| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๒. ตาลปุฎสุตฺตวณฺณนา
2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
๓๕๔. ทุติเย ตาลปุโฎติ เอวํนามโกฯ ตสฺส กิร พนฺธนา ปมุตฺตตาลปกฺกวโณฺณ วิย มุขวโณฺณ วิปฺปสโนฺน อโหสิ, เตนสฺส ตาลปุโฎติ นามํ อกํสุฯ สฺวายํ อภินีหารสมฺปโนฺน ปจฺฉิมภวิกปุคฺคโลฯ ยสฺมา ปน ปฎิสนฺธิ นาม อนิยตา อากาเส ขิตฺตทณฺฑสทิสา, ตสฺมา เอส นฎกุเล นิพฺพตฺติฯ วุฑฺฒิปฺปโตฺต ปน นฎสิเปฺป อโคฺค หุตฺวา สกลชมฺพุทีเป ปากโฎ ชาโตฯ ตสฺส ปญฺจ สกฎสตานิ ปญฺจ มาตุคามสตานิ ปริวาโร, ภริยายปิสฺส ตาวตกาวาติ มาตุคามสหเสฺสน เจว สกฎสหเสฺสน จ สทฺธิํ ยํ ยํ นครํ วา นิคมํ วา ปวิสติ, ตตฺถสฺส ปุเรตรเมว สตสหสฺสํ เทนฺติฯ สมชฺชเวสํ คณฺหิตฺวา ปน มาตุคามสหเสฺสน สทฺธิํ กีฬํ กโรนฺตสฺส ยํ หตฺถูปคปาทูปคาทิอาภรณชาตํ ขิปนฺติ, ตสฺส ปริยโนฺต นตฺถิฯ โส ตํทิวสํ มาตุคามสหสฺสปริวาริโต ราชคเห กีฬํ กตฺวา ปริปกฺกญาณตฺตา สปริวาโรว เยน ภควา เตนุปสงฺกมิฯ
354. Dutiye tālapuṭoti evaṃnāmako. Tassa kira bandhanā pamuttatālapakkavaṇṇo viya mukhavaṇṇo vippasanno ahosi, tenassa tālapuṭoti nāmaṃ akaṃsu. Svāyaṃ abhinīhārasampanno pacchimabhavikapuggalo. Yasmā pana paṭisandhi nāma aniyatā ākāse khittadaṇḍasadisā, tasmā esa naṭakule nibbatti. Vuḍḍhippatto pana naṭasippe aggo hutvā sakalajambudīpe pākaṭo jāto. Tassa pañca sakaṭasatāni pañca mātugāmasatāni parivāro, bhariyāyapissa tāvatakāvāti mātugāmasahassena ceva sakaṭasahassena ca saddhiṃ yaṃ yaṃ nagaraṃ vā nigamaṃ vā pavisati, tatthassa puretarameva satasahassaṃ denti. Samajjavesaṃ gaṇhitvā pana mātugāmasahassena saddhiṃ kīḷaṃ karontassa yaṃ hatthūpagapādūpagādiābharaṇajātaṃ khipanti, tassa pariyanto natthi. So taṃdivasaṃ mātugāmasahassaparivārito rājagahe kīḷaṃ katvā paripakkañāṇattā saparivārova yena bhagavā tenupasaṅkami.
สจฺจาลิเกนาติ สเจฺจน จ อลิเกน จฯ ติฎฺฐเตตนฺติ ติฎฺฐตุ เอตํฯ รชนียาติ ราคปฺปจฺจยา มุขโต ปญฺจวณฺณสุตฺตนีหรณวาตวุฎฺฐิทสฺสนาทโย อเญฺญ จ กามสฺสาทสํยุตฺตาการทสฺสนกา อภินยาฯ ภิโยฺยโสมตฺตายาติ อธิกปฺปมาณตฺตายฯ โทสนียาติ โทสปฺปจฺจยา หตฺถปาทเจฺฉทาทิทสฺสนาการาฯ โมหนียาติ โมหปฺปจฺจยา อุทกํ คเหตฺวา เตลกรณํ, เตลํ คเหตฺวา อุทกกรณนฺติ เอวมาทโย มายาปเภทาฯ
Saccālikenāti saccena ca alikena ca. Tiṭṭhatetanti tiṭṭhatu etaṃ. Rajanīyāti rāgappaccayā mukhato pañcavaṇṇasuttanīharaṇavātavuṭṭhidassanādayo aññe ca kāmassādasaṃyuttākāradassanakā abhinayā. Bhiyyosomattāyāti adhikappamāṇattāya. Dosanīyāti dosappaccayā hatthapādacchedādidassanākārā. Mohanīyāti mohappaccayā udakaṃ gahetvā telakaraṇaṃ, telaṃ gahetvā udakakaraṇanti evamādayo māyāpabhedā.
ปหาโส นาม นิรโยติ วิสุํ ปหาสนามโก นิรโย นาม นตฺถิ, อวีจิเสฺสว ปน เอกสฺมิํ โกฎฺฐาเส นจฺจนฺตา วิย คายนฺตา วิย จ นฎเวสํ คเหตฺวาว ปจฺจนฺติ, ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ นาหํ, ภเนฺต, เอตํ โรทามีติ อหํ, ภเนฺต, เอตํ ภควโต พฺยากรณํ น โรทามีติ เอวํ สกมฺมกวเสเนตฺถ อโตฺถ เวทิตโพฺพ, น อสฺสุวิโมจนมเตฺตนฯ ‘‘มตํ วา อมฺมโรทนฺตี’’ติอาทโย เจตฺถ อเญฺญปิ โวหารา เวทิตพฺพาฯ
Pahāsonāma nirayoti visuṃ pahāsanāmako nirayo nāma natthi, avīcisseva pana ekasmiṃ koṭṭhāse naccantā viya gāyantā viya ca naṭavesaṃ gahetvāva paccanti, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmīti ahaṃ, bhante, etaṃ bhagavato byākaraṇaṃ na rodāmīti evaṃ sakammakavasenettha attho veditabbo, na assuvimocanamattena. ‘‘Mataṃ vā ammarodantī’’tiādayo cettha aññepi vohārā veditabbā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๒. ตาลปุฎสุตฺตํ • 2. Tālapuṭasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๒. ตาลปุฎสุตฺตวณฺณนา • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
