| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပေဋကောပဒေသပာဠိ • Peṭakopadesapāḷi |
၄. သုတ္တဝိစယစတုတ္ထဘူမိ
4. Suttavicayacatutthabhūmi
၄၀. တတ္ထ ကတမော သုတ္တဝိစယော?
40. Tattha katamo suttavicayo?
တတ္ထ ကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ ပုဗ္ဗာပရသော သာဓုကံ ဥပပရိက္ခိယတိ။ ကိံနု ခော ဣဒံ သုတ္တံ အာရဘိ။ပေ.။ တေဟိ သုတ္တေဟိ သဟ အဓိသန္နဋ္ဌေဟိ ယုဇ္ဇတိ ဥဒာဟု န ယုဇ္ဇတီတိ?
Tattha kusalehi dhammehi akusalehi dhammehi pubbāparaso sādhukaṃ upaparikkhiyati. Kiṃnu kho idaṃ suttaṃ ārabhi…pe… tehi suttehi saha adhisannaṭṭhehi yujjati udāhu na yujjatīti?
ယထာ ဘဂဝာ ကိလေသေ အာဒိမ္ဟိ တတ္ထ ဒေသေတိ။ ကိံ ဒေသိတံ? တေသံ ကိလေသာနံ ပဟာနံ ဥဒာဟု နော ဒေသိတန္တိ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ။ ယဒိ န ဒေသိတံ ဘဂဝတိ တေသံ ကိလေသာနံ ပဟာနံ ကုသလာ ဓမ္မာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ ယတ္ထ တေ အကုသလာ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ သစေ သမန္နေဟမာနော န လဘတိ။ တတ္ထ အကုသလာ ဓမ္မာ အပကဍ္ဎိတဗ္ဗာ ဝီမံသိတဗ္ဗာ, သံကိလေသဘာဂိယသုတ္တံ, ယဒိ ကိလေသာ အပကဍ္ဎိယန္တာ။ ယေ ဝာ န ဒေန္တိ တတ္ထ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာ အရိယမဂ္ဂဓမ္မာ တာသု ဘူမီသု ကိလေသာ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ, ဥဒာဟု န ဂစ္ဆန္တီတိ။ ယတ္တကာ ပန ကိလေသာ ဒေသိတာ။ န တတ္တကာ အရိယဓမ္မာ ဒေသိတာ။ ယတ္ထ ကိလေသာ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ, တတ္ထ ယေ ကိလေသာ အရိယဓမ္မာနံ ပဋိပက္ခေန န ယုဇ္ဇန္တိ, တေ အပကဍ္ဎိတဗ္ဗာ, သစေ အပကဍ္ဎိယန္တာ ယောဇနံ ဒေတိ။ တတ္ထ ဧဝံ ဝီမံသိတဗ္ဗံ။ ဒ္ဝေ တီဏိ ဝာ တဒုတ္တရိ ဝာ ကိလေသာ ဧကေန အရိယမဂ္ဂေန ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တီတိ။ သစေ ဧဝံ ဝီမံသိယန္တာ ယောဇနံ ဒေတိ, တတ္ထ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ။ ပရမ္ပရာယ ဝာ ပိဋကသမ္ပဒာနေန ဝာ သုတ္တသ္သ အတ္ထော စ နတ္ထော စ။ ယံ ဝာ န သက္ကာ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတုံ နေဝ သုတ္တံ ဝိစိကိစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ယထာ အာဒိမ္ဟိ ကုသလာ ဓမ္မာ ဟောန္တိ။ ယေ ကိလေသာ တေ ပဟီနေယ္ယာတိ။ တေ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာ။ ပုရော ဝာ ကုသလော ပဋိပက္ခေန ဝာ ပုရော ဒေသနာ, အနူနာ အနဓိကာ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ ယထာ ပဌမော ဥတ္တိလော ယေသမိဒာနိ ကိလေသာနံ ယေ အရိယဓမ္မာ ဒေသိတာ ဣမေ ကိလေသာ ဣမေဟိ အရိယဓမ္မေဟိ ပဟီယန္တိ, ဥဒာဟု နပ္ပဟီယန္တီတိ ဝိစိနိတဗ္ဗာ။ ယဒိ ဥပပရိက္ခိယမာနာ ယုဇ္ဇန္တိ, ဂဟေတဗ္ဗာ။ အထ န ယုဇ္ဇန္တိ, ယေ ကိလေသာ အပဋိပက္ခာ ဟောန္တိ, တေ ကိလေသာ အပရိပက္ခိတဗ္ဗာ။ ယေ စ အရိယဓမ္မာ ပဋိပက္ခာ ဟောန္တိ, တေ အရိယဓမ္မာ အပကဍ္ဎိတဗ္ဗာ ။ န ဟိ အရိယဓမ္မာ အနာဂာမိကိလေသပ္ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ, နာပိ အရိယဓမ္မာ သဗ္ဗကိလေသာနံ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ယထာ ကုသလာ မေတ္တာ အကုသလော ရာဂော န တု ကုသလာ မေတ္တာတိ ကာရေတ္ဝာ အကုသလသ္သ ရာဂသ္သ ပဟာနာယ သမ္ဘဝတိ ဗ္ယာပာဒော မေတ္တာယ ပဟာနံ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ ဥဘော ကိလေသာ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗာ။ ယော ယော စ ဓမ္မော ဥပဒိသိယတိ ကုသလော ဝာ အကုသလော ဝာ သော အပကဍ္ဎိတဗ္ဗော။ သစေ တေ ယုဇ္ဇန္တိ အပကဍ္ဎိယမာနော နတ္ထိ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ။ ဒ္ဝေ ဝာ ကိလေသာ ဧကေန အရိယဓမ္မေန ပဟီနေယ္ယာတိ ဒ္ဝီဟိ ဝာ အရိယဓမ္မေဟိ ဧကော ဝာ ကိလေသော ပဟီယတီတိ။
Yathā bhagavā kilese ādimhi tattha deseti. Kiṃ desitaṃ? Tesaṃ kilesānaṃ pahānaṃ udāhu no desitanti upaparikkhitabbaṃ. Yadi na desitaṃ bhagavati tesaṃ kilesānaṃ pahānaṃ kusalā dhammā pariyesitabbā yattha te akusalā pahānaṃ gacchanti. Sace samannehamāno na labhati. Tattha akusalā dhammā apakaḍḍhitabbā vīmaṃsitabbā, saṃkilesabhāgiyasuttaṃ, yadi kilesā apakaḍḍhiyantā. Ye vā na denti tattha upaparikkhitabbā ariyamaggadhammā tāsu bhūmīsu kilesā pahānaṃ gacchanti, udāhu na gacchantīti. Yattakā pana kilesā desitā. Na tattakā ariyadhammā desitā. Yattha kilesā pahānaṃ gacchanti, tattha ye kilesā ariyadhammānaṃ paṭipakkhena na yujjanti, te apakaḍḍhitabbā, sace apakaḍḍhiyantā yojanaṃ deti. Tattha evaṃ vīmaṃsitabbaṃ. Dve tīṇi vā taduttari vā kilesā ekena ariyamaggena pahānaṃ gacchantīti. Sace evaṃ vīmaṃsiyantā yojanaṃ deti, tattha upaparikkhitabbaṃ. Paramparāya vā piṭakasampadānena vā suttassa attho ca nattho ca. Yaṃ vā na sakkā suttaṃ niddisituṃ neva suttaṃ vicikicchitabbaṃ. Evaṃ yathā ādimhi kusalā dhammā honti. Ye kilesā te pahīneyyāti. Te upaparikkhitabbā. Puro vā kusalo paṭipakkhena vā puro desanā, anūnā anadhikā uggahetabbā. Yathā paṭhamo uttilo yesamidāni kilesānaṃ ye ariyadhammā desitā ime kilesā imehi ariyadhammehi pahīyanti, udāhu nappahīyantīti vicinitabbā. Yadi upaparikkhiyamānā yujjanti, gahetabbā. Atha na yujjanti, ye kilesā apaṭipakkhā honti, te kilesā aparipakkhitabbā. Ye ca ariyadhammā paṭipakkhā honti, te ariyadhammā apakaḍḍhitabbā . Na hi ariyadhammā anāgāmikilesappahānaṃ gacchanti, nāpi ariyadhammā sabbakilesānaṃ pahānāya saṃvattanti. Yathā kusalā mettā akusalo rāgo na tu kusalā mettāti kāretvā akusalassa rāgassa pahānāya sambhavati byāpādo mettāya pahānaṃ gacchati. Tasmā ubho kilesā upaparikkhitabbā. Yo yo ca dhammo upadisiyati kusalo vā akusalo vā so apakaḍḍhitabbo. Sace te yujjanti apakaḍḍhiyamāno natthi upaparikkhitabbaṃ. Dve vā kilesā ekena ariyadhammena pahīneyyāti dvīhi vā ariyadhammehi eko vā kileso pahīyatīti.
အထ ဝာ ဧဝမ္ပိ ဥပပရိက္ခိယမာနံ ယုဇ္ဇတိ, တတ္ထ ဝီမံသိတဗ္ဗံ ဝာ ယထာ ယုဇ္ဇတိ တတ္ထ ဝီမံသိတဗ္ဗံ ဝာ, ယထာ နနု သက္ကာ သုတ္တံ နိဒ္ဒိသိတုံ, န ဟိ သုတ္တေ ဝိစိကိစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ကိလေသော မံ အရိယဓမ္မေသု ဒေသိတေသု ဥဘယတော ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ။ ကိရ ယေ ဝာ ဣမေ ကိလေသာ ဒေသိတာ ယေ စ အရိယဓမ္မာ ဒေသိတာ ဂာထာယ ဝာ ဗ္ယာကရဏေန ဝာ, ကိံ နု ခော ဣမေ ကိလေသာ ဣမေဟိ အရိယဓမ္မေဟိ ပဟီယန္တိ, ဥဒာဟု နပ္ပဟီယန္တိ? ဣမေ ဝာ အရိယဓမ္မာ ဣမေသံ ကိလေသာနံ ပဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ။ ကိဉ္စာပိ ကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ အကုသလာ ဓမ္မာ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ န တု သဗ္ဗေဟိ အရိယဓမ္မေဟိ သဗ္ဗာကုသလာ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယထာ မေတ္တာ ကုသလော အကုသလော စ ရာဂော န တု ကုသလာ မေတ္တာ အကုသလော ရာဂောတိ ကာရေတ္ဝာ မေတ္တာယ ရာဂော ပဟာနံ, ဗ္ယာပာဒော မေတ္တာယ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ ကိလေသောတိ ကာရေတ္ဝာ သုတ္တေန ပဟာနံ ဂစ္ဆတိ။ န သုတ္တော ဓမ္မောတိ ကာရေတ္ဝာ သဗ္ဗံ ကိလေသသ္သ ပဟာနာယ သံဝတ္တတိ။ ယံ တု သုတ္တသ္သ အရိယဓမ္မော သံကိလေသပဋိပက္ခော, သော တေန ပဟာနံ ဂစ္ဆတီတိ။
Atha vā evampi upaparikkhiyamānaṃ yujjati, tattha vīmaṃsitabbaṃ vā yathā yujjati tattha vīmaṃsitabbaṃ vā, yathā nanu sakkā suttaṃ niddisituṃ, na hi sutte vicikicchitabbaṃ. Kileso maṃ ariyadhammesu desitesu ubhayato upaparikkhitabbaṃ. Kira ye vā ime kilesā desitā ye ca ariyadhammā desitā gāthāya vā byākaraṇena vā, kiṃ nu kho ime kilesā imehi ariyadhammehi pahīyanti, udāhu nappahīyanti? Ime vā ariyadhammā imesaṃ kilesānaṃ pahānāya saṃvattantīti. Kiñcāpi kusalehi dhammehi akusalā dhammā pahānaṃ gacchanti. Na tu sabbehi ariyadhammehi sabbākusalā pahānaṃ gacchanti. Yathā mettā kusalo akusalo ca rāgo na tu kusalā mettā akusalo rāgoti kāretvā mettāya rāgo pahānaṃ, byāpādo mettāya pahānaṃ gacchanti. Evaṃ kilesoti kāretvā suttena pahānaṃ gacchati. Na sutto dhammoti kāretvā sabbaṃ kilesassa pahānāya saṃvattati. Yaṃ tu suttassa ariyadhammo saṃkilesapaṭipakkho, so tena pahānaṃ gacchatīti.
၄၁. တတ္ထ ကုသလေ ဒေသိတေ သုတ္တေ ဗ္ယာကရဏေ ဝာ သံကိလေသာ န ယုဇ္ဇန္တိ အရိယဓမ္မာ ဝာ, တေ မဟာပဒေသေ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာဝယဝေန အပကဍ္ဎိတဗ္ဗာ ။ တတ္ထ ကိလေသေဟိ စ ဒေသိတေဟိ အရိယဓမ္မေသု စ ယဒိပိ တေန အရိယဓမ္မေန တေ ကိလေသာ ပဟာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထပိ ဥတ္တရိ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ။ ကေန ကာရဏေန ဧတေ ကိလေသာ ပဇဟိတဗ္ဗာ, ကေန ကာရဏေန အရိယဓမ္မာ ဒေသိတာတိ? ယေန ယေန ဝာ အာကာရေန အရိယဓမ္မာ ဒေသိတာ, တေန တေန ပကာရေန အယံ ကိလေသော ဌိတော။ အတ္ထိ ဟိ ဧကော ကိလေသော, တေန ဝာ အရိယဓမ္မာ န အညထာ အညထာ ပဟာတဗ္ဗော, ယထာ ဒိဋ္ဌိ ရာဂော အဝိဇ္ဇာ စ ဒသ္သနေန ပဟာတဗ္ဗာ။ သာ စေ ဧဝဉ္စ အဝိဇ္ဇာ ဘာဝနာယ ဘူမိ ဝာ ဓမ္မာ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ။ သာယေဝ ဥဒ္ဓံဘာဂိယံ အသင္ခတဒသ္သနာယ ဝိမုတ္တိယာ အနိမိတ္တေန စေတောသမာဓိနာ အမနသိကာရေန ပဟီယတိ။ ဧဝံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ။ ယေ ဒသ္သနေန ပဟာတဗ္ဗာ ကိလေသာ ဒသ္သနာကာရေန အရိယဓမ္မော ဒေသိတော, ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ ဘာဝနာကာရေန အရိယဓမ္မော ဒေသိတော, ပတိသေဝနာ ပဟာတဗ္ဗာ ပတိသေဝနာကာရေန အရိယဓမ္မော ဒေသိတော, ဧဝံ ဝိနောဒနပဟာတဗ္ဗာ ယာဝ သတ္တ အာသဝာ ကာတဗ္ဗာ, ယာဝညထာ။ အညထာ ဟေသ ဓမ္မော ပဟာတဗ္ဗော အညေနာကာရေန အရိယဓမ္မော ဒေသိတော, သော အရိယဓမ္မော အညထာ ပရိယေသိတဗ္ဗော။ ယဒိ အယံ ဓမ္မော ပရိယေသတော ယော စ ဒေသေတိ ယေန ယေနာကာရေန, သော အရိယဓမ္မော ပရိယေသိတဗ္ဗော, တေနာကာရေန ကိလေသော ပဟီယတိ။ သော တတ္ထ ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗော။ အထ န ယုဇ္ဇတိ ယဒိ ဟိ တေန သုတ္တေန ဝိဟိတံ သုတ္တံ ဝီမံသိတဗ္ဗံ။ ယထာ ယုဇ္ဇတိ, တထာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယထာ န ယုဇ္ဇတိ, တထာ န ဂဟေတဗ္ဗံ, အဒ္ဓာ ဧတံ ဘဂဝတာ န ဘာသိတံ, အာယသ္မတာ ဝာ ဒုဂ္ဂဟိတံ, ယထာ မဟာပဒေသေ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ, ဘဂဝတာ ယထာဘူတံ ဒေသိတံ, ယော စ ဓမ္မော ဒေသိတော ကုသလော စ အကုသလော စ တသ္သ ဓမ္မသ္သ ပစ္စယော ပရိယေသိတဗ္ဗော။ န ဟိ ပစ္စယာ ဝိနာ ဓမ္မော အပ္ပစ္စယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတ္ထ ကော အာကာရော ပရိယေသနာယ?
41. Tattha kusale desite sutte byākaraṇe vā saṃkilesā na yujjanti ariyadhammā vā, te mahāpadese niddisitabbāvayavena apakaḍḍhitabbā . Tattha kilesehi ca desitehi ariyadhammesu ca yadipi tena ariyadhammena te kilesā pahānaṃ gacchanti. Tatthapi uttari upaparikkhitabbaṃ. Kena kāraṇena ete kilesā pajahitabbā, kena kāraṇena ariyadhammā desitāti? Yena yena vā ākārena ariyadhammā desitā, tena tena pakārena ayaṃ kileso ṭhito. Atthi hi eko kileso, tena vā ariyadhammā na aññathā aññathā pahātabbo, yathā diṭṭhi rāgo avijjā ca dassanena pahātabbā. Sā ce evañca avijjā bhāvanāya bhūmi vā dhammā bhāvanāya pahātabbā. Sāyeva uddhaṃbhāgiyaṃ asaṅkhatadassanāya vimuttiyā animittena cetosamādhinā amanasikārena pahīyati. Evaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ upaparikkhitabbaṃ. Ye dassanena pahātabbā kilesā dassanākārena ariyadhammo desito, bhāvanāya pahātabbā bhāvanākārena ariyadhammo desito, patisevanā pahātabbā patisevanākārena ariyadhammo desito, evaṃ vinodanapahātabbā yāva satta āsavā kātabbā, yāvaññathā. Aññathā hesa dhammo pahātabbo aññenākārena ariyadhammo desito, so ariyadhammo aññathā pariyesitabbo. Yadi ayaṃ dhammo pariyesato yo ca deseti yena yenākārena, so ariyadhammo pariyesitabbo, tenākārena kileso pahīyati. So tattha upaparikkhitabbo. Atha na yujjati yadi hi tena suttena vihitaṃ suttaṃ vīmaṃsitabbaṃ. Yathā yujjati, tathā gahetabbaṃ. Yathā na yujjati, tathā na gahetabbaṃ, addhā etaṃ bhagavatā na bhāsitaṃ, āyasmatā vā duggahitaṃ, yathā mahāpadese niddisitabbaṃ, bhagavatā yathābhūtaṃ desitaṃ, yo ca dhammo desito kusalo ca akusalo ca tassa dhammassa paccayo pariyesitabbo. Na hi paccayā vinā dhammo appaccayo uppajjati. Tattha ko ākāro pariyesanāya?
တတ္ထ တထာရူပံ သဟေတု သပ္ပစ္စယံ သောယံ ဓမ္မော ဝုတ္တောတိ ဣဒံ ဝီမံသိတဗ္ဗံ။ သော စ ပစ္စယော တိဝိဓော – မုဒု မဇ္ဈော အဓိမတ္တော။ တတ္ထ မုဒုမ္ဟိ ပစ္စယေ မုဒုဓမ္မော ဂဟေတဗ္ဗော, ဧဝံ သတ္ယေသ ပစ္စယော ဒုဝိဓော ပရံပရာပစ္စယော စ သမနန္တရပစ္စယော စ။ သော ပစ္စယော မုဒုတေန ဗ္ယာဓိမတ္တံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ ကိံ ကာရဏံ? အညတရောပိ ပစ္စယော အညေဟိ ပစ္စယေဟိ ပရိယတ္တိံ ဝာ ပာရိပူရိံ ဝာ ဂစ္ဆတိ ။ တတ္ထ ယော ဓမ္မော ဒေသိတော, တသ္သ ဓမ္မသ္သ ဧတေန ဝာ ကာရဏေန ဝာ ဟေတု ပရိယေသိတဗ္ဗော။ ယထာ ပစ္စယော ဟေတုနာ ပစ္စယေန စ, သော တသ္သ ဓမ္မသ္သ နိသ္သန္ဒော ပရိယေသိတဗ္ဗော။ ယထာ နိဒ္ဒိဋ္ဌော အဓိဋ္ဌာနေ ပဓာနံ ပရိယေသတိ, သော ပစ္စယော ပရိယေသိတဗ္ဗော။ န ဟိ မုဒုသ္သ ဓမ္မသ္သ အဓိမတ္တော နိသ္သန္ဒော အဓိမတ္တသ္သ ဝာ နိသ္သန္ဒသ္သ မုဒုဓမ္မော, အထ မုဒုသ္သ မုဒု မဇ္ဈာယ မဇ္ဈော အဓိမတ္တသ္သ အဓိမတ္တော ယုဇ္ဇတိ, တံ ဂဟေတဗ္ဗံ, အထ န ယုဇ္ဇတိ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယဉ္စ ဘဂဝာ အာရဘတိ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ, တံယေဝ ဓမ္မံ မဇ္ဈန္တပရိယောသာနံ ဒေသေတိ, ယထာ သုတ္တာဓိဋ္ဌာနေ ဓမ္မာ အာဒိမ္ဟိ နိဒ္ဒိသတိ, တံယေဝ ဗဟု တသ္သ သုတ္တသ္သ ပရိယောသာနံ။ တသ္သ ဟိ ဓမ္မသ္သ ဝသေန တံ သုတ္တံ ဟောတိ ဂာထာ ဝာ ဗ္ယာကရဏံ ခုဒ္ဒကံ မဟန္တံ ဝာ, ယထာ ပန ဒုဝိဓာ အနုရူပန္တိ ဝာ ထပနာ စ ဒေသနာထပနာ။ ရူပန္တိပိ ဓမ္မသ္သ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။ ယထာ စ ဘဂဝတာ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ သံဝရဏံ ဒေသိတံ တဏ္ဟာယ နိဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဣစ္ဆာဝ ဟောတိ။ ဒေသေတိ ယထာ ဂောပာလကောပမေ သုတ္တေ အညေဟိပိ သုတ္တေဟိ ဘဂဝာ ဘာသတိ ဣစ္ဆာဝ ဟောတိ မဇ္ဈိမနိကာယေ ဝိတက္ကော အယံ ဘဂဝတော ဒေသနာနုရူပန္တိ ဣတိ သော ဓမ္မော အညေသုပိ ဝေယ္ယာကရဏေသု ပရိယေသိတဗ္ဗော။ န ဟိ ဧကံ ဟိ သုတ္တေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယုဇ္ဇနံ တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။
Tattha tathārūpaṃ sahetu sappaccayaṃ soyaṃ dhammo vuttoti idaṃ vīmaṃsitabbaṃ. So ca paccayo tividho – mudu majjho adhimatto. Tattha mudumhi paccaye mududhammo gahetabbo, evaṃ satyesa paccayo duvidho paraṃparāpaccayo ca samanantarapaccayo ca. So paccayo mudutena byādhimattaṃ pariyesitabbaṃ. Kiṃ kāraṇaṃ? Aññataropi paccayo aññehi paccayehi pariyattiṃ vā pāripūriṃ vā gacchati . Tattha yo dhammo desito, tassa dhammassa etena vā kāraṇena vā hetu pariyesitabbo. Yathā paccayo hetunā paccayena ca, so tassa dhammassa nissando pariyesitabbo. Yathā niddiṭṭho adhiṭṭhāne padhānaṃ pariyesati, so paccayo pariyesitabbo. Na hi mudussa dhammassa adhimatto nissando adhimattassa vā nissandassa mududhammo, atha mudussa mudu majjhāya majjho adhimattassa adhimatto yujjati, taṃ gahetabbaṃ, atha na yujjati na gahetabbaṃ. Yañca bhagavā ārabhati dhammaṃ desetuṃ, taṃyeva dhammaṃ majjhantapariyosānaṃ deseti, yathā suttādhiṭṭhāne dhammā ādimhi niddisati, taṃyeva bahu tassa suttassa pariyosānaṃ. Tassa hi dhammassa vasena taṃ suttaṃ hoti gāthā vā byākaraṇaṃ khuddakaṃ mahantaṃ vā, yathā pana duvidhā anurūpanti vā thapanā ca desanāthapanā. Rūpantipi dhammassa pariyesitabbā. Yathā ca bhagavatā pañcannaṃ indriyānaṃ saṃvaraṇaṃ desitaṃ taṇhāya niggahaṇatthaṃ icchāva hoti. Deseti yathā gopālakopame sutte aññehipi suttehi bhagavā bhāsati icchāva hoti majjhimanikāye vitakko ayaṃ bhagavato desanānurūpanti iti so dhammo aññesupi veyyākaraṇesu pariyesitabbo. Na hi ekaṃ hi sutte daṭṭhabbo. Yujjanaṃ taṃ gahetabbaṃ.
၄၂. တတ္ထ ကတမံ အနုညာတံ? ယံ ကိဉ္စိ သုတ္တံ ဘဂဝတာ န ဘာသိတံ တဉ္စ သုတ္တေသုယေဝ န္ဒိသ္သတိ, ဧဝမေတံ ဓာရေတဗ္ဗံ။ ယထာ အသုကေန ဘာသိတန္တိ, တံ သုတ္တံ ဝီမံသိတဗ္ဗံ။ ကိံ နု ခော ဣမံ သုတ္တံ အနုညာတံ ခမံ ဘဂဝတော ဥဒာဟု နာနုညာတံ ခမံ, ကိဉ္စိ ရူပဉ္စ သုတ္တံ ဘဂဝတော အနုညာတံ ခမံ ကိဉ္စိ ရူပဉ္စ နာနုညာတံ ခမံ? ယံ သဗ္ဗသော အနောတာရေတ္ဝာ ဒသဗလော ဂောစရံ ဒေသေတိ, တံ သဗ္ဗံ သုတ္တံ ဘဂဝတော နာနုညာတံ ခမံ။ အတ္ထိပိ သော သာဝကော ဒသဗလာနံ ဂောစရံ ဇာနာတိ ဩဓိသော အနောဓိသော, တံ ပန ဗလံ သဗ္ဗသော န ဇာနာတိ အညထာ နာမ သဝနေန, ယထာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန ယေန ဗ္ရာဟ္မဏော ဩဝဒိတော, တသ္သ အာယသ္မတော နတ္ထိ ဣန္ဒ္ရိယဗလဝေမတ္တဉာဏံ, တေန ပုဂ္ဂလပရော 1 ပရဉ္စ တံ အဇာနန္တော သတိ ဥတ္တရိကရဏီယေ ဥပ္ပာဒိတော, သော ဘဂဝတာ အပသာဒိတော။ ယထာဝ အာယသ္မာ မဟာကသ္သပော ဘာဂိနေယ္ယံ ဩဝဒတိ အနန္တရိယသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပာဋိဟီရေန အင္ဂုလိယော အဒီပေတ္ဝာ ယံ သဗ္ဗေသံ ဓမ္မာနံ ကမ္မသမာဒာနာနံ ဟေတုသော ဌာနသော ယထာဘူတံ ဉာဏံ, တသ္သ အာယသ္မတော သံဝိဇ္ဇတေ, တေန နံ ဩဝဒတိ, တံ ဘဂဝာ ကရောတိ။
42. Tattha katamaṃ anuññātaṃ? Yaṃ kiñci suttaṃ bhagavatā na bhāsitaṃ tañca suttesuyeva ndissati, evametaṃ dhāretabbaṃ. Yathā asukena bhāsitanti, taṃ suttaṃ vīmaṃsitabbaṃ. Kiṃ nu kho imaṃ suttaṃ anuññātaṃ khamaṃ bhagavato udāhu nānuññātaṃ khamaṃ, kiñci rūpañca suttaṃ bhagavato anuññātaṃ khamaṃ kiñci rūpañca nānuññātaṃ khamaṃ? Yaṃ sabbaso anotāretvā dasabalo gocaraṃ deseti, taṃ sabbaṃ suttaṃ bhagavato nānuññātaṃ khamaṃ. Atthipi so sāvako dasabalānaṃ gocaraṃ jānāti odhiso anodhiso, taṃ pana balaṃ sabbaso na jānāti aññathā nāma savanena, yathā āyasmatā sāriputtena yena brāhmaṇo ovadito, tassa āyasmato natthi indriyabalavemattañāṇaṃ, tena puggalaparo 2 parañca taṃ ajānanto sati uttarikaraṇīye uppādito, so bhagavatā apasādito. Yathāva āyasmā mahākassapo bhāgineyyaṃ ovadati anantariyasamannāgato iddhipāṭihīrena aṅguliyo adīpetvā yaṃ sabbesaṃ dhammānaṃ kammasamādānānaṃ hetuso ṭhānaso yathābhūtaṃ ñāṇaṃ, tassa āyasmato saṃvijjate, tena naṃ ovadati, taṃ bhagavā karoti.
‘‘သစေပိ ဒသ ပဇ္ဇောတေ၊ ဓာရယိသ္သသိ ကသ္သပ။
‘‘Sacepi dasa pajjote, dhārayissasi kassapa;
နေဝ ဒက္ခတိ ရူပာနိ၊ စက္ခု တသ္သ န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။
Neva dakkhati rūpāni, cakkhu tassa na vijjatī’’ti.
အပိ စ ခော ယထာ ဒူတော ရာဇဝစနေန သတ္တမနုသာသတိ, ဧဝံ သေသာနုဂော အညာတကံ ဃောသံ ပရေသံ ဒေသေတိ။ အနုညာတခမသုတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အနနုညာတခမံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။
Api ca kho yathā dūto rājavacanena sattamanusāsati, evaṃ sesānugo aññātakaṃ ghosaṃ paresaṃ deseti. Anuññātakhamasuttaṃ gahetabbaṃ. Ananuññātakhamaṃ na gahetabbaṃ.
တတ္ထ ကတမော သုတ္တသင္ကရော? ပဉ္စဝိဓံ သုတ္တံ, သံကိလေသဘာဂိယံ ဝာသနာဘာဂိယံ ဒသ္သနဘာဂိယံ ဘာဝနာဘာဂိယံ အသေက္ခဘာဂိယံ။ အညံ အာရာဓေယ္ယ အညံ ဒေသေတိ အညသ္သ စ သုတ္တသ္သ အတ္ထံ အညမ္ဟိ သုတ္တေ နိဒ္ဒိသတိ။ သုတ္တသ္သ ဝာ ဟိ အနေကာကာရံ အတ္ထံ နိဒ္ဒိသတိ။ အရိယဓမ္မသာဓနေ အတ္ထံ ဝိဝရတိ။ ဝာသနာဘာဂိယသ္သ အတ္ထံ ဒသ္သနဘာဂိယေသု နိဒ္ဒိသတိ။ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ အတ္ထံ ဥဒ္ဓံဘာဂိယေသု နိဒ္ဒိသတိ။ မုဒုမဇ္ဈာနံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အဓိမတ္တေသု သုတ္တေသု နိဒ္ဒိသတိ။ ဣတိ အယံ သုတ္တံ သမ္ဘေဒံ ဟေတုနာ စ နိသ္သန္ဒေန စ ဖလေန စ နိဒ္ဒေသေန စ မုဒုမဇ္ဈာဓိမတ္တတာယပိ စ အတ္ထေန စ ဗ္ယဉ္ဇနေန စ ယော သမ္ဘေဒော, အယံ ဝုစ္စတိ သုတ္တသင္ကရော။ ယော အသမ္ဘေဒော, အယံ ဝုစ္စတိ သုတ္တဝိစယော။
Tattha katamo suttasaṅkaro? Pañcavidhaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ dassanabhāgiyaṃ bhāvanābhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Aññaṃ ārādheyya aññaṃ deseti aññassa ca suttassa atthaṃ aññamhi sutte niddisati. Suttassa vā hi anekākāraṃ atthaṃ niddisati. Ariyadhammasādhane atthaṃ vivarati. Vāsanābhāgiyassa atthaṃ dassanabhāgiyesu niddisati. Orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ atthaṃ uddhaṃbhāgiyesu niddisati. Mudumajjhānaṃ indriyānaṃ adhimattesu suttesu niddisati. Iti ayaṃ suttaṃ sambhedaṃ hetunā ca nissandena ca phalena ca niddesena ca mudumajjhādhimattatāyapi ca atthena ca byañjanena ca yo sambhedo, ayaṃ vuccati suttasaṅkaro. Yo asambhedo, ayaṃ vuccati suttavicayo.
တတ္ထာယံ ဥဒ္ဒာနဂာထာ
Tatthāyaṃ uddānagāthā
ပုရိမာနံ အက္ခဏ္ဍံ၊ ယထာဘူတသ္သ ပစ္စယော။
Purimānaṃ akkhaṇḍaṃ, yathābhūtassa paccayo;
နိသ္သန္ဒော ဝာသနာသဒ္ဓိ၊ အနုညာ သုတ္တသင္ကရော။
Nissando vāsanāsaddhi, anuññā suttasaṅkaro.
ထေရသ္သ မဟာကစ္စာယနသ္သ
Therassa mahākaccāyanassa
သုတ္တဝိစယော နာမ စတုတ္ထဘူမိ။
Suttavicayo nāma catutthabhūmi.
Footnotes:
