| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi |
५४०. सुवण्णसामजातकं (३)
540. Suvaṇṇasāmajātakaṃ (3)
२९६.
296.
खत्तियो ब्राह्मणो वेस्सो, को मं विद्धा निलीयसि॥
Khattiyo brāhmaṇo vesso, ko maṃ viddhā nilīyasi.
२९७.
297.
‘‘न मे मंसानि खज्जानि, चम्मेनत्थो न विज्जति।
‘‘Na me maṃsāni khajjāni, cammenattho na vijjati;
अथ केन नु वण्णेन, विद्धेय्यं मं अमञ्ञथ॥
Atha kena nu vaṇṇena, viddheyyaṃ maṃ amaññatha.
२९८.
298.
‘‘को वा त्वं कस्स वा पुत्तो, कथं जानेमु तं मयं।
‘‘Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ;
पुट्ठो मे सम्म अक्खाहि, किं मं विद्धा निलीयसि’’॥
Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ maṃ viddhā nilīyasi’’.
२९९.
299.
‘‘राजाहमस्मि कासीनं, पीळियक्खोति मं विदू।
‘‘Rājāhamasmi kāsīnaṃ, pīḷiyakkhoti maṃ vidū;
लोभा रट्ठं पहित्वान, मिगमेसं चरामहं॥
Lobhā raṭṭhaṃ pahitvāna, migamesaṃ carāmahaṃ.
३००.
300.
‘‘इस्सत्थे चस्मि कुसलो, दळ्हधम्मोति विस्सुतो।
‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;
नागोपि मे न मुच्चेय्य, आगतो उसुपातनं॥
Nāgopi me na mucceyya, āgato usupātanaṃ.
३०१.
301.
‘‘को वा त्वं कस्स वा पुत्तो 3, कथं जानेमु तं मयं।
‘‘Ko vā tvaṃ kassa vā putto 4, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ;
पितुनो अत्तनो चापि, नामगोत्तं पवेदय’’॥
Pituno attano cāpi, nāmagottaṃ pavedaya’’.
३०२.
302.
‘‘नेसादपुत्तो भद्दन्ते, सामो इति मं ञातयो।
‘‘Nesādaputto bhaddante, sāmo iti maṃ ñātayo;
३०३.
303.
‘‘विद्धोस्मि पुथुसल्लेन, सविसेन यथा मिगो।
‘‘Viddhosmi puthusallena, savisena yathā migo;
सकम्हि लोहिते राज, पस्स सेमि परिप्लुतो॥
Sakamhi lohite rāja, passa semi paripluto.
३०४.
304.
आतुरो त्यानुपुच्छामि, किं मं विद्धा निलीयसि॥
Āturo tyānupucchāmi, kiṃ maṃ viddhā nilīyasi.
३०५.
305.
‘‘अजिनम्हि हञ्ञते दीपि, नागो दन्तेहि हञ्ञते।
‘‘Ajinamhi haññate dīpi, nāgo dantehi haññate;
अथ केन नु वण्णेन, विद्धेय्यं मं अमञ्ञथ’’॥
Atha kena nu vaṇṇena, viddheyyaṃ maṃ amaññatha’’.
३०६.
306.
‘‘मिगो उपट्ठितो आसि, आगतो उसुपातनं।
‘‘Migo upaṭṭhito āsi, āgato usupātanaṃ;
तं दिस्वा उब्बिजी साम, तेन कोधो ममाविसि’’॥
Taṃ disvā ubbijī sāma, tena kodho mamāvisi’’.
३०७.
307.
‘‘यतो सरामि अत्तानं, यतो पत्तोस्मि विञ्ञुतं।
‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi viññutaṃ;
न मं मिगा उत्तसन्ति, अरञ्ञे सापदानिपि॥
Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi.
३०८.
308.
‘‘यतो निधिं परिहरिं, यतो पत्तोस्मि योब्बनं।
‘‘Yato nidhiṃ parihariṃ, yato pattosmi yobbanaṃ;
न मं मिगा उत्तसन्ति, अरञ्ञे सापदानिपि॥
Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi.
३०९.
309.
‘‘भीरू किम्पुरिसा राज, पब्बते गन्धमादने।
‘‘Bhīrū kimpurisā rāja, pabbate gandhamādane;
सम्मोदमाना गच्छाम, पब्बतानि वनानि च॥
Sammodamānā gacchāma, pabbatāni vanāni ca.
३१०.
310.
३११.
311.
३१२.
312.
‘‘कुतो नु साम आगम्म, कस्स वा पहितो तुवं।
‘‘Kuto nu sāma āgamma, kassa vā pahito tuvaṃ;
उदहारो नदिं गच्छ, आगतो मिगसम्मतं’’॥
Udahāro nadiṃ gaccha, āgato migasammataṃ’’.
३१३.
313.
‘‘अन्धा मातापिता मय्हं, ते भरामि ब्रहावने।
‘‘Andhā mātāpitā mayhaṃ, te bharāmi brahāvane;
तेसाहं उदकाहारो, आगतो मिगसम्मतं॥
Tesāhaṃ udakāhāro, āgato migasammataṃ.
३१४.
314.
‘‘अत्थि नेसं उसामत्तं, अथ साहस्स जीवितं।
‘‘Atthi nesaṃ usāmattaṃ, atha sāhassa jīvitaṃ;
उदकस्स अलाभेन , मञ्ञे अन्धा मरिस्सरे॥
Udakassa alābhena , maññe andhā marissare.
३१५.
315.
‘‘न मे इदं तथा दुक्खं, लब्भा हि पुमुना इदं।
‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;
यञ्च अम्मं न पस्सामि, तं मे दुक्खतरं इतो॥
Yañca ammaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.
३१६.
316.
‘‘न मे इदं तथा दुक्खं, लब्भा हि पुमुना इदं।
‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;
यञ्च तातं न पस्सामि, तं मे दुक्खतरं इतो॥
Yañca tātaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.
३१७.
317.
३१८.
318.
३१९.
319.
साम तात विलपन्ता, हिण्डिस्सन्ति ब्रहावने॥
Sāma tāta vilapantā, hiṇḍissanti brahāvane.
३२०.
320.
‘‘इदम्पि दुतियं सल्लं, कम्पेति हदयं ममं।
‘‘Idampi dutiyaṃ sallaṃ, kampeti hadayaṃ mamaṃ;
यञ्च अन्धे न पस्सामि, मञ्ञे हिस्सामि 29 जीवितं’’॥
Yañca andhe na passāmi, maññe hissāmi 30 jīvitaṃ’’.
३२१.
321.
‘‘मा बाळ्हं परिदेवेसि, साम कल्याणदस्सन।
‘‘Mā bāḷhaṃ paridevesi, sāma kalyāṇadassana;
अहं कम्मकरो हुत्वा, भरिस्सं ते ब्रहावने॥
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.
३२२.
322.
‘‘इस्सत्थे चस्मि कुसलो, दळ्हधम्मोति विस्सुतो।
‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;
अहं कम्मकरो हुत्वा, भरिस्सं ते ब्रहावने॥
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.
३२३.
323.
अहं कम्मकरो हुत्वा, भरिस्सं ते ब्रहावने॥
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.
३२४.
324.
‘‘कतमं तं वनं साम, यत्थ मातापिता तव।
‘‘Katamaṃ taṃ vanaṃ sāma, yattha mātāpitā tava;
अहं ते तथा भरिस्सं, यथा ते अभरी तुवं’’॥
Ahaṃ te tathā bharissaṃ, yathā te abharī tuvaṃ’’.
३२५.
325.
‘‘अयं एकपदी राज, योयं उस्सीसके मम।
‘‘Ayaṃ ekapadī rāja, yoyaṃ ussīsake mama;
इतो गन्त्वा अड्ढकोसं, तत्थ नेसं अगारकं।
Ito gantvā aḍḍhakosaṃ, tattha nesaṃ agārakaṃ;
यत्थ मातापिता मय्हं, ते भरस्सु इतो गतो॥
Yattha mātāpitā mayhaṃ, te bharassu ito gato.
३२६.
326.
‘‘नमो ते कासिराजत्थु, नमो ते कासिवड्ढन।
‘‘Namo te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;
अन्धा मातापिता मय्हं, ते भरस्सु ब्रहावने॥
Andhā mātāpitā mayhaṃ, te bharassu brahāvane.
३२७.
327.
‘‘अञ्जलिं ते पग्गण्हामि, कासिराज नमत्थु ते।
‘‘Añjaliṃ te paggaṇhāmi, kāsirāja namatthu te;
मातरं पितरं मय्हं, वुत्तो वज्जासि वन्दनं’’॥
Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.
३२८.
328.
‘‘इदं वत्वान सो सामो, युवा कल्याणदस्सनो।
‘‘Idaṃ vatvāna so sāmo, yuvā kalyāṇadassano;
मुच्छितो विसवेगेन, विसञ्ञी समपज्जथ॥
Mucchito visavegena, visaññī samapajjatha.
३२९.
329.
‘‘स राजा परिदेवेसि, बहुं कारुञ्ञसञ्हितं।
‘‘Sa rājā paridevesi, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;
सामं कालङ्कतं दिस्वा, नत्थि मच्चुस्स नागमो॥
Sāmaṃ kālaṅkataṃ disvā, natthi maccussa nāgamo.
३३०.
330.
‘‘यस्सु मं पटिमन्तेति, सविसेन समप्पितो।
‘‘Yassu maṃ paṭimanteti, savisena samappito;
स्वज्जेवं गते काले, न किञ्चि मभिभासति॥
Svajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsati.
३३१.
331.
‘‘निरयं नून गच्छामि, एत्थ मे नत्थि संसयो।
‘‘Nirayaṃ nūna gacchāmi, ettha me natthi saṃsayo;
तदा हि पकतं पापं, चिररत्ताय किब्बिसं॥
Tadā hi pakataṃ pāpaṃ, cirarattāya kibbisaṃ.
३३२.
332.
‘‘भवन्ति तस्स वत्तारो, गामे किब्बिसकारको।
‘‘Bhavanti tassa vattāro, gāme kibbisakārako;
अरञ्ञे निम्मनुस्सम्हि, को मं वत्तुमरहति॥
Araññe nimmanussamhi, ko maṃ vattumarahati.
३३३.
333.
‘‘सारयन्ति हि कम्मानि, गामे संगच्छ माणवा।
‘‘Sārayanti hi kammāni, gāme saṃgaccha māṇavā;
अरञ्ञे निम्मनुस्सम्हि, को नु मं सारयिस्सति’’॥
Araññe nimmanussamhi, ko nu maṃ sārayissati’’.
३३४.
334.
‘‘सा देवता अन्तरहिता, पब्बते गन्धमादने।
‘‘Sā devatā antarahitā, pabbate gandhamādane;
रञ्ञोव अनुकम्पाय, इमा गाथा अभासथ॥
Raññova anukampāya, imā gāthā abhāsatha.
३३५.
335.
अदूसका पितापुत्ता, तयो एकूसुना हता॥
Adūsakā pitāputtā, tayo ekūsunā hatā.
३३६.
336.
‘‘एहि तं अनुसिक्खामि, यथा ते सुगती सिया।
‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā te sugatī siyā;
धम्मेनन्धे वने पोस, मञ्ञेहं सुगती तया॥
Dhammenandhe vane posa, maññehaṃ sugatī tayā.
३३७.
337.
‘‘स राजा परिदेवित्वा, बहुं कारुञ्ञसञ्हितं।
‘‘Sa rājā paridevitvā, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;
उदककुम्भमादाय, पक्कामि दक्खिणामुखो॥
Udakakumbhamādāya, pakkāmi dakkhiṇāmukho.
३३८.
338.
‘‘कस्स नु एसो पदसद्दो, मनुस्सस्सेव आगतो।
‘‘Kassa nu eso padasaddo, manussasseva āgato;
नेसो सामस्स निग्घोसो, को नु त्वमसि मारिस॥
Neso sāmassa nigghoso, ko nu tvamasi mārisa.
३३९.
339.
नेसो सामस्स निग्घोसो, को नु त्वमसि मारिस’’॥
Neso sāmassa nigghoso, ko nu tvamasi mārisa’’.
३४०.
340.
‘‘राजाहमस्मि कासीनं, पीळियक्खोति मं विदू।
‘‘Rājāhamasmi kāsīnaṃ, pīḷiyakkhoti maṃ vidū;
लोभा रट्ठं पहित्वान, मिगमेसं चरामहं॥
Lobhā raṭṭhaṃ pahitvāna, migamesaṃ carāmahaṃ.
३४१.
341.
‘‘इस्सत्थे चस्मि कुसलो, दळ्हधम्मोति विस्सुतो।
‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;
नागोपि मे न मुच्चेय्य, आगतो उसुपातनं’’॥
Nāgopi me na mucceyya, āgato usupātanaṃ’’.
३४२.
342.
‘‘स्वागतं ते महाराज, अथो ते अदुरागतं।
‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
इस्सरोसि अनुप्पत्तो, यं इधत्थि पवेदय॥
Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.
३४३.
343.
‘‘तिन्दुकानि पियालानि, मधुके कासुमारियो।
‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;
फलानि खुद्दकप्पानि, भुञ्ज राज वरं वरं॥
Phalāni khuddakappāni, bhuñja rāja varaṃ varaṃ.
३४४.
344.
‘‘इदम्पि पानीयं सीतं, आभतं गिरिगब्भरा।
‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
ततो पिव महाराज, सचे त्वं अभिकङ्खसि’’॥
Tato piva mahārāja, sace tvaṃ abhikaṅkhasi’’.
३४५.
345.
‘‘नालं अन्धा वने दट्ठुं, को नु वो फलमाहरि।
‘‘Nālaṃ andhā vane daṭṭhuṃ, ko nu vo phalamāhari;
अनन्धस्सेवयं सम्मा, निवापो मय्ह खायति’’॥
Anandhassevayaṃ sammā, nivāpo mayha khāyati’’.
३४६.
346.
‘‘दहरो युवा नातिब्रहा, सामो कल्याणदस्सनो।
‘‘Daharo yuvā nātibrahā, sāmo kalyāṇadassano;
३४७.
347.
नदिं गतो उदहारो, मञ्ञे न दूरमागतो’’॥
Nadiṃ gato udahāro, maññe na dūramāgato’’.
३४८.
348.
‘‘अहं तं अवधिं सामं, यो तुय्हं परिचारको।
‘‘Ahaṃ taṃ avadhiṃ sāmaṃ, yo tuyhaṃ paricārako;
यं कुमारं पवेदेथ, सामं कल्याणदस्सनं॥
Yaṃ kumāraṃ pavedetha, sāmaṃ kalyāṇadassanaṃ.
३४९.
349.
‘‘दीघस्स केसा असिता, अथो सूनग्गवेल्लिता।
‘‘Dīghassa kesā asitā, atho sūnaggavellitā;
तेसु लोहितलित्तेसु, सेति सामो मया हतो’’॥
Tesu lohitalittesu, seti sāmo mayā hato’’.
३५०.
350.
‘‘केन दुकूलमन्तेसि, हतो सामोति वादिना।
‘‘Kena dukūlamantesi, hato sāmoti vādinā;
हतो सामोति सुत्वान, हदयं मे पवेधति॥
Hato sāmoti sutvāna, hadayaṃ me pavedhati.
३५१.
351.
‘‘अस्सत्थस्सेव तरुणं, पवाळं मालुतेरितं।
‘‘Assatthasseva taruṇaṃ, pavāḷaṃ māluteritaṃ;
हतो सामोति सुत्वान, हदयं मे पवेधति’’॥
Hato sāmoti sutvāna, hadayaṃ me pavedhati’’.
३५२.
352.
‘‘पारिके कासिराजायं, सो सामं मिगसम्मते।
‘‘Pārike kāsirājāyaṃ, so sāmaṃ migasammate;
कोधसा उसुना विज्झि, तस्स मा पापमिच्छिम्हा’’॥
Kodhasā usunā vijjhi, tassa mā pāpamicchimhā’’.
३५३.
353.
‘‘किच्छा लद्धो पियो पुत्तो, यो अन्धे अभरी वने।
‘‘Kicchā laddho piyo putto, yo andhe abharī vane;
तं एकपुत्तं घातिम्हि, कथं चित्तं न कोपये’’॥
Taṃ ekaputtaṃ ghātimhi, kathaṃ cittaṃ na kopaye’’.
३५४.
354.
‘‘किच्छा लद्धो पियो पुत्तो, यो अन्धे अभरी वने।
‘‘Kicchā laddho piyo putto, yo andhe abharī vane;
तं एकपुत्तं घातिम्हि, अक्कोधं आहु पण्डिता’’॥
Taṃ ekaputtaṃ ghātimhi, akkodhaṃ āhu paṇḍitā’’.
३५५.
355.
‘‘मा बाळ्हं परिदेवेथ, हतो सामोति वादिना।
‘‘Mā bāḷhaṃ paridevetha, hato sāmoti vādinā;
अहं कम्मकरो हुत्वा, भरिस्सामि ब्रहावने॥
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane.
३५६.
356.
‘‘इस्सत्थे चस्मि कुसलो, दळ्हधम्मोति विस्सुतो।
‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;
अहं कम्मकरो हुत्वा, भरिस्सामि ब्रहावने॥
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane.
३५७.
357.
‘‘मिगानं विघासमन्वेसं, वनमूलफलानि च।
‘‘Migānaṃ vighāsamanvesaṃ, vanamūlaphalāni ca;
अहं कम्मकरो हुत्वा, भरिस्सामि ब्रहावने’’॥
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane’’.
३५८.
358.
‘‘नेस धम्मो महाराज, नेतं अम्हेसु कप्पति।
‘‘Nesa dhammo mahārāja, netaṃ amhesu kappati;
राजा त्वमसि अम्हाकं, पादे वन्दाम ते मयं’’॥
Rājā tvamasi amhākaṃ, pāde vandāma te mayaṃ’’.
३५९.
359.
‘‘धम्मं नेसाद भणथ, कता अपचिती तया।
‘‘Dhammaṃ nesāda bhaṇatha, katā apacitī tayā;
३६०.
360.
‘‘नमो ते कासिराजत्थु, नमो ते कासिवड्ढन।
‘‘Namo te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;
अञ्जलिं ते पग्गण्हाम, याव सामानुपापय॥
Añjaliṃ te paggaṇhāma, yāva sāmānupāpaya.
३६१.
361.
संसुम्भमाना अत्तानं, कालमागमयामसे’’॥
Saṃsumbhamānā attānaṃ, kālamāgamayāmase’’.
३६२.
362.
‘‘ब्रहा वाळमिगाकिण्णं, आकासन्तंव दिस्सति।
‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;
यत्थ सामो हतो सेति, चन्दोव पतितो छमा॥
Yattha sāmo hato seti, candova patito chamā.
३६३.
363.
‘‘ब्रहा वाळमिगाकिण्णं, आकासन्तंव दिस्सति।
‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;
यत्थ सामो हतो सेति, सूरियोव पतितो छमा॥
Yattha sāmo hato seti, sūriyova patito chamā.
३६४.
364.
‘‘ब्रहा वाळमिगाकिण्णं, आकासन्तंव दिस्सति।
‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;
३६५.
365.
‘‘ब्रहा वाळमिगाकिण्णं, आकासन्तंव दिस्सति।
‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;
यत्थ सामो हतो सेति, इधेव वसथस्समे’’॥
Yattha sāmo hato seti, idheva vasathassame’’.
३६६.
366.
नेवम्हाकं भयं कोचि, वने वाळेसु विज्जति’’॥
Nevamhākaṃ bhayaṃ koci, vane vāḷesu vijjati’’.
३६७.
367.
‘‘ततो अन्धानमादाय, कासिराजा ब्रहावने।
‘‘Tato andhānamādāya, kāsirājā brahāvane;
हत्थे गहेत्वा पक्कामि, यत्थ सामो हतो अहु॥
Hatthe gahetvā pakkāmi, yattha sāmo hato ahu.
३६८.
368.
‘‘दिस्वान पतितं सामं, पुत्तकं पंसुकुन्थितं।
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
अपविद्धं ब्रहारञ्ञे, चन्दंव पतितं छमा॥
Apaviddhaṃ brahāraññe, candaṃva patitaṃ chamā.
३६९.
369.
‘‘दिस्वान पतितं सामं, पुत्तकं पंसुकुन्थितं।
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
अपविद्धं ब्रहारञ्ञे, सूरियंव पतितं छमा॥
Apaviddhaṃ brahāraññe, sūriyaṃva patitaṃ chamā.
३७०.
370.
‘‘दिस्वान पतितं सामं, पुत्तकं पंसुकुन्थितं।
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
३७१.
371.
‘‘दिस्वान पतितं सामं, पुत्तकं पंसुकुन्थितं।
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
बाहा पग्गय्ह पक्कन्दुं, अधम्मो किर भो इति॥
Bāhā paggayha pakkanduṃ, adhammo kira bho iti.
३७२.
372.
‘‘बाळ्हं खो त्वं पमत्तोसि, साम कल्याणदस्सन।
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pamattosi, sāma kalyāṇadassana;
३७३.
373.
‘‘बाळ्हं खो त्वं पदित्तोसि, साम कल्याणदस्सन।
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ padittosi, sāma kalyāṇadassana;
यो अज्जेवं गते काले, न किञ्चि मभिभाससि॥
Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.
३७४.
374.
‘‘बाळ्हं खो त्वं पकुद्धोसि, साम कल्याणदस्सन।
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pakuddhosi, sāma kalyāṇadassana;
यो अज्जेवं गते काले, न किञ्चि मभिभाससि॥
Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.
३७५.
375.
‘‘बाळ्हं खो त्वं पसुत्तोसि, साम कल्याणदस्सन।
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pasuttosi, sāma kalyāṇadassana;
यो अज्जेवं गते काले, न किञ्चि मभिभाससि॥
Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.
३७६.
376.
‘‘बाळ्हं खो त्वं विमनोसि, साम कल्याणदस्सन।
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ vimanosi, sāma kalyāṇadassana;
यो अज्जेवं गते काले, न किञ्चि मभिभाससि॥
Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.
३७७.
377.
सामो अयं कालङ्कतो, अन्धानं परिचारको॥
Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.
३७८.
378.
सामो अयं कालङ्कतो, अन्धानं परिचारको॥
Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.
३७९.
379.
‘‘को दानि न्हापयिस्सति, सीतेनुण्होदकेन च।
‘‘Ko dāni nhāpayissati, sītenuṇhodakena ca;
सामो अयं कालङ्कतो, अन्धानं परिचारको॥
Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.
३८०.
380.
‘‘को दानि भोजयिस्सति, वनमूलफलानि च।
‘‘Ko dāni bhojayissati, vanamūlaphalāni ca;
सामो अयं कालङ्कतो, अन्धानं परिचारको’’॥
Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako’’.
३८१.
381.
‘‘दिस्वान पतितं सामं, पुत्तकं पंसुकुन्थितं।
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
अट्टिता पुत्तसोकेन, माता सच्चं अभासथ॥
Aṭṭitā puttasokena, mātā saccaṃ abhāsatha.
३८२.
382.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, धम्मचारी पुरे अहु।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, dhammacārī pure ahu;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३८३.
383.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, ब्रह्मचारी पुरे अहु।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, brahmacārī pure ahu;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३८४.
384.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, सच्चवादी पुरे अहु।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, saccavādī pure ahu;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३८५.
385.
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३८६.
386.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, कुले जेट्ठापचायिको।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, kule jeṭṭhāpacāyiko;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३८७.
387.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, पाणा पियतरो मम।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, pāṇā piyataro mama;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३८८.
388.
‘‘यं किञ्चित्थि कतं पुञ्ञं, मय्हञ्चेव पितुच्च ते।
‘‘Yaṃ kiñcitthi kataṃ puññaṃ, mayhañceva pitucca te;
सब्बेन तेन कुसलेन, विसं सामस्स हञ्ञतु’’॥
Sabbena tena kusalena, visaṃ sāmassa haññatu’’.
३८९.
389.
‘‘दिस्वान पतितं सामं, पुत्तकं पंसुकुन्थितं।
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
अट्टितो पुत्तसोकेन, पिता सच्चं अभासथ॥
Aṭṭito puttasokena, pitā saccaṃ abhāsatha.
३९०.
390.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, धम्मचारी पुरे अहु।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, dhammacārī pure ahu;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३९१.
391.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, ब्रह्मचारी पुरे अहु।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, brahmacārī pure ahu;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३९२.
392.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, सच्चवादी पुरे अहु।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, saccavādī pure ahu;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३९३.
393.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, मातापेत्तिभरो अहु।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, mātāpettibharo ahu;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३९४.
394.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, कुले जेट्ठापचायिको।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, kule jeṭṭhāpacāyiko;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३९५.
395.
‘‘येन सच्चेनयं सामो, पाणा पियतरो मम।
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, pāṇā piyataro mama;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३९६.
396.
‘‘यं किञ्चित्थि 63 कतं पुञ्ञं, मय्हञ्चेव मातुच्च ते।
‘‘Yaṃ kiñcitthi 64 kataṃ puññaṃ, mayhañceva mātucca te;
सब्बेन तेन कुसलेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Sabbena tena kusalena, visaṃ sāmassa haññatu.
३९७.
397.
‘‘सा देवता अन्तरहिता, पब्बते गन्धमादने।
‘‘Sā devatā antarahitā, pabbate gandhamādane;
सामस्स अनुकम्पाय, इमं सच्चं अभासथ॥
Sāmassa anukampāya, imaṃ saccaṃ abhāsatha.
३९८.
398.
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
३९९.
399.
‘‘सब्बे वना गन्धमया, पब्बते गन्धमादने।
‘‘Sabbe vanā gandhamayā, pabbate gandhamādane;
एतेन सच्चवज्जेन, विसं सामस्स हञ्ञतु’’॥
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu’’.
४००.
400.
तेसं लालप्पमानानं, बहुं कारुञ्ञसञ्हितं।
Tesaṃ lālappamānānaṃ, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;
खिप्पं सामो समुट्ठासि, युवा कल्याणदस्सनो॥
Khippaṃ sāmo samuṭṭhāsi, yuvā kalyāṇadassano.
४०१.
401.
‘‘सामोहमस्मि भद्दं वो 69, सोत्थिनाम्हि समुट्ठितो।
‘‘Sāmohamasmi bhaddaṃ vo 70, sotthināmhi samuṭṭhito;
मा बाळ्हं परिदेवेथ, मञ्जुनाभिवदेथ मं’’॥
Mā bāḷhaṃ paridevetha, mañjunābhivadetha maṃ’’.
४०२.
402.
‘‘स्वागतं ते महाराज, अथो ते अदुरागतं।
‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
इस्सरोसि अनुप्पत्तो, यं इधत्थि पवेदय॥
Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.
४०३.
403.
‘‘तिन्दुकानि पियालानि, मधुके कासुमारियो।
‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;
फलानि खुद्दकप्पानि, भुञ्ज राज वरं वरं॥
Phalāni khuddakappāni, bhuñja rāja varaṃ varaṃ.
४०४.
404.
‘‘अत्थि मे पानियं सीतं, आभतं गिरिगब्भरा।
‘‘Atthi me pāniyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
ततो पिव महाराज, सचे त्वं अभिकङ्खसि’’॥
Tato piva mahārāja, sace tvaṃ abhikaṅkhasi’’.
४०५.
405.
‘‘सम्मुय्हामि पमुय्हामि, सब्बा मुय्हन्ति मे दिसा।
‘‘Sammuyhāmi pamuyhāmi, sabbā muyhanti me disā;
पेतं तं साममद्दक्खिं, को नु त्वं साम जीवसि’’॥
Petaṃ taṃ sāmamaddakkhiṃ, ko nu tvaṃ sāma jīvasi’’.
४०६.
406.
‘‘अपि जीवं महाराज, पुरिसं गाळ्हवेदनं।
‘‘Api jīvaṃ mahārāja, purisaṃ gāḷhavedanaṃ;
उपनीतमनसङ्कप्पं, जीवन्तं मञ्ञते मतं॥
Upanītamanasaṅkappaṃ, jīvantaṃ maññate mataṃ.
४०७.
407.
‘‘अपि जीवं महाराज, पुरिसं गाळ्हवेदनं।
‘‘Api jīvaṃ mahārāja, purisaṃ gāḷhavedanaṃ;
तं निरोधगतं सन्तं, जीवन्तं मञ्ञते मतं॥
Taṃ nirodhagataṃ santaṃ, jīvantaṃ maññate mataṃ.
४०८.
408.
‘‘यो मातरं पितरं वा, मच्चो धम्मेन पोसति।
‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;
देवापि नं तिकिच्छन्ति, मातापेत्तिभरं नरं॥
Devāpi naṃ tikicchanti, mātāpettibharaṃ naraṃ.
४०९.
409.
‘‘यो मातरं पितरं वा, मच्चो धम्मेन पोसति।
‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;
इधेव नं पसंसन्ति, पेच्च सग्गे पमोदति’’॥
Idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodati’’.
४१०.
410.
‘‘एस भिय्यो पमुय्हामि, सब्बा मुय्हन्ति मे दिसा।
‘‘Esa bhiyyo pamuyhāmi, sabbā muyhanti me disā;
सरणं तं साम गच्छामि 71, त्वञ्च मे सरणं भव’’॥
Saraṇaṃ taṃ sāma gacchāmi 72, tvañca me saraṇaṃ bhava’’.
४११.
411.
‘‘धम्मं चर महाराज, मातापितूसु खत्तिय।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;
इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
४१२.
412.
‘‘धम्मं चर महाराज, पुत्तदारेसु खत्तिय।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya;
इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
४१३.
413.
‘‘धम्मं चर महाराज, मित्तामच्चेसु खत्तिय।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya;
इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
४१४.
414.
‘‘धम्मं चर महाराज, वाहनेसु बलेसु च।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca;
इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
४१५.
415.
‘‘धम्मं चर महाराज, गामेसु निगमेसु च।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca;
इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
४१६.
416.
‘‘धम्मं चर महाराज, रट्ठेसु जनपदेसु च।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu janapadesu ca;
इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
४१७.
417.
‘‘धम्मं चर महाराज, समणब्राह्मणेसु च।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, samaṇabrāhmaṇesu ca;
इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
४१८.
418.
‘‘धम्मं चर महाराज, मिगपक्खीसु खत्तिय।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya;
इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
४१९.
419.
‘‘धम्मं चर महाराज, धम्मो चिण्णो सुखावहो।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, dhammo ciṇṇo sukhāvaho;
इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
४२०.
420.
‘‘धम्मं चर महाराज, सइन्दा देवा सब्रह्मका।
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, saindā devā sabrahmakā;
सुचिण्णेन दिवं पत्ता, मा धम्मं राज पामदो’’ति॥
Suciṇṇena divaṃ pattā, mā dhammaṃ rāja pāmado’’ti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५४०] ३. सुवण्णसामजातकवण्णना • [540] 3. Suvaṇṇasāmajātakavaṇṇanā
