Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၁၉. ပညာသနိပာတော
19. Paññāsanipāto
၁. တာလပုဋတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
1. Tālapuṭattheragāthāvaṇṇanā
ပညာသနိပာတေ ကဒာ နုဟန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော တာလပုဋတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ကုသလံ ဥပစိနိတ္ဝာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ အညတရသ္မိံ နဋကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ကုလာနုရူပေသု နစ္စဋ္ဌာနေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂန္တ္ဝာ သကလဇမ္ဗုဒီပေ ပာကဋော နဋဂာမဏိ အဟောသိ။ သော ပဉ္စသတမာတုဂာမပရိဝာရော မဟတာ နဋဝိဘဝေန ဂာမနိဂမရာဇဓာနီသု သမဇ္ဇံ ဒသ္သေတ္ဝာ, မဟန္တံ ပူဇာသက္ကာရံ လဘိတ္ဝာ, ဝိစရန္တော ရာဇဂဟံ အာဂန္တ္ဝာ, နဂရဝာသီနံ သမဇ္ဇံ ဒသ္သေတ္ဝာ, လဒ္ဓသမ္မာနသက္ကာရော ဉာဏသ္သ ပရိပာကံ ဂတတ္တာ သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ, ဝန္ဒိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သုတမေတံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ နဋာနံ ဘာသမာနာနံ ‘ယော သော နဋော ရင္ဂမဇ္ဈေ သမဇ္ဇမဇ္ဈေ သစ္စာလိကေန ဇနံ ဟာသေတိ ရမေတိ, သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ပဟာသာနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇတီ’တိ, ဣဓ ဘဂဝာ ကိမာဟာ’’တိ။ အထ နံ ဘဂဝာ တိက္ခတ္တုံ ပဋိက္ခိပိ ‘‘မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီ’’တိ။ စတုတ္ထဝာရံ ပုဋ္ဌော အာဟ – ‘‘ဂာမဏိ, ဣမေ သတ္တာ ပကတိယာပိ ရာဂဗန္ဓနဗဒ္ဓာ ဒောသဗန္ဓနဗဒ္ဓာ မောဟဗန္ဓနဗဒ္ဓာ တေသံ ဘိယ္ယောပိ ရဇနီယေ ဒောသနီယေ မောဟနီယေ ဓမ္မေ ဥပသံဟရန္တော ပမာဒေတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ နိရယေ ဥပပဇ္ဇတိ။ သစေ ပနသ္သ ဧဝံဒိဋ္ဌိ ဟောတိ ‘ယော သော နဋော ရင္ဂမဇ္ဈေ သမဇ္ဇမဇ္ဈေ သစ္စာလိကေန ဇနံ ဟာသေတိ ရမေတိ, သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ပဟာသာနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇတီ’’’တိ သာသ္သ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသ္သ စ ဒ္ဝိန္နံ ဂတီနံ အညတရာ ဂတိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ, နိရယသ္သ ဝာ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ဝာတိ။ တံ သုတ္ဝာ တာလပုဋော ဂာမဏိ ပရောဒိ။ နနု ဂာမဏိ ပဂေဝ မယာ ပဋိက္ခိတ္တော ‘‘မာ မံ ဧတံ ပုစ္ဆီ’’တိ (သံ. နိ. ၄.၃၅၄)? ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ, ဧတံ ရောဒာမိ, ယံ မံ ဘဂဝာ နဋာနံ အဘိသမ္ပရာယံ ဧဝမာဟာ’’တိ။ အပိ စာဟံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗကေဟိ အာစရိယပာစရိယေဟိ နဋေဟိ ဝဉ္စိတော ‘‘နဋော မဟာဇနသ္သ နဋသမဇ္ဇံ ဒသ္သေတ္ဝာ သုဂတိံ ဥပပဇ္ဇတီ’’တိ။ သော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ လဒ္ဓူပသမ္ပန္နော ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ, အဓိဂတာရဟတ္တော ပန အရဟတ္တပ္ပတ္တိတော ပုဗ္ဗေ ယေနာကာရေန အတ္တနော စိတ္တံ နိဂ္ဂဏ္ဟနဝသေန ယောနိသောမနသိကာရော ဥဒပာဒိ, တံ အနေကဓာ ဝိဘဇိတ္ဝာ ဒသ္သေတုံ –
Paññāsanipāte kadā nuhantiādikā āyasmato tālapuṭattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe aññatarasmiṃ naṭakule nibbattitvā viññutaṃ patto kulānurūpesu naccaṭṭhānesu nipphattiṃ gantvā sakalajambudīpe pākaṭo naṭagāmaṇi ahosi. So pañcasatamātugāmaparivāro mahatā naṭavibhavena gāmanigamarājadhānīsu samajjaṃ dassetvā, mahantaṃ pūjāsakkāraṃ labhitvā, vicaranto rājagahaṃ āgantvā, nagaravāsīnaṃ samajjaṃ dassetvā, laddhasammānasakkāro ñāṇassa paripākaṃ gatattā satthu santikaṃ gantvā, vanditvā ekamantaṃ nisinno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutametaṃ, bhante, pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti, idha bhagavā kimāhā’’ti. Atha naṃ bhagavā tikkhattuṃ paṭikkhipi ‘‘mā maṃ etaṃ pucchī’’ti. Catutthavāraṃ puṭṭho āha – ‘‘gāmaṇi, ime sattā pakatiyāpi rāgabandhanabaddhā dosabandhanabaddhā mohabandhanabaddhā tesaṃ bhiyyopi rajanīye dosanīye mohanīye dhamme upasaṃharanto pamādetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā niraye upapajjati. Sace panassa evaṃdiṭṭhi hoti ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’’’ti sāssa hoti micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhissa ca dvinnaṃ gatīnaṃ aññatarā gati icchitabbā, nirayassa vā tiracchānayoniyā vāti. Taṃ sutvā tālapuṭo gāmaṇi parodi. Nanu gāmaṇi pageva mayā paṭikkhitto ‘‘mā maṃ etaṃ pucchī’’ti (saṃ. ni. 4.354)? ‘‘Nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmi, yaṃ maṃ bhagavā naṭānaṃ abhisamparāyaṃ evamāhā’’ti. Api cāhaṃ, bhante, pubbakehi ācariyapācariyehi naṭehi vañcito ‘‘naṭo mahājanassa naṭasamajjaṃ dassetvā sugatiṃ upapajjatī’’ti. So satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampanno vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi, adhigatārahatto pana arahattappattito pubbe yenākārena attano cittaṃ niggaṇhanavasena yonisomanasikāro udapādi, taṃ anekadhā vibhajitvā dassetuṃ –
၁၀၉၄.
1094.
‘‘ကဒာ နုဟံ ပဗ္ဗတကန္ဒရာသု၊ ဧကာကိယော အဒ္ဒုတိယော ဝိဟသ္သံ။
‘‘Kadā nuhaṃ pabbatakandarāsu, ekākiyo addutiyo vihassaṃ;
အနိစ္စတော သဗ္ဗဘဝံ ဝိပသ္သံ၊ တံ မေ ဣဒံ တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Aniccato sabbabhavaṃ vipassaṃ, taṃ me idaṃ taṃ nu kadā bhavissati.
၁၀၉၅.
1095.
‘‘ကဒာ နုဟံ ဘိန္နပဋန္ဓရော မုနိ၊ ကာသာဝဝတ္ထော အမမော နိရာသော။
‘‘Kadā nuhaṃ bhinnapaṭandharo muni, kāsāvavattho amamo nirāso;
ရာဂဉ္စ ဒောသဉ္စ တထေဝ မောဟံ၊ ဟန္တ္ဝာ သုခီ ပဝနဂတော ဝိဟသ္သံ။
Rāgañca dosañca tatheva mohaṃ, hantvā sukhī pavanagato vihassaṃ.
၁၀၉၆.
1096.
‘‘ကဒာ အနိစ္စံ ဝဓရောဂနီဠံ၊ ကာယံ ဣမံ မစ္စုဇရာယုပဒ္ဒုတံ။
‘‘Kadā aniccaṃ vadharoganīḷaṃ, kāyaṃ imaṃ maccujarāyupaddutaṃ;
ဝိပသ္သမာနော ဝီတဘယော ဝိဟသ္သံ၊ ဧကော ဝနေ တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Vipassamāno vītabhayo vihassaṃ, eko vane taṃ nu kadā bhavissati.
၁၀၉၇.
1097.
‘‘ကဒာ နုဟံ ဘယဇနနိံ ဒုခာဝဟံ၊ တဏ္ဟာလတံ ဗဟုဝိဓာနုဝတ္တနိံ။
‘‘Kadā nuhaṃ bhayajananiṃ dukhāvahaṃ, taṇhālataṃ bahuvidhānuvattaniṃ;
ပညာမယံ တိခိဏမသိံ ဂဟေတ္ဝာ၊ ဆေတ္ဝာ ဝသေ တမ္ပိ ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Paññāmayaṃ tikhiṇamasiṃ gahetvā, chetvā vase tampi kadā bhavissati.
၁၀၉၈.
1098.
‘‘ကဒာ နု ပညာမယမုဂ္ဂတေဇံ၊ သတ္ထံ ဣသီနံ သဟသာဒိယိတ္ဝာ။
‘‘Kadā nu paññāmayamuggatejaṃ, satthaṃ isīnaṃ sahasādiyitvā;
မာရံ သသေနံ သဟသာ ဘဉ္ဇိသ္သံ၊ သီဟာသနေ တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Māraṃ sasenaṃ sahasā bhañjissaṃ, sīhāsane taṃ nu kadā bhavissati.
၁၀၉၉.
1099.
‘‘ကဒာ နုဟံ သဗ္ဘိ သမာဂမေသု၊ ဒိဋ္ဌော ဘဝေ ဓမ္မဂရူဟိ တာဒိဘိ။
‘‘Kadā nuhaṃ sabbhi samāgamesu, diṭṭho bhave dhammagarūhi tādibhi;
ယာထာဝဒသ္သီဟိ ဇိတိန္ဒ္ရိယေဟိ၊ ပဓာနိယော တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Yāthāvadassīhi jitindriyehi, padhāniyo taṃ nu kadā bhavissati.
၁၁၀၀.
1100.
‘‘ကဒာ နု မံ တန္ဒိ ခုဒာ ပိပာသာ၊ ဝာတာတပာ ကီဋသရီသပာ ဝာ။
‘‘Kadā nu maṃ tandi khudā pipāsā, vātātapā kīṭasarīsapā vā;
န ဗာဓယိသ္သန္တိ န တံ ဂိရိဗ္ဗဇေ၊ အတ္ထတ္ထိယံ တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Na bādhayissanti na taṃ giribbaje, atthatthiyaṃ taṃ nu kadā bhavissati.
၁၁၀၁.
1101.
‘‘ကဒာ နု ခော ယံ ဝိဒိတံ မဟေသိနာ၊ စတ္တာရိ သစ္စာနိ သုဒုဒ္ဒသာနိ။
‘‘Kadā nu kho yaṃ viditaṃ mahesinā, cattāri saccāni sududdasāni;
သမာဟိတတ္တော သတိမာ အဂစ္ဆံ၊ ပညာယ တံ တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Samāhitatto satimā agacchaṃ, paññāya taṃ taṃ nu kadā bhavissati.
၁၁၀၂.
1102.
‘‘ကဒာ နု ရူပေ အမိတေ စ သဒ္ဒေ၊ ဂန္ဓေ ရသေ ဖုသိတဗ္ဗေ စ ဓမ္မေ။
‘‘Kadā nu rūpe amite ca sadde, gandhe rase phusitabbe ca dhamme;
အာဒိတ္တတောဟံ သမထေဟိ ယုတ္တော၊ ပညာယ ဒစ္ဆံ တဒိဒံ ကဒာ မေ။
Ādittatohaṃ samathehi yutto, paññāya dacchaṃ tadidaṃ kadā me.
၁၁၀၃.
1103.
‘‘ကဒာ နုဟံ ဒုဗ္ဗစနေန ဝုတ္တော၊ တတော နိမိတ္တံ ဝိမနော န ဟေသ္သံ။
‘‘Kadā nuhaṃ dubbacanena vutto, tato nimittaṃ vimano na hessaṃ;
အထော ပသတ္ထောပိ တတော နိမိတ္တံ၊ တုဋ္ဌော န ဟေသ္သံ တဒိဒံ ကဒာ မေ။
Atho pasatthopi tato nimittaṃ, tuṭṭho na hessaṃ tadidaṃ kadā me.
၁၁၀၄.
1104.
‘‘ကဒာ နု ကဋ္ဌေ စ တိဏေ လတာ စ၊ ခန္ဓေ ဣမေဟံ အမိတေ စ ဓမ္မေ။
‘‘Kadā nu kaṭṭhe ca tiṇe latā ca, khandhe imehaṃ amite ca dhamme;
အဇ္ဈတ္တိကာနေဝ စ ဗာဟိရာနိ စ၊ သမံ တုလေယ္ယံ တဒိဒံ ကဒာ မေ။
Ajjhattikāneva ca bāhirāni ca, samaṃ tuleyyaṃ tadidaṃ kadā me.
၁၁၀၅.
1105.
‘‘ကဒာ နု မံ ပာဝုသကာလမေဃော၊ နဝေန တောယေန သစီဝရံ ဝနေ။
‘‘Kadā nu maṃ pāvusakālamegho, navena toyena sacīvaraṃ vane;
ဣသိပ္ပယာတမ္ဟိ ပထေ ဝဇန္တံ၊ ဩဝသ္သတေ တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Isippayātamhi pathe vajantaṃ, ovassate taṃ nu kadā bhavissati.
၁၁၀၆.
1106.
‘‘ကဒာ မယူရသ္သ သိခဏ္ဍိနော ဝနေ၊ ဒိဇသ္သ သုတ္ဝာ ဂိရိဂဗ္ဘရေ ရုတံ။
‘‘Kadā mayūrassa sikhaṇḍino vane, dijassa sutvā girigabbhare rutaṃ;
ပစ္စုဋ္ဌဟိတ္ဝာ အမတသ္သ ပတ္တိယာ၊ သံစိန္တယေ တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Paccuṭṭhahitvā amatassa pattiyā, saṃcintaye taṃ nu kadā bhavissati.
၁၁၀၇.
1107.
‘‘ကဒာ နု ဂင္ဂံ ယမုနံ သရသ္သတိံ၊ ပာတာလခိတ္တံ ဝဠဝာမုခဉ္စ။
‘‘Kadā nu gaṅgaṃ yamunaṃ sarassatiṃ, pātālakhittaṃ vaḷavāmukhañca;
အသဇ္ဇမာနော ပတရေယ္ယမိဒ္ဓိယာ၊ ဝိဘိံသနံ တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Asajjamāno patareyyamiddhiyā, vibhiṃsanaṃ taṃ nu kadā bhavissati.
၁၁၀၈.
1108.
‘‘ကဒာ နု နာဂောဝ အသင္ဂစာရီ၊ ပဒာလယေ ကာမဂုဏေသု ဆန္ဒံ။
‘‘Kadā nu nāgova asaṅgacārī, padālaye kāmaguṇesu chandaṃ;
နိဗ္ဗဇ္ဇယံ သဗ္ဗသုဘံ နိမိတ္တံ၊ ဈာနေ ယုတော တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Nibbajjayaṃ sabbasubhaṃ nimittaṃ, jhāne yuto taṃ nu kadā bhavissati.
၁၁၀၉.
1109.
‘‘ကဒာ ဣဏဋ္ဋောဝ ဒလိဒ္ဒကော နိဓိံ၊ အာရာဓယိတ္ဝာ ဓနိကေဟိ ပီဠိတော။
‘‘Kadā iṇaṭṭova daliddako nidhiṃ, ārādhayitvā dhanikehi pīḷito;
တုဋ္ဌော ဘဝိသ္သံ အဓိဂမ္မ သာသနံ၊ မဟေသိနော တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Tuṭṭho bhavissaṃ adhigamma sāsanaṃ, mahesino taṃ nu kadā bhavissati.
၁၁၁၀.
1110.
‘‘ဗဟူနိ ဝသ္သာနိ တယာမ္ဟိ ယာစိတော၊ အဂာရဝာသေန အလံ နု တေ ဣဒံ။
‘‘Bahūni vassāni tayāmhi yācito, agāravāsena alaṃ nu te idaṃ;
တံ ဒာနိ မံ ပဗ္ဗဇိတံ သမာနံ၊ ကိံကာရဏာ စိတ္တ တုဝံ န ယုဉ္ဇသိ။
Taṃ dāni maṃ pabbajitaṃ samānaṃ, kiṃkāraṇā citta tuvaṃ na yuñjasi.
၁၁၁၁.
1111.
‘‘နနု အဟံ စိတ္တ တယာမ္ဟိ ယာစိတော၊ ဂိရိဗ္ဗဇေ စိတ္ရဆဒာ ဝိဟင္ဂမာ။
‘‘Nanu ahaṃ citta tayāmhi yācito, giribbaje citrachadā vihaṅgamā;
မဟိန္ဒဃောသတ္ထနိတာဘိဂဇ္ဇိနော၊ တေ တံ ရမေသ္သန္တိ ဝနမ္ဟိ ဈာယိနံ။
Mahindaghosatthanitābhigajjino, te taṃ ramessanti vanamhi jhāyinaṃ.
၁၁၁၂.
1112.
‘‘ကုလမ္ဟိ မိတ္တေ စ ပိယေ စ ဉာတကေ၊ ခိဍ္ဍာရတိံ ကာမဂုဏဉ္စ လောကေ။
‘‘Kulamhi mitte ca piye ca ñātake, khiḍḍāratiṃ kāmaguṇañca loke;
သဗ္ဗံ ပဟာယ ဣမမဇ္ဈုပာဂတော၊ အထောပိ တ္ဝံ စိတ္တ န မယ္ဟ တုသ္သသိ။
Sabbaṃ pahāya imamajjhupāgato, athopi tvaṃ citta na mayha tussasi.
၁၁၁၃.
1113.
‘‘မမေဝ ဧတံ န ဟိ တ္ဝံ ပရေသံ၊ သန္နာဟကာလေ ပရိဒေဝိတေန ကိံ။
‘‘Mameva etaṃ na hi tvaṃ paresaṃ, sannāhakāle paridevitena kiṃ;
သဗ္ဗံ ဣဒံ စလမိတိ ပေက္ခမာနော၊ အဘိနိက္ခမိံ အမတပဒံ ဇိဂီသံ။
Sabbaṃ idaṃ calamiti pekkhamāno, abhinikkhamiṃ amatapadaṃ jigīsaṃ.
၁၁၁၄.
1114.
‘‘သုယုတ္တဝာဒီ ဒ္ဝိပဒာနမုတ္တမော၊ မဟာဘိသက္ကော နရဒမ္မသာရထိ။
‘‘Suyuttavādī dvipadānamuttamo, mahābhisakko naradammasārathi;
စိတ္တံ စလံ မက္ကဋသန္နိဘံ ဣတိ၊ အဝီတရာဂေန သုဒုန္နိဝာရယံ။
Cittaṃ calaṃ makkaṭasannibhaṃ iti, avītarāgena sudunnivārayaṃ.
၁၁၁၅.
1115.
‘‘ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ မဓုရာ မနောရမာ၊ အဝိဒ္ဒသူ ယတ္ထ သိတာ ပုထုဇ္ဇနာ။
‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, aviddasū yattha sitā puthujjanā;
တေ ဒုက္ခမိစ္ဆန္တိ ပုနဗ္ဘဝေသိနော၊ စိတ္တေန နီတာ နိရယေ နိရာကတာ။
Te dukkhamicchanti punabbhavesino, cittena nītā niraye nirākatā.
၁၁၁၆.
1116.
‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုတမ္ဟိ ကာနနေ၊ ဒီပီဟိ ဗ္ယဂ္ဃေဟိ ပုရက္ခတော ဝသံ။
‘‘Mayūrakoñcābhirutamhi kānane, dīpīhi byagghehi purakkhato vasaṃ;
ကာယေ အပေက္ခံ ဇဟ မာ ဝိရာဓယ၊ ဣတိသ္သု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
Kāye apekkhaṃ jaha mā virādhaya, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
၁၁၁၇.
1117.
‘‘ဘာဝေဟိ ဈာနာနိ စ ဣန္ဒ္ရိယာနိ စ၊ ဗလာနိ ဗောဇ္ဈင္ဂသမာဓိဘာဝနာ။
‘‘Bhāvehi jhānāni ca indriyāni ca, balāni bojjhaṅgasamādhibhāvanā;
တိသ္သော စ ဝိဇ္ဇာ ဖုသ ဗုဒ္ဓသာသနေ၊ ဣတိသ္သု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
Tisso ca vijjā phusa buddhasāsane, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
၁၁၁၈.
1118.
‘‘ဘာဝေဟိ မဂ္ဂံ အမတသ္သ ပတ္တိယာ၊ နိယ္ယာနိကံ သဗ္ဗဒုခက္ခယောဂဓံ။
‘‘Bhāvehi maggaṃ amatassa pattiyā, niyyānikaṃ sabbadukhakkhayogadhaṃ;
အဋ္ဌင္ဂိကံ သဗ္ဗကိလေသသောဓနံ၊ ဣတိသ္သု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
Aṭṭhaṅgikaṃ sabbakilesasodhanaṃ, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
၁၁၁၉.
1119.
‘‘ဒုက္ခန္တိ ခန္ဓေ ပဋိပသ္သ ယောနိသော၊ ယတော စ ဒုက္ခံ သမုဒေတိ တံ ဇဟ။
‘‘Dukkhanti khandhe paṭipassa yoniso, yato ca dukkhaṃ samudeti taṃ jaha;
ဣဓေဝ ဒုက္ခသ္သ ကရောဟိ အန္တံ၊ ဣတိသ္သု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
Idheva dukkhassa karohi antaṃ, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
၁၁၂၀.
1120.
‘‘အနိစ္စံ ဒုက္ခန္တိ ဝိပသ္သ ယောနိသော၊ သုညံ အနတ္တာတိ အဃံ ဝဓန္တိ စ။
‘‘Aniccaṃ dukkhanti vipassa yoniso, suññaṃ anattāti aghaṃ vadhanti ca;
မနောဝိစာရေ ဥပရုန္ဓ စေတသော၊ ဣတိသ္သု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
Manovicāre uparundha cetaso, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
၁၁၂၁.
1121.
‘‘မုဏ္ဍော ဝိရူပော အဘိသာပမာဂတော၊ ကပာလဟတ္ထောဝ ကုလေသု ဘိက္ခသု။
‘‘Muṇḍo virūpo abhisāpamāgato, kapālahatthova kulesu bhikkhasu;
ယုဉ္ဇသ္သု သတ္ထုဝစနေ မဟေသိနော၊ ဣတိသ္သု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
Yuñjassu satthuvacane mahesino, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
၁၁၂၂.
1122.
‘‘သုသံဝုတတ္တော ဝိသိခန္တရေ စရံ၊ ကုလေသု ကာမေသု အသင္ဂမာနသော။
‘‘Susaṃvutatto visikhantare caraṃ, kulesu kāmesu asaṅgamānaso;
စန္ဒော ယထာ ဒောသိနပုဏ္ဏမာသိယာ၊ ဣတိသ္သု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
Cando yathā dosinapuṇṇamāsiyā, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
၁၁၂၃.
1123.
‘‘အာရညိကော ဟောဟိ စ ပိဏ္ဍပာတိကော၊ သောသာနိကော ဟောဟိ စ ပံသုကူလိကော။
‘‘Āraññiko hohi ca piṇḍapātiko, sosāniko hohi ca paṃsukūliko;
နေသဇ္ဇိကော ဟောဟိ သဒာ ဓုတေ ရတော၊ ဣတိသ္သု မံ စိတ္တ ပုရေ နိယုဉ္ဇသိ။
Nesajjiko hohi sadā dhute rato, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
၁၁၂၄.
1124.
‘‘ရောပေတ္ဝ ရုက္ခာနိ ယထာ ဖလေသီ၊ မူလေ တရုံ ဆေတ္တု တမေဝ ဣစ္ဆသိ။
‘‘Ropetva rukkhāni yathā phalesī, mūle taruṃ chettu tameva icchasi;
တထူပမံ စိတ္တမိဒံ ကရောသိ၊ ယံ မံ အနိစ္စမ္ဟိ စလေ နိယုဉ္ဇသိ။
Tathūpamaṃ cittamidaṃ karosi, yaṃ maṃ aniccamhi cale niyuñjasi.
၁၁၂၅.
1125.
‘‘အရူပ ဒူရင္ဂမ ဧကစာရိ၊ န တေ ကရိသ္သံ ဝစနံ ဣဒာနိဟံ။
‘‘Arūpa dūraṅgama ekacāri, na te karissaṃ vacanaṃ idānihaṃ;
ဒုက္ခာ ဟိ ကာမာ ကဋုကာ မဟဗ္ဘယာ၊ နိဗ္ဗာနမေဝာဘိမနော စရိသ္သံ။
Dukkhā hi kāmā kaṭukā mahabbhayā, nibbānamevābhimano carissaṃ.
၁၁၂၆.
1126.
‘‘နာဟံ အလက္ခ္ယာ အဟိရိက္ကတာယ ဝာ၊
‘‘Nāhaṃ alakkhyā ahirikkatāya vā,
န စိတ္တဟေတူ န စ ဒူရကန္တနာ။
Na cittahetū na ca dūrakantanā;
အာဇီဝဟေတူ စ အဟံ န နိက္ခမိံ၊
Ājīvahetū ca ahaṃ na nikkhamiṃ,
ကတော စ တေ စိတ္တ ပဋိသ္သဝော မယာ။
Kato ca te citta paṭissavo mayā.
၁၁၂၇.
1127.
‘‘အပ္ပိစ္ဆတာ သပ္ပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတာ၊ မက္ခပ္ပဟာနံ ဝူပသမော ဒုခသ္သ။
‘‘Appicchatā sappurisehi vaṇṇitā, makkhappahānaṃ vūpasamo dukhassa;
ဣတိသ္သု မံ စိတ္တ တဒာ နိယုဉ္ဇသိ၊ ဣဒာနိ တ္ဝံ ဂစ္ဆသိ ပုဗ္ဗစိဏ္ဏံ။
Itissu maṃ citta tadā niyuñjasi, idāni tvaṃ gacchasi pubbaciṇṇaṃ.
၁၁၂၈.
1128.
‘‘တဏ္ဟာ အဝိဇ္ဇာ စ ပိယာပိယဉ္စ၊ သုဘာနိ ရူပာနိ သုခာ စ ဝေဒနာ။
‘‘Taṇhā avijjā ca piyāpiyañca, subhāni rūpāni sukhā ca vedanā;
မနာပိယာ ကာမဂုဏာ စ ဝန္တာ၊ ဝန္တေ အဟံ အာဝမိတုံ န ဥသ္သဟေ။
Manāpiyā kāmaguṇā ca vantā, vante ahaṃ āvamituṃ na ussahe.
၁၁၂၉.
1129.
‘‘သဗ္ဗတ္ထ တေ စိတ္တ ဝစော ကတံ မယာ၊ ဗဟူသု ဇာတီသု နမေသိ ကောပိတော။
‘‘Sabbattha te citta vaco kataṃ mayā, bahūsu jātīsu namesi kopito;
အဇ္ဈတ္တသမ္ဘဝော ကတညုတာယ တေ၊ ဒုက္ခေ စိရံ သံသရိတံ တယာ ကတေ။
Ajjhattasambhavo kataññutāya te, dukkhe ciraṃ saṃsaritaṃ tayā kate.
၁၁၃၀.
1130.
‘‘တ္ဝညေဝ နော စိတ္တ ကရောသိ ဗ္ရာဟ္မဏော၊ တ္ဝံ ခတ္တိယော ရာဇဒသီ ကရောသိ။
‘‘Tvaññeva no citta karosi brāhmaṇo, tvaṃ khattiyo rājadasī karosi;
ဝေသ္သာ စ သုဒ္ဒာ စ ဘဝာမ ဧကဒာ၊ ဒေဝတ္တနံ ဝာပိ တဝေဝ ဝာဟသာ။
Vessā ca suddā ca bhavāma ekadā, devattanaṃ vāpi taveva vāhasā.
၁၁၃၁.
1131.
‘‘တဝေဝ ဟေတူ အသုရာ ဘဝာမသေ၊ တ္ဝံမူလကံ နေရယိကာ ဘဝာမသေ။
‘‘Taveva hetū asurā bhavāmase, tvaṃmūlakaṃ nerayikā bhavāmase;
အထော တိရစ္ဆာနဂတာပိ ဧကဒာ၊ ပေတတ္တနံ ဝာပိ တဝေဝ ဝာဟသာ။
Atho tiracchānagatāpi ekadā, petattanaṃ vāpi taveva vāhasā.
၁၁၃၂.
1132.
‘‘နနု ဒုဗ္ဘိသ္သသိ မံ ပုနပ္ပုနံ၊ မုဟုံ မုဟုံ စာရဏိကံဝ ဒသ္သယံ။
‘‘Nanu dubbhissasi maṃ punappunaṃ, muhuṃ muhuṃ cāraṇikaṃva dassayaṃ;
ဥမ္မတ္တကေနေဝ မယာ ပလောဘသိ၊ ကိဉ္စာပိ တေ စိတ္တ ဝိရာဓိတံ မယာ။
Ummattakeneva mayā palobhasi, kiñcāpi te citta virādhitaṃ mayā.
၁၁၃၃.
1133.
‘‘ဣဒံ ပုရေ စိတ္တမစာရိ စာရိကံ၊ ယေနိစ္ဆကံ ယတ္ထကာမံ ယထာသုခံ။
‘‘Idaṃ pure cittamacāri cārikaṃ, yenicchakaṃ yatthakāmaṃ yathāsukhaṃ;
တဒဇ္ဇဟံ နိဂ္ဂဟေသ္သာမိ ယောနိသော၊ ဟတ္ထိပ္ပဘိန္နံ ဝိယ အင္ဂုသဂ္ဂဟော။
Tadajjahaṃ niggahessāmi yoniso, hatthippabhinnaṃ viya aṅgusaggaho.
၁၁၃၄.
1134.
‘‘သတ္ထာ စ မေ လောကမိမံ အဓိဋ္ဌဟိ၊ အနိစ္စတော အဒ္ဓုဝတော အသာရတော။
‘‘Satthā ca me lokamimaṃ adhiṭṭhahi, aniccato addhuvato asārato;
ပက္ခန္ဒ မံ စိတ္တ ဇိနသ္သ သာသနေ၊ တာရေဟိ ဩဃာ မဟတာ သုဒုတ္တရာ။
Pakkhanda maṃ citta jinassa sāsane, tārehi oghā mahatā suduttarā.
၁၁၃၅.
1135.
‘‘န တေ ဣဒံ စိတ္တ ယထာ ပုရာဏကံ၊ နာဟံ အလံ တုယ္ဟ ဝသေ နိဝတ္တိတုံ။
‘‘Na te idaṃ citta yathā purāṇakaṃ, nāhaṃ alaṃ tuyha vase nivattituṃ;
မဟေသိနော ပဗ္ဗဇိတောမ္ဟိ သာသနေ၊ န မာဒိသာ ဟောန္တိ ဝိနာသဓာရိနော။
Mahesino pabbajitomhi sāsane, na mādisā honti vināsadhārino.
၁၁၃၆.
1136.
‘‘နဂာ သမုဒ္ဒာ သရိတာ ဝသုန္ဓရာ၊ ဒိသာ စတသ္သော ဝိဒိသာ အဓော ဒိဝာ။
‘‘Nagā samuddā saritā vasundharā, disā catasso vidisā adho divā;
သဗ္ဗေ အနိစ္စာ တိဘဝာ ဥပဒ္ဒုတာ၊ ကုဟိံ ဂတော စိတ္တ သုခံ ရမိသ္သသိ။
Sabbe aniccā tibhavā upaddutā, kuhiṃ gato citta sukhaṃ ramissasi.
၁၁၃၇.
1137.
‘‘ဓိတိပ္ပရံ ကိံ မမ စိတ္တ ကာဟိသိ၊ န တေ အလံ စိတ္တ ဝသာနုဝတ္တကော။
‘‘Dhitipparaṃ kiṃ mama citta kāhisi, na te alaṃ citta vasānuvattako;
န ဇာတု ဘသ္တံ ဥဘတောမုခံ ဆုပေ၊ ဓိရတ္ထု ပူရံ နဝသောတသန္ဒနိံ။
Na jātu bhastaṃ ubhatomukhaṃ chupe, dhiratthu pūraṃ navasotasandaniṃ.
၁၁၃၈.
1138.
‘‘ဝရာဟဧဏေယ္ယဝိဂာဠ္ဟသေဝိတေ၊ ပဗ္ဘာရကုဋ္ဋေ ပကတေဝ သုန္ဒရေ။
‘‘Varāhaeṇeyyavigāḷhasevite, pabbhārakuṭṭe pakateva sundare;
နဝမ္ဗုနာ ပာဝုသသိတ္တကာနနေ၊ တဟိံ ဂုဟာဂေဟဂတော ရမိသ္သသိ။
Navambunā pāvusasittakānane, tahiṃ guhāgehagato ramissasi.
၁၁၃၉.
1139.
‘‘သုနီလဂီဝာ သုသိခာ သုပေခုနာ၊ သုစိတ္တပတ္တစ္ဆဒနာ ဝိဟင္ဂမာ။
‘‘Sunīlagīvā susikhā supekhunā, sucittapattacchadanā vihaṅgamā;
သုမဉ္ဇုဃောသတ္ထနိတာဘိဂဇ္ဇိနော၊ တေ တံ ရမေသ္သန္တိ ဝနမ္ဟိ ဈာယိနံ။
Sumañjughosatthanitābhigajjino, te taṃ ramessanti vanamhi jhāyinaṃ.
၁၁၄၀.
1140.
‘‘ဝုဋ္ဌမ္ဟိ ဒေဝေ စတုရင္ဂုလေ တိဏေ၊ သံပုပ္ဖိတေ မေဃနိဘမ္ဟိ ကာနနေ။
‘‘Vuṭṭhamhi deve caturaṅgule tiṇe, saṃpupphite meghanibhamhi kānane;
နဂန္တရေ ဝိဋပိသမော သယိသ္သံ၊ တံ မေ မုဒူ ဟေဟိတိ တူလသန္နိဘံ။
Nagantare viṭapisamo sayissaṃ, taṃ me mudū hehiti tūlasannibhaṃ.
၁၁၄၁.
1141.
‘‘တထာ တု ကသ္သာမိ ယထာပိ ဣသ္သရော၊ ယံ လဗ္ဘတိ တေနပိ ဟောတု မေ အလံ။
‘‘Tathā tu kassāmi yathāpi issaro, yaṃ labbhati tenapi hotu me alaṃ;
န တာဟံ ကသ္သာမိ ယထာ အတန္ဒိတော၊ ဗိဠာရဘသ္တံဝ ယထာ သုမဒ္ဒိတံ။
Na tāhaṃ kassāmi yathā atandito, biḷārabhastaṃva yathā sumadditaṃ.
၁၁၄၂.
1142.
‘‘တထာ တု ကသ္သာမိ ယထာပိ ဣသ္သရော၊ ယံ လဗ္ဘတိ တေနပိ ဟောတု မေ အလံ။
‘‘Tathā tu kassāmi yathāpi issaro, yaṃ labbhati tenapi hotu me alaṃ;
ဝိရိယေန တံ မယ္ဟ ဝသာနယိသ္သံ၊ ဂဇံဝ မတ္တံ ကုသလင္ကုသဂ္ဂဟော။
Viriyena taṃ mayha vasānayissaṃ, gajaṃva mattaṃ kusalaṅkusaggaho.
၁၁၄၃.
1143.
‘‘တယာ သုဒန္တေန အဝဋ္ဌိတေန ဟိ၊ ဟယေန ယောဂ္ဂာစရိယောဝ ဥဇ္ဇုနာ။
‘‘Tayā sudantena avaṭṭhitena hi, hayena yoggācariyova ujjunā;
ပဟောမိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ သိဝံ၊ စိတ္တာနုရက္ခီဟိ သဒာ နိသေဝိတံ။
Pahomi maggaṃ paṭipajjituṃ sivaṃ, cittānurakkhīhi sadā nisevitaṃ.
၁၁၄၄.
1144.
‘‘အာရမ္မဏေ တံ ဗလသာ နိဗန္ဓိသံ၊ နာဂံဝ ထမ္ဘမ္ဟိ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ။
‘‘Ārammaṇe taṃ balasā nibandhisaṃ, nāgaṃva thambhamhi daḷhāya rajjuyā;
တံ မေ သုဂုတ္တံ သတိယာ သုဘာဝိတံ၊ အနိသ္သိတံ သဗ္ဗဘဝေသု ဟေဟိသိ။
Taṃ me suguttaṃ satiyā subhāvitaṃ, anissitaṃ sabbabhavesu hehisi.
၁၁၄၅.
1145.
‘‘ပညာယ ဆေတ္ဝာ ဝိပထာနုသာရိနံ၊ ယောဂေန နိဂ္ဂယ္ဟ ပထေ နိဝေသိယ။
‘‘Paññāya chetvā vipathānusārinaṃ, yogena niggayha pathe nivesiya;
ဒိသ္ဝာ သမုဒယံ ဝိဘဝဉ္စ သမ္ဘဝံ၊ ဒာယာဒကော ဟေဟိသိ အဂ္ဂဝာဒိနော။
Disvā samudayaṃ vibhavañca sambhavaṃ, dāyādako hehisi aggavādino.
၁၁၄၆.
1146.
‘‘စတုဗ္ဗိပလ္လာသဝသံ အဓိဋ္ဌိတံ၊ ဂာမဏ္ဍလံဝ ပရိနေသိ စိတ္တ မံ။
‘‘Catubbipallāsavasaṃ adhiṭṭhitaṃ, gāmaṇḍalaṃva parinesi citta maṃ;
နနု သံယောဇနဗန္ဓနစ္ဆိဒံ၊ သံသေဝသေ ကာရုဏိကံ မဟာမုနိံ။
Nanu saṃyojanabandhanacchidaṃ, saṃsevase kāruṇikaṃ mahāmuniṃ.
၁၁၄၇.
1147.
‘‘မိဂော ယထာ သေရိ သုစိတ္တကာနနေ၊ ရမ္မံ ဂိရိံ ပာဝုသအဗ္ဘမာလိနိံ။
‘‘Migo yathā seri sucittakānane, rammaṃ giriṃ pāvusaabbhamāliniṃ;
အနာကုလေ တတ္ထ နဂေ ရမိသ္သံ၊ အသံသယံ စိတ္တ ပရာ ဘဝိသ္သသိ။
Anākule tattha nage ramissaṃ, asaṃsayaṃ citta parā bhavissasi.
၁၁၄၈.
1148.
‘‘ယေ တုယ္ဟ ဆန္ဒေန ဝသေန ဝတ္တိနော၊
‘‘Ye tuyha chandena vasena vattino,
နရာ စ နာရီ စ အနုဘောန္တိ ယံ သုခံ။
Narā ca nārī ca anubhonti yaṃ sukhaṃ;
အဝိဒ္ဒသူ မာရဝသာနုဝတ္တိနော၊
Aviddasū māravasānuvattino,
ဘဝာဘိနန္ဒီ တဝ စိတ္တ သာဝကာ’’တိ။
Bhavābhinandī tava citta sāvakā’’ti.
တတ္ထ ကဒာ နုဟန္တိ ကဒာ နု အဟံ။ ပဗ္ဗတကန္ဒရာသူတိ ပဗ္ဗတေသု စ ကန္ဒရေသု စ, ပဗ္ဗတသ္သ ဝာ ကန္ဒရာသု။ ဧကာကိယောတိ ဧကကော။ အဒ္ဒုတိယောတိ နိတ္တဏ္ဟော။ တဏ္ဟာ ဟိ ပုရိသသ္သ ဒုတိယာ နာမ။ ဝိဟသ္သန္တိ ဝိဟရိသ္သာမိ။ အနိစ္စတော သဗ္ဗဘဝံ ဝိပသ္သန္တိ ကာမဘဝာဒိဘေဒံ သဗ္ဗမ္ပိ ဘဝံ ‘‘ဟုတ္ဝာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စ’’န္တိ ဝိပသ္သန္တော ကဒာ နု ဝိဟရိသ္သန္တိ ယောဇနာ။ နိဒသ္သနမတ္တဉ္စေတံ, ‘‘ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခံ, ယံ ဒုက္ခံ တဒနတ္တာ’’တိ ဝစနတော (သံ. နိ. ၃.၁၅) ဣတရမ္ပိ လက္ခဏဒ္ဝယံ ဝုတ္တမေဝာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တံ မေ ဣဒံ တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတီတိ တံ ဣဒံ မေ ပရိဝိတက္ကိတံ ကဒာ နု ဘဝိသ္သတိ, ကဒာ နု ခော မတ္ထကံ ပာပုဏိသ္သတီတိ အတ္ထော။ တံ နူတိ စေတ္ထ တန္တိ နိပာတမတ္တံ။ အယဉ္ဟေတ္ထ သင္ခေပတ္ထော – ကဒာ နု ခော အဟံ မဟာဂဇော ဝိယ သင္ခလိကဗန္ဓနံ, ဂိဟိဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ကာယဝိဝေကံ ပရိဗ္ရူဟယန္တော ဧကာကီ ပဗ္ဗတကန္ဒရာသု အဒုတိယော သဗ္ဗတ္ထ နိရပေက္ခော သဗ္ဗသင္ခာရဂတံ အနိစ္စာဒိတော ဝိပသ္သန္တော ဝိဟရိသ္သာမီတိ။
Tattha kadā nuhanti kadā nu ahaṃ. Pabbatakandarāsūti pabbatesu ca kandaresu ca, pabbatassa vā kandarāsu. Ekākiyoti ekako. Addutiyoti nittaṇho. Taṇhā hi purisassa dutiyā nāma. Vihassanti viharissāmi. Aniccato sabbabhavaṃ vipassanti kāmabhavādibhedaṃ sabbampi bhavaṃ ‘‘hutvā abhāvaṭṭhena anicca’’nti vipassanto kadā nu viharissanti yojanā. Nidassanamattañcetaṃ, ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā’’ti vacanato (saṃ. ni. 3.15) itarampi lakkhaṇadvayaṃ vuttamevāti daṭṭhabbaṃ. Taṃ me idaṃ taṃ nu kadā bhavissatīti taṃ idaṃ me parivitakkitaṃ kadā nu bhavissati, kadā nu kho matthakaṃ pāpuṇissatīti attho. Taṃ nūti cettha tanti nipātamattaṃ. Ayañhettha saṅkhepattho – kadā nu kho ahaṃ mahāgajo viya saṅkhalikabandhanaṃ, gihibandhanaṃ chinditvā pabbajitvā kāyavivekaṃ paribrūhayanto ekākī pabbatakandarāsu adutiyo sabbattha nirapekkho sabbasaṅkhāragataṃ aniccādito vipassanto viharissāmīti.
ဘိန္နပဋန္ဓရောတိ ဘိန္နဝတ္ထဓရော, ဂာထာသုခတ္ထံ နကာရာဂမံ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ သတ္ထကစ္ဆိန္နအဂ္ဃဖသ္သဝဏ္ဏဘိန္နံ ပဋစီဝရံ ဓာရေန္တောတိ အတ္ထော။ မုနီတိ ပဗ္ဗဇိတော။ အမမောတိ ကုလေ ဝာ ဂဏေ ဝာ မမတ္တာဘာဝေန အမမော။ ကတ္ထစိပိ အာရမ္မဏေ အာသီသနာယ အဘာဝေန နိရာသော။ ဟန္တ္ဝာ သုခီ ပဝနဂတော ဝိဟသ္သန္တိ ရာဂာဒိကေ ကိလေသေ အရိယမဂ္ဂေန သမုစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ မဂ္ဂသုခေန ဖလသုခေန သုခီ မဟာဝနဂတော ကဒာ နု ခော အဟံ ဝိဟရိသ္သာမိ။
Bhinnapaṭandharoti bhinnavatthadharo, gāthāsukhatthaṃ nakārāgamaṃ katvā vuttaṃ. Satthakacchinnaagghaphassavaṇṇabhinnaṃ paṭacīvaraṃ dhārentoti attho. Munīti pabbajito. Amamoti kule vā gaṇe vā mamattābhāvena amamo. Katthacipi ārammaṇe āsīsanāya abhāvena nirāso. Hantvā sukhī pavanagato vihassanti rāgādike kilese ariyamaggena samucchinditvā maggasukhena phalasukhena sukhī mahāvanagato kadā nu kho ahaṃ viharissāmi.
ဝဓရောဂနီဠန္တိ မရဏသ္သ စ ရောဂသ္သ စ ကုလာဝကဘူတံ။ ကာယံ ဣမန္တိ ဣမံ ခန္ဓပဉ္စကသင္ခာတံ ကာယံ။ ခန္ဓပဉ္စကောပိ ဟိ ‘‘အဝိဇ္ဇာဂတသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသပုဂ္ဂလသ္သ တဏ္ဟာနုဂတသ္သ အယမေဝ ကာယော ဗဟိဒ္ဓာ နာမရူပ’’န္တိအာဒီသု ကာယော ဝုစ္စတိ။ မစ္စုဇရာယုပဒ္ဒုတန္တိ မရဏေန စေဝ ဇရာယ စ ပီဠိတံ, ဝိပသ္သမာနော အဟံ ဘယဟေတုပဟာနေန ဝီတဘယော, တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတီတိ အတ္ထော။
Vadharoganīḷanti maraṇassa ca rogassa ca kulāvakabhūtaṃ. Kāyaṃ imanti imaṃ khandhapañcakasaṅkhātaṃ kāyaṃ. Khandhapañcakopi hi ‘‘avijjāgatassa, bhikkhave, purisapuggalassa taṇhānugatassa ayameva kāyo bahiddhā nāmarūpa’’ntiādīsu kāyo vuccati. Maccujarāyupaddutanti maraṇena ceva jarāya ca pīḷitaṃ, vipassamāno ahaṃ bhayahetupahānena vītabhayo, taṃ nu kadā bhavissatīti attho.
ဘယဇနနိန္တိ ပဉ္စဝီသတိယာ မဟာဘယာနံ ဥပ္ပာဒကာရဏဘူတံ ကာယိကသ္သ စ စေတသိကသ္သ စ သကလသ္သပိ ဝဋ္ဋဒုက္ခသ္သ အာဝဟနတော ဒုခာဝဟံ။ တဏ္ဟာလတံ ဗဟုဝိဓာနုဝတ္တနိန္တိ ဗဟုဝိဓဉ္စ အာရမ္မဏံ ဘဝမေဝ ဝာ အနုဝတ္တတိ သန္တနောတီတိ ဗဟုဝိဓာနုဝတ္တနိံ, တဏ္ဟာသင္ခာတလတံ။ ပညာမယန္တိ မဂ္ဂပညာမယံ သုနိသိတံ အသိခဂ္ဂံ ဝီရိယပဂ္ဂဟိတေန သဒ္ဓာဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ သမုစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ‘‘ကဒာ နုဟံ ဝသေ’’တိ ယံ ပရိဝိတက္ကိတံ, တမ္ပိ ကဒာ ဘဝိသ္သတီတိ ယောဇနာ။
Bhayajananinti pañcavīsatiyā mahābhayānaṃ uppādakāraṇabhūtaṃ kāyikassa ca cetasikassa ca sakalassapi vaṭṭadukkhassa āvahanato dukhāvahaṃ. Taṇhālataṃ bahuvidhānuvattaninti bahuvidhañca ārammaṇaṃ bhavameva vā anuvattati santanotīti bahuvidhānuvattaniṃ, taṇhāsaṅkhātalataṃ. Paññāmayanti maggapaññāmayaṃ sunisitaṃ asikhaggaṃ vīriyapaggahitena saddhāhatthena gahetvā samucchinditvā ‘‘kadā nuhaṃ vase’’ti yaṃ parivitakkitaṃ, tampi kadā bhavissatīti yojanā.
ဥဂ္ဂတေဇန္တိ သမထဝိပသ္သနာဝသေန နိသိတတာယ တိက္ခတေဇံ။ သတ္ထံ ဣသီနန္တိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓအရိယသာဝကဣသီနံ သတ္ထဘူတံ ။ မာရံ သသေနံ သဟသာ ဘဉ္ဇိသ္သန္တိ ကိလေသသေနာယ သသေနံ အဘိသင္ခာရာဒိမာရံ သဟသာ သီဃမေဝ ဘဉ္ဇိသ္သာမိ။ သီဟာသနေတိ ထိရာသနေ, အပရာဇိတပလ္လင္ကေတိ အတ္ထော။
Uggatejanti samathavipassanāvasena nisitatāya tikkhatejaṃ. Satthaṃ isīnanti buddhapaccekabuddhaariyasāvakaisīnaṃ satthabhūtaṃ . Māraṃ sasenaṃ sahasā bhañjissanti kilesasenāya sasenaṃ abhisaṅkhārādimāraṃ sahasā sīghameva bhañjissāmi. Sīhāsaneti thirāsane, aparājitapallaṅketi attho.
သဗ္ဘိ သမာဂမေသု ဒိဋ္ဌော ဘဝေတိ ဓမ္မဂာရဝယုတ္တတာယ ဓမ္မဂရူဟိ တာဒိလက္ခဏပ္ပတ္တိယာ တာဒီဟိ အဝိပရီတဒသ္သိတာယ ယာထာဝဒသ္သီဟိ အရိယမဂ္ဂေနေဝ ပာပဇိတိန္ဒ္ရိယတာယ ဇိတိန္ဒ္ရိယေဟိ ဗုဒ္ဓာဒီဟိ သာဓူဟိ သမာဂမေသု ‘‘ကဒာ နု အဟံ ပဓာနိယောတိ ဒိဋ္ဌော ဘဝေယ္ယ’’န္တိ ယံ မေ ပရိဝိတက္ကိတံ, တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတီတိ ယောဇနာ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ ပဒယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ပဒတ္ထမတ္တမေဝ ဝဏ္ဏယိသ္သာမ။
Sabbhi samāgamesu diṭṭho bhaveti dhammagāravayuttatāya dhammagarūhi tādilakkhaṇappattiyā tādīhi aviparītadassitāya yāthāvadassīhi ariyamaggeneva pāpajitindriyatāya jitindriyehi buddhādīhi sādhūhi samāgamesu ‘‘kadā nu ahaṃ padhāniyoti diṭṭho bhaveyya’’nti yaṃ me parivitakkitaṃ, taṃ nu kadā bhavissatīti yojanā. Iminā nayena sabbattha padayojanā veditabbā, padatthamattameva vaṇṇayissāma.
တန္ဒီတိ အာလသိယံ။ ခုဒာတိ ဇိဃစ္ဆာ။ ကီဋသရီသပာတိ ကီဋဉ္စေဝ သရီသပာ စ။ န ဗာဓယိသ္သန္တီတိ မံ န ဗ္ယာဓယိသ္သန္တိ သုခဒုက္ခသောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ ဈာနေဟိ ပဋိဗာဟိတတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဂိရိဗ္ဗဇေတိ ပဗ္ဗတကန္ဒရာယ။ အတ္ထတ္ထိယန္တိ သဒတ္ထသင္ခာတေန အတ္ထေန အတ္ထိကံ။
Tandīti ālasiyaṃ. Khudāti jighacchā. Kīṭasarīsapāti kīṭañceva sarīsapā ca. Na bādhayissantīti maṃ na byādhayissanti sukhadukkhasomanassadomanassānaṃ jhānehi paṭibāhitattāti adhippāyo. Giribbajeti pabbatakandarāya. Atthatthiyanti sadatthasaṅkhātena atthena atthikaṃ.
ယံ ဝိဒိတံ မဟေသိနာတိ ယံ စတုသစ္စံ မဟေသိနာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သယမ္ဘူဉာဏေန ဉာတံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, တာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ အနုပစိတကုသလသမ္ဘာရေဟိ သုဋ္ဌု ဒုဒ္ဒသာနိ မဂ္ဂသမာဓိနာ သမာဟိတတ္တော, သမ္မာသတိယာ သတိမာ, အရိယမဂ္ဂပညာယ အဟံ အဂစ္ဆံ ပဋိဝိဇ္ဈိသ္သံ အဓိဂမိသ္သန္တိ အတ္ထော။
Yaṃ viditaṃ mahesināti yaṃ catusaccaṃ mahesinā sammāsambuddhena sayambhūñāṇena ñātaṃ paṭividdhaṃ, tāni cattāri saccāni anupacitakusalasambhārehi suṭṭhu duddasāni maggasamādhinā samāhitatto, sammāsatiyā satimā, ariyamaggapaññāya ahaṃ agacchaṃ paṭivijjhissaṃ adhigamissanti attho.
ရူပေတိ စက္ခုဝိညေယ္ယရူပေ။ အမိတေတိ ဉာဏေန အမိတေ, အပရိစ္ဆိန္နေ အပရိညာတေတိ အတ္ထော။ ဖုသိတဗ္ဗေတိ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ။ ဓမ္မေတိ မနောဝိညေယ္ယဓမ္မေ။ အမိတေတိ ဝာ အပရိမာဏေ နီလာဒိဝသေန အနေကဘေဒဘိန္နေ ရူပေ ဘေရိသဒ္ဒာဒိဝသေန, မူလရသာဒိဝသေန, ကက္ခဠမုဒုတာဒိဝသေန, သုခဒုက္ခာဒိဝသေန စ, အနေကဘေဒသဒ္ဒာဒိကေ စာတိ အတ္ထော။ အာဒိတ္တတောတိ ဧကာဒသဟိ အဂ္ဂီဟိ အာဒိတ္တဘာဝတော။ သမထေဟိ ယုတ္တောတိ ဈာနဝိပသ္သနာမဂ္ဂသမာဓီဟိ သမန္နာဂတော။ ပညာယ ဒစ္ဆန္တိ ဝိပသ္သနာပညာသဟိတာယ မဂ္ဂပညာယ ဒက္ခိသ္သံ။
Rūpeti cakkhuviññeyyarūpe. Amiteti ñāṇena amite, aparicchinne apariññāteti attho. Phusitabbeti, phoṭṭhabbe. Dhammeti manoviññeyyadhamme. Amiteti vā aparimāṇe nīlādivasena anekabhedabhinne rūpe bherisaddādivasena, mūlarasādivasena, kakkhaḷamudutādivasena, sukhadukkhādivasena ca, anekabhedasaddādike cāti attho. Ādittatoti ekādasahi aggīhi ādittabhāvato. Samathehi yuttoti jhānavipassanāmaggasamādhīhi samannāgato. Paññāya dacchanti vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya dakkhissaṃ.
ဒုဗ္ဗစနေန ဝုတ္တောတိ ဒုရုတ္တဝစနေန ဃဋ္ဋိတော။ တတော နိမိတ္တန္တိ ဖရုသဝာစာဟေတု။ ဝိမနော န ဟေသ္သန္တိ ဒောမနသ္သိတော န ဘဝေယ္ယံ။ အထောတိ အထ။ ပသတ္ထောတိ ကေနစိ ပသံသိတော။
Dubbacanena vuttoti duruttavacanena ghaṭṭito. Tato nimittanti pharusavācāhetu. Vimano na hessanti domanassito na bhaveyyaṃ. Athoti atha. Pasatthoti kenaci pasaṃsito.
ကဋ္ဌေတိ ဒာရုက္ခန္ဓေ။ တိဏေတိ တိဏာနံ ခန္ဓေ။ ဣမေတိ ဣမေ မမ သန္တတိပရိယာပန္နေ ပဉ္စ ခန္ဓေ ။ အမိတေ စ ဓမ္မေတိ တတော အညေန ဣန္ဒ္ရိယက္ခန္ဓေန အမိတေ ရူပဓမ္မေ။ တေနာဟ – ‘‘အဇ္ဈတ္တိကာနေဝ စ ဗာဟိရာနိ စာ’’တိ။ သမံ တုလေယ္ယန္တိ အနိစ္စာဒိဝသေန စေဝ အသာရာဒိဥပမာဝသေန စ သဗ္ဗံ သမမေဝ ကတ္ဝာ တီရေယ္ယံ။
Kaṭṭheti dārukkhandhe. Tiṇeti tiṇānaṃ khandhe. Imeti ime mama santatipariyāpanne pañca khandhe . Amite ca dhammeti tato aññena indriyakkhandhena amite rūpadhamme. Tenāha – ‘‘ajjhattikāneva ca bāhirāni cā’’ti. Samaṃ tuleyyanti aniccādivasena ceva asārādiupamāvasena ca sabbaṃ samameva katvā tīreyyaṃ.
ဣသိပ္ပယာတမ္ဟိ ပထေ ဝဇန္တန္တိ ဗုဒ္ဓာဒီဟိ မဟေသီဟိ သမ္မဒေဝ ပယာတေ သမထဝိပသ္သနာမဂ္ဂေ ဝဇန္တံ ပဋိပဇ္ဇန္တံ။ ပာဝုသသမယေ ကာလမေဃော နဝေန တောယေန ဝသ္သောဒကေန သစီဝရံ ပဝနေ ကဒာ နု ဩဝသ္သတိ, တေမေတီတိ အတ္တနော အဗ္ဘောကာသိကဘာဝပရိဝိတက္ကိတံ ဒသ္သေတိ။
Isippayātamhipathe vajantanti buddhādīhi mahesīhi sammadeva payāte samathavipassanāmagge vajantaṃ paṭipajjantaṃ. Pāvusasamaye kālamegho navena toyena vassodakena sacīvaraṃ pavane kadā nu ovassati, temetīti attano abbhokāsikabhāvaparivitakkitaṃ dasseti.
မယူရသ္သ သိခဏ္ဍိနော ဝနေ ဒိဇသ္သာတိ မာတုကုစ္ဆိတော အဏ္ဍကောသတော စာတိ ဒ္ဝိက္ခတ္တုံ ဇာယနဝသေန ဒိဇသ္သ, သိခာသမ္ဘဝေန သိခဏ္ဍိနော စ မယူရသ္သ ဝနေ ကဒာ ပန ဂိရိဂဗ္ဘရေ ရုတံ ကေကာရဝံ သုတ္ဝာ ဝေလံ သလ္လက္ခိတ္ဝာ သယနတော ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ အမတသ္သ ပတ္တိယာ နိဗ္ဗာနာဓိဂမာယ။ သံစိန္တယေတိ ဝုစ္စမာနေ ဘဝေ အနိစ္စာဒိတော မနသိ ကရေယ္ယံ ဝိပသ္သေယ္ယန္တိ အတ္ထော။
Mayūrassa sikhaṇḍino vane dijassāti mātukucchito aṇḍakosato cāti dvikkhattuṃ jāyanavasena dijassa, sikhāsambhavena sikhaṇḍino ca mayūrassa vane kadā pana girigabbhare rutaṃ kekāravaṃ sutvā velaṃ sallakkhitvā sayanato vuṭṭhahitvā amatassa pattiyā nibbānādhigamāya. Saṃcintayeti vuccamāne bhave aniccādito manasi kareyyaṃ vipasseyyanti attho.
ဂင္ဂံ ယမုနံ သရသ္သတိန္တိ ဧတာ မဟာနဒိယော အသဇ္ဇမာနော ဘာဝနာမယာယ ဣဒ္ဓိယာ ကဒာ နု ပတရေယ္ယန္တိ ယောဇနာ။ ပာတာလခိတ္တံ ဗဠဝာမုခဉ္စာတိ ပာတာယ အလံ ပရိယတ္တန္တိ ပာတာလံ, တဒေဝ ခိတ္တံ, ပထဝိယာ သဏ္ဌဟနကာလေ တထာ ဌိတန္တိ ပာတာလခိတ္တံ။ ယောဇနသတိကာဒိဘေဒာနိ သမုဒ္ဒသ္သ အန္တောပထဝိယာ တီရဋ္ဌာနာနိ, ယေသု ကာနိစိ နာဂာဒီနံ ဝသနဋ္ဌာနာနိ ဟောန္တိ, ကာနိစိ သုညာနိယေဝ ဟုတ္ဝာ တိဋ္ဌန္တိ။ ဗဠဝာမုခန္တိ မဟာသမုဒ္ဒေ မဟန္တံ အာဝဋ္ဋမုခံ။ မဟာနိရယဒ္ဝာရသ္သ ဟိ ဝိဝဋကာလေ မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော တတော နိက္ခန္တော တဒဘိမုခံ အနေကယောဇနသတာယာမဝိတ္ထာရံ ဟေဋ္ဌာ သမုဒ္ဒပဒေသံ ဍဟတိ, တသ္မိံ ဒဍ္ဎေ ဥပရိ ဥဒကံ အာဝဋ္ဋာကာရေန ပရိဗ္ဘမန္တံ မဟတာ သဒ္ဒေန ဟေဋ္ဌာ နိပတတိ။ တတ္ထ ဗဠဝာမုခသမညာ, ဣတိ တဉ္စ ပာတာလခိတ္တံ ဗဠဝာမုခဉ္စ ဝိဘိံသနံ ဘယာနကံ အသဇ္ဇမာနော ဣဒ္ဓိယာ ကဒာ နု ပတရေယ္ယန္တိ ယံ ပရိဝိတက္ကိတံ, တံ ကဒာ နု ဘဝိသ္သတိ, ဘာဝနာမယံ ဣဒ္ဓိံ နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ ကဒာ နု ဧဝံ ဣဒ္ဓိံ ဝဠဉ္ဇိသ္သာမီတိ အတ္ထော။
Gaṅgaṃ yamunaṃ sarassatinti etā mahānadiyo asajjamāno bhāvanāmayāya iddhiyā kadā nu patareyyanti yojanā. Pātālