| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
๖. สุตฺตวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา
6. Suttaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ฉพฺพิธํ โขมสุตฺตาทินฺติ ‘‘สุตฺตํ นาม ฉ สุตฺตานิ โขมํ กปฺปาสิกํ โกเสยฺยํ กมฺพลํ สาณํ ภงฺค’’นฺติ (ปารา. ๖๓๘) เอวํ วุตฺตํ ฉพฺพิธํ โขมสุตฺตาทิํฯ ตตฺถ โขมนฺติ (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๖๓๖-๓๘) โขมวาเกหิ กตสุตฺตํฯ กปฺปาสิกนฺติ กปฺปาสโต นิพฺพตฺตํฯ โกเสยฺยนฺติ โกสิยํสูหิ กนฺติตฺวา กตสุตฺตํฯ กมฺพลนฺติ เอฬกโลมสุตฺตํฯ สาณนฺติ สาณวาเกน กตสุตฺตํฯ ภงฺคนฺติ ปาเฎกฺกํ วากสุตฺตเมวาติ เอเกฯ ปญฺจหิปิ มิเสฺสตฺวา กตสุตฺตํ ปน ‘‘ภงฺค’’นฺติ เวทิตพฺพํฯ เตสํ อนุโลมนฺติ เตสํ โขมาทีนํ อนุโลมํ ทุกูลํ ปตฺตุณฺณํ โสมารปฎฺฎํ จีนปฎฺฎํ อิทฺธิชํ เทวทินฺนนฺติ ฉพฺพิธํ สุตฺตํฯ
Chabbidhaṃ khomasuttādinti ‘‘suttaṃ nāma cha suttāni khomaṃ kappāsikaṃ koseyyaṃ kambalaṃ sāṇaṃ bhaṅga’’nti (pārā. 638) evaṃ vuttaṃ chabbidhaṃ khomasuttādiṃ. Tattha khomanti (pārā. aṭṭha. 2.636-38) khomavākehi katasuttaṃ. Kappāsikanti kappāsato nibbattaṃ. Koseyyanti kosiyaṃsūhi kantitvā katasuttaṃ. Kambalanti eḷakalomasuttaṃ. Sāṇanti sāṇavākena katasuttaṃ. Bhaṅganti pāṭekkaṃ vākasuttamevāti eke. Pañcahipi missetvā katasuttaṃ pana ‘‘bhaṅga’’nti veditabbaṃ. Tesaṃ anulomanti tesaṃ khomādīnaṃ anulomaṃ dukūlaṃ pattuṇṇaṃ somārapaṭṭaṃ cīnapaṭṭaṃ iddhijaṃ devadinnanti chabbidhaṃ suttaṃ.
ตุรีติ วายนูปกรโณ เอโก ทโณฺฑ, วีตวีตฎฺฐานํ ยตฺถ สํหริตฺวา ฐเปนฺติฯ เวมนฺติ วายนูปกรโณ เอโก ทโณฺฑ, สุตฺตํ ปเวเสตฺวา เยน อาโกเฎโนฺต ฆนภาวํ สมฺปาเทนฺติฯ ตสฺส สพฺพปฺปโยเคสุ ทุกฺกฎนฺติ ตนฺตวายสฺส เย เต ตุริเวมสชฺชนาทิกา ปโยคา, เตสุ สเพฺพสุ ปโยเคสุ ภิกฺขุสฺส ทุกฺกฎํ, ตสฺส ตนฺตวายสฺส ปโยเค ปโยเค ภิกฺขุสฺส ทุกฺกฎนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ตุริอาทีนํ อภาเว เตสํ กรณตฺถํ วาสิผรสุอาทีนํ มคฺคนนิสานรุกฺขเจฺฉทนาทิสพฺพปฺปโยเคปิ เอเสว นโยฯ ตนฺตูนํ อตฺตโน สนฺตกตฺตา วีตวีตฎฺฐานํ ปฎิลทฺธเมว โหตีติ อาห ‘‘ปฎิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหตี’’ติ, วิกปฺปนุปคปจฺฉิมจีวรปฺปมาเณ วีเต นิสฺสคฺคิยํ โหตีติ วุตฺตํ โหติฯ เตเนว วกฺขติ ‘‘ทีฆโต วิทตฺถิมเตฺต, ติริยญฺจ หตฺถมเตฺต วีเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ เอตฺถ จ ‘‘อิทํ เม, ภเนฺต, จีวรํ สามํ สุตฺตํ วิญฺญาเปตฺวา ตนฺตวาเยหิ วายาปิตํ นิสฺสคฺคิย’’นฺติ อิมินา นเยน นิสฺสชฺชนวิธานํ เวทิตพฺพํฯ
Turīti vāyanūpakaraṇo eko daṇḍo, vītavītaṭṭhānaṃ yattha saṃharitvā ṭhapenti. Vemanti vāyanūpakaraṇo eko daṇḍo, suttaṃ pavesetvā yena ākoṭento ghanabhāvaṃ sampādenti. Tassa sabbappayogesu dukkaṭanti tantavāyassa ye te turivemasajjanādikā payogā, tesu sabbesu payogesu bhikkhussa dukkaṭaṃ, tassa tantavāyassa payoge payoge bhikkhussa dukkaṭanti vuttaṃ hoti. Turiādīnaṃ abhāve tesaṃ karaṇatthaṃ vāsipharasuādīnaṃ maggananisānarukkhacchedanādisabbappayogepi eseva nayo. Tantūnaṃ attano santakattā vītavītaṭṭhānaṃ paṭiladdhameva hotīti āha ‘‘paṭilābhena nissaggiyaṃ hotī’’ti, vikappanupagapacchimacīvarappamāṇe vīte nissaggiyaṃ hotīti vuttaṃ hoti. Teneva vakkhati ‘‘dīghato vidatthimatte, tiriyañca hatthamatte vīte nissaggiyaṃ pācittiya’’nti. Ettha ca ‘‘idaṃ me, bhante, cīvaraṃ sāmaṃ suttaṃ viññāpetvā tantavāyehi vāyāpitaṃ nissaggiya’’nti iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ.
เตเนวาติ วิญฺญาปิตตนฺตวาเยเนวฯ เอวํ อิธ ทุกฺกฎนฺติ อิธาปิ ตนฺตวาเยเนว ทีฆโต วิทตฺถิมเตฺต, ติริยํ หตฺถมเตฺต วีเต ทุกฺกฎนฺติ อโตฺถฯ อกปฺปิยสุตฺตมเยติ วิญฺญาปิตสุตฺตมเยฯ อิตรสฺมินฺติ อวิญฺญตฺติสุตฺตมเย ปริเจฺฉเทฯ ตโต เจ อูนตราติ วุตฺตปฺปมาณโต เจ อูนตรา, อนฺตมโส (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๖๓๖-๖๓๘) อจฺฉิมณฺฑลปฺปมาณาปีติ อธิปฺปาโยฯ กปฺปิยตนฺตวาเยนปิ อกปฺปิยสุตฺตํ วายาเปนฺตสฺส ยถา ปุเพฺพ นิสฺสคฺคิยํ, เอวมิธ ทุกฺกฎํฯ เตเนว กปฺปิยญฺจ อกปฺปิยญฺจ สุตฺตํ วายาเปนฺตสฺส สเจ ปจฺฉิมจีวรปฺปมาณา วา อูนกา วา อกปฺปิยสุตฺตปริเจฺฉทา โหนฺติ, เตสุ ปริเจฺฉทคณนาย ทุกฺกฎํฯ กปฺปิยสุตฺตปริเจฺฉเทสุ อนาปตฺติฯ อถ เอกนฺตริเกน วา สุเตฺตน, ทีฆโต วา กปฺปิยํ ติริยํ อกปฺปิยํ กตฺวา วีตํ โหติ, ปมาณยุเตฺต ปริเจฺฉเท ปริเจฺฉเท ทุกฺกฎํฯ
Tenevāti viññāpitatantavāyeneva. Evaṃ idha dukkaṭanti idhāpi tantavāyeneva dīghato vidatthimatte, tiriyaṃ hatthamatte vīte dukkaṭanti attho. Akappiyasuttamayeti viññāpitasuttamaye. Itarasminti aviññattisuttamaye paricchede. Tato ce ūnatarāti vuttappamāṇato ce ūnatarā, antamaso (pārā. aṭṭha. 2.636-638) acchimaṇḍalappamāṇāpīti adhippāyo. Kappiyatantavāyenapi akappiyasuttaṃ vāyāpentassa yathā pubbe nissaggiyaṃ, evamidha dukkaṭaṃ. Teneva kappiyañca akappiyañca suttaṃ vāyāpentassa sace pacchimacīvarappamāṇā vā ūnakā vā akappiyasuttaparicchedā honti, tesu paricchedagaṇanāya dukkaṭaṃ. Kappiyasuttaparicchedesu anāpatti. Atha ekantarikena vā suttena, dīghato vā kappiyaṃ tiriyaṃ akappiyaṃ katvā vītaṃ hoti, pamāṇayutte paricchede paricchede dukkaṭaṃ.
ยทิ ปน (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๖๓๖-๖๓๘) เทฺว ตนฺตวายา โหนฺติ เอโก กปฺปิโย เอโก อกปฺปิโย, สุตฺตญฺจ อกปฺปิยํ, เต เจ วาเรน วินนฺติ, อกปฺปิยตนฺตวาเยน วีเต ปมาณยุเตฺต ปริเจฺฉเท ปริเจฺฉเท ปาจิตฺติยํ, อูนตเร ทุกฺกฎํฯ อิตเรน วีเต อุภยตฺถ ทุกฺกฎํฯ สเจ เทฺวปิ เวมํ คเหตฺวา เอกโต วินนฺติ, ปมาณยุเตฺต ปริเจฺฉเท ปริเจฺฉเท ปาจิตฺติยํฯ อถ สุตฺตํ กปฺปิยํ, จีวรญฺจ เกทารพทฺธาทีหิ สปริเจฺฉทํ, อกปฺปิยตนฺตวาเยน วีเต ปริเจฺฉเท ปริเจฺฉเท ทุกฺกฎํ, อิตเรน วีเต อนาปตฺติฯ สเจ เทฺวปิ เอกโต วินนฺติ, ปมาณยุเตฺต ปริเจฺฉเท ปริเจฺฉเท ทุกฺกฎํฯ อถ สุตฺตมฺปิ กปฺปิยญฺจ อกปฺปิยญฺจ, เต เจ วาเรน วินนฺติ, อกปฺปิยตนฺตวาเยน อกปฺปิยสุตฺตมเยสุ ปจฺฉิมจีวรปฺปมาเณสุ ปริเจฺฉเทสุ วีเตสุ ปริเจฺฉทคณนาย ปาจิตฺติยํ, อูนตเรสุ กปฺปิยสุตฺตมเยสุ จ ทุกฺกฎํฯ กปฺปิยตนฺตวาเยน อกปฺปิยสุตฺตมเยสุ ปมาณยุเตฺตสุ วา อูนเกสุ วา ทุกฺกฎเมว, กปฺปิยสุตฺตมเยสุ อนาปตฺติฯ
Yadi pana (pārā. aṭṭha. 2.636-638) dve tantavāyā honti eko kappiyo eko akappiyo, suttañca akappiyaṃ, te ce vārena vinanti, akappiyatantavāyena vīte pamāṇayutte paricchede paricchede pācittiyaṃ, ūnatare dukkaṭaṃ. Itarena vīte ubhayattha dukkaṭaṃ. Sace dvepi vemaṃ gahetvā ekato vinanti, pamāṇayutte paricchede paricchede pācittiyaṃ. Atha suttaṃ kappiyaṃ, cīvarañca kedārabaddhādīhi saparicchedaṃ, akappiyatantavāyena vīte paricchede paricchede dukkaṭaṃ, itarena vīte anāpatti. Sace dvepi ekato vinanti, pamāṇayutte paricchede paricchede dukkaṭaṃ. Atha suttampi kappiyañca akappiyañca, te ce vārena vinanti, akappiyatantavāyena akappiyasuttamayesu pacchimacīvarappamāṇesu paricchedesu vītesu paricchedagaṇanāya pācittiyaṃ, ūnataresu kappiyasuttamayesu ca dukkaṭaṃ. Kappiyatantavāyena akappiyasuttamayesu pamāṇayuttesu vā ūnakesu vā dukkaṭameva, kappiyasuttamayesu anāpatti.
อถ เอกนฺตริเกน วา สุเตฺตน, ทีฆโต วา อกปฺปิยํ ติริยํ อกปฺปิยํ กตฺวา วินนฺติ, อุโภปิ วา เต เวมํ คเหตฺวา เอกโต วินนฺติ, อปริเจฺฉเท จีวเร ปมาณยุเตฺต ปริเจฺฉเท ปริเจฺฉเท ทุกฺกฎํ, สปริเจฺฉเท ปริเจฺฉทวเสน ทุกฺกฎานิฯ เตนาห ‘‘เอเตเนว อุปาเยนา’’ติอาทิฯ
Atha ekantarikena vā suttena, dīghato vā akappiyaṃ tiriyaṃ akappiyaṃ katvā vinanti, ubhopi vā te vemaṃ gahetvā ekato vinanti, aparicchede cīvare pamāṇayutte paricchede paricchede dukkaṭaṃ, saparicchede paricchedavasena dukkaṭāni. Tenāha ‘‘eteneva upāyenā’’tiādi.
เอตฺถ จ ตนฺตวาโย ตาว อญฺญาตกอปฺปวาริตโต วิญฺญตฺติยา ลโทฺธ อกปฺปิโย, เสโส กปฺปิโยฯ สุตฺตมฺปิ สามํ วิญฺญาปิตํ อกปฺปิยํ, เสสํ, ญาตกาทิวเสน อุปฺปนฺนญฺจ กปฺปิยนฺติ เวทิตพฺพํฯ ติกปาจิตฺติยนฺติ วายาปิเต วายาปิตสญฺญิเวมติกอวายาปิตสญฺญีนํ วเสน ตีณิ ปาจิตฺติยานิฯ จีวรตฺถาย วิญฺญาปิตสุตฺตนฺติ สามํ วา อเญฺญน วา จีวรตฺถาย วิญฺญาปิตสุตฺตํ ฯ กิญฺจาปิ ปาฬิยํ ‘‘สามํ สุตฺตํ วิญฺญาเปตฺวา’’ติ วุตฺตํ, ตถาปิ อิธ ‘‘จีวรตฺถาย สามํ วิญฺญาปิตสุตฺต’’นฺติ อวตฺวา เกวลํ ‘‘จีวรตฺถาย วิญฺญาปิตสุตฺต’’นฺติ อเงฺคสุ วุตฺตตฺตา อเญฺญน จีวรตฺถาย วิญฺญาปิตสุตฺตมฺปิ สงฺคหํ คจฺฉตีติ เวทิตพฺพํฯ อกปฺปิยวิญฺญตฺติยาติ ‘‘จีวรํ เม, อาวุโส, วายถา’’ติ เอวํภูตาย อกปฺปิยวิญฺญตฺติยาฯ
Ettha ca tantavāyo tāva aññātakaappavāritato viññattiyā laddho akappiyo, seso kappiyo. Suttampi sāmaṃ viññāpitaṃ akappiyaṃ, sesaṃ, ñātakādivasena uppannañca kappiyanti veditabbaṃ. Tikapācittiyanti vāyāpite vāyāpitasaññivematikaavāyāpitasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Cīvaratthāya viññāpitasuttanti sāmaṃ vā aññena vā cīvaratthāya viññāpitasuttaṃ . Kiñcāpi pāḷiyaṃ ‘‘sāmaṃ suttaṃ viññāpetvā’’ti vuttaṃ, tathāpi idha ‘‘cīvaratthāya sāmaṃ viññāpitasutta’’nti avatvā kevalaṃ ‘‘cīvaratthāya viññāpitasutta’’nti aṅgesu vuttattā aññena cīvaratthāya viññāpitasuttampi saṅgahaṃ gacchatīti veditabbaṃ. Akappiyaviññattiyāti ‘‘cīvaraṃ me, āvuso, vāyathā’’ti evaṃbhūtāya akappiyaviññattiyā.
สุตฺตวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Suttaviññattisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
