Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi |
൫൪൦. സുവണ്ണസാമജാതകം (൩)
540. Suvaṇṇasāmajātakaṃ (3)
൨൯൬.
296.
ഖത്തിയോ ബ്രാഹ്മണോ വേസ്സോ, കോ മം വിദ്ധാ നിലീയസി.
Khattiyo brāhmaṇo vesso, ko maṃ viddhā nilīyasi.
൨൯൭.
297.
‘‘ന മേ മംസാനി ഖജ്ജാനി, ചമ്മേനത്ഥോ ന വിജ്ജതി;
‘‘Na me maṃsāni khajjāni, cammenattho na vijjati;
അഥ കേന നു വണ്ണേന, വിദ്ധേയ്യം മം അമഞ്ഞഥ.
Atha kena nu vaṇṇena, viddheyyaṃ maṃ amaññatha.
൨൯൮.
298.
‘‘കോ വാ ത്വം കസ്സ വാ പുത്തോ, കഥം ജാനേമു തം മയം;
‘‘Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ;
പുട്ഠോ മേ സമ്മ അക്ഖാഹി, കിം മം വിദ്ധാ നിലീയസി’’.
Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ maṃ viddhā nilīyasi’’.
൨൯൯.
299.
‘‘രാജാഹമസ്മി കാസീനം, പീളിയക്ഖോതി മം വിദൂ;
‘‘Rājāhamasmi kāsīnaṃ, pīḷiyakkhoti maṃ vidū;
ലോഭാ രട്ഠം പഹിത്വാന, മിഗമേസം ചരാമഹം.
Lobhā raṭṭhaṃ pahitvāna, migamesaṃ carāmahaṃ.
൩൦൦.
300.
‘‘ഇസ്സത്ഥേ ചസ്മി കുസലോ, ദള്ഹധമ്മോതി വിസ്സുതോ;
‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;
നാഗോപി മേ ന മുച്ചേയ്യ, ആഗതോ ഉസുപാതനം.
Nāgopi me na mucceyya, āgato usupātanaṃ.
൩൦൧.
301.
‘‘കോ വാ ത്വം കസ്സ വാ പുത്തോ 3, കഥം ജാനേമു തം മയം;
‘‘Ko vā tvaṃ kassa vā putto 4, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ;
പിതുനോ അത്തനോ ചാപി, നാമഗോത്തം പവേദയ’’.
Pituno attano cāpi, nāmagottaṃ pavedaya’’.
൩൦൨.
302.
‘‘നേസാദപുത്തോ ഭദ്ദന്തേ, സാമോ ഇതി മം ഞാതയോ;
‘‘Nesādaputto bhaddante, sāmo iti maṃ ñātayo;
൩൦൩.
303.
‘‘വിദ്ധോസ്മി പുഥുസല്ലേന, സവിസേന യഥാ മിഗോ;
‘‘Viddhosmi puthusallena, savisena yathā migo;
സകമ്ഹി ലോഹിതേ രാജ, പസ്സ സേമി പരിപ്ലുതോ.
Sakamhi lohite rāja, passa semi paripluto.
൩൦൪.
304.
ആതുരോ ത്യാനുപുച്ഛാമി, കിം മം വിദ്ധാ നിലീയസി.
Āturo tyānupucchāmi, kiṃ maṃ viddhā nilīyasi.
൩൦൫.
305.
‘‘അജിനമ്ഹി ഹഞ്ഞതേ ദീപി, നാഗോ ദന്തേഹി ഹഞ്ഞതേ;
‘‘Ajinamhi haññate dīpi, nāgo dantehi haññate;
അഥ കേന നു വണ്ണേന, വിദ്ധേയ്യം മം അമഞ്ഞഥ’’.
Atha kena nu vaṇṇena, viddheyyaṃ maṃ amaññatha’’.
൩൦൬.
306.
‘‘മിഗോ ഉപട്ഠിതോ ആസി, ആഗതോ ഉസുപാതനം;
‘‘Migo upaṭṭhito āsi, āgato usupātanaṃ;
തം ദിസ്വാ ഉബ്ബിജീ സാമ, തേന കോധോ മമാവിസി’’.
Taṃ disvā ubbijī sāma, tena kodho mamāvisi’’.
൩൦൭.
307.
‘‘യതോ സരാമി അത്താനം, യതോ പത്തോസ്മി വിഞ്ഞുതം;
‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi viññutaṃ;
ന മം മിഗാ ഉത്തസന്തി, അരഞ്ഞേ സാപദാനിപി.
Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi.
൩൦൮.
308.
‘‘യതോ നിധിം പരിഹരിം, യതോ പത്തോസ്മി യോബ്ബനം;
‘‘Yato nidhiṃ parihariṃ, yato pattosmi yobbanaṃ;
ന മം മിഗാ ഉത്തസന്തി, അരഞ്ഞേ സാപദാനിപി.
Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi.
൩൦൯.
309.
‘‘ഭീരൂ കിമ്പുരിസാ രാജ, പബ്ബതേ ഗന്ധമാദനേ;
‘‘Bhīrū kimpurisā rāja, pabbate gandhamādane;
സമ്മോദമാനാ ഗച്ഛാമ, പബ്ബതാനി വനാനി ച.
Sammodamānā gacchāma, pabbatāni vanāni ca.
൩൧൦.
310.
൩൧൧.
311.
൩൧൨.
312.
‘‘കുതോ നു സാമ ആഗമ്മ, കസ്സ വാ പഹിതോ തുവം;
‘‘Kuto nu sāma āgamma, kassa vā pahito tuvaṃ;
ഉദഹാരോ നദിം ഗച്ഛ, ആഗതോ മിഗസമ്മതം’’.
Udahāro nadiṃ gaccha, āgato migasammataṃ’’.
൩൧൩.
313.
‘‘അന്ധാ മാതാപിതാ മയ്ഹം, തേ ഭരാമി ബ്രഹാവനേ;
‘‘Andhā mātāpitā mayhaṃ, te bharāmi brahāvane;
തേസാഹം ഉദകാഹാരോ, ആഗതോ മിഗസമ്മതം.
Tesāhaṃ udakāhāro, āgato migasammataṃ.
൩൧൪.
314.
‘‘അത്ഥി നേസം ഉസാമത്തം, അഥ സാഹസ്സ ജീവിതം;
‘‘Atthi nesaṃ usāmattaṃ, atha sāhassa jīvitaṃ;
ഉദകസ്സ അലാഭേന , മഞ്ഞേ അന്ധാ മരിസ്സരേ.
Udakassa alābhena , maññe andhā marissare.
൩൧൫.
315.
‘‘ന മേ ഇദം തഥാ ദുക്ഖം, ലബ്ഭാ ഹി പുമുനാ ഇദം;
‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;
യഞ്ച അമ്മം ന പസ്സാമി, തം മേ ദുക്ഖതരം ഇതോ.
Yañca ammaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.
൩൧൬.
316.
‘‘ന മേ ഇദം തഥാ ദുക്ഖം, ലബ്ഭാ ഹി പുമുനാ ഇദം;
‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;
യഞ്ച താതം ന പസ്സാമി, തം മേ ദുക്ഖതരം ഇതോ.
Yañca tātaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.
൩൧൭.
317.
൩൧൮.
318.
൩൧൯.
319.
സാമ താത വിലപന്താ, ഹിണ്ഡിസ്സന്തി ബ്രഹാവനേ.
Sāma tāta vilapantā, hiṇḍissanti brahāvane.
൩൨൦.
320.
‘‘ഇദമ്പി ദുതിയം സല്ലം, കമ്പേതി ഹദയം മമം;
‘‘Idampi dutiyaṃ sallaṃ, kampeti hadayaṃ mamaṃ;
യഞ്ച അന്ധേ ന പസ്സാമി, മഞ്ഞേ ഹിസ്സാമി 29 ജീവിതം’’.
Yañca andhe na passāmi, maññe hissāmi 30 jīvitaṃ’’.
൩൨൧.
321.
‘‘മാ ബാള്ഹം പരിദേവേസി, സാമ കല്യാണദസ്സന;
‘‘Mā bāḷhaṃ paridevesi, sāma kalyāṇadassana;
അഹം കമ്മകരോ ഹുത്വാ, ഭരിസ്സം തേ ബ്രഹാവനേ.
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.
൩൨൨.
322.
‘‘ഇസ്സത്ഥേ ചസ്മി കുസലോ, ദള്ഹധമ്മോതി വിസ്സുതോ;
‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;
അഹം കമ്മകരോ ഹുത്വാ, ഭരിസ്സം തേ ബ്രഹാവനേ.
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.
൩൨൩.
323.
അഹം കമ്മകരോ ഹുത്വാ, ഭരിസ്സം തേ ബ്രഹാവനേ.
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.
൩൨൪.
324.
‘‘കതമം തം വനം സാമ, യത്ഥ മാതാപിതാ തവ;
‘‘Katamaṃ taṃ vanaṃ sāma, yattha mātāpitā tava;
അഹം തേ തഥാ ഭരിസ്സം, യഥാ തേ അഭരീ തുവം’’.
Ahaṃ te tathā bharissaṃ, yathā te abharī tuvaṃ’’.
൩൨൫.
325.
‘‘അയം ഏകപദീ രാജ, യോയം ഉസ്സീസകേ മമ;
‘‘Ayaṃ ekapadī rāja, yoyaṃ ussīsake mama;
ഇതോ ഗന്ത്വാ അഡ്ഢകോസം, തത്ഥ നേസം അഗാരകം;
Ito gantvā aḍḍhakosaṃ, tattha nesaṃ agārakaṃ;
യത്ഥ മാതാപിതാ മയ്ഹം, തേ ഭരസ്സു ഇതോ ഗതോ.
Yattha mātāpitā mayhaṃ, te bharassu ito gato.
൩൨൬.
326.
‘‘നമോ തേ കാസിരാജത്ഥു, നമോ തേ കാസിവഡ്ഢന;
‘‘Namo te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;
അന്ധാ മാതാപിതാ മയ്ഹം, തേ ഭരസ്സു ബ്രഹാവനേ.
Andhā mātāpitā mayhaṃ, te bharassu brahāvane.
൩൨൭.
327.
‘‘അഞ്ജലിം തേ പഗ്ഗണ്ഹാമി, കാസിരാജ നമത്ഥു തേ;
‘‘Añjaliṃ te paggaṇhāmi, kāsirāja namatthu te;
മാതരം പിതരം മയ്ഹം, വുത്തോ വജ്ജാസി വന്ദനം’’.
Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.
൩൨൮.
328.
‘‘ഇദം വത്വാന സോ സാമോ, യുവാ കല്യാണദസ്സനോ;
‘‘Idaṃ vatvāna so sāmo, yuvā kalyāṇadassano;
മുച്ഛിതോ വിസവേഗേന, വിസഞ്ഞീ സമപജ്ജഥ.
Mucchito visavegena, visaññī samapajjatha.
൩൨൯.
329.
‘‘സ രാജാ പരിദേവേസി, ബഹും കാരുഞ്ഞസഞ്ഹിതം;
‘‘Sa rājā paridevesi, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;
സാമം കാലങ്കതം ദിസ്വാ, നത്ഥി മച്ചുസ്സ നാഗമോ.
Sāmaṃ kālaṅkataṃ disvā, natthi maccussa nāgamo.
൩൩൦.
330.
‘‘യസ്സു മം പടിമന്തേതി, സവിസേന സമപ്പിതോ;
‘‘Yassu maṃ paṭimanteti, savisena samappito;
സ്വജ്ജേവം ഗതേ കാലേ, ന കിഞ്ചി മഭിഭാസതി.
Svajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsati.
൩൩൧.
331.
‘‘നിരയം നൂന ഗച്ഛാമി, ഏത്ഥ മേ നത്ഥി സംസയോ;
‘‘Nirayaṃ nūna gacchāmi, ettha me natthi saṃsayo;
തദാ ഹി പകതം പാപം, ചിരരത്തായ കിബ്ബിസം.
Tadā hi pakataṃ pāpaṃ, cirarattāya kibbisaṃ.
൩൩൨.
332.
‘‘ഭവന്തി തസ്സ വത്താരോ, ഗാമേ കിബ്ബിസകാരകോ;
‘‘Bhavanti tassa vattāro, gāme kibbisakārako;
അരഞ്ഞേ നിമ്മനുസ്സമ്ഹി, കോ മം വത്തുമരഹതി.
Araññe nimmanussamhi, ko maṃ vattumarahati.
൩൩൩.
333.
‘‘സാരയന്തി ഹി കമ്മാനി, ഗാമേ സംഗച്ഛ മാണവാ;
‘‘Sārayanti hi kammāni, gāme saṃgaccha māṇavā;
അരഞ്ഞേ നിമ്മനുസ്സമ്ഹി, കോ നു മം സാരയിസ്സതി’’.
Araññe nimmanussamhi, ko nu maṃ sārayissati’’.
൩൩൪.
334.
‘‘സാ ദേവതാ അന്തരഹിതാ, പബ്ബതേ ഗന്ധമാദനേ;
‘‘Sā devatā antarahitā, pabbate gandhamādane;
രഞ്ഞോവ അനുകമ്പായ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
Raññova anukampāya, imā gāthā abhāsatha.
൩൩൫.
335.
അദൂസകാ പിതാപുത്താ, തയോ ഏകൂസുനാ ഹതാ.
Adūsakā pitāputtā, tayo ekūsunā hatā.
൩൩൬.
336.
‘‘ഏഹി തം അനുസിക്ഖാമി, യഥാ തേ സുഗതീ സിയാ;
‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā te sugatī siyā;
ധമ്മേനന്ധേ വനേ പോസ, മഞ്ഞേഹം സുഗതീ തയാ.
Dhammenandhe vane posa, maññehaṃ sugatī tayā.
൩൩൭.
337.
‘‘സ രാജാ പരിദേവിത്വാ, ബഹും കാരുഞ്ഞസഞ്ഹിതം;
‘‘Sa rājā paridevitvā, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;
ഉദകകുമ്ഭമാദായ, പക്കാമി ദക്ഖിണാമുഖോ.
Udakakumbhamādāya, pakkāmi dakkhiṇāmukho.
൩൩൮.
338.
‘‘കസ്സ നു ഏസോ പദസദ്ദോ, മനുസ്സസ്സേവ ആഗതോ;
‘‘Kassa nu eso padasaddo, manussasseva āgato;
നേസോ സാമസ്സ നിഗ്ഘോസോ, കോ നു ത്വമസി മാരിസ.
Neso sāmassa nigghoso, ko nu tvamasi mārisa.
൩൩൯.
339.
നേസോ സാമസ്സ നിഗ്ഘോസോ, കോ നു ത്വമസി മാരിസ’’.
Neso sāmassa nigghoso, ko nu tvamasi mārisa’’.
൩൪൦.
340.
‘‘രാജാഹമസ്മി കാസീനം, പീളിയക്ഖോതി മം വിദൂ;
‘‘Rājāhamasmi kāsīnaṃ, pīḷiyakkhoti maṃ vidū;
ലോഭാ രട്ഠം പഹിത്വാന, മിഗമേസം ചരാമഹം.
Lobhā raṭṭhaṃ pahitvāna, migamesaṃ carāmahaṃ.
൩൪൧.
341.
‘‘ഇസ്സത്ഥേ ചസ്മി കുസലോ, ദള്ഹധമ്മോതി വിസ്സുതോ;
‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;
നാഗോപി മേ ന മുച്ചേയ്യ, ആഗതോ ഉസുപാതനം’’.
Nāgopi me na mucceyya, āgato usupātanaṃ’’.
൩൪൨.
342.
‘‘സ്വാഗതം തേ മഹാരാജ, അഥോ തേ അദുരാഗതം;
‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
ഇസ്സരോസി അനുപ്പത്തോ, യം ഇധത്ഥി പവേദയ.
Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.
൩൪൩.
343.
‘‘തിന്ദുകാനി പിയാലാനി, മധുകേ കാസുമാരിയോ;
‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;
ഫലാനി ഖുദ്ദകപ്പാനി, ഭുഞ്ജ രാജ വരം വരം.
Phalāni khuddakappāni, bhuñja rāja varaṃ varaṃ.
൩൪൪.
344.
‘‘ഇദമ്പി പാനീയം സീതം, ആഭതം ഗിരിഗബ്ഭരാ;
‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
തതോ പിവ മഹാരാജ, സചേ ത്വം അഭികങ്ഖസി’’.
Tato piva mahārāja, sace tvaṃ abhikaṅkhasi’’.
൩൪൫.
345.
‘‘നാലം അന്ധാ വനേ ദട്ഠും, കോ നു വോ ഫലമാഹരി;
‘‘Nālaṃ andhā vane daṭṭhuṃ, ko nu vo phalamāhari;
അനന്ധസ്സേവയം സമ്മാ, നിവാപോ മയ്ഹ ഖായതി’’.
Anandhassevayaṃ sammā, nivāpo mayha khāyati’’.
൩൪൬.
346.
‘‘ദഹരോ യുവാ നാതിബ്രഹാ, സാമോ കല്യാണദസ്സനോ;
‘‘Daharo yuvā nātibrahā, sāmo kalyāṇadassano;
൩൪൭.
347.
നദിം ഗതോ ഉദഹാരോ, മഞ്ഞേ ന ദൂരമാഗതോ’’.
Nadiṃ gato udahāro, maññe na dūramāgato’’.
൩൪൮.
348.
‘‘അഹം തം അവധിം സാമം, യോ തുയ്ഹം പരിചാരകോ;
‘‘Ahaṃ taṃ avadhiṃ sāmaṃ, yo tuyhaṃ paricārako;
യം കുമാരം പവേദേഥ, സാമം കല്യാണദസ്സനം.
Yaṃ kumāraṃ pavedetha, sāmaṃ kalyāṇadassanaṃ.
൩൪൯.
349.
‘‘ദീഘസ്സ കേസാ അസിതാ, അഥോ സൂനഗ്ഗവേല്ലിതാ;
‘‘Dīghassa kesā asitā, atho sūnaggavellitā;
തേസു ലോഹിതലിത്തേസു, സേതി സാമോ മയാ ഹതോ’’.
Tesu lohitalittesu, seti sāmo mayā hato’’.
൩൫൦.
350.
‘‘കേന ദുകൂലമന്തേസി, ഹതോ സാമോതി വാദിനാ;
‘‘Kena dukūlamantesi, hato sāmoti vādinā;
ഹതോ സാമോതി സുത്വാന, ഹദയം മേ പവേധതി.
Hato sāmoti sutvāna, hadayaṃ me pavedhati.
൩൫൧.
351.
‘‘അസ്സത്ഥസ്സേവ തരുണം, പവാളം മാലുതേരിതം;
‘‘Assatthasseva taruṇaṃ, pavāḷaṃ māluteritaṃ;
ഹതോ സാമോതി സുത്വാന, ഹദയം മേ പവേധതി’’.
Hato sāmoti sutvāna, hadayaṃ me pavedhati’’.
൩൫൨.
352.
‘‘പാരികേ കാസിരാജായം, സോ സാമം മിഗസമ്മതേ;
‘‘Pārike kāsirājāyaṃ, so sāmaṃ migasammate;
കോധസാ ഉസുനാ വിജ്ഝി, തസ്സ മാ പാപമിച്ഛിമ്ഹാ’’.
Kodhasā usunā vijjhi, tassa mā pāpamicchimhā’’.
൩൫൩.
353.
‘‘കിച്ഛാ ലദ്ധോ പിയോ പുത്തോ, യോ അന്ധേ അഭരീ വനേ;
‘‘Kicchā laddho piyo putto, yo andhe abharī vane;
തം ഏകപുത്തം ഘാതിമ്ഹി, കഥം ചിത്തം ന കോപയേ’’.
Taṃ ekaputtaṃ ghātimhi, kathaṃ cittaṃ na kopaye’’.
൩൫൪.
354.
‘‘കിച്ഛാ ലദ്ധോ പിയോ പുത്തോ, യോ അന്ധേ അഭരീ വനേ;
‘‘Kicchā laddho piyo putto, yo andhe abharī vane;
തം ഏകപുത്തം ഘാതിമ്ഹി, അക്കോധം ആഹു പണ്ഡിതാ’’.
Taṃ ekaputtaṃ ghātimhi, akkodhaṃ āhu paṇḍitā’’.
൩൫൫.
355.
‘‘മാ ബാള്ഹം പരിദേവേഥ, ഹതോ സാമോതി വാദിനാ;
‘‘Mā bāḷhaṃ paridevetha, hato sāmoti vādinā;
അഹം കമ്മകരോ ഹുത്വാ, ഭരിസ്സാമി ബ്രഹാവനേ.
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane.
൩൫൬.
356.
‘‘ഇസ്സത്ഥേ ചസ്മി കുസലോ, ദള്ഹധമ്മോതി വിസ്സുതോ;
‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;
അഹം കമ്മകരോ ഹുത്വാ, ഭരിസ്സാമി ബ്രഹാവനേ.
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane.
൩൫൭.
357.
‘‘മിഗാനം വിഘാസമന്വേസം, വനമൂലഫലാനി ച;
‘‘Migānaṃ vighāsamanvesaṃ, vanamūlaphalāni ca;
അഹം കമ്മകരോ ഹുത്വാ, ഭരിസ്സാമി ബ്രഹാവനേ’’.
Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane’’.
൩൫൮.
358.
‘‘നേസ ധമ്മോ മഹാരാജ, നേതം അമ്ഹേസു കപ്പതി;
‘‘Nesa dhammo mahārāja, netaṃ amhesu kappati;
രാജാ ത്വമസി അമ്ഹാകം, പാദേ വന്ദാമ തേ മയം’’.
Rājā tvamasi amhākaṃ, pāde vandāma te mayaṃ’’.
൩൫൯.
359.
‘‘ധമ്മം നേസാദ ഭണഥ, കതാ അപചിതീ തയാ;
‘‘Dhammaṃ nesāda bhaṇatha, katā apacitī tayā;
൩൬൦.
360.
‘‘നമോ തേ കാസിരാജത്ഥു, നമോ തേ കാസിവഡ്ഢന;
‘‘Namo te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;
അഞ്ജലിം തേ പഗ്ഗണ്ഹാമ, യാവ സാമാനുപാപയ.
Añjaliṃ te paggaṇhāma, yāva sāmānupāpaya.
൩൬൧.
361.
സംസുമ്ഭമാനാ അത്താനം, കാലമാഗമയാമസേ’’.
Saṃsumbhamānā attānaṃ, kālamāgamayāmase’’.
൩൬൨.
362.
‘‘ബ്രഹാ വാളമിഗാകിണ്ണം, ആകാസന്തംവ ദിസ്സതി;
‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;
യത്ഥ സാമോ ഹതോ സേതി, ചന്ദോവ പതിതോ ഛമാ.
Yattha sāmo hato seti, candova patito chamā.
൩൬൩.
363.
‘‘ബ്രഹാ വാളമിഗാകിണ്ണം, ആകാസന്തംവ ദിസ്സതി;
‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;
യത്ഥ സാമോ ഹതോ സേതി, സൂരിയോവ പതിതോ ഛമാ.
Yattha sāmo hato seti, sūriyova patito chamā.
൩൬൪.
364.
‘‘ബ്രഹാ വാളമിഗാകിണ്ണം, ആകാസന്തംവ ദിസ്സതി;
‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;
൩൬൫.
365.
‘‘ബ്രഹാ വാളമിഗാകിണ്ണം, ആകാസന്തംവ ദിസ്സതി;
‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;
യത്ഥ സാമോ ഹതോ സേതി, ഇധേവ വസഥസ്സമേ’’.
Yattha sāmo hato seti, idheva vasathassame’’.
൩൬൬.
366.
നേവമ്ഹാകം ഭയം കോചി, വനേ വാളേസു വിജ്ജതി’’.
Nevamhākaṃ bhayaṃ koci, vane vāḷesu vijjati’’.
൩൬൭.
367.
‘‘തതോ അന്ധാനമാദായ, കാസിരാജാ ബ്രഹാവനേ;
‘‘Tato andhānamādāya, kāsirājā brahāvane;
ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ പക്കാമി, യത്ഥ സാമോ ഹതോ അഹു.
Hatthe gahetvā pakkāmi, yattha sāmo hato ahu.
൩൬൮.
368.
‘‘ദിസ്വാന പതിതം സാമം, പുത്തകം പംസുകുന്ഥിതം;
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
അപവിദ്ധം ബ്രഹാരഞ്ഞേ, ചന്ദംവ പതിതം ഛമാ.
Apaviddhaṃ brahāraññe, candaṃva patitaṃ chamā.
൩൬൯.
369.
‘‘ദിസ്വാന പതിതം സാമം, പുത്തകം പംസുകുന്ഥിതം;
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
അപവിദ്ധം ബ്രഹാരഞ്ഞേ, സൂരിയംവ പതിതം ഛമാ.
Apaviddhaṃ brahāraññe, sūriyaṃva patitaṃ chamā.
൩൭൦.
370.
‘‘ദിസ്വാന പതിതം സാമം, പുത്തകം പംസുകുന്ഥിതം;
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
൩൭൧.
371.
‘‘ദിസ്വാന പതിതം സാമം, പുത്തകം പംസുകുന്ഥിതം;
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ പക്കന്ദും, അധമ്മോ കിര ഭോ ഇതി.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, adhammo kira bho iti.
൩൭൨.
372.
‘‘ബാള്ഹം ഖോ ത്വം പമത്തോസി, സാമ കല്യാണദസ്സന;
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pamattosi, sāma kalyāṇadassana;
൩൭൩.
373.
‘‘ബാള്ഹം ഖോ ത്വം പദിത്തോസി, സാമ കല്യാണദസ്സന;
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ padittosi, sāma kalyāṇadassana;
യോ അജ്ജേവം ഗതേ കാലേ, ന കിഞ്ചി മഭിഭാസസി.
Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.
൩൭൪.
374.
‘‘ബാള്ഹം ഖോ ത്വം പകുദ്ധോസി, സാമ കല്യാണദസ്സന;
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pakuddhosi, sāma kalyāṇadassana;
യോ അജ്ജേവം ഗതേ കാലേ, ന കിഞ്ചി മഭിഭാസസി.
Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.
൩൭൫.
375.
‘‘ബാള്ഹം ഖോ ത്വം പസുത്തോസി, സാമ കല്യാണദസ്സന;
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pasuttosi, sāma kalyāṇadassana;
യോ അജ്ജേവം ഗതേ കാലേ, ന കിഞ്ചി മഭിഭാസസി.
Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.
൩൭൬.
376.
‘‘ബാള്ഹം ഖോ ത്വം വിമനോസി, സാമ കല്യാണദസ്സന;
‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ vimanosi, sāma kalyāṇadassana;
യോ അജ്ജേവം ഗതേ കാലേ, ന കിഞ്ചി മഭിഭാസസി.
Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.
൩൭൭.
377.
സാമോ അയം കാലങ്കതോ, അന്ധാനം പരിചാരകോ.
Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.
൩൭൮.
378.
സാമോ അയം കാലങ്കതോ, അന്ധാനം പരിചാരകോ.
Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.
൩൭൯.
379.
‘‘കോ ദാനി ന്ഹാപയിസ്സതി, സീതേനുണ്ഹോദകേന ച;
‘‘Ko dāni nhāpayissati, sītenuṇhodakena ca;
സാമോ അയം കാലങ്കതോ, അന്ധാനം പരിചാരകോ.
Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.
൩൮൦.
380.
‘‘കോ ദാനി ഭോജയിസ്സതി, വനമൂലഫലാനി ച;
‘‘Ko dāni bhojayissati, vanamūlaphalāni ca;
സാമോ അയം കാലങ്കതോ, അന്ധാനം പരിചാരകോ’’.
Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako’’.
൩൮൧.
381.
‘‘ദിസ്വാന പതിതം സാമം, പുത്തകം പംസുകുന്ഥിതം;
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
അട്ടിതാ പുത്തസോകേന, മാതാ സച്ചം അഭാസഥ.
Aṭṭitā puttasokena, mātā saccaṃ abhāsatha.
൩൮൨.
382.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, ധമ്മചാരീ പുരേ അഹു;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, dhammacārī pure ahu;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൮൩.
383.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, ബ്രഹ്മചാരീ പുരേ അഹു;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, brahmacārī pure ahu;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൮൪.
384.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, സച്ചവാദീ പുരേ അഹു;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, saccavādī pure ahu;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൮൫.
385.
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൮൬.
386.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, കുലേ ജേട്ഠാപചായികോ;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, kule jeṭṭhāpacāyiko;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൮൭.
387.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, പാണാ പിയതരോ മമ;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, pāṇā piyataro mama;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൮൮.
388.
‘‘യം കിഞ്ചിത്ഥി കതം പുഞ്ഞം, മയ്ഹഞ്ചേവ പിതുച്ച തേ;
‘‘Yaṃ kiñcitthi kataṃ puññaṃ, mayhañceva pitucca te;
സബ്ബേന തേന കുസലേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു’’.
Sabbena tena kusalena, visaṃ sāmassa haññatu’’.
൩൮൯.
389.
‘‘ദിസ്വാന പതിതം സാമം, പുത്തകം പംസുകുന്ഥിതം;
‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;
അട്ടിതോ പുത്തസോകേന, പിതാ സച്ചം അഭാസഥ.
Aṭṭito puttasokena, pitā saccaṃ abhāsatha.
൩൯൦.
390.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, ധമ്മചാരീ പുരേ അഹു;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, dhammacārī pure ahu;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൯൧.
391.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, ബ്രഹ്മചാരീ പുരേ അഹു;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, brahmacārī pure ahu;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൯൨.
392.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, സച്ചവാദീ പുരേ അഹു;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, saccavādī pure ahu;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൯൩.
393.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, മാതാപേത്തിഭരോ അഹു;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, mātāpettibharo ahu;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൯൪.
394.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, കുലേ ജേട്ഠാപചായികോ;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, kule jeṭṭhāpacāyiko;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൯൫.
395.
‘‘യേന സച്ചേനയം സാമോ, പാണാ പിയതരോ മമ;
‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, pāṇā piyataro mama;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൯൬.
396.
‘‘യം കിഞ്ചിത്ഥി 63 കതം പുഞ്ഞം, മയ്ഹഞ്ചേവ മാതുച്ച തേ;
‘‘Yaṃ kiñcitthi 64 kataṃ puññaṃ, mayhañceva mātucca te;
സബ്ബേന തേന കുസലേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Sabbena tena kusalena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൯൭.
397.
‘‘സാ ദേവതാ അന്തരഹിതാ, പബ്ബതേ ഗന്ധമാദനേ;
‘‘Sā devatā antarahitā, pabbate gandhamādane;
സാമസ്സ അനുകമ്പായ, ഇമം സച്ചം അഭാസഥ.
Sāmassa anukampāya, imaṃ saccaṃ abhāsatha.
൩൯൮.
398.
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.
൩൯൯.
399.
‘‘സബ്ബേ വനാ ഗന്ധമയാ, പബ്ബതേ ഗന്ധമാദനേ;
‘‘Sabbe vanā gandhamayā, pabbate gandhamādane;
ഏതേന സച്ചവജ്ജേന, വിസം സാമസ്സ ഹഞ്ഞതു’’.
Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu’’.
൪൦൦.
400.
തേസം ലാലപ്പമാനാനം, ബഹും കാരുഞ്ഞസഞ്ഹിതം;
Tesaṃ lālappamānānaṃ, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;
ഖിപ്പം സാമോ സമുട്ഠാസി, യുവാ കല്യാണദസ്സനോ.
Khippaṃ sāmo samuṭṭhāsi, yuvā kalyāṇadassano.
൪൦൧.
401.
‘‘സാമോഹമസ്മി ഭദ്ദം വോ 69, സോത്ഥിനാമ്ഹി സമുട്ഠിതോ;
‘‘Sāmohamasmi bhaddaṃ vo 70, sotthināmhi samuṭṭhito;
മാ ബാള്ഹം പരിദേവേഥ, മഞ്ജുനാഭിവദേഥ മം’’.
Mā bāḷhaṃ paridevetha, mañjunābhivadetha maṃ’’.
൪൦൨.
402.
‘‘സ്വാഗതം തേ മഹാരാജ, അഥോ തേ അദുരാഗതം;
‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
ഇസ്സരോസി അനുപ്പത്തോ, യം ഇധത്ഥി പവേദയ.
Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.
൪൦൩.
403.
‘‘തിന്ദുകാനി പിയാലാനി, മധുകേ കാസുമാരിയോ;
‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;
ഫലാനി ഖുദ്ദകപ്പാനി, ഭുഞ്ജ രാജ വരം വരം.
Phalāni khuddakappāni, bhuñja rāja varaṃ varaṃ.
൪൦൪.
404.
‘‘അത്ഥി മേ പാനിയം സീതം, ആഭതം ഗിരിഗബ്ഭരാ;
‘‘Atthi me pāniyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
തതോ പിവ മഹാരാജ, സചേ ത്വം അഭികങ്ഖസി’’.
Tato piva mahārāja, sace tvaṃ abhikaṅkhasi’’.
൪൦൫.
405.
‘‘സമ്മുയ്ഹാമി പമുയ്ഹാമി, സബ്ബാ മുയ്ഹന്തി മേ ദിസാ;
‘‘Sammuyhāmi pamuyhāmi, sabbā muyhanti me disā;
പേതം തം സാമമദ്ദക്ഖിം, കോ നു ത്വം സാമ ജീവസി’’.
Petaṃ taṃ sāmamaddakkhiṃ, ko nu tvaṃ sāma jīvasi’’.
൪൦൬.
406.
‘‘അപി ജീവം മഹാരാജ, പുരിസം ഗാള്ഹവേദനം;
‘‘Api jīvaṃ mahārāja, purisaṃ gāḷhavedanaṃ;
ഉപനീതമനസങ്കപ്പം, ജീവന്തം മഞ്ഞതേ മതം.
Upanītamanasaṅkappaṃ, jīvantaṃ maññate mataṃ.
൪൦൭.
407.
‘‘അപി ജീവം മഹാരാജ, പുരിസം ഗാള്ഹവേദനം;
‘‘Api jīvaṃ mahārāja, purisaṃ gāḷhavedanaṃ;
തം നിരോധഗതം സന്തം, ജീവന്തം മഞ്ഞതേ മതം.
Taṃ nirodhagataṃ santaṃ, jīvantaṃ maññate mataṃ.
൪൦൮.
408.
‘‘യോ മാതരം പിതരം വാ, മച്ചോ ധമ്മേന പോസതി;
‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;
ദേവാപി നം തികിച്ഛന്തി, മാതാപേത്തിഭരം നരം.
Devāpi naṃ tikicchanti, mātāpettibharaṃ naraṃ.
൪൦൯.
409.
‘‘യോ മാതരം പിതരം വാ, മച്ചോ ധമ്മേന പോസതി;
‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;
ഇധേവ നം പസംസന്തി, പേച്ച സഗ്ഗേ പമോദതി’’.
Idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodati’’.
൪൧൦.
410.
‘‘ഏസ ഭിയ്യോ പമുയ്ഹാമി, സബ്ബാ മുയ്ഹന്തി മേ ദിസാ;
‘‘Esa bhiyyo pamuyhāmi, sabbā muyhanti me disā;
സരണം തം സാമ ഗച്ഛാമി 71, ത്വഞ്ച മേ സരണം ഭവ’’.
Saraṇaṃ taṃ sāma gacchāmi 72, tvañca me saraṇaṃ bhava’’.
൪൧൧.
411.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, മാതാപിതൂസു ഖത്തിയ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, രാജ സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
൪൧൨.
412.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, പുത്തദാരേസു ഖത്തിയ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, രാജ സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
൪൧൩.
413.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, മിത്താമച്ചേസു ഖത്തിയ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, രാജ സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
൪൧൪.
414.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, വാഹനേസു ബലേസു ച;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, രാജ സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
൪൧൫.
415.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, ഗാമേസു നിഗമേസു ച;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, രാജ സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
൪൧൬.
416.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, രട്ഠേസു ജനപദേസു ച;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu janapadesu ca;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, രാജ സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
൪൧൭.
417.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, സമണബ്രാഹ്മണേസു ച;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, samaṇabrāhmaṇesu ca;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, രാജ സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
൪൧൮.
418.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, മിഗപക്ഖീസു ഖത്തിയ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, രാജ സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
൪൧൯.
419.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, ധമ്മോ ചിണ്ണോ സുഖാവഹോ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, dhammo ciṇṇo sukhāvaho;
ഇധ ധമ്മം ചരിത്വാന, രാജ സഗ്ഗം ഗമിസ്സസി.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
൪൨൦.
420.
‘‘ധമ്മം ചര മഹാരാജ, സഇന്ദാ ദേവാ സബ്രഹ്മകാ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, saindā devā sabrahmakā;
സുചിണ്ണേന ദിവം പത്താ, മാ ധമ്മം രാജ പാമദോ’’തി.
Suciṇṇena divaṃ pattā, mā dhammaṃ rāja pāmado’’ti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā / [൫൪൦] ൩. സുവണ്ണസാമജാതകവണ്ണനാ • [540] 3. Suvaṇṇasāmajātakavaṇṇanā