| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പേടകോപദേസപാളി • Peṭakopadesapāḷi |
൮. സുത്തവേഭങ്ഗിയം
8. Suttavebhaṅgiyaṃ
൧൧൮. പുബ്ബാ കോടി ന പഞ്ഞായതി അവിജ്ജായ ച ഭവതണ്ഹായ ച. തത്ഥ അവിജ്ജാനീവരണാനം തണ്ഹാസംയോജനാനം സത്താനം പുബ്ബകോടി ന പഞ്ഞായതി. തത്ഥ യേ സത്താ തണ്ഹാസംയോജനാ, തേ അജ്ഝോസാനബഹുലാ മന്ദവിപസ്സകാ. യേ പന ഉസ്സന്നദിട്ഠികാ സത്താ, തേ വിപസ്സനാബഹുലാ മന്ദജ്ഝോസാനാ.
118. Pubbā koṭi na paññāyati avijjāya ca bhavataṇhāya ca. Tattha avijjānīvaraṇānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sattānaṃ pubbakoṭi na paññāyati. Tattha ye sattā taṇhāsaṃyojanā, te ajjhosānabahulā mandavipassakā. Ye pana ussannadiṭṭhikā sattā, te vipassanābahulā mandajjhosānā.
തത്ഥ തണ്ഹാചരിതാ സത്താ സത്തസഞ്ഞാഭിനിവിട്ഠാ അനുപ്പാദവയദസ്സിനോ. തേ പഞ്ചസു ഖന്ധേസു അത്താനം സമനുപസ്സന്തി ‘‘രൂപവന്തം വാ അത്താനം, അത്തനി വാ രൂപം, രൂപസ്മിം വാ അത്താന’’ന്തി. ഏവം പഞ്ചക്ഖന്ധാ. അഞ്ഞേഹി ഖന്ധേഹി അത്താനം സമനുപസ്സന്തി തസ്സ ഉസ്സന്നദിട്ഠികാ സത്താ വിപസ്സമാനാ ഖന്ധേ ഉജും അത്തതോ സമനുപസ്സന്തി. തേ രൂപം അത്തകോ സമനുപസ്സന്തി. യം രൂപം, സോ അത്താ. യോ അഹം, തം രൂപം. സോ രൂപവിനാസം പസ്സതി, അയം ഉച്ഛേദവാദീ . ഇതി പഞ്ചന്നം ഖന്ധാനം പഠമാഭിനിപാതാ സക്കായദിട്ഠിയോ പഞ്ച ഉച്ഛേദം ഭജന്തി ‘‘തം ജീവം തം സരീര’’ന്തി. ഏകമേകമ്ഹി ഖന്ധേ തീഹി പദേഹി പച്ഛിമകേഹി സസ്സതം ഭജതി ‘‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’’ന്തി. ഇതോ ബഹിദ്ധാതേ പബ്ബജിതാ തണ്ഹാചരിതാ കാമസുഖല്ലികാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരന്തി. തേന യേ ച നിസ്സന്ദേന ദിട്ഠിചരിതാ അത്തകിലമഥാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരന്തി. തേന യേവ ദിട്ഠിസുഖേന ഏത്താവതാ ബാഹിരകോ പയോഗോ.
Tattha taṇhācaritā sattā sattasaññābhiniviṭṭhā anuppādavayadassino. Te pañcasu khandhesu attānaṃ samanupassanti ‘‘rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attāna’’nti. Evaṃ pañcakkhandhā. Aññehi khandhehi attānaṃ samanupassanti tassa ussannadiṭṭhikā sattā vipassamānā khandhe ujuṃ attato samanupassanti. Te rūpaṃ attako samanupassanti. Yaṃ rūpaṃ, so attā. Yo ahaṃ, taṃ rūpaṃ. So rūpavināsaṃ passati, ayaṃ ucchedavādī . Iti pañcannaṃ khandhānaṃ paṭhamābhinipātā sakkāyadiṭṭhiyo pañca ucchedaṃ bhajanti ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti. Ekamekamhi khandhe tīhi padehi pacchimakehi sassataṃ bhajati ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti. Ito bahiddhāte pabbajitā taṇhācaritā kāmasukhallikānuyogamanuyuttā viharanti. Tena ye ca nissandena diṭṭhicaritā attakilamathānuyogamanuyuttā viharanti. Tena yeva diṭṭhisukhena ettāvatā bāhirako payogo.
തത്ഥ ദിട്ഠിചരിതാ സത്താ യേ അരിയധമ്മവിനയം ഓതരന്തി, തേ ധമ്മാനുസാരിനോ ഹോന്തി. യേ തണ്ഹാചരിതാ സത്താ അരിയം ധമ്മവിനയം ഓതരന്തി, തേ സദ്ധാനുസാരിനോ ഹോന്തി.
Tattha diṭṭhicaritā sattā ye ariyadhammavinayaṃ otaranti, te dhammānusārino honti. Ye taṇhācaritā sattā ariyaṃ dhammavinayaṃ otaranti, te saddhānusārino honti.
തത്ഥ യേ ദിട്ഠിചരിതാ സത്താ, തേ കാമേസു ദോസദിട്ഠീ, ന ച യേ കാമേസു അനുസയാ സമൂഹതാ, തേ അത്തകിലമഥാനുയോഗമനുയുത്താ വിഹരന്തി. തേസം സത്ഥാ ധമ്മം ദേസേതി. അഞ്ഞോ വാ സാവകോ കാമേഹി നത്ഥി അത്ഥോതി തേ ച പുബ്ബേയേവ കാമേഹി അനത്ഥികാ ഇതി കാമേ അപ്പകസിരേന പടിനിസ്സജ്ജന്തി. തേ ചേതസികേന ദുക്ഖേന അനജ്ഝോസിതാ. തേന വുച്ചതി ‘‘സുഖാ പടിപദാ’’തി . യേ പന തണ്ഹാചരിതാ സത്താ, തേ കാമേസു അജ്ഝോസിതാ, തേസം സത്ഥാ വാ ധമ്മം ദേസേതി. അഞ്ഞതരോ വാ ഭിക്ഖു കാമേഹി നത്ഥി അത്ഥോതി, തേ പിയരൂപം ദുക്ഖേന പടിനിസ്സജ്ജന്തി. തേന വുച്ചതി ‘‘ദുക്ഖാ പടിപദാ’’തി. ഇതി ഇമേ സബ്ബസത്താ ദ്വീസു പടിപദാസു സമോസരണം ഗച്ഛന്തി ദുക്ഖായഞ്ച സുഖായഞ്ച.
Tattha ye diṭṭhicaritā sattā, te kāmesu dosadiṭṭhī, na ca ye kāmesu anusayā samūhatā, te attakilamathānuyogamanuyuttā viharanti. Tesaṃ satthā dhammaṃ deseti. Añño vā sāvako kāmehi natthi atthoti te ca pubbeyeva kāmehi anatthikā iti kāme appakasirena paṭinissajjanti. Te cetasikena dukkhena anajjhositā. Tena vuccati ‘‘sukhā paṭipadā’’ti . Ye pana taṇhācaritā sattā, te kāmesu ajjhositā, tesaṃ satthā vā dhammaṃ deseti. Aññataro vā bhikkhu kāmehi natthi atthoti, te piyarūpaṃ dukkhena paṭinissajjanti. Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā’’ti. Iti ime sabbasattā dvīsu paṭipadāsu samosaraṇaṃ gacchanti dukkhāyañca sukhāyañca.
തത്ഥ യേ ദിട്ഠിചരിതാ സത്താ, തേ ദ്വിധാ മുദിന്ദ്രിയാ ച തിക്ഖിന്ദ്രിയാ ച. തത്ഥ യേ ദിട്ഠിചരിതാ സത്താ തിക്ഖിന്ദ്രിയാ സുഖേന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ഖിപ്പഞ്ച അഭിസമേന്തി, തേന വുച്ചതി ‘‘ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ സുഖാ പടിപദാ’’തി. തത്ഥ യേ ദിട്ഠിചരിതാ സത്താ മുദിന്ദ്രിയാ പഠമം തിക്ഖിന്ദ്രിയം ഉപാദായ ദന്ധതരം അഭിസമേന്തി, തേ സുഖേന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ദന്ധഞ്ച അഭിസമേന്തി. തേന വുച്ചതി ‘‘സുഖാ പടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ’’തി. തത്ഥ തണ്ഹാചരിതാ സത്താ ദ്വിധാ തിക്ഖിന്ദ്രിയാ ച മുദിന്ദ്രിയാ ച. തത്ഥ യേ തണ്ഹാചരിതാ സത്താ തിക്ഖിന്ദ്രിയാ ദുക്ഖേന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ഖിപ്പഞ്ച അഭിസമേന്തി. തേന വുച്ചതി ‘‘ദുക്ഖാ പടിപദാ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ’’തി. തത്ഥ യേ തണ്ഹാചരിതാ സത്താ മുദിന്ദ്രിയാ പഠമം തിക്ഖിന്ദ്രിയം ഉപാദായ ദന്ധതരം അഭിസമേന്തി, തേ ദുക്ഖേന പടിനിസ്സജ്ജന്തി, ദന്ധഞ്ച അഭിസമേന്തി. തേന വുച്ചതി ‘‘ദുക്ഖാ പടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ’’തി. ഇമാ ചതസ്സോ പടിപദായോ അപഞ്ചമാ അഛട്ഠാ. യേ ഹി കേചി നിബ്ബുതാ നിബ്ബായിസ്സന്തി വാ ഇമാഹി ചതൂഹി പടിപദാഹി അനഞ്ഞാഹി അയം പടിപദാചതുക്കേന കിലേസേ നിദ്ദിസതി. യാ ചതുക്കമഗ്ഗേന അരിയധമ്മേസു നിദ്ദിസിതബ്ബാ, അയം വുച്ചതി സീഹവിക്കീളിതോ നാമ നയോ.
Tattha ye diṭṭhicaritā sattā, te dvidhā mudindriyā ca tikkhindriyā ca. Tattha ye diṭṭhicaritā sattā tikkhindriyā sukhena paṭinissajjanti, khippañca abhisamenti, tena vuccati ‘‘khippābhiññā sukhā paṭipadā’’ti. Tattha ye diṭṭhicaritā sattā mudindriyā paṭhamaṃ tikkhindriyaṃ upādāya dandhataraṃ abhisamenti, te sukhena paṭinissajjanti, dandhañca abhisamenti. Tena vuccati ‘‘sukhā paṭipadā dandhābhiññā’’ti. Tattha taṇhācaritā sattā dvidhā tikkhindriyā ca mudindriyā ca. Tattha ye taṇhācaritā sattā tikkhindriyā dukkhena paṭinissajjanti, khippañca abhisamenti. Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā khippābhiññā’’ti. Tattha ye taṇhācaritā sattā mudindriyā paṭhamaṃ tikkhindriyaṃ upādāya dandhataraṃ abhisamenti, te dukkhena paṭinissajjanti, dandhañca abhisamenti. Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā dandhābhiññā’’ti. Imā catasso paṭipadāyo apañcamā achaṭṭhā. Ye hi keci nibbutā nibbāyissanti vā imāhi catūhi paṭipadāhi anaññāhi ayaṃ paṭipadācatukkena kilese niddisati. Yā catukkamaggena ariyadhammesu niddisitabbā, ayaṃ vuccati sīhavikkīḷito nāma nayo.
൧൧൯. തത്രിമേ ചത്താരോ ആഹാരാ. ചത്താരോ വിപല്ലാസാ ഉപാദാനാ യോഗാ ഗന്ഥാ ആസവാ ഓഘാ സല്ലാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതിയോ അഗതിഗമനാതി, ഏവം ഇമാനി സബ്ബാനി ദസ പദാനി. അയം സുത്തസ്സ സംസന്ദനാ.
119. Tatrime cattāro āhārā. Cattāro vipallāsā upādānā yogā ganthā āsavā oghā sallā viññāṇaṭṭhitiyo agatigamanāti, evaṃ imāni sabbāni dasa padāni. Ayaṃ suttassa saṃsandanā.
ചത്താരോ ആഹാരാ. തത്ഥ യോ ച കബളീകാരോ ആഹാരോ യോ ച ഫസ്സോ ആഹാരോ, ഇമേ തണ്ഹാചരിതേന പഹാതബ്ബാ. തത്ഥ യോ ച മനോസഞ്ചേതനാഹാരോ യോ ച വിഞ്ഞാണാഹാരോ, ഇമേ ദിട്ഠിചരിതേന പഹാതബ്ബാ.
Cattāro āhārā. Tattha yo ca kabaḷīkāro āhāro yo ca phasso āhāro, ime taṇhācaritena pahātabbā. Tattha yo ca manosañcetanāhāro yo ca viññāṇāhāro, ime diṭṭhicaritena pahātabbā.
പഠമോ ആഹാരോ പഠമോ വിപല്ലാസോ, ദുതിയോ ആഹാരോ ദുതിയോ വിപല്ലാസോ, തതിയോ ആഹാരോ തതിയോ വിപല്ലാസോ, ചതുത്ഥോ ആഹാരോ ചതുത്ഥോ വിപല്ലാസോ. ഇമേ ചത്താരോ വിപല്ലാസാ അപഞ്ചമാ അഛട്ഠാ. ഇദഞ്ച പമാണാ ചത്താരോ ആഹാരാ.
Paṭhamo āhāro paṭhamo vipallāso, dutiyo āhāro dutiyo vipallāso, tatiyo āhāro tatiyo vipallāso, catuttho āhāro catuttho vipallāso. Ime cattāro vipallāsā apañcamā achaṭṭhā. Idañca pamāṇā cattāro āhārā.
തത്ഥ പഠമേ വിപല്ലാസേ ഠിതോ കാമേ ഉപാദിയതി, ഇദം കാമുപാദാനം. ദുതിയേ വിപല്ലാസേ ഠിതോ അനാഗതം ഭവം ഉപാദിയതി, ഇദം സീലബ്ബതുപാദാനം. തതിയേ വിപല്ലാസേ ഠിതോ വിപരീതോ ദിട്ഠിം ഉപാദിയതി, ഇദം ദിട്ഠുപാദാനം. ചതുത്ഥേ വിപല്ലാസേ ഠിതോ ഖന്ധേ അത്തതോ ഉപാദിയതി, ഇദം അത്തവാദുപാദാനം.
Tattha paṭhame vipallāse ṭhito kāme upādiyati, idaṃ kāmupādānaṃ. Dutiye vipallāse ṭhito anāgataṃ bhavaṃ upādiyati, idaṃ sīlabbatupādānaṃ. Tatiye vipallāse ṭhito viparīto diṭṭhiṃ upādiyati, idaṃ diṭṭhupādānaṃ. Catutthe vipallāse ṭhito khandhe attato upādiyati, idaṃ attavādupādānaṃ.
തത്ഥ കാമുപാദാനേ ഠിതോ കാമേ അഭിജ്ഝായതി ഗന്ഥതി, അയം അഭിജ്ഝാകായഗന്ഥോ. സീലബ്ബതുപാദാനേ ഠിതോ ബ്യാപാദം ഗന്ഥതി, അയം ബ്യാപാദകായഗന്ഥോ. ദിട്ഠുപാദാനേ ഠിതോ പരാമാസം ഗന്ഥതി, അയം പരാമാസകായഗന്ഥോ. അത്തവാദുപാദാനേ ഠിതോ പപഞ്ചന്തോ ഗന്ഥതി, അയം ഇദംസച്ചാഭിനിവേസോ കായഗന്ഥോ.
Tattha kāmupādāne ṭhito kāme abhijjhāyati ganthati, ayaṃ abhijjhākāyagantho. Sīlabbatupādāne ṭhito byāpādaṃ ganthati, ayaṃ byāpādakāyagantho. Diṭṭhupādāne ṭhito parāmāsaṃ ganthati, ayaṃ parāmāsakāyagantho. Attavādupādāne ṭhito papañcanto ganthati, ayaṃ idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
തസ്സ ഗന്ഥിതാ കിലേസാ ആസവന്തി. കിഞ്ചി പന വുച്ചതി വിപ്പടിസാരോ. യേ വിപ്പടിസാരാ 1 തേ അനുസയാ. തത്ഥ അഭിജ്ഝാകായഗന്ഥേന കാമാസവോ, ബ്യാപാദകായഗന്ഥേന ഭവാസവോ, പരാമാസകായഗന്ഥേന ദിട്ഠാസവോ, ഇദം സച്ചാഭിനിവേസകായഗന്ഥേന അവിജ്ജാസവോ.
Tassa ganthitā kilesā āsavanti. Kiñci pana vuccati vippaṭisāro. Ye vippaṭisārā 2 te anusayā. Tattha abhijjhākāyaganthena kāmāsavo, byāpādakāyaganthena bhavāsavo, parāmāsakāyaganthena diṭṭhāsavo, idaṃ saccābhinivesakāyaganthena avijjāsavo.
തേ ചത്താരോ ആസവാ വേപുല്ലഭാവം ഗതാ ഓഘാ ഹോന്തി, തേന വുച്ചന്തി ‘‘ഓഘാ’’തി. തത്ഥ കാമാസവോ കാമോഘോ, ഭവാസവോ ഭവോഘോ, അവിജ്ജാസവോ അവിജ്ജോഘോ, ദിട്ഠാസവോ ദിട്ഠോഘോ.
Te cattāro āsavā vepullabhāvaṃ gatā oghā honti, tena vuccanti ‘‘oghā’’ti. Tattha kāmāsavo kāmogho, bhavāsavo bhavogho, avijjāsavo avijjogho, diṭṭhāsavo diṭṭhogho.
തേ ചത്താരോ ഓഘാ ആസയമനുപവിട്ഠാ അനുസയസഹഗതാ വുച്ചന്തി. സല്ലാതി ഹദയമാഹച്ച തിട്ഠന്താ. തത്ഥ കാമോഘോ രാഗസല്ലം, ഭവോഘോ ദോസസല്ലം, അവിജ്ജോഘോ മോഹസല്ലം, ദിട്ഠോഘോ ദിട്ഠിസല്ലം.
Te cattāro oghā āsayamanupaviṭṭhā anusayasahagatā vuccanti. Sallāti hadayamāhacca tiṭṭhantā. Tattha kāmogho rāgasallaṃ, bhavogho dosasallaṃ, avijjogho mohasallaṃ, diṭṭhogho diṭṭhisallaṃ.
ഇമേഹി ചതൂഹി സല്ലേഹി പരിയാദിന്നം വിഞ്ഞാണം ചതൂസു ധമ്മേസു തിട്ഠതി രൂപേ വേദനായ സഞ്ഞായ സങ്ഖാരേസു. ഇമാ ചതസ്സോ വിഞ്ഞാണട്ഠിതിയോ. തത്ഥ രാഗസല്ലേന നന്ദൂപസേചനം രൂപൂപഗം വിഞ്ഞാണം തിട്ഠതി. ദോസസല്ലേന വേദനൂപഗം മോഹസല്ലേന സഞ്ഞൂപഗം ദിട്ഠിസല്ലേന നന്ദൂപസേചനം സങ്ഖാരൂപഗം വിഞ്ഞാണം തിട്ഠതി.
Imehi catūhi sallehi pariyādinnaṃ viññāṇaṃ catūsu dhammesu tiṭṭhati rūpe vedanāya saññāya saṅkhāresu. Imā catasso viññāṇaṭṭhitiyo. Tattha rāgasallena nandūpasecanaṃ rūpūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati. Dosasallena vedanūpagaṃ mohasallena saññūpagaṃ diṭṭhisallena nandūpasecanaṃ saṅkhārūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati.
ചതൂഹി വിഞ്ഞാണട്ഠിതീഹി ചതുബ്ബിധം അഗതിം ഗച്ഛന്തി ഛന്ദാ ദോസാ ഭയാ മോഹാ. രാഗേന ഛന്ദാ അഗതിം ഗച്ഛതി, ദോസേന ദോസാ അഗതിം ഗച്ഛതി, മോഹേന മോഹാ അഗതിം ഗച്ഛതി, ദിട്ഠിയാ ഭയാ അഗതിം ഗച്ഛതി. ഇതി ഇദഞ്ച കമ്മം ഇമേ ച കിലേസാ. അയം സംസാരസ്സ ഹേതു.
Catūhi viññāṇaṭṭhitīhi catubbidhaṃ agatiṃ gacchanti chandā dosā bhayā mohā. Rāgena chandā agatiṃ gacchati, dosena dosā agatiṃ gacchati, mohena mohā agatiṃ gacchati, diṭṭhiyā bhayā agatiṃ gacchati. Iti idañca kammaṃ ime ca kilesā. Ayaṃ saṃsārassa hetu.
൧൨൦. തത്ഥിമാ ചതസ്സോ ദിസാ കബളീകാരാഹാരോ ‘‘അസുഭേ സുഭ’’ന്തി വിപല്ലാസോ കാമുപാദാനം കാമയോഗോ അഭിജ്ഝാകായഗന്ഥോ കാമാസവോ കാമോഘോ രാഗസല്ലം രൂപൂപഗാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി ഛന്ദാ അഗതിഗമനം. അയം പഠമാ ദിസാ.
120. Tatthimā catasso disā kabaḷīkārāhāro ‘‘asubhe subha’’nti vipallāso kāmupādānaṃ kāmayogo abhijjhākāyagantho kāmāsavo kāmogho rāgasallaṃ rūpūpagā viññāṇaṭṭhiti chandā agatigamanaṃ. Ayaṃ paṭhamā disā.
ഫസ്സോ ആഹാരോ ‘‘ദുക്ഖേ സുഖ’’ന്തി വിപല്ലാസോ സീലബ്ബതുപാദാനം ഭവയോഗോബ്യാപാദോ കായഗന്ഥോ ഭവാസവോ ഭവോഘോ ദോസസല്ലം വേദനൂപഗാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി ദോസാ അഗതിഗമനം, അയം ദുതിയാ ദിസാ.
Phasso āhāro ‘‘dukkhe sukha’’nti vipallāso sīlabbatupādānaṃ bhavayogobyāpādo kāyagantho bhavāsavo bhavogho dosasallaṃ vedanūpagā viññāṇaṭṭhiti dosā agatigamanaṃ, ayaṃ dutiyā disā.
മനോസഞ്ചേതനാഹാരോ ‘‘അനത്തനി അത്താ’’തി വിപല്ലാസോ ദിട്ഠുപാദാനം ദിട്ഠിയോഗോ പരാമാസകായഗന്ഥോ ദിട്ഠാസവോ ദിട്ഠോഘോ ദിട്ഠിസല്ലം സഞ്ഞൂപഗാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി ഭയാ അഗതിഗമനം. അയം തതിയാ ദിസാ.
Manosañcetanāhāro ‘‘anattani attā’’ti vipallāso diṭṭhupādānaṃ diṭṭhiyogo parāmāsakāyagantho diṭṭhāsavo diṭṭhogho diṭṭhisallaṃ saññūpagā viññāṇaṭṭhiti bhayā agatigamanaṃ. Ayaṃ tatiyā disā.
വിഞ്ഞാണാഹാരോ ‘‘അനിച്ചേ നിച്ച’’ന്തി വിപല്ലാസോ അത്തവാദുപാദാനം അവിജ്ജായോഗോ ഇദംസച്ചാഭിനിവേസോ കായഗന്ഥോ അവിജ്ജാസവോ അവിജ്ജോഘോ മോഹസല്ലം സങ്ഖാരൂപഗാ വിഞ്ഞാണട്ഠിതി മോഹാ അഗതിഗമനം, അയം ചതുത്ഥീ ദിസാ. ഇതി ഇമേസം ദസന്നം സുത്താനം പഠമേന പദേന പഠമായ ദിസായ ആലോകനം. അയം വുച്ചതി ദിസാലോകനാ.
Viññāṇāhāro ‘‘anicce nicca’’nti vipallāso attavādupādānaṃ avijjāyogo idaṃsaccābhiniveso kāyagantho avijjāsavo avijjogho mohasallaṃ saṅkhārūpagā viññāṇaṭṭhiti mohā agatigamanaṃ, ayaṃ catutthī disā. Iti imesaṃ dasannaṃ suttānaṃ paṭhamena padena paṭhamāya disāya ālokanaṃ. Ayaṃ vuccati disālokanā.
ചതൂഹി വിപല്ലാസേഹി അകുസലപക്ഖേ ദിസാവിലോകനാ കിലേസം സംയോജേത്വാ അയം അകുസലപക്ഖേ ദിസാവിലോകനായ ഭൂമി പഞ്ചന്നം ദസന്നം സുത്താനം യാനി പഠമാനി പദാനി ഇമേസം ധമ്മാനം കോ അത്ഥോ? ഏകോ അത്ഥോ, ബ്യഞ്ജനമേവ നാനം. ഏവം ദുതിയാ ഏവം തതിയാ ഏവം ചതുത്ഥീ. അയം പഠമാ സംസന്ദനാ.
Catūhi vipallāsehi akusalapakkhe disāvilokanā kilesaṃ saṃyojetvā ayaṃ akusalapakkhe disāvilokanāya bhūmi pañcannaṃ dasannaṃ suttānaṃ yāni paṭhamāni padāni imesaṃ dhammānaṃ ko attho? Eko attho, byañjanameva nānaṃ. Evaṃ dutiyā evaṃ tatiyā evaṃ catutthī. Ayaṃ paṭhamā saṃsandanā.
ഇമിനാ പേയ്യാലേന സബ്ബേ കിലേസാ ചതൂസു പദേസു പക്ഖിപിതബ്ബാ. തതോ കുസലപക്ഖേ ചതസ്സോ പടിപദാ ചത്താരി ഝാനാനി ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ ചത്താരോ വിഹാരാ ദിബ്ബോ ബ്രഹ്മാ അരിയോ ആനേഞ്ജോ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ ചത്താരോ അച്ഛരിയാ അബ്ഭുതധമ്മാ ചത്താരോ അധിട്ഠാനാ ചത്താരോ സമാധയോ ഛന്ദസമാധി വീരിയസമാധി ചിത്തസമാധി വീമംസാസമാധി. ചത്താരോ ധമ്മാ സുഖഭാഗിയാ നാഞ്ഞത്ര ബോജ്ഝങ്ഗാ നാഞ്ഞത്ര തപസാ നാഞ്ഞതിന്ദ്രിയസംവരാ നാഞ്ഞത്ര സബ്ബനിസ്സഗ്ഗാ ചത്താരി അപ്പമാണാനി.
Iminā peyyālena sabbe kilesā catūsu padesu pakkhipitabbā. Tato kusalapakkhe catasso paṭipadā cattāri jhānāni cattāro satipaṭṭhānā cattāro vihārā dibbo brahmā ariyo āneñjo cattāro sammappadhānā cattāro acchariyā abbhutadhammā cattāro adhiṭṭhānā cattāro samādhayo chandasamādhi vīriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhi. Cattāro dhammā sukhabhāgiyā nāññatra bojjhaṅgā nāññatra tapasā nāññatindriyasaṃvarā nāññatra sabbanissaggā cattāri appamāṇāni.
തത്ഥ ദുക്ഖാ പടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ ഭാവിയമാനാ ബഹുലീകരിയമാനാ പഠമം ഝാനം പരിപൂരേതി, പഠമം ഝാനം പരിപുണ്ണം പഠമം സതിപട്ഠാനം പരിപൂരേതി , പഠമം സതിപട്ഠാനം പരിപുണ്ണം പഠമം വിഹാരം പരിപൂരേതി, പഠമോ വിഹാരോ പരിപുണ്ണോ പഠമം സമ്മപ്പധാനം പരിപൂരേതി, പഠമം സമ്മപ്പധാനം പരിപുണ്ണം പഠമം അച്ഛരിയം അബ്ഭുതധമ്മം പരിപൂരേതി, പഠമോ അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ പരിപുണ്ണോ പഠമം അധിട്ഠാനം പരിപൂരേതി, പഠമം അധിട്ഠാനം പരിപുണ്ണം ഛന്ദസമാധിം പരിപൂരേതി, ഛന്ദസമാധി പരിപുണ്ണോ ഇന്ദ്രിയസംവരം പരിപൂരേതി, ഇന്ദ്രിയസംവരോ പരിപുണ്ണോ പഠമം മേത്താഅപ്പമാണം പരിപൂരേതി. ഏവം യാവ സബ്ബനിസ്സഗ്ഗോ ചതുത്ഥം അപ്പമാണം പരിപൂരേതി.
Tattha dukkhā paṭipadā dandhābhiññā bhāviyamānā bahulīkariyamānā paṭhamaṃ jhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ jhānaṃ paripuṇṇaṃ paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ paripūreti , paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ paṭhamaṃ vihāraṃ paripūreti, paṭhamo vihāro paripuṇṇo paṭhamaṃ sammappadhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ sammappadhānaṃ paripuṇṇaṃ paṭhamaṃ acchariyaṃ abbhutadhammaṃ paripūreti, paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo paripuṇṇo paṭhamaṃ adhiṭṭhānaṃ paripūreti, paṭhamaṃ adhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ chandasamādhiṃ paripūreti, chandasamādhi paripuṇṇo indriyasaṃvaraṃ paripūreti, indriyasaṃvaro paripuṇṇo paṭhamaṃ mettāappamāṇaṃ paripūreti. Evaṃ yāva sabbanissaggo catutthaṃ appamāṇaṃ paripūreti.
തത്ഥ പഠമാ ച പടിപദാ പഠമഞ്ച ഝാനം പഠമഞ്ച സതിപട്ഠാനം പഠമോ ച വിഹാരോ പഠമഞ്ച സമ്മപ്പധാനം പഠമോ ച അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ സച്ചാധിട്ഠാനഞ്ച ഛന്ദസമാധി ച ഇന്ദ്രിയസംവരോ ച മേത്താ ച അപ്പമാണം. അയം പഠമാ ദിസാ.
Tattha paṭhamā ca paṭipadā paṭhamañca jhānaṃ paṭhamañca satipaṭṭhānaṃ paṭhamo ca vihāro paṭhamañca sammappadhānaṃ paṭhamo ca acchariyo abbhuto dhammo saccādhiṭṭhānañca chandasamādhi ca indriyasaṃvaro ca mettā ca appamāṇaṃ. Ayaṃ paṭhamā disā.
ദുക്ഖാ ച 3 പടിപദാ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ ദുതിയം ഝാനം ദുതിയഞ്ച സതിപട്ഠാനം ദുതിയോ ച വിഹാരോ ദുതിയഞ്ച സമ്മപ്പധാനം ദുതിയോ ച അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ ചാഗാധിട്ഠാനം ചിത്തസമാധി ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ കരുണാ ച അപ്പമാണം, അയം ദുതിയാ ദിസാ.
Dukkhā ca 4 paṭipadā khippābhiññā dutiyaṃ jhānaṃ dutiyañca satipaṭṭhānaṃ dutiyo ca vihāro dutiyañca sammappadhānaṃ dutiyo ca acchariyo abbhuto dhammo cāgādhiṭṭhānaṃ cittasamādhi cattāro iddhipādā karuṇā ca appamāṇaṃ, ayaṃ dutiyā disā.
സുഖാ ച 5 പടിപദാ ദന്ധാഭിഞ്ഞാ തതിയഞ്ച ഝാനം തതിയഞ്ച സതിപട്ഠാനം തതിയോ ച വിഹാരോ തതിയഞ്ച സമ്മപ്പധാനം തതിയോ ച അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ പഞ്ഞാധിട്ഠാനഞ്ച വീരിയസമാധി ച ബോജ്ഝങ്ഗാ ച മുദിതാ ച അപ്പമാണം. അയം തതിയാ ദിസാ.
Sukhā ca 6 paṭipadā dandhābhiññā tatiyañca jhānaṃ tatiyañca satipaṭṭhānaṃ tatiyo ca vihāro tatiyañca sammappadhānaṃ tatiyo ca acchariyo abbhuto dhammo paññādhiṭṭhānañca vīriyasamādhi ca bojjhaṅgā ca muditā ca appamāṇaṃ. Ayaṃ tatiyā disā.
സുഖാ ച 7 പടിപദാ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞാ ചതുത്ഥം ഝാനം ചതുത്ഥഞ്ച സതിപട്ഠാനം ചതുത്ഥോ ച വിഹാരോ ചതുത്ഥഞ്ച സമ്മപ്പധാനം ചതുത്ഥോ ച അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ ഉപസമാധിട്ഠാനഞ്ച വീമംസാസമാധി ച സബ്ബനിസ്സഗ്ഗോ ച ഉപേക്ഖാ അപ്പമാണഞ്ച. അയം ചതുത്ഥീ ദിസാ. ഇമാസം ചതസ്സന്നം ദിസാനം ആലോകനാ. അയം വുച്ചതി ദിസാലോകനോ നാമ നയോ.
Sukhā ca 8 paṭipadā khippābhiññā catutthaṃ jhānaṃ catutthañca satipaṭṭhānaṃ catuttho ca vihāro catutthañca sammappadhānaṃ catuttho ca acchariyo abbhuto dhammo upasamādhiṭṭhānañca vīmaṃsāsamādhi ca sabbanissaggo ca upekkhā appamāṇañca. Ayaṃ catutthī disā. Imāsaṃ catassannaṃ disānaṃ ālokanā. Ayaṃ vuccati disālokano nāma nayo.
തത്ഥായം യോജനാ. ചത്താരോ ച ആഹാരാ ചതസ്സോ ച പടിപദാ, ചത്താരോ ച വിപല്ലാസാ ചത്താരോ ച സതിപട്ഠാനാ, ചത്താരി ച ഉപാദാനാനി ചത്താരി ച ഝാനാനി ചത്താരോ ച യോഗാ വിഹാരാ ച, ഗന്ഥാ ച സമ്മപ്പധാനാ ച, ആസവാ ച അച്ഛരിയാ അബ്ഭുതധമ്മാ ച, ഓഘാ ച അധിട്ഠാനാനി ച, സല്ലാ ച സമാധയോ, വിഞ്ഞാണട്ഠിതിയോ ചത്താരോ ച സുഖഭാഗിയാ ധമ്മാ, ചത്താരി ച അഗതിഗമനാനി ചത്താരി ച അപ്പമാണാനി ഇതി കുസലാകുസലാനം പടിപക്ഖവസേന യോജനാ, അയം വുച്ചതി ദിസാലോകനോ നയോ.
Tatthāyaṃ yojanā. Cattāro ca āhārā catasso ca paṭipadā, cattāro ca vipallāsā cattāro ca satipaṭṭhānā, cattāri ca upādānāni cattāri ca jhānāni cattāro ca yogā vihārā ca, ganthā ca sammappadhānā ca, āsavā ca acchariyā abbhutadhammā ca, oghā ca adhiṭṭhānāni ca, sallā ca samādhayo, viññāṇaṭṭhitiyo cattāro ca sukhabhāgiyā dhammā, cattāri ca agatigamanāni cattāri ca appamāṇāni iti kusalākusalānaṃ paṭipakkhavasena yojanā, ayaṃ vuccati disālokano nayo.
തസ്സ ചത്താരി സാമഞ്ഞഫലാനി പരിയോസാനം, യോ ച ധമ്മോ കുസലാകുസലനിദ്ദേസേ പഠമോ ദിസാനിദ്ദേസോ, ഇമസ്സ സോതാപത്തിഫലം പരിയോസാനം ദുതിയം സകദാഗാമിഫലം, തതിയം അനാഗാമിഫലം, ചതുത്ഥം അരഹത്തഫലം.
Tassa cattāri sāmaññaphalāni pariyosānaṃ, yo ca dhammo kusalākusalaniddese paṭhamo disāniddeso, imassa sotāpattiphalaṃ pariyosānaṃ dutiyaṃ sakadāgāmiphalaṃ, tatiyaṃ anāgāmiphalaṃ, catutthaṃ arahattaphalaṃ.
തത്ഥ കതമോ തിപുക്ഖലോ നയോ? യേ ച ദുക്ഖായ പടിപദായ ദന്ധാഭിഞ്ഞായ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞായ ച നിയ്യന്തി ദ്വേ പുഗ്ഗലാ, യേ ച സുഖായ പടിപദായ ദന്ധാഭിഞ്ഞായ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞായ ച നിയ്യന്തി ദ്വേ പുഗ്ഗലാ.
Tattha katamo tipukkhalo nayo? Ye ca dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya khippābhiññāya ca niyyanti dve puggalā, ye ca sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya khippābhiññāya ca niyyanti dve puggalā.
ഇമേസം ചതുന്നം പുഗ്ഗലാനം യോ പുഗ്ഗലോ സുഖായ പടിപദായ ദന്ധാഭിഞ്ഞായ നിയ്യാതി, യോ ച പുഗ്ഗലോ ദുക്ഖായ പടിപദായ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞായ നിയ്യാതി. ഇമേ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ഭവന്തി. തത്ഥ യോ സുഖായ പടിപദായ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞായ നിയ്യാതി , അയം ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ. യോ പച്ഛിമോ പുഗ്ഗലോ സാധാരണോ, അയം വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ. യോ പുഗ്ഗലോ ദന്ധാഭിഞ്ഞായ ദുക്ഖായ പടിപദായ നിയ്യാതി, അയം നേയ്യോ. ഇമേ ചത്താരോ ഭവിത്വാ തീണി ഹോന്തി, തത്ഥ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞുസ്സ സമഥപുബ്ബങ്ഗമാ വിപസ്സനാ, നേയ്യസ്സ വിപസ്സനാപുബ്ബങ്ഗമോ സമഥോ, വിപഞ്ചിതഞ്ഞുസ്സ സമഥവിപസ്സനാ യുഗനദ്ധാ. ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞുസ്സ മുദുകാ ദേസനാ, നേയ്യസ്സ തിക്ഖാ ദേസനാ, വിപഞ്ചിതഞ്ഞുസ്സ തിക്ഖമുദുകാ ദേസനാ.
Imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ yo puggalo sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti, yo ca puggalo dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti. Ime dve puggalā bhavanti. Tattha yo sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti , ayaṃ ugghaṭitaññū. Yo pacchimo puggalo sādhāraṇo, ayaṃ vipañcitaññū. Yo puggalo dandhābhiññāya dukkhāya paṭipadāya niyyāti, ayaṃ neyyo. Ime cattāro bhavitvā tīṇi honti, tattha ugghaṭitaññussa samathapubbaṅgamā vipassanā, neyyassa vipassanāpubbaṅgamo samatho, vipañcitaññussa samathavipassanā yuganaddhā. Ugghaṭitaññussa mudukā desanā, neyyassa tikkhā desanā, vipañcitaññussa tikkhamudukā desanā.
ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞുസ്സ അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ, നേയ്യസ്സ അധിചിത്തസിക്ഖാ, വിപഞ്ചിതഞ്ഞുസ്സ അധിസീലസിക്ഖാ. ഇതി ഇമേസം പുഗ്ഗലാനം ചതൂഹി പടിപദാഹി നിയ്യാനം.
Ugghaṭitaññussa adhipaññāsikkhā, neyyassa adhicittasikkhā, vipañcitaññussa adhisīlasikkhā. Iti imesaṃ puggalānaṃ catūhi paṭipadāhi niyyānaṃ.
തത്ഥ അയം സംകിലേസോ, തീണി അകുസലമൂലാനി തയോ ഫസ്സാ തിസ്സോ വേദനാ തയോ ഉപവിചാരാ തയോ സംകിലേസാ തയോ വിതക്കാ തയോ പരിളാഹാ തീണി സങ്ഖതലക്ഖണാനി തിസ്സോ ദുക്ഖതാതി.
Tattha ayaṃ saṃkileso, tīṇi akusalamūlāni tayo phassā tisso vedanā tayo upavicārā tayo saṃkilesā tayo vitakkā tayo pariḷāhā tīṇi saṅkhatalakkhaṇāni tisso dukkhatāti.
തീണി അകുസലമൂലാനീതി ലോഭോ അകുസലമൂലം, ദോസോ അകുസലമൂലം, മോഹോ അകുസലമൂലം. തയോ ഫസ്സാതി സുഖവേദനീയോ ഫസ്സോ, ദുക്ഖവേദനീയോ ഫസ്സോ, അദുക്ഖമസുഖവേദനീയോ ഫസ്സോ. തിസ്സോ വേദനാതി സുഖാ വേദനാ ദുക്ഖാ വേദനാ അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ. തയോ ഉപവിചാരാതി സോമനസ്സോപവിചാരോ ദോമനസ്സോപവിചാരോ ഉപേക്ഖോപവിചാരോ. തയോ സംകിലേസാതി രാഗോ ദോസോ മോഹോ. തയോ വിതക്കാതി കാമവിതക്കോ ബ്യാപാദവിതക്കോ വിഹിംസാവിതക്കോ. തയോ പരിളാഹാതി രാഗജോ ദോസജോ മോഹജോ. തീണി സങ്ഖതലക്ഖണാനീതി ഉപ്പാദോ ഠിതി വയോ. തിസ്സോ ദുക്ഖതാതി ദുക്ഖദുക്ഖതാ വിപരിണാമദുക്ഖതാ സങ്ഖതദുക്ഖതാ.
Tīṇi akusalamūlānīti lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ. Tayo phassāti sukhavedanīyo phasso, dukkhavedanīyo phasso, adukkhamasukhavedanīyo phasso. Tisso vedanāti sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Tayo upavicārāti somanassopavicāro domanassopavicāro upekkhopavicāro. Tayo saṃkilesāti rāgo doso moho. Tayo vitakkāti kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko. Tayo pariḷāhāti rāgajo dosajo mohajo. Tīṇi saṅkhatalakkhaṇānīti uppādo ṭhiti vayo. Tisso dukkhatāti dukkhadukkhatā vipariṇāmadukkhatā saṅkhatadukkhatā.
തത്ഥ ലോഭോ അകുസലമൂലം കുതോ സമുട്ഠിതം? തിവിധം ആരമ്മണം മനാപികം അമനാപികം ഉപേക്ഖാഠാനിയഞ്ച. തത്ഥ മനാപികേന ആരമ്മണേന ലോഭോ അകുസലമൂലം സമുട്ഠഹതി. ഇതി മനാപികാ ആരമ്മണാ സുഖവേദനീയോ ഫസ്സോ, സുഖവേദനീയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ സുഖവേദനാ, സുഖവേദനം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ സോമനസ്സൂപവിചാരോ, സോമനസ്സൂപവിചാരം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ രാഗോ, രാഗം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ കാമവിതക്കോ, കാമവിതക്കം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ രാഗജോ പരിളാഹോ രാഗജം പരിളാഹം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ ഉപ്പാദോ സങ്ഖതലക്ഖണോ, ഉപ്പാദം സങ്ഖതലക്ഖണം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ വിപരിണാമദുക്ഖതാ.
Tattha lobho akusalamūlaṃ kuto samuṭṭhitaṃ? Tividhaṃ ārammaṇaṃ manāpikaṃ amanāpikaṃ upekkhāṭhāniyañca. Tattha manāpikena ārammaṇena lobho akusalamūlaṃ samuṭṭhahati. Iti manāpikā ārammaṇā sukhavedanīyo phasso, sukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjate sukhavedanā, sukhavedanaṃ paṭicca uppajjate somanassūpavicāro, somanassūpavicāraṃ paṭicca uppajjate rāgo, rāgaṃ paṭicca uppajjate kāmavitakko, kāmavitakkaṃ paṭicca uppajjate rāgajo pariḷāho rāgajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjate uppādo saṅkhatalakkhaṇo, uppādaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjate vipariṇāmadukkhatā.
ദോസോ അകുസലമൂലം കുതോ സമുട്ഠിതം? അമനാപികേന ആരമ്മണേന ദോസോ അകുസലമൂലം സമുട്ഠിതം. ഇതി അമനാപികാ ആരമ്മണാ ദുക്ഖവേദനീയോ ഫസ്സോ, ദുക്ഖവേദനീയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ ദുക്ഖവേദനാ, ദുക്ഖവേദനം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ ദോമനസ്സൂപവിചാരോ, ദോമനസ്സൂപവിചാരം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ ദോസോ, ദോസം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ ബ്യാപാദവിതക്കോ, ബ്യാപാദവിതക്കം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ ദോസജോ പരിളാഹോ, ദോസജം പരിളാഹം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ ഠിതസ്സ അഞ്ഞഥത്തം സങ്ഖതലക്ഖണം, ഠിതസ്സ അഞ്ഞഥത്തം സങ്ഖതലക്ഖണം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ ദുക്ഖദുക്ഖതാ വേദനാ.
Doso akusalamūlaṃ kuto samuṭṭhitaṃ? Amanāpikena ārammaṇena doso akusalamūlaṃ samuṭṭhitaṃ. Iti amanāpikā ārammaṇā dukkhavedanīyo phasso, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjate dukkhavedanā, dukkhavedanaṃ paṭicca uppajjate domanassūpavicāro, domanassūpavicāraṃ paṭicca uppajjate doso, dosaṃ paṭicca uppajjate byāpādavitakko, byāpādavitakkaṃ paṭicca uppajjate dosajo pariḷāho, dosajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjate ṭhitassa aññathattaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ, ṭhitassa aññathattaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjate dukkhadukkhatā vedanā.
മോഹോ അകുസലമൂലം കുതോ സമുട്ഠിതം? ഉപേക്ഖാഠാനിയേന ആരമ്മണേന മോഹോ അകുസലമൂലം സമുട്ഠിതം. ഇതി ഉപേക്ഖാഠാനിയാ ആരമ്മണാ അദുക്ഖമസുഖവേദനീയോ ഫസ്സോ, അദുക്ഖമസുഖവേദനീയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ, അദുക്ഖമസുഖവേദനം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ ഉപേക്ഖൂപവിചാരോ, ഉപേക്ഖൂപവിചാരം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ മോഹോ, മോഹം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ വിഹിംസാവിതക്കോ, വിഹിംസാവിതക്കം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ മോഹജോ പരിളാഹോ, മോഹജം പരിളാഹം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ വയോ സങ്ഖതലക്ഖണം, വയം സങ്ഖതലക്ഖണം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതേ സങ്ഖതദുക്ഖതാ, ഇതി അയം തിണ്ണം കിലേസാനം നിദ്ദേസോ, അയം വുച്ചതേ കുസലപക്ഖേ തിപുക്ഖലോ നയോ.
Moho akusalamūlaṃ kuto samuṭṭhitaṃ? Upekkhāṭhāniyena ārammaṇena moho akusalamūlaṃ samuṭṭhitaṃ. Iti upekkhāṭhāniyā ārammaṇā adukkhamasukhavedanīyo phasso, adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjate adukkhamasukhā vedanā, adukkhamasukhavedanaṃ paṭicca uppajjate upekkhūpavicāro, upekkhūpavicāraṃ paṭicca uppajjate moho, mohaṃ paṭicca uppajjate vihiṃsāvitakko, vihiṃsāvitakkaṃ paṭicca uppajjate mohajo pariḷāho, mohajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjate vayo saṅkhatalakkhaṇaṃ, vayaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjate saṅkhatadukkhatā, iti ayaṃ tiṇṇaṃ kilesānaṃ niddeso, ayaṃ vuccate kusalapakkhe tipukkhalo nayo.
ഇതി തീണി അകുസലമൂലാനി ന ചതുത്ഥാനി ന പഞ്ചമാനി, തയോ ഫസ്സാതി തിസ്സോ വേദനാ യാവ സങ്ഖതദുക്ഖതാതി, യോ കോചി അകുസലപക്ഖോ, സബ്ബോ സോ തീസു അകുസലമൂലേസു സമോസരതി.
Iti tīṇi akusalamūlāni na catutthāni na pañcamāni, tayo phassāti tisso vedanā yāva saṅkhatadukkhatāti, yo koci akusalapakkho, sabbo so tīsu akusalamūlesu samosarati.
തത്ഥ കതമോ കുസലപക്ഖോ? തീണി കുസലമൂലാനി, തിസ്സോ പഞ്ഞാ സുതമയീ പഞ്ഞാ ചിന്താമയീ പഞ്ഞാ ഭാവനാമയീ പഞ്ഞാ. തയോ സമാധീ സവിതക്കസവിചാരോ…പേ॰… തിസ്സോ സിക്ഖാ അധിസീലസിക്ഖാ…പേ॰… സിക്ഖാ. തീണി നിമിത്താനി സമഥനിമിത്തം പഗ്ഗഹനിമിത്തം ഉപേക്ഖാനിമിത്തം. തയോ വിതക്കാ നേക്ഖമ്മവിതക്കോ…പേ॰… അവിഹിംസാവിതക്കോ. തീണി ഇന്ദ്രിയാനി അനഞ്ഞാതഞ്ഞസ്സാമീതിന്ദ്രിയന്തി വിത്ഥാരോ. തയോ ഉപവിചാരാ നേക്ഖമ്മൂപവിചാരോ അബ്യാപാദൂപവിചാരോ അവിഹിംസൂപവിചാരോ. തിസ്സോ ഏസനാ കാമേസനാ ഭവേസനാ ബ്രഹ്മചരിയേസനാ. തയോ ഖന്ധാ സീലക്ഖന്ധോ സമാധിക്ഖന്ധോ പഞ്ഞാക്ഖന്ധോ.
Tattha katamo kusalapakkho? Tīṇi kusalamūlāni, tisso paññā sutamayī paññā cintāmayī paññā bhāvanāmayī paññā. Tayo samādhī savitakkasavicāro…pe… tisso sikkhā adhisīlasikkhā…pe… sikkhā. Tīṇi nimittāni samathanimittaṃ paggahanimittaṃ upekkhānimittaṃ. Tayo vitakkā nekkhammavitakko…pe… avihiṃsāvitakko. Tīṇi indriyāni anaññātaññassāmītindriyanti vitthāro. Tayo upavicārā nekkhammūpavicāro abyāpādūpavicāro avihiṃsūpavicāro. Tisso esanā kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā. Tayo khandhā sīlakkhandho samādhikkhandho paññākkhandho.
തത്ഥ യം അലോഭോ കുസലമൂലം, തം സുതമയിപഞ്ഞം പരിപൂരേതി, സുതമയീ പഞ്ഞാ പരിപുണ്ണാ സവിതക്കം സവിചാരം സമാധിം പരിപൂരേതി, സവിതക്കോ സവിചാരോ സമാധി പരിപുണ്ണോ അധിചിത്തസിക്ഖം പരിപൂരേതി, അധിചിത്തസിക്ഖാ പരിപുണ്ണാ സമഥനിമിത്തം പരിപൂരേതി, സമഥനിമിത്തം പരിപുണ്ണം നേക്ഖമ്മവിതക്കം പരിപൂരേതി, നേക്ഖമ്മവിതക്കോ പരിപുണ്ണോ അനഞ്ഞാതഞ്ഞസ്സാമീതിന്ദ്രിയം പരിപൂരേതി, അനഞ്ഞാതഞ്ഞസ്സാമീതിന്ദ്രിയം പരിപുണ്ണം നേക്ഖമ്മൂപവിചാരം പരിപൂരേതി, നേക്ഖമ്മൂപവിചാരോ പരിപുണ്ണോ കാമേസനം പജഹതി, കാമേസനപ്പഹാനം സമാധിക്ഖന്ധം പരിപൂരേതി.
Tattha yaṃ alobho kusalamūlaṃ, taṃ sutamayipaññaṃ paripūreti, sutamayī paññā paripuṇṇā savitakkaṃ savicāraṃ samādhiṃ paripūreti, savitakko savicāro samādhi paripuṇṇo adhicittasikkhaṃ paripūreti, adhicittasikkhā paripuṇṇā samathanimittaṃ paripūreti, samathanimittaṃ paripuṇṇaṃ nekkhammavitakkaṃ paripūreti, nekkhammavitakko paripuṇṇo anaññātaññassāmītindriyaṃ paripūreti, anaññātaññassāmītindriyaṃ paripuṇṇaṃ nekkhammūpavicāraṃ paripūreti, nekkhammūpavicāro paripuṇṇo kāmesanaṃ pajahati, kāmesanappahānaṃ samādhikkhandhaṃ paripūreti.
അദോസോ കുസലമൂലം ചിന്താമയിപഞ്ഞം പരിപൂരേതി, ചിന്താമയീ പഞ്ഞാ പരിപുണ്ണാ അവിതക്കവിചാരമത്തം സമാധിം പരിപൂരേതി . അവിതക്കവിചാരമത്തോ സമാധി പരിപുണ്ണോ അധിസീലസിക്ഖം പരിപൂരേതി, അധിസീലസിക്ഖാ പരിപുണ്ണാ ഉപേക്ഖാനിമിത്തം പരിപൂരേതി, ഉപേക്ഖാനിമിത്തം പരിപുണ്ണം അബ്യാപാദവിതക്കം പരിപൂരേതി, അബ്യാപാദവിതക്കോ പരിപുണ്ണോ അഞ്ഞിന്ദ്രിയം പരിപൂരേതി, അഞ്ഞിന്ദ്രിയം പരിപുണ്ണം അബ്യാപാദൂപവിചാരം പരിപൂരേതി, അബ്യാപാദൂപവിചാരോ പരിപുണ്ണോ ഭവേസനം പജഹതി, ഭവേസനപ്പഹാനം സീലക്ഖന്ധം പരിപൂരേതി.
Adoso kusalamūlaṃ cintāmayipaññaṃ paripūreti, cintāmayī paññā paripuṇṇā avitakkavicāramattaṃ samādhiṃ paripūreti . Avitakkavicāramatto samādhi paripuṇṇo adhisīlasikkhaṃ paripūreti, adhisīlasikkhā paripuṇṇā upekkhānimittaṃ paripūreti, upekkhānimittaṃ paripuṇṇaṃ abyāpādavitakkaṃ paripūreti, abyāpādavitakko paripuṇṇo aññindriyaṃ paripūreti, aññindriyaṃ paripuṇṇaṃ abyāpādūpavicāraṃ paripūreti, abyāpādūpavicāro paripuṇṇo bhavesanaṃ pajahati, bhavesanappahānaṃ sīlakkhandhaṃ paripūreti.
അമോഹോ കുസലമൂലം ഭാവനാമയിപഞ്ഞം പരിപൂരേതി, ഭാവനാമയീപഞ്ഞാ പരിപുണ്ണാ അവിതക്കഅവിചാരം സമാധിം പരിപൂരേതി, അവിതക്കോ അവിചാരോ സമാധി പരിപുണ്ണോ അധിപഞ്ഞാസിക്ഖം പരിപൂരേതി, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ പരിപുണ്ണാ പഗ്ഗഹനിമിത്തം പരിപൂരേതി, പഗ്ഗഹനിമിത്തം പരിപുണ്ണം അഞ്ഞാതാവിനോ ഇന്ദ്രിയം പരിപൂരേതി, അഞ്ഞാതാവിനോ ഇന്ദ്രിയം പരിപുണ്ണം അവിഹിംസൂപവിചാരം പരിപൂരേതി, അവിഹിംസൂപവിചാരോ പരിപുണ്ണോ ബ്രഹ്മചരിയേസനം പരിപൂരേതി, ബ്രഹ്മചരിയേസനാ പരിപുണ്ണാ പഞ്ഞാക്ഖന്ധം പരിപൂരേതി.
Amoho kusalamūlaṃ bhāvanāmayipaññaṃ paripūreti, bhāvanāmayīpaññā paripuṇṇā avitakkaavicāraṃ samādhiṃ paripūreti, avitakko avicāro samādhi paripuṇṇo adhipaññāsikkhaṃ paripūreti, adhipaññāsikkhā paripuṇṇā paggahanimittaṃ paripūreti, paggahanimittaṃ paripuṇṇaṃ aññātāvino indriyaṃ paripūreti, aññātāvino indriyaṃ paripuṇṇaṃ avihiṃsūpavicāraṃ paripūreti, avihiṃsūpavicāro paripuṇṇo brahmacariyesanaṃ paripūreti, brahmacariyesanā paripuṇṇā paññākkhandhaṃ paripūreti.
ഇതി ഇമേ തയോ ധമ്മാ കുസലപക്ഖികാ സബ്ബേ കുസലാ ധമ്മാ തീഹി തികനിദ്ദേസേഹി നിദ്ദിസിയന്തി തീണി വിമോക്ഖമുഖാനി തസ്സ പരിയോസാനം. തത്ഥ പഠമേന അപ്പണിഹിതം, ദുതിയേന സുഞ്ഞതം, തതിയേന അനിമിത്തം. അയം വുച്ചതി ദുതിയോ തിപുക്ഖലോ നാമ നയോ.
Iti ime tayo dhammā kusalapakkhikā sabbe kusalā dhammā tīhi tikaniddesehi niddisiyanti tīṇi vimokkhamukhāni tassa pariyosānaṃ. Tattha paṭhamena appaṇihitaṃ, dutiyena suññataṃ, tatiyena animittaṃ. Ayaṃ vuccati dutiyo tipukkhalo nāma nayo.
തത്ഥ യേ ഇമേ തയോ പുഗ്ഗലാ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ നേയ്യോതി. ഇമേസം തിണ്ണം പുഗ്ഗലാനം യേ ച പുഗ്ഗലാ സുഖായ പടിപദായ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞായ, സുഖായ പടിപദായ ദന്ധാഭിഞ്ഞായ ച നിയ്യന്തി, തേ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ. യേ ച ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ദുക്ഖായ പടിപദായ ഖിപ്പാഭിഞ്ഞായ, ദുക്ഖായ പടിപദായ ദന്ധാഭിഞ്ഞായ ച നിയ്യന്തി , ഇമേ ചത്താരോ തേന വിസേസേന ദ്വേ ഭവന്തി ദിട്ഠിചരിതോ ച തണ്ഹാചരിതോ ച. ഇമേ ചത്താരോ ഭവിത്വാ തയോ ഭവന്തി, തയോ ഭവിത്വാ ദ്വേ ഭവന്തി. ഇമേസം ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം അയം സംകിലേസോ, അവിജ്ജാ ച തണ്ഹാ ച, അഹിരികഞ്ച അനോത്തപ്പഞ്ച, അസ്സതി ച അസമ്പജഞ്ഞഞ്ച, നീവരണാനി ച സംയോജനാനി ച, അജ്ഝോസാനഞ്ച അഭിനിവേസോ ച, അഹംകാരോ ച മമംകാരോ ച, അസ്സദ്ധിയഞ്ച ദോവചസ്സഞ്ച, കോസജ്ജഞ്ച അയോനിസോ ച മനസികാരോ, വിചികിച്ഛാ ച അഭിജ്ഝാ ച, അസദ്ധമ്മസ്സവനഞ്ച അസമാപത്തി ച.
Tattha ye ime tayo puggalā ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyoti. Imesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ ye ca puggalā sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya, sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya ca niyyanti, te dve puggalā. Ye ca dve puggalā dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya, dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya ca niyyanti , ime cattāro tena visesena dve bhavanti diṭṭhicarito ca taṇhācarito ca. Ime cattāro bhavitvā tayo bhavanti, tayo bhavitvā dve bhavanti. Imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ ayaṃ saṃkileso, avijjā ca taṇhā ca, ahirikañca anottappañca, assati ca asampajaññañca, nīvaraṇāni ca saṃyojanāni ca, ajjhosānañca abhiniveso ca, ahaṃkāro ca mamaṃkāro ca, assaddhiyañca dovacassañca, kosajjañca ayoniso ca manasikāro, vicikicchā ca abhijjhā ca, asaddhammassavanañca asamāpatti ca.
തത്ഥ അവിജ്ജാ ച അഹിരികഞ്ച അസ്സതി ച നീവരണാനി ച അജ്ഝോസാനഞ്ച അഹംകാരോ ച അസ്സദ്ധിയഞ്ച കോസജ്ജഞ്ച വിചികിച്ഛാ ച അസദ്ധമ്മസ്സവനഞ്ച, അയം ഏകാ ദിസാ.
Tattha avijjā ca ahirikañca assati ca nīvaraṇāni ca ajjhosānañca ahaṃkāro ca assaddhiyañca kosajjañca vicikicchā ca asaddhammassavanañca, ayaṃ ekā disā.
തണ്ഹാ ച അനോത്തപ്പഞ്ച അസമ്പജഞ്ഞഞ്ച സംയോജനാനി ച അഭിനിവേസോ ച മമംകാരോ ച ദോവചസ്സതാ ച അയോനിസോ മനസികാരോ ച അഭിജ്ഝാ ച അസമാപത്തി ച, അയം ദുതിയാ ദിസാ. ദസന്നം ദുകാനം ദസ പദാനി പഠമാനി കാതബ്ബാനി. സംഖിത്തേന അത്ഥം ഞാപേന്തി പടിപക്ഖേ കണ്ഹപക്ഖസ്സ സബ്ബേസം ദുകാനം ദസ പദാനി ദുതിയകാനി, അയം ദുതിയാ ദിസാ.
Taṇhā ca anottappañca asampajaññañca saṃyojanāni ca abhiniveso ca mamaṃkāro ca dovacassatā ca ayoniso manasikāro ca abhijjhā ca asamāpatti ca, ayaṃ dutiyā disā. Dasannaṃ dukānaṃ dasa padāni paṭhamāni kātabbāni. Saṃkhittena atthaṃ ñāpenti paṭipakkhe kaṇhapakkhassa sabbesaṃ dukānaṃ dasa padāni dutiyakāni, ayaṃ dutiyā disā.
ഇതി അകുസലാനം ധമ്മാനം ദുക്ഖനിദ്ദേസോ, അയം സമുദയോ. യം തം ധമ്മം അജ്ഝാവസതി നാമഞ്ച രൂപഞ്ച ഇദം ദുക്ഖം ഇതി അയഞ്ച സമുദയോ, ഇദഞ്ച ദുക്ഖം, ഇമാനി ദ്വേ സച്ചാനി ദുക്ഖഞ്ച സമുദയോ ച നന്ദിയാവട്ടസ്സ നയസ്സ പഠമനിദ്ദേസോ.
Iti akusalānaṃ dhammānaṃ dukkhaniddeso, ayaṃ samudayo. Yaṃ taṃ dhammaṃ ajjhāvasati nāmañca rūpañca idaṃ dukkhaṃ iti ayañca samudayo, idañca dukkhaṃ, imāni dve saccāni dukkhañca samudayo ca nandiyāvaṭṭassa nayassa paṭhamaniddeso.
തത്ഥ കതമോ കുസലപക്ഖോ? സമഥോ ച വിപസ്സനാ ച, വിജ്ജാ ച ചരണഞ്ച, സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച, ഹിരീ ച ഓത്തപ്പഞ്ച, അഹംകാരപ്പഹാനഞ്ച മമംകാരപ്പഹാനഞ്ച, സമ്മാവായാമോ ച യോനിസോ ച മനസികാരോ, സമ്മാസതി ച സമ്മാസമാധി ച, പഞ്ഞാ ച നിബ്ബിദാ ച, സമാപത്തി ച സദ്ധമ്മസ്സവനഞ്ച, സോമനസ്സഞ്ച ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപത്തി ച.
Tattha katamo kusalapakkho? Samatho ca vipassanā ca, vijjā ca caraṇañca, sati ca sampajaññañca, hirī ca ottappañca, ahaṃkārappahānañca mamaṃkārappahānañca, sammāvāyāmo ca yoniso ca manasikāro, sammāsati ca sammāsamādhi ca, paññā ca nibbidā ca, samāpatti ca saddhammassavanañca, somanassañca dhammānudhammappaṭipatti ca.
തത്ഥ സമഥോ ച വിജ്ജാ ച സതി ച ഹിരീ ച അഹംകാരപ്പഹാനഞ്ച സമ്മാവായാമോ ച സമ്മാസതി ച പഞ്ഞാ ച സമാപത്തി ച സോമനസ്സഞ്ച, ഇമേ ധമ്മാ ഏകാ ദിസാ. വിപസ്സനാ ച ചരണഞ്ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച ഓത്തപ്പഞ്ച മമംകാരപ്പഹാനഞ്ച യോനിസോ മനസികാരോ ച സമ്മാസമാധി ച നിബ്ബിദാ ച സദ്ധമ്മസ്സവനഞ്ച ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപത്തി ച, അയം ദുതിയാ ദിസാ. ഇതി കുസലപക്ഖേ ച അകുസലപക്ഖേ ച നന്ദിയാവട്ടസ്സ പന നയസ്സ ചതസ്സോ ദിസാ.
Tattha samatho ca vijjā ca sati ca hirī ca ahaṃkārappahānañca sammāvāyāmo ca sammāsati ca paññā ca samāpatti ca somanassañca, ime dhammā ekā disā. Vipassanā ca caraṇañca sampajaññañca ottappañca mamaṃkārappahānañca yoniso manasikāro ca sammāsamādhi ca nibbidā ca saddhammassavanañca dhammānudhammappaṭipatti ca, ayaṃ dutiyā disā. Iti kusalapakkhe ca akusalapakkhe ca nandiyāvaṭṭassa pana nayassa catasso disā.
താസു യാനി അകുസലപക്ഖസ്സ പഠമാനി പദാനി അകുസലാനി കുസലേഹി പഹാനം ഗച്ഛന്തി, താനി കുസലപക്ഖേ ദുതിയേഹി പദേഹി പഹാനം ഗച്ഛന്തി. തേസം പഹാനാ രാഗവിരാഗാ ചേതോവിമുത്തി യാനി അകുസലപക്ഖസ്സ ദുതിയാനി അകുസലപദാനി പഹാനം ഗച്ഛന്തി, താനി കുസലപക്ഖസ്സ പഠമേഹി പദേഹി പഹാനം ഗച്ഛന്തി. തേസം പഹാനാ അവിജ്ജാവിരാഗാ പഞ്ഞാവിമുത്തി പരിയോസാനം. ഇമേസം തിണ്ണം നയാനം പഠമോ നയോ സീഹവിക്കീളിതോ നാമ. അട്ഠ പദാനി ചത്താരി ച കുസലാനി ചത്താരി ച അകുസലാനി ഇമാനി അട്ഠ പദാനി മൂലപദാനി, അത്ഥനയേന ദുതിയോ തിപുക്ഖലോ. സോ ഛഹി ധമ്മേഹി നേതി കുസലമൂലാനി ച നേതി അകുസലമൂലാനി ച, ഇതി ഇമാനി ഛ പദാനി പുരിമകാനി ച അട്ഠ മൂലപദാനി ഇമാനി ചുദ്ദസ പദാനി അട്ഠാരസന്നം മൂലപദാനം. തത്ഥ യോ പച്ഛിമകോ നയോ നന്ദിയാവട്ടോ, സോ ചതൂഹി ധമ്മേഹി നേതി. അവിജ്ജായ ച തണ്ഹായ ച സമഥേന ച വിപസ്സനായ ച, ഇമേ ചത്താരോ ധമ്മാ ഇമാനി അട്ഠാരസ മൂലപദാനി തീസു നയേസു നിദ്ദിട്ഠാനി.
Tāsu yāni akusalapakkhassa paṭhamāni padāni akusalāni kusalehi pahānaṃ gacchanti, tāni kusalapakkhe dutiyehi padehi pahānaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā rāgavirāgā cetovimutti yāni akusalapakkhassa dutiyāni akusalapadāni pahānaṃ gacchanti, tāni kusalapakkhassa paṭhamehi padehi pahānaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā avijjāvirāgā paññāvimutti pariyosānaṃ. Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ paṭhamo nayo sīhavikkīḷito nāma. Aṭṭha padāni cattāri ca kusalāni cattāri ca akusalāni imāni aṭṭha padāni mūlapadāni, atthanayena dutiyo tipukkhalo. So chahi dhammehi neti kusalamūlāni ca neti akusalamūlāni ca, iti imāni cha padāni purimakāni ca aṭṭha mūlapadāni imāni cuddasa padāni aṭṭhārasannaṃ mūlapadānaṃ. Tattha yo pacchimako nayo nandiyāvaṭṭo, so catūhi dhammehi neti. Avijjāya ca taṇhāya ca samathena ca vipassanāya ca, ime cattāro dhammā imāni aṭṭhārasa mūlapadāni tīsu nayesu niddiṭṭhāni.
തത്ഥ യാനി നവ പദാനി കുസലാനി, തത്ഥ സബ്ബം കുസലം സമോസരതി. തേസഞ്ച നവന്നം മൂലാനം ചത്താരി പദാനി സീഹവിക്കീളിതനയേ തീണി തിപുക്ഖലേ ദ്വേ നന്ദിയാവട്ടേ, ഇച്ചേതേ കുസലസ്സ പക്ഖാ. തത്ഥ യാനി നവ പദാനി കുസലാനി, തത്ഥ സബ്ബം കുസലം യുജ്ജതി. തത്ഥ സീഹവിക്കീളിതേ നയേ ചത്താരി പദാനി തീണി തിപുക്ഖലേ ദ്വേ നന്ദിയാവട്ടേ ഇമാനി നവ പദാനി കുസലാനി നിദ്ദിട്ഠാനി.
Tattha yāni nava padāni kusalāni, tattha sabbaṃ kusalaṃ samosarati. Tesañca navannaṃ mūlānaṃ cattāri padāni sīhavikkīḷitanaye tīṇi tipukkhale dve nandiyāvaṭṭe, iccete kusalassa pakkhā. Tattha yāni nava padāni kusalāni, tattha sabbaṃ kusalaṃ yujjati. Tattha sīhavikkīḷite naye cattāri padāni tīṇi tipukkhale dve nandiyāvaṭṭe imāni nava padāni kusalāni niddiṭṭhāni.
തത്ഥ യാനി നന്ദിയാവട്ടേ നയേ ചത്താരി പദാനി, തത്ഥ അട്ഠാരസ മൂലപദാനി സമോസരന്തി. യഥാ കഥം, സമഥോ ച അലോഭോ ച അദോസോ ച അസുഭസഞ്ഞാ ച ദുക്ഖസഞ്ഞാ ച ഇമാനി കുസലപക്ഖേ പഞ്ച പദാനി സമഥം ഭജന്തി. വിപസ്സനാ ച അമോഹോ ച അനിച്ചസഞ്ഞാ ച അനത്തസഞ്ഞാ ച ഇമാനി ചത്താരി പദാനി വിപസ്സനം ഭജന്തി. ഇമാനി നവ പദാനി കുസലാനി ദ്വീസു പദേസു യോജിതാനി, തത്ഥ അകുസലപക്ഖേ നവന്നം അകുസലമൂലപദാനം യാ ച തണ്ഹാ യോ ച ലോഭോ യോ ച ദോസോ യാ ച സുഭസഞ്ഞാ യാ ച സുഖസഞ്ഞാ, ഇമാനി പഞ്ച പദാനി തണ്ഹം ഭജന്തി . യാ ച അവിജ്ജാ യോ ച മോഹോ യാ ച നിച്ചസഞ്ഞാ യാ ച അത്തസഞ്ഞാ, ഇമാനി ചത്താരി പദാനി അവിജ്ജം ഭജന്തി. ഏതാനി നവ പദാനി അകുസലാനി സുസംഖിത്താനി. ഇതി തയോ നയാ ഏകം നയം ന പവിട്ഠാ. ഏവം അട്ഠാരസ മൂലപദാനി നന്ദിയാവട്ടനയേ നിദ്ദിസിതബ്ബാനി.
Tattha yāni nandiyāvaṭṭe naye cattāri padāni, tattha aṭṭhārasa mūlapadāni samosaranti. Yathā kathaṃ, samatho ca alobho ca adoso ca asubhasaññā ca dukkhasaññā ca imāni kusalapakkhe pañca padāni samathaṃ bhajanti. Vipassanā ca amoho ca aniccasaññā ca anattasaññā ca imāni cattāri padāni vipassanaṃ bhajanti. Imāni nava padāni kusalāni dvīsu padesu yojitāni, tattha akusalapakkhe navannaṃ akusalamūlapadānaṃ yā ca taṇhā yo ca lobho yo ca doso yā ca subhasaññā yā ca sukhasaññā, imāni pañca padāni taṇhaṃ bhajanti . Yā ca avijjā yo ca moho yā ca niccasaññā yā ca attasaññā, imāni cattāri padāni avijjaṃ bhajanti. Etāni nava padāni akusalāni susaṃkhittāni. Iti tayo nayā ekaṃ nayaṃ na paviṭṭhā. Evaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni nandiyāvaṭṭanaye niddisitabbāni.
കഥം അട്ഠാരസ മൂലപദാനി, തിപുക്ഖലേ നയേ യുജ്ജന്തി? നവന്നം പദാനം കുസലാനം, വിപസ്സനാ ച അമോഹോ ച അനിച്ചസഞ്ഞാ ച അനത്തസഞ്ഞാ ച, ഇമാനി ചത്താരി പദാനി; അമോഹോ ച സമഥോ ച അലോഭോ ച അസുഭസഞ്ഞാ ച, ഇമാനി ചത്താരി പദാനി; ലോഭോ ച ദോസോ ച, ഏവം ഇമാനി നവ പദാനി തീസു കുസലേസു യോജേതബ്ബാനി. തത്ഥ നവന്നം പദാനം അകുസലാനം തണ്ഹാ ച ലോഭോ ച സുഭസഞ്ഞാ ച സുഖസഞ്ഞാ ച, ഇമാനി ചത്താരി പദാനി ലോഭോ അകുസലമൂലം; അവിജ്ജാ ച മോഹോ ച നിച്ചസഞ്ഞാ ച അത്തസഞ്ഞാ ച അയം മോഹോ അയം ദോസോ, യേ ച ഇമാനി നവ പദാനി തീസു അകുസലേസു യോജിതാനി. ഏവം അട്ഠാരസ മൂലപദാനി കുസലമൂലേസു ച യോജേത്വാ തിപുക്ഖലേന നയേന നിദ്ദിസിതബ്ബാനി.
Kathaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni, tipukkhale naye yujjanti? Navannaṃ padānaṃ kusalānaṃ, vipassanā ca amoho ca aniccasaññā ca anattasaññā ca, imāni cattāri padāni; amoho ca samatho ca alobho ca asubhasaññā ca, imāni cattāri padāni; lobho ca doso ca, evaṃ imāni nava padāni tīsu kusalesu yojetabbāni. Tattha navannaṃ padānaṃ akusalānaṃ taṇhā ca lobho ca subhasaññā ca sukhasaññā ca, imāni cattāri padāni lobho akusalamūlaṃ; avijjā ca moho ca niccasaññā ca attasaññā ca ayaṃ moho ayaṃ doso, ye ca imāni nava padāni tīsu akusalesu yojitāni. Evaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni kusalamūlesu ca yojetvā tipukkhalena nayena niddisitabbāni.
കഥം അട്ഠാരസ മൂലപദാനി സീഹവിക്കീളിതേ നയേ യുജ്ജന്തി? തണ്ഹാ ച സുഭസഞ്ഞാ ച, അയം പഠമോ വിപല്ലാസോ. ലോഭോ ച സുഖസഞ്ഞാ ച, അയം ദുതിയോ വിപല്ലാസോ. അവിജ്ജാ ച നിച്ചസഞ്ഞാ ച, അയം തതിയോ വിപല്ലാസോ. മോഹോ ച അത്തസഞ്ഞാ ച, അയം ചതുത്ഥോ വിപല്ലാസോ. ഇതി നവ പദാനി അകുസലമൂലാനി ചതൂസു പദേസു യോജിതാനി. തത്ഥ നവന്നം മൂലപദാനം കുസലാനം സമഥോ ച അസുഭസഞ്ഞാ ച, ഇദം പഠമം സതിപട്ഠാനം. അലോഭോ ച ദുക്ഖസഞ്ഞാ ച, ഇദം ദുതിയം സതിപട്ഠാനം. വിപസ്സനാ ച അനിച്ചസഞ്ഞാ ച, ഇദം തതിയം സതിപട്ഠാനം. അമോഹോ ച അനത്തസഞ്ഞാ ച, ഇദം ചതുത്ഥം സതിപട്ഠാനം. ഇമാനി അട്ഠാരസ മൂലപദാനി സീഹവിക്കീളിതനയം അനുപവിട്ഠാനി. ഇമേസം തിണ്ണം നയാനം യാ ഭൂമി ച യോ രാഗോ ച യോ ദോസോ ച ഏകം നയം പവിസതി. ഏകസ്സ നയസ്സ അകുസലേ വാ ധമ്മേ കുസലേ വാ ധമ്മേ വിഞ്ഞാതേ പടിപക്ഖോ അന്വേസിതബ്ബോ, പടിപക്ഖേ അന്വേസിത്വാ സോ നയോ നിദ്ദിസിതബ്ബോ, തമ്ഹി നയേ നിദ്ദിട്ഠോ. യഥാ ഏകമ്ഹി നയേ സബ്ബേ നയാ പവിട്ഠാ തഥാ നിദ്ദിസിതബ്ബാ. ഏകമ്ഹി ച നയേ അട്ഠാരസ മൂലപദാനി പവിട്ഠാനി, തമ്ഹി ധമ്മേ വിഞ്ഞാതേ സബ്ബേ ധമ്മാ വിഞ്ഞാതാ ഹോന്തി. ഇമേസം തിണ്ണം നയാനം സീഹവിക്കീളിതനയസ്സ ചത്താരി ഫലാനി പരിയോസാനം. പഠമായ ദിസായ പഠമം ഫലം, ദുതിയായ ദിസായ ദുതിയം ഫലം, തതിയായ ദിസായ തതിയം ഫലം, ചതുത്ഥായ ദിസായ ചതുത്ഥം ഫലം. തിപുക്ഖലസ്സ നയസ്സ തീണി വിമോക്ഖമുഖാനി പരിയോസാനം. പഠമായ ദിസായ അപ്പണിഹിതം, ദുതിയായ ദിസായ സുഞ്ഞതം, തതിയായ ദിസായ അനിമിത്തം. നന്ദിയാവട്ടസ്സ നയസ്സ രാഗവിരാഗാ ചേതോവിമുത്തി അവിജ്ജാവിരാഗാ ച പഞ്ഞാവിമുത്തി പരിയോസാനം . പഠമായ ദിസായ രാഗവിരാഗാ ചേതോവിമുത്തി, ദുതിയായ ദിസായ അവിജ്ജാവിരാഗാ പഞ്ഞാവിമുത്തി. ഇമേ തയോ നയാ ഇമേസം തിണ്ണം നയാനം അട്ഠാരസന്നം മൂലപദാനം ആലോകനാ, അയം വുച്ചതി ദിസാലോകനോ 9 നയോ. ആലോകേത്വാന ജാനാതി ‘‘അയം ധമ്മോ ഇമം ധമ്മം ഭജതീ’’തി സമ്മാ യോജനാ. കുസലപക്ഖേ അകുസലപക്ഖേ ച അയം നയോ അങ്കുസോ നാമ. ഇമേ പഞ്ച നയാ.
Kathaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni sīhavikkīḷite naye yujjanti? Taṇhā ca subhasaññā ca, ayaṃ paṭhamo vipallāso. Lobho ca sukhasaññā ca, ayaṃ dutiyo vipallāso. Avijjā ca niccasaññā ca, ayaṃ tatiyo vipallāso. Moho ca attasaññā ca, ayaṃ catuttho vipallāso. Iti nava padāni akusalamūlāni catūsu padesu yojitāni. Tattha navannaṃ mūlapadānaṃ kusalānaṃ samatho ca asubhasaññā ca, idaṃ paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ. Alobho ca dukkhasaññā ca, idaṃ dutiyaṃ satipaṭṭhānaṃ. Vipassanā ca aniccasaññā ca, idaṃ tatiyaṃ satipaṭṭhānaṃ. Amoho ca anattasaññā ca, idaṃ catutthaṃ satipaṭṭhānaṃ. Imāni aṭṭhārasa mūlapadāni sīhavikkīḷitanayaṃ anupaviṭṭhāni. Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ yā bhūmi ca yo rāgo ca yo doso ca ekaṃ nayaṃ pavisati. Ekassa nayassa akusale vā dhamme kusale vā dhamme viññāte paṭipakkho anvesitabbo, paṭipakkhe anvesitvā so nayo niddisitabbo, tamhi naye niddiṭṭho. Yathā ekamhi naye sabbe nayā paviṭṭhā tathā niddisitabbā. Ekamhi ca naye aṭṭhārasa mūlapadāni paviṭṭhāni, tamhi dhamme viññāte sabbe dhammā viññātā honti. Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ sīhavikkīḷitanayassa cattāri phalāni pariyosānaṃ. Paṭhamāya disāya paṭhamaṃ phalaṃ, dutiyāya disāya dutiyaṃ phalaṃ, tatiyāya disāya tatiyaṃ phalaṃ, catutthāya disāya catutthaṃ phalaṃ. Tipukkhalassa nayassa tīṇi vimokkhamukhāni pariyosānaṃ. Paṭhamāya disāya appaṇihitaṃ, dutiyāya disāya suññataṃ, tatiyāya disāya animittaṃ. Nandiyāvaṭṭassa nayassa rāgavirāgā cetovimutti avijjāvirāgā ca paññāvimutti pariyosānaṃ . Paṭhamāya disāya rāgavirāgā cetovimutti, dutiyāya disāya avijjāvirāgā paññāvimutti. Ime tayo nayā imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ aṭṭhārasannaṃ mūlapadānaṃ ālokanā, ayaṃ vuccati disālokano 10 nayo. Āloketvāna jānāti ‘‘ayaṃ dhammo imaṃ dhammaṃ bhajatī’’ti sammā yojanā. Kusalapakkhe akusalapakkhe ca ayaṃ nayo aṅkuso nāma. Ime pañca nayā.
തത്ഥിമാ ഉദ്ദാനഗാഥാ
Tatthimā uddānagāthā
തണ്ഹാ ച അവിജ്ജാപി ച, ലോഭോ ദോസോ തഥേവ മോഹോ ച;
Taṇhā ca avijjāpi ca, lobho doso tatheva moho ca;
ചത്താരോ ച വിപല്ലാസാ, കിലേസഭൂമീ നവ പദാനി.
Cattāro ca vipallāsā, kilesabhūmī nava padāni.
യേ ച സതിപട്ഠാനാ, സമഥോ ച വിപസ്സനാ കുസലമൂലാ;
Ye ca satipaṭṭhānā, samatho ca vipassanā kusalamūlā;
ഏതം സബ്ബം കുസലം, ഇന്ദ്രിയഭൂമീ നവ പദാനി.
Etaṃ sabbaṃ kusalaṃ, indriyabhūmī nava padāni.
സബ്ബകുസലം നവഹി പദേഹി യുജ്ജതി, നവഹി ചേവ അകുസലം;
Sabbakusalaṃ navahi padehi yujjati, navahi ceva akusalaṃ;
ഏതേ തേ മൂലപദാ, ഉഭതോ അട്ഠാരസ പദാനി.
Ete te mūlapadā, ubhato aṭṭhārasa padāni.
തണ്ഹാ ചേവ അവിജ്ജാ ച, സമഥോ ച വിപസ്സനാ;
Taṇhā ceva avijjā ca, samatho ca vipassanā;
യോ നേതി സബ്ബേസു യോഗയുത്തോ, അയം നയോ നന്ദിയാവട്ടോ.
Yo neti sabbesu yogayutto, ayaṃ nayo nandiyāvaṭṭo.
യം കുസലമൂലേഹി, നയതി കുസലഅകുസലമൂലേഹി;
Yaṃ kusalamūlehi, nayati kusalaakusalamūlehi;
ഭൂതം തഥം അവിതഥം, തിപുക്ഖലം തം നയം ആഹു.
Bhūtaṃ tathaṃ avitathaṃ, tipukkhalaṃ taṃ nayaṃ āhu.
സോ നേതി വിപല്ലാസേഹി, കിലേസഇന്ദ്രിയേഹി ച;
So neti vipallāsehi, kilesaindriyehi ca;
ധമ്മേ തം നയം വിനയമാഹു, സീഹവിക്കീളിതം നാമ.
Dhamme taṃ nayaṃ vinayamāhu, sīhavikkīḷitaṃ nāma.
വേയ്യാകരണേ വുത്തേ, കുസലതാഹി അകുസലതാഹി ച;
Veyyākaraṇe vutte, kusalatāhi akusalatāhi ca;
തയോ ആലോകയതി, അയം നയോ ദിസാലോചനോ നാമ.
Tayo ālokayati, ayaṃ nayo disālocano nāma.
ഓലോകേത്വാ ദിസാലോചനേന, ഉക്ഖിപിയ യം സമാനേതി;
Oloketvā disālocanena, ukkhipiya yaṃ samāneti;
സബ്ബേ കുസലാകുസലേ, അയം നയോ അങ്കുസോ നാമ.
Sabbe kusalākusale, ayaṃ nayo aṅkuso nāma.
നയസമുട്ഠാനം.
Nayasamuṭṭhānaṃ.
പേടകോപദേസേ മഹാകച്ചായനസ്സ ഥേരസ്സ സുത്തവിഭങ്ഗസ്സ
Peṭakopadese mahākaccāyanassa therassa suttavibhaṅgassa
യാനി ചതുക്കാനി അകുസലാനി കുസലാനി ച സീഹവിക്കീളിതേ നയേ നിദ്ദിട്ഠാനി, തികാനി കുസലാനി ച അകുസലാനി ച തിപുക്ഖലേ നയേ നിദ്ദിട്ഠാനി, ദുകാനി കുസലാനി ച അകുസലാനി ച നന്ദിയാവട്ടേ നയേ നിദ്ദിട്ഠാനി. യേസു ദ്വീസു ധമ്മേസു 13 കുസലേസു സോ അത്ഥോ തികേസു വിഭജ്ജമാനസ്സ ഭവഭൂമി, അഥ ച സബ്ബോ 14 ച അത്ഥോ തീഹി ബ്യഞ്ജനേഹി നിദ്ദിസതി. തത്തകാനി വുച്ചതി. യോ അത്ഥോ ചതൂഹി പദേഹി അട്ഠവീസതിഭാഗേഹി നത്ഥിഭൂമി നിദ്ദിസിതും, അവചരന്തോവ ചതൂഹി പദേഹി നിദ്ദിസതി. ഇതി യം യഥാനിദ്ദിട്ഠസ്സ അവികോസനാ ഇദം പമാണം. യഥാ സബ്ബേ സമാധയോ തീസു സമാധീസു പരിയേസിതബ്ബാ, സവിതക്കസവിചാരേ അവിതക്കവിചാരമത്തേ അവിതക്കഅവിചാരേ ഇദം പമാണം, നത്ഥി ചതുത്ഥോ സമാധി. തഥാ തിസ്സോ പഞ്ഞാ ചിന്താമയീ സുതമയീ ഭാവനാമയീ സബ്ബാസു പഞ്ഞാസു നിദ്ദിസതി, നത്ഥി ചതുത്ഥീ പഞ്ഞാ ന ചിന്താമയീ ന സുതമയീ ന ഭാവനാമയീ, പഞ്ഞാ നാസ്സ അത്ഥി ഇമേസം ധമ്മാനം യാ അവിക്ഖേപനാ, ഇദം വുച്ചതി പമാണന്തി.
Yāni catukkāni akusalāni kusalāni ca sīhavikkīḷite naye niddiṭṭhāni, tikāni kusalāni ca akusalāni ca tipukkhale naye niddiṭṭhāni, dukāni kusalāni ca akusalāni ca nandiyāvaṭṭe naye niddiṭṭhāni. Yesu dvīsu dhammesu 15 kusalesu so attho tikesu vibhajjamānassa bhavabhūmi, atha ca sabbo 16 ca attho tīhi byañjanehi niddisati. Tattakāni vuccati. Yo attho catūhi padehi aṭṭhavīsatibhāgehi natthibhūmi niddisituṃ, avacarantova catūhi padehi niddisati. Iti yaṃ yathāniddiṭṭhassa avikosanā idaṃ pamāṇaṃ. Yathā sabbe samādhayo tīsu samādhīsu pariyesitabbā, savitakkasavicāre avitakkavicāramatte avitakkaavicāre idaṃ pamāṇaṃ, natthi catuttho samādhi. Tathā tisso paññā cintāmayī sutamayī bhāvanāmayī sabbāsu paññāsu niddisati, natthi catutthī paññā na cintāmayī na sutamayī na bhāvanāmayī, paññā nāssa atthi imesaṃ dhammānaṃ yā avikkhepanā, idaṃ vuccati pamāṇanti.
ഥേരസ്സ മഹാകച്ചായനസ്സ ജമ്ബുവനവാസിനോ പേടകോപദേസോ
Therassa mahākaccāyanassa jambuvanavāsino peṭakopadeso
സമത്തോ.
Samatto.
പേടകോപദേസപകരണം നിട്ഠിതം.
Peṭakopadesapakaraṇaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
