| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပေဋကောပဒေသပာဠိ • Peṭakopadesapāḷi |
၈. သုတ္တဝေဘင္ဂိယံ
8. Suttavebhaṅgiyaṃ
၁၁၈. ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာယ စ ဘဝတဏ္ဟာယ စ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ တဏ္ဟာသံယောဇနာနံ သတ္တာနံ ပုဗ္ဗကောဋိ န ပညာယတိ။ တတ္ထ ယေ သတ္တာ တဏ္ဟာသံယောဇနာ, တေ အဇ္ဈောသာနဗဟုလာ မန္ဒဝိပသ္သကာ။ ယေ ပန ဥသ္သန္နဒိဋ္ဌိကာ သတ္တာ, တေ ဝိပသ္သနာဗဟုလာ မန္ဒဇ္ဈောသာနာ။
118. Pubbā koṭi na paññāyati avijjāya ca bhavataṇhāya ca. Tattha avijjānīvaraṇānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sattānaṃ pubbakoṭi na paññāyati. Tattha ye sattā taṇhāsaṃyojanā, te ajjhosānabahulā mandavipassakā. Ye pana ussannadiṭṭhikā sattā, te vipassanābahulā mandajjhosānā.
တတ္ထ တဏ္ဟာစရိတာ သတ္တာ သတ္တသညာဘိနိဝိဋ္ဌာ အနုပ္ပာဒဝယဒသ္သိနော။ တေ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု အတ္တာနံ သမနုပသ္သန္တိ ‘‘ရူပဝန္တံ ဝာ အတ္တာနံ, အတ္တနိ ဝာ ရူပံ, ရူပသ္မိံ ဝာ အတ္တာန’’န္တိ။ ဧဝံ ပဉ္စက္ခန္ဓာ။ အညေဟိ ခန္ဓေဟိ အတ္တာနံ သမနုပသ္သန္တိ တသ္သ ဥသ္သန္နဒိဋ္ဌိကာ သတ္တာ ဝိပသ္သမာနာ ခန္ဓေ ဥဇုံ အတ္တတော သမနုပသ္သန္တိ။ တေ ရူပံ အတ္တကော သမနုပသ္သန္တိ။ ယံ ရူပံ, သော အတ္တာ။ ယော အဟံ, တံ ရူပံ။ သော ရူပဝိနာသံ ပသ္သတိ, အယံ ဥစ္ဆေဒဝာဒီ ။ ဣတိ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ပဌမာဘိနိပာတာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယော ပဉ္စ ဥစ္ဆေဒံ ဘဇန္တိ ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ။ ဧကမေကမ္ဟိ ခန္ဓေ တီဟိ ပဒေဟိ ပစ္ဆိမကေဟိ သသ္သတံ ဘဇတိ ‘‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’’န္တိ။ ဣတော ဗဟိဒ္ဓာတေ ပဗ္ဗဇိတာ တဏ္ဟာစရိတာ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ တေန ယေ စ နိသ္သန္ဒေန ဒိဋ္ဌိစရိတာ အတ္တကိလမထာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ တေန ယေဝ ဒိဋ္ဌိသုခေန ဧတ္တာဝတာ ဗာဟိရကော ပယောဂော။
Tattha taṇhācaritā sattā sattasaññābhiniviṭṭhā anuppādavayadassino. Te pañcasu khandhesu attānaṃ samanupassanti ‘‘rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attāna’’nti. Evaṃ pañcakkhandhā. Aññehi khandhehi attānaṃ samanupassanti tassa ussannadiṭṭhikā sattā vipassamānā khandhe ujuṃ attato samanupassanti. Te rūpaṃ attako samanupassanti. Yaṃ rūpaṃ, so attā. Yo ahaṃ, taṃ rūpaṃ. So rūpavināsaṃ passati, ayaṃ ucchedavādī . Iti pañcannaṃ khandhānaṃ paṭhamābhinipātā sakkāyadiṭṭhiyo pañca ucchedaṃ bhajanti ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti. Ekamekamhi khandhe tīhi padehi pacchimakehi sassataṃ bhajati ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti. Ito bahiddhāte pabbajitā taṇhācaritā kāmasukhallikānuyogamanuyuttā viharanti. Tena ye ca nissandena diṭṭhicaritā attakilamathānuyogamanuyuttā viharanti. Tena yeva diṭṭhisukhena ettāvatā bāhirako payogo.
တတ္ထ ဒိဋ္ဌိစရိတာ သတ္တာ ယေ အရိယဓမ္မဝိနယံ ဩတရန္တိ, တေ ဓမ္မာနုသာရိနော ဟောန္တိ။ ယေ တဏ္ဟာစရိတာ သတ္တာ အရိယံ ဓမ္မဝိနယံ ဩတရန္တိ, တေ သဒ္ဓာနုသာရိနော ဟောန္တိ။
Tattha diṭṭhicaritā sattā ye ariyadhammavinayaṃ otaranti, te dhammānusārino honti. Ye taṇhācaritā sattā ariyaṃ dhammavinayaṃ otaranti, te saddhānusārino honti.
တတ္ထ ယေ ဒိဋ္ဌိစရိတာ သတ္တာ, တေ ကာမေသု ဒောသဒိဋ္ဌီ, န စ ယေ ကာမေသု အနုသယာ သမူဟတာ, တေ အတ္တကိလမထာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ တေသံ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ အညော ဝာ သာဝကော ကာမေဟိ နတ္ထိ အတ္ထောတိ တေ စ ပုဗ္ဗေယေဝ ကာမေဟိ အနတ္ထိကာ ဣတိ ကာမေ အပ္ပကသိရေန ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တိ။ တေ စေတသိကေန ဒုက္ခေန အနဇ္ဈောသိတာ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘သုခာ ပဋိပဒာ’’တိ ။ ယေ ပန တဏ္ဟာစရိတာ သတ္တာ, တေ ကာမေသု အဇ္ဈောသိတာ, တေသံ သတ္ထာ ဝာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ အညတရော ဝာ ဘိက္ခု ကာမေဟိ နတ္ထိ အတ္ထောတိ, တေ ပိယရူပံ ဒုက္ခေန ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဒုက္ခာ ပဋိပဒာ’’တိ။ ဣတိ ဣမေ သဗ္ဗသတ္တာ ဒ္ဝီသု ပဋိပဒာသု သမောသရဏံ ဂစ္ဆန္တိ ဒုက္ခာယဉ္စ သုခာယဉ္စ။
Tattha ye diṭṭhicaritā sattā, te kāmesu dosadiṭṭhī, na ca ye kāmesu anusayā samūhatā, te attakilamathānuyogamanuyuttā viharanti. Tesaṃ satthā dhammaṃ deseti. Añño vā sāvako kāmehi natthi atthoti te ca pubbeyeva kāmehi anatthikā iti kāme appakasirena paṭinissajjanti. Te cetasikena dukkhena anajjhositā. Tena vuccati ‘‘sukhā paṭipadā’’ti . Ye pana taṇhācaritā sattā, te kāmesu ajjhositā, tesaṃ satthā vā dhammaṃ deseti. Aññataro vā bhikkhu kāmehi natthi atthoti, te piyarūpaṃ dukkhena paṭinissajjanti. Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā’’ti. Iti ime sabbasattā dvīsu paṭipadāsu samosaraṇaṃ gacchanti dukkhāyañca sukhāyañca.
တတ္ထ ယေ ဒိဋ္ဌိစရိတာ သတ္တာ, တေ ဒ္ဝိဓာ မုဒိန္ဒ္ရိယာ စ တိက္ခိန္ဒ္ရိယာ စ။ တတ္ထ ယေ ဒိဋ္ဌိစရိတာ သတ္တာ တိက္ခိန္ဒ္ရိယာ သုခေန ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တိ, ခိပ္ပဉ္စ အဘိသမေန္တိ, တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ခိပ္ပာဘိညာ သုခာ ပဋိပဒာ’’တိ။ တတ္ထ ယေ ဒိဋ္ဌိစရိတာ သတ္တာ မုဒိန္ဒ္ရိယာ ပဌမံ တိက္ခိန္ဒ္ရိယံ ဥပာဒာယ ဒန္ဓတရံ အဘိသမေန္တိ, တေ သုခေန ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တိ, ဒန္ဓဉ္စ အဘိသမေန္တိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘သုခာ ပဋိပဒာ ဒန္ဓာဘိညာ’’တိ။ တတ္ထ တဏ္ဟာစရိတာ သတ္တာ ဒ္ဝိဓာ တိက္ခိန္ဒ္ရိယာ စ မုဒိန္ဒ္ရိယာ စ။ တတ္ထ ယေ တဏ္ဟာစရိတာ သတ္တာ တိက္ခိန္ဒ္ရိယာ ဒုက္ခေန ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တိ, ခိပ္ပဉ္စ အဘိသမေန္တိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဒုက္ခာ ပဋိပဒာ ခိပ္ပာဘိညာ’’တိ။ တတ္ထ ယေ တဏ္ဟာစရိတာ သတ္တာ မုဒိန္ဒ္ရိယာ ပဌမံ တိက္ခိန္ဒ္ရိယံ ဥပာဒာယ ဒန္ဓတရံ အဘိသမေန္တိ, တေ ဒုက္ခေန ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တိ, ဒန္ဓဉ္စ အဘိသမေန္တိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဒုက္ခာ ပဋိပဒာ ဒန္ဓာဘိညာ’’တိ။ ဣမာ စတသ္သော ပဋိပဒာယော အပဉ္စမာ အဆဋ္ဌာ။ ယေ ဟိ ကေစိ နိဗ္ဗုတာ နိဗ္ဗာယိသ္သန္တိ ဝာ ဣမာဟိ စတူဟိ ပဋိပဒာဟိ အနညာဟိ အယံ ပဋိပဒာစတုက္ကေန ကိလေသေ နိဒ္ဒိသတိ။ ယာ စတုက္ကမဂ္ဂေန အရိယဓမ္မေသု နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ, အယံ ဝုစ္စတိ သီဟဝိက္ကီဠိတော နာမ နယော။
Tattha ye diṭṭhicaritā sattā, te dvidhā mudindriyā ca tikkhindriyā ca. Tattha ye diṭṭhicaritā sattā tikkhindriyā sukhena paṭinissajjanti, khippañca abhisamenti, tena vuccati ‘‘khippābhiññā sukhā paṭipadā’’ti. Tattha ye diṭṭhicaritā sattā mudindriyā paṭhamaṃ tikkhindriyaṃ upādāya dandhataraṃ abhisamenti, te sukhena paṭinissajjanti, dandhañca abhisamenti. Tena vuccati ‘‘sukhā paṭipadā dandhābhiññā’’ti. Tattha taṇhācaritā sattā dvidhā tikkhindriyā ca mudindriyā ca. Tattha ye taṇhācaritā sattā tikkhindriyā dukkhena paṭinissajjanti, khippañca abhisamenti. Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā khippābhiññā’’ti. Tattha ye taṇhācaritā sattā mudindriyā paṭhamaṃ tikkhindriyaṃ upādāya dandhataraṃ abhisamenti, te dukkhena paṭinissajjanti, dandhañca abhisamenti. Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā dandhābhiññā’’ti. Imā catasso paṭipadāyo apañcamā achaṭṭhā. Ye hi keci nibbutā nibbāyissanti vā imāhi catūhi paṭipadāhi anaññāhi ayaṃ paṭipadācatukkena kilese niddisati. Yā catukkamaggena ariyadhammesu niddisitabbā, ayaṃ vuccati sīhavikkīḷito nāma nayo.
၁၁၉. တတ္ရိမေ စတ္တာရော အာဟာရာ။ စတ္တာရော ဝိပလ္လာသာ ဥပာဒာနာ ယောဂာ ဂန္ထာ အာသဝာ ဩဃာ သလ္လာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော အဂတိဂမနာတိ, ဧဝံ ဣမာနိ သဗ္ဗာနိ ဒသ ပဒာနိ။ အယံ သုတ္တသ္သ သံသန္ဒနာ။
119. Tatrime cattāro āhārā. Cattāro vipallāsā upādānā yogā ganthā āsavā oghā sallā viññāṇaṭṭhitiyo agatigamanāti, evaṃ imāni sabbāni dasa padāni. Ayaṃ suttassa saṃsandanā.
စတ္တာရော အာဟာရာ။ တတ္ထ ယော စ ကဗဠီကာရော အာဟာရော ယော စ ဖသ္သော အာဟာရော, ဣမေ တဏ္ဟာစရိတေန ပဟာတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ယော စ မနောသဉ္စေတနာဟာရော ယော စ ဝိညာဏာဟာရော, ဣမေ ဒိဋ္ဌိစရိတေန ပဟာတဗ္ဗာ။
Cattāro āhārā. Tattha yo ca kabaḷīkāro āhāro yo ca phasso āhāro, ime taṇhācaritena pahātabbā. Tattha yo ca manosañcetanāhāro yo ca viññāṇāhāro, ime diṭṭhicaritena pahātabbā.
ပဌမော အာဟာရော ပဌမော ဝိပလ္လာသော, ဒုတိယော အာဟာရော ဒုတိယော ဝိပလ္လာသော, တတိယော အာဟာရော တတိယော ဝိပလ္လာသော, စတုတ္ထော အာဟာရော စတုတ္ထော ဝိပလ္လာသော။ ဣမေ စတ္တာရော ဝိပလ္လာသာ အပဉ္စမာ အဆဋ္ဌာ။ ဣဒဉ္စ ပမာဏာ စတ္တာရော အာဟာရာ။
Paṭhamo āhāro paṭhamo vipallāso, dutiyo āhāro dutiyo vipallāso, tatiyo āhāro tatiyo vipallāso, catuttho āhāro catuttho vipallāso. Ime cattāro vipallāsā apañcamā achaṭṭhā. Idañca pamāṇā cattāro āhārā.
တတ္ထ ပဌမေ ဝိပလ္လာသေ ဌိတော ကာမေ ဥပာဒိယတိ, ဣဒံ ကာမုပာဒာနံ။ ဒုတိယေ ဝိပလ္လာသေ ဌိတော အနာဂတံ ဘဝံ ဥပာဒိယတိ, ဣဒံ သီလဗ္ဗတုပာဒာနံ။ တတိယေ ဝိပလ္လာသေ ဌိတော ဝိပရီတော ဒိဋ္ဌိံ ဥပာဒိယတိ, ဣဒံ ဒိဋ္ဌုပာဒာနံ။ စတုတ္ထေ ဝိပလ္လာသေ ဌိတော ခန္ဓေ အတ္တတော ဥပာဒိယတိ, ဣဒံ အတ္တဝာဒုပာဒာနံ။
Tattha paṭhame vipallāse ṭhito kāme upādiyati, idaṃ kāmupādānaṃ. Dutiye vipallāse ṭhito anāgataṃ bhavaṃ upādiyati, idaṃ sīlabbatupādānaṃ. Tatiye vipallāse ṭhito viparīto diṭṭhiṃ upādiyati, idaṃ diṭṭhupādānaṃ. Catutthe vipallāse ṭhito khandhe attato upādiyati, idaṃ attavādupādānaṃ.
တတ္ထ ကာမုပာဒာနေ ဌိတော ကာမေ အဘိဇ္ဈာယတိ ဂန္ထတိ, အယံ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော။ သီလဗ္ဗတုပာဒာနေ ဌိတော ဗ္ယာပာဒံ ဂန္ထတိ, အယံ ဗ္ယာပာဒကာယဂန္ထော။ ဒိဋ္ဌုပာဒာနေ ဌိတော ပရာမာသံ ဂန္ထတိ, အယံ ပရာမာသကာယဂန္ထော။ အတ္တဝာဒုပာဒာနေ ဌိတော ပပဉ္စန္တော ဂန္ထတိ, အယံ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော ကာယဂန္ထော။
Tattha kāmupādāne ṭhito kāme abhijjhāyati ganthati, ayaṃ abhijjhākāyagantho. Sīlabbatupādāne ṭhito byāpādaṃ ganthati, ayaṃ byāpādakāyagantho. Diṭṭhupādāne ṭhito parāmāsaṃ ganthati, ayaṃ parāmāsakāyagantho. Attavādupādāne ṭhito papañcanto ganthati, ayaṃ idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
တသ္သ ဂန္ထိတာ ကိလေသာ အာသဝန္တိ။ ကိဉ္စိ ပန ဝုစ္စတိ ဝိပ္ပဋိသာရော။ ယေ ဝိပ္ပဋိသာရာ 1 တေ အနုသယာ။ တတ္ထ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထေန ကာမာသဝော, ဗ္ယာပာဒကာယဂန္ထေန ဘဝာသဝော, ပရာမာသကာယဂန္ထေန ဒိဋ္ဌာသဝော, ဣဒံ သစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထေန အဝိဇ္ဇာသဝော။
Tassa ganthitā kilesā āsavanti. Kiñci pana vuccati vippaṭisāro. Ye vippaṭisārā 2 te anusayā. Tattha abhijjhākāyaganthena kāmāsavo, byāpādakāyaganthena bhavāsavo, parāmāsakāyaganthena diṭṭhāsavo, idaṃ saccābhinivesakāyaganthena avijjāsavo.
တေ စတ္တာရော အာသဝာ ဝေပုလ္လဘာဝံ ဂတာ ဩဃာ ဟောန္တိ, တေန ဝုစ္စန္တိ ‘‘ဩဃာ’’တိ။ တတ္ထ ကာမာသဝော ကာမောဃော, ဘဝာသဝော ဘဝောဃော, အဝိဇ္ဇာသဝော အဝိဇ္ဇောဃော, ဒိဋ္ဌာသဝော ဒိဋ္ဌောဃော။
Te cattāro āsavā vepullabhāvaṃ gatā oghā honti, tena vuccanti ‘‘oghā’’ti. Tattha kāmāsavo kāmogho, bhavāsavo bhavogho, avijjāsavo avijjogho, diṭṭhāsavo diṭṭhogho.
တေ စတ္တာရော ဩဃာ အာသယမနုပဝိဋ္ဌာ အနုသယသဟဂတာ ဝုစ္စန္တိ။ သလ္လာတိ ဟဒယမာဟစ္စ တိဋ္ဌန္တာ။ တတ္ထ ကာမောဃော ရာဂသလ္လံ, ဘဝောဃော ဒောသသလ္လံ, အဝိဇ္ဇောဃော မောဟသလ္လံ, ဒိဋ္ဌောဃော ဒိဋ္ဌိသလ္လံ။
Te cattāro oghā āsayamanupaviṭṭhā anusayasahagatā vuccanti. Sallāti hadayamāhacca tiṭṭhantā. Tattha kāmogho rāgasallaṃ, bhavogho dosasallaṃ, avijjogho mohasallaṃ, diṭṭhogho diṭṭhisallaṃ.
ဣမေဟိ စတူဟိ သလ္လေဟိ ပရိယာဒိန္နံ ဝိညာဏံ စတူသု ဓမ္မေသု တိဋ္ဌတိ ရူပေ ဝေဒနာယ သညာယ သင္ခာရေသု။ ဣမာ စတသ္သော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော။ တတ္ထ ရာဂသလ္လေန နန္ဒူပသေစနံ ရူပူပဂံ ဝိညာဏံ တိဋ္ဌတိ။ ဒောသသလ္လေန ဝေဒနူပဂံ မောဟသလ္လေန သညူပဂံ ဒိဋ္ဌိသလ္လေန နန္ဒူပသေစနံ သင္ခာရူပဂံ ဝိညာဏံ တိဋ္ဌတိ။
Imehi catūhi sallehi pariyādinnaṃ viññāṇaṃ catūsu dhammesu tiṭṭhati rūpe vedanāya saññāya saṅkhāresu. Imā catasso viññāṇaṭṭhitiyo. Tattha rāgasallena nandūpasecanaṃ rūpūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati. Dosasallena vedanūpagaṃ mohasallena saññūpagaṃ diṭṭhisallena nandūpasecanaṃ saṅkhārūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati.
စတူဟိ ဝိညာဏဋ္ဌိတီဟိ စတုဗ္ဗိဓံ အဂတိံ ဂစ္ဆန္တိ ဆန္ဒာ ဒောသာ ဘယာ မောဟာ။ ရာဂေန ဆန္ဒာ အဂတိံ ဂစ္ဆတိ, ဒောသေန ဒောသာ အဂတိံ ဂစ္ဆတိ, မောဟေန မောဟာ အဂတိံ ဂစ္ဆတိ, ဒိဋ္ဌိယာ ဘယာ အဂတိံ ဂစ္ဆတိ။ ဣတိ ဣဒဉ္စ ကမ္မံ ဣမေ စ ကိလေသာ။ အယံ သံသာရသ္သ ဟေတု။
Catūhi viññāṇaṭṭhitīhi catubbidhaṃ agatiṃ gacchanti chandā dosā bhayā mohā. Rāgena chandā agatiṃ gacchati, dosena dosā agatiṃ gacchati, mohena mohā agatiṃ gacchati, diṭṭhiyā bhayā agatiṃ gacchati. Iti idañca kammaṃ ime ca kilesā. Ayaṃ saṃsārassa hetu.
၁၂၀. တတ္ထိမာ စတသ္သော ဒိသာ ကဗဠီကာရာဟာရော ‘‘အသုဘေ သုဘ’’န္တိ ဝိပလ္လာသော ကာမုပာဒာနံ ကာမယောဂော အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထော ကာမာသဝော ကာမောဃော ရာဂသလ္လံ ရူပူပဂာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ ဆန္ဒာ အဂတိဂမနံ။ အယံ ပဌမာ ဒိသာ။
120. Tatthimā catasso disā kabaḷīkārāhāro ‘‘asubhe subha’’nti vipallāso kāmupādānaṃ kāmayogo abhijjhākāyagantho kāmāsavo kāmogho rāgasallaṃ rūpūpagā viññāṇaṭṭhiti chandā agatigamanaṃ. Ayaṃ paṭhamā disā.
ဖသ္သော အာဟာရော ‘‘ဒုက္ခေ သုခ’’န္တိ ဝိပလ္လာသော သီလဗ္ဗတုပာဒာနံ ဘဝယောဂောဗ္ယာပာဒော ကာယဂန္ထော ဘဝာသဝော ဘဝောဃော ဒောသသလ္လံ ဝေဒနူပဂာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ ဒောသာ အဂတိဂမနံ, အယံ ဒုတိယာ ဒိသာ။
Phasso āhāro ‘‘dukkhe sukha’’nti vipallāso sīlabbatupādānaṃ bhavayogobyāpādo kāyagantho bhavāsavo bhavogho dosasallaṃ vedanūpagā viññāṇaṭṭhiti dosā agatigamanaṃ, ayaṃ dutiyā disā.
မနောသဉ္စေတနာဟာရော ‘‘အနတ္တနိ အတ္တာ’’တိ ဝိပလ္လာသော ဒိဋ္ဌုပာဒာနံ ဒိဋ္ဌိယောဂော ပရာမာသကာယဂန္ထော ဒိဋ္ဌာသဝော ဒိဋ္ဌောဃော ဒိဋ္ဌိသလ္လံ သညူပဂာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ ဘယာ အဂတိဂမနံ။ အယံ တတိယာ ဒိသာ။
Manosañcetanāhāro ‘‘anattani attā’’ti vipallāso diṭṭhupādānaṃ diṭṭhiyogo parāmāsakāyagantho diṭṭhāsavo diṭṭhogho diṭṭhisallaṃ saññūpagā viññāṇaṭṭhiti bhayā agatigamanaṃ. Ayaṃ tatiyā disā.
ဝိညာဏာဟာရော ‘‘အနိစ္စေ နိစ္စ’’န္တိ ဝိပလ္လာသော အတ္တဝာဒုပာဒာနံ အဝိဇ္ဇာယောဂော ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော ကာယဂန္ထော အဝိဇ္ဇာသဝော အဝိဇ္ဇောဃော မောဟသလ္လံ သင္ခာရူပဂာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ မောဟာ အဂတိဂမနံ, အယံ စတုတ္ထီ ဒိသာ။ ဣတိ ဣမေသံ ဒသန္နံ သုတ္တာနံ ပဌမေန ပဒေန ပဌမာယ ဒိသာယ အာလောကနံ။ အယံ ဝုစ္စတိ ဒိသာလောကနာ။
Viññāṇāhāro ‘‘anicce nicca’’nti vipallāso attavādupādānaṃ avijjāyogo idaṃsaccābhiniveso kāyagantho avijjāsavo avijjogho mohasallaṃ saṅkhārūpagā viññāṇaṭṭhiti mohā agatigamanaṃ, ayaṃ catutthī disā. Iti imesaṃ dasannaṃ suttānaṃ paṭhamena padena paṭhamāya disāya ālokanaṃ. Ayaṃ vuccati disālokanā.
စတူဟိ ဝိပလ္လာသေဟိ အကုသလပက္ခေ ဒိသာဝိလောကနာ ကိလေသံ သံယောဇေတ္ဝာ အယံ အကုသလပက္ခေ ဒိသာဝိလောကနာယ ဘူမိ ပဉ္စန္နံ ဒသန္နံ သုတ္တာနံ ယာနိ ပဌမာနိ ပဒာနိ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ကော အတ္ထော? ဧကော အတ္ထော, ဗ္ယဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ ဧဝံ ဒုတိယာ ဧဝံ တတိယာ ဧဝံ စတုတ္ထီ။ အယံ ပဌမာ သံသန္ဒနာ။
Catūhi vipallāsehi akusalapakkhe disāvilokanā kilesaṃ saṃyojetvā ayaṃ akusalapakkhe disāvilokanāya bhūmi pañcannaṃ dasannaṃ suttānaṃ yāni paṭhamāni padāni imesaṃ dhammānaṃ ko attho? Eko attho, byañjanameva nānaṃ. Evaṃ dutiyā evaṃ tatiyā evaṃ catutthī. Ayaṃ paṭhamā saṃsandanā.
ဣမိနာ ပေယ္ယာလေန သဗ္ဗေ ကိလေသာ စတူသု ပဒေသု ပက္ခိပိတဗ္ဗာ။ တတော ကုသလပက္ခေ စတသ္သော ပဋိပဒာ စတ္တာရိ ဈာနာနိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော ဝိဟာရာ ဒိဗ္ဗော ဗ္ရဟ္မာ အရိယော အာနေဉ္ဇော စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ စတ္တာရော အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတဓမ္မာ စတ္တာရော အဓိဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမာဓယော ဆန္ဒသမာဓိ ဝီရိယသမာဓိ စိတ္တသမာဓိ ဝီမံသာသမာဓိ။ စတ္တာရော ဓမ္မာ သုခဘာဂိယာ နာညတ္ရ ဗောဇ္ဈင္ဂာ နာညတ္ရ တပသာ နာညတိန္ဒ္ရိယသံဝရာ နာညတ္ရ သဗ္ဗနိသ္သဂ္ဂာ စတ္တာရိ အပ္ပမာဏာနိ။
Iminā peyyālena sabbe kilesā catūsu padesu pakkhipitabbā. Tato kusalapakkhe catasso paṭipadā cattāri jhānāni cattāro satipaṭṭhānā cattāro vihārā dibbo brahmā ariyo āneñjo cattāro sammappadhānā cattāro acchariyā abbhutadhammā cattāro adhiṭṭhānā cattāro samādhayo chandasamādhi vīriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhi. Cattāro dhammā sukhabhāgiyā nāññatra bojjhaṅgā nāññatra tapasā nāññatindriyasaṃvarā nāññatra sabbanissaggā cattāri appamāṇāni.
တတ္ထ ဒုက္ခာ ပဋိပဒာ ဒန္ဓာဘိညာ ဘာဝိယမာနာ ဗဟုလီကရိယမာနာ ပဌမံ ဈာနံ ပရိပူရေတိ, ပဌမံ ဈာနံ ပရိပုဏ္ဏံ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ ပရိပူရေတိ , ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ ပရိပုဏ္ဏံ ပဌမံ ဝိဟာရံ ပရိပူရေတိ, ပဌမော ဝိဟာရော ပရိပုဏ္ဏော ပဌမံ သမ္မပ္ပဓာနံ ပရိပူရေတိ, ပဌမံ သမ္မပ္ပဓာနံ ပရိပုဏ္ဏံ ပဌမံ အစ္ဆရိယံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ပရိပူရေတိ, ပဌမော အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော ပရိပုဏ္ဏော ပဌမံ အဓိဋ္ဌာနံ ပရိပူရေတိ, ပဌမံ အဓိဋ္ဌာနံ ပရိပုဏ္ဏံ ဆန္ဒသမာဓိံ ပရိပူရေတိ, ဆန္ဒသမာဓိ ပရိပုဏ္ဏော ဣန္ဒ္ရိယသံဝရံ ပရိပူရေတိ, ဣန္ဒ္ရိယသံဝရော ပရိပုဏ္ဏော ပဌမံ မေတ္တာအပ္ပမာဏံ ပရိပူရေတိ။ ဧဝံ ယာဝ သဗ္ဗနိသ္သဂ္ဂော စတုတ္ထံ အပ္ပမာဏံ ပရိပူရေတိ။
Tattha dukkhā paṭipadā dandhābhiññā bhāviyamānā bahulīkariyamānā paṭhamaṃ jhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ jhānaṃ paripuṇṇaṃ paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ paripūreti , paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ paṭhamaṃ vihāraṃ paripūreti, paṭhamo vihāro paripuṇṇo paṭhamaṃ sammappadhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ sammappadhānaṃ paripuṇṇaṃ paṭhamaṃ acchariyaṃ abbhutadhammaṃ paripūreti, paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo paripuṇṇo paṭhamaṃ adhiṭṭhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ adhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ chandasamādhiṃ paripūreti, chandasamādhi paripuṇṇo indriyasaṃvaraṃ paripūreti, indriyasaṃvaro paripuṇṇo paṭhamaṃ mettāappamāṇaṃ paripūreti. Evaṃ yāva sabbanissaggo catutthaṃ appamāṇaṃ paripūreti.
တတ္ထ ပဌမာ စ ပဋိပဒာ ပဌမဉ္စ ဈာနံ ပဌမဉ္စ သတိပဋ္ဌာနံ ပဌမော စ ဝိဟာရော ပဌမဉ္စ သမ္မပ္ပဓာနံ ပဌမော စ အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော သစ္စာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဆန္ဒသမာဓိ စ ဣန္ဒ္ရိယသံဝရော စ မေတ္တာ စ အပ္ပမာဏံ။ အယံ ပဌမာ ဒိသာ။
Tattha paṭhamā ca paṭipadā paṭhamañca jhānaṃ paṭhamañca satipaṭṭhānaṃ paṭhamo ca vihāro paṭhamañca sammappadhānaṃ paṭhamo ca acchariyo abbhuto dhammo saccādhiṭṭhānañca chandasamādhi ca indriyasaṃvaro ca mettā ca appamāṇaṃ. Ayaṃ paṭhamā disā.
ဒုက္ခာ စ 3 ပဋိပဒာ ခိပ္ပာဘိညာ ဒုတိယံ ဈာနံ ဒုတိယဉ္စ သတိပဋ္ဌာနံ ဒုတိယော စ ဝိဟာရော ဒုတိယဉ္စ သမ္မပ္ပဓာနံ ဒုတိယော စ အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော စာဂာဓိဋ္ဌာနံ စိတ္တသမာဓိ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ကရုဏာ စ အပ္ပမာဏံ, အယံ ဒုတိယာ ဒိသာ။
Dukkhā ca 4 paṭipadā khippābhiññā dutiyaṃ jhānaṃ dutiyañca satipaṭṭhānaṃ dutiyo ca vihāro dutiyañca sammappadhānaṃ dutiyo ca acchariyo abbhuto dhammo cāgādhiṭṭhānaṃ cittasamādhi cattāro iddhipādā karuṇā ca appamāṇaṃ, ayaṃ dutiyā disā.
သုခာ စ 5 ပဋိပဒာ ဒန္ဓာဘိညာ တတိယဉ္စ ဈာနံ တတိယဉ္စ သတိပဋ္ဌာနံ တတိယော စ ဝိဟာရော တတိယဉ္စ သမ္မပ္ပဓာနံ တတိယော စ အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော ပညာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဝီရိယသမာဓိ စ ဗောဇ္ဈင္ဂာ စ မုဒိတာ စ အပ္ပမာဏံ။ အယံ တတိယာ ဒိသာ။
Sukhā ca 6 paṭipadā dandhābhiññā tatiyañca jhānaṃ tatiyañca satipaṭṭhānaṃ tatiyo ca vihāro tatiyañca sammappadhānaṃ tatiyo ca acchariyo abbhuto dhammo paññādhiṭṭhānañca vīriyasamādhi ca bojjhaṅgā ca muditā ca appamāṇaṃ. Ayaṃ tatiyā disā.
သုခာ စ 7 ပဋိပဒာ ခိပ္ပာဘိညာ စတုတ္ထံ ဈာနံ စတုတ္ထဉ္စ သတိပဋ္ဌာနံ စတုတ္ထော စ ဝိဟာရော စတုတ္ထဉ္စ သမ္မပ္ပဓာနံ စတုတ္ထော စ အစ္ဆရိယော အဗ္ဘုတော ဓမ္မော ဥပသမာဓိဋ္ဌာနဉ္စ ဝီမံသာသမာဓိ စ သဗ္ဗနိသ္သဂ္ဂော စ ဥပေက္ခာ အပ္ပမာဏဉ္စ။ အယံ စတုတ္ထီ ဒိသာ။ ဣမာသံ စတသ္သန္နံ ဒိသာနံ အာလောကနာ။ အယံ ဝုစ္စတိ ဒိသာလောကနော နာမ နယော။
Sukhā ca 8 paṭipadā khippābhiññā catutthaṃ jhānaṃ catutthañca satipaṭṭhānaṃ catuttho ca vihāro catutthañca sammappadhānaṃ catuttho ca acchariyo abbhuto dhammo upasamādhiṭṭhānañca vīmaṃsāsamādhi ca sabbanissaggo ca upekkhā appamāṇañca. Ayaṃ catutthī disā. Imāsaṃ catassannaṃ disānaṃ ālokanā. Ayaṃ vuccati disālokano nāma nayo.
တတ္ထာယံ ယောဇနာ။ စတ္တာရော စ အာဟာရာ စတသ္သော စ ပဋိပဒာ, စတ္တာရော စ ဝိပလ္လာသာ စတ္တာရော စ သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရိ စ ဥပာဒာနာနိ စတ္တာရိ စ ဈာနာနိ စတ္တာရော စ ယောဂာ ဝိဟာရာ စ, ဂန္ထာ စ သမ္မပ္ပဓာနာ စ, အာသဝာ စ အစ္ဆရိယာ အဗ္ဘုတဓမ္မာ စ, ဩဃာ စ အဓိဋ္ဌာနာနိ စ, သလ္လာ စ သမာဓယော, ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော စတ္တာရော စ သုခဘာဂိယာ ဓမ္မာ, စတ္တာရိ စ အဂတိဂမနာနိ စတ္တာရိ စ အပ္ပမာဏာနိ ဣတိ ကုသလာကုသလာနံ ပဋိပက္ခဝသေန ယောဇနာ, အယံ ဝုစ္စတိ ဒိသာလောကနော နယော။
Tatthāyaṃ yojanā. Cattāro ca āhārā catasso ca paṭipadā, cattāro ca vipallāsā cattāro ca satipaṭṭhānā, cattāri ca upādānāni cattāri ca jhānāni cattāro ca yogā vihārā ca, ganthā ca sammappadhānā ca, āsavā ca acchariyā abbhutadhammā ca, oghā ca adhiṭṭhānāni ca, sallā ca samādhayo, viññāṇaṭṭhitiyo cattāro ca sukhabhāgiyā dhammā, cattāri ca agatigamanāni cattāri ca appamāṇāni iti kusalākusalānaṃ paṭipakkhavasena yojanā, ayaṃ vuccati disālokano nayo.
တသ္သ စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ ပရိယောသာနံ, ယော စ ဓမ္မော ကုသလာကုသလနိဒ္ဒေသေ ပဌမော ဒိသာနိဒ္ဒေသော, ဣမသ္သ သောတာပတ္တိဖလံ ပရိယောသာနံ ဒုတိယံ သကဒာဂာမိဖလံ, တတိယံ အနာဂာမိဖလံ, စတုတ္ထံ အရဟတ္တဖလံ။
Tassa cattāri sāmaññaphalāni pariyosānaṃ, yo ca dhammo kusalākusalaniddese paṭhamo disāniddeso, imassa sotāpattiphalaṃ pariyosānaṃ dutiyaṃ sakadāgāmiphalaṃ, tatiyaṃ anāgāmiphalaṃ, catutthaṃ arahattaphalaṃ.
တတ္ထ ကတမော တိပုက္ခလော နယော? ယေ စ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒာယ ဒန္ဓာဘိညာယ ခိပ္ပာဘိညာယ စ နိယ္ယန္တိ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ, ယေ စ သုခာယ ပဋိပဒာယ ဒန္ဓာဘိညာယ ခိပ္ပာဘိညာယ စ နိယ္ယန္တိ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ။
Tattha katamo tipukkhalo nayo? Ye ca dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya khippābhiññāya ca niyyanti dve puggalā, ye ca sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya khippābhiññāya ca niyyanti dve puggalā.
ဣမေသံ စတုန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ ယော ပုဂ္ဂလော သုခာယ ပဋိပဒာယ ဒန္ဓာဘိညာယ နိယ္ယာတိ, ယော စ ပုဂ္ဂလော ဒုက္ခာယ ပဋိပဒာယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယ္ယာတိ။ ဣမေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဘဝန္တိ။ တတ္ထ ယော သုခာယ ပဋိပဒာယ ခိပ္ပာဘိညာယ နိယ္ယာတိ , အယံ ဥဂ္ဃဋိတညူ။ ယော ပစ္ဆိမော ပုဂ္ဂလော သာဓာရဏော, အယံ ဝိပဉ္စိတညူ။ ယော ပုဂ္ဂလော ဒန္ဓာဘိညာယ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒာယ နိယ္ယာတိ, အယံ နေယ္ယော။ ဣမေ စတ္တာရော ဘဝိတ္ဝာ တီဏိ ဟောန္တိ, တတ္ထ ဥဂ္ဃဋိတညုသ္သ သမထပုဗ္ဗင္ဂမာ ဝိပသ္သနာ, နေယ္ယသ္သ ဝိပသ္သနာပုဗ္ဗင္ဂမော သမထော, ဝိပဉ္စိတညုသ္သ သမထဝိပသ္သနာ ယုဂနဒ္ဓာ။ ဥဂ္ဃဋိတညုသ္သ မုဒုကာ ဒေသနာ, နေယ္ယသ္သ တိက္ခာ ဒေသနာ, ဝိပဉ္စိတညုသ္သ တိက္ခမုဒုကာ ဒေသနာ။
Imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ yo puggalo sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti, yo ca puggalo dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti. Ime dve puggalā bhavanti. Tattha yo sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti , ayaṃ ugghaṭitaññū. Yo pacchimo puggalo sādhāraṇo, ayaṃ vipañcitaññū. Yo puggalo dandhābhiññāya dukkhāya paṭipadāya niyyāti, ayaṃ neyyo. Ime cattāro bhavitvā tīṇi honti, tattha ugghaṭitaññussa samathapubbaṅgamā vipassanā, neyyassa vipassanāpubbaṅgamo samatho, vipañcitaññussa samathavipassanā yuganaddhā. Ugghaṭitaññussa mudukā desanā, neyyassa tikkhā desanā, vipañcitaññussa tikkhamudukā desanā.
ဥဂ္ဃဋိတညုသ္သ အဓိပညာသိက္ခာ, နေယ္ယသ္သ အဓိစိတ္တသိက္ခာ, ဝိပဉ္စိတညုသ္သ အဓိသီလသိက္ခာ။ ဣတိ ဣမေသံ ပုဂ္ဂလာနံ စတူဟိ ပဋိပဒာဟိ နိယ္ယာနံ။
Ugghaṭitaññussa adhipaññāsikkhā, neyyassa adhicittasikkhā, vipañcitaññussa adhisīlasikkhā. Iti imesaṃ puggalānaṃ catūhi paṭipadāhi niyyānaṃ.
တတ္ထ အယံ သံကိလေသော, တီဏိ အကုသလမူလာနိ တယော ဖသ္သာ တိသ္သော ဝေဒနာ တယော ဥပဝိစာရာ တယော သံကိလေသာ တယော ဝိတက္ကာ တယော ပရိဠာဟာ တီဏိ သင္ခတလက္ခဏာနိ တိသ္သော ဒုက္ခတာတိ။
Tattha ayaṃ saṃkileso, tīṇi akusalamūlāni tayo phassā tisso vedanā tayo upavicārā tayo saṃkilesā tayo vitakkā tayo pariḷāhā tīṇi saṅkhatalakkhaṇāni tisso dukkhatāti.
တီဏိ အကုသလမူလာနီတိ လောဘော အကုသလမူလံ, ဒောသော အကုသလမူလံ, မောဟော အကုသလမူလံ။ တယော ဖသ္သာတိ သုခဝေဒနီယော ဖသ္သော, ဒုက္ခဝေဒနီယော ဖသ္သော, အဒုက္ခမသုခဝေဒနီယော ဖသ္သော။ တိသ္သော ဝေဒနာတိ သုခာ ဝေဒနာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ။ တယော ဥပဝိစာရာတိ သောမနသ္သောပဝိစာရော ဒောမနသ္သောပဝိစာရော ဥပေက္ခောပဝိစာရော။ တယော သံကိလေသာတိ ရာဂော ဒောသော မောဟော။ တယော ဝိတက္ကာတိ ကာမဝိတက္ကော ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော ဝိဟိံသာဝိတက္ကော။ တယော ပရိဠာဟာတိ ရာဂဇော ဒောသဇော မောဟဇော။ တီဏိ သင္ခတလက္ခဏာနီတိ ဥပ္ပာဒော ဌိတိ ဝယော။ တိသ္သော ဒုက္ခတာတိ ဒုက္ခဒုက္ခတာ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာ သင္ခတဒုက္ခတာ။
Tīṇi akusalamūlānīti lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ. Tayo phassāti sukhavedanīyo phasso, dukkhavedanīyo phasso, adukkhamasukhavedanīyo phasso. Tisso vedanāti sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Tayo upavicārāti somanassopavicāro domanassopavicāro upekkhopavicāro. Tayo saṃkilesāti rāgo doso moho. Tayo vitakkāti kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko. Tayo pariḷāhāti rāgajo dosajo mohajo. Tīṇi saṅkhatalakkhaṇānīti uppādo ṭhiti vayo. Tisso dukkhatāti dukkhadukkhatā vipariṇāmadukkhatā saṅkhatadukkhatā.
တတ္ထ လောဘော အကုသလမူလံ ကုတော သမုဋ္ဌိတံ? တိဝိဓံ အာရမ္မဏံ မနာပိကံ အမနာပိကံ ဥပေက္ခာဌာနိယဉ္စ။ တတ္ထ မနာပိကေန အာရမ္မဏေန လောဘော အကုသလမူလံ သမုဋ္ဌဟတိ။ ဣတိ မနာပိကာ အာရမ္မဏာ သုခဝေဒနီယော ဖသ္သော, သုခဝေဒနီယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ သုခဝေဒနာ, သုခဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ သောမနသ္သူပဝိစာရော, သောမနသ္သူပဝိစာရံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ရာဂော, ရာဂံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ကာမဝိတက္ကော, ကာမဝိတက္ကံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ရာဂဇော ပရိဠာဟော ရာဂဇံ ပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဥပ္ပာဒော သင္ခတလက္ခဏော, ဥပ္ပာဒံ သင္ခတလက္ခဏံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာ။
Tattha lobho akusalamūlaṃ kuto samuṭṭhitaṃ? Tividhaṃ ārammaṇaṃ manāpikaṃ amanāpikaṃ upekkhāṭhāniyañca. Tattha manāpikena ārammaṇena lobho akusalamūlaṃ samuṭṭhahati. Iti manāpikā ārammaṇā sukhavedanīyo phasso, sukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjate sukhavedanā, sukhavedanaṃ paṭicca uppajjate somanassūpavicāro, somanassūpavicāraṃ paṭicca uppajjate rāgo, rāgaṃ paṭicca uppajjate kāmavitakko, kāmavitakkaṃ paṭicca uppajjate rāgajo pariḷāho rāgajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjate uppādo saṅkhatalakkhaṇo, uppādaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjate vipariṇāmadukkhatā.
ဒောသော အကုသလမူလံ ကုတော သမုဋ္ဌိတံ? အမနာပိကေန အာရမ္မဏေန ဒောသော အကုသလမူလံ သမုဋ္ဌိတံ။ ဣတိ အမနာပိကာ အာရမ္မဏာ ဒုက္ခဝေဒနီယော ဖသ္သော, ဒုက္ခဝေဒနီယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဒုက္ခဝေဒနာ, ဒုက္ခဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဒောမနသ္သူပဝိစာရော, ဒောမနသ္သူပဝိစာရံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဒောသော, ဒောသံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော, ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဒောသဇော ပရိဠာဟော, ဒောသဇံ ပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဌိတသ္သ အညထတ္တံ သင္ခတလက္ခဏံ, ဌိတသ္သ အညထတ္တံ သင္ခတလက္ခဏံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဒုက္ခဒုက္ခတာ ဝေဒနာ။
Doso akusalamūlaṃ kuto samuṭṭhitaṃ? Amanāpikena ārammaṇena doso akusalamūlaṃ samuṭṭhitaṃ. Iti amanāpikā ārammaṇā dukkhavedanīyo phasso, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjate dukkhavedanā, dukkhavedanaṃ paṭicca uppajjate domanassūpavicāro, domanassūpavicāraṃ paṭicca uppajjate doso, dosaṃ paṭicca uppajjate byāpādavitakko, byāpādavitakkaṃ paṭicca uppajjate dosajo pariḷāho, dosajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjate ṭhitassa aññathattaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ, ṭhitassa aññathattaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjate dukkhadukkhatā vedanā.
မောဟော အကုသလမူလံ ကုတော သမုဋ္ဌိတံ? ဥပေက္ခာဌာနိယေန အာရမ္မဏေန မောဟော အကုသလမူလံ သမုဋ္ဌိတံ။ ဣတိ ဥပေက္ခာဌာနိယာ အာရမ္မဏာ အဒုက္ခမသုခဝေဒနီယော ဖသ္သော, အဒုက္ခမသုခဝေဒနီယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခဝေဒနံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဥပေက္ခူပဝိစာရော, ဥပေက္ခူပဝိစာရံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ မောဟော, မောဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော, ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ မောဟဇော ပရိဠာဟော, မောဟဇံ ပရိဠာဟံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ ဝယော သင္ခတလက္ခဏံ, ဝယံ သင္ခတလက္ခဏံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတေ သင္ခတဒုက္ခတာ, ဣတိ အယံ တိဏ္ဏံ ကိလေသာနံ နိဒ္ဒေသော, အယံ ဝုစ္စတေ ကုသလပက္ခေ တိပုက္ခလော နယော။
Moho akusalamūlaṃ kuto samuṭṭhitaṃ? Upekkhāṭhāniyena ārammaṇena moho akusalamūlaṃ samuṭṭhitaṃ. Iti upekkhāṭhāniyā ārammaṇā adukkhamasukhavedanīyo phasso, adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjate adukkhamasukhā vedanā, adukkhamasukhavedanaṃ paṭicca uppajjate upekkhūpavicāro, upekkhūpavicāraṃ paṭicca uppajjate moho, mohaṃ paṭicca uppajjate vihiṃsāvitakko, vihiṃsāvitakkaṃ paṭicca uppajjate mohajo pariḷāho, mohajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjate vayo saṅkhatalakkhaṇaṃ, vayaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjate saṅkhatadukkhatā, iti ayaṃ tiṇṇaṃ kilesānaṃ niddeso, ayaṃ vuccate kusalapakkhe tipukkhalo nayo.
ဣတိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ န စတုတ္ထာနိ န ပဉ္စမာနိ, တယော ဖသ္သာတိ တိသ္သော ဝေဒနာ ယာဝ သင္ခတဒုက္ခတာတိ, ယော ကောစိ အကုသလပက္ခော, သဗ္ဗော သော တီသု အကုသလမူလေသု သမောသရတိ။
Iti tīṇi akusalamūlāni na catutthāni na pañcamāni, tayo phassāti tisso vedanā yāva saṅkhatadukkhatāti, yo koci akusalapakkho, sabbo so tīsu akusalamūlesu samosarati.
တတ္ထ ကတမော ကုသလပက္ခော? တီဏိ ကုသလမူလာနိ, တိသ္သော ပညာ သုတမယီ ပညာ စိန္တာမယီ ပညာ ဘာဝနာမယီ ပညာ။ တယော သမာဓီ သဝိတက္ကသဝိစာရော။ပေ.။ တိသ္သော သိက္ခာ အဓိသီလသိက္ခာ။ပေ.။ သိက္ခာ။ တီဏိ နိမိတ္တာနိ သမထနိမိတ္တံ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ဥပေက္ခာနိမိတ္တံ။ တယော ဝိတက္ကာ နေက္ခမ္မဝိတက္ကော။ပေ.။ အဝိဟိံသာဝိတက္ကော။ တီဏိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယန္တိ ဝိတ္ထာရော။ တယော ဥပဝိစာရာ နေက္ခမ္မူပဝိစာရော အဗ္ယာပာဒူပဝိစာရော အဝိဟိံသူပဝိစာရော။ တိသ္သော ဧသနာ ကာမေသနာ ဘဝေသနာ ဗ္ရဟ္မစရိယေသနာ။ တယော ခန္ဓာ သီလက္ခန္ဓော သမာဓိက္ခန္ဓော ပညာက္ခန္ဓော။
Tattha katamo kusalapakkho? Tīṇi kusalamūlāni, tisso paññā sutamayī paññā cintāmayī paññā bhāvanāmayī paññā. Tayo samādhī savitakkasavicāro…pe… tisso sikkhā adhisīlasikkhā…pe… sikkhā. Tīṇi nimittāni samathanimittaṃ paggahanimittaṃ upekkhānimittaṃ. Tayo vitakkā nekkhammavitakko…pe… avihiṃsāvitakko. Tīṇi indriyāni anaññātaññassāmītindriyanti vitthāro. Tayo upavicārā nekkhammūpavicāro abyāpādūpavicāro avihiṃsūpavicāro. Tisso esanā kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā. Tayo khandhā sīlakkhandho samādhikkhandho paññākkhandho.
တတ္ထ ယံ အလောဘော ကုသလမူလံ, တံ သုတမယိပညံ ပရိပူရေတိ, သုတမယီ ပညာ ပရိပုဏ္ဏာ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ သမာဓိံ ပရိပူရေတိ, သဝိတက္ကော သဝိစာရော သမာဓိ ပရိပုဏ္ဏော အဓိစိတ္တသိက္ခံ ပရိပူရေတိ, အဓိစိတ္တသိက္ခာ ပရိပုဏ္ဏာ သမထနိမိတ္တံ ပရိပူရေတိ, သမထနိမိတ္တံ ပရိပုဏ္ဏံ နေက္ခမ္မဝိတက္ကံ ပရိပူရေတိ, နေက္ခမ္မဝိတက္ကော ပရိပုဏ္ဏော အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယံ ပရိပူရေတိ, အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယံ ပရိပုဏ္ဏံ နေက္ခမ္မူပဝိစာရံ ပရိပူရေတိ, နေက္ခမ္မူပဝိစာရော ပရိပုဏ္ဏော ကာမေသနံ ပဇဟတိ, ကာမေသနပ္ပဟာနံ သမာဓိက္ခန္ဓံ ပရိပူရေတိ။
Tattha yaṃ alobho kusalamūlaṃ, taṃ sutamayipaññaṃ paripūreti, sutamayī paññā paripuṇṇā savitakkaṃ savicāraṃ samādhiṃ paripūreti, savitakko savicāro samādhi paripuṇṇo adhicittasikkhaṃ paripūreti, adhicittasikkhā paripuṇṇā samathanimittaṃ paripūreti, samathanimittaṃ paripuṇṇaṃ nekkhammavitakkaṃ paripūreti, nekkhammavitakko paripuṇṇo anaññātaññassāmītindriyaṃ paripūreti, anaññātaññassāmītindriyaṃ paripuṇṇaṃ nekkhammūpavicāraṃ paripūreti, nekkhammūpavicāro paripuṇṇo kāmesanaṃ pajahati, kāmesanappahānaṃ samādhikkhandhaṃ paripūreti.
အဒောသော ကုသလမူလံ စိန္တာမယိပညံ ပရိပူရေတိ, စိန္တာမယီ ပညာ ပရိပုဏ္ဏာ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တံ သမာဓိံ ပရိပူရေတိ ။ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တော သမာဓိ ပရိပုဏ္ဏော အဓိသီလသိက္ခံ ပရိပူရေတိ, အဓိသီလသိက္ခာ ပရိပုဏ္ဏာ ဥပေက္ခာနိမိတ္တံ ပရိပူရေတိ, ဥပေက္ခာနိမိတ္တံ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကံ ပရိပူရေတိ, အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော ပရိပုဏ္ဏော အညိန္ဒ္ရိယံ ပရိပူရေတိ, အညိန္ဒ္ရိယံ ပရိပုဏ္ဏံ အဗ္ယာပာဒူပဝိစာရံ ပရိပူရေတိ, အဗ္ယာပာဒူပဝိစာရော ပရိပုဏ္ဏော ဘဝေသနံ ပဇဟတိ, ဘဝေသနပ္ပဟာနံ သီလက္ခန္ဓံ ပရိပူရေတိ။
Adoso kusalamūlaṃ cintāmayipaññaṃ paripūreti, cintāmayī paññā paripuṇṇā avitakkavicāramattaṃ samādhiṃ paripūreti . Avitakkavicāramatto samādhi paripuṇṇo adhisīlasikkhaṃ paripūreti, adhisīlasikkhā paripuṇṇā upekkhānimittaṃ paripūreti, upekkhānimittaṃ paripuṇṇaṃ abyāpādavitakkaṃ paripūreti, abyāpādavitakko paripuṇṇo aññindriyaṃ paripūreti, aññindriyaṃ paripuṇṇaṃ abyāpādūpavicāraṃ paripūreti, abyāpādūpavicāro paripuṇṇo bhavesanaṃ pajahati, bhavesanappahānaṃ sīlakkhandhaṃ paripūreti.
အမောဟော ကုသလမူလံ ဘာဝနာမယိပညံ ပရိပူရေတိ, ဘာဝနာမယီပညာ ပရိပုဏ္ဏာ အဝိတက္ကအဝိစာရံ သမာဓိံ ပရိပူရေတိ, အဝိတက္ကော အဝိစာရော သမာဓိ ပရိပုဏ္ဏော အဓိပညာသိက္ခံ ပရိပူရေတိ, အဓိပညာသိက္ခာ ပရိပုဏ္ဏာ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ပရိပူရေတိ, ပဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ပရိပုဏ္ဏံ အညာတာဝိနော ဣန္ဒ္ရိယံ ပရိပူရေတိ, အညာတာဝိနော ဣန္ဒ္ရိယံ ပရိပုဏ္ဏံ အဝိဟိံသူပဝိစာရံ ပရိပူရေတိ, အဝိဟိံသူပဝိစာရော ပရိပုဏ္ဏော ဗ္ရဟ္မစရိယေသနံ ပရိပူရေတိ, ဗ္ရဟ္မစရိယေသနာ ပရိပုဏ္ဏာ ပညာက္ခန္ဓံ ပရိပူရေတိ။
Amoho kusalamūlaṃ bhāvanāmayipaññaṃ paripūreti, bhāvanāmayīpaññā paripuṇṇā avitakkaavicāraṃ samādhiṃ paripūreti, avitakko avicāro samādhi paripuṇṇo adhipaññāsikkhaṃ paripūreti, adhipaññāsikkhā paripuṇṇā paggahanimittaṃ paripūreti, paggahanimittaṃ paripuṇṇaṃ aññātāvino indriyaṃ paripūreti, aññātāvino indriyaṃ paripuṇṇaṃ avihiṃsūpavicāraṃ paripūreti, avihiṃsūpavicāro paripuṇṇo brahmacariyesanaṃ paripūreti, brahmacariyesanā paripuṇṇā paññākkhandhaṃ paripūreti.
ဣတိ ဣမေ တယော ဓမ္မာ ကုသလပက္ခိကာ သဗ္ဗေ ကုသလာ ဓမ္မာ တီဟိ တိကနိဒ္ဒေသေဟိ နိဒ္ဒိသိယန္တိ တီဏိ ဝိမောက္ခမုခာနိ တသ္သ ပရိယောသာနံ။ တတ္ထ ပဌမေန အပ္ပဏိဟိတံ, ဒုတိယေန သုညတံ, တတိယေန အနိမိတ္တံ။ အယံ ဝုစ္စတိ ဒုတိယော တိပုက္ခလော နာမ နယော။
Iti ime tayo dhammā kusalapakkhikā sabbe kusalā dhammā tīhi tikaniddesehi niddisiyanti tīṇi vimokkhamukhāni tassa pariyosānaṃ. Tattha paṭhamena appaṇihitaṃ, dutiyena suññataṃ, tatiyena animittaṃ. Ayaṃ vuccati dutiyo tipukkhalo nāma nayo.
တတ္ထ ယေ ဣမေ တယော ပုဂ္ဂလာ ဥဂ္ဃဋိတညူ ဝိပဉ္စိတညူ နေယ္ယောတိ။ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ပုဂ္ဂလာနံ ယေ စ ပုဂ္ဂလာ သုခာယ ပဋိပဒာယ ခိပ္ပာဘိညာယ, သုခာယ ပဋိပဒာယ ဒန္ဓာဘိညာယ စ နိယ္ယန္တိ, တေ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ။ ယေ စ ဒ္ဝေ ပုဂ္ဂလာ ဒုက္ခာယ ပဋိပဒာယ ခိပ္ပာဘိညာယ, ဒုက္ခာယ ပဋိပဒာယ ဒန္ဓာဘိညာယ စ နိယ္ယန္တိ , ဣမေ စတ္တာရော တေန ဝိသေသေန ဒ္ဝေ ဘဝန္တိ ဒိဋ္ဌိစရိတော စ တဏ္ဟာစရိတော စ။ ဣမေ စတ္တာရော ဘဝိတ္ဝာ တယော ဘဝန္တိ, တယော ဘဝိတ္ဝာ ဒ္ဝေ ဘဝန္တိ။ ဣမေသံ ဒ္ဝိန္နံ ပုဂ္ဂလာနံ အယံ သံကိလေသော, အဝိဇ္ဇာ စ တဏ္ဟာ စ, အဟိရိကဉ္စ အနောတ္တပ္ပဉ္စ, အသ္သတိ စ အသမ္ပဇညဉ္စ, နီဝရဏာနိ စ သံယောဇနာနိ စ, အဇ္ဈောသာနဉ္စ အဘိနိဝေသော စ, အဟံကာရော စ မမံကာရော စ, အသ္သဒ္ဓိယဉ္စ ဒောဝစသ္သဉ္စ, ကောသဇ္ဇဉ္စ အယောနိသော စ မနသိကာရော, ဝိစိကိစ္ဆာ စ အဘိဇ္ဈာ စ, အသဒ္ဓမ္မသ္သဝနဉ္စ အသမာပတ္တိ စ။
Tattha ye ime tayo puggalā ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyoti. Imesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ ye ca puggalā sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya, sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya ca niyyanti, te dve puggalā. Ye ca dve puggalā dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya, dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya ca niyyanti , ime cattāro tena visesena dve bhavanti diṭṭhicarito ca taṇhācarito ca. Ime cattāro bhavitvā tayo bhavanti, tayo bhavitvā dve bhavanti. Imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ ayaṃ saṃkileso, avijjā ca taṇhā ca, ahirikañca anottappañca, assati ca asampajaññañca, nīvaraṇāni ca saṃyojanāni ca, ajjhosānañca abhiniveso ca, ahaṃkāro ca mamaṃkāro ca, assaddhiyañca dovacassañca, kosajjañca ayoniso ca manasikāro, vicikicchā ca abhijjhā ca, asaddhammassavanañca asamāpatti ca.
တတ္ထ အဝိဇ္ဇာ စ အဟိရိကဉ္စ အသ္သတိ စ နီဝရဏာနိ စ အဇ္ဈောသာနဉ္စ အဟံကာရော စ အသ္သဒ္ဓိယဉ္စ ကောသဇ္ဇဉ္စ ဝိစိကိစ္ဆာ စ အသဒ္ဓမ္မသ္သဝနဉ္စ, အယံ ဧကာ ဒိသာ။
Tattha avijjā ca ahirikañca assati ca nīvaraṇāni ca ajjhosānañca ahaṃkāro ca assaddhiyañca kosajjañca vicikicchā ca asaddhammassavanañca, ayaṃ ekā disā.
တဏ္ဟာ စ အနောတ္တပ္ပဉ္စ အသမ္ပဇညဉ္စ သံယောဇနာနိ စ အဘိနိဝေသော စ မမံကာရော စ ဒောဝစသ္သတာ စ အယောနိသော မနသိကာရော စ အဘိဇ္ဈာ စ အသမာပတ္တိ စ, အယံ ဒုတိယာ ဒိသာ။ ဒသန္နံ ဒုကာနံ ဒသ ပဒာနိ ပဌမာနိ ကာတဗ္ဗာနိ။ သံခိတ္တေန အတ္ထံ ဉာပေန္တိ ပဋိပက္ခေ ကဏ္ဟပက္ခသ္သ သဗ္ဗေသံ ဒုကာနံ ဒသ ပဒာနိ ဒုတိယကာနိ, အယံ ဒုတိယာ ဒိသာ။
Taṇhā ca anottappañca asampajaññañca saṃyojanāni ca abhiniveso ca mamaṃkāro ca dovacassatā ca ayoniso manasikāro ca abhijjhā ca asamāpatti ca, ayaṃ dutiyā disā. Dasannaṃ dukānaṃ dasa padāni paṭhamāni kātabbāni. Saṃkhittena atthaṃ ñāpenti paṭipakkhe kaṇhapakkhassa sabbesaṃ dukānaṃ dasa padāni dutiyakāni, ayaṃ dutiyā disā.
ဣတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဒုက္ခနိဒ္ဒေသော, အယံ သမုဒယော။ ယံ တံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာဝသတိ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ ဣဒံ ဒုက္ခံ ဣတိ အယဉ္စ သမုဒယော, ဣဒဉ္စ ဒုက္ခံ, ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ နန္ဒိယာဝဋ္ဋသ္သ နယသ္သ ပဌမနိဒ္ဒေသော။
Iti akusalānaṃ dhammānaṃ dukkhaniddeso, ayaṃ samudayo. Yaṃ taṃ dhammaṃ ajjhāvasati nāmañca rūpañca idaṃ dukkhaṃ iti ayañca samudayo, idañca dukkhaṃ, imāni dve saccāni dukkhañca samudayo ca nandiyāvaṭṭassa nayassa paṭhamaniddeso.
တတ္ထ ကတမော ကုသလပက္ခော? သမထော စ ဝိပသ္သနာ စ, ဝိဇ္ဇာ စ စရဏဉ္စ, သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ, ဟိရီ စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ, အဟံကာရပ္ပဟာနဉ္စ မမံကာရပ္ပဟာနဉ္စ, သမ္မာဝာယာမော စ ယောနိသော စ မနသိကာရော, သမ္မာသတိ စ သမ္မာသမာဓိ စ, ပညာ စ နိဗ္ဗိဒာ စ, သမာပတ္တိ စ သဒ္ဓမ္မသ္သဝနဉ္စ, သောမနသ္သဉ္စ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိ စ။
Tattha katamo kusalapakkho? Samatho ca vipassanā ca, vijjā ca caraṇañca, sati ca sampajaññañca, hirī ca ottappañca, ahaṃkārappahānañca mamaṃkārappahānañca, sammāvāyāmo ca yoniso ca manasikāro, sammāsati ca sammāsamādhi ca, paññā ca nibbidā ca, samāpatti ca saddhammassavanañca, somanassañca dhammānudhammappaṭipatti ca.
တတ္ထ သမထော စ ဝိဇ္ဇာ စ သတိ စ ဟိရီ စ အဟံကာရပ္ပဟာနဉ္စ သမ္မာဝာယာမော စ သမ္မာသတိ စ ပညာ စ သမာပတ္တိ စ သောမနသ္သဉ္စ, ဣမေ ဓမ္မာ ဧကာ ဒိသာ။ ဝိပသ္သနာ စ စရဏဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ မမံကာရပ္ပဟာနဉ္စ ယောနိသော မနသိကာရော စ သမ္မာသမာဓိ စ နိဗ္ဗိဒာ စ သဒ္ဓမ္မသ္သဝနဉ္စ ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိ စ, အယံ ဒုတိယာ ဒိသာ။ ဣတိ ကုသလပက္ခေ စ အကုသလပက္ခေ စ နန္ဒိယာဝဋ္ဋသ္သ ပန နယသ္သ စတသ္သော ဒိသာ။
Tattha samatho ca vijjā ca sati ca hirī ca ahaṃkārappahānañca sammāvāyāmo ca sammāsati ca paññā ca samāpatti ca somanassañca, ime dhammā ekā disā. Vipassanā ca caraṇañca sampajaññañca ottappañca mamaṃkārappahānañca yoniso manasikāro ca sammāsamādhi ca nibbidā ca saddhammassavanañca dhammānudhammappaṭipatti ca, ayaṃ dutiyā disā. Iti kusalapakkhe ca akusalapakkhe ca nandiyāvaṭṭassa pana nayassa catasso disā.
တာသု ယာနိ အကုသလပက္ခသ္သ ပဌမာနိ ပဒာနိ အကုသလာနိ ကုသလေဟိ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ, တာနိ ကုသလပက္ခေ ဒုတိယေဟိ ပဒေဟိ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ ရာဂဝိရာဂာ စေတောဝိမုတ္တိ ယာနိ အကုသလပက္ခသ္သ ဒုတိယာနိ အကုသလပဒာနိ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ, တာနိ ကုသလပက္ခသ္သ ပဌမေဟိ ပဒေဟိ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေသံ ပဟာနာ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂာ ပညာဝိမုတ္တိ ပရိယောသာနံ။ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ နယာနံ ပဌမော နယော သီဟဝိက္ကီဠိတော နာမ။ အဋ္ဌ ပဒာနိ စတ္တာရိ စ ကုသလာနိ စတ္တာရိ စ အကုသလာနိ ဣမာနိ အဋ္ဌ ပဒာနိ မူလပဒာနိ, အတ္ထနယေန ဒုတိယော တိပုက္ခလော။ သော ဆဟိ ဓမ္မေဟိ နေတိ ကုသလမူလာနိ စ နေတိ အကုသလမူလာနိ စ, ဣတိ ဣမာနိ ဆ ပဒာနိ ပုရိမကာနိ စ အဋ္ဌ မူလပဒာနိ ဣမာနိ စုဒ္ဒသ ပဒာနိ အဋ္ဌာရသန္နံ မူလပဒာနံ။ တတ္ထ ယော ပစ္ဆိမကော နယော နန္ဒိယာဝဋ္ဋော, သော စတူဟိ ဓမ္မေဟိ နေတိ။ အဝိဇ္ဇာယ စ တဏ္ဟာယ စ သမထေန စ ဝိပသ္သနာယ စ, ဣမေ စတ္တာရော ဓမ္မာ ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ တီသု နယေသု နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။
Tāsu yāni akusalapakkhassa paṭhamāni padāni akusalāni kusalehi pahānaṃ gacchanti, tāni kusalapakkhe dutiyehi padehi pahānaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā rāgavirāgā cetovimutti yāni akusalapakkhassa dutiyāni akusalapadāni pahānaṃ gacchanti, tāni kusalapakkhassa paṭhamehi padehi pahānaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā avijjāvirāgā paññāvimutti pariyosānaṃ. Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ paṭhamo nayo sīhavikkīḷito nāma. Aṭṭha padāni cattāri ca kusalāni cattāri ca akusalāni imāni aṭṭha padāni mūlapadāni, atthanayena dutiyo tipukkhalo. So chahi dhammehi neti kusalamūlāni ca neti akusalamūlāni ca, iti imāni cha padāni purimakāni ca aṭṭha mūlapadāni imāni cuddasa padāni aṭṭhārasannaṃ mūlapadānaṃ. Tattha yo pacchimako nayo nandiyāvaṭṭo, so catūhi dhammehi neti. Avijjāya ca taṇhāya ca samathena ca vipassanāya ca, ime cattāro dhammā imāni aṭṭhārasa mūlapadāni tīsu nayesu niddiṭṭhāni.
တတ္ထ ယာနိ နဝ ပဒာနိ ကုသလာနိ, တတ္ထ သဗ္ဗံ ကုသလံ သမောသရတိ။ တေသဉ္စ နဝန္နံ မူလာနံ စတ္တာရိ ပဒာနိ သီဟဝိက္ကီဠိတနယေ တီဏိ တိပုက္ခလေ ဒ္ဝေ နန္ဒိယာဝဋ္ဋေ, ဣစ္စေတေ ကုသလသ္သ ပက္ခာ။ တတ္ထ ယာနိ နဝ ပဒာနိ ကုသလာနိ, တတ္ထ သဗ္ဗံ ကုသလံ ယုဇ္ဇတိ။ တတ္ထ သီဟဝိက္ကီဠိတေ နယေ စတ္တာရိ ပဒာနိ တီဏိ တိပုက္ခလေ ဒ္ဝေ နန္ဒိယာဝဋ္ဋေ ဣမာနိ နဝ ပဒာနိ ကုသလာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။
Tattha yāni nava padāni kusalāni, tattha sabbaṃ kusalaṃ samosarati. Tesañca navannaṃ mūlānaṃ cattāri padāni sīhavikkīḷitanaye tīṇi tipukkhale dve nandiyāvaṭṭe, iccete kusalassa pakkhā. Tattha yāni nava padāni kusalāni, tattha sabbaṃ kusalaṃ yujjati. Tattha sīhavikkīḷite naye cattāri padāni tīṇi tipukkhale dve nandiyāvaṭṭe imāni nava padāni kusalāni niddiṭṭhāni.
တတ္ထ ယာနိ နန္ဒိယာဝဋ္ဋေ နယေ စတ္တာရိ ပဒာနိ, တတ္ထ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ သမောသရန္တိ။ ယထာ ကထံ, သမထော စ အလောဘော စ အဒောသော စ အသုဘသညာ စ ဒုက္ခသညာ စ ဣမာနိ ကုသလပက္ခေ ပဉ္စ ပဒာနိ သမထံ ဘဇန္တိ။ ဝိပသ္သနာ စ အမောဟော စ အနိစ္စသညာ စ အနတ္တသညာ စ ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒာနိ ဝိပသ္သနံ ဘဇန္တိ။ ဣမာနိ နဝ ပဒာနိ ကုသလာနိ ဒ္ဝီသု ပဒေသု ယောဇိတာနိ, တတ္ထ အကုသလပက္ခေ နဝန္နံ အကုသလမူလပဒာနံ ယာ စ တဏ္ဟာ ယော စ လောဘော ယော စ ဒောသော ယာ စ သုဘသညာ ယာ စ သုခသညာ, ဣမာနိ ပဉ္စ ပဒာနိ တဏ္ဟံ ဘဇန္တိ ။ ယာ စ အဝိဇ္ဇာ ယော စ မောဟော ယာ စ နိစ္စသညာ ယာ စ အတ္တသညာ, ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒာနိ အဝိဇ္ဇံ ဘဇန္တိ။ ဧတာနိ နဝ ပဒာနိ အကုသလာနိ သုသံခိတ္တာနိ။ ဣတိ တယော နယာ ဧကံ နယံ န ပဝိဋ္ဌာ။ ဧဝံ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ နန္ဒိယာဝဋ္ဋနယေ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ။
Tattha yāni nandiyāvaṭṭe naye cattāri padāni, tattha aṭṭhārasa mūlapadāni samosaranti. Yathā kathaṃ, samatho ca alobho ca adoso ca asubhasaññā ca dukkhasaññā ca imāni kusalapakkhe pañca padāni samathaṃ bhajanti. Vipassanā ca amoho ca aniccasaññā ca anattasaññā ca imāni cattāri padāni vipassanaṃ bhajanti. Imāni nava padāni kusalāni dvīsu padesu yojitāni, tattha akusalapakkhe navannaṃ akusalamūlapadānaṃ yā ca taṇhā yo ca lobho yo ca doso yā ca subhasaññā yā ca sukhasaññā, imāni pañca padāni taṇhaṃ bhajanti . Yā ca avijjā yo ca moho yā ca niccasaññā yā ca attasaññā, imāni cattāri padāni avijjaṃ bhajanti. Etāni nava padāni akusalāni susaṃkhittāni. Iti tayo nayā ekaṃ nayaṃ na paviṭṭhā. Evaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni nandiyāvaṭṭanaye niddisitabbāni.
ကထံ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ, တိပုက္ခလေ နယေ ယုဇ္ဇန္တိ? နဝန္နံ ပဒာနံ ကုသလာနံ, ဝိပသ္သနာ စ အမောဟော စ အနိစ္စသညာ စ အနတ္တသညာ စ, ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒာနိ; အမောဟော စ သမထော စ အလောဘော စ အသုဘသညာ စ, ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒာနိ; လောဘော စ ဒောသော စ, ဧဝံ ဣမာနိ နဝ ပဒာနိ တီသု ကုသလေသု ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ တတ္ထ နဝန္နံ ပဒာနံ အကုသလာနံ တဏ္ဟာ စ လောဘော စ သုဘသညာ စ သုခသညာ စ, ဣမာနိ စတ္တာရိ ပဒာနိ လောဘော အကုသလမူလံ; အဝိဇ္ဇာ စ မောဟော စ နိစ္စသညာ စ အတ္တသညာ စ အယံ မောဟော အယံ ဒောသော, ယေ စ ဣမာနိ နဝ ပဒာနိ တီသု အကုသလေသု ယောဇိတာနိ။ ဧဝံ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ ကုသလမူလေသု စ ယောဇေတ္ဝာ တိပုက္ခလေန နယေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ။
Kathaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni, tipukkhale naye yujjanti? Navannaṃ padānaṃ kusalānaṃ, vipassanā ca amoho ca aniccasaññā ca anattasaññā ca, imāni cattāri padāni; amoho ca samatho ca alobho ca asubhasaññā ca, imāni cattāri padāni; lobho ca doso ca, evaṃ imāni nava padāni tīsu kusalesu yojetabbāni. Tattha navannaṃ padānaṃ akusalānaṃ taṇhā ca lobho ca subhasaññā ca sukhasaññā ca, imāni cattāri padāni lobho akusalamūlaṃ; avijjā ca moho ca niccasaññā ca attasaññā ca ayaṃ moho ayaṃ doso, ye ca imāni nava padāni tīsu akusalesu yojitāni. Evaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni kusalamūlesu ca yojetvā tipukkhalena nayena niddisitabbāni.
ကထံ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ သီဟဝိက္ကီဠိတေ နယေ ယုဇ္ဇန္တိ? တဏ္ဟာ စ သုဘသညာ စ, အယံ ပဌမော ဝိပလ္လာသော။ လောဘော စ သုခသညာ စ, အယံ ဒုတိယော ဝိပလ္လာသော။ အဝိဇ္ဇာ စ နိစ္စသညာ စ, အယံ တတိယော ဝိပလ္လာသော။ မောဟော စ အတ္တသညာ စ, အယံ စတုတ္ထော ဝိပလ္လာသော။ ဣတိ နဝ ပဒာနိ အကုသလမူလာနိ စတူသု ပဒေသု ယောဇိတာနိ။ တတ္ထ နဝန္နံ မူလပဒာနံ ကုသလာနံ သမထော စ အသုဘသညာ စ, ဣဒံ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ။ အလောဘော စ ဒုက္ခသညာ စ, ဣဒံ ဒုတိယံ သတိပဋ္ဌာနံ။ ဝိပသ္သနာ စ အနိစ္စသညာ စ, ဣဒံ တတိယံ သတိပဋ္ဌာနံ။ အမောဟော စ အနတ္တသညာ စ, ဣဒံ စတုတ္ထံ သတိပဋ္ဌာနံ။ ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ သီဟဝိက္ကီဠိတနယံ အနုပဝိဋ္ဌာနိ။ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ နယာနံ ယာ ဘူမိ စ ယော ရာဂော စ ယော ဒောသော စ ဧကံ နယံ ပဝိသတိ။ ဧကသ္သ နယသ္သ အကုသလေ ဝာ ဓမ္မေ ကုသလေ ဝာ ဓမ္မေ ဝိညာတေ ပဋိပက္ခော အန္ဝေသိတဗ္ဗော, ပဋိပက္ခေ အန္ဝေသိတ္ဝာ သော နယော နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗော, တမ္ဟိ နယေ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ ယထာ ဧကမ္ဟိ နယေ သဗ္ဗေ နယာ ပဝိဋ္ဌာ တထာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ ဧကမ္ဟိ စ နယေ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ ပဝိဋ္ဌာနိ, တမ္ဟိ ဓမ္မေ ဝိညာတေ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ ဝိညာတာ ဟောန္တိ။ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ နယာနံ သီဟဝိက္ကီဠိတနယသ္သ စတ္တာရိ ဖလာနိ ပရိယောသာနံ။ ပဌမာယ ဒိသာယ ပဌမံ ဖလံ, ဒုတိယာယ ဒိသာယ ဒုတိယံ ဖလံ, တတိယာယ ဒိသာယ တတိယံ ဖလံ, စတုတ္ထာယ ဒိသာယ စတုတ္ထံ ဖလံ။ တိပုက္ခလသ္သ နယသ္သ တီဏိ ဝိမောက္ခမုခာနိ ပရိယောသာနံ။ ပဌမာယ ဒိသာယ အပ္ပဏိဟိတံ, ဒုတိယာယ ဒိသာယ သုညတံ, တတိယာယ ဒိသာယ အနိမိတ္တံ။ နန္ဒိယာဝဋ္ဋသ္သ နယသ္သ ရာဂဝိရာဂာ စေတောဝိမုတ္တိ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂာ စ ပညာဝိမုတ္တိ ပရိယောသာနံ ။ ပဌမာယ ဒိသာယ ရာဂဝိရာဂာ စေတောဝိမုတ္တိ, ဒုတိယာယ ဒိသာယ အဝိဇ္ဇာဝိရာဂာ ပညာဝိမုတ္တိ။ ဣမေ တယော နယာ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ နယာနံ အဋ္ဌာရသန္နံ မူလပဒာနံ အာလောကနာ, အယံ ဝုစ္စတိ ဒိသာလောကနော 9 နယော။ အာလောကေတ္ဝာန ဇာနာတိ ‘‘အယံ ဓမ္မော ဣမံ ဓမ္မံ ဘဇတီ’’တိ သမ္မာ ယောဇနာ။ ကုသလပက္ခေ အကုသလပက္ခေ စ အယံ နယော အင္ကုသော နာမ။ ဣမေ ပဉ္စ နယာ။
Kathaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni sīhavikkīḷite naye yujjanti? Taṇhā ca subhasaññā ca, ayaṃ paṭhamo vipallāso. Lobho ca sukhasaññā ca, ayaṃ dutiyo vipallāso. Avijjā ca niccasaññā ca, ayaṃ tatiyo vipallāso. Moho ca attasaññā ca, ayaṃ catuttho vipallāso. Iti nava padāni akusalamūlāni catūsu padesu yojitāni. Tattha navannaṃ mūlapadānaṃ kusalānaṃ samatho ca asubhasaññā ca, idaṃ paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ. Alobho ca dukkhasaññā ca, idaṃ dutiyaṃ satipaṭṭhānaṃ. Vipassanā ca aniccasaññā ca, idaṃ tatiyaṃ satipaṭṭhānaṃ. Amoho ca anattasaññā ca, idaṃ catutthaṃ satipaṭṭhānaṃ. Imāni aṭṭhārasa mūlapadāni sīhavikkīḷitanayaṃ anupaviṭṭhāni. Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ yā bhūmi ca yo rāgo ca yo doso ca ekaṃ nayaṃ pavisati. Ekassa nayassa akusale vā dhamme kusale vā dhamme viññāte paṭipakkho anvesitabbo, paṭipakkhe anvesitvā so nayo niddisitabbo, tamhi naye niddiṭṭho. Yathā ekamhi naye sabbe nayā paviṭṭhā tathā niddisitabbā. Ekamhi ca naye aṭṭhārasa mūlapadāni paviṭṭhāni, tamhi dhamme viññāte sabbe dhammā viññātā honti. Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ sīhavikkīḷitanayassa cattāri phalāni pariyosānaṃ. Paṭhamāya disāya paṭhamaṃ phalaṃ, dutiyāya disāya dutiyaṃ phalaṃ, tatiyāya disāya tatiyaṃ phalaṃ, catutthāya disāya catutthaṃ phalaṃ. Tipukkhalassa nayassa tīṇi vimokkhamukhāni pariyosānaṃ. Paṭhamāya disāya appaṇihitaṃ, dutiyāya disāya suññataṃ, tatiyāya disāya animittaṃ. Nandiyāvaṭṭassa nayassa rāgavirāgā cetovimutti avijjāvirāgā ca paññāvimutti pariyosānaṃ . Paṭhamāya disāya rāgavirāgā cetovimutti, dutiyāya disāya avijjāvirāgā paññāvimutti. Ime tayo nayā imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ aṭṭhārasannaṃ mūlapadānaṃ ālokanā, ayaṃ vuccati disālokano 10 nayo. Āloketvāna jānāti ‘‘ayaṃ dhammo imaṃ dhammaṃ bhajatī’’ti sammā yojanā. Kusalapakkhe akusalapakkhe ca ayaṃ nayo aṅkuso nāma. Ime pañca nayā.
တတ္ထိမာ ဥဒ္ဒာနဂာထာ
Tatthimā uddānagāthā
တဏ္ဟာ စ အဝိဇ္ဇာပိ စ၊ လောဘော ဒောသော တထေဝ မောဟော စ။
Taṇhā ca avijjāpi ca, lobho doso tatheva moho ca;
စတ္တာရော စ ဝိပလ္လာသာ၊ ကိလေသဘူမီ နဝ ပဒာနိ။
Cattāro ca vipallāsā, kilesabhūmī nava padāni.
ယေ စ သတိပဋ္ဌာနာ၊ သမထော စ ဝိပသ္သနာ ကုသလမူလာ။
Ye ca satipaṭṭhānā, samatho ca vipassanā kusalamūlā;
ဧတံ သဗ္ဗံ ကုသလံ၊ ဣန္ဒ္ရိယဘူမီ နဝ ပဒာနိ။
Etaṃ sabbaṃ kusalaṃ, indriyabhūmī nava padāni.
သဗ္ဗကုသလံ နဝဟိ ပဒေဟိ ယုဇ္ဇတိ၊ နဝဟိ စေဝ အကုသလံ။
Sabbakusalaṃ navahi padehi yujjati, navahi ceva akusalaṃ;
ဧတေ တေ မူလပဒာ၊ ဥဘတော အဋ္ဌာရသ ပဒာနိ။
Ete te mūlapadā, ubhato aṭṭhārasa padāni.
တဏ္ဟာ စေဝ အဝိဇ္ဇာ စ၊ သမထော စ ဝိပသ္သနာ။
Taṇhā ceva avijjā ca, samatho ca vipassanā;
ယော နေတိ သဗ္ဗေသု ယောဂယုတ္တော၊ အယံ နယော နန္ဒိယာဝဋ္ဋော။
Yo neti sabbesu yogayutto, ayaṃ nayo nandiyāvaṭṭo.
ယံ ကုသလမူလေဟိ၊ နယတိ ကုသလအကုသလမူလေဟိ။
Yaṃ kusalamūlehi, nayati kusalaakusalamūlehi;
ဘူတံ တထံ အဝိတထံ၊ တိပုက္ခလံ တံ နယံ အာဟု။
Bhūtaṃ tathaṃ avitathaṃ, tipukkhalaṃ taṃ nayaṃ āhu.
သော နေတိ ဝိပလ္လာသေဟိ၊ ကိလေသဣန္ဒ္ရိယေဟိ စ။
So neti vipallāsehi, kilesaindriyehi ca;
ဓမ္မေ တံ နယံ ဝိနယမာဟု၊ သီဟဝိက္ကီဠိတံ နာမ။
Dhamme taṃ nayaṃ vinayamāhu, sīhavikkīḷitaṃ nāma.
ဝေယ္ယာကရဏေ ဝုတ္တေ၊ ကုသလတာဟိ အကုသလတာဟိ စ။
Veyyākaraṇe vutte, kusalatāhi akusalatāhi ca;
တယော အာလောကယတိ၊ အယံ နယော ဒိသာလောစနော နာမ။
Tayo ālokayati, ayaṃ nayo disālocano nāma.
ဩလောကေတ္ဝာ ဒိသာလောစနေန၊ ဥက္ခိပိယ ယံ သမာနေတိ။
Oloketvā disālocanena, ukkhipiya yaṃ samāneti;
သဗ္ဗေ ကုသလာကုသလေ၊ အယံ နယော အင္ကုသော နာမ။
Sabbe kusalākusale, ayaṃ nayo aṅkuso nāma.
နယသမုဋ္ဌာနံ။
Nayasamuṭṭhānaṃ.
ပေဋကောပဒေသေ မဟာကစ္စာယနသ္သ ထေရသ္သ သုတ္တဝိဘင္ဂသ္သ
Peṭakopadese mahākaccāyanassa therassa suttavibhaṅgassa
ယာနိ စတုက္ကာနိ အကုသလာနိ ကုသလာနိ စ သီဟဝိက္ကီဠိတေ နယေ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ, တိကာနိ ကုသလာနိ စ အကုသလာနိ စ တိပုက္ခလေ နယေ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ, ဒုကာနိ ကုသလာနိ စ အကုသလာနိ စ နန္ဒိယာဝဋ္ဋေ နယေ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ။ ယေသု ဒ္ဝီသု ဓမ္မေသု 13 ကုသလေသု သော အတ္ထော တိကေသု ဝိဘဇ္ဇမာနသ္သ ဘဝဘူမိ, အထ စ သဗ္ဗော 14 စ အတ္ထော တီဟိ ဗ္ယဉ္ဇနေဟိ နိဒ္ဒိသတိ။ တတ္တကာနိ ဝုစ္စတိ။ ယော အတ္ထော စတူဟိ ပဒေဟိ အဋ္ဌဝီသတိဘာဂေဟိ နတ္ထိဘူမိ နိဒ္ဒိသိတုံ, အဝစရန္တောဝ စတူဟိ ပဒေဟိ နိဒ္ဒိသတိ။ ဣတိ ယံ ယထာနိဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ အဝိကောသနာ ဣဒံ ပမာဏံ။ ယထာ သဗ္ဗေ သမာဓယော တီသု သမာဓီသု ပရိယေသိတဗ္ဗာ, သဝိတက္ကသဝိစာရေ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေ အဝိတက္ကအဝိစာရေ ဣဒံ ပမာဏံ, နတ္ထိ စတုတ္ထော သမာဓိ။ တထာ တိသ္သော ပညာ စိန္တာမယီ သုတမယီ ဘာဝနာမယီ သဗ္ဗာသု ပညာသု နိဒ္ဒိသတိ, နတ္ထိ စတုတ္ထီ ပညာ န စိန္တာမယီ န သုတမယီ န ဘာဝနာမယီ, ပညာ နာသ္သ အတ္ထိ ဣမေသံ ဓမ္မာနံ ယာ အဝိက္ခေပနာ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ပမာဏန္တိ။
Yāni catukkāni akusalāni kusalāni ca sīhavikkīḷite naye niddiṭṭhāni, tikāni kusalāni ca akusalāni ca tipukkhale naye niddiṭṭhāni, dukāni kusalāni ca akusalāni ca nandiyāvaṭṭe naye niddiṭṭhāni. Yesu dvīsu dhammesu 15 kusalesu so attho tikesu vibhajjamānassa bhavabhūmi, atha ca sabbo 16 ca attho tīhi byañjanehi niddisati. Tattakāni vuccati. Yo attho catūhi padehi aṭṭhavīsatibhāgehi natthibhūmi niddisituṃ, avacarantova catūhi padehi niddisati. Iti yaṃ yathāniddiṭṭhassa avikosanā idaṃ pamāṇaṃ. Yathā sabbe samādhayo tīsu samādhīsu pariyesitabbā, savitakkasavicāre avitakkavicāramatte avitakkaavicāre idaṃ pamāṇaṃ, natthi catuttho samādhi. Tathā tisso paññā cintāmayī sutamayī bhāvanāmayī sabbāsu paññāsu niddisati, natthi catutthī paññā na cintāmayī na sutamayī na bhāvanāmayī, paññā nāssa atthi imesaṃ dhammānaṃ yā avikkhepanā, idaṃ vuccati pamāṇanti.
ထေရသ္သ မဟာကစ္စာယနသ္သ ဇမ္ဗုဝနဝာသိနော ပေဋကောပဒေသော
Therassa mahākaccāyanassa jambuvanavāsino peṭakopadeso
သမတ္တော။
Samatto.
ပေဋကောပဒေသပကရဏံ နိဋ္ဌိတံ။
Peṭakopadesapakaraṇaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
