| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
२. तालपुटसुत्तवण्णना
2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
३५४. दुतिये तालपुटोति एवंनामको। तस्स किर बन्धना पमुत्ततालपक्कवण्णो विय मुखवण्णो विप्पसन्नो अहोसि, तेनस्स तालपुटोति नामं अकंसु। स्वायं अभिनीहारसम्पन्नो पच्छिमभविकपुग्गलो। यस्मा पन पटिसन्धि नाम अनियता आकासे खित्तदण्डसदिसा, तस्मा एस नटकुले निब्बत्ति। वुड्ढिप्पत्तो पन नटसिप्पे अग्गो हुत्वा सकलजम्बुदीपे पाकटो जातो। तस्स पञ्च सकटसतानि पञ्च मातुगामसतानि परिवारो, भरियायपिस्स तावतकावाति मातुगामसहस्सेन चेव सकटसहस्सेन च सद्धिं यं यं नगरं वा निगमं वा पविसति, तत्थस्स पुरेतरमेव सतसहस्सं देन्ति। समज्जवेसं गण्हित्वा पन मातुगामसहस्सेन सद्धिं कीळं करोन्तस्स यं हत्थूपगपादूपगादिआभरणजातं खिपन्ति, तस्स परियन्तो नत्थि। सो तंदिवसं मातुगामसहस्सपरिवारितो राजगहे कीळं कत्वा परिपक्कञाणत्ता सपरिवारोव येन भगवा तेनुपसङ्कमि।
354. Dutiye tālapuṭoti evaṃnāmako. Tassa kira bandhanā pamuttatālapakkavaṇṇo viya mukhavaṇṇo vippasanno ahosi, tenassa tālapuṭoti nāmaṃ akaṃsu. Svāyaṃ abhinīhārasampanno pacchimabhavikapuggalo. Yasmā pana paṭisandhi nāma aniyatā ākāse khittadaṇḍasadisā, tasmā esa naṭakule nibbatti. Vuḍḍhippatto pana naṭasippe aggo hutvā sakalajambudīpe pākaṭo jāto. Tassa pañca sakaṭasatāni pañca mātugāmasatāni parivāro, bhariyāyapissa tāvatakāvāti mātugāmasahassena ceva sakaṭasahassena ca saddhiṃ yaṃ yaṃ nagaraṃ vā nigamaṃ vā pavisati, tatthassa puretarameva satasahassaṃ denti. Samajjavesaṃ gaṇhitvā pana mātugāmasahassena saddhiṃ kīḷaṃ karontassa yaṃ hatthūpagapādūpagādiābharaṇajātaṃ khipanti, tassa pariyanto natthi. So taṃdivasaṃ mātugāmasahassaparivārito rājagahe kīḷaṃ katvā paripakkañāṇattā saparivārova yena bhagavā tenupasaṅkami.
सच्चालिकेनाति सच्चेन च अलिकेन च। तिट्ठतेतन्ति तिट्ठतु एतं। रजनीयाति रागप्पच्चया मुखतो पञ्चवण्णसुत्तनीहरणवातवुट्ठिदस्सनादयो अञ्ञे च कामस्सादसंयुत्ताकारदस्सनका अभिनया। भिय्योसोमत्तायाति अधिकप्पमाणत्ताय। दोसनीयाति दोसप्पच्चया हत्थपादच्छेदादिदस्सनाकारा। मोहनीयाति मोहप्पच्चया उदकं गहेत्वा तेलकरणं, तेलं गहेत्वा उदककरणन्ति एवमादयो मायापभेदा।
Saccālikenāti saccena ca alikena ca. Tiṭṭhatetanti tiṭṭhatu etaṃ. Rajanīyāti rāgappaccayā mukhato pañcavaṇṇasuttanīharaṇavātavuṭṭhidassanādayo aññe ca kāmassādasaṃyuttākāradassanakā abhinayā. Bhiyyosomattāyāti adhikappamāṇattāya. Dosanīyāti dosappaccayā hatthapādacchedādidassanākārā. Mohanīyāti mohappaccayā udakaṃ gahetvā telakaraṇaṃ, telaṃ gahetvā udakakaraṇanti evamādayo māyāpabhedā.
पहासो नाम निरयोति विसुं पहासनामको निरयो नाम नत्थि, अवीचिस्सेव पन एकस्मिं कोट्ठासे नच्चन्ता विय गायन्ता विय च नटवेसं गहेत्वाव पच्चन्ति, तं सन्धायेतं वुत्तं। नाहं, भन्ते, एतं रोदामीति अहं, भन्ते, एतं भगवतो ब्याकरणं न रोदामीति एवं सकम्मकवसेनेत्थ अत्थो वेदितब्बो, न अस्सुविमोचनमत्तेन। ‘‘मतं वा अम्मरोदन्ती’’तिआदयो चेत्थ अञ्ञेपि वोहारा वेदितब्बा।
Pahāsonāma nirayoti visuṃ pahāsanāmako nirayo nāma natthi, avīcisseva pana ekasmiṃ koṭṭhāse naccantā viya gāyantā viya ca naṭavesaṃ gahetvāva paccanti, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmīti ahaṃ, bhante, etaṃ bhagavato byākaraṇaṃ na rodāmīti evaṃ sakammakavasenettha attho veditabbo, na assuvimocanamattena. ‘‘Mataṃ vā ammarodantī’’tiādayo cettha aññepi vohārā veditabbā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / २. तालपुटसुत्तं • 2. Tālapuṭasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / २. तालपुटसुत्तवण्णना • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
