Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പേടകോപദേസപാളി • Peṭakopadesapāḷi |
൪. സുത്തവിചയചതുത്ഥഭൂമി
4. Suttavicayacatutthabhūmi
൪൦. തത്ഥ കതമോ സുത്തവിചയോ?
40. Tattha katamo suttavicayo?
തത്ഥ കുസലേഹി ധമ്മേഹി അകുസലേഹി ധമ്മേഹി പുബ്ബാപരസോ സാധുകം ഉപപരിക്ഖിയതി. കിംനു ഖോ ഇദം സുത്തം ആരഭി…പേ॰… തേഹി സുത്തേഹി സഹ അധിസന്നട്ഠേഹി യുജ്ജതി ഉദാഹു ന യുജ്ജതീതി?
Tattha kusalehi dhammehi akusalehi dhammehi pubbāparaso sādhukaṃ upaparikkhiyati. Kiṃnu kho idaṃ suttaṃ ārabhi…pe… tehi suttehi saha adhisannaṭṭhehi yujjati udāhu na yujjatīti?
യഥാ ഭഗവാ കിലേസേ ആദിമ്ഹി തത്ഥ ദേസേതി. കിം ദേസിതം? തേസം കിലേസാനം പഹാനം ഉദാഹു നോ ദേസിതന്തി ഉപപരിക്ഖിതബ്ബം. യദി ന ദേസിതം ഭഗവതി തേസം കിലേസാനം പഹാനം കുസലാ ധമ്മാ പരിയേസിതബ്ബാ യത്ഥ തേ അകുസലാ പഹാനം ഗച്ഛന്തി. സചേ സമന്നേഹമാനോ ന ലഭതി. തത്ഥ അകുസലാ ധമ്മാ അപകഡ്ഢിതബ്ബാ വീമംസിതബ്ബാ, സംകിലേസഭാഗിയസുത്തം, യദി കിലേസാ അപകഡ്ഢിയന്താ. യേ വാ ന ദേന്തി തത്ഥ ഉപപരിക്ഖിതബ്ബാ അരിയമഗ്ഗധമ്മാ താസു ഭൂമീസു കിലേസാ പഹാനം ഗച്ഛന്തി, ഉദാഹു ന ഗച്ഛന്തീതി. യത്തകാ പന കിലേസാ ദേസിതാ. ന തത്തകാ അരിയധമ്മാ ദേസിതാ. യത്ഥ കിലേസാ പഹാനം ഗച്ഛന്തി, തത്ഥ യേ കിലേസാ അരിയധമ്മാനം പടിപക്ഖേന ന യുജ്ജന്തി, തേ അപകഡ്ഢിതബ്ബാ, സചേ അപകഡ്ഢിയന്താ യോജനം ദേതി. തത്ഥ ഏവം വീമംസിതബ്ബം. ദ്വേ തീണി വാ തദുത്തരി വാ കിലേസാ ഏകേന അരിയമഗ്ഗേന പഹാനം ഗച്ഛന്തീതി. സചേ ഏവം വീമംസിയന്താ യോജനം ദേതി, തത്ഥ ഉപപരിക്ഖിതബ്ബം. പരമ്പരായ വാ പിടകസമ്പദാനേന വാ സുത്തസ്സ അത്ഥോ ച നത്ഥോ ച. യം വാ ന സക്കാ സുത്തം നിദ്ദിസിതും നേവ സുത്തം വിചികിച്ഛിതബ്ബം. ഏവം യഥാ ആദിമ്ഹി കുസലാ ധമ്മാ ഹോന്തി. യേ കിലേസാ തേ പഹീനേയ്യാതി. തേ ഉപപരിക്ഖിതബ്ബാ. പുരോ വാ കുസലോ പടിപക്ഖേന വാ പുരോ ദേസനാ, അനൂനാ അനധികാ ഉഗ്ഗഹേതബ്ബാ. യഥാ പഠമോ ഉത്തിലോ യേസമിദാനി കിലേസാനം യേ അരിയധമ്മാ ദേസിതാ ഇമേ കിലേസാ ഇമേഹി അരിയധമ്മേഹി പഹീയന്തി, ഉദാഹു നപ്പഹീയന്തീതി വിചിനിതബ്ബാ. യദി ഉപപരിക്ഖിയമാനാ യുജ്ജന്തി, ഗഹേതബ്ബാ. അഥ ന യുജ്ജന്തി, യേ കിലേസാ അപടിപക്ഖാ ഹോന്തി, തേ കിലേസാ അപരിപക്ഖിതബ്ബാ. യേ ച അരിയധമ്മാ പടിപക്ഖാ ഹോന്തി, തേ അരിയധമ്മാ അപകഡ്ഢിതബ്ബാ . ന ഹി അരിയധമ്മാ അനാഗാമികിലേസപ്പഹാനം ഗച്ഛന്തി, നാപി അരിയധമ്മാ സബ്ബകിലേസാനം പഹാനായ സംവത്തന്തി. യഥാ കുസലാ മേത്താ അകുസലോ രാഗോ ന തു കുസലാ മേത്താതി കാരേത്വാ അകുസലസ്സ രാഗസ്സ പഹാനായ സമ്ഭവതി ബ്യാപാദോ മേത്തായ പഹാനം ഗച്ഛതി. തസ്മാ ഉഭോ കിലേസാ ഉപപരിക്ഖിതബ്ബാ. യോ യോ ച ധമ്മോ ഉപദിസിയതി കുസലോ വാ അകുസലോ വാ സോ അപകഡ്ഢിതബ്ബോ. സചേ തേ യുജ്ജന്തി അപകഡ്ഢിയമാനോ നത്ഥി ഉപപരിക്ഖിതബ്ബം. ദ്വേ വാ കിലേസാ ഏകേന അരിയധമ്മേന പഹീനേയ്യാതി ദ്വീഹി വാ അരിയധമ്മേഹി ഏകോ വാ കിലേസോ പഹീയതീതി.
Yathā bhagavā kilese ādimhi tattha deseti. Kiṃ desitaṃ? Tesaṃ kilesānaṃ pahānaṃ udāhu no desitanti upaparikkhitabbaṃ. Yadi na desitaṃ bhagavati tesaṃ kilesānaṃ pahānaṃ kusalā dhammā pariyesitabbā yattha te akusalā pahānaṃ gacchanti. Sace samannehamāno na labhati. Tattha akusalā dhammā apakaḍḍhitabbā vīmaṃsitabbā, saṃkilesabhāgiyasuttaṃ, yadi kilesā apakaḍḍhiyantā. Ye vā na denti tattha upaparikkhitabbā ariyamaggadhammā tāsu bhūmīsu kilesā pahānaṃ gacchanti, udāhu na gacchantīti. Yattakā pana kilesā desitā. Na tattakā ariyadhammā desitā. Yattha kilesā pahānaṃ gacchanti, tattha ye kilesā ariyadhammānaṃ paṭipakkhena na yujjanti, te apakaḍḍhitabbā, sace apakaḍḍhiyantā yojanaṃ deti. Tattha evaṃ vīmaṃsitabbaṃ. Dve tīṇi vā taduttari vā kilesā ekena ariyamaggena pahānaṃ gacchantīti. Sace evaṃ vīmaṃsiyantā yojanaṃ deti, tattha upaparikkhitabbaṃ. Paramparāya vā piṭakasampadānena vā suttassa attho ca nattho ca. Yaṃ vā na sakkā suttaṃ niddisituṃ neva suttaṃ vicikicchitabbaṃ. Evaṃ yathā ādimhi kusalā dhammā honti. Ye kilesā te pahīneyyāti. Te upaparikkhitabbā. Puro vā kusalo paṭipakkhena vā puro desanā, anūnā anadhikā uggahetabbā. Yathā paṭhamo uttilo yesamidāni kilesānaṃ ye ariyadhammā desitā ime kilesā imehi ariyadhammehi pahīyanti, udāhu nappahīyantīti vicinitabbā. Yadi upaparikkhiyamānā yujjanti, gahetabbā. Atha na yujjanti, ye kilesā apaṭipakkhā honti, te kilesā aparipakkhitabbā. Ye ca ariyadhammā paṭipakkhā honti, te ariyadhammā apakaḍḍhitabbā . Na hi ariyadhammā anāgāmikilesappahānaṃ gacchanti, nāpi ariyadhammā sabbakilesānaṃ pahānāya saṃvattanti. Yathā kusalā mettā akusalo rāgo na tu kusalā mettāti kāretvā akusalassa rāgassa pahānāya sambhavati byāpādo mettāya pahānaṃ gacchati. Tasmā ubho kilesā upaparikkhitabbā. Yo yo ca dhammo upadisiyati kusalo vā akusalo vā so apakaḍḍhitabbo. Sace te yujjanti apakaḍḍhiyamāno natthi upaparikkhitabbaṃ. Dve vā kilesā ekena ariyadhammena pahīneyyāti dvīhi vā ariyadhammehi eko vā kileso pahīyatīti.
അഥ വാ ഏവമ്പി ഉപപരിക്ഖിയമാനം യുജ്ജതി, തത്ഥ വീമംസിതബ്ബം വാ യഥാ യുജ്ജതി തത്ഥ വീമംസിതബ്ബം വാ, യഥാ നനു സക്കാ സുത്തം നിദ്ദിസിതും, ന ഹി സുത്തേ വിചികിച്ഛിതബ്ബം. കിലേസോ മം അരിയധമ്മേസു ദേസിതേസു ഉഭയതോ ഉപപരിക്ഖിതബ്ബം. കിര യേ വാ ഇമേ കിലേസാ ദേസിതാ യേ ച അരിയധമ്മാ ദേസിതാ ഗാഥായ വാ ബ്യാകരണേന വാ, കിം നു ഖോ ഇമേ കിലേസാ ഇമേഹി അരിയധമ്മേഹി പഹീയന്തി, ഉദാഹു നപ്പഹീയന്തി? ഇമേ വാ അരിയധമ്മാ ഇമേസം കിലേസാനം പഹാനായ സംവത്തന്തീതി. കിഞ്ചാപി കുസലേഹി ധമ്മേഹി അകുസലാ ധമ്മാ പഹാനം ഗച്ഛന്തി. ന തു സബ്ബേഹി അരിയധമ്മേഹി സബ്ബാകുസലാ പഹാനം ഗച്ഛന്തി. യഥാ മേത്താ കുസലോ അകുസലോ ച രാഗോ ന തു കുസലാ മേത്താ അകുസലോ രാഗോതി കാരേത്വാ മേത്തായ രാഗോ പഹാനം, ബ്യാപാദോ മേത്തായ പഹാനം ഗച്ഛന്തി. ഏവം കിലേസോതി കാരേത്വാ സുത്തേന പഹാനം ഗച്ഛതി. ന സുത്തോ ധമ്മോതി കാരേത്വാ സബ്ബം കിലേസസ്സ പഹാനായ സംവത്തതി. യം തു സുത്തസ്സ അരിയധമ്മോ സംകിലേസപടിപക്ഖോ, സോ തേന പഹാനം ഗച്ഛതീതി.
Atha vā evampi upaparikkhiyamānaṃ yujjati, tattha vīmaṃsitabbaṃ vā yathā yujjati tattha vīmaṃsitabbaṃ vā, yathā nanu sakkā suttaṃ niddisituṃ, na hi sutte vicikicchitabbaṃ. Kileso maṃ ariyadhammesu desitesu ubhayato upaparikkhitabbaṃ. Kira ye vā ime kilesā desitā ye ca ariyadhammā desitā gāthāya vā byākaraṇena vā, kiṃ nu kho ime kilesā imehi ariyadhammehi pahīyanti, udāhu nappahīyanti? Ime vā ariyadhammā imesaṃ kilesānaṃ pahānāya saṃvattantīti. Kiñcāpi kusalehi dhammehi akusalā dhammā pahānaṃ gacchanti. Na tu sabbehi ariyadhammehi sabbākusalā pahānaṃ gacchanti. Yathā mettā kusalo akusalo ca rāgo na tu kusalā mettā akusalo rāgoti kāretvā mettāya rāgo pahānaṃ, byāpādo mettāya pahānaṃ gacchanti. Evaṃ kilesoti kāretvā suttena pahānaṃ gacchati. Na sutto dhammoti kāretvā sabbaṃ kilesassa pahānāya saṃvattati. Yaṃ tu suttassa ariyadhammo saṃkilesapaṭipakkho, so tena pahānaṃ gacchatīti.
൪൧. തത്ഥ കുസലേ ദേസിതേ സുത്തേ ബ്യാകരണേ വാ സംകിലേസാ ന യുജ്ജന്തി അരിയധമ്മാ വാ, തേ മഹാപദേസേ നിദ്ദിസിതബ്ബാവയവേന അപകഡ്ഢിതബ്ബാ . തത്ഥ കിലേസേഹി ച ദേസിതേഹി അരിയധമ്മേസു ച യദിപി തേന അരിയധമ്മേന തേ കിലേസാ പഹാനം ഗച്ഛന്തി. തത്ഥപി ഉത്തരി ഉപപരിക്ഖിതബ്ബം. കേന കാരണേന ഏതേ കിലേസാ പജഹിതബ്ബാ, കേന കാരണേന അരിയധമ്മാ ദേസിതാതി? യേന യേന വാ ആകാരേന അരിയധമ്മാ ദേസിതാ, തേന തേന പകാരേന അയം കിലേസോ ഠിതോ. അത്ഥി ഹി ഏകോ കിലേസോ, തേന വാ അരിയധമ്മാ ന അഞ്ഞഥാ അഞ്ഞഥാ പഹാതബ്ബോ, യഥാ ദിട്ഠി രാഗോ അവിജ്ജാ ച ദസ്സനേന പഹാതബ്ബാ. സാ ചേ ഏവഞ്ച അവിജ്ജാ ഭാവനായ ഭൂമി വാ ധമ്മാ ഭാവനായ പഹാതബ്ബാ. സായേവ ഉദ്ധംഭാഗിയം അസങ്ഖതദസ്സനായ വിമുത്തിയാ അനിമിത്തേന ചേതോസമാധിനാ അമനസികാരേന പഹീയതി. ഏവം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം ഉപപരിക്ഖിതബ്ബം. യേ ദസ്സനേന പഹാതബ്ബാ കിലേസാ ദസ്സനാകാരേന അരിയധമ്മോ ദേസിതോ, ഭാവനായ പഹാതബ്ബാ ഭാവനാകാരേന അരിയധമ്മോ ദേസിതോ, പതിസേവനാ പഹാതബ്ബാ പതിസേവനാകാരേന അരിയധമ്മോ ദേസിതോ, ഏവം വിനോദനപഹാതബ്ബാ യാവ സത്ത ആസവാ കാതബ്ബാ, യാവഞ്ഞഥാ. അഞ്ഞഥാ ഹേസ ധമ്മോ പഹാതബ്ബോ അഞ്ഞേനാകാരേന അരിയധമ്മോ ദേസിതോ, സോ അരിയധമ്മോ അഞ്ഞഥാ പരിയേസിതബ്ബോ. യദി അയം ധമ്മോ പരിയേസതോ യോ ച ദേസേതി യേന യേനാകാരേന, സോ അരിയധമ്മോ പരിയേസിതബ്ബോ, തേനാകാരേന കിലേസോ പഹീയതി. സോ തത്ഥ ഉപപരിക്ഖിതബ്ബോ. അഥ ന യുജ്ജതി യദി ഹി തേന സുത്തേന വിഹിതം സുത്തം വീമംസിതബ്ബം. യഥാ യുജ്ജതി, തഥാ ഗഹേതബ്ബം. യഥാ ന യുജ്ജതി, തഥാ ന ഗഹേതബ്ബം, അദ്ധാ ഏതം ഭഗവതാ ന ഭാസിതം, ആയസ്മതാ വാ ദുഗ്ഗഹിതം, യഥാ മഹാപദേസേ നിദ്ദിസിതബ്ബം, ഭഗവതാ യഥാഭൂതം ദേസിതം, യോ ച ധമ്മോ ദേസിതോ കുസലോ ച അകുസലോ ച തസ്സ ധമ്മസ്സ പച്ചയോ പരിയേസിതബ്ബോ. ന ഹി പച്ചയാ വിനാ ധമ്മോ അപ്പച്ചയോ ഉപ്പജ്ജതി. തത്ഥ കോ ആകാരോ പരിയേസനായ?
41. Tattha kusale desite sutte byākaraṇe vā saṃkilesā na yujjanti ariyadhammā vā, te mahāpadese niddisitabbāvayavena apakaḍḍhitabbā . Tattha kilesehi ca desitehi ariyadhammesu ca yadipi tena ariyadhammena te kilesā pahānaṃ gacchanti. Tatthapi uttari upaparikkhitabbaṃ. Kena kāraṇena ete kilesā pajahitabbā, kena kāraṇena ariyadhammā desitāti? Yena yena vā ākārena ariyadhammā desitā, tena tena pakārena ayaṃ kileso ṭhito. Atthi hi eko kileso, tena vā ariyadhammā na aññathā aññathā pahātabbo, yathā diṭṭhi rāgo avijjā ca dassanena pahātabbā. Sā ce evañca avijjā bhāvanāya bhūmi vā dhammā bhāvanāya pahātabbā. Sāyeva uddhaṃbhāgiyaṃ asaṅkhatadassanāya vimuttiyā animittena cetosamādhinā amanasikārena pahīyati. Evaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ upaparikkhitabbaṃ. Ye dassanena pahātabbā kilesā dassanākārena ariyadhammo desito, bhāvanāya pahātabbā bhāvanākārena ariyadhammo desito, patisevanā pahātabbā patisevanākārena ariyadhammo desito, evaṃ vinodanapahātabbā yāva satta āsavā kātabbā, yāvaññathā. Aññathā hesa dhammo pahātabbo aññenākārena ariyadhammo desito, so ariyadhammo aññathā pariyesitabbo. Yadi ayaṃ dhammo pariyesato yo ca deseti yena yenākārena, so ariyadhammo pariyesitabbo, tenākārena kileso pahīyati. So tattha upaparikkhitabbo. Atha na yujjati yadi hi tena suttena vihitaṃ suttaṃ vīmaṃsitabbaṃ. Yathā yujjati, tathā gahetabbaṃ. Yathā na yujjati, tathā na gahetabbaṃ, addhā etaṃ bhagavatā na bhāsitaṃ, āyasmatā vā duggahitaṃ, yathā mahāpadese niddisitabbaṃ, bhagavatā yathābhūtaṃ desitaṃ, yo ca dhammo desito kusalo ca akusalo ca tassa dhammassa paccayo pariyesitabbo. Na hi paccayā vinā dhammo appaccayo uppajjati. Tattha ko ākāro pariyesanāya?
തത്ഥ തഥാരൂപം സഹേതു സപ്പച്ചയം സോയം ധമ്മോ വുത്തോതി ഇദം വീമംസിതബ്ബം. സോ ച പച്ചയോ തിവിധോ – മുദു മജ്ഝോ അധിമത്തോ. തത്ഥ മുദുമ്ഹി പച്ചയേ മുദുധമ്മോ ഗഹേതബ്ബോ, ഏവം സത്യേസ പച്ചയോ ദുവിധോ പരംപരാപച്ചയോ ച സമനന്തരപച്ചയോ ച. സോ പച്ചയോ മുദുതേന ബ്യാധിമത്തം പരിയേസിതബ്ബം. കിം കാരണം? അഞ്ഞതരോപി പച്ചയോ അഞ്ഞേഹി പച്ചയേഹി പരിയത്തിം വാ പാരിപൂരിം വാ ഗച്ഛതി . തത്ഥ യോ ധമ്മോ ദേസിതോ, തസ്സ ധമ്മസ്സ ഏതേന വാ കാരണേന വാ ഹേതു പരിയേസിതബ്ബോ. യഥാ പച്ചയോ ഹേതുനാ പച്ചയേന ച, സോ തസ്സ ധമ്മസ്സ നിസ്സന്ദോ പരിയേസിതബ്ബോ. യഥാ നിദ്ദിട്ഠോ അധിട്ഠാനേ പധാനം പരിയേസതി, സോ പച്ചയോ പരിയേസിതബ്ബോ. ന ഹി മുദുസ്സ ധമ്മസ്സ അധിമത്തോ നിസ്സന്ദോ അധിമത്തസ്സ വാ നിസ്സന്ദസ്സ മുദുധമ്മോ, അഥ മുദുസ്സ മുദു മജ്ഝായ മജ്ഝോ അധിമത്തസ്സ അധിമത്തോ യുജ്ജതി, തം ഗഹേതബ്ബം, അഥ ന യുജ്ജതി ന ഗഹേതബ്ബം. യഞ്ച ഭഗവാ ആരഭതി ധമ്മം ദേസേതും, തംയേവ ധമ്മം മജ്ഝന്തപരിയോസാനം ദേസേതി, യഥാ സുത്താധിട്ഠാനേ ധമ്മാ ആദിമ്ഹി നിദ്ദിസതി, തംയേവ ബഹു തസ്സ സുത്തസ്സ പരിയോസാനം. തസ്സ ഹി ധമ്മസ്സ വസേന തം സുത്തം ഹോതി ഗാഥാ വാ ബ്യാകരണം ഖുദ്ദകം മഹന്തം വാ, യഥാ പന ദുവിധാ അനുരൂപന്തി വാ ഥപനാ ച ദേസനാഥപനാ. രൂപന്തിപി ധമ്മസ്സ പരിയേസിതബ്ബാ. യഥാ ച ഭഗവതാ പഞ്ചന്നം ഇന്ദ്രിയാനം സംവരണം ദേസിതം തണ്ഹായ നിഗ്ഗഹണത്ഥം ഇച്ഛാവ ഹോതി. ദേസേതി യഥാ ഗോപാലകോപമേ സുത്തേ അഞ്ഞേഹിപി സുത്തേഹി ഭഗവാ ഭാസതി ഇച്ഛാവ ഹോതി മജ്ഝിമനികായേ വിതക്കോ അയം ഭഗവതോ ദേസനാനുരൂപന്തി ഇതി സോ ധമ്മോ അഞ്ഞേസുപി വേയ്യാകരണേസു പരിയേസിതബ്ബോ. ന ഹി ഏകം ഹി സുത്തേ ദട്ഠബ്ബോ. യുജ്ജനം തം ഗഹേതബ്ബം.
Tattha tathārūpaṃ sahetu sappaccayaṃ soyaṃ dhammo vuttoti idaṃ vīmaṃsitabbaṃ. So ca paccayo tividho – mudu majjho adhimatto. Tattha mudumhi paccaye mududhammo gahetabbo, evaṃ satyesa paccayo duvidho paraṃparāpaccayo ca samanantarapaccayo ca. So paccayo mudutena byādhimattaṃ pariyesitabbaṃ. Kiṃ kāraṇaṃ? Aññataropi paccayo aññehi paccayehi pariyattiṃ vā pāripūriṃ vā gacchati . Tattha yo dhammo desito, tassa dhammassa etena vā kāraṇena vā hetu pariyesitabbo. Yathā paccayo hetunā paccayena ca, so tassa dhammassa nissando pariyesitabbo. Yathā niddiṭṭho adhiṭṭhāne padhānaṃ pariyesati, so paccayo pariyesitabbo. Na hi mudussa dhammassa adhimatto nissando adhimattassa vā nissandassa mududhammo, atha mudussa mudu majjhāya majjho adhimattassa adhimatto yujjati, taṃ gahetabbaṃ, atha na yujjati na gahetabbaṃ. Yañca bhagavā ārabhati dhammaṃ desetuṃ, taṃyeva dhammaṃ majjhantapariyosānaṃ deseti, yathā suttādhiṭṭhāne dhammā ādimhi niddisati, taṃyeva bahu tassa suttassa pariyosānaṃ. Tassa hi dhammassa vasena taṃ suttaṃ hoti gāthā vā byākaraṇaṃ khuddakaṃ mahantaṃ vā, yathā pana duvidhā anurūpanti vā thapanā ca desanāthapanā. Rūpantipi dhammassa pariyesitabbā. Yathā ca bhagavatā pañcannaṃ indriyānaṃ saṃvaraṇaṃ desitaṃ taṇhāya niggahaṇatthaṃ icchāva hoti. Deseti yathā gopālakopame sutte aññehipi suttehi bhagavā bhāsati icchāva hoti majjhimanikāye vitakko ayaṃ bhagavato desanānurūpanti iti so dhammo aññesupi veyyākaraṇesu pariyesitabbo. Na hi ekaṃ hi sutte daṭṭhabbo. Yujjanaṃ taṃ gahetabbaṃ.
൪൨. തത്ഥ കതമം അനുഞ്ഞാതം? യം കിഞ്ചി സുത്തം ഭഗവതാ ന ഭാസിതം തഞ്ച സുത്തേസുയേവ ന്ദിസ്സതി, ഏവമേതം ധാരേതബ്ബം. യഥാ അസുകേന ഭാസിതന്തി, തം സുത്തം വീമംസിതബ്ബം. കിം നു ഖോ ഇമം സുത്തം അനുഞ്ഞാതം ഖമം ഭഗവതോ ഉദാഹു നാനുഞ്ഞാതം ഖമം, കിഞ്ചി രൂപഞ്ച സുത്തം ഭഗവതോ അനുഞ്ഞാതം ഖമം കിഞ്ചി രൂപഞ്ച നാനുഞ്ഞാതം ഖമം? യം സബ്ബസോ അനോതാരേത്വാ ദസബലോ ഗോചരം ദേസേതി, തം സബ്ബം സുത്തം ഭഗവതോ നാനുഞ്ഞാതം ഖമം. അത്ഥിപി സോ സാവകോ ദസബലാനം ഗോചരം ജാനാതി ഓധിസോ അനോധിസോ, തം പന ബലം സബ്ബസോ ന ജാനാതി അഞ്ഞഥാ നാമ സവനേന, യഥാ ആയസ്മതാ സാരിപുത്തേന യേന ബ്രാഹ്മണോ ഓവദിതോ, തസ്സ ആയസ്മതോ നത്ഥി ഇന്ദ്രിയബലവേമത്തഞാണം, തേന പുഗ്ഗലപരോ 1 പരഞ്ച തം അജാനന്തോ സതി ഉത്തരികരണീയേ ഉപ്പാദിതോ, സോ ഭഗവതാ അപസാദിതോ. യഥാവ ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ ഭാഗിനേയ്യം ഓവദതി അനന്തരിയസമന്നാഗതോ ഇദ്ധിപാടിഹീരേന അങ്ഗുലിയോ അദീപേത്വാ യം സബ്ബേസം ധമ്മാനം കമ്മസമാദാനാനം ഹേതുസോ ഠാനസോ യഥാഭൂതം ഞാണം, തസ്സ ആയസ്മതോ സംവിജ്ജതേ, തേന നം ഓവദതി, തം ഭഗവാ കരോതി.
42. Tattha katamaṃ anuññātaṃ? Yaṃ kiñci suttaṃ bhagavatā na bhāsitaṃ tañca suttesuyeva ndissati, evametaṃ dhāretabbaṃ. Yathā asukena bhāsitanti, taṃ suttaṃ vīmaṃsitabbaṃ. Kiṃ nu kho imaṃ suttaṃ anuññātaṃ khamaṃ bhagavato udāhu nānuññātaṃ khamaṃ, kiñci rūpañca suttaṃ bhagavato anuññātaṃ khamaṃ kiñci rūpañca nānuññātaṃ khamaṃ? Yaṃ sabbaso anotāretvā dasabalo gocaraṃ deseti, taṃ sabbaṃ suttaṃ bhagavato nānuññātaṃ khamaṃ. Atthipi so sāvako dasabalānaṃ gocaraṃ jānāti odhiso anodhiso, taṃ pana balaṃ sabbaso na jānāti aññathā nāma savanena, yathā āyasmatā sāriputtena yena brāhmaṇo ovadito, tassa āyasmato natthi indriyabalavemattañāṇaṃ, tena puggalaparo 2 parañca taṃ ajānanto sati uttarikaraṇīye uppādito, so bhagavatā apasādito. Yathāva āyasmā mahākassapo bhāgineyyaṃ ovadati anantariyasamannāgato iddhipāṭihīrena aṅguliyo adīpetvā yaṃ sabbesaṃ dhammānaṃ kammasamādānānaṃ hetuso ṭhānaso yathābhūtaṃ ñāṇaṃ, tassa āyasmato saṃvijjate, tena naṃ ovadati, taṃ bhagavā karoti.
‘‘സചേപി ദസ പജ്ജോതേ, ധാരയിസ്സസി കസ്സപ;
‘‘Sacepi dasa pajjote, dhārayissasi kassapa;
നേവ ദക്ഖതി രൂപാനി, ചക്ഖു തസ്സ ന വിജ്ജതീ’’തി.
