Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
౨. తాలపుటసుత్తవణ్ణనా
2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
౩౫౪. వాలోతి వుచ్చతి తాలో, తస్స తాలపుటం నామ. యథా ఆమలకీఫలసమానకం, సో పన తాలసదిసముఖవణ్ణత్తా తాలపుటోతి ఏవంనామకో. తేనాహ ‘‘తస్స కిరా’’తిఆది. అభినీహారసమ్పన్నో అనేకేసు కప్పేసు సమ్భతసావకబోధిసమ్భారో. తథా హేస అసీతియా మహాసావకేసు అబ్భన్తరో జాతో. సహస్సం దేన్తి నచ్చం పస్సితుకామా. సమజ్జవేసన్తి నేపచ్చవేసం. కీళం కత్వాతి నచ్చకీళితం కీళిత్వా, నచ్చిత్వాతి అత్థో.
354. Vāloti vuccati tālo, tassa tālapuṭaṃ nāma. Yathā āmalakīphalasamānakaṃ, so pana tālasadisamukhavaṇṇattā tālapuṭoti evaṃnāmako. Tenāha ‘‘tassa kirā’’tiādi. Abhinīhārasampanno anekesu kappesu sambhatasāvakabodhisambhāro. Tathā hesa asītiyā mahāsāvakesu abbhantaro jāto. Sahassaṃ denti naccaṃ passitukāmā. Samajjavesanti nepaccavesaṃ. Kīḷaṃ katvāti naccakīḷitaṃ kīḷitvā, naccitvāti attho.
పుబ్బే తథాపవత్తవుత్తన్తదస్సనే సచ్చేన, తబ్బిపరియాయే అలికేన. రాగపచ్చయాతి రాగుప్పత్తియా కారణభూతా. ముఖతో…పే॰… దస్సనాదయోతి ఆది-సద్దేన ముఖతో అగ్గిజాలనిక్ఖమదస్సనాదికే సఙ్గణ్హాతి. అఞ్ఞే చ…పే॰… అభినయాతి కామస్సాదసంయుత్తానం సిఙ్గారహస్సఅబ్భుతరసానఞ్చేవ ‘‘అఞ్ఞే చా’’తి వుత్తసన్తబీభచ్ఛరసానఞ్చ దస్సనకా అభినయా. దోసపచ్చయాతి దోసుప్పత్తియా కారణభూతా. హత్థపాదచ్ఛేదాదీతి ఆది-సద్దేన సఙ్గహితానం రుద్దవీరభయానకరసానం దస్సనకా అభినయా. మోహపచ్చయాతి మోహుప్పత్తియా కారణభూతా. ఏవమాదయోతి ఆది-సద్దేన సఙ్గహితానం కరుణాసన్తభయానకరసానం దస్సనకా అభినయా. తే హి రసే సన్ధాయ పాళియం ‘‘యే ధమ్మా రజనీయా, యే ధమ్మా దోసనీయా, యే ధమ్మా మోహనీయా’’తి చ వుత్తం.
Pubbe tathāpavattavuttantadassane saccena, tabbipariyāye alikena. Rāgapaccayāti rāguppattiyā kāraṇabhūtā. Mukhato…pe… dassanādayoti ādi-saddena mukhato aggijālanikkhamadassanādike saṅgaṇhāti. Aññe ca…pe… abhinayāti kāmassādasaṃyuttānaṃ siṅgārahassaabbhutarasānañceva ‘‘aññe cā’’ti vuttasantabībhaccharasānañca dassanakā abhinayā. Dosapaccayāti dosuppattiyā kāraṇabhūtā. Hatthapādacchedādīti ādi-saddena saṅgahitānaṃ ruddavīrabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Mohapaccayāti mohuppattiyā kāraṇabhūtā. Evamādayoti ādi-saddena saṅgahitānaṃ karuṇāsantabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Te hi rase sandhāya pāḷiyaṃ ‘‘ye dhammā rajanīyā, ye dhammā dosanīyā, ye dhammā mohanīyā’’ti ca vuttaṃ.
నటవేసం గహేత్వావ పచ్చన్తి కమ్మసరిక్ఖవిపాకవసేన. తం సన్ధాయాతి తం యథావుత్తం నిరయే పచ్చనం సన్ధాయ. ఏతం ‘‘పహాసో నామ నిరయో, తత్థ ఉపపజ్జతీ’’తి వుత్తం. యథా లోకే అత్థవిసేసవసేన సకమ్మకానిపి పదాని అకమ్మకాని భవన్తి ‘‘విముచ్చతి పురిసో’’తి, ఏవం ఇధ అత్థవిసేసవసేన అకమ్మకం సకమ్మకం కత్వా వుత్తం – ‘‘నాహం, భన్తే, ఏతం రోదామీ’’తి. కో పన సో అత్థవిసేసో? అసహనం అక్ఖమనం, తస్మా న రోదామి న సహామి, న అక్ఖమామీతి అత్థో. రోదనకారణఞ్హి అసహన్తో తేన అభిభూతో రోదతి. తమేవస్స సకమ్మకభావస్స కారణభూతం అత్థవిసేసం ‘‘న అస్సువిమోచనమత్తేనా’’తి వుత్తం. మతం వా, అమ్మ, రోదన్తీతి ఏత్థాపి మతం రోదన్తి, తస్స మరణం న సహన్తి, నక్ఖమన్తీతి పాకటోయమత్థోతి.
Naṭavesaṃgahetvāva paccanti kammasarikkhavipākavasena. Taṃ sandhāyāti taṃ yathāvuttaṃ niraye paccanaṃ sandhāya. Etaṃ ‘‘pahāso nāma nirayo, tattha upapajjatī’’ti vuttaṃ. Yathā loke atthavisesavasena sakammakānipi padāni akammakāni bhavanti ‘‘vimuccati puriso’’ti, evaṃ idha atthavisesavasena akammakaṃ sakammakaṃ katvā vuttaṃ – ‘‘nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmī’’ti. Ko pana so atthaviseso? Asahanaṃ akkhamanaṃ, tasmā na rodāmi na sahāmi, na akkhamāmīti attho. Rodanakāraṇañhi asahanto tena abhibhūto rodati. Tamevassa sakammakabhāvassa kāraṇabhūtaṃ atthavisesaṃ ‘‘na assuvimocanamattenā’’ti vuttaṃ. Mataṃ vā, amma, rodantīti etthāpi mataṃ rodanti, tassa maraṇaṃ na sahanti, nakkhamantīti pākaṭoyamatthoti.
తాలపుటసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Tālapuṭasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౨. తాలపుటసుత్తం • 2. Tālapuṭasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౨. తాలపుటసుత్తవణ్ణనా • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā