Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൩൫൯] ൯. സുവണ്ണമിഗജാതകവണ്ണനാ
[359] 9. Suvaṇṇamigajātakavaṇṇanā
വിക്കമ രേ ഹരിപാദാതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ സാവത്ഥിയം ഏകം കുലധീതരം ആരബ്ഭ കഥേസി. സാ കിര സാവത്ഥിയം ദ്വിന്നം അഗ്ഗസാവകാനം ഉപട്ഠാകകുലസ്സ ധീതാ സദ്ധാ പസന്നാ ബുദ്ധമാമകാ ധമ്മമാമകാ സങ്ഘമാമകാ ആചാരസമ്പന്നാ പണ്ഡിതാ ദാനാദിപുഞ്ഞാഭിരതാ. തം അഞ്ഞം സാവത്ഥിയമേവ സമാനജാതികം മിച്ഛാദിട്ഠികകുലം വാരേസി. അഥസ്സാ മാതാപിതരോ ‘‘അമ്ഹാകം ധീതാ സദ്ധാ പസന്നാ തീണി രതനാനി മമായതി ദാനാദിപുഞ്ഞാഭിരതാ, തുമ്ഹേ മിച്ഛാദിട്ഠികാ ഇമിസ്സാപി യഥാരുചിയാ ദാനം വാ ദാതും ധമ്മം വാ സോതും വിഹാരം വാ ഗന്തും സീലം വാ രക്ഖിതും ഉപോസഥകമ്മം വാ കാതും ന ദസ്സഥ, ന മയം തുമ്ഹാകം ദേമ, അത്തനാ സദിസം മിച്ഛാദിട്ഠികകുലാവ കുമാരികം ഗണ്ഹഥാ’’തി ആഹംസു. തേ തേഹി പടിക്ഖിത്താ ‘‘തുമ്ഹാകം ധീതാ അമ്ഹാകം ഘരം ഗന്ത്വാ യഥാധിപ്പായേന സബ്ബമേതം കരോതു, മയം ന വാരേസ്സാമ, ദേഥ നോ ഏത’’ന്തി വത്വാ ‘‘തേന ഹി ഗണ്ഹഥാ’’തി വുത്താ ഭദ്ദകേന നക്ഖത്തേന മങ്ഗലം കത്വാ തം അത്തനോ ഘരം നയിംസു. സാ വത്താചാരസമ്പന്നാ പതിദേവതാ അഹോസി, സസ്സുസസുരസാമികവത്താനി കതാനേവ ഹോന്തി.
Vikkamare haripādāti idaṃ satthā jetavane viharanto sāvatthiyaṃ ekaṃ kuladhītaraṃ ārabbha kathesi. Sā kira sāvatthiyaṃ dvinnaṃ aggasāvakānaṃ upaṭṭhākakulassa dhītā saddhā pasannā buddhamāmakā dhammamāmakā saṅghamāmakā ācārasampannā paṇḍitā dānādipuññābhiratā. Taṃ aññaṃ sāvatthiyameva samānajātikaṃ micchādiṭṭhikakulaṃ vāresi. Athassā mātāpitaro ‘‘amhākaṃ dhītā saddhā pasannā tīṇi ratanāni mamāyati dānādipuññābhiratā, tumhe micchādiṭṭhikā imissāpi yathāruciyā dānaṃ vā dātuṃ dhammaṃ vā sotuṃ vihāraṃ vā gantuṃ sīlaṃ vā rakkhituṃ uposathakammaṃ vā kātuṃ na dassatha, na mayaṃ tumhākaṃ dema, attanā sadisaṃ micchādiṭṭhikakulāva kumārikaṃ gaṇhathā’’ti āhaṃsu. Te tehi paṭikkhittā ‘‘tumhākaṃ dhītā amhākaṃ gharaṃ gantvā yathādhippāyena sabbametaṃ karotu, mayaṃ na vāressāma, detha no eta’’nti vatvā ‘‘tena hi gaṇhathā’’ti vuttā bhaddakena nakkhattena maṅgalaṃ katvā taṃ attano gharaṃ nayiṃsu. Sā vattācārasampannā patidevatā ahosi, sassusasurasāmikavattāni katāneva honti.
സാ ഏകദിവസം സാമികം ആഹ – ‘‘ഇച്ഛാമഹം, അയ്യപുത്ത, അമ്ഹാകം കുലൂപകത്ഥേരാനം ദാനം ദാതു’’ന്തി. സാധു, ഭദ്ദേ, യഥാജ്ഝാസയേന ദാനം ദേഹീതി. സാ ഥേരേ നിമന്താപേത്വാ മഹന്തം സക്കാരം കത്വാ പണീതഭോജനം ഭോജേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിത്വാ ‘‘ഭന്തേ, ഇമം കുലം മിച്ഛാദിട്ഠികം അസ്സദ്ധം തിണ്ണം രതനാനം ഗുണം ന ജാനാതി, സാധു, അയ്യാ, യാവ ഇമം കുലം തിണ്ണം രതനാനം ഗുണം ജാനാതി, താവ ഇധേവ ഭിക്ഖം ഗണ്ഹഥാ’’തി ആഹ. ഥേരാ അധിവാസേത്വാ തത്ഥ നിബദ്ധം ഭുഞ്ജന്തി. പുന സാമികം ആഹ ‘‘അയ്യപുത്ത, ഥേരാ ഇധ നിബദ്ധം ആഗച്ഛന്തി, കിംകാരണാ തുമ്ഹേ ന പസ്സഥാ’’തി. ‘‘സാധു, പസ്സിസ്സാമീ’’തി. സാ പുനദിവസേ ഥേരാനം ഭത്തകിച്ചപരിയോസാനേ തസ്സ ആരോചേസി . സോ ഉപസങ്കമിത്വാ ഥേരേഹി സദ്ധിം പടിസന്ഥാരം കത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. അഥസ്സ ധമ്മസേനാപതി ധമ്മകഥം കഥേസി. സോ ഥേരസ്സ ധമ്മകഥായ ച ഇരിയാപഥേസു ച പസീദിത്വാ തതോ പട്ഠായ ഥേരാനം ആസനം പഞ്ഞപേതി, പാനീയം പരിസ്സാവേതി, അന്തരാഭത്തേ ധമ്മകഥം സുണാതി, തസ്സ അപരഭാഗേ മിച്ഛാദിട്ഠി ഭിജ്ജി.
Sā ekadivasaṃ sāmikaṃ āha – ‘‘icchāmahaṃ, ayyaputta, amhākaṃ kulūpakattherānaṃ dānaṃ dātu’’nti. Sādhu, bhadde, yathājjhāsayena dānaṃ dehīti. Sā there nimantāpetvā mahantaṃ sakkāraṃ katvā paṇītabhojanaṃ bhojetvā ekamantaṃ nisīditvā ‘‘bhante, imaṃ kulaṃ micchādiṭṭhikaṃ assaddhaṃ tiṇṇaṃ ratanānaṃ guṇaṃ na jānāti, sādhu, ayyā, yāva imaṃ kulaṃ tiṇṇaṃ ratanānaṃ guṇaṃ jānāti, tāva idheva bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti āha. Therā adhivāsetvā tattha nibaddhaṃ bhuñjanti. Puna sāmikaṃ āha ‘‘ayyaputta, therā idha nibaddhaṃ āgacchanti, kiṃkāraṇā tumhe na passathā’’ti. ‘‘Sādhu, passissāmī’’ti. Sā punadivase therānaṃ bhattakiccapariyosāne tassa ārocesi . So upasaṅkamitvā therehi saddhiṃ paṭisanthāraṃ katvā ekamantaṃ nisīdi. Athassa dhammasenāpati dhammakathaṃ kathesi. So therassa dhammakathāya ca iriyāpathesu ca pasīditvā tato paṭṭhāya therānaṃ āsanaṃ paññapeti, pānīyaṃ parissāveti, antarābhatte dhammakathaṃ suṇāti, tassa aparabhāge micchādiṭṭhi bhijji.
അഥേകദിവസം ഥേരോ ദ്വിന്നമ്പി ധമ്മകഥം കഥേന്തോ സച്ചാനി പകാസേസി, സച്ചപരിയോസാനേ ഉഭോപി ജയമ്പതികാ സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹിംസു. തതോ പട്ഠായ തസ്സ മാതാപിതരോ ആദിം കത്വാ അന്തമസോ ദാസകമ്മകരാപി സബ്ബേ മിച്ഛാദിട്ഠിം ഭിന്ദിത്വാ ബുദ്ധധമ്മസങ്ഘമാമകായേവ ജാതാ. അഥേകദിവസം ദാരികാ സാമികം ആഹ – ‘‘അയ്യപുത്ത, കിം മേ ഘരാവാസേന, ഇച്ഛാമഹം പബ്ബജിതു’’ന്തി. സോ ‘‘സാധു ഭദ്ദേ, അഹമ്പി പബ്ബജിസ്സാമീ’’തി മഹന്തേന പരിവാരേന തം ഭിക്ഖുനുപസ്സയം നേത്വാ പബ്ബാജേത്വാ സയമ്പി സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ പബ്ബജ്ജം യാചി. തം സത്ഥാ പബ്ബാജേസി. ഉഭോപി വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ ന ചിരസ്സേവ അരഹത്തം പാപുണിംസു. അഥേകദിവസം ഭിക്ഖൂ ധമ്മസഭായം കഥം സമുട്ഠാപേസും ‘‘ആവുസോ, അസുകാ നാമ ദഹരഭിക്ഖുനീ അത്തനോ ചേവ പച്ചയാ ജാതാ സാമികസ്സ ച, അത്തനാപി പബ്ബജിത്വാ അരഹത്തം പത്വാ തമ്പി പാപേസീ’’തി. സത്ഥാ ആഗന്ത്വാ ‘‘കായ നുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഇമായ നാമാ’’തി വുത്തേ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇദാനേവ താവ ഏസാ സാമികം രാഗപാസാ മോചേസി, പുബ്ബേപേസാ പോരാണകപണ്ഡിതേ പന മരണപാസാ മോചേസീ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Athekadivasaṃ thero dvinnampi dhammakathaṃ kathento saccāni pakāsesi, saccapariyosāne ubhopi jayampatikā sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu. Tato paṭṭhāya tassa mātāpitaro ādiṃ katvā antamaso dāsakammakarāpi sabbe micchādiṭṭhiṃ bhinditvā buddhadhammasaṅghamāmakāyeva jātā. Athekadivasaṃ dārikā sāmikaṃ āha – ‘‘ayyaputta, kiṃ me gharāvāsena, icchāmahaṃ pabbajitu’’nti. So ‘‘sādhu bhadde, ahampi pabbajissāmī’’ti mahantena parivārena taṃ bhikkhunupassayaṃ netvā pabbājetvā sayampi satthāraṃ upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Taṃ satthā pabbājesi. Ubhopi vipassanaṃ vaḍḍhetvā na cirasseva arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, asukā nāma daharabhikkhunī attano ceva paccayā jātā sāmikassa ca, attanāpi pabbajitvā arahattaṃ patvā tampi pāpesī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva tāva esā sāmikaṃ rāgapāsā mocesi, pubbepesā porāṇakapaṇḍite pana maraṇapāsā mocesī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ മിഗയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാ വയപ്പത്തോ അഭിരൂപോ അഹോസി പാസാദികോ ദസ്സനീയോ സുവണ്ണവണ്ണോ ലാഖാരസപരികമ്മകതേഹി വിയ ഹത്ഥപാദേഹി രജതദാമസദിസേഹി വിസാണേഹി മണിഗുളികപടിഭാഗേഹി അക്ഖീഹി രത്തകമ്ബലഗേണ്ഡുസദിസേന മുഖേന സമന്നാഗതോ. ഭരിയാപിസ്സ തരുണമിഗീ അഭിരൂപാ അഹോസി ദസ്സനീയാ. തേ സമഗ്ഗവാസം വസിംസു, അസീതിസഹസ്സചിത്രമിഗാ ബോധിസത്തം ഉപട്ഠഹിംസു. തദാ ലുദ്ദകാ മിഗവീഥീസു പാസേ ഓഡ്ഡേസും. അഥേകദിവസം ബോധിസത്തോ മിഗാനം പുരതോ ഗച്ഛന്തോ പാദേ പാസേന ബജ്ഝിത്വാ ‘‘ഛിന്ദിസ്സാമി ന’’ന്തി ആകഡ്ഢി, ചമ്മം ഛിജ്ജി, പുന ആകഡ്ഢന്തസ്സ മംസം ഛിജ്ജി, പുന ന്ഹാരു ഛിജ്ജി, പാസോ അട്ഠിമാഹച്ച അട്ഠാസി. സോ പാസം ഛിന്ദിതും അസക്കോന്തോ മരണഭയതജ്ജിതോ ബദ്ധരവം രവി. തം സുത്വാ ഭീതോ മിഗഗണോ പലായി. ഭരിയാ പനസ്സ പലായിത്വാ മിഗാനം അന്തരേ ഓലോകേന്തീ തം അദിസ്വാ ‘‘ഇദം ഭയം മയ്ഹം പിയസാമികസ്സ ഉപ്പന്നം ഭവിസ്സതീ’’തി വേഗേന തസ്സ സന്തികം ഗന്ത്വാ അസ്സുമുഖീ രോദമാനാ ‘‘സാമി , ത്വം മഹബ്ബലോ, കിം ഏതം പാസം സന്ധാരേതും ന സക്ഖിസ്സസി, വേഗം ജനേത്വാ ഛിന്ദാഹി ന’’ന്തി തസ്സ ഉസ്സാഹം ജനേന്തീ പഠമം ഗാഥമാഹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto migayoniyaṃ nibbattitvā vayappatto abhirūpo ahosi pāsādiko dassanīyo suvaṇṇavaṇṇo lākhārasaparikammakatehi viya hatthapādehi rajatadāmasadisehi visāṇehi maṇiguḷikapaṭibhāgehi akkhīhi rattakambalageṇḍusadisena mukhena samannāgato. Bhariyāpissa taruṇamigī abhirūpā ahosi dassanīyā. Te samaggavāsaṃ vasiṃsu, asītisahassacitramigā bodhisattaṃ upaṭṭhahiṃsu. Tadā luddakā migavīthīsu pāse oḍḍesuṃ. Athekadivasaṃ bodhisatto migānaṃ purato gacchanto pāde pāsena bajjhitvā ‘‘chindissāmi na’’nti ākaḍḍhi, cammaṃ chijji, puna ākaḍḍhantassa maṃsaṃ chijji, puna nhāru chijji, pāso aṭṭhimāhacca aṭṭhāsi. So pāsaṃ chindituṃ asakkonto maraṇabhayatajjito baddharavaṃ ravi. Taṃ sutvā bhīto migagaṇo palāyi. Bhariyā panassa palāyitvā migānaṃ antare olokentī taṃ adisvā ‘‘idaṃ bhayaṃ mayhaṃ piyasāmikassa uppannaṃ bhavissatī’’ti vegena tassa santikaṃ gantvā assumukhī rodamānā ‘‘sāmi , tvaṃ mahabbalo, kiṃ etaṃ pāsaṃ sandhāretuṃ na sakkhissasi, vegaṃ janetvā chindāhi na’’nti tassa ussāhaṃ janentī paṭhamaṃ gāthamāha –
൫൦.
50.
‘‘വിക്കമ രേ ഹരിപാദ, വിക്കമ രേ മഹാമിഗ;
‘‘Vikkama re haripāda, vikkama re mahāmiga;
ഛിന്ദ വാരത്തികം പാസം, നാഹം ഏകാ വനേ രമേ’’തി.
Chinda vārattikaṃ pāsaṃ, nāhaṃ ekā vane rame’’ti.
തത്ഥ വിക്കമാതി പരക്കമ, ആകഡ്ഢാതി അത്ഥോ. രേതി ആമന്തനേ നിപാതോ. ഹരിപാദാതി സുവണ്ണപാദ. സകലസരീരമ്പി തസ്സ സുവണ്ണവണ്ണം, അയം പന ഗാരവേനേവമാഹ. നാഹം ഏകാതി അഹം തയാ വിനാ ഏകികാ വനേ ന രമിസ്സാമി, തിണോദകം പന അഗ്ഗഹേത്വാ സുസ്സിത്വാ മരിസ്സാമീതി ദസ്സേതി.
Tattha vikkamāti parakkama, ākaḍḍhāti attho. Reti āmantane nipāto. Haripādāti suvaṇṇapāda. Sakalasarīrampi tassa suvaṇṇavaṇṇaṃ, ayaṃ pana gāravenevamāha. Nāhaṃ ekāti ahaṃ tayā vinā ekikā vane na ramissāmi, tiṇodakaṃ pana aggahetvā sussitvā marissāmīti dasseti.
തം സുത്വാ മിഗോ ദുതിയം ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā migo dutiyaṃ gāthamāha –
൫൧.
51.
‘‘വിക്കമാമി ന പാരേമി, ഭൂമിം സുമ്ഭാമി വേഗസാ;
‘‘Vikkamāmi na pāremi, bhūmiṃ sumbhāmi vegasā;
ദള്ഹോ വാരത്തികോ പാസോ, പാദം മേ പരികന്തതീ’’തി.
Daḷho vārattiko pāso, pādaṃ me parikantatī’’ti.
തത്ഥ വിക്കമാമീതി ഭദ്ദേ, അഹം വീരിയം കരോമി. ന പാരേമീതി പാസം ഛിന്ദിതും പന ന സക്കോമീതി അത്ഥോ. ഭൂമിം സുമ്ഭാമീതി അപി നാമ ഛിജ്ജേയ്യാതി പാദേനാപി ഭൂമിം പഹരാമി. വേഗസാതി വേഗേന. പരികന്തതീതി ചമ്മാദീനി ഛിന്ദന്തോ സമന്താ കന്തതീതി.
Tattha vikkamāmīti bhadde, ahaṃ vīriyaṃ karomi. Na pāremīti pāsaṃ chindituṃ pana na sakkomīti attho. Bhūmiṃ sumbhāmīti api nāma chijjeyyāti pādenāpi bhūmiṃ paharāmi. Vegasāti vegena. Parikantatīti cammādīni chindanto samantā kantatīti.
അഥ നം മിഗീ ‘‘മാ ഭായി, സാമി, അഹം അത്തനോ ബലേന ലുദ്ദകം യാചിത്വാ തവ ജീവിതം ആഹരിസ്സാമി. സചേ യാചനായ ന സക്ഖിസ്സാമി, മമ ജീവിതമ്പി ദത്വാ തവ ജീവിതം ആഹരിസ്സാമീ’’തി മഹാസത്തം അസ്സാസേത്വാ ലോഹിതലിത്തം ബോധിസത്തം പരിഗ്ഗഹേത്വാ അട്ഠാസി. ലുദ്ദകോപി അസിഞ്ച സത്തിഞ്ച ഗഹേത്വാ കപ്പുട്ഠാനഗ്ഗി വിയ ആഗച്ഛതി. സാ തം ദിസ്വാ ‘‘സാമി, ലുദ്ദകോ ആഗച്ഛതി, അഹം അത്തനോ ബലം കരിസ്സാമി, ത്വം മാ ഭായീ’’തി മിഗം അസ്സാസേത്വാ ലുദ്ദകസ്സ പടിപഥം ഗന്ത്വാ പടിക്കമിത്വാ ഏകമന്തം ഠിതാ തം വന്ദിത്വാ ‘‘സാമി, മമ സാമികോ സുവണ്ണവണ്ണോ സീലാചാരസമ്പന്നോ, അസീതിസഹസ്സാനം മിഗാനം രാജാ’’തി ബോധിസത്തസ്സ ഗുണം കഥേത്വാ മിഗരാജേ ഠിതേയേവ അത്തനോ വധം യാചന്തീ തതിയം ഗാഥമാഹ –
Atha naṃ migī ‘‘mā bhāyi, sāmi, ahaṃ attano balena luddakaṃ yācitvā tava jīvitaṃ āharissāmi. Sace yācanāya na sakkhissāmi, mama jīvitampi datvā tava jīvitaṃ āharissāmī’’ti mahāsattaṃ assāsetvā lohitalittaṃ bodhisattaṃ pariggahetvā aṭṭhāsi. Luddakopi asiñca sattiñca gahetvā kappuṭṭhānaggi viya āgacchati. Sā taṃ disvā ‘‘sāmi, luddako āgacchati, ahaṃ attano balaṃ karissāmi, tvaṃ mā bhāyī’’ti migaṃ assāsetvā luddakassa paṭipathaṃ gantvā paṭikkamitvā ekamantaṃ ṭhitā taṃ vanditvā ‘‘sāmi, mama sāmiko suvaṇṇavaṇṇo sīlācārasampanno, asītisahassānaṃ migānaṃ rājā’’ti bodhisattassa guṇaṃ kathetvā migarāje ṭhiteyeva attano vadhaṃ yācantī tatiyaṃ gāthamāha –
൫൨.
52.
‘‘അത്ഥരസ്സു പലാസാനി, അസിം നിബ്ബാഹ ലുദ്ദക;
‘‘Attharassu palāsāni, asiṃ nibbāha luddaka;
പഠമം മം വധിത്വാന, ഹന പച്ഛാ മഹാമിഗ’’ന്തി.
Paṭhamaṃ maṃ vadhitvāna, hana pacchā mahāmiga’’nti.
തത്ഥ പലാസാനീതി മംസട്ഠപനത്ഥം പലാസപണ്ണാനി അത്ഥരസ്സു. അസിം നിബ്ബാഹാതി അസിം കോസതോ നീഹര.
Tattha palāsānīti maṃsaṭṭhapanatthaṃ palāsapaṇṇāni attharassu. Asiṃ nibbāhāti asiṃ kosato nīhara.
തം സുത്വാ ലുദ്ദകോ ‘‘മനുസ്സഭൂതാ താവ സാമികസ്സ അത്ഥായ അത്തനോ ജീവിതം ന പരിച്ചജന്തി, അയം തിരച്ഛാനഗതാ ജീവിതം പരിച്ചജതി, മനുസ്സഭാസായ ച മധുരേന സരേന കഥേതി, അജ്ജ ഇമിസ്സാ ച പതിനോ ചസ്സാ ജീവിതം ദസ്സാമീ’’തി പസന്നചിത്തോ ചതുത്ഥം ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā luddako ‘‘manussabhūtā tāva sāmikassa atthāya attano jīvitaṃ na pariccajanti, ayaṃ tiracchānagatā jīvitaṃ pariccajati, manussabhāsāya ca madhurena sarena katheti, ajja imissā ca patino cassā jīvitaṃ dassāmī’’ti pasannacitto catutthaṃ gāthamāha –
൫൩.
53.
‘‘ന മേ സുതം വാ ദിട്ഠം വാ, ഭാസന്തിം മാനുസിം മിഗിം;
‘‘Na me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, bhāsantiṃ mānusiṃ migiṃ;
ത്വഞ്ച ഭദ്ദേ സുഖീ ഹോഹി, ഏസോ ചാപി മഹാമിഗോ’’തി.
Tvañca bhadde sukhī hohi, eso cāpi mahāmigo’’ti.
തത്ഥ സുതം വാ ദിട്ഠം വാതി മയാ ഇതോ പുബ്ബേ ഏവരൂപം ദിട്ഠം വാ സുതം വാ നത്ഥി. ഭാസന്തിം മാനുസിം മിഗിന്തി അഹഞ്ഹി ഇതോ പുബ്ബേ മാനുസിം വാചം ഭാസന്തിം മിഗിം നേവ അദ്ദസം ന അസ്സോസിം. യേസം പന ‘‘ന മേ സുതാ വാ ദിട്ഠാ വാ, ഭാസന്തീ മാനുസീ മിഗീ’’തി പാളി, തേസം യഥാപാളിമേവ അത്ഥോ ദിസ്സതി. ഭദ്ദേതി ഭദ്ദകേ പണ്ഡികേ ഉപായകുസലേ. ഇതി തം ആലപിത്വാ പുന ‘‘ത്വഞ്ച ഏസോ ചാപി മഹാമിഗോതി ദ്വേപി ജനാ സുഖീ നിദ്ദുക്ഖാ ഹോഥാ’’തി തം സമസ്സാസേത്വാ ലുദ്ദകോ ബോധിസത്തസ്സ സന്തികം ഗന്ത്വാ വാസിയാ ചമ്മപാസം ഛിന്ദിത്വാ പാദേ ലഗ്ഗപാസകം സണികം നീഹരിത്വാ ന്ഹാരുനാ ന്ഹാരും, മംസേന മംസം, ചമ്മേന ചമ്മം പടിപാടേത്വാ പാദം ഹത്ഥേന പരിമജ്ജി. തങ്ഖണഞ്ഞേവ മഹാസത്തസ്സ പൂരിതപാരമിതാനുഭാവേന ലുദ്ദകസ്സ ച മേത്തചിത്താനുഭാവേന മിഗിയാ ച മേത്തധമ്മാനുഭാവേന ന്ഹാരുമംസചമ്മാനി ന്ഹാരുമംസചമ്മേഹി ഘടയിംസു. ബോധിസത്തോ പന സുഖീ നിദ്ദുക്ഖോ അട്ഠാസി.
Tattha sutaṃ vā diṭṭhaṃ vāti mayā ito pubbe evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā natthi. Bhāsantiṃ mānusiṃ miginti ahañhi ito pubbe mānusiṃ vācaṃ bhāsantiṃ migiṃ neva addasaṃ na assosiṃ. Yesaṃ pana ‘‘na me sutā vā diṭṭhā vā, bhāsantī mānusī migī’’ti pāḷi, tesaṃ yathāpāḷimeva attho dissati. Bhaddeti bhaddake paṇḍike upāyakusale. Iti taṃ ālapitvā puna ‘‘tvañca eso cāpi mahāmigoti dvepi janā sukhī niddukkhā hothā’’ti taṃ samassāsetvā luddako bodhisattassa santikaṃ gantvā vāsiyā cammapāsaṃ chinditvā pāde laggapāsakaṃ saṇikaṃ nīharitvā nhārunā nhāruṃ, maṃsena maṃsaṃ, cammena cammaṃ paṭipāṭetvā pādaṃ hatthena parimajji. Taṅkhaṇaññeva mahāsattassa pūritapāramitānubhāvena luddakassa ca mettacittānubhāvena migiyā ca mettadhammānubhāvena nhārumaṃsacammāni nhārumaṃsacammehi ghaṭayiṃsu. Bodhisatto pana sukhī niddukkho aṭṭhāsi.
മിഗീ ബോധിസത്തം സുഖിതം ദിസ്വാ സോമനസ്സജാതാ ലുദ്ദകസ്സ അനുമോദനം കരോന്തീ പഞ്ചമം ഗാഥമാഹ –
Migī bodhisattaṃ sukhitaṃ disvā somanassajātā luddakassa anumodanaṃ karontī pañcamaṃ gāthamāha –
൫൪.
54.
‘‘ഏവം ലുദ്ദക നന്ദസ്സു, സഹ സബ്ബേഹി ഞാതിഭി;
‘‘Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;
യഥാഹമജ്ജ നന്ദാമി, മുത്തം ദിസ്വാ മഹാമിഗ’’ന്തി.
Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā mahāmiga’’nti.
തത്ഥ ലുദ്ദകാതി ദാരുണകമ്മകിരിയായ ലദ്ധനാമവസേന ആലപതി.
Tattha luddakāti dāruṇakammakiriyāya laddhanāmavasena ālapati.
ബോധിസത്തോ ‘‘അയം ലുദ്ദോ മയ്ഹം അവസ്സയോ ജാതോ, മയാപിസ്സ അവസ്സയേനേവ ഭവിതും വടതീ’’തി ഗോചരഭൂമിയം ദിട്ഠം ഏകം മണിക്ഖന്ധം തസ്സ ദത്വാ ‘‘സമ്മ, ഇതോ പട്ഠായ പാണാതിപാതാദീനി മാ കരി, ഇമിനാ കുടുമ്ബം സണ്ഠപേത്വാ ദാരകേ പോസേന്തോ ദാനസീലാദീനി പുഞ്ഞാനി കരോഹീ’’തി തസ്സോവാദം ദത്വാ അരഞ്ഞം പാവിസി.
Bodhisatto ‘‘ayaṃ luddo mayhaṃ avassayo jāto, mayāpissa avassayeneva bhavituṃ vaṭatī’’ti gocarabhūmiyaṃ diṭṭhaṃ ekaṃ maṇikkhandhaṃ tassa datvā ‘‘samma, ito paṭṭhāya pāṇātipātādīni mā kari, iminā kuṭumbaṃ saṇṭhapetvā dārake posento dānasīlādīni puññāni karohī’’ti tassovādaṃ datvā araññaṃ pāvisi.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ ലുദ്ദകോ ഛന്നോ അഹോസി, മിഗീ ദഹരഭിക്ഖുനീ, മിഗരാജാ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā luddako channo ahosi, migī daharabhikkhunī, migarājā pana ahameva ahosi’’nti.
സുവണ്ണമിഗജാതകവണ്ണനാ നവമാ.
Suvaṇṇamigajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൩൫൯. സുവണ്ണമിഗജാതകം • 359. Suvaṇṇamigajātakaṃ