Neva dakkhati rūpāni, cakkhu tassa na vijjatī’’ti.
അപി ച ഖോ യഥാ ദൂതോ രാജവചനേന സത്തമനുസാസതി, ഏവം സേസാനുഗോ അഞ്ഞാതകം ഘോസം പരേസം ദേസേതി. അനുഞ്ഞാതഖമസുത്തം ഗഹേതബ്ബം. അനനുഞ്ഞാതഖമം ന ഗഹേതബ്ബം.
Api ca kho yathā dūto rājavacanena sattamanusāsati, evaṃ sesānugo aññātakaṃ ghosaṃ paresaṃ deseti. Anuññātakhamasuttaṃ gahetabbaṃ. Ananuññātakhamaṃ na gahetabbaṃ.
തത്ഥ കതമോ സുത്തസങ്കരോ? പഞ്ചവിധം സുത്തം, സംകിലേസഭാഗിയം വാസനാഭാഗിയം ദസ്സനഭാഗിയം ഭാവനാഭാഗിയം അസേക്ഖഭാഗിയം. അഞ്ഞം ആരാധേയ്യ അഞ്ഞം ദേസേതി അഞ്ഞസ്സ ച സുത്തസ്സ അത്ഥം അഞ്ഞമ്ഹി സുത്തേ നിദ്ദിസതി. സുത്തസ്സ വാ ഹി അനേകാകാരം അത്ഥം നിദ്ദിസതി. അരിയധമ്മസാധനേ അത്ഥം വിവരതി. വാസനാഭാഗിയസ്സ അത്ഥം ദസ്സനഭാഗിയേസു നിദ്ദിസതി. ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം അത്ഥം ഉദ്ധംഭാഗിയേസു നിദ്ദിസതി. മുദുമജ്ഝാനം ഇന്ദ്രിയാനം അധിമത്തേസു സുത്തേസു നിദ്ദിസതി. ഇതി അയം സുത്തം സമ്ഭേദം ഹേതുനാ ച നിസ്സന്ദേന ച ഫലേന ച നിദ്ദേസേന ച മുദുമജ്ഝാധിമത്തതായപി ച അത്ഥേന ച ബ്യഞ്ജനേന ച യോ സമ്ഭേദോ, അയം വുച്ചതി സുത്തസങ്കരോ. യോ അസമ്ഭേദോ, അയം വുച്ചതി സുത്തവിചയോ.
Tattha katamo suttasaṅkaro? Pañcavidhaṃ suttaṃ, saṃkilesabhāgiyaṃ vāsanābhāgiyaṃ dassanabhāgiyaṃ bhāvanābhāgiyaṃ asekkhabhāgiyaṃ. Aññaṃ ārādheyya aññaṃ deseti aññassa ca suttassa atthaṃ aññamhi sutte niddisati. Suttassa vā hi anekākāraṃ atthaṃ niddisati. Ariyadhammasādhane atthaṃ vivarati. Vāsanābhāgiyassa atthaṃ dassanabhāgiyesu niddisati. Orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ atthaṃ uddhaṃbhāgiyesu niddisati. Mudumajjhānaṃ indriyānaṃ adhimattesu suttesu niddisati. Iti ayaṃ suttaṃ sambhedaṃ hetunā ca nissandena ca phalena ca niddesena ca mudumajjhādhimattatāyapi ca atthena ca byañjanena ca yo sambhedo, ayaṃ vuccati suttasaṅkaro. Yo asambhedo, ayaṃ vuccati suttavicayo.
തത്ഥായം ഉദ്ദാനഗാഥാ
Tatthāyaṃ uddānagāthā
പുരിമാനം അക്ഖണ്ഡം, യഥാഭൂതസ്സ പച്ചയോ;
Purimānaṃ akkhaṇḍaṃ, yathābhūtassa paccayo;
നിസ്സന്ദോ വാസനാസദ്ധി, അനുഞ്ഞാ സുത്തസങ്കരോ.
Nissando vāsanāsaddhi, anuññā suttasaṅkaro.
ഥേരസ്സ മഹാകച്ചായനസ്സ
Therassa mahākaccāyanassa
സുത്തവിചയോ നാമ ചതുത്ഥഭൂമി.
Suttavicayo nāma catutthabhūmi.
Footnotes: