| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
២. តាលបុដសុត្តវណ្ណនា
2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
៣៥៤. វាលោតិ វុច្ចតិ តាលោ, តស្ស តាលបុដំ នាម។ យថា អាមលកីផលសមានកំ, សោ បន តាលសទិសមុខវណ្ណត្តា តាលបុដោតិ ឯវំនាមកោ។ តេនាហ ‘‘តស្ស កិរា’’តិអាទិ។ អភិនីហារសម្បន្នោ អនេកេសុ កប្បេសុ សម្ភតសាវកពោធិសម្ភារោ។ តថា ហេស អសីតិយា មហាសាវកេសុ អព្ភន្តរោ ជាតោ។ សហស្សំ ទេន្តិ នច្ចំ បស្សិតុកាមា។ សមជ្ជវេសន្តិ នេបច្ចវេសំ។ កីឡំ កត្វាតិ នច្ចកីឡិតំ កីឡិត្វា, នច្ចិត្វាតិ អត្ថោ។
354. Vāloti vuccati tālo, tassa tālapuṭaṃ nāma. Yathā āmalakīphalasamānakaṃ, so pana tālasadisamukhavaṇṇattā tālapuṭoti evaṃnāmako. Tenāha ‘‘tassa kirā’’tiādi. Abhinīhārasampanno anekesu kappesu sambhatasāvakabodhisambhāro. Tathā hesa asītiyā mahāsāvakesu abbhantaro jāto. Sahassaṃ denti naccaṃ passitukāmā. Samajjavesanti nepaccavesaṃ. Kīḷaṃ katvāti naccakīḷitaṃ kīḷitvā, naccitvāti attho.
បុព្ពេ តថាបវត្តវុត្តន្តទស្សនេ សច្ចេន, តព្ពិបរិយាយេ អលិកេន។ រាគបច្ចយាតិ រាគុប្បត្តិយា ការណភូតា។ មុខតោ…បេ.… ទស្សនាទយោតិ អាទិ-សទ្ទេន មុខតោ អគ្គិជាលនិក្ខមទស្សនាទិកេ សង្គណ្ហាតិ។ អញ្ញេ ច…បេ.… អភិនយាតិ កាមស្សាទសំយុត្តានំ សិង្គារហស្សអព្ភុតរសានញ្ចេវ ‘‘អញ្ញេ ចា’’តិ វុត្តសន្តពីភច្ឆរសានញ្ច ទស្សនកា អភិនយា។ ទោសបច្ចយាតិ ទោសុប្បត្តិយា ការណភូតា។ ហត្ថបាទច្ឆេទាទីតិ អាទិ-សទ្ទេន សង្គហិតានំ រុទ្ទវីរភយានករសានំ ទស្សនកា អភិនយា។ មោហបច្ចយាតិ មោហុប្បត្តិយា ការណភូតា។ ឯវមាទយោតិ អាទិ-សទ្ទេន សង្គហិតានំ ករុណាសន្តភយានករសានំ ទស្សនកា អភិនយា។ តេ ហិ រសេ សន្ធាយ បាឡិយំ ‘‘យេ ធម្មា រជនីយា, យេ ធម្មា ទោសនីយា, យេ ធម្មា មោហនីយា’’តិ ច វុត្តំ។
Pubbe tathāpavattavuttantadassane saccena, tabbipariyāye alikena. Rāgapaccayāti rāguppattiyā kāraṇabhūtā. Mukhato…pe… dassanādayoti ādi-saddena mukhato aggijālanikkhamadassanādike saṅgaṇhāti. Aññe ca…pe… abhinayāti kāmassādasaṃyuttānaṃ siṅgārahassaabbhutarasānañceva ‘‘aññe cā’’ti vuttasantabībhaccharasānañca dassanakā abhinayā. Dosapaccayāti dosuppattiyā kāraṇabhūtā. Hatthapādacchedādīti ādi-saddena saṅgahitānaṃ ruddavīrabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Mohapaccayāti mohuppattiyā kāraṇabhūtā. Evamādayoti ādi-saddena saṅgahitānaṃ karuṇāsantabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Te hi rase sandhāya pāḷiyaṃ ‘‘ye dhammā rajanīyā, ye dhammā dosanīyā, ye dhammā mohanīyā’’ti ca vuttaṃ.
នដវេសំ គហេត្វាវ បច្ចន្តិ កម្មសរិក្ខវិបាកវសេន។ តំ សន្ធាយាតិ តំ យថាវុត្តំ និរយេ បច្ចនំ សន្ធាយ។ ឯតំ ‘‘បហាសោ នាម និរយោ, តត្ថ ឧបបជ្ជតី’’តិ វុត្តំ។ យថា លោកេ អត្ថវិសេសវសេន សកម្មកានិបិ បទានិ អកម្មកានិ ភវន្តិ ‘‘វិមុច្ចតិ បុរិសោ’’តិ, ឯវំ ឥធ អត្ថវិសេសវសេន អកម្មកំ សកម្មកំ កត្វា វុត្តំ – ‘‘នាហំ, ភន្តេ, ឯតំ រោទាមី’’តិ។ កោ បន សោ អត្ថវិសេសោ? អសហនំ អក្ខមនំ, តស្មា ន រោទាមិ ន សហាមិ, ន អក្ខមាមីតិ អត្ថោ។ រោទនការណញ្ហិ អសហន្តោ តេន អភិភូតោ រោទតិ។ តមេវស្ស សកម្មកភាវស្ស ការណភូតំ អត្ថវិសេសំ ‘‘ន អស្សុវិមោចនមត្តេនា’’តិ វុត្តំ។ មតំ វា, អម្ម, រោទន្តីតិ ឯត្ថាបិ មតំ រោទន្តិ, តស្ស មរណំ ន សហន្តិ, នក្ខមន្តីតិ បាកដោយមត្ថោតិ។
Naṭavesaṃgahetvāva paccanti kammasarikkhavipākavasena. Taṃ sandhāyāti taṃ yathāvuttaṃ niraye paccanaṃ sandhāya. Etaṃ ‘‘pahāso nāma nirayo, tattha upapajjatī’’ti vuttaṃ. Yathā loke atthavisesavasena sakammakānipi padāni akammakāni bhavanti ‘‘vimuccati puriso’’ti, evaṃ idha atthavisesavasena akammakaṃ sakammakaṃ katvā vuttaṃ – ‘‘nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmī’’ti. Ko pana so atthaviseso? Asahanaṃ akkhamanaṃ, tasmā na rodāmi na sahāmi, na akkhamāmīti attho. Rodanakāraṇañhi asahanto tena abhibhūto rodati. Tamevassa sakammakabhāvassa kāraṇabhūtaṃ atthavisesaṃ ‘‘na assuvimocanamattenā’’ti vuttaṃ. Mataṃ vā, amma, rodantīti etthāpi mataṃ rodanti, tassa maraṇaṃ na sahanti, nakkhamantīti pākaṭoyamatthoti.
តាលបុដសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Tālapuṭasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. តាលបុដសុត្តំ • 2. Tālapuṭasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ២. តាលបុដសុត្តវណ្ណនា • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
