| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪೇಟಕೋಪದೇಸಪಾಳಿ • Peṭakopadesapāḷi |
೬. ಸುತ್ತತ್ಥಸಮುಚ್ಚಯಭೂಮಿ
6. Suttatthasamuccayabhūmi
೬೦. ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಸಾಸನಂ ತಿವಿಧೇನ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಖನ್ಧೇಸು ಧಾತೂಸು ಆಯತನೇಸು ಚ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ ಯಾವ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ। ದಸ ರೂಪಆಯತನಾನಿ ಚಕ್ಖು ರೂಪಾ ಚ ಯಾವ ಕಾಯೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಚ, ಅಯಂ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಛ ವೇದನಾಕಾಯಾ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ ಯಾವ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ, ಅಯಂ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಛ ಸಞ್ಞಾಕಾಯಾ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ, ರೂಪಸಞ್ಞಾ ಯಾವ ಧಮ್ಮಸಞ್ಞಾ ಇಮೇ ಛ ಸಞ್ಞಾಕಾಯಾ, ಅಯಂ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಛ ಚೇತನಾಕಾಯಾ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ, ರೂಪಸಞ್ಚೇತನಾ ಯಾವ ಧಮ್ಮಸಞ್ಚೇತನಾ ಇಮೇ ಛ ಚೇತನಾಕಾಯಾ, ಅಯಂ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಛ ವಿಞ್ಞಾಣಕಾಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಯಾವ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ ಇಮೇ ಛ ವಿಞ್ಞಾಣಕಾಯಾ, ಅಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ। ಇಮೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ।
60. Buddhānaṃ bhagavantānaṃ sāsanaṃ tividhena saṅgahaṃ gacchati, khandhesu dhātūsu āyatanesu ca. Tattha pañcakkhandhā rūpakkhandho yāva viññāṇakkhandho. Dasa rūpaāyatanāni cakkhu rūpā ca yāva kāyo phoṭṭhabbā ca, ayaṃ rūpakkhandho. Tattha cha vedanākāyā vedanākkhandho cakkhusamphassajā vedanā yāva manosamphassajā vedanā, ayaṃ vedanākkhandho. Tattha cha saññākāyā saññākkhandho, rūpasaññā yāva dhammasaññā ime cha saññākāyā, ayaṃ saññākkhandho. Tattha cha cetanākāyā saṅkhārakkhandho, rūpasañcetanā yāva dhammasañcetanā ime cha cetanākāyā, ayaṃ saṅkhārakkhandho. Tattha cha viññāṇakāyā viññāṇakkhandho, cakkhuviññāṇaṃ yāva manoviññāṇaṃ ime cha viññāṇakāyā, ayaṃ viññāṇakkhandho. Ime pañcakkhandhā.
ತೇಸಂ ಕಾ ಪರಿಞ್ಞಾ? ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಞ್ಞಾ ಅನತ್ತಾತಿ ಏಸಾ ಏತೇಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಖನ್ಧತ್ಥೋ? ಸಮೂಹತ್ಥೋ ಖನ್ಧತ್ಥೋ, ಪುಞ್ಜತ್ಥೋ ಖನ್ಧತ್ಥೋ, ರಾಸತ್ಥೋ ಖನ್ಧತ್ಥೋ। ತಂ ಯಥಾ ದಬ್ಬಕ್ಖನ್ಧೋ ವನಕ್ಖನ್ಧೋ ದಾರುಕ್ಖನ್ಧೋ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಉದಕಕ್ಖನ್ಧೋ ವಾಯುಕ್ಖನ್ಧೋ ಇತಿ ಏವಂ ಖನ್ಧೇಸು ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಹೋವ ಏವಂ ಖನ್ಧತ್ಥೋ।
Tesaṃ kā pariññā? Aniccaṃ dukkhaṃ saññā anattāti esā etesaṃ pariññā. Tattha katamo khandhattho? Samūhattho khandhattho, puñjattho khandhattho, rāsattho khandhattho. Taṃ yathā dabbakkhandho vanakkhandho dārukkhandho aggikkhandho udakakkhandho vāyukkhandho iti evaṃ khandhesu sabbasaṅgahova evaṃ khandhattho.
ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಾರಸ ಧಾತುಯೋ ಚಕ್ಖುಧಾತು ರೂಪಧಾತು ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು…ಪೇ॰… ಮನೋಧಾತು ಧಮ್ಮಧಾತು ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು। ಏತಾಯೋ ಅಟ್ಠಾರಸ ಧಾತುಯೋ। ತಾಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಞ್ಞಾ ಅನತ್ತಾತಿ ಏಸಾ ಏತಾಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾ। ತತ್ಥ ಕೋ ಧಾತುಅತ್ಥೋ? ವುಚ್ಚತೇ ಅವಯವತ್ಥೋ ಧಾತುಅತ್ಥೋ। ಅವಯವೋತಿ ಚಕ್ಖು ನೋ ಪಸಾದೋ ಚಕ್ಖುಧಾತು। ಏವಂ ಪಞ್ಚಸು ಧಾತೂಸು ಪುನ ರಾಗವವಚ್ಛೇದತ್ಥೋ ಧಾತುಅತ್ಥೋ। ವವಚ್ಛಿನ್ನಾ ಹಿ ಚಕ್ಖುಧಾತು। ಏವಂ ಪಞ್ಚಸು ಪುನರಾಹ ಏಕನ್ತಿಪಕತ್ಯತ್ಥೇನ ಧಾತುಅತ್ಥೋತಿ ವುಚ್ಚತೇ। ತಂ ಯಥಾ, ಪಕತಿಯಾ ಅಯಂ ಪುರಿಸೋ ಪಿತ್ತಿಕೋ ಸೇಮ್ಹಿಕೋ ವಾತಿಕೋ ಸನ್ನಿಪಾತಿಕೋತಿ ಏವಂ ಪಕತಿಚಕ್ಖುಧಾತು ದಸನ್ನಂ ಪಿಯಾ ಚ ಸಬ್ಬೇಸು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು…ಪೇ॰… ವಿಸಭಾಗತ್ಥೋ ಧಾತುಅತ್ಥೋ।
Tattha aṭṭhārasa dhātuyo cakkhudhātu rūpadhātu cakkhuviññāṇadhātu…pe… manodhātu dhammadhātu manoviññāṇadhātu. Etāyo aṭṭhārasa dhātuyo. Tāsaṃ pariññā aniccaṃ dukkhaṃ saññā anattāti esā etāsaṃ pariññā. Tattha ko dhātuattho? Vuccate avayavattho dhātuattho. Avayavoti cakkhu no pasādo cakkhudhātu. Evaṃ pañcasu dhātūsu puna rāgavavacchedattho dhātuattho. Vavacchinnā hi cakkhudhātu. Evaṃ pañcasu punarāha ekantipakatyatthena dhātuatthoti vuccate. Taṃ yathā, pakatiyā ayaṃ puriso pittiko semhiko vātiko sannipātikoti evaṃ pakaticakkhudhātu dasannaṃ piyā ca sabbesu indriyesu…pe… visabhāgattho dhātuattho.
ತತ್ಥ ದ್ವಾದಸಾಯತನಾನಿ ಕತಮಾನಿ? ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಛ ಬಾಹಿರಾನಿ। ಚಕ್ಖಾಯತನಂ ಯಾವ ಮನಾಯತನನ್ತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಂ, ರೂಪಾಯತನಂ ಯಾವ ಧಮ್ಮಾಯತನನ್ತಿ ಬಾಹಿರಂ। ಏತಾನಿ ದ್ವಾದಸ ಆಯತನಾನಿ। ಏತೇಸಂ ಕಾ ಪರಿಞ್ಞಾ? ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಞ್ಞಾ ಅನತ್ತಾತಿ, ಏಸಾ ಏತೇಸಂ ಪರಿಞ್ಞಾ। ಅಪಿ ಚ ದ್ವಿಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾ ಚ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ ಚ। ತತ್ಥ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾ ನಾಮ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಞ್ಞಾ ಅನತ್ತಾತಿ, ಏಸಾ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾ। ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ ಪನ ಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನಾ, ಏಸಾ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಆಯತನತ್ಥೋ? ವುಚ್ಚತೇ ಆಕಾರತ್ಥೋ ಆಯತನತ್ಥೋ। ಯಥಾ ಸುವಣ್ಣಾಕರೋ ದುಬ್ಬಣ್ಣಾಕರೋ, ಯಥಾ ದ್ವೀಹಿ ತೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ತೇ ತೇ ಗಾವಾ ಉತ್ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಏವಂ ಏತೇಹಿ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ಗಾವಾ ಉತ್ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಕಮ್ಮಕಿಲೇಸಾ ದುಕ್ಖಧಮ್ಮಾ ಚ। ಪುನರಾಹ ಆಯದಾನತ್ಥೋ ಆಯತನತ್ಥೋ। ಯಥಾ ರಞ್ಞೋ ಆಯದಾನೇಹಿ ಆಯೋ ಭವತಿ, ಏವಂ ಆಯದಾನತ್ಥೋ ಆಯತನತ್ಥೋ।
Tattha dvādasāyatanāni katamāni? Cha ajjhattikāni cha bāhirāni. Cakkhāyatanaṃ yāva manāyatananti ajjhattikaṃ, rūpāyatanaṃ yāva dhammāyatananti bāhiraṃ. Etāni dvādasa āyatanāni. Etesaṃ kā pariññā? Aniccaṃ dukkhaṃ saññā anattāti, esā etesaṃ pariññā. Api ca dvidhā pariññā ñātapariññā ca pahānapariññā ca. Tattha ñātapariññā nāma aniccaṃ dukkhaṃ saññā anattāti, esā ñātapariññā. Pahānapariññā pana chandarāgappahānā, esā pahānapariññā. Tattha katamo āyatanattho? Vuccate ākārattho āyatanattho. Yathā suvaṇṇākaro dubbaṇṇākaro, yathā dvīhi tehi ākārehi te te gāvā uttiṭṭhanti. Evaṃ etehi cittacetasikā gāvā uttiṭṭhanti kammakilesā dukkhadhammā ca. Punarāha āyadānattho āyatanattho. Yathā rañño āyadānehi āyo bhavati, evaṃ āyadānattho āyatanattho.
೬೧. ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ದುಕ್ಖಂ ಸಮುದಯೋ ನಿರೋಧೋ ಮಗ್ಗೋ ಚ। ದುಕ್ಖಂ ಯಥಾ ಸಮಾಸೇನ ಧಮ್ಮಾಚರಿಯಂ ಮಾನಸಞ್ಚ, ಸಮುದಯೋ ಸಮಾಸೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ತಣ್ಹಾ ಚ, ನಿರೋಧೋ ಸಮಾಸೇನ ವಿಜ್ಜಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿ ಚ, ಮಗ್ಗೋ ಸಮಾಸೇನ ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ।
61. Cattāri ariyasaccāni dukkhaṃ samudayo nirodho maggo ca. Dukkhaṃ yathā samāsena dhammācariyaṃ mānasañca, samudayo samāsena avijjā ca taṇhā ca, nirodho samāsena vijjā ca vimutti ca, maggo samāsena samatho ca vipassanā ca.
ತತ್ಥ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಕತಮೇ? ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಯಾವ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಏವಮೇತೇ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ। ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾವಕಾನಂ ಚ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ, ಸೋ ಮಗ್ಗೋ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ…ಪೇ॰… ಇದ್ಧಿಪಾದಂ…ಪೇ॰… ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ…ಪೇ॰… ಬಲಾನಿ…ಪೇ॰… ತತ್ಥ ಕೋ ಇನ್ದ್ರಿಯತ್ಥೋ? ಇನ್ದತ್ಥೋ ಇನ್ದ್ರಿಯತ್ಥೋ, ಆಧಿಪತೇಯ್ಯತ್ಥೋ ಇನ್ದ್ರಿಯತ್ಥೋ, ಪಸಾದತ್ಥೋ ಇನ್ದ್ರಿಯತ್ಥೋ, ಅಸಾಧಾರಣಂ ಕಸ್ಸ ಕಿರಿಯತ್ಥೋ ಇನ್ದ್ರಿಯತ್ಥೋ ಅನವಪರಿಯತ್ಥೋ ಬಲತ್ಥೋ, ಥಾಮತ್ಥೋ ಬಲತ್ಥೋ, ಉಪಾದಾಯತ್ಥೋ ಬಲತ್ಥೋ, ಉಪತ್ಥಮ್ಭನತ್ಥೋ ಬಲತ್ಥೋ।
Tattha sattatiṃsa bodhipakkhikā dhammā katame? Cattāro satipaṭṭhānā yāva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, evamete sattatiṃsa bodhipakkhikā dhammā. Ye dhammā atītānāgatapaccuppannānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ paccekabuddhānaṃ sāvakānaṃ ca nibbānāya saṃvattantīti, so maggo cattāro satipaṭṭhānā. Katame cattāro? Idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati, sammappadhānaṃ…pe… iddhipādaṃ…pe… indriyāni…pe… balāni…pe… tattha ko indriyattho? Indattho indriyattho, ādhipateyyattho indriyattho, pasādattho indriyattho, asādhāraṇaṃ kassa kiriyattho indriyattho anavapariyattho balattho, thāmattho balattho, upādāyattho balattho, upatthambhanattho balattho.
ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ? ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಯಾವ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ? ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಯಾವ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ। ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋತಿ ಖನ್ಧೋ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೋ ಚ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಚ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಚ। ತತ್ಥ ಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ ಯೋ ಚ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತೋ ಯೋ ಚ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವೋ, ಅಯಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೋ। ಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಸತಿ ಯೋ ಚ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ ಯೋ ಚ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ, ಅಯಂ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೋ। ಯೋ ಚ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ, ಅಯಂ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ। ಏವಂ ತಾಯೋ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ। ಏವಂ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ದಸ ಪದಾನಿ…ಪೇ॰…।
Tattha katame satta bojjhaṅgā? Satisambojjhaṅgo yāva upekkhāsambojjhaṅgo. Tattha katamo aṭṭhaṅgiko maggo? Sammādiṭṭhi yāva sammāsamādhi. Tattha aṭṭhaṅgiko maggoti khandho sīlakkhandho ca samādhikkhandho ca paññākkhandho ca. Tattha yā ca sammāvācā yo ca sammākammanto yo ca sammāājīvo, ayaṃ sīlakkhandho. Yā ca sammāsati yo ca sammāvāyāmo yo ca sammāsamādhi, ayaṃ samādhikkhandho. Yo ca sammāsaṅkappo yā ca sammādiṭṭhi, ayaṃ paññākkhandho. Evaṃ tāyo tisso sikkhā. Evaṃ tīhākārehi dasa padāni…pe….
ತತ್ಥ ಯೋಗಾವಚರೋ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇ ಠಿತೋ ದೋಸಂ ಅಕುಸಲಂ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ, ದೋಸಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನತಿ, ದೋಸಸಲ್ಲಂ ಉದ್ಧರತಿ, ದುಕ್ಖವೇದನಂ ಪರಿಜಾನಾತಿ, ಕಾಮಧಾತುಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮತಿ। ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಠಿತೋ ಲೋಭಂ ಅಕುಸಲಂ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ, ರಾಗಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನತಿ, ಲೋಭಸಲ್ಲಂ ಉದ್ಧರತಿ, ಸುಖವೇದನಂ ಪರಿಜಾನಾತಿ, ರೂಪಧಾತುಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮತಿ। ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇ ಠಿತೋ ಮೋಹಂ ಅಕುಸಲಂ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ, ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಂ ಸಮೂಹನತಿ, ಮೋಹಸಲ್ಲಂ ದಿಟ್ಠಿಸಲ್ಲಞ್ಚ ಉದ್ಧರತಿ, ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನಂ ಪರಿಜಾನಾತಿ, ಅರೂಪಧಾತುಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮತಿ। ಇತಿ ತೀಹಿ ಖನ್ಧೇಹಿ ತೀಣಿ ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ, ಚತ್ತಾರಿ ಸಲ್ಲಾನಿ ಉದ್ಧರತಿ, ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ ಪರಿಜಾನಾತಿ, ತೇಧಾತುಕಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮತಿ।
Tattha yogāvacaro sīlakkhandhe ṭhito dosaṃ akusalaṃ na upādiyati, dosānusayaṃ samūhanati, dosasallaṃ uddharati, dukkhavedanaṃ parijānāti, kāmadhātuṃ samatikkamati. Samādhikkhandhe ṭhito lobhaṃ akusalaṃ na upādiyati, rāgānusayaṃ samūhanati, lobhasallaṃ uddharati, sukhavedanaṃ parijānāti, rūpadhātuṃ samatikkamati. Paññākkhandhe ṭhito mohaṃ akusalaṃ na upādiyati, avijjānusayaṃ samūhanati, mohasallaṃ diṭṭhisallañca uddharati, adukkhamasukhavedanaṃ parijānāti, arūpadhātuṃ samatikkamati. Iti tīhi khandhehi tīṇi akusalamūlāni na upādiyati, cattāri sallāni uddharati, tisso vedanā parijānāti, tedhātukaṃ samatikkamati.
೬೨. ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಅವಿಜ್ಜಾ? ಯಂ ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು ಅಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಯಥಾ ಸೋ ಪಾಣಸಜ್ಜೇಸು ಕಥಂಕಥಾ ಕಾತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ? ಛ ವಿಞ್ಞಾಣಕಾಯಾ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಚೇತನಾ ಫಸ್ಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ, ಇದಂ ನಾಮಂ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ರೂಪಂ? ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಂ ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾಯರೂಪಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ। ಇತಿ ಪುರಿಮಕಞ್ಚ ನಾಮಂ ಇದಞ್ಚ ರೂಪಂ ತದುಭಯಂ ನಾಮರೂಪನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಛಳಾಯತನನ್ತಿ ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ, ಚಕ್ಖು ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಂ ಆಯತನಂ ಯಾವ ಮನೋ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಂ ಆಯತನಂ। ಫಸ್ಸೋತಿ ಛ ಫಸ್ಸಕಾಯಾ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಯಾವ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋತಿ ಫಸ್ಸೋ। ಛ ವೇದನಾಕಾಯಾ ವೇದನಾ। ತಣ್ಹಾತಿ ಛ ತಣ್ಹಾಕಾಯಾ ತಣ್ಹಾ। ಉಪಾದಾನನ್ತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಉಪಾದಾನಾನಿ ಕಾಮುಪಾದಾನಂ ದಿಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಸೀಲಬ್ಬತುಪಾದಾನಂ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನನ್ತಿ ಉಪಾದಾನಂ। ಭವೋತಿ ತಯೋ ಭವಾ ಕಾಮಭವೋ ರೂಪಭವೋ ಅರೂಪಭವೋ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಜಾತಿ? ಯಾ ಪಠಮಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಪಠಮಂ ಧಾತೂನಂ ಪಠಮಂ ಆಯತನಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಜಾತಿ ಸಞ್ಜಾತಿ ಓಕ್ಕನ್ತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಖನ್ಧಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ, ಅಯಂ ಜಾತಿ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಜರಾ? ಜರಾ ನಾಮ ಯಂ ತಂ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಪಾಲಿಚ್ಚಂ ವಲಿತ್ತಚತಾ ಪವಿವಿತ್ತಂ ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ವಿವಣ್ಣತಂ ಭಗ್ಗೋ ತಂ ಜರಾ ಹೀಯನಾ ಪಹೀಯನಾ ಆಯುನೋ ಹಾನಿ ಸಂಹಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಭೇದೋ ಉಪನಾಹೋ ಪರಿಪಾಕೋ, ಅಯಂ ಜರಾ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಮರಣಂ? ಮರಣಂ ನಾಮ ಯಂ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಚುತಿ ಚವನತಾ ಮರಣಂ ಕಾಲಙ್ಕಿರಿಯಾ ಉದ್ಧುಮಾತಕಾನಂ ಭೇದೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಉಪಚ್ಛೇದೋ, ಇದಂ ಮರಣಂ। ಇತಿ ಪುರಿಮಿಕಾ ಚ ಜರಾ ಇದಞ್ಚ ಮರಣಂ ತದುಭಯಂ ಜರಾಮರಣಂ।
62. Tattha katamā avijjā? Yaṃ catūsu ariyasaccesu aññāṇanti vitthārena yathā so pāṇasajjesu kathaṃkathā kātabbaṃ. Tattha katamaṃ viññāṇaṃ? Cha viññāṇakāyā vedanā saññā cetanā phasso manasikāro, idaṃ nāmaṃ. Tattha katamaṃ rūpaṃ? Cātumahābhūtikaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyarūpassa paññattiṃ. Iti purimakañca nāmaṃ idañca rūpaṃ tadubhayaṃ nāmarūpanti vuccati. Tattha chaḷāyatananti cha ajjhattikāni āyatanāni, cakkhu ajjhattikaṃ āyatanaṃ yāva mano ajjhattikaṃ āyatanaṃ. Phassoti cha phassakāyā cakkhusamphasso yāva manosamphassoti phasso. Cha vedanākāyā vedanā. Taṇhāti cha taṇhākāyā taṇhā. Upādānanti cattāri upādānāni kāmupādānaṃ diṭṭhupādānaṃ sīlabbatupādānaṃ attavādupādānanti upādānaṃ. Bhavoti tayo bhavā kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo. Tattha katamā jāti? Yā paṭhamaṃ khandhānaṃ paṭhamaṃ dhātūnaṃ paṭhamaṃ āyatanānaṃ uppatti jāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo, ayaṃ jāti. Tattha katamā jarā? Jarā nāma yaṃ taṃ khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā pavivittaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ vivaṇṇataṃ bhaggo taṃ jarā hīyanā pahīyanā āyuno hāni saṃhāni indriyānaṃ paribhedo upanāho paripāko, ayaṃ jarā. Tattha katamaṃ maraṇaṃ? Maraṇaṃ nāma yaṃ tasmiṃ tasmiṃ sattanikāye tesaṃ tesaṃ sattānaṃ cuti cavanatā maraṇaṃ kālaṅkiriyā uddhumātakānaṃ bhedo kāyassa jīvitindriyassa upacchedo, idaṃ maraṇaṃ. Iti purimikā ca jarā idañca maraṇaṃ tadubhayaṃ jarāmaraṇaṃ.
ತತ್ಥ ಅನ್ಧಕಾರತಿಮಿಸಾ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಪ್ಪಜಾನನಲಕ್ಖಣಾ ಅವಿಜ್ಜಾ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪದಟ್ಠಾನಂ ಹ। ಅಭಿಸಙ್ಖರಣಲಕ್ಖಣಾ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಉಪಚಯಪುನಬ್ಭವಾಭಿರೋಪನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ। ತೇ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ವತ್ಥು ಸವಿಞ್ಞತ್ತಿಲಕ್ಖಣಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಂ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅನೇಕಸನ್ನಿಸ್ಸಯಲಕ್ಖಣಂ ನಾಮರೂಪಂ, ತಂ ಸಳಾಯತನಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಇನ್ದ್ರಿಯವವತ್ಥಾಪನಲಕ್ಖಣಂ ಸಳಾಯತನಂ, ತಂ ಫಸ್ಸಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ । ಸನ್ನಿಪಾತಲಕ್ಖಣೋ ಫಸ್ಸೋ, ಸೋ ವೇದನಾಯ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅನುಭವನಲಕ್ಖಣಾ ವೇದನಾ, ಸಾ ತಣ್ಹಾಯ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅಜ್ಝೋಸಾನಲಕ್ಖಣಾ ತಣ್ಹಾ, ಸಾ ಉಪಾದಾನಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಆದಾನಪರಿಹನನಲಕ್ಖಣಂ ಉಪಾದಾನಂ, ತಂ ಭವಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ । ನಾನಾಗತಿವಿಕ್ಖೇಪಲಕ್ಖಣೋ ಭವೋ, ಸೋ ಜಾತಿಯಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಖನ್ಧಾನಂ ಪಾತುಭಾವಲಕ್ಖಣಾ ಜಾತಿ, ಸಾ ಜರಾಯ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಉಪನಯಪರಿಪಾಕಲಕ್ಖಣಾ ಜರಾ, ಸಾ ಮರಣಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಆಯುಕ್ಖಯಜೀವಿತಉಪರೋಧಲಕ್ಖಣಂ ಮರಣಂ, ತಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಕಾಯಸಮ್ಪೀಳನಲಕ್ಖಣಂ ದುಕ್ಖಂ, ತಂ ದೋಮನಸ್ಸಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಚಿತ್ತಸಮ್ಪೀಳನಲಕ್ಖಣಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ, ತಂ ಸೋಕಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಸೋಚನಲಕ್ಖಣೋ ಸೋಕೋ, ಸೋ ಪರಿದೇವಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ವಚೀನಿಚ್ಛಾರಣಲಕ್ಖಣೋ ಪರಿದೇವೋ, ಸೋ ಉಪಾಯಾಸಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಯೇ ಆಯಾಸಾ ತೇ ಉಪಾಯಾಸಾ।
Tattha andhakāratimisā yathābhūtaṃ appajānanalakkhaṇā avijjā saṅkhārānaṃ padaṭṭhānaṃ ha. Abhisaṅkharaṇalakkhaṇā saṅkhārā, upacayapunabbhavābhiropanapaccupaṭṭhānā. Te viññāṇassa padaṭṭhānaṃ. Vatthu saviññattilakkhaṇaṃ viññāṇaṃ, taṃ nāmarūpassa padaṭṭhānaṃ. Anekasannissayalakkhaṇaṃ nāmarūpaṃ, taṃ saḷāyatanassa padaṭṭhānaṃ. Indriyavavatthāpanalakkhaṇaṃ saḷāyatanaṃ, taṃ phassassa padaṭṭhānaṃ . Sannipātalakkhaṇo phasso, so vedanāya padaṭṭhānaṃ. Anubhavanalakkhaṇā vedanā, sā taṇhāya padaṭṭhānaṃ. Ajjhosānalakkhaṇā taṇhā, sā upādānassa padaṭṭhānaṃ. Ādānaparihananalakkhaṇaṃ upādānaṃ, taṃ bhavassa padaṭṭhānaṃ . Nānāgativikkhepalakkhaṇo bhavo, so jātiyā padaṭṭhānaṃ. Khandhānaṃ pātubhāvalakkhaṇā jāti, sā jarāya padaṭṭhānaṃ. Upanayaparipākalakkhaṇā jarā, sā maraṇassa padaṭṭhānaṃ. Āyukkhayajīvitauparodhalakkhaṇaṃ maraṇaṃ, taṃ dukkhassa padaṭṭhānaṃ. Kāyasampīḷanalakkhaṇaṃ dukkhaṃ, taṃ domanassassa padaṭṭhānaṃ. Cittasampīḷanalakkhaṇaṃ domanassaṃ, taṃ sokassa padaṭṭhānaṃ. Socanalakkhaṇo soko, so paridevassa padaṭṭhānaṃ. Vacīnicchāraṇalakkhaṇo paridevo, so upāyāsassa padaṭṭhānaṃ. Ye āyāsā te upāyāsā.
ನವ ಪದಾನಿ ಯತ್ಥ ಸಬ್ಬೋ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖೋ ಸಙ್ಗಹಂ ಸಮೋಸರಣಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಕತಮಾನಿ ನವ ಪದಾನಿ? ದ್ವೇ ಮೂಲಕಿಲೇಸಾ, ತೀಣಿ ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ, ಚತ್ತಾರೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ। ತತ್ಥ ದ್ವೇ ಮೂಲಕಿಲೇಸಾ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ಭವತಣ್ಹಾ ಚ, ತೀಣಿ ಅಕುಸಲಮೂಲಾನಿ ಲೋಭೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ಚ। ಚತ್ತಾರೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ 1 – ‘‘ಅನಿಚ್ಚೇ ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಪಲ್ಲಾಸೋ, ‘‘ದುಕ್ಖೇ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಪಲ್ಲಾಸೋ, ‘‘ಅನತ್ತನಿ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಪಲ್ಲಾಸೋ, ‘‘ಅಸುಭೇ ಸುಭ’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಪಲ್ಲಾಸೋ।
Nava padāni yattha sabbo akusalapakkho saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchati. Katamāni nava padāni? Dve mūlakilesā, tīṇi akusalamūlāni, cattāro vipallāsā. Tattha dve mūlakilesā avijjā ca bhavataṇhā ca, tīṇi akusalamūlāni lobho doso moho ca. Cattāro vipallāsā 2 – ‘‘anicce nicca’’nti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso, ‘‘dukkhe sukha’’nti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso, ‘‘anattani attā’’ti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso, ‘‘asubhe subha’’nti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso.
೬೩. ತತ್ಥ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಾಮ ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು ಯಥಾಭೂತಂ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಅಯಂ ಅವಿಜ್ಜಾ। ಭವತಣ್ಹಾ ನಾಮ ಯೋ ಭವೇಸು ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ ಇಚ್ಛಾ ಮುಚ್ಛಾ ಪತ್ಥನಾ ನನ್ದೀ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಅಪರಿಚ್ಚಾಗೋ, ಅಯಂ ಭವತಣ್ಹಾ।
63. Tattha avijjā nāma catūsu ariyasaccesu yathābhūtaṃ aññāṇaṃ, ayaṃ avijjā. Bhavataṇhā nāma yo bhavesu rāgo sārāgo icchā mucchā patthanā nandī ajjhosānaṃ apariccāgo, ayaṃ bhavataṇhā.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ?
Tattha katamo lobho akusalamūlaṃ?
ಲೋಭೋ ನಾಮ ಸೋ ತೇಸು ತೇಸು ಪರವತ್ಥೂಸು ಪರದಬ್ಬೇಸು ಪರಟ್ಠಾನೇಸು ಪರಸಾಪತೇಯ್ಯೇಸು ಪರಪರಿಗ್ಗಹಿತೇಸು ಲೋಭೋ ಲುಬ್ಭನಾ ಇಚ್ಛಾ ಮುಚ್ಛಾ ಪತ್ಥನಾ ನನ್ದೀ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಅಪರಿಚ್ಚಾಗೋ, ಅಯಂ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಕಸ್ಸೇತಂ ಮೂಲಂ? ಲೋಭೋ ಲೋಭಜಸ್ಸ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಚೀಕಮ್ಮಸ್ಸ ಮನೋಕಮ್ಮಸ್ಸ ಚ, ತಥಾ ಯಥಾ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮೂಲಂ।
Lobho nāma so tesu tesu paravatthūsu paradabbesu paraṭṭhānesu parasāpateyyesu parapariggahitesu lobho lubbhanā icchā mucchā patthanā nandī ajjhosānaṃ apariccāgo, ayaṃ lobho akusalamūlaṃ. Kassetaṃ mūlaṃ? Lobho lobhajassa akusalassa kāyakammassa vacīkammassa manokammassa ca, tathā yathā taṃsampayuttānaṃ cittacetasikānaṃ dhammānaṃ mūlaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ದೋಸೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ?
Tattha katamo doso akusalamūlaṃ?
ಸೋ ಸತ್ತೇಸು ಆಘಾತೋ ಅಕ್ಖನ್ತಿ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಪದೋಸೋ ಅನತ್ಥಕಾಮತಾ ಚೇತಸೋ ಪಟಿಘಾತೋ, ಅಯಂ ದೋಸೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ।
So sattesu āghāto akkhanti appaccayo byāpādo padoso anatthakāmatā cetaso paṭighāto, ayaṃ doso akusalamūlaṃ.
ಕಸ್ಸೇತಂ ಮೂಲಂ?
Kassetaṃ mūlaṃ?
ದೋಸಜಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಚೀಕಮ್ಮಸ್ಸ ಮನೋಕಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಞ್ಚ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮೂಲಂ।
Dosajassa kāyakammassa vacīkammassa manokammassa sampayuttānañca cittacetasikānaṃ dhammānaṃ mūlaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ?
Tattha katamo moho akusalamūlaṃ?
ಯಂ ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು ಅನಭಿಸಮಯೋ ಅಸಮ್ಪಜ್ಜಗ್ಗಾಹೋ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧೋ ಮೋಹೋ ಮುಯ್ಹನಾ ಸಮ್ಮೋಹೋ ಸಮ್ಮುಯ್ಹನಾ ಅವಿಜ್ಜಾ ತಮೋ ಅನ್ಧಕಾರೋ ಆವರಣಂ ನೀವರಣಂ ಛದನಂ ಅಚ್ಛದನಂ 3 ಅಪಸಚ್ಛಾಗಮನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ, ಅಯಂ ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ।
Yaṃ catūsu ariyasaccesu anabhisamayo asampajjaggāho appaṭivedho moho muyhanā sammoho sammuyhanā avijjā tamo andhakāro āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ acchadanaṃ 4 apasacchāgamanaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ, ayaṃ moho akusalamūlaṃ.
ಕಸ್ಸೇತಂ ಮೂಲಂ?
Kassetaṃ mūlaṃ?
ಮೋಹಜಸ್ಸ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಚೀಕಮ್ಮಸ್ಸ ಮನೋಕಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಕಾನಞ್ಚ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮೂಲಂ।
Mohajassa akusalassa kāyakammassa vacīkammassa manokammassa ca taṃsampayuttakānañca cittacetasikānaṃ dhammānaṃ mūlaṃ.
ತತ್ಥ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಜಾನಿತಬ್ಬಾ, ವಿಪಲ್ಲಾಸಾನಂ ವತ್ಥು ಜಾನಿತಬ್ಬಂ। ಯಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸಂ ಸಿಯಾ, ತಂ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಏಕೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ತೀಣಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥೂನಿ। ಕತಮೋ ಏಕೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಚ, ಯೇನ ಪಟಿಪಕ್ಖೇನ ವಿಪಲ್ಲಾಸಿತಂ ಗಣ್ಹಾತಿ?
Tattha vipallāsā jānitabbā, vipallāsānaṃ vatthu jānitabbaṃ. Yaṃ vipallāsaṃ siyā, taṃ jānitabbaṃ. Tattha eko vipallāso tīṇi vipallāsāni cattāri vipallāsavatthūni. Katamo eko vipallāso ca, yena paṭipakkhena vipallāsitaṃ gaṇhāti?
‘‘ಅನಿಚ್ಚೇ ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ, ‘‘ದುಕ್ಖೇ ಸುಖ’’ನ್ತಿ, ‘‘ಅನತ್ತನಿ ಅತ್ತಾ’’ತಿ, ‘‘ಅಸುಭೇ ಸುಭ’’ನ್ತಿ, ಅಯಂ ಏಕೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸೋ।
‘‘Anicce nicca’’nti, ‘‘dukkhe sukha’’nti, ‘‘anattani attā’’ti, ‘‘asubhe subha’’nti, ayaṃ eko vipallāso.
ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥೂನಿ?
Katamāni cattāri vipallāsavatthūni?
ಕಾಯೋ ವೇದನಾ ಚಿತ್ತಂ ಧಮ್ಮಾ ಚ। ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥೂನಿ।
Kāyo vedanā cittaṃ dhammā ca. Imāni cattāri vipallāsavatthūni.
ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾನಿ?
Katamāni tīṇi vipallāsāni?
ಸಞ್ಞಾ ಚಿತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಿ ಚ। ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾನಿ।
Saññā cittaṃ diṭṭhi ca. Imāni tīṇi vipallāsāni.
ತತ್ಥ ಮನಾಪಿಕೇ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಇನ್ದ್ರಿಯವತ್ಥೇ ವಣ್ಣಾಯತನೇ ವಾ ಯೋ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಉಗ್ಗಾಹೋ, ಅಯಂ ಸಞ್ಞಾವಿಪಲ್ಲಾಸೋ। ತತ್ಥ ವಿಪರೀತಚಿತ್ತಸ್ಸ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಸತಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ, ಅಯಂ ಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೋ। ತತ್ಥ ವಿಪರೀತಚಿತ್ತಸ್ಸ ತಮ್ಹಿ ರೂಪೇ ‘‘ಅಸುಭೇ ಸುಭ’’ನ್ತಿ ಯಾ ಖನ್ತಿ ರುಚಿ ಉಪೇಕ್ಖನಾ ನಿಚ್ಛಯೋ ದಿಟ್ಠಿ ನಿದಸ್ಸನಂ ಸನ್ತೀರಣಾ, ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿವಿಪಲ್ಲಾಸೋ। ತತ್ಥ ವತ್ಥುಭೇದೇನ ಕಾಯೇಸು ದ್ವಾದಸ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಭವನ್ತಿ। ತಯೋ ಕಾಯೇ ತಯೋ ವೇದನಾಯ ತಯೋ ಚಿತ್ತೇ ತಯೋ ಧಮ್ಮೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಸಞ್ಞಾವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಚತ್ತಾರೋ ಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಚತ್ತಾರೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಪಲ್ಲಾಸಾ, ಆಯತನೂಪಚಯತೋ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಸಞ್ಞಾಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ರೂಪೇಸು ದ್ವಾದಸ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಯಾವ ಮನೋ ಸಞ್ಞಾಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ, ಧಮ್ಮೇಸು ದ್ವಾದಸ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಛ ದ್ವಾದಸಕಾ ಚತ್ತಾರಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಭವನ್ತಿ। ಆರಮ್ಮಣನಾನತ್ತತೋ ಹಿ ಅಪರಿಮಿತಸಙ್ಖೇಯ್ಯಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ 5 ಅಪರಿಮಿತಮಸಙ್ಖೇಯ್ಯಾ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಭವನ್ತಿ ಹೀನುಕ್ಕಟ್ಠಮಜ್ಝಿಮತಾಯ।
Tattha manāpike vatthumhi indriyavatthe vaṇṇāyatane vā yo nimittassa uggāho, ayaṃ saññāvipallāso. Tattha viparītacittassa vatthumhi sati viññatti, ayaṃ cittavipallāso. Tattha viparītacittassa tamhi rūpe ‘‘asubhe subha’’nti yā khanti ruci upekkhanā nicchayo diṭṭhi nidassanaṃ santīraṇā, ayaṃ diṭṭhivipallāso. Tattha vatthubhedena kāyesu dvādasa vipallāsā bhavanti. Tayo kāye tayo vedanāya tayo citte tayo dhamme, cattāro saññāvipallāsā cattāro cittavipallāsā cattāro diṭṭhivipallāsā, āyatanūpacayato cakkhuviññāṇasaññāsamaṅgissa rūpesu dvādasa vipallāsā yāva mano saññāsamaṅgissa, dhammesu dvādasa vipallāsā cha dvādasakā cattāri vipallāsā bhavanti. Ārammaṇanānattato hi aparimitasaṅkheyyānaṃ sattānaṃ 6 aparimitamasaṅkheyyā vipallāsā bhavanti hīnukkaṭṭhamajjhimatāya.
೬೪. ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಚತ್ತಾರಿ ಅತ್ತಭಾವವತ್ಥೂನಿ ಭವನ್ತಿ। ಯೋ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸೋ ಕಾಯೋ ಅತ್ತಭಾವವತ್ಥು। ಯೋ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸೋ ವೇದನಾ ಅತ್ತಭಾವವತ್ಥು। ಯೋ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಚ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ ಚ, ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಅತ್ತಭಾವವತ್ಥು। ಯೋ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸೋ ಚಿತ್ತಂ ಅತ್ತಭಾವವತ್ಥು। ಇತಿ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಚತ್ತಾರಿ ಅತ್ತಭಾವವತ್ಥೂನಿ। ತತ್ಥ ಕಾಯೇ ‘‘ಅಸುಭೇ ಸುಭ’’ನ್ತಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಭವತಿ। ಏವಂ ವೇದನಾಸು…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತೇ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮೇಸು ಚ ಅತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಭವತಿ। ತತ್ಥ ಚತುನ್ನಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾನಂ ಸಮುಗ್ಘಾತನತ್ಥಂ ಭಗವಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ ದೇಸೇತಿ ಪಞ್ಞಪೇತಿ ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತೋ ‘‘ಅಸುಭೇ ಸುಭ’’ನ್ತಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ, ಏವಂ ವೇದನಾಸು, ಚಿತ್ತೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಚ ಕಾತಬ್ಬಂ।
64. Tattha pañcakkhandhā cattāri attabhāvavatthūni bhavanti. Yo rūpakkhandho, so kāyo attabhāvavatthu. Yo vedanākkhandho, so vedanā attabhāvavatthu. Yo saññākkhandho ca saṅkhārakkhandho ca, te dhammā attabhāvavatthu. Yo viññāṇakkhandho, so cittaṃ attabhāvavatthu. Iti pañcakkhandhā cattāri attabhāvavatthūni. Tattha kāye ‘‘asubhe subha’’nti vipallāso bhavati. Evaṃ vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu ca attavipallāso bhavati. Tattha catunnaṃ vipallāsānaṃ samugghātanatthaṃ bhagavā cattāro satipaṭṭhāne deseti paññapeti kāye kāyānupassī viharato ‘‘asubhe subha’’nti vipallāsaṃ samugghāteti, evaṃ vedanāsu, citte, dhammesu ca kātabbaṃ.
ತತ್ಥ ಅನ್ಧಕಾರತಿಮಿಸಾ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಲಕ್ಖಣಾ ಅವಿಜ್ಜಾ, ತಸ್ಸಾ ವಿಪಲ್ಲಾಸಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅಜ್ಝೋಸಾನಲಕ್ಖಣಾ ತಣ್ಹಾ, ತಸ್ಸಾ ಪಿಯರೂಪಸಾತರೂಪಂ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅತ್ತಾಸಯವಞ್ಚನಾಲಕ್ಖಣೋ ಲೋಭೋ, ತಸ್ಸ ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಇಧ ವಿವಾದಲಕ್ಖಣೋ ದೋಸೋ, ತಸ್ಸ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ವತ್ಥುವಿಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಲಕ್ಖಣೋ ಮೋಹೋ, ತಸ್ಸ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪತ್ತಿ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಸಙ್ಖತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅವಿನಾಸಗ್ಗಹಣಲಕ್ಖಣಾ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ತಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಸಾಸವಫಸ್ಸೋಪಗಮನಲಕ್ಖಣಾ ಸುಖಸಞ್ಞಾ, ತಸ್ಸಾ ಮಮಙ್ಕಾರೋ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಧಮ್ಮೇಸು ಉಪಗಮನಲಕ್ಖಣಾ ಅತ್ತಸಞ್ಞಾ , ತಸ್ಸಾ ಅಹಙ್ಕಾರೋ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ವಣ್ಣಸಙ್ಗಹಣಲಕ್ಖಣಾ ಸುಭಸಞ್ಞಾ, ತಸ್ಸಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಅಸಂವರೋ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಏತೇಹಿ ನವಹಿ ಪದೇಹಿ ಉದ್ದಿಟ್ಠೇಹಿ ಸಬ್ಬೋ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖೋ ನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ ಭವತಿ, ಸೋ ಚ ಖೋ ಬಹುಸ್ಸುತೇನ ಸಕ್ಕಾ ಜಾನಿತುಂ ನೋ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೇನ, ಪಞ್ಞವತಾ ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನ, ಯುತ್ತೇನ ನೋ ಅಯುತ್ತೇನ।
Tattha andhakāratimisā appaṭivedhalakkhaṇā avijjā, tassā vipallāsapadaṭṭhānaṃ. Ajjhosānalakkhaṇā taṇhā, tassā piyarūpasātarūpaṃ padaṭṭhānaṃ. Attāsayavañcanālakkhaṇo lobho, tassa adinnādānaṃ padaṭṭhānaṃ. Idha vivādalakkhaṇo doso, tassa pāṇātipāto padaṭṭhānaṃ. Vatthuvippaṭipattilakkhaṇo moho, tassa micchāpaṭipatti padaṭṭhānaṃ. Saṅkhatānaṃ dhammānaṃ avināsaggahaṇalakkhaṇā niccasaññā, tassā sabbasaṅkhārā padaṭṭhānaṃ. Sāsavaphassopagamanalakkhaṇā sukhasaññā, tassā mamaṅkāro padaṭṭhānaṃ. Dhammesu upagamanalakkhaṇā attasaññā , tassā ahaṅkāro padaṭṭhānaṃ. Vaṇṇasaṅgahaṇalakkhaṇā subhasaññā, tassā indriyaasaṃvaro padaṭṭhānaṃ. Etehi navahi padehi uddiṭṭhehi sabbo akusalapakkho niddiṭṭho bhavati, so ca kho bahussutena sakkā jānituṃ no appassutena, paññavatā no duppaññena, yuttena no ayuttena.
ನವ ಪದಾನಿ ಕುಸಲಾನಿ ಯತ್ಥ ಸಬ್ಬೋ ಕುಸಲಪಕ್ಖೋ ಸಙ್ಗಹೋ ಸಮೋಸರಣಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಕತಮಾನಿ ನವ ಪದಾನಿ? ಸಮಥೋ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಅಲೋಭೋ ಅದೋಸೋ ಅಮೋಹೋ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾ ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾ ಚ।
Nava padāni kusalāni yattha sabbo kusalapakkho saṅgaho samosaraṇaṃ gacchanti. Katamāni nava padāni? Samatho vipassanā alobho adoso amoho aniccasaññā dukkhasaññā anattasaññā asubhasaññā ca.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಸಮಥೋ? ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಠಿತಿ ಸಣ್ಠಿತಿ ಅವಟ್ಠಿತಿ ಠಾನಂ ಪಟ್ಠಾನಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸಮಾಧಿ ಸಮಾಧಾನಂ ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ವೂಪಸಮೋ ಮಾನಸೋ ಏಕಗ್ಗಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಅಯಂ ಸಮಥೋ।
Tattha katamo samatho? Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti ṭhānaṃ paṭṭhānaṃ upaṭṭhānaṃ samādhi samādhānaṃ avikkhepo avippaṭisāro vūpasamo mānaso ekaggaṃ cittassa, ayaṃ samatho.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ? ಖನ್ಧೇಸು ವಾ ಧಾತೂಸು ವಾ ಆಯತನೇಸು ವಾ ನಾಮರೂಪೇಸು ವಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೇಸು ವಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ದುಕ್ಖೇಸು ವಾ ಸಮುದಯೇಸು ವಾ ನಿರೋಧೇ ವಾ ಮಗ್ಗೇ ವಾ ಕುಸಲಾಕುಸಲೇಸು ವಾ ಧಮ್ಮೇಸು ಸಾವಜ್ಜಅನವಜ್ಜೇಸು ವಾ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕೇಸು ವಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಅಸೇವಿತಬ್ಬೇಸು ವಾ ಸೋ ಯಥಾಭೂತಂ ವಿಚಯೋ ಪವಿಚಯೋ ವೀಮಂಸಾ ಪರವೀಮಂಸಾ ಗಾಹನಾ ಅಗ್ಗಾಹನಾ ಪರಿಗ್ಗಾಹನಾ ಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಚಿತನಾ ತುಲನಾ ಉಪಪರಿಕ್ಖಾ ಞಾಣಂ ವಿಜ್ಜಾ ವಾ ಚಕ್ಖು ಬುದ್ಧಿ ಮೇಧಾ ಪಞ್ಞಾ ಓಭಾಸೋ ಆಲೋಕೋ ಆಭಾ ಪಭಾ ಖಗ್ಗೋ ನಾರಾಚೋ 7 ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ಮಗ್ಗಙ್ಗಂ, ಅಯಂ ವಿಪಸ್ಸನಾ। ತೇನೇಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಇತಿ ವುಚ್ಚತಿ ವಿವಿಧಾ ವಾ ಏಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ದ್ವಿಧಾ ಚೇಸಾ ಹಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ದ್ವಿಧಾ ಇಮಾಯ ಪಸ್ಸತಿ ಸುಭಞ್ಚ ಅಸುಭಞ್ಚ ಕಣ್ಹಞ್ಚ ಸುಕ್ಕಞ್ಚ ಸೇವಿತಬ್ಬಞ್ಚ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಞ್ಚ ಕಮ್ಮಞ್ಚ ವಿಪಾಕಞ್ಚ ಬನ್ಧಞ್ಚ ವಿಮೋಕ್ಖಞ್ಚ ಆಚಯಞ್ಚ ಅಪಚಯಞ್ಚ ಪವತ್ತಿಞ್ಚ ನಿವತ್ತಿಞ್ಚ ಸಂಕಿಲೇಸಞ್ಚ ವೋದಾನಞ್ಚ, ಏವಂ ವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಥ ವಾ ವಿಇತಿ ಉಪಸಗ್ಗೋ ಪಸ್ಸನಾತಿ ಅತ್ಥೋ ತಸ್ಮಾ ವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ವುಚ್ಚತೇ, ಅಯಂ ವಿಪಸ್ಸನಾ।
Tattha katamā vipassanā? Khandhesu vā dhātūsu vā āyatanesu vā nāmarūpesu vā paṭiccasamuppādesu vā paṭiccasamuppannesu vā dhammesu dukkhesu vā samudayesu vā nirodhe vā magge vā kusalākusalesu vā dhammesu sāvajjaanavajjesu vā kaṇhasukkesu vā sevitabbaasevitabbesu vā so yathābhūtaṃ vicayo pavicayo vīmaṃsā paravīmaṃsā gāhanā aggāhanā pariggāhanā cittena paricitanā tulanā upaparikkhā ñāṇaṃ vijjā vā cakkhu buddhi medhā paññā obhāso āloko ābhā pabhā khaggo nārāco 8 dhammavicayasambojjhaṅgo sammādiṭṭhi maggaṅgaṃ, ayaṃ vipassanā. Tenesā vipassanā iti vuccati vividhā vā esā vipassanāti, tasmā esā vipassanāti vuccati. Dvidhā cesā hi vipassanā dhammavipassanāti vuccati, dvidhā imāya passati subhañca asubhañca kaṇhañca sukkañca sevitabbañca asevitabbañca kammañca vipākañca bandhañca vimokkhañca ācayañca apacayañca pavattiñca nivattiñca saṃkilesañca vodānañca, evaṃ vipassanāti vuccati. Atha vā viiti upasaggo passanāti attho tasmā vipassanāti vuccate, ayaṃ vipassanā.
೬೫. ತತ್ಥ ದ್ವೇ ರೋಗಾ ಸತ್ತಾನಂ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ಭವತಣ್ಹಾ ಚ, ಏತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ರೋಗಾನಂ ನಿಘಾತಾಯ ಭಗವತಾ ದ್ವೇ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ। ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ ಪಟಿಸೇವೇನ್ತೋ ದ್ವೇ ಅರೋಗೇ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ ರಾಗವಿರಾಗಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಅವಿಜ್ಜಾವಿರಾಗಞ್ಚ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ। ತತ್ಥ ತಣ್ಹಾರೋಗಸ್ಸ ಸಮಥೋ ಭೇಸಜ್ಜಂ, ರಾಗವಿರಾಗಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ ಅರೋಗಂ। ಅವಿಜ್ಜಾರೋಗಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಭೇಸಜ್ಜಂ ಅವಿಜ್ಜಾವಿರಾಗಾ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿ ಅರೋಗಂ। ಏವಞ್ಹಿ ಭಗವಾ ಚಾಹ, ‘‘ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ 9 ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚ, ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ಭವತಣ್ಹಾ ಚ, ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ, ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ ವಿಜ್ಜಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿ ಚಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಸಮಥಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ರೂಪಂ ಪರಿಜಾನಾತಿ, ರೂಪಂ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ತಣ್ಹಂ ಪಜಹತಿ, ತಣ್ಹಂ ಪಜಹನ್ತೋ ರಾಗವಿರಾಗಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ನಾಮಂ ಪರಿಜಾನಾತಿ, ನಾಮಂ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಜಹತಿ, ಅವಿಜ್ಜಂ ಪಜಹನ್ತೋ ಅವಿಜ್ಜಾವಿರಾಗಾ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ। ಯದಾ ಭಿಕ್ಖುನೋ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ಭವನ್ತಿ ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚ, ತಥಾಸ್ಸ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀನಾ ಭವನ್ತಿ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ಭವತಣ್ಹಾ ಚ। ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಭಾವಿತಾ ಭವನ್ತಿ ಸಮಥೋ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ, ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ ಭವನ್ತಿ ವಿಜ್ಜಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿ ಚ। ಏತ್ತಾವತಾ ಭಿಕ್ಖು ಕತಕಿಚ್ಚೋ ಭವತಿ। ಏಸಾ ಸೋಪಾದಿಸೇಸಾ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತು। ತಸ್ಸ ಆಯುಪರಿಯಾದಾನಾ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಉಪರೋಧಾ ಇದಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಅಞ್ಞಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತತ್ಥ ಯೋ ಇಮೇಸಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಧಾತುಆಯತನಾನಂ ನಿರೋಧೋ ವೂಪಸಮೋ ಅಞ್ಞೇಸಞ್ಚ ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಅಪಾತುಭಾವೋ, ಅಯಂ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತು।
65. Tattha dve rogā sattānaṃ avijjā ca bhavataṇhā ca, etesaṃ dvinnaṃ rogānaṃ nighātāya bhagavatā dve bhesajjāni vuttāni samatho ca vipassanā ca. Imāni dve bhesajjāni paṭisevento dve aroge sacchikaroti rāgavirāgaṃ cetovimuttiṃ avijjāvirāgañca paññāvimuttiṃ. Tattha taṇhārogassa samatho bhesajjaṃ, rāgavirāgā cetovimutti arogaṃ. Avijjārogassa vipassanābhesajjaṃ avijjāvirāgā paññāvimutti arogaṃ. Evañhi bhagavā cāha, ‘‘dve dhammā pariññeyyā 10 nāmañca rūpañca, dve dhammā pahātabbā avijjā ca bhavataṇhā ca, dve dhammā bhāvetabbā samatho ca vipassanā ca, dve dhammā sacchikātabbā vijjā ca vimutti cā’’ti. Tattha samathaṃ bhāvento rūpaṃ parijānāti, rūpaṃ parijānanto taṇhaṃ pajahati, taṇhaṃ pajahanto rāgavirāgā cetovimuttiṃ sacchikaroti, vipassanaṃ bhāvento nāmaṃ parijānāti, nāmaṃ parijānanto avijjaṃ pajahati, avijjaṃ pajahanto avijjāvirāgā paññāvimuttiṃ sacchikaroti. Yadā bhikkhuno dve dhammā pariññātā bhavanti nāmañca rūpañca, tathāssa dve dhammā pahīnā bhavanti avijjā ca bhavataṇhā ca. Dve dhammā bhāvitā bhavanti samatho ca vipassanā ca, dve dhammā sacchikātabbā bhavanti vijjā ca vimutti ca. Ettāvatā bhikkhu katakicco bhavati. Esā sopādisesā nibbānadhātu. Tassa āyupariyādānā jīvitindriyassa uparodhā idañca dukkhaṃ nirujjhati, aññañca dukkhaṃ na uppajjati. Tattha yo imesaṃ khandhānaṃ dhātuāyatanānaṃ nirodho vūpasamo aññesañca khandhadhātuāyatanānaṃ appaṭisandhi apātubhāvo, ayaṃ anupādisesā nibbānadhātu.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅಲೋಭೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ? ಯಂಧಾತುಕೋ ಅಲೋಭೋ ಅಲುಬ್ಭನಾ ಅಲುಬ್ಭಿತತ್ತಂ ಅನಿಚ್ಛಾ ಅಪತ್ಥನಾ ಅಕನ್ತಾ ಅನಜ್ಝೋಸಾನಂ। ಅಯಂ ಅಲೋಭೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ। ಕಸ್ಸೇತಂ ಮೂಲಂ? ಅಲೋಭಜಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಚೀಕಮ್ಮಸ್ಸ ಮನೋಕಮ್ಮಸ್ಸ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಞ್ಚ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮೂಲಂ। ಅಥ ವಾ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಕುಸಲನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಸೋ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಂ ಮೂಲಂ। ಕತಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ, ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಚ ಇಮೇಸಂ ಮೂಲನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಕುಸಲಮೂಲನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Tattha katamaṃ alobho kusalamūlaṃ? Yaṃdhātuko alobho alubbhanā alubbhitattaṃ anicchā apatthanā akantā anajjhosānaṃ. Ayaṃ alobho kusalamūlaṃ. Kassetaṃ mūlaṃ? Alobhajassa kusalassa kāyakammassa vacīkammassa manokammassa taṃsampayuttānañca cittacetasikānaṃ dhammānaṃ mūlaṃ. Atha vā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo kusalanti vuccati, so tiṇṇaṃ maggaṅgānaṃ mūlaṃ. Katamesaṃ tiṇṇaṃ, sammāsaṅkappassa sammāvāyāmassa sammāsamādhissa ca imesaṃ mūlanti, tasmā kusalamūlanti vuccati.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅದೋಸೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ? ಯಾ ಸತ್ತೇಸು ವಾ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ವಾ ಅನಘಾತೋ ಅಪ್ಪಟಿಘಾತೋ ಅಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಅದೋಸೋ ಮೇತ್ತಾ ಮೇತ್ತಾಯನಾ ಅತ್ಥಕಾಮತಾ ಹಿತಕಾಮತಾ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದೋ, ಅಯಂ ಅದೋಸೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ। ಕಸ್ಸೇತಂ ಮೂಲಂ? ಅದೋಸಜಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಚೀಕಮ್ಮಸ್ಸ ಮನೋಕಮ್ಮಸ್ಸ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಞ್ಚ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮೂಲಂ। ಅಥ ವಾ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಂ ಮೂಲಂ। ಕತಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ? ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಯ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವಸ್ಸ ಚ ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಂ ಮೂಲಂ, ತಸ್ಮಾ ಕುಸಲಮೂಲನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Tattha katamaṃ adoso kusalamūlaṃ? Yā sattesu vā saṅkhāresu vā anaghāto appaṭighāto abyāpatti abyāpādo adoso mettā mettāyanā atthakāmatā hitakāmatā cetaso pasādo, ayaṃ adoso kusalamūlaṃ. Kassetaṃ mūlaṃ? Adosajassa kusalassa kāyakammassa vacīkammassa manokammassa taṃsampayuttānañca cittacetasikānaṃ dhammānaṃ mūlaṃ. Atha vā tiṇṇaṃ maggaṅgānaṃ mūlaṃ. Katamesaṃ tiṇṇaṃ? Sammāvācāya sammākammantassa sammāājīvassa ca imesaṃ tiṇṇaṃ maggaṅgānaṃ mūlaṃ, tasmā kusalamūlanti vuccati.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಅಮೋಹೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ? ಯಂ ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಅಭಿಸಮಯೋ ಸಮ್ಮಾ ಚ ಪಚ್ಚಾಗಮೋ ಪಟಿವೇಧೋ ಅಮೋಹೋ ಅಸಮ್ಮುಯ್ಹನಾ ಅಸಮ್ಮೋಹೋ ವಿಜ್ಜಾಪಕಾಸೋ ಆಲೋಕೋ ಅನಾವರಣಂ ಸೇಕ್ಖಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ, ಅಯಂ ಅಮೋಹೋ ಕುಸಲಮೂಲಂ। ಕಸ್ಸೇತಂ ಮೂಲಂ? ಅಮೋಹಜಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಕಾಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಚೀಕಮ್ಮಸ್ಸ ಮನೋಕಮ್ಮಸ್ಸ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಞ್ಚ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮೂಲಂ। ಅಥ ವಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಂ ಏತಂ ಮೂಲಂ। ಕತಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ? ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಸತಿಯಾ ಚ ಇಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಗ್ಗಙ್ಗಾನಂ ಮೂಲಂ, ತಸ್ಮಾ ಕುಸಲಮೂಲನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಂ ಇಮೇಸಂ ತೀಹಿ ಕುಸಲಮೂಲೇಹಿ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ।
Tattha katamaṃ amoho kusalamūlaṃ? Yaṃ catūsu ariyasaccesu yathābhūtaṃ ñāṇadassanaṃ abhisamayo sammā ca paccāgamo paṭivedho amoho asammuyhanā asammoho vijjāpakāso āloko anāvaraṇaṃ sekkhānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ, ayaṃ amoho kusalamūlaṃ. Kassetaṃ mūlaṃ? Amohajassa kusalassa kāyakammassa vacīkammassa manokammassa taṃsampayuttānañca cittacetasikānaṃ dhammānaṃ mūlaṃ. Atha vā dvinnaṃ maggaṅgānaṃ etaṃ mūlaṃ. Katamesaṃ dvinnaṃ? Sammādiṭṭhiyā ca sammāsatiyā ca imesaṃ dvinnaṃ maggaṅgānaṃ mūlaṃ, tasmā kusalamūlanti vuccati. Evaṃ imesaṃ tīhi kusalamūlehi aṭṭhaṅgiko maggo yojetabbo.
೬೬. ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ? ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಉಪ್ಪಾದವಯಧಮ್ಮಿನೋ’’ತಿ ಚ ಯಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನನಾ ವವತ್ಥಪನಾ ಉಗ್ಗಾಹೋ, ಅಯಂ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ। ತಸ್ಸಾ ಕೋ ನಿಸ್ಸನ್ದೋ? ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾಯ ಭಾವಿತಾಯ ಬಹುಲೀಕತಾಯ ಅಟ್ಠಸು ಲೋಕಧಮ್ಮೇಸು ಚಿತ್ತಂ ನಾನುಸನ್ಧತಿ ನ ಸನ್ಧತಿ ನ ಸಣ್ಠಹತಿ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ವಾ ಪಟಿಕ್ಕೂಲತಾ ವಾ ಸಣ್ಠಹತಿ, ಅಯಮಸ್ಸಾ ನಿಸ್ಸನ್ದೋ।
66. Tattha katamā aniccasaññā? ‘‘Sabbe saṅkhārā uppādavayadhammino’’ti ca yā saññā sañjānanā vavatthapanā uggāho, ayaṃ aniccasaññā. Tassā ko nissando? Aniccasaññāya bhāvitāya bahulīkatāya aṭṭhasu lokadhammesu cittaṃ nānusandhati na sandhati na saṇṭhahati, upekkhā vā paṭikkūlatā vā saṇṭhahati, ayamassā nissando.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾ? ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಯಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನನಾ ವವತ್ಥಪನಾ ಉಗ್ಗಾಹೋ, ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾ। ತಸ್ಸಾ ಕೋ ನಿಸ್ಸನ್ದೋ? ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾಯ ಭಾವಿತಾಯ ಬಹುಲೀಕತಾಯ ಆಲಸ್ಸೇ ಸಂಪಮಾದೇ ವಿಮ್ಹಯೇ ಚ ಚಿತ್ತಂ ನಾನುಸನ್ಧತಿ ನ ಸನ್ಧತಿ ನ ಸಣ್ಠಹತಿ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ವಾ ಪಟಿಕ್ಕೂಲತಾ ವಾ ಸಣ್ಠಹತಿ, ಅಯಮಸ್ಸಾ ನಿಸ್ಸನ್ದೋ।
Tattha katamā dukkhasaññā? ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti yā saññā sañjānanā vavatthapanā uggāho, ayaṃ dukkhasaññā. Tassā ko nissando? Dukkhasaññāya bhāvitāya bahulīkatāya ālasse saṃpamāde vimhaye ca cittaṃ nānusandhati na sandhati na saṇṭhahati, upekkhā vā paṭikkūlatā vā saṇṭhahati, ayamassā nissando.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ? ‘‘ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಯಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನನಾ ವವತ್ಥಪನಾ ಉಗ್ಗಾಹೋ, ಅಯಂ ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ। ತಸ್ಸಾ ಕೋ ನಿಸ್ಸನ್ದೋ, ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾಯ ಭಾವಿತಾಯ ಬಹುಲೀಕತಾಯ ಅಹಙ್ಕಾರೋ ಚಿತ್ತಂ ನಾನುಸನ್ಧತಿ ನ ಸನ್ಧತಿ, ಮಮಙ್ಕಾರೋ ನ ಸಣ್ಠಹತಿ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ವಾ ಪಟಿಕ್ಕೂಲತಾ ವಾ ಸಣ್ಠಹತಿ, ಅಯಮಸ್ಸಾ ನಿಸ್ಸನ್ದೋ।
Tattha katamā anattasaññā? ‘‘Sabbesu dhammesu anattā’’ti yā saññā sañjānanā vavatthapanā uggāho, ayaṃ anattasaññā. Tassā ko nissando, anattasaññāya bhāvitāya bahulīkatāya ahaṅkāro cittaṃ nānusandhati na sandhati, mamaṅkāro na saṇṭhahati, upekkhā vā paṭikkūlatā vā saṇṭhahati, ayamassā nissando.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾ? ‘‘ಸತ್ತ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅಸುಭಾ’’ತಿ ಯಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನನಾ ವವತ್ಥಪನಾ ಉಗ್ಗಾಹೋ, ಅಯಂ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾ। ತಸ್ಸಾ ಕೋ ನಿಸ್ಸನ್ದೋ? ಅಸುಭಸಞ್ಞಾಯ ಭಾವಿತಾಯ ಬಹುಲೀಕತಾಯ ಸುಭನಿಮಿತ್ತೇ ಚಿತ್ತಂ ನಾನುಸನ್ಧತಿ ನ ಸನ್ಧತಿ ನ ಸಣ್ಠಹತಿ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ವಾ ಪಟಿಕ್ಕೂಲತಾ ವಾ ಸಣ್ಠಹತಿ, ಅಯಮಸ್ಸಾ ನಿಸ್ಸನ್ದೋ।
Tattha katamā asubhasaññā? ‘‘Satta saṅkhārā asubhā’’ti yā saññā sañjānanā vavatthapanā uggāho, ayaṃ asubhasaññā. Tassā ko nissando? Asubhasaññāya bhāvitāya bahulīkatāya subhanimitte cittaṃ nānusandhati na sandhati na saṇṭhahati, upekkhā vā paṭikkūlatā vā saṇṭhahati, ayamassā nissando.
ತತ್ಥ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಾ ಭಗವತಾ ದೇಸಿತಾ, ಯೋ ತತ್ಥ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞತ್ತಂ, ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞತ್ತಂ, ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞತ್ತಂ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸಮಥೇನ ತಣ್ಹಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾ ಅವಿಜ್ಜಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ, ಅದೋಸೇನ ದೋಸಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ, ಅಮೋಹೇನ ಮೋಹಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾಯ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ, ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾಯ ಸುಖಸಞ್ಞಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ, ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾಯ ಅತ್ತಸಞ್ಞಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ, ಅಸುಭಸಞ್ಞಾಯ ಸುಭಸಞ್ಞಂ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ।
Tattha pañcannaṃ khandhānaṃ pariññā bhagavatā desitā, yo tattha asubhasaññā rūpakkhandhassa pariññattaṃ, dukkhasaññā vedanākkhandhassa pariññattaṃ, anattasaññā saññākkhandhassa saṅkhārakkhandhassa pariññattaṃ, aniccasaññā viññāṇakkhandhassa pariññattaṃ. Tattha samathena taṇhaṃ samugghāteti, vipassanā avijjaṃ samugghāteti, adosena dosaṃ samugghāteti, amohena mohaṃ samugghāteti, aniccasaññāya niccasaññaṃ samugghāteti, dukkhasaññāya sukhasaññaṃ samugghāteti, anattasaññāya attasaññaṃ samugghāteti, asubhasaññāya subhasaññaṃ samugghāteti.
ಚಿತ್ತವಿಕ್ಖೇಪಪಟಿಸಂಹರಣಲಕ್ಖಣೋ ಸಮಥೋ, ತಸ್ಸ ಝಾನಾನಿ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಟಿವೇಧಲಕ್ಖಣಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ, ತಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬನೇಯ್ಯಂ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಇಚ್ಛಾಪಟಿಸಂಹರಣಲಕ್ಖಣೋ ಅಲೋಭೋ, ತಸ್ಸ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ವೇರಮಣೀ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅಬ್ಯಾಪಾದಲಕ್ಖಣೋ ಅದೋಸೋ, ತಸ್ಸ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ವತ್ಥುಅಪ್ಪಟಿಹತಲಕ್ಖಣೋ ಅಮೋಹೋ, ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಸಙ್ಖತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ವಿನಾಸಗ್ಗಹಣಲಕ್ಖಣಾ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ತಸ್ಸಾ ಉದಯಬ್ಬಯೋ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಸಾಸವಫಸ್ಸಸಞ್ಜಾನನಲಕ್ಖಣಾ ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾ, ತಸ್ಸಾ ವೇದನಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಅನುಪಗಮನಲಕ್ಖಣಾ ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ, ತಸ್ಸಾ ಧಮ್ಮಸಞ್ಞಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ವಿನೀಲಕವಿಪುಬ್ಬಕಉದ್ಧುಮಾತಕಸಮುಗ್ಗಹಣಲಕ್ಖಣಾ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾ, ತಸ್ಸಾ ನಿಬ್ಬಿದಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಇಮೇಸು ನವಸು ಪದೇಸು ಉಪದಿಟ್ಠೇಸು ಸಬ್ಬೋ ಕುಸಲಪಕ್ಖೋ ಉಪದಿಟ್ಠೋ ಭವತಿ, ಸೋ ಚ ಬಹುಸ್ಸುತೇನ ಸಕ್ಕಾ ಜಾನಿತುಂ ನೋ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೇನ, ಪಞ್ಞವತಾ ನೋ ದುಪ್ಪಞ್ಞೇನ, ಯುತ್ತೇನ ನೋ ಅಯುತ್ತೇನಾತಿ।
Cittavikkhepapaṭisaṃharaṇalakkhaṇo samatho, tassa jhānāni padaṭṭhānaṃ. Sabbadhammaṃ yathābhūtaṃ paṭivedhalakkhaṇā vipassanā, tassā sabbaneyyaṃ padaṭṭhānaṃ. Icchāpaṭisaṃharaṇalakkhaṇo alobho, tassa adinnādānā veramaṇī padaṭṭhānaṃ. Abyāpādalakkhaṇo adoso, tassa pāṇātipātā veramaṇī padaṭṭhānaṃ. Vatthuappaṭihatalakkhaṇo amoho, tassa sammāpaṭipatti padaṭṭhānaṃ. Saṅkhatānaṃ dhammānaṃ vināsaggahaṇalakkhaṇā aniccasaññā, tassā udayabbayo padaṭṭhānaṃ. Sāsavaphassasañjānanalakkhaṇā dukkhasaññā, tassā vedanā padaṭṭhānaṃ. Sabbadhammaanupagamanalakkhaṇā anattasaññā, tassā dhammasaññā padaṭṭhānaṃ. Vinīlakavipubbakauddhumātakasamuggahaṇalakkhaṇā asubhasaññā, tassā nibbidā padaṭṭhānaṃ. Imesu navasu padesu upadiṭṭhesu sabbo kusalapakkho upadiṭṭho bhavati, so ca bahussutena sakkā jānituṃ no appassutena, paññavatā no duppaññena, yuttena no ayuttenāti.
೬೭. ತತ್ಥ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಅಪರಾಪರಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಣಾಮೇನ್ತೋ ಸತಿಮಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ಸುಖಸ್ಸಾದಾಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಇರಿಯಾಪಥಸ್ಸ ಅಗತಿಮಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನೇಸು ಅತ್ತಾಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ ನಾನಾಧಾತುಅನೇಕಧಾತುವಿನಿಬ್ಭೋಗಮಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೋ ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ವಣ್ಣಸಣ್ಠಾನಾಭಿರತಸ್ಸ ಕಾಯೇ ಸುಭಾಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಚ ವಿಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾ ನ ಉಪಟ್ಠಾತಿ।
67. Tattha niccasaññādhimuttassa aparāparaṃ cittaṃ paṇāmento satimapaccavekkhato aniccasaññā na upaṭṭhāti, pañcasu kāmaguṇesu sukhassādādhimuttassa iriyāpathassa agatimapaccavekkhato dukkhasaññā na upaṭṭhāti, khandhadhātuāyatanesu attādhimuttassa nānādhātuanekadhātuvinibbhogamapaccavekkhato anattasaññā na upaṭṭhāti, vaṇṇasaṇṭhānābhiratassa kāye subhādhimuttassa ca vippaṭicchannā asubhasaññā na upaṭṭhāti.
ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಲಕ್ಖಣಾ ಸದ್ಧಾ, ಸದ್ದಹನಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ। ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗಾನಿ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಏವಞ್ಹಿ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ 11 ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಚತೂಸು ಸೋತಾಪತ್ತಿಯಙ್ಗೇಸು ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು।
Avippaṭisāralakkhaṇā saddhā, saddahanā paccupaṭṭhānaṃ. Tassa cattāri sotāpattiyaṅgāni padaṭṭhānaṃ. Evañhi vuttaṃ bhagavatā 12 saddhindriyaṃ bhikkhave, kuhiṃ daṭṭhabbaṃ, catūsu sotāpattiyaṅgesu kusalesu dhammesu.
ಸೂರಾಅಪಟಿಕ್ಖೇಪನಲಕ್ಖಣಂ ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಾರಮ್ಭೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ। ತಸ್ಸ ಅತೀತಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಯಥಾ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ 13 ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಚತೂಸು ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇಸು।
Sūrāapaṭikkhepanalakkhaṇaṃ vīriyindriyaṃ, vīriyindriyārambho paccupaṭṭhānaṃ. Tassa atītā cattāro sammappadhānā padaṭṭhānaṃ. Yathā vuttaṃ bhagavatā 14 vīriyindriyaṃ, bhikkhave, kuhiṃ daṭṭhabbaṃ, catūsu sammappadhānesu.
ಸತಿ ಸರಣಲಕ್ಖಣಾ, ಅಸಮ್ಮೋಹಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ। ತಸ್ಸ ಅತೀತಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಯಥಾ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು।
Sati saraṇalakkhaṇā, asammohapaccupaṭṭhānā. Tassa atītā cattāro satipaṭṭhānā padaṭṭhānaṃ. Yathā vuttaṃ bhagavatā satindriyaṃ bhikkhave, kuhiṃ daṭṭhabbaṃ, catūsu satipaṭṭhānesu.
ಏಕಗ್ಗಲಕ್ಖಣೋ ಸಮಾಧಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ, ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಞಾಣಾನಿ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಯಥಾ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಚತೂಸು ಝಾನೇಸು।
Ekaggalakkhaṇo samādhi, avikkhepapaccupaṭṭhāno, tassa cattāri ñāṇāni padaṭṭhānaṃ. Yathā vuttaṃ bhagavatā samādhindriyaṃ, bhikkhave, kuhiṃ daṭṭhabbaṃ, catūsu jhānesu.
ಪಜಾನನಲಕ್ಖಣಾ ಪಞ್ಞಾ, ಭೂತತ್ಥಸನ್ತೀರಣಾ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ, ತಸ್ಸ ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಯಥಾ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ 15 ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು।
Pajānanalakkhaṇā paññā, bhūtatthasantīraṇā paccupaṭṭhānā, tassa cattāri ariyasaccāni padaṭṭhānaṃ. Yathā vuttaṃ bhagavatā 16 paññindriyaṃ, bhikkhave, kuhiṃ daṭṭhabbaṃ, catūsu ariyasaccesu.
ಚತ್ತಾರಿ ಚಕ್ಕಾನಿ 17 ಪತಿರೂಪದೇಸವಾಸೋ ಚಕ್ಕಂ, ಸಪ್ಪುರಿಸೂಪನಿಸ್ಸಯೋ ಚಕ್ಕಂ, ಅತ್ತಸಮ್ಮಾಪಣಿಧಾನಂ ಚಕ್ಕಂ, ಪುಬ್ಬೇ ಕತಪುಞ್ಞತಾ ಚಕ್ಕಂ। ತತ್ಥ ಅರಿಯಸನ್ನಿಸ್ಸಯಲಕ್ಖಣೋ ಪತಿರೂಪದೇಸವಾಸೋ, ಸೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೂಪನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅರಿಯಸನ್ನಿಸ್ಸಯಲಕ್ಖಣೋ ಸಪ್ಪುರಿಸ್ಸೂಪನಿಸ್ಸಯೋ, ಸೋ ಅತ್ತಸಮ್ಮಾಪಣಿಧಾನಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಲಕ್ಖಣಂ ಅತ್ತಸಮ್ಮಾಪಣಿಧಾನಂ, ತಂ ಪುಞ್ಞಾನಂ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಕುಸಲಧಮ್ಮೋಪಚಯಲಕ್ಖಣಂ ಪುಞ್ಞಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಪದಟ್ಠಾನಂ।
Cattāri cakkāni 18 patirūpadesavāso cakkaṃ, sappurisūpanissayo cakkaṃ, attasammāpaṇidhānaṃ cakkaṃ, pubbe katapuññatā cakkaṃ. Tattha ariyasannissayalakkhaṇo patirūpadesavāso, so sappurisūpanissayassa padaṭṭhānaṃ. Ariyasannissayalakkhaṇo sappurissūpanissayo, so attasammāpaṇidhānassa padaṭṭhānaṃ. Sammāpaṭipattilakkhaṇaṃ attasammāpaṇidhānaṃ, taṃ puññānaṃ padaṭṭhānaṃ. Kusaladhammopacayalakkhaṇaṃ puññaṃ, taṃ sabbasampattīnaṃ padaṭṭhānaṃ.
ಏಕಾದಸಸೀಲಮೂಲಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಸೀಲವತೋ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಭವತಿ…ಪೇ॰… ಸೋ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಂ ‘‘ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’’ತಿ ಪಜಾನನಾ। ತತ್ಥ ವೇರಮಣಿಲಕ್ಖಣಂ ಸೀಲಂ, ತಂ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ನ ಅತ್ತಾನುವಾದಲಕ್ಖಣೋ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ, ಸೋ ಪಾಮೋಜ್ಜಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅಭಿಪ್ಪಮೋದನಲಕ್ಖಣಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ತಂ ಪೀತಿಯಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅತ್ತಮನಲಕ್ಖಣಾ ಪೀತಿ , ಸಾ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಕಮ್ಮನಿಯಲಕ್ಖಣಾ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ, ಸಾ ಸುಖಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅಬ್ಯಾಪಾದಲಕ್ಖಣಂ ಸುಖಂ, ತಂ ಸಮಾಧಿನೋ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅವಿಕ್ಖೇಪನಲಕ್ಖಣೋ ಸಮಾಧಿ, ಸೋ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅವಿಪರೀತಸನ್ತೀರಣಲಕ್ಖಣಾ ಪಞ್ಞಾ, ಸಾ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ಪದಟ್ಠಾನಂ ಅನಾಲಯನಲಕ್ಖಣಾ ನಿಬ್ಬಿದಾ, ಸಾ ವಿರಾಗಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅಸಂಕಿಲೇಸಲಕ್ಖಣೋ ವಿರಾಗೋ, ಸೋ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪದಟ್ಠಾನಂ। ಅಕುಸಲಧಮ್ಮವಿವೇಕಲಕ್ಖಣಾ ವಿಮುತ್ತಿ, ಸಾ ವಿಮುತ್ತಿನೋ ವೋದಾನಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ।
Ekādasasīlamūlakā dhammā sīlavato avippaṭisāro bhavati…pe… so vimuttiñāṇadassanaṃ ‘‘nāparaṃ itthattāyā’’ti pajānanā. Tattha veramaṇilakkhaṇaṃ sīlaṃ, taṃ avippaṭisārassa padaṭṭhānaṃ. Na attānuvādalakkhaṇo avippaṭisāro, so pāmojjassa padaṭṭhānaṃ. Abhippamodanalakkhaṇaṃ pāmojjaṃ, taṃ pītiyā padaṭṭhānaṃ. Attamanalakkhaṇā pīti , sā passaddhiyā padaṭṭhānaṃ. Kammaniyalakkhaṇā passaddhi, sā sukhassa padaṭṭhānaṃ. Abyāpādalakkhaṇaṃ sukhaṃ, taṃ samādhino padaṭṭhānaṃ. Avikkhepanalakkhaṇo samādhi, so yathābhūtañāṇadassanassa padaṭṭhānaṃ. Aviparītasantīraṇalakkhaṇā paññā, sā nibbidāya padaṭṭhānaṃ anālayanalakkhaṇā nibbidā, sā virāgassa padaṭṭhānaṃ. Asaṃkilesalakkhaṇo virāgo, so vimuttiyā padaṭṭhānaṃ. Akusaladhammavivekalakkhaṇā vimutti, sā vimuttino vodānassa padaṭṭhānaṃ.
೬೮. ಚತಸ್ಸೋ ಅರಿಯಭೂಮಿಯೋ ಚತ್ತಾರಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ। ತತ್ಥ ಯೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ, ಏಸಾ ದಸ್ಸನಭೂಮಿ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಞ್ಚ ಸೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ಇದಂ ತನುಕಾಮರಾಗಸ್ಸ ಪದಟ್ಠಾನಂ ಬ್ಯಾಪಾದಾನಂ। ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಞ್ಚ ಸಣ್ಹಂ ವಿರಜ್ಜತಿ, ಅಯಂ ರಾಗವಿರಾಗಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ। ಅನಾಗಾಮಿಫಲಞ್ಚ ಯಂ ಅವಿಜ್ಜಾವಿರಾಗಾ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅಯಂ ಕತಾಭೂಮಿ। ಅರಹತ್ತಞ್ಚ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನೀತಿ ಕೋ ವಚನತ್ಥೋ, ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಾಮಞ್ಞಂ, ತಸ್ಸೇತಾನಿ ಫಲಾನಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕಿಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞಫಲಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೇ? ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ತಸ್ಸ ತಾನಿ ಫಲಾನೀತಿ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞಫಲಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೇ।
68. Catasso ariyabhūmiyo cattāri sāmaññaphalāni. Tattha yo yathābhūtaṃ pajānāti, esā dassanabhūmi. Sotāpattiphalañca so yathābhūtaṃ pajānitvā nibbindati, idaṃ tanukāmarāgassa padaṭṭhānaṃ byāpādānaṃ. Sakadāgāmiphalañca saṇhaṃ virajjati, ayaṃ rāgavirāgā cetovimutti. Anāgāmiphalañca yaṃ avijjāvirāgā vimuccati, ayaṃ katābhūmi. Arahattañca sāmaññaphalānīti ko vacanattho, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo sāmaññaṃ, tassetāni phalāni sāmaññaphalānīti vuccati. Kissa brahmaññaphalānīti vuccante? Brahmaññaariyo aṭṭhaṅgiko maggo, tassa tāni phalānīti brahmaññaphalānīti vuccante.
ತತ್ಥ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಕಥಂ ಹೋತಿ? ಸಹ ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯಾ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ತೀಣಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀಯನ್ತಿ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ಚ, ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪಹಾನಾ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಹೋತಿ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ಯಾವ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರೋತಿ।
Tattha sotāpanno kathaṃ hoti? Saha saccābhisamayā ariyasāvakassa tīṇi saṃyojanāni pahīyanti sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso ca, imesaṃ tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ pahānā parikkhayā ariyasāvako hoti sotāpanno avinipātadhammo yāva dukkhassantaṃ karoti.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ? ಅಸ್ಸುತವಾ ಬಾಲೋ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಯಾವ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಅಕೋವಿದೋ, ಸೋ ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ ಯಾವ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಾನಂ, ಸೋ ಇಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಖನ್ಧೇಸು ಅತ್ತಗ್ಗಾಹೋ ವಾ ಅತ್ತನಿಯಗ್ಗಾಹೋ ವಾ ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ವಸವತ್ತಿಕೋ 19 ಪಕ್ಖಿತ್ತೋ ಅನುಗ್ಗಹೋ ಅನುಸಯನ್ತೋ ಅಙ್ಗಮಙ್ಗನ್ತಿ ಪರತಿ। ಯಾ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ ಖನ್ತಿ ರುಚಿ ಪೇಕ್ಖನಾ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾಯನಾ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಾ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತೇ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠೀತಿ।
Tattha katamā sakkāyadiṭṭhi? Assutavā bālo puthujjano yāva ariyadhamme akovido, so rūpaṃ attato samanupassati yāva viññāṇasmiṃ attānaṃ, so imesu pañcasu khandhesu attaggāho vā attaniyaggāho vā esohamasmi ekasmiṃ vasavattiko 20 pakkhitto anuggaho anusayanto aṅgamaṅganti parati. Yā tathābhūtassa khanti ruci pekkhanā ākāraparivitakko diṭṭhinijjhāyanā abhippasannā, ayaṃ vuccate sakkāyadiṭṭhīti.
ತತ್ಥ ಪಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಉಚ್ಛೇದಂ ಭಜನ್ತಿ। ಕತಮಾಯೋ ಪಞ್ಚ? ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಯಾವ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಇಮಾಯೋ ಪಞ್ಚ ಉಚ್ಛೇದಂ ಭಜನ್ತಿ, ಅವಸೇಸಾಯೋ ಪನ್ನರಸ ಸಸ್ಸತಂ ಭಜನ್ತಿ। ಇತಿ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಪಹಾನಾ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಪಹೀಯನ್ತಿ। ಪಹಾನಾ ಉಚ್ಛೇದಂ ಸಸ್ಸತಞ್ಚ ನ ಭಜತಿ। ಇತಿ ಉಚ್ಛೇದಸಸ್ಸತಪ್ಪಹಾನಾ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಭವತಿ, ಅಞ್ಞಾ ವಾ ಲೋಕುತ್ತರಾಯ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ। ಕಥಂ ಪನ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ನ ಭವತಿ? ಇಧ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸುತವಾ ಹೋತಿ, ಸಬ್ಬೋ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ಕಾತಬ್ಬೋ, ಯಾವ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇಸು ಕೋವಿದೋ ರೂಪಂ ಅನತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಯಾವ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮಸ್ಸ ಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ನ ಭವತಿ।
Tattha pañca diṭṭhiyo ucchedaṃ bhajanti. Katamāyo pañca? Rūpaṃ attato samanupassati, yāva viññāṇaṃ attato samanupassati, imāyo pañca ucchedaṃ bhajanti, avasesāyo pannarasa sassataṃ bhajanti. Iti sakkāyadiṭṭhipahānā dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni pahīyanti. Pahānā ucchedaṃ sassatañca na bhajati. Iti ucchedasassatappahānā ariyasāvakassa na kiñci diṭṭhigataṃ bhavati, aññā vā lokuttarāya sammādiṭṭhiyā. Kathaṃ pana sakkāyadiṭṭhi na bhavati? Idha ariyasāvako sutavā hoti, sabbo sukkapakkho kātabbo, yāva ariyadhammesu kovido rūpaṃ anattato samanupassati, yāva viññāṇaṃ…pe… evamassa samanupassantassa sakkāyadiṭṭhi na bhavati.
ಕಥಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ನ ಭವತಿ? ಇಧ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಬುದ್ಧೇ ನ ಕಙ್ಖತಿ, ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಭಿಪ್ಪಸೀದತಿ, ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾತಿ ಸಬ್ಬಂ। ಧಮ್ಮೇ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಸಬ್ಬಂ। ಯಾವ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ, ಇಮಿನಾ ದುತಿಯೇನ ಆಕಙ್ಖಿಯೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಸಙ್ಘೇ ನ ಕಙ್ಖತಿ…ಪೇ॰… ಯಾವ ಪೂಜಾ ದೇವಾನಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸಾನಞ್ಚಾತಿ, ಇಮಿನಾ ತತಿಯೇನ ಆಕಙ್ಖಿಯೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ।
Kathaṃ vicikicchā na bhavati? Idha ariyasāvako buddhe na kaṅkhati, na vicikicchati abhippasīdati, itipi so bhagavāti sabbaṃ. Dhamme na kaṅkhati na vicikicchati sabbaṃ. Yāva taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti, iminā dutiyena ākaṅkhiyena dhammena samannāgato hoti. Saṅghe na kaṅkhati…pe… yāva pūjā devānañca manussānañcāti, iminā tatiyena ākaṅkhiyena dhammena samannāgato hoti.
ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾತಿ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ ಅಭಿಪ್ಪಸೀದತಿ। ತಣ್ಹಾ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋತಿ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ। ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ। ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾತಿ ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ ಅಭಿಪ್ಪಸೀದತಿ। ಯಾವ ಬುದ್ಧೇ ವಾ ಧಮ್ಮೇ ವಾ ಸಙ್ಘೇ ವಾ ದುಕ್ಖೇ ವಾ ಸಮುದಯೇ ವಾ ನಿರೋಧೇ ವಾ ಮಗ್ಗೇ ವಾ ಕಙ್ಖಾಯನಾ ವಿಮತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ದ್ವೇಧಾಪಥಾ ಆಸಪ್ಪನಾ 21 ಪರಿಸಪ್ಪನಾ ಅನವಟ್ಠಾನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾಗಮನಂ 22 ಅನೇಕಂಸೋ ಅನೇಕಂಸಿಕತಾ, ತೇ ತಸ್ಸ ಪಹೀನಾ ಭವನ್ತಿ ಪಣುನ್ನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ।
Sabbe saṅkhārā dukkhāti na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati abhippasīdati. Taṇhā dukkhasamudayoti na kaṅkhati na vicikicchati. Taṇhānirodhā dukkhanirodhoti na kaṅkhati na vicikicchati. Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo dukkhanirodhagāminī paṭipadāti na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati abhippasīdati. Yāva buddhe vā dhamme vā saṅghe vā dukkhe vā samudaye vā nirodhe vā magge vā kaṅkhāyanā vimati vicikicchā dvedhāpathā āsappanā 23 parisappanā anavaṭṭhānaṃ adhiṭṭhāgamanaṃ 24 anekaṃso anekaṃsikatā, te tassa pahīnā bhavanti paṇunnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
೬೯. ತತ್ಥ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ದ್ವಿಧಾ – ಸೀಲಸ್ಸ ವಾ ಸುದ್ಧಸ್ಸ ವಾ। ತತ್ಥ ಸೀಲಸ್ಸ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ತಪೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ ತತ್ಥ ಕಪೋತಪಾದಾಹಿ ಅಚ್ಛರಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕೀಳಿಸ್ಸಾಮಿ ರಮಿಸ್ಸಾಮಿ ಪರಿಚರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಯಥಾಭೂತದಸ್ಸನನ್ತಿ ರುಚಿವಿಮುತ್ತಿ ರಾಗೋ ರಾಗಪರಿವತ್ತಕಾ ದಿಟ್ಠಿರೂಪನಾ ಪಸ್ಸನಾ ಅಸನ್ತುಸ್ಸಿತಸ್ಸ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಸುದ್ಧಸ್ಸ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸೀಲಂ ಪರಾಮಸತಿ, ಸೀಲೇನ ಸುಜ್ಝತಿ, ಸೀಲೇನ ನೀಯತಿ, ಸೀಲೇನ ಮುಚ್ಚತಿ, ಸುಖಂ ವೀತಿಕ್ಕಮತಿ, ದುಕ್ಖಂ ವೀತಿಕ್ಕಮತಿ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ ವೀತಿಕ್ಕಮತಿ ಅನುಪಾಪುಣಾತಿ ಉಪರಿಮೇನ। ತದುಭಯಂ ಸೀಲವತಂ ಪರಾಮಸತಿ ತದುಭಯೇನ ಸೀಲವತೇನ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ ನೀಯನ್ತಿ, ಸುಖಂ ವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತಿ, ದುಕ್ಖಂ ವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಸುಖದುಕ್ಖಂ ವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಅನುಪಾಪುಣನ್ತೀತಿ ಅವಿಸುಚಿಕರಂ ಧಮ್ಮಂ ಅವಿಮುತ್ತಿಕರಂ ಧಮ್ಮಂ ವಿಸುಚಿತೋ ವಿಮುತ್ತಿತೋ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಯಾ ತಥಾಭೂತಸ್ಸ ಖನ್ತಿ ರುಚಿ ಮುತ್ತಿ ಪೇಕ್ಖನಾ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾಯನಾ ಪಸ್ಸನಾ, ಅಯಂ ಸುದ್ಧಸ್ಸ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ। ಏತೇ ಉಭೋ ಪರಾಮಾಸಾ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಪಹೀನಾ ಭವನ್ತಿ ಯಾವ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ, ಸೋ ಸೀಲವಾ ಭವತಿ ಅರಿಯಕನ್ತೇಹಿ ಸೀಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಕ್ಖಣ್ಡೇಹಿ ಯಾವ ಉಪಸಮಸಂವತ್ತನಿಕೇಹಿ। ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪಹಾನಾ ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಭವತಿ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ, ಸಬ್ಬಂ।
69. Tattha sīlabbataparāmāso dvidhā – sīlassa vā suddhassa vā. Tattha sīlassa sīlabbataparāmāso imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā tattha kapotapādāhi accharāhi saddhiṃ kīḷissāmi ramissāmi paricarissāmīti. Yathābhūtadassananti rucivimutti rāgo rāgaparivattakā diṭṭhirūpanā passanā asantussitassa sīlabbataparāmāso. Tattha katamo suddhassa sīlabbataparāmāso? Idhekacco sīlaṃ parāmasati, sīlena sujjhati, sīlena nīyati, sīlena muccati, sukhaṃ vītikkamati, dukkhaṃ vītikkamati, sukhadukkhaṃ vītikkamati anupāpuṇāti uparimena. Tadubhayaṃ sīlavataṃ parāmasati tadubhayena sīlavatena sujjhanti muccanti nīyanti, sukhaṃ vītikkamanti, dukkhaṃ vītikkamanti, sukhadukkhaṃ vītikkamanti, anupāpuṇantīti avisucikaraṃ dhammaṃ avimuttikaraṃ dhammaṃ visucito vimuttito paccāgacchantassa yā tathābhūtassa khanti ruci mutti pekkhanā ākāraparivitakko diṭṭhinijjhāyanā passanā, ayaṃ suddhassa sīlabbataparāmāso. Ete ubho parāmāsā ariyasāvakassa pahīnā bhavanti yāva āyatiṃ anuppādadhammā, so sīlavā bhavati ariyakantehi sīlehi samannāgato akkhaṇḍehi yāva upasamasaṃvattanikehi. Imesaṃ tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ pahānā sutavā ariyasāvako bhavati sotāpanno avinipātadhammo, sabbaṃ.
ಸಹಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯಾ, ಇತಿ ಕೋ ವಚನತ್ಥೋ? ಚತ್ತಾರೋ ಅಭಿಸಮಯಾ, ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯೋ ಪಹಾನಾಭಿಸಮಯೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಭಿಸಮಯೋ ಭಾವನಾಭಿಸಮಯೋ।
Sahasaccābhisamayā, iti ko vacanattho? Cattāro abhisamayā, pariññābhisamayo pahānābhisamayo sacchikiriyābhisamayo bhāvanābhisamayo.
ತತ್ಥ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ, ಸಮುದಯಂ ಪಹಾನಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ, ನಿರೋಧಂ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ, ಮಗ್ಗಂ ಭಾವನಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಂ? ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯೋ, ಸಮುದಯಸ್ಸ ಪಹಾನಾಭಿಸಮಯೋ, ನಿರೋಧಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಭಿಸಮಯೋ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಭಿಸಮಯೋ। ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಥಂ ಅಭಿಸಮೇತಿ? ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಂ ಉಪನಿಬನ್ಧೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ದುಕ್ಖತೋ ಪಸ್ಸತಿ। ತತ್ಥ ಯೋ ಉಪನಿಬನ್ಧೋ, ಅಯಂ ಸಮಥೋ। ಯಾ ಪರಿಯೋಗಾಹನಾ, ಅಯಂ ವಿಪಸ್ಸನಾ। ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ದುಕ್ಖಾತಿ ಪಸ್ಸತೋ ಯೋ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇಸು ಆಲಯೋ ನಿಕನ್ತಿ ಉಪಗಮನಂ ಅಜ್ಝೋಸಾನಾ ಇಚ್ಛಾ ಮುಚ್ಛಾ ಪಣಿಧಿ ಪತ್ಥನಾ ಪಹೀಯತಿ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ದುಕ್ಖಂ। ಯೋ ತತ್ಥ ಆಲಯೋ ನಿಕನ್ತಿ ಉಪಗಮನಂ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಇಚ್ಛಾ ಮುಚ್ಛಾ ಪಣಿಧಿ ಪತ್ಥನಾ, ಅಯಂ ಸಮುದಯೋ। ಯಂ ತಸ್ಸ ಪಹಾನಂ, ಸೋ ನಿರೋಧೋ ಸಮಥೋ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ ಮಗ್ಗೋ, ಏವಂ ತೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ಏಕಕಾಲೇ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಏಕಚಿತ್ತೇ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಅಭಿಸಮಯೋ ಭವತಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ‘‘ಸಹಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯಾ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ತೀಣಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀಯನ್ತೀ’’ತಿ।
Tattha ariyasāvako dukkhaṃ pariññābhisamayena abhisameti, samudayaṃ pahānābhisamayena abhisameti, nirodhaṃ sacchikiriyābhisamayena abhisameti, maggaṃ bhāvanābhisamayena abhisameti. Kiṃ kāraṇaṃ? Dukkhassa pariññābhisamayo, samudayassa pahānābhisamayo, nirodhassa sacchikiriyābhisamayo, maggassa bhāvanābhisamayo. Samathavipassanāya kathaṃ abhisameti? Ārammaṇe cittaṃ upanibandhetvā pañcakkhandhe dukkhato passati. Tattha yo upanibandho, ayaṃ samatho. Yā pariyogāhanā, ayaṃ vipassanā. Pañcakkhandhe dukkhāti passato yo pañcakkhandhesu ālayo nikanti upagamanaṃ ajjhosānā icchā mucchā paṇidhi patthanā pahīyati. Tattha pañcakkhandhā dukkhaṃ. Yo tattha ālayo nikanti upagamanaṃ ajjhosānaṃ icchā mucchā paṇidhi patthanā, ayaṃ samudayo. Yaṃ tassa pahānaṃ, so nirodho samatho vipassanā ca maggo, evaṃ tesaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ ekakāle ekakkhaṇe ekacitte apubbaṃ acarimaṃ abhisamayo bhavati. Tenāha bhagavā ‘‘sahasaccābhisamayā ariyasāvakassa tīṇi saṃyojanāni pahīyantī’’ti.
೭೦. ತತ್ಥ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಯುಗನದ್ಧಾ ವತ್ತಮಾನಾ ಏಕಕಾಲೇ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಏಕಚಿತ್ತೇ ಚತ್ತಾರಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕರೋತಿ, ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ, ಯಾವ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವನಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯೋ, ಯಾವ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವನಾಭಿಸಮಯೋ। ಏವಂ ದಿಟ್ಠನ್ತೋ ಯಥಾ ನಾವಾ ಜಲಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀ ಚತ್ತಾರಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕರೋತಿ, ಪಾರಿಮಂ ತೀರಂ ಪಾಪೇತಿ, ಓರಿಮಂ ತೀರಂ ಜಹತಿ, ಭಾರಂ ವಹತಿ, ಸೋತಂ ಛಿನ್ದತಿ; ಏವಮೇವ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಯುಗನದ್ಧಾ ವತ್ತಮಾನಾ ಏಕಕಾಲೇ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಏಕಚಿತ್ತೇ ಚತ್ತಾರಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕರೋತಿ , ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ, ಯಾವ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವನಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ। ಯಥಾ ವಾ ಸೂರಿಯೋ ಉದಯನ್ತೋ ಏಕಕಾಲೇ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಚತ್ತಾರಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕರೋತಿ, ಅನ್ಧಕಾರಂ ವಿಧಮತಿ, ಆಲೋಕಂ ಪಾತುಕರೋತಿ, ರೂಪಂ ನಿದಸ್ಸೀಯತಿ, ಸೀತಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ; ಏವಮೇವ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಯುಗನದ್ಧಾ ವತ್ತಮಾನಾ ಏಕಕಾಲೇ…ಪೇ॰… ಯಥಾ ಪದೀಪೋ ಜಲನ್ತೋ ಏಕಕಾಲೇ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಚತ್ತಾರಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕರೋತಿ, ಅನ್ಧಕಾರಂ ವಿಧಮತಿ, ಆಲೋಕಂ ಪಾತುಕರೋತಿ, ರೂಪಂ ನಿದಸ್ಸೀಯತಿ, ಉಪಾದಾನಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ; ಏವಮೇವ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಯುಗನದ್ಧಾ ವತ್ತಮಾನಾ ಏಕಕಾಲೇ…ಪೇ॰…।
70. Tattha samathavipassanā yuganaddhā vattamānā ekakāle ekakkhaṇe ekacitte cattāri kiccāni karoti, dukkhaṃ pariññābhisamayena abhisameti, yāva maggaṃ bhāvanābhisamayena abhisameti. Kiṃ kāraṇā? Dukkhaṃ pariññābhisamayo, yāva maggaṃ bhāvanābhisamayo. Evaṃ diṭṭhanto yathā nāvā jalaṃ gacchantī cattāri kiccāni karoti, pārimaṃ tīraṃ pāpeti, orimaṃ tīraṃ jahati, bhāraṃ vahati, sotaṃ chindati; evameva samathavipassanā yuganaddhā vattamānā ekakāle ekakkhaṇe ekacitte cattāri kiccāni karoti , dukkhaṃ pariññābhisamayena abhisameti, yāva maggaṃ bhāvanābhisamayena abhisameti. Yathā vā sūriyo udayanto ekakāle apubbaṃ acarimaṃ cattāri kiccāni karoti, andhakāraṃ vidhamati, ālokaṃ pātukaroti, rūpaṃ nidassīyati, sītaṃ pariyādiyati; evameva samathavipassanā yuganaddhā vattamānā ekakāle…pe… yathā padīpo jalanto ekakāle apubbaṃ acarimaṃ cattāri kiccāni karoti, andhakāraṃ vidhamati, ālokaṃ pātukaroti, rūpaṃ nidassīyati, upādānaṃ pariyādiyati; evameva samathavipassanā yuganaddhā vattamānā ekakāle…pe….
ಯದಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಭವತಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಯಾವ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರೋತಿ, ಅಯಂ ದಸ್ಸನಭೂಮಿ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಞ್ಚ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಠಿತೋ ಉತ್ತರಿ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಯುಗನದ್ಧಾ ವತ್ತಮಾನಾ ಕಾಮರಾಗಬ್ಯಾಪಾದಾನಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಪಹಾನಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಹೋತಿ। ಸಕದಾಗಾಮಿ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತತ್ತಾ ಸಕಿದೇವ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರೋತಿ, ಅಯಂ ತನುಭೂಮಿ।
Yadā ariyasāvako sotāpanno bhavati avinipātadhammo niyato yāva dukkhassantaṃ karoti, ayaṃ dassanabhūmi. Sotāpattiphalañca sotāpattiphale ṭhito uttari samathavipassanaṃ bhāvento yuganaddhā vattamānā kāmarāgabyāpādānaṃ yebhuyyena pahānā ariyasāvako hoti. Sakadāgāmi pariniṭṭhitattā sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karoti, ayaṃ tanubhūmi.
ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಞ್ಚ ಯೋ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲೇ ಠಿತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಕಾಮರಾಗಬ್ಯಾಪಾದೇ ಸಾನುಸಯೇ ಅನವಸೇಸಂ ಪಜಹತಿ, ಕಾಮರಾಗಬ್ಯಾಪಾದೇಸು ಅನವಸೇಸಂ ಪಹೀನೇಸು ಪಞ್ಚೋರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಚ, ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪಹಾನಾ 25 ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಹೋತಿ ಅನಾಗಾಮೀ ತತ್ಥ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ತಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ, ಅಯಂ ವೀತರಾಗಭೂಮಿ।
Sakadāgāmiphalañca yo sakadāgāmiphale ṭhito vipassanaṃ bhāvento kāmarāgabyāpāde sānusaye anavasesaṃ pajahati, kāmarāgabyāpādesu anavasesaṃ pahīnesu pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni pahīnāni bhavanti sakkāyadiṭṭhi sīlabbataparāmāso vicikicchā kāmacchando byāpādo ca, imesaṃ pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānā 26 ariyasāvako hoti anāgāmī tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā, ayaṃ vītarāgabhūmi.
ಅನಾಗಾಮಿಫಲಞ್ಚ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಠಿತೋ ಉತ್ತರಿ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಪಞ್ಚ ಉದ್ಧಮ್ಭಾಗಿಯಾನಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಜಹತಿ ರೂಪರಾಗಅರೂಪರಾಗಮಾನಉದ್ಧಚ್ಚಅವಿಜ್ಜಞ್ಚ। ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉದ್ಧಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪಹಾನಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅರಹಾ ಭವತಿ, ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ 27 ವಿಮುತ್ತೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ, ಅಯಂ ಕತಾಭೂಮಿ।
Anāgāmiphalañca anāgāmiphale ṭhito uttari samathavipassanaṃ bhāvento pañca uddhambhāgiyāni saṃyojanāni pajahati rūparāgaarūparāgamānauddhaccaavijjañca. Imesaṃ pañcannaṃ uddhambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānā ariyasāvako arahā bhavati, khīṇāsavo vusitavā sammadaññā 28 vimutto parikkhīṇabhavasaṃyojano anuppattasadattho, ayaṃ katābhūmi.
ಅರಹನ್ತೋವ ಅಯಂ ಸೋಪಾದಿಸೇಸಾ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತು। ತಸ್ಸ ಆಯುಕ್ಖಯಾ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾಪರೋಧಾ ಇದಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಅಞ್ಞಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಯೋ ಇಮಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ವೂಪಸಮೋ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಅಪಾತುಭಾವೋ, ಅಯಂ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತು। ಇಮಾ ದ್ವೇ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯೋ। ಇತಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ। ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯೋ ವುತ್ತೋ, ಕಿಲೇಸವವತ್ಥಾನಂ ವುತ್ತಂ, ಪಹಾನಂ ವುತ್ತಂ, ಭೂಮಿಯೋ ವುತ್ತಾ, ಫಲಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ, ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯೋ ವುತ್ತಾ। ಏವಮಿಮೇಸು ವುತ್ತೇಸು ಸಬ್ಬಬೋಧಿ ವುತ್ತಾ ಭವತಿ। ಏತ್ಥ ಯೋಗೋ ಕರಣೀಯೋ।
Arahantova ayaṃ sopādisesā nibbānadhātu. Tassa āyukkhayā jīvitindriyāparodhā idañca dukkhaṃ nirujjhati, aññañca dukkhaṃ na uppajjati. Yo imassa dukkhassa nirodho vūpasamo, aññassa ca apātubhāvo, ayaṃ anupādisesā nibbānadhātu. Imā dve nibbānadhātuyo. Iti saccāni vuttāni. Saccābhisamayo vutto, kilesavavatthānaṃ vuttaṃ, pahānaṃ vuttaṃ, bhūmiyo vuttā, phalāni vuttāni, nibbānadhātuyo vuttā. Evamimesu vuttesu sabbabodhi vuttā bhavati. Ettha yogo karaṇīyo.
೭೧. ತತ್ಥ ಕತಮಾಯೋ ನವ ಅನುಪುಬ್ಬಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ? ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ ಚತಸ್ಸೋ ಚ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ಚ। ತತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ ಕತಮಾನಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, 29 ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹೀತಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಕಾತಬ್ಬಾನಿ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ? ವಿರಾಗಿನೋ ವತ ವತ್ತಬ್ಬೋ, ಯಾವ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಇಮಾಯೋ ನವ ಅನುಪುಬ್ಬಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ।
71. Tattha katamāyo nava anupubbasamāpattiyo? Cattāri jhānāni catasso ca arūpasamāpattiyo nirodhasamāpatti ca. Tattha cattāri jhānāni katamāni? Idha, bhikkhave, 30 bhikkhu vivicceva kāmehīti vitthārena kātabbāni. Tattha katamā cattāro arūpasamāpattiyo? Virāgino vata vattabbo, yāva nirodhasamāpatti vitthārena kātabbā. Imāyo nava anupubbasamāpattiyo.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ? ಪಞ್ಚಙ್ಗವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ? ಪಞ್ಚಹಿ ನೀವರಣೇಹಿ। ತತ್ಥ ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾನಿ? ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋತಿ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ? ಯೋ ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ಛನ್ದರಾಗೋ ಪೇಮಂ ನಿಕನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಇಚ್ಛಾ ಮುಚ್ಛಾ ಪತ್ಥನಾ ಅಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ಅನುಸಯೋ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ, ಅಯಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಬ್ಯಾಪಾದನೀವರಣಂ? ಯೋ ಸತ್ತೇಸು ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಚ ಆಘಾತೋ…ಪೇ॰… ಯಥಾ ದೋಸೇ ತಥಾ ನಿಓಟ್ಠಾನಾ, ಅಯಂ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ನೀವರಣಂ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಮಿದ್ಧಂ? ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಜಳತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಗರುತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಕಮ್ಮನೀಯತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪೋ ನಿದ್ದಾಯನಾ ಪಚಲಿಕತಾ ಪಚಲಾಯನಾ ಪಚಲಾಯನಂ, ಇದಂ ಮಿದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಥಿನಂ 31? ಯಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಥಿನತಾ ಜಳತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಗರುತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಅಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿ, ಇದಂ ಥಿನಂ। ಇತಿ ಇದಞ್ಚ ಥಿನಂ ಪುರಿಮಕಞ್ಚ ಮಿದ್ಧಂ ತದುಭಯಂ ಥಿನಮಿದ್ಧನೀವರಣನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ? ಯೋ ಅವೂಪಸಮೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ, ಇದಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ? ಯೋ ಚೇತಸೋ ವಿಲೇಖೋ ಅಲಞ್ಚನಾ ವಿಲಞ್ಚನಾ ಹದಯಲೇಖೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ, ಇದಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ। ಇತಿ ಇದಞ್ಚ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪುರಿಮಕಞ್ಚ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ತದುಭಯಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚನೀವರಣನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನೀವರಣಂ? ಯೋ ಬುದ್ಧೇ ವಾ ಧಮ್ಮೇ ವಾ ಸಙ್ಘೇ ವಾ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ। ಅಪಿ ಚ ಖೋ ಪನ ಪಞ್ಚ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯೋ ಸಮನನ್ತರಾಯಿಕಾ ದೇಸನ್ತರಾಯಿಕಾ ಸಮಾಪತ್ತನ್ತರಾಯಿಕಾ ಮಗ್ಗನ್ತರಾಯಿಕಾ ಸಗ್ಗನ್ತರಾಯಿಕಾ, ಇಮಾಯೋ ಪಞ್ಚ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯೋ । ಇಧ ಪನ ಸಮಾಪತ್ತನ್ತರಾಯಿಕಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾ।
Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Pañcaṅgavippayuttaṃ pañcaṅgasamannāgataṃ. Katamehi pañcahi aṅgehi vippayuttaṃ? Pañcahi nīvaraṇehi. Tattha katamāni pañca nīvaraṇāni? Kāmacchandoti vitthāretabbo. Tattha katamo kāmacchando? Yo pañcasu kāmaguṇesu chandarāgo pemaṃ nikanti ajjhosānaṃ icchā mucchā patthanā apariccāgo anusayo pariyuṭṭhānaṃ, ayaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ. Tattha katamaṃ byāpādanīvaraṇaṃ? Yo sattesu saṅkhāresu ca āghāto…pe… yathā dose tathā nioṭṭhānā, ayaṃ byāpādo nīvaraṇaṃ. Tattha katamaṃ middhaṃ? Yā cittassa jaḷatā cittassa garuttaṃ cittassa akammanīyatā cittassa nikkhepo niddāyanā pacalikatā pacalāyanā pacalāyanaṃ, idaṃ middhaṃ. Tattha katamaṃ thinaṃ 32? Yā kāyassa thinatā jaḷatā kāyassa garuttā kāyassa appassaddhi, idaṃ thinaṃ. Iti idañca thinaṃ purimakañca middhaṃ tadubhayaṃ thinamiddhanīvaraṇanti vuccati. Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yo avūpasamo cittassa, idaṃ uddhaccaṃ. Tattha katamaṃ kukkuccaṃ? Yo cetaso vilekho alañcanā vilañcanā hadayalekho vippaṭisāro, idaṃ kukkuccaṃ. Iti idañca kukkuccaṃ purimakañca uddhaccaṃ tadubhayaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇanti vuccati. Tattha katamaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ? Yo buddhe vā dhamme vā saṅghe vā…pe… ayaṃ vicikicchā. Api ca kho pana pañca vicikicchāyo samanantarāyikā desantarāyikā samāpattantarāyikā maggantarāyikā saggantarāyikā, imāyo pañca vicikicchāyo . Idha pana samāpattantarāyikā vicikicchā adhippetā. Ime pañca nīvaraṇā.
ತತ್ಥ ನೀವರಣಾನೀತಿ ಕೋ ವಚನತ್ಥೋ, ಕುತೋ ನಿವಾರಯನ್ತೀತಿ? ಸಬ್ಬತೋ ಕುಸಲಪಕ್ಖಿಕಾ ನಿವಾರಯನ್ತಿ। ಕಥಂ 33 ನಿವಾರಯನ್ತಿ? ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಅಸುಭತೋ ನಿವಾರಯತಿ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಮೇತ್ತಾಯ 34 ನಿವಾರಯತಿ, ಥಿನಂ ಪಸ್ಸದ್ಧಿತೋ ನಿವಾರಯತಿ, ಮಿದ್ಧಂ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭತೋ ನಿವಾರಯತಿ, ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಸಮಥತೋ ನಿವಾರಯತಿ, ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರತೋ ನಿವಾರಯತಿ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಪಞ್ಞಾತೋ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದತೋ ನಿವಾರಯತಿ।
Tattha nīvaraṇānīti ko vacanattho, kuto nivārayantīti? Sabbato kusalapakkhikā nivārayanti. Kathaṃ 35 nivārayanti? Kāmacchando asubhato nivārayati, byāpādo mettāya 36 nivārayati, thinaṃ passaddhito nivārayati, middhaṃ vīriyārambhato nivārayati, uddhaccaṃ samathato nivārayati, kukkuccaṃ avippaṭisārato nivārayati, vicikicchā paññāto paṭiccasamuppādato nivārayati.
ಅಪರೋ ಪರಿಯಾಯೋ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಅಲೋಭತೋ ಕುಸಲಮೂಲತೋ ನಿವಾರಯತಿ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಅದೋಸತೋ ನಿವಾರಯತಿ, ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಸಮಾಧಿತೋ ನಿವಾರಯತಿ, ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಹಿ ನಿವಾರಯತಿ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಅಮೋಹತೋ ಕುಸಲಮೂಲತೋ ನಿವಾರಯತಿ।
Aparo pariyāyo. Kāmacchando alobhato kusalamūlato nivārayati, byāpādo adosato nivārayati, thinamiddhaṃ samādhito nivārayati, uddhaccakukkuccaṃ satipaṭṭhānehi nivārayati, vicikicchā amohato kusalamūlato nivārayati.
ಅಪರೋ ಪರಿಯಾಯೋ। ತಯೋ ವಿಹಾರಾ ದಿಬ್ಬವಿಹಾರೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೋ ಅರಿಯವಿಹಾರೋ। ದಿಬ್ಬವಿಹಾರೋ ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ, ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೋ ಚತ್ತಾರಿ ಅಪ್ಪಮಾಣಾನಿ, ಅರಿಯವಿಹಾರೋ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ। ತತ್ಥ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಞ್ಚ ದಿಬ್ಬವಿಹಾರಂ ನಿವಾರಯತಿ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಂ ನಿವಾರಯತಿ, ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಚ ಅರಿಯವಿಹಾರಂ ನಿವಾರಯತಿ।
Aparo pariyāyo. Tayo vihārā dibbavihāro brahmavihāro ariyavihāro. Dibbavihāro cattāri jhānāni, brahmavihāro cattāri appamāṇāni, ariyavihāro sattatiṃsa bodhipakkhiyā dhammā. Tattha kāmacchando uddhaccaṃ kukkuccañca dibbavihāraṃ nivārayati, byāpādo brahmavihāraṃ nivārayati, thinamiddhaṃ vicikicchā ca ariyavihāraṃ nivārayati.
ಅಪರೋ ಪರಿಯಾಯೋ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಞ್ಚ ಸಮಥಂ ನಿವಾರಯನ್ತಿ, ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಂ ನಿವಾರಯನ್ತಿ, ಅತೋ ನೀವರಣನ್ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೇ। ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ।
Aparo pariyāyo. Kāmacchando byāpādo uddhaccakukkuccañca samathaṃ nivārayanti, thinamiddhaṃ vicikicchā ca vipassanaṃ nivārayanti, ato nīvaraṇanti vuccante. Imehi pañcahi aṅgehi vippayuttaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ.
ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ? ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರೇಹಿ ಪೀತಿಯಾ ಸುಖೇನ ಚ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಯ ಚ। ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ಉಪ್ಪಾದಪಟಿಲಾಭಸಮನ್ನಾಗಮೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಪಟಿಲದ್ಧನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಅಙ್ಗಾನಿ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಿಹರತೀತಿ, ತೇನ ವುಚ್ಚತೇ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತೀತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ವಿಹಾರೇನ।
Katamehi pañcahi aṅgehi sampayuttaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Vitakkavicārehi pītiyā sukhena ca cittekaggatāya ca. Imesaṃ pañcannaṃ aṅgānaṃ uppādapaṭilābhasamannāgamo sacchikiriyaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ paṭiladdhanti vuccati. Imāni pañca aṅgāni uppādetvā viharatīti, tena vuccate paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti dibbena vihārena.
ತತ್ಥ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಪೀತಿಸುಖೇನ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಯ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನೇನ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಙ್ಗಾನಿ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತೀತಿ।
Tattha dutiyaṃ jhānaṃ caturaṅgasamannāgataṃ pītisukhena cittekaggatāya ajjhattaṃ sampasādanena imāni cattāri aṅgāni uppādetvā sampādetvā viharati, tena vuccati dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti.
ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಸತಿಯಾ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇ ಸುಖೇನ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾಯ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗಾನಿ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತೀತಿ।
Tattha pañcaṅgasamannāgataṃ tatiyaṃ jhānaṃ satiyā sampajaññe sukhena cittekaggatāya upekkhāya imāni pañcaṅgāni uppādetvā sampādetvā viharati, tena vuccati tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti.
ತತ್ಥ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಚತುರಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ಚ, ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ। ಇತಿ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ಪಟಿಲಾಭೋ ಸಮನ್ನಾಗಮೋ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಪಟಿಲದ್ಧನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ವಿಹಾರೇನ ವಿಹರತೀತಿ।
Tattha catutthaṃ jhānaṃ caturaṅgasamannāgataṃ upekkhāya satipārisuddhiyā adukkhamasukhāya vedanāya cittekaggatā ca, imehi catūhaṅgehi samannāgataṃ catutthaṃ jhānaṃ. Iti imesaṃ catunnaṃ aṅgānaṃ uppādo paṭilābho samannāgamo sacchikiriyā catutthaṃ jhānaṃ paṭiladdhanti vuccati. Imāni cattāri jhānāni uppādetvā sampādetvā upasampajja viharati, tena vuccati dibbena vihārena viharatīti.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅನಿಚ್ಚಟ್ಠೋ? ಪೀಳನಟ್ಠೋ ಅನಿಚ್ಚಟ್ಠೋ ಪಭಙ್ಗಟ್ಠೋ ಸಮ್ಪಾಪನಟ್ಠೋ ವಿವೇಕಟ್ಠೋ ಅನಿಚ್ಚಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅನಿಚ್ಚಟ್ಠೋ।
Tattha katamo aniccaṭṭho? Pīḷanaṭṭho aniccaṭṭho pabhaṅgaṭṭho sampāpanaṭṭho vivekaṭṭho aniccaṭṭho, ayaṃ aniccaṭṭho.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ದುಕ್ಖಟ್ಠೋ? ಪೀಳನಟ್ಠೋ ದುಕ್ಖಟ್ಠೋ ಸಮ್ಪೀಳನಟ್ಠೋ ಸಂವೇಗಟ್ಠೋ ಬ್ಯಾಧಿನಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ದುಕ್ಖಟ್ಠೋ।
Tattha katamo dukkhaṭṭho? Pīḷanaṭṭho dukkhaṭṭho sampīḷanaṭṭho saṃvegaṭṭho byādhinaṭṭho, ayaṃ dukkhaṭṭho.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಸುಞ್ಞಟ್ಠೋ? ಅನುಪಲಿತ್ತೋ ಸುಞ್ಞಟ್ಠೋ, ಅಸಮ್ಭಾಜನಟ್ಠೋ ಗತಪಟ್ಠೋ 37 ವಿವಟ್ಟಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಸುಞ್ಞಟ್ಠೋ।
Tattha katamo suññaṭṭho? Anupalitto suññaṭṭho, asambhājanaṭṭho gatapaṭṭho 38 vivaṭṭaṭṭho, ayaṃ suññaṭṭho.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅನತ್ತಟ್ಠೋ? ಅನಿಸ್ಸರಿಯಟ್ಠೋ ಅನತ್ತಟ್ಠೋ, ಅವಸವತ್ತನಟ್ಠೋ, ಅಕಾಮಕಾರಿಟ್ಠೋ ಪರಿವಿದಟ್ಠೋ, ಅಯಂ ಅನತ್ತಟ್ಠೋತಿ।
Tattha katamo anattaṭṭho? Anissariyaṭṭho anattaṭṭho, avasavattanaṭṭho, akāmakāriṭṭho parividaṭṭho, ayaṃ anattaṭṭhoti.
ಸುತ್ತತ್ಥಸಮುಚ್ಚಯೋ ನಾಮ ಸಂವತ್ತಿಸನ್ತಿಕಾ ಪೇಟಕಭೂಮಿ ಸಮತ್ತಾ।
Suttatthasamuccayo nāma saṃvattisantikā peṭakabhūmi samattā.
Footnotes:
