Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ਚੂਲ਼વਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
Cūḷavaggavaṇṇanā
੧. ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕੋ
1. Kammakkhandhako
ਤਜ੍ਜਨੀਯਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Tajjanīyakammakathāvaṇṇanā
੧. ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਤਾવ ‘‘ਬਲવਾਬਲવ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਏਕਪਦਂ। ‘‘ਬਲવਬਲવ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਆਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਬਲવਾਬਲવ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਞ੍ਚ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ ਅਤਿਸਯਤ੍ਥੇ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਬਲવਂ ਪਟਿવਦਥਾ’’ਤਿ, ਅਤਿ વਿਯ ਬਲવਂ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿવਚਨਂ ਦੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
1. Cūḷavaggassa paṭhame kammakkhandhake tāva ‘‘balavābalava’’nti idaṃ ekapadaṃ. ‘‘Balavabalava’’nti vattabbe ākāraṃ katvā ‘‘balavābalava’’nti vuttaṃ. Tañca ‘‘dukkhadukkha’’ntiādīsu viya atisayatthe vattatīti āha ‘‘suṭṭhu balavaṃ paṭivadathā’’ti, ati viya balavaṃ katvā paṭivacanaṃ dethāti attho.
੨. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਮਾ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਏਸੋ ਅਜੇਸੀ’’ਤਿਆਦਿਕੇ ਭਣ੍ਡਨਾਦਿਜਨਕੇ વਚਨੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਕਾਚਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਮੁਸਾਪੇਸੁਞ੍ਞਾਦੀਸੁ ਏਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪવਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વਿਸੁਂ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਚ ‘‘ਮਾ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਯੋਜੇਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਨਾਦਿਂ ਅਕਾਸਿ, ਨੇਦਂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ વਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨਾਦਰਿਯੇਨ ਅਨੋਰਮਨਪਚ੍ਚਯਾ વਾ ਅਞ੍ਞવਾਦવਿਹੇਸਾਦਿਕਰਣਪਚ੍ਚਯਾ વਾ ਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਯਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
2. Pāḷiyaṃ āpatti āropetabbāti ettha kiñcāpi ‘‘mā kho tumhe āyasmanto eso ajesī’’tiādike bhaṇḍanādijanake vacane paññattā kāci āpatti nāma natthi musāpesuññādīsu etassa appaviṭṭhattā, tathāpi bhikkhūhi visuṃ, saṅghamajjhe ca ‘‘mā, āvuso, bhikkhū aññamaññaṃ payojetvā bhaṇḍanādiṃ akāsi, nedaṃ appicchatādīnaṃ atthāya vattatī’’ti evaṃ apaññattena vuccamānassa bhikkhuno anādariyena anoramanapaccayā vā aññavādavihesādikaraṇapaccayā vā yā āpatti hoti, sā āpatti āropetabbā diṭṭhivipannassa viyāti evamattho daṭṭhabbo.
ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਇਦਂ વਚਨਂ વਿਨਾવ ਕਾਯવਾਚਾਹਿ ਆਪਨ੍ਨਾ ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬਾવ। ਯਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ-ਸਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਂ, ‘‘ਯੇਪਿ ਚਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਾ…ਪੇ॰… ਤੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਞ੍ਚ, ਤਂ વਤ੍ਥੁવਸੇਨ ਗਹਿਤਂ। ਯੋ ਪਨ ਸਯਮੇવ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਂ ਨ વਦਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪੇਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਮੇવ। ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੋ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇ ਅਧਿਕਰਣਕਾਰਕੋ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾવ ਕਮ੍ਮવਾਚਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਚ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਲਹਾਯ ਸਮਾਦਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏવਮੇવ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਮਾਦਾਪਨਸ੍ਸਪਿ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਤ੍ਤੇ ਏવ ਪવਿਸਨਤੋ। ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਮਾਦਾਪਨਾਕਾਰਮ੍ਪਿ વਤ੍વਾવ, ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਕਾਤੁਕਾਮੇਨਪਿ ਚ ਤੇਹਿ વੁਤ੍ਤવਚਨਤ੍ਥਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਦਨੁਗੁਣਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਇਧਾਗਤવਸੇਨੇવ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਇਧਾਗਤવਸੇਨੇવ વਚਨਾਸਮ੍ਭવਾ। ਭੂਤੇਨ વਤ੍ਥੁਨਾ ਕਤਮੇવ ਹਿ ਅવਿਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਨਿਯਸ੍ਸਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁਪਿ।
Yassa pana idaṃ vacanaṃ vināva kāyavācāhi āpannā lahukāpatti atthi, tassapi āropetabbāva. Yaṃ pana kammavācāya ‘‘attanā bhaṇḍanakārakā’’ti attanā-saddaggahaṇaṃ, ‘‘yepi caññe bhikkhū bhaṇḍanakārakā…pe… te upasaṅkamitvā’’tiādivacanañca, taṃ vatthuvasena gahitaṃ. Yo pana sayameva bhaṇḍanakārako hoti, aññe pana bhaṇḍanakārake upasaṅkamitvā ‘‘mā kho tumhe’’tiādivacanaṃ na vadati, tassāpetaṃ kammaṃ kātabbameva. Karontehi ca ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu bhaṇḍanakārako…pe… saṅghe adhikaraṇakārako. Yadi saṅghassa pattakalla’’ntiādināva kammavācā kātabbā. Yo ca aññepi bhikkhū kalahāya samādapeti, tassāpi evameva kammavācaṃ kātuṃ vaṭṭati aññesaṃ samādāpanassapi bhaṇḍanakārakatte eva pavisanato. Aññesaṃ samādāpanākārampi vatvāva, kammavācaṃ kātukāmenapi ca tehi vuttavacanatthameva gahetvā tadanuguṇaṃ yojetvāva kātabbaṃ, na idhāgatavaseneva sabbesampi idhāgatavaseneva vacanāsambhavā. Bhūtena vatthunā katameva hi avipannaṃ hoti, nāññanti gahetabbaṃ. Esa nayo niyassakammādīsupi.
ਤਜ੍ਜਨੀਯਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tajjanīyakammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi / ੧. ਤਜ੍ਜਨੀਯਕਮ੍ਮਂ • 1. Tajjanīyakammaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ਤਜ੍ਜਨੀਯਕਮ੍ਮਕਥਾ • Tajjanīyakammakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਤਜ੍ਜਨੀਯਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Tajjanīyakammakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧. ਤਜ੍ਜਨੀਯਕਮ੍ਮਕਥਾ • 1. Tajjanīyakammakathā