| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
चूळवग्गवण्णना
Cūḷavaggavaṇṇanā
१. कम्मक्खन्धको
1. Kammakkhandhako
तज्जनीयकम्मकथावण्णना
Tajjanīyakammakathāvaṇṇanā
१. चूळवग्गस्स पठमे कम्मक्खन्धके ताव ‘‘बलवाबलव’’न्ति इदं एकपदं। ‘‘बलवबलव’’न्ति वत्तब्बे आकारं कत्वा ‘‘बलवाबलव’’न्ति वुत्तं। तञ्च ‘‘दुक्खदुक्ख’’न्तिआदीसु विय अतिसयत्थे वत्ततीति आह ‘‘सुट्ठु बलवं पटिवदथा’’ति, अति विय बलवं कत्वा पटिवचनं देथाति अत्थो।
1. Cūḷavaggassa paṭhame kammakkhandhake tāva ‘‘balavābalava’’nti idaṃ ekapadaṃ. ‘‘Balavabalava’’nti vattabbe ākāraṃ katvā ‘‘balavābalava’’nti vuttaṃ. Tañca ‘‘dukkhadukkha’’ntiādīsu viya atisayatthe vattatīti āha ‘‘suṭṭhu balavaṃ paṭivadathā’’ti, ati viya balavaṃ katvā paṭivacanaṃ dethāti attho.
२. पाळियं आपत्ति आरोपेतब्बाति एत्थ किञ्चापि ‘‘मा खो तुम्हे आयस्मन्तो एसो अजेसी’’तिआदिके भण्डनादिजनके वचने पञ्ञत्ता काचि आपत्ति नाम नत्थि मुसापेसुञ्ञादीसु एतस्स अप्पविट्ठत्ता, तथापि भिक्खूहि विसुं, सङ्घमज्झे च ‘‘मा, आवुसो, भिक्खू अञ्ञमञ्ञं पयोजेत्वा भण्डनादिं अकासि, नेदं अप्पिच्छतादीनं अत्थाय वत्तती’’ति एवं अपञ्ञत्तेन वुच्चमानस्स भिक्खुनो अनादरियेन अनोरमनपच्चया वा अञ्ञवादविहेसादिकरणपच्चया वा या आपत्ति होति, सा आपत्ति आरोपेतब्बा दिट्ठिविपन्नस्स वियाति एवमत्थो दट्ठब्बो।
2. Pāḷiyaṃ āpatti āropetabbāti ettha kiñcāpi ‘‘mā kho tumhe āyasmanto eso ajesī’’tiādike bhaṇḍanādijanake vacane paññattā kāci āpatti nāma natthi musāpesuññādīsu etassa appaviṭṭhattā, tathāpi bhikkhūhi visuṃ, saṅghamajjhe ca ‘‘mā, āvuso, bhikkhū aññamaññaṃ payojetvā bhaṇḍanādiṃ akāsi, nedaṃ appicchatādīnaṃ atthāya vattatī’’ti evaṃ apaññattena vuccamānassa bhikkhuno anādariyena anoramanapaccayā vā aññavādavihesādikaraṇapaccayā vā yā āpatti hoti, sā āpatti āropetabbā diṭṭhivipannassa viyāti evamattho daṭṭhabbo.
यस्स पन इदं वचनं विनाव कायवाचाहि आपन्ना लहुकापत्ति अत्थि, तस्सपि आरोपेतब्बाव। यं पन कम्मवाचाय ‘‘अत्तना भण्डनकारका’’ति अत्तना-सद्दग्गहणं, ‘‘येपि चञ्ञे भिक्खू भण्डनकारका…पे॰… ते उपसङ्कमित्वा’’तिआदिवचनञ्च, तं वत्थुवसेन गहितं। यो पन सयमेव भण्डनकारको होति, अञ्ञे पन भण्डनकारके उपसङ्कमित्वा ‘‘मा खो तुम्हे’’तिआदिवचनं न वदति, तस्सापेतं कम्मं कातब्बमेव। करोन्तेहि च ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो, अयं इत्थन्नामो भिक्खु भण्डनकारको…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारको। यदि सङ्घस्स पत्तकल्ल’’न्तिआदिनाव कम्मवाचा कातब्बा। यो च अञ्ञेपि भिक्खू कलहाय समादपेति, तस्सापि एवमेव कम्मवाचं कातुं वट्टति अञ्ञेसं समादापनस्सपि भण्डनकारकत्ते एव पविसनतो। अञ्ञेसं समादापनाकारम्पि वत्वाव, कम्मवाचं कातुकामेनपि च तेहि वुत्तवचनत्थमेव गहेत्वा तदनुगुणं योजेत्वाव कातब्बं, न इधागतवसेनेव सब्बेसम्पि इधागतवसेनेव वचनासम्भवा। भूतेन वत्थुना कतमेव हि अविपन्नं होति, नाञ्ञन्ति गहेतब्बं। एस नयो नियस्सकम्मादीसुपि।
Yassa pana idaṃ vacanaṃ vināva kāyavācāhi āpannā lahukāpatti atthi, tassapi āropetabbāva. Yaṃ pana kammavācāya ‘‘attanā bhaṇḍanakārakā’’ti attanā-saddaggahaṇaṃ, ‘‘yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā…pe… te upasaṅkamitvā’’tiādivacanañca, taṃ vatthuvasena gahitaṃ. Yo pana sayameva bhaṇḍanakārako hoti, aññe pana bhaṇḍanakārake upasaṅkamitvā ‘‘mā kho tumhe’’tiādivacanaṃ na vadati, tassāpetaṃ kammaṃ kātabbameva. Karontehi ca ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu bhaṇḍanakārako…pe… saṅghe adhikaraṇakārako. Yadi saṅghassa pattakalla’’ntiādināva kammavācā kātabbā. Yo ca aññepi bhikkhū kalahāya samādapeti, tassāpi evameva kammavācaṃ kātuṃ vaṭṭati aññesaṃ samādāpanassapi bhaṇḍanakārakatte eva pavisanato. Aññesaṃ samādāpanākārampi vatvāva, kammavācaṃ kātukāmenapi ca tehi vuttavacanatthameva gahetvā tadanuguṇaṃ yojetvāva kātabbaṃ, na idhāgatavaseneva sabbesampi idhāgatavaseneva vacanāsambhavā. Bhūtena vatthunā katameva hi avipannaṃ hoti, nāññanti gahetabbaṃ. Esa nayo niyassakammādīsupi.
तज्जनीयकम्मकथावण्णना निट्ठिता।
Tajjanīyakammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi / १. तज्जनीयकम्मं • 1. Tajjanīyakammaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / तज्जनीयकम्मकथा • Tajjanīyakammakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / तज्जनीयकम्मकथावण्णना • Tajjanīyakammakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १. तज्जनीयकम्मकथा • 1. Tajjanīyakammakathā
