| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ကင္ခာဝိတရဏီ-အဘိနဝ-ဋီကာ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
၆. သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
6. Suttaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ဆဗ္ဗိဓံ ခောမသုတ္တာဒိန္တိ ‘‘သုတ္တံ နာမ ဆ သုတ္တာနိ ခောမံ ကပ္ပာသိကံ ကောသေယ္ယံ ကမ္ဗလံ သာဏံ ဘင္ဂ’’န္တိ (ပာရာ. ၆၃၈) ဧဝံ ဝုတ္တံ ဆဗ္ဗိဓံ ခောမသုတ္တာဒိံ။ တတ္ထ ခောမန္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၃၆-၃၈) ခောမဝာကေဟိ ကတသုတ္တံ။ ကပ္ပာသိကန္တိ ကပ္ပာသတော နိဗ္ဗတ္တံ။ ကောသေယ္ယန္တိ ကောသိယံသူဟိ ကန္တိတ္ဝာ ကတသုတ္တံ။ ကမ္ဗလန္တိ ဧဠကလောမသုတ္တံ။ သာဏန္တိ သာဏဝာကေန ကတသုတ္တံ။ ဘင္ဂန္တိ ပာဋေက္ကံ ဝာကသုတ္တမေဝာတိ ဧကေ။ ပဉ္စဟိပိ မိသ္သေတ္ဝာ ကတသုတ္တံ ပန ‘‘ဘင္ဂ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေသံ အနုလောမန္တိ တေသံ ခောမာဒီနံ အနုလောမံ ဒုကူလံ ပတ္တုဏ္ဏံ သောမာရပဋ္ဋံ စီနပဋ္ဋံ ဣဒ္ဓိဇံ ဒေဝဒိန္နန္တိ ဆဗ္ဗိဓံ သုတ္တံ။
Chabbidhaṃ khomasuttādinti ‘‘suttaṃ nāma cha suttāni khomaṃ kappāsikaṃ koseyyaṃ kambalaṃ sāṇaṃ bhaṅga’’nti (pārā. 638) evaṃ vuttaṃ chabbidhaṃ khomasuttādiṃ. Tattha khomanti (pārā. aṭṭha. 2.636-38) khomavākehi katasuttaṃ. Kappāsikanti kappāsato nibbattaṃ. Koseyyanti kosiyaṃsūhi kantitvā katasuttaṃ. Kambalanti eḷakalomasuttaṃ. Sāṇanti sāṇavākena katasuttaṃ. Bhaṅganti pāṭekkaṃ vākasuttamevāti eke. Pañcahipi missetvā katasuttaṃ pana ‘‘bhaṅga’’nti veditabbaṃ. Tesaṃ anulomanti tesaṃ khomādīnaṃ anulomaṃ dukūlaṃ pattuṇṇaṃ somārapaṭṭaṃ cīnapaṭṭaṃ iddhijaṃ devadinnanti chabbidhaṃ suttaṃ.
တုရီတိ ဝာယနူပကရဏော ဧကော ဒဏ္ဍော, ဝီတဝီတဋ္ဌာနံ ယတ္ထ သံဟရိတ္ဝာ ဌပေန္တိ။ ဝေမန္တိ ဝာယနူပကရဏော ဧကော ဒဏ္ဍော, သုတ္တံ ပဝေသေတ္ဝာ ယေန အာကောဋေန္တော ဃနဘာဝံ သမ္ပာဒေန္တိ။ တသ္သ သဗ္ဗပ္ပယောဂေသု ဒုက္ကဋန္တိ တန္တဝာယသ္သ ယေ တေ တုရိဝေမသဇ္ဇနာဒိကာ ပယောဂာ, တေသု သဗ္ဗေသု ပယောဂေသု ဘိက္ခုသ္သ ဒုက္ကဋံ, တသ္သ တန္တဝာယသ္သ ပယောဂေ ပယောဂေ ဘိက္ခုသ္သ ဒုက္ကဋန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တုရိအာဒီနံ အဘာဝေ တေသံ ကရဏတ္ထံ ဝာသိဖရသုအာဒီနံ မဂ္ဂနနိသာနရုက္ခစ္ဆေဒနာဒိသဗ္ဗပ္ပယောဂေပိ ဧသေဝ နယော။ တန္တူနံ အတ္တနော သန္တကတ္တာ ဝီတဝီတဋ္ဌာနံ ပဋိလဒ္ဓမေဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပဋိလာဘေန နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီ’’တိ, ဝိကပ္ပနုပဂပစ္ဆိမစီဝရပ္ပမာဏေ ဝီတေ နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနေဝ ဝက္ခတိ ‘‘ဒီဃတော ဝိဒတ္ထိမတ္တေ, တိရိယဉ္စ ဟတ္ထမတ္တေ ဝီတေ နိသ္သဂ္ဂိယံ ပာစိတ္တိယ’’န္တိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဣဒံ မေ, ဘန္တေ, စီဝရံ သာမံ သုတ္တံ ဝိညာပေတ္ဝာ တန္တဝာယေဟိ ဝာယာပိတံ နိသ္သဂ္ဂိယ’’န္တိ ဣမိနာ နယေန နိသ္သဇ္ဇနဝိဓာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Turīti vāyanūpakaraṇo eko daṇḍo, vītavītaṭṭhānaṃ yattha saṃharitvā ṭhapenti. Vemanti vāyanūpakaraṇo eko daṇḍo, suttaṃ pavesetvā yena ākoṭento ghanabhāvaṃ sampādenti. Tassa sabbappayogesu dukkaṭanti tantavāyassa ye te turivemasajjanādikā payogā, tesu sabbesu payogesu bhikkhussa dukkaṭaṃ, tassa tantavāyassa payoge payoge bhikkhussa dukkaṭanti vuttaṃ hoti. Turiādīnaṃ abhāve tesaṃ karaṇatthaṃ vāsipharasuādīnaṃ maggananisānarukkhacchedanādisabbappayogepi eseva nayo. Tantūnaṃ attano santakattā vītavītaṭṭhānaṃ paṭiladdhameva hotīti āha ‘‘paṭilābhena nissaggiyaṃ hotī’’ti, vikappanupagapacchimacīvarappamāṇe vīte nissaggiyaṃ hotīti vuttaṃ hoti. Teneva vakkhati ‘‘dīghato vidatthimatte, tiriyañca hatthamatte vīte nissaggiyaṃ pācittiya’’nti. Ettha ca ‘‘idaṃ me, bhante, cīvaraṃ sāmaṃ suttaṃ viññāpetvā tantavāyehi vāyāpitaṃ nissaggiya’’nti iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ.
တေနေဝာတိ ဝိညာပိတတန္တဝာယေနေဝ။ ဧဝံ ဣဓ ဒုက္ကဋန္တိ ဣဓာပိ တန္တဝာယေနေဝ ဒီဃတော ဝိဒတ္ထိမတ္တေ, တိရိယံ ဟတ္ထမတ္တေ ဝီတေ ဒုက္ကဋန္တိ အတ္ထော။ အကပ္ပိယသုတ္တမယေတိ ဝိညာပိတသုတ္တမယေ။ ဣတရသ္မိန္တိ အဝိညတ္တိသုတ္တမယေ ပရိစ္ဆေဒေ။ တတော စေ ဦနတရာတိ ဝုတ္တပ္ပမာဏတော စေ ဦနတရာ, အန္တမသော (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၃၆-၆၃၈) အစ္ဆိမဏ္ဍလပ္ပမာဏာပီတိ အဓိပ္ပာယော။ ကပ္ပိယတန္တဝာယေနပိ အကပ္ပိယသုတ္တံ ဝာယာပေန္တသ္သ ယထာ ပုဗ္ဗေ နိသ္သဂ္ဂိယံ, ဧဝမိဓ ဒုက္ကဋံ။ တေနေဝ ကပ္ပိယဉ္စ အကပ္ပိယဉ္စ သုတ္တံ ဝာယာပေန္တသ္သ သစေ ပစ္ဆိမစီဝရပ္ပမာဏာ ဝာ ဦနကာ ဝာ အကပ္ပိယသုတ္တပရိစ္ဆေဒာ ဟောန္တိ, တေသု ပရိစ္ဆေဒဂဏနာယ ဒုက္ကဋံ။ ကပ္ပိယသုတ္တပရိစ္ဆေဒေသု အနာပတ္တိ။ အထ ဧကန္တရိကေန ဝာ သုတ္တေန, ဒီဃတော ဝာ ကပ္ပိယံ တိရိယံ အကပ္ပိယံ ကတ္ဝာ ဝီတံ ဟောတိ, ပမာဏယုတ္တေ ပရိစ္ဆေဒေ ပရိစ္ဆေဒေ ဒုက္ကဋံ။
Tenevāti viññāpitatantavāyeneva. Evaṃ idha dukkaṭanti idhāpi tantavāyeneva dīghato vidatthimatte, tiriyaṃ hatthamatte vīte dukkaṭanti attho. Akappiyasuttamayeti viññāpitasuttamaye. Itarasminti aviññattisuttamaye paricchede. Tato ce ūnatarāti vuttappamāṇato ce ūnatarā, antamaso (pārā. aṭṭha. 2.636-638) acchimaṇḍalappamāṇāpīti adhippāyo. Kappiyatantavāyenapi akappiyasuttaṃ vāyāpentassa yathā pubbe nissaggiyaṃ, evamidha dukkaṭaṃ. Teneva kappiyañca akappiyañca suttaṃ vāyāpentassa sace pacchimacīvarappamāṇā vā ūnakā vā akappiyasuttaparicchedā honti, tesu paricchedagaṇanāya dukkaṭaṃ. Kappiyasuttaparicchedesu anāpatti. Atha ekantarikena vā suttena, dīghato vā kappiyaṃ tiriyaṃ akappiyaṃ katvā vītaṃ hoti, pamāṇayutte paricchede paricchede dukkaṭaṃ.
ယဒိ ပန (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၆၃၆-၆၃၈) ဒ္ဝေ တန္တဝာယာ ဟောန္တိ ဧကော ကပ္ပိယော ဧကော အကပ္ပိယော, သုတ္တဉ္စ အကပ္ပိယံ, တေ စေ ဝာရေန ဝိနန္တိ, အကပ္ပိယတန္တဝာယေန ဝီတေ ပမာဏယုတ္တေ ပရိစ္ဆေဒေ ပရိစ္ဆေဒေ ပာစိတ္တိယံ, ဦနတရေ ဒုက္ကဋံ။ ဣတရေန ဝီတေ ဥဘယတ္ထ ဒုက္ကဋံ။ သစေ ဒ္ဝေပိ ဝေမံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကတော ဝိနန္တိ, ပမာဏယုတ္တေ ပရိစ္ဆေဒေ ပရိစ္ဆေဒေ ပာစိတ္တိယံ။ အထ သုတ္တံ ကပ္ပိယံ, စီဝရဉ္စ ကေဒာရဗဒ္ဓာဒီဟိ သပရိစ္ဆေဒံ, အကပ္ပိယတန္တဝာယေန ဝီတေ ပရိစ္ဆေဒေ ပရိစ္ဆေဒေ ဒုက္ကဋံ, ဣတရေန ဝီတေ အနာပတ္တိ။ သစေ ဒ္ဝေပိ ဧကတော ဝိနန္တိ, ပမာဏယုတ္တေ ပရိစ္ဆေဒေ ပရိစ္ဆေဒေ ဒုက္ကဋံ။ အထ သုတ္တမ္ပိ ကပ္ပိယဉ္စ အကပ္ပိယဉ္စ, တေ စေ ဝာရေန ဝိနန္တိ, အကပ္ပိယတန္တဝာယေန အကပ္ပိယသုတ္တမယေသု ပစ္ဆိမစီဝရပ္ပမာဏေသု ပရိစ္ဆေဒေသု ဝီတေသု ပရိစ္ဆေဒဂဏနာယ ပာစိတ္တိယံ, ဦနတရေသု ကပ္ပိယသုတ္တမယေသု စ ဒုက္ကဋံ။ ကပ္ပိယတန္တဝာယေန အကပ္ပိယသုတ္တမယေသု ပမာဏယုတ္တေသု ဝာ ဦနကေသု ဝာ ဒုက္ကဋမေဝ, ကပ္ပိယသုတ္တမယေသု အနာပတ္တိ။
Yadi pana (pārā. aṭṭha. 2.636-638) dve tantavāyā honti eko kappiyo eko akappiyo, suttañca akappiyaṃ, te ce vārena vinanti, akappiyatantavāyena vīte pamāṇayutte paricchede paricchede pācittiyaṃ, ūnatare dukkaṭaṃ. Itarena vīte ubhayattha dukkaṭaṃ. Sace dvepi vemaṃ gahetvā ekato vinanti, pamāṇayutte paricchede paricchede pācittiyaṃ. Atha suttaṃ kappiyaṃ, cīvarañca kedārabaddhādīhi saparicchedaṃ, akappiyatantavāyena vīte paricchede paricchede dukkaṭaṃ, itarena vīte anāpatti. Sace dvepi ekato vinanti, pamāṇayutte paricchede paricchede dukkaṭaṃ. Atha suttampi kappiyañca akappiyañca, te ce vārena vinanti, akappiyatantavāyena akappiyasuttamayesu pacchimacīvarappamāṇesu paricchedesu vītesu paricchedagaṇanāya pācittiyaṃ, ūnataresu kappiyasuttamayesu ca dukkaṭaṃ. Kappiyatantavāyena akappiyasuttamayesu pamāṇayuttesu vā ūnakesu vā dukkaṭameva, kappiyasuttamayesu anāpatti.
အထ ဧကန္တရိကေန ဝာ သုတ္တေန, ဒီဃတော ဝာ အကပ္ပိယံ တိရိယံ အကပ္ပိယံ ကတ္ဝာ ဝိနန္တိ, ဥဘောပိ ဝာ တေ ဝေမံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကတော ဝိနန္တိ, အပရိစ္ဆေဒေ စီဝရေ ပမာဏယုတ္တေ ပရိစ္ဆေဒေ ပရိစ္ဆေဒေ ဒုက္ကဋံ, သပရိစ္ဆေဒေ ပရိစ္ဆေဒဝသေန ဒုက္ကဋာနိ။ တေနာဟ ‘‘ဧတေနေဝ ဥပာယေနာ’’တိအာဒိ။
Atha ekantarikena vā suttena, dīghato vā akappiyaṃ tiriyaṃ akappiyaṃ katvā vinanti, ubhopi vā te vemaṃ gahetvā ekato vinanti, aparicchede cīvare pamāṇayutte paricchede paricchede dukkaṭaṃ, saparicchede paricchedavasena dukkaṭāni. Tenāha ‘‘eteneva upāyenā’’tiādi.
ဧတ္ထ စ တန္တဝာယော တာဝ အညာတကအပ္ပဝာရိတတော ဝိညတ္တိယာ လဒ္ဓော အကပ္ပိယော, သေသော ကပ္ပိယော။ သုတ္တမ္ပိ သာမံ ဝိညာပိတံ အကပ္ပိယံ, သေသံ, ဉာတကာဒိဝသေန ဥပ္ပန္နဉ္စ ကပ္ပိယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တိကပာစိတ္တိယန္တိ ဝာယာပိတေ ဝာယာပိတသညိဝေမတိကအဝာယာပိတသညီနံ ဝသေန တီဏိ ပာစိတ္တိယာနိ။ စီဝရတ္ထာယ ဝိညာပိတသုတ္တန္တိ သာမံ ဝာ အညေန ဝာ စီဝရတ္ထာယ ဝိညာပိတသုတ္တံ ။ ကိဉ္စာပိ ပာဠိယံ ‘‘သာမံ သုတ္တံ ဝိညာပေတ္ဝာ’’တိ ဝုတ္တံ, တထာပိ ဣဓ ‘‘စီဝရတ္ထာယ သာမံ ဝိညာပိတသုတ္တ’’န္တိ အဝတ္ဝာ ကေဝလံ ‘‘စီဝရတ္ထာယ ဝိညာပိတသုတ္တ’’န္တိ အင္ဂေသု ဝုတ္တတ္တာ အညေန စီဝရတ္ထာယ ဝိညာပိတသုတ္တမ္ပိ သင္ဂဟံ ဂစ္ဆတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အကပ္ပိယဝိညတ္တိယာတိ ‘‘စီဝရံ မေ, အာဝုသော, ဝာယထာ’’တိ ဧဝံဘူတာယ အကပ္ပိယဝိညတ္တိယာ။
Ettha ca tantavāyo tāva aññātakaappavāritato viññattiyā laddho akappiyo, seso kappiyo. Suttampi sāmaṃ viññāpitaṃ akappiyaṃ, sesaṃ, ñātakādivasena uppannañca kappiyanti veditabbaṃ. Tikapācittiyanti vāyāpite vāyāpitasaññivematikaavāyāpitasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Cīvaratthāya viññāpitasuttanti sāmaṃ vā aññena vā cīvaratthāya viññāpitasuttaṃ . Kiñcāpi pāḷiyaṃ ‘‘sāmaṃ suttaṃ viññāpetvā’’ti vuttaṃ, tathāpi idha ‘‘cīvaratthāya sāmaṃ viññāpitasutta’’nti avatvā kevalaṃ ‘‘cīvaratthāya viññāpitasutta’’nti aṅgesu vuttattā aññena cīvaratthāya viññāpitasuttampi saṅgahaṃ gacchatīti veditabbaṃ. Akappiyaviññattiyāti ‘‘cīvaraṃ me, āvuso, vāyathā’’ti evaṃbhūtāya akappiyaviññattiyā.
သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Suttaviññattisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
