| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
၂. တာလပုဋသုတ္တဝဏ္ဏနာ
2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
၃၅၄. ဝာလောတိ ဝုစ္စတိ တာလော, တသ္သ တာလပုဋံ နာမ။ ယထာ အာမလကီဖလသမာနကံ, သော ပန တာလသဒိသမုခဝဏ္ဏတ္တာ တာလပုဋောတိ ဧဝံနာမကော။ တေနာဟ ‘‘တသ္သ ကိရာ’’တိအာဒိ။ အဘိနီဟာရသမ္ပန္နော အနေကေသု ကပ္ပေသု သမ္ဘတသာဝကဗောဓိသမ္ဘာရော။ တထာ ဟေသ အသီတိယာ မဟာသာဝကေသု အဗ္ဘန္တရော ဇာတော။ သဟသ္သံ ဒေန္တိ နစ္စံ ပသ္သိတုကာမာ။ သမဇ္ဇဝေသန္တိ နေပစ္စဝေသံ။ ကီဠံ ကတ္ဝာတိ နစ္စကီဠိတံ ကီဠိတ္ဝာ, နစ္စိတ္ဝာတိ အတ္ထော။
354. Vāloti vuccati tālo, tassa tālapuṭaṃ nāma. Yathā āmalakīphalasamānakaṃ, so pana tālasadisamukhavaṇṇattā tālapuṭoti evaṃnāmako. Tenāha ‘‘tassa kirā’’tiādi. Abhinīhārasampanno anekesu kappesu sambhatasāvakabodhisambhāro. Tathā hesa asītiyā mahāsāvakesu abbhantaro jāto. Sahassaṃ denti naccaṃ passitukāmā. Samajjavesanti nepaccavesaṃ. Kīḷaṃ katvāti naccakīḷitaṃ kīḷitvā, naccitvāti attho.
ပုဗ္ဗေ တထာပဝတ္တဝုတ္တန္တဒသ္သနေ သစ္စေန, တဗ္ဗိပရိယာယေ အလိကေန။ ရာဂပစ္စယာတိ ရာဂုပ္ပတ္တိယာ ကာရဏဘူတာ။ မုခတော။ပေ.။ ဒသ္သနာဒယောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန မုခတော အဂ္ဂိဇာလနိက္ခမဒသ္သနာဒိကေ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ အညေ စ။ပေ.။ အဘိနယာတိ ကာမသ္သာဒသံယုတ္တာနံ သိင္ဂာရဟသ္သအဗ္ဘုတရသာနဉ္စေဝ ‘‘အညေ စာ’’တိ ဝုတ္တသန္တဗီဘစ္ဆရသာနဉ္စ ဒသ္သနကာ အဘိနယာ။ ဒောသပစ္စယာတိ ဒောသုပ္ပတ္တိယာ ကာရဏဘူတာ။ ဟတ္ထပာဒစ္ဆေဒာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သင္ဂဟိတာနံ ရုဒ္ဒဝီရဘယာနကရသာနံ ဒသ္သနကာ အဘိနယာ။ မောဟပစ္စယာတိ မောဟုပ္ပတ္တိယာ ကာရဏဘူတာ။ ဧဝမာဒယောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန သင္ဂဟိတာနံ ကရုဏာသန္တဘယာနကရသာနံ ဒသ္သနကာ အဘိနယာ။ တေ ဟိ ရသေ သန္ဓာယ ပာဠိယံ ‘‘ယေ ဓမ္မာ ရဇနီယာ, ယေ ဓမ္မာ ဒောသနီယာ, ယေ ဓမ္မာ မောဟနီယာ’’တိ စ ဝုတ္တံ။
Pubbe tathāpavattavuttantadassane saccena, tabbipariyāye alikena. Rāgapaccayāti rāguppattiyā kāraṇabhūtā. Mukhato…pe… dassanādayoti ādi-saddena mukhato aggijālanikkhamadassanādike saṅgaṇhāti. Aññe ca…pe… abhinayāti kāmassādasaṃyuttānaṃ siṅgārahassaabbhutarasānañceva ‘‘aññe cā’’ti vuttasantabībhaccharasānañca dassanakā abhinayā. Dosapaccayāti dosuppattiyā kāraṇabhūtā. Hatthapādacchedādīti ādi-saddena saṅgahitānaṃ ruddavīrabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Mohapaccayāti mohuppattiyā kāraṇabhūtā. Evamādayoti ādi-saddena saṅgahitānaṃ karuṇāsantabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Te hi rase sandhāya pāḷiyaṃ ‘‘ye dhammā rajanīyā, ye dhammā dosanīyā, ye dhammā mohanīyā’’ti ca vuttaṃ.
နဋဝေသံ ဂဟေတ္ဝာဝ ပစ္စန္တိ ကမ္မသရိက္ခဝိပာကဝသေန။ တံ သန္ဓာယာတိ တံ ယထာဝုတ္တံ နိရယေ ပစ္စနံ သန္ဓာယ။ ဧတံ ‘‘ပဟာသော နာမ နိရယော, တတ္ထ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယထာ လောကေ အတ္ထဝိသေသဝသေန သကမ္မကာနိပိ ပဒာနိ အကမ္မကာနိ ဘဝန္တိ ‘‘ဝိမုစ္စတိ ပုရိသော’’တိ, ဧဝံ ဣဓ အတ္ထဝိသေသဝသေန အကမ္မကံ သကမ္မကံ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ – ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ, ဧတံ ရောဒာမီ’’တိ။ ကော ပန သော အတ္ထဝိသေသော? အသဟနံ အက္ခမနံ, တသ္မာ န ရောဒာမိ န သဟာမိ, န အက္ခမာမီတိ အတ္ထော။ ရောဒနကာရဏဉ္ဟိ အသဟန္တော တေန အဘိဘူတော ရောဒတိ။ တမေဝသ္သ သကမ္မကဘာဝသ္သ ကာရဏဘူတံ အတ္ထဝိသေသံ ‘‘န အသ္သုဝိမောစနမတ္တေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ မတံ ဝာ, အမ္မ, ရောဒန္တီတိ ဧတ္ထာပိ မတံ ရောဒန္တိ, တသ္သ မရဏံ န သဟန္တိ, နက္ခမန္တီတိ ပာကဋောယမတ္ထောတိ။
Naṭavesaṃgahetvāva paccanti kammasarikkhavipākavasena. Taṃ sandhāyāti taṃ yathāvuttaṃ niraye paccanaṃ sandhāya. Etaṃ ‘‘pahāso nāma nirayo, tattha upapajjatī’’ti vuttaṃ. Yathā loke atthavisesavasena sakammakānipi padāni akammakāni bhavanti ‘‘vimuccati puriso’’ti, evaṃ idha atthavisesavasena akammakaṃ sakammakaṃ katvā vuttaṃ – ‘‘nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmī’’ti. Ko pana so atthaviseso? Asahanaṃ akkhamanaṃ, tasmā na rodāmi na sahāmi, na akkhamāmīti attho. Rodanakāraṇañhi asahanto tena abhibhūto rodati. Tamevassa sakammakabhāvassa kāraṇabhūtaṃ atthavisesaṃ ‘‘na assuvimocanamattenā’’ti vuttaṃ. Mataṃ vā, amma, rodantīti etthāpi mataṃ rodanti, tassa maraṇaṃ na sahanti, nakkhamantīti pākaṭoyamatthoti.
တာလပုဋသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Tālapuṭasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၂. တာလပုဋသုတ္တံ • 2. Tālapuṭasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၂. တာလပုဋသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
