| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੨. ਤਾਲਪੁਟਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
੩੫੪. વਾਲੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਾਲੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਾਲਪੁਟਂ ਨਾਮ। ਯਥਾ ਆਮਲਕੀਫਲਸਮਾਨਕਂ, ਸੋ ਪਨ ਤਾਲਸਦਿਸਮੁਖવਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਤਾਲਪੁਟੋਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਨੇਕੇਸੁ ਕਪ੍ਪੇਸੁ ਸਮ੍ਭਤਸਾવਕਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੋ। ਤਥਾ ਹੇਸ ਅਸੀਤਿਯਾ ਮਹਾਸਾવਕੇਸੁ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਜਾਤੋ। ਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇਨ੍ਤਿ ਨਚ੍ਚਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮਾ। ਸਮਜ੍ਜવੇਸਨ੍ਤਿ ਨੇਪਚ੍ਚવੇਸਂ। ਕੀਲ਼ਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਨਚ੍ਚਕੀਲ਼ਿਤਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ, ਨਚ੍ਚਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
354. Vāloti vuccati tālo, tassa tālapuṭaṃ nāma. Yathā āmalakīphalasamānakaṃ, so pana tālasadisamukhavaṇṇattā tālapuṭoti evaṃnāmako. Tenāha ‘‘tassa kirā’’tiādi. Abhinīhārasampanno anekesu kappesu sambhatasāvakabodhisambhāro. Tathā hesa asītiyā mahāsāvakesu abbhantaro jāto. Sahassaṃ denti naccaṃ passitukāmā. Samajjavesanti nepaccavesaṃ. Kīḷaṃ katvāti naccakīḷitaṃ kīḷitvā, naccitvāti attho.
ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਥਾਪવਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦਸ੍ਸਨੇ ਸਚ੍ਚੇਨ, ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇ ਅਲਿਕੇਨ। ਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਰਾਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤਾ। ਮੁਖਤੋ…ਪੇ॰… ਦਸ੍ਸਨਾਦਯੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮੁਖਤੋ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਨਿਕ੍ਖਮਦਸ੍ਸਨਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਞ੍ਞੇ ਚ…ਪੇ॰… ਅਭਿਨਯਾਤਿ ਕਾਮਸ੍ਸਾਦਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਿਙ੍ਗਾਰਹਸ੍ਸਅਬ੍ਭੁਤਰਸਾਨਞ੍ਚੇવ ‘‘ਅਞ੍ਞੇ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਸਨ੍ਤਬੀਭਚ੍ਛਰਸਾਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨਕਾ ਅਭਿਨਯਾ। ਦੋਸਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਦੋਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤਾ। ਹਤ੍ਥਪਾਦਚ੍ਛੇਦਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਰੁਦ੍ਦવੀਰਭਯਾਨਕਰਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਕਾ ਅਭਿਨਯਾ। ਮੋਹਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਮੋਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤਾ। ਏવਮਾਦਯੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਕਰੁਣਾਸਨ੍ਤਭਯਾਨਕਰਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਕਾ ਅਭਿਨਯਾ। ਤੇ ਹਿ ਰਸੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਰਜਨੀਯਾ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੋਸਨੀਯਾ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮੋਹਨੀਯਾ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
Pubbe tathāpavattavuttantadassane saccena, tabbipariyāye alikena. Rāgapaccayāti rāguppattiyā kāraṇabhūtā. Mukhato…pe… dassanādayoti ādi-saddena mukhato aggijālanikkhamadassanādike saṅgaṇhāti. Aññe ca…pe… abhinayāti kāmassādasaṃyuttānaṃ siṅgārahassaabbhutarasānañceva ‘‘aññe cā’’ti vuttasantabībhaccharasānañca dassanakā abhinayā. Dosapaccayāti dosuppattiyā kāraṇabhūtā. Hatthapādacchedādīti ādi-saddena saṅgahitānaṃ ruddavīrabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Mohapaccayāti mohuppattiyā kāraṇabhūtā. Evamādayoti ādi-saddena saṅgahitānaṃ karuṇāsantabhayānakarasānaṃ dassanakā abhinayā. Te hi rase sandhāya pāḷiyaṃ ‘‘ye dhammā rajanīyā, ye dhammā dosanīyā, ye dhammā mohanīyā’’ti ca vuttaṃ.
ਨਟવੇਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖવਿਪਾਕવਸੇਨ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਤਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਨਿਰਯੇ ਪਚ੍ਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ। ਏਤਂ ‘‘ਪਹਾਸੋ ਨਾਮ ਨਿਰਯੋ, ਤਤ੍ਥ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਲੋਕੇ ਅਤ੍ਥવਿਸੇਸવਸੇਨ ਸਕਮ੍ਮਕਾਨਿਪਿ ਪਦਾਨਿ ਅਕਮ੍ਮਕਾਨਿ ਭવਨ੍ਤਿ ‘‘વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ, ਏવਂ ਇਧ ਅਤ੍ਥવਿਸੇਸવਸੇਨ ਅਕਮ੍ਮਕਂ ਸਕਮ੍ਮਕਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਂ ਰੋਦਾਮੀ’’ਤਿ। ਕੋ ਪਨ ਸੋ ਅਤ੍ਥવਿਸੇਸੋ? ਅਸਹਨਂ ਅਕ੍ਖਮਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਰੋਦਾਮਿ ਨ ਸਹਾਮਿ, ਨ ਅਕ੍ਖਮਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰੋਦਨਕਾਰਣਞ੍ਹਿ ਅਸਹਨ੍ਤੋ ਤੇਨ ਅਭਿਭੂਤੋ ਰੋਦਤਿ। ਤਮੇવਸ੍ਸ ਸਕਮ੍ਮਕਭਾવਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਂ ਅਤ੍ਥવਿਸੇਸਂ ‘‘ਨ ਅਸ੍ਸੁવਿਮੋਚਨਮਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਤਂ વਾ, ਅਮ੍ਮ, ਰੋਦਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਮਤਂ ਰੋਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮਰਣਂ ਨ ਸਹਨ੍ਤਿ, ਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਕਟੋਯਮਤ੍ਥੋਤਿ।
Naṭavesaṃgahetvāva paccanti kammasarikkhavipākavasena. Taṃ sandhāyāti taṃ yathāvuttaṃ niraye paccanaṃ sandhāya. Etaṃ ‘‘pahāso nāma nirayo, tattha upapajjatī’’ti vuttaṃ. Yathā loke atthavisesavasena sakammakānipi padāni akammakāni bhavanti ‘‘vimuccati puriso’’ti, evaṃ idha atthavisesavasena akammakaṃ sakammakaṃ katvā vuttaṃ – ‘‘nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmī’’ti. Ko pana so atthaviseso? Asahanaṃ akkhamanaṃ, tasmā na rodāmi na sahāmi, na akkhamāmīti attho. Rodanakāraṇañhi asahanto tena abhibhūto rodati. Tamevassa sakammakabhāvassa kāraṇabhūtaṃ atthavisesaṃ ‘‘na assuvimocanamattenā’’ti vuttaṃ. Mataṃ vā, amma, rodantīti etthāpi mataṃ rodanti, tassa maraṇaṃ na sahanti, nakkhamantīti pākaṭoyamatthoti.
ਤਾਲਪੁਟਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tālapuṭasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੨. ਤਾਲਪੁਟਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Tālapuṭasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੨. ਤਾਲਪੁਟਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Tālapuṭasuttavaṇṇanā
