| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
2. තාලපුටසුත්‌තං
2. Tālapuṭasuttaṃ
354. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්‌දකනිවාපෙ. අථ ඛො තාලපුටො 1 නටගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො තාලපුටො නටගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං නටානං භාසමානානං – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති? ‘‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං. මා මං එතං පුච්‌ඡී’’ති. දුතියම්‌පි ඛො තාලපුටො නටගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං නටානං භාසමානානං – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති? ‘‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං. මා මං එතං පුච්‌ඡී’’ති. තතියම්‌පි ඛො තාලපුටො නටගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං නටානං භාසමානානං – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති?
354. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho tālapuṭo 2 naṭagāmaṇi yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho tālapuṭo naṭagāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti. Idha bhagavā kimāhā’’ti? ‘‘Alaṃ, gāmaṇi, tiṭṭhatetaṃ. Mā maṃ etaṃ pucchī’’ti. Dutiyampi kho tālapuṭo naṭagāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti. Idha bhagavā kimāhā’’ti? ‘‘Alaṃ, gāmaṇi, tiṭṭhatetaṃ. Mā maṃ etaṃ pucchī’’ti. Tatiyampi kho tālapuṭo naṭagāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti. Idha bhagavā kimāhā’’ti?
‘‘අද්‌ධා ඛො ත්‍යාහං, ගාමණි, න ලභාමි 3 – ‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං, මා මං එතං පුච්‌ඡී’ති. අපි ච ත්‍යාහං බ්‍යාකරිස්‌සාමි. පුබ්‌බෙ ඛො, ගාමණි, සත්‌තා අවීතරාගා රාගබන්‌ධනබද්‌ධා. තෙසං නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ යෙ ධම්‌මා රජනීයා තෙ උපසංහරති භිය්‍යොසොමත්‌තාය. පුබ්‌බෙ ඛො, ගාමණි, සත්‌තා අවීතදොසා දොසබන්‌ධනබද්‌ධා. තෙසං නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ යෙ ධම්‌මා දොසනීයා තෙ උපසංහරති භිය්‍යොසොමත්‌තාය. පුබ්‌බෙ ඛො, ගාමණි , සත්‌තා අවීතමොහා මොහබන්‌ධනබද්‌ධා. තෙසං නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ යෙ ධම්‌මා මොහනීයා තෙ උපසංහරති භිය්‍යොසොමත්‌තාය. සො අත්‌තනා මත්‌තො පමත්‌තො පරෙ මදෙත්‌වා පමාදෙත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසො නාම නිරයො තත්‌ථ උපපජ්‌ජති. සචෙ ඛො පනස්‌ස එවංදිට්‌ඨි හොති – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති, සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි. මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකස්‌ස ඛො පනාහං, ගාමණි, පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස ද්‌වින්‌නං ගතීනං අඤ්‌ඤතරං ගතිං වදාමි – නිරයං වා තිරච්‌ඡානයොනිං වා’’ති.
‘‘Addhā kho tyāhaṃ, gāmaṇi, na labhāmi 4 – ‘alaṃ, gāmaṇi, tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchī’ti. Api ca tyāhaṃ byākarissāmi. Pubbe kho, gāmaṇi, sattā avītarāgā rāgabandhanabaddhā. Tesaṃ naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe ye dhammā rajanīyā te upasaṃharati bhiyyosomattāya. Pubbe kho, gāmaṇi, sattā avītadosā dosabandhanabaddhā. Tesaṃ naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe ye dhammā dosanīyā te upasaṃharati bhiyyosomattāya. Pubbe kho, gāmaṇi , sattā avītamohā mohabandhanabaddhā. Tesaṃ naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe ye dhammā mohanīyā te upasaṃharati bhiyyosomattāya. So attanā matto pamatto pare madetvā pamādetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāso nāma nirayo tattha upapajjati. Sace kho panassa evaṃdiṭṭhi hoti – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti, sāssa hoti micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhikassa kho panāhaṃ, gāmaṇi, purisapuggalassa dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ vadāmi – nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā’’ti.
එවං වුත්‌තෙ, තාලපුටො නටගාමණි, පරොදි, අස්‌සූනි පවත්‌තෙසි. ‘‘එතං ඛො ත්‍යාහං, ගාමණි, නාලත්‌ථං – ‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං; මා මං එතං පුච්‌ඡී’’’ති. ‘‘නාහං, භන්‌තෙ, එතං රොදාමි යං මං භගවා එවමාහ; අපි චාහං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකෙහි ආචරියපාචරියෙහි නටෙහි දීඝරත්‌තං නිකතො වඤ්‌චිතො පලුද්‌ධො – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’’’ති. ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ, අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ! සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය – චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තීති; එවමෙවං භගවතා අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො. එසාහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං සරණං ගච්‌ඡාමි ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. ලභෙය්‍යාහං, භන්‌තෙ, භගවතො සන්‌තිකෙ පබ්‌බජ්‌ජං, ලභෙය්‍යං උපසම්‌පද’’න්‌ති. අලත්‌ථ ඛො තාලපුටො නටගාමණි භගවතො සන්‌තිකෙ පබ්‌බජ්‌ජං, අලත්‌ථ උපසම්‌පදං. අචිරූපසම්‌පන්‌නො ච පනායස්‌මා තාලපුටො…පෙ.… අරහතං අහොසීති. දුතියං.
Evaṃ vutte, tālapuṭo naṭagāmaṇi, parodi, assūni pavattesi. ‘‘Etaṃ kho tyāhaṃ, gāmaṇi, nālatthaṃ – ‘alaṃ, gāmaṇi, tiṭṭhatetaṃ; mā maṃ etaṃ pucchī’’’ti. ‘‘Nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmi yaṃ maṃ bhagavā evamāha; api cāhaṃ, bhante, pubbakehi ācariyapācariyehi naṭehi dīgharattaṃ nikato vañcito paluddho – ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’’’ti. ‘‘Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. Alattha kho tālapuṭo naṭagāmaṇi bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirūpasampanno ca panāyasmā tālapuṭo…pe… arahataṃ ahosīti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 2. තාලපුටසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 2. තාලපුටසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
