha ca ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā’’tiādipāḷiyaṃ saṃvaro, saṃvaritabbaṃ, saṃvaraṇupāyo, yato ca so saṃvaro, yattha ca so saṃvaroti imaṃ pabhedaṃ dassetvā yojetabbā. Kathaṃ? ‘‘Rakkhati…pe… saṃvaraṃ āpajjatī’’ti etena saṃvaro vutto. Satiṃ paccuṭṭhapetīti ayañhettha atthoti. Cakkhādi saṃvaritabbaṃ. Na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhīti saṃvaraṇupāyo. ‘‘Yatvādhikaraṇa’’ntiādinā saṃvaraṇāvadhi. Rūpādayo saṃvaravisayoti. Kiñca paṭisaṅkhābhāvanābalasaṅgahitabhāvena duvidhopi indriyasaṃvaro? Tattha purimena visayesu ādīnavadassanaṃ, itarena ādīnavappahānaṃ. Tathā purimena pariyuṭṭhānappahānaṃ, itarena anusayappahānaṃ . Tathā purimo lokiyamaggasaṅgahito, dutiyo lokuttaramaggasaṅgahitoti ayampi viseso veditabbo.
1353. த³வத்தா²தி³அபி⁴லாஸோதி த³வோ ஏவ அத்தோ² பயோஜனந்தி த³வத்தோ², ஸோ ஆதி³ யேஸங் தே த³வத்தா²த³யோ. தேஸு, தேஸங் வா அபி⁴லாஸோ, த³வோ வா அத்தோ² ஏதஸ்ஸாதி த³வத்தோ², ததா³தி³கோ த³வத்தா²தி³, கோ பன ஸோதி ஆஹ ‘‘அபி⁴லாஸோ’’தி. ஆஹாரபரிபோ⁴கே³ அஸந்துஸ்ஸனாதி ஆஹாரபரிபோ⁴கே³ அதித்தி. ப³ஹுனோ உளாரஸ்ஸ ச பத்த²னாவஸேன பவத்தா பி⁴ய்யோகம்யதா அஸந்துஸ்ஸனாதி ஏவமெத்த² அத்தோ² யுஜ்ஜதி.
1353. Davatthādiabhilāsoti davo eva attho payojananti davattho, so ādi yesaṃ te davatthādayo. Tesu, tesaṃ vā abhilāso, davo vā attho etassāti davattho, tadādiko davatthādi, ko pana soti āha ‘‘abhilāso’’ti. Āhāraparibhoge asantussanāti āhāraparibhoge atitti. Bahuno uḷārassa ca patthanāvasena pavattā bhiyyokamyatā asantussanāti evamettha attho yujjati.
1355. மஜ்ஜனாகாரேன பவத்தி மானஸ்ஸேவாதி கத்வா ‘‘மானோவ மானமதோ³’’தி வுத்தங். ததா² ஹி ஜாதிமதா³த³யோ ‘‘மானோ மஞ்ஞனா’’திஆதி³னா மானபா⁴வேனேவ விப⁴த்தாதி. கு²தா³ நாம கம்மஜதேஜோ. தங் பன அபு⁴த்தே பு⁴த்தே ச உப்பஜ்ஜதீதி யங் தத்த² ஆமாஸயஸங்கா²தஸ்ஸ ஸரீரதே³ஸஸ்ஸ பீளனதோ விஹிங்ஸாஸத்³த³வசனீயங், ததே³வ த³ஸ்ஸேதப்³ப³ங், இதரஞ்ச நிவத்தேதப்³ப³ந்தி அபு⁴த்தபச்சயா உப்பஜ்ஜனகத்தேன கு²தா³ விஸேஸிதாதி ஆஹ ‘‘கு²தா³ய விஸேஸன’’ந்தி. யே பன ‘‘கம்மஜதேஜபச்சயா து³க்கா² வேத³னா கு²தா³’’தி வத³ந்தி, தேஸங் அபு⁴த்தபச்சயா உப்பஜ்ஜனகாதி விஸேஸனமேவ ந யுஜ்ஜதி. ஸதிபி தஸ்மிங் பூ⁴தத்த²கத²னே விஹிங்ஸூபரதிபுராணவேத³னாபடிஹனநானங் விஸேஸாபா⁴வோ ஆபஜ்ஜதீதி புரிமோயேவெத்த² அத்தோ². ஏதாஸங் கோ விஸேஸோதி அபு⁴த்தபச்சயா உப்பஜ்ஜனகவேத³னா, பு⁴த்தபச்சயா ந உப்பஜ்ஜனகவேத³னாதி த்³வேபி சேதா வேத³னா யாவதா அனாக³தாயேவாதி அதி⁴ப்பாயோ. ஸதிபி அனாக³தத்தே புரிமா உப்பன்னஸதி³ஸீ, இதரா பன அதங்ஸதி³ஸீ அச்சந்தங் அனுப்பன்னாவாதி அயமெத்த² விஸேஸோ. தேனேவ ‘‘யதா²பவத்தா’’தி புரிமாயங் வுத்தங், இதரத்த² ச ‘‘அப்பவத்தா’’தி. அத² வா அபு⁴த்தபச்சயா உப்பஜ்ஜனகவேத³னா புப்³பே³ கதகம்மஸ்ஸ விபாகத்தா புராணவேத³னா நாம. அப்பச்சவெக்க²ணாதி³அயுத்தபரிபோ⁴க³பச்சயா பச்சவெக்க²ணாதி³யுத்தபரிபோ⁴க³தோ ஆயதிங் ந உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீதி பு⁴த்தபச்சயா ந உப்பஜ்ஜனகவேத³னா நவவேத³னா நாம. விஹிங்ஸானிமித்ததா விஹிங்ஸானிப்³ப³த்ததா.
1355. Majjanākārena pavatti mānassevāti katvā ‘‘mānova mānamado’’ti vuttaṃ. Tathā hi jātimadādayo ‘‘māno maññanā’’tiādinā mānabhāveneva vibhattāti. Khudā nāma kammajatejo. Taṃ pana abhutte bhutte ca uppajjatīti yaṃ tattha āmāsayasaṅkhātassa sarīradesassa pīḷanato vihiṃsāsaddavacanīyaṃ, tadeva dassetabbaṃ, itarañca nivattetabbanti abhuttapaccayā uppajjanakattena khudā visesitāti āha ‘‘khudāya visesana’’nti. Ye pana ‘‘kammajatejapaccayā dukkhā vedanā khudā’’ti vadanti, tesaṃ abhuttapaccayā uppajjanakāti visesanameva na yujjati. Satipi tasmiṃ bhūtatthakathane vihiṃsūparatipurāṇavedanāpaṭihananānaṃ visesābhāvo āpajjatīti purimoyevettha attho. Etāsaṃ ko visesoti abhuttapaccayā uppajjanakavedanā, bhuttapaccayā na uppajjanakavedanāti dvepi cetā vedanā yāvatā anāgatāyevāti adhippāyo. Satipi anāgatatte purimā uppannasadisī, itarā pana ataṃsadisī accantaṃ anuppannāvāti ayamettha viseso. Teneva ‘‘yathāpavattā’’ti purimāyaṃ vuttaṃ, itarattha ca ‘‘appavattā’’ti. Atha vā abhuttapaccayā uppajjanakavedanā pubbe katakammassa vipākattā purāṇavedanā nāma. Appaccavekkhaṇādiayuttaparibhogapaccayā paccavekkhaṇādiyuttaparibhogato āyatiṃ na uppajjissatīti bhuttapaccayā na uppajjanakavedanā navavedanā nāma. Vihiṃsānimittatā vihiṃsānibbattatā.
யாபெந்தி ஏதேனாதி யாபனாதி வுத்தஸ்ஸ ஸரீரயாபனகாரணஸ்ஸ ஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸபியாபனகாரணந்தி இமஸ்ஸ விஸேஸஸ்ஸத³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘ஜீவிதிந்த்³ரியயாபனத்தா²யா’’தி வத்வா ந கேவலங் ஜீவிதிந்த்³ரியஸ்ஸேவ யாபனகாரணமாஹாரோ, அத² கோ² டா²னாதி³பவத்திஆகாரவிஸேஸயுத்தஸ்ஸ ஸகலஸரீரஸ்ஸபி யாபனகாரணந்தி தங்தீ³பனத்த²ங் யாத்ராதி வசனந்தி யாபனா மே ப⁴விஸ்ஸதீதி அவிஸேஸேன வுத்தந்தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘சதுன்னங் இரியாபதா²னங் அவிச்சே²த³ஸங்கா²தா யாபனா யாத்ரா’’தி ஆஹ. அட்டா²னயோஜனஅபரிபோ⁴க³து³ப்பரிபோ⁴கா³தி³வஸேன ஸத்³தா⁴தெ³ய்யஸ்ஸ வினாஸனங் ஸத்³தா⁴தெ³ய்யவினிபாதனங். யேனாதி க³ணபோ⁴ஜனலக்க²ணப்பத்தஸ்ஸ தூ²பீகதாதி³கஸ்ஸ வா படிக்³க³ஹணேன. ஸாவஜ்ஜங் ஸனிந்த³ங் பரிபோ⁴க³ங் கரோதீதி வா அத்தோ².
Yāpenti etenāti yāpanāti vuttassa sarīrayāpanakāraṇassa jīvitindriyassapiyāpanakāraṇanti imassa visesassadassanatthaṃ ‘‘jīvitindriyayāpanatthāyā’’ti vatvā na kevalaṃ jīvitindriyasseva yāpanakāraṇamāhāro, atha kho ṭhānādipavattiākāravisesayuttassa sakalasarīrassapi yāpanakāraṇanti taṃdīpanatthaṃ yātrāti vacananti yāpanā me bhavissatīti avisesena vuttanti dassento ‘‘catunnaṃ iriyāpathānaṃ avicchedasaṅkhātā yāpanā yātrā’’ti āha. Aṭṭhānayojanaaparibhogadupparibhogādivasena saddhādeyyassa vināsanaṃ saddhādeyyavinipātanaṃ. Yenāti gaṇabhojanalakkhaṇappattassa thūpīkatādikassa vā paṭiggahaṇena. Sāvajjaṃ sanindaṃ paribhogaṃ karotīti vā attho.
இரியா…பே॰… வுத்தந்தி ஸுக²ங் பவத்தமானேஹி இரியாபதே²ஹி தேஸங் ததா²பவத்தியா காரணந்தி க³ஹிதத்தா விதி³தத்தா யதா²வுத்தபு⁴ஞ்ஜனபிவனானி புப்³ப³காலகிரியாபா⁴வேன வுச்சமானானி இரியாபத²கத்துகானி விய வுத்தானீதி அத்தோ². யதா² ஹி ‘‘பஞ்ஞாய சஸ்ஸ தி³ஸ்வா ஆஸவா பரிக்கீ²ணா ஹொந்தீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.271; 2.182) த³ஸ்ஸனஸ்ஸ க²யஹேதுதா, ‘‘க⁴தங் பிவித்வா ப³லங் ப⁴வதி, ஸீஹங் தி³ஸ்வா ப⁴யங் ப⁴வதீ’’தி ச பானத³ஸ்ஸனானங் ப³லப⁴யஹேதுதா வுச்சதி, ஏவங் பு⁴ஞ்ஜனபிவனானங் இரியாபத²ஸுக²ப்பவத்திஹேதுபா⁴வோ வுத்தோதி ஏவமெத்த² அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. ஸுலபா⁴னவஜ்ஜபா⁴வோ விய அப்பபா⁴வோபி பச்சயானங் பரமஸல்லேக²வுத்தீனங் ஸுக²விஹாராய பரியத்தோதி சீவரஸேனாஸனானங் அப்பபா⁴வுக்கங்ஸானுஜானநவஸேன பவத்தாஹி அனந்தரகா³தா²ஹி இதா⁴பி த⁴ம்மஸேனாபதினா ஸுக²விஹாராய பரியத்தோ அப்பபா⁴வுக்கங்ஸோ அனுஞ்ஞாதோதி விஞ்ஞாயதீதி ‘‘புனபீ’’திஆதி³னா ‘‘பு⁴த்வானா’’தி பாட²ங் ஸமத்த²யதி.
Iriyā…pe… vuttanti sukhaṃ pavattamānehi iriyāpathehi tesaṃ tathāpavattiyā kāraṇanti gahitattā viditattā yathāvuttabhuñjanapivanāni pubbakālakiriyābhāvena vuccamānāni iriyāpathakattukāni viya vuttānīti attho. Yathā hi ‘‘paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontī’’ti (ma. ni. 1.271; 2.182) dassanassa khayahetutā, ‘‘ghataṃ pivitvā balaṃ bhavati, sīhaṃ disvā bhayaṃ bhavatī’’ti ca pānadassanānaṃ balabhayahetutā vuccati, evaṃ bhuñjanapivanānaṃ iriyāpathasukhappavattihetubhāvo vuttoti evamettha attho daṭṭhabbo. Sulabhānavajjabhāvo viya appabhāvopi paccayānaṃ paramasallekhavuttīnaṃ sukhavihārāya pariyattoti cīvarasenāsanānaṃ appabhāvukkaṃsānujānanavasena pavattāhi anantaragāthāhi idhāpi dhammasenāpatinā sukhavihārāya pariyatto appabhāvukkaṃso anuññātoti viññāyatīti ‘‘punapī’’tiādinā ‘‘bhutvānā’’ti pāṭhaṃ samatthayati.
1368. ஸதிஆதி³த⁴ம்மாதி ஸதிபஞ்ஞாஸமாதி⁴வீரியஸம்மாவாசாதி³த⁴ம்மா, யே ச²ஹி து³கேஹி பரிக்³க³ஹிதா.
1368. Satiādidhammāti satipaññāsamādhivīriyasammāvācādidhammā, ye chahi dukehi pariggahitā.
1373. படிவிஜ்ஜி²தப்³பே³ஹி படிவேதோ⁴ வுத்தோ. விஸயேனபி ஹி விஸயீ வுச்சதி ஸஹசரபா⁴வதோ. யதா² –
1373. Paṭivijjhitabbehi paṭivedho vutto. Visayenapi hi visayī vuccati sahacarabhāvato. Yathā –
‘‘உப்பாதெ³த்வான ஸங்வேக³ங், து³க்கே²னஸ்ஸ ச ஹேதுனா;
‘‘Uppādetvāna saṃvegaṃ, dukkhenassa ca hetunā;
வட்³ட⁴யித்வா ஸம்மஸித்வா, முத்தியா மக்³க³மப்³ரவீ’’தி
Vaḍḍhayitvā sammasitvā, muttiyā maggamabravī’’ti
‘‘ஸச்சபரியோஸானே’’தி ச.
‘‘Saccapariyosāne’’ti ca.
யதா² து³க்கா²தீ³னங் பரிஞ்ஞாதி³வஸேன பவத்தமானங் படிவேத⁴ஞாணங் அஸம்மோஹதோ தே அவிலோமெத்வா அவிரோதெ⁴த்வா பவத்ததி நாம, ஏவங் தது³பனிஸ்ஸயபா⁴வங் விபஸ்ஸனாஞாணம்பி யதா²ப³லங் தே அவிலோமெத்வா பவத்ததீதி சதுன்னங் ஸச்சானங் அனுலோமந்தி வுத்தந்தி து³தியோ அத்த²விகப்போ வுத்தோ. எத்த² ச ‘‘சதுன்னங் ஸச்சான’’ந்தி பத³ங் வினா உபசாரேன வுத்தங், புரிமஸ்மிங் உபசாரேனாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். ஸம்மாதி³ட்டி²ப்பதா⁴னத்தா வா ஸேஸமக்³க³ங்கா³னங் மக்³க³ஸச்சேகதே³ஸஸ்ஸ படிவேத⁴ஸ்ஸ அனுலோமங் ஸமுதா³யானுலோமங் வுத்தங், சதுஸச்சேகதே³ஸஸ்ஸ மக்³க³ஸ்ஸ வா.
Yathā dukkhādīnaṃ pariññādivasena pavattamānaṃ paṭivedhañāṇaṃ asammohato te avilometvā avirodhetvā pavattati nāma, evaṃ tadupanissayabhāvaṃ vipassanāñāṇampi yathābalaṃ te avilometvā pavattatīti catunnaṃ saccānaṃ anulomanti vuttanti dutiyo atthavikappo vutto. Ettha ca ‘‘catunnaṃ saccāna’’nti padaṃ vinā upacārena vuttaṃ, purimasmiṃ upacārenāti daṭṭhabbaṃ. Sammādiṭṭhippadhānattā vā sesamaggaṅgānaṃ maggasaccekadesassa paṭivedhassa anulomaṃ samudāyānulomaṃ vuttaṃ, catusaccekadesassa maggassa vā.
1380. க²யஸமயேதி க²யஸமூஹே. ‘‘கிலேஸானங் க²யவஸேன பவத்தத⁴ம்மபுஞ்ஜே’’தி ச வத³ந்தி.
1380. Khayasamayeti khayasamūhe. ‘‘Kilesānaṃ khayavasena pavattadhammapuñje’’ti ca vadanti.
1381. அபரிப³ந்த⁴பா⁴வேன நிராஸங்கா, ஆரம்மணே அபி⁴ரதிபா⁴வேன ச பவத்தி அதி⁴முச்சனட்டோ²தி ஆஹ ‘‘அனி…பே॰… த்தனட்டே²னா’’தி.
1381. Aparibandhabhāvena nirāsaṅkā, ārammaṇe abhiratibhāvena ca pavatti adhimuccanaṭṭhoti āha ‘‘ani…pe… ttanaṭṭhenā’’ti.
1382. அரியமக்³க³ப்பவத்தியா உத்தரகாலங் பவத்தமானங் ப²லஞாணங் தங்தங்மக்³க³வஜ்ஜ²கிலேஸானங் க²யபரியோஸானே பவத்தத்தா ‘‘கீ²ணந்தே ஞாண’’ந்தி வுத்தங். யஸ்மா பன தங் மக்³கா³னந்தரங் உப்பஜ்ஜதி, தஸ்மா மக்³கே³ன டா²னஸோ கீ²ணேஸு கிலேஸேஸு தேஸங் கீ²ணபா⁴வானந்தரங் பவத்தமானங் கீ²ணபா⁴வானங் பட²மகாலே பவத்தந்திபி வுச்சதீதி து³தியோ விகப்போ வுத்தோ.
1382. Ariyamaggappavattiyā uttarakālaṃ pavattamānaṃ phalañāṇaṃ taṃtaṃmaggavajjhakilesānaṃ khayapariyosāne pavattattā ‘‘khīṇante ñāṇa’’nti vuttaṃ. Yasmā pana taṃ maggānantaraṃ uppajjati, tasmā maggena ṭhānaso khīṇesu kilesesu tesaṃ khīṇabhāvānantaraṃ pavattamānaṃ khīṇabhāvānaṃ paṭhamakāle pavattantipi vuccatīti dutiyo vikappo vutto.
து³கனிக்கே²பகதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Dukanikkhepakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
நிக்கே²பகண்ட³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Nikkhepakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ஸுத்தந்திகது³கனிக்கே²பங் • Suttantikadukanikkhepaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ஸுத்தந்திகது³கனிக்கே²பகதா² • Suttantikadukanikkhepakathā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ஸுத்தந்திகது³கனிக்கே²பகதா²வண்ணனா • Suttantikadukanikkhepakathāvaṇṇanā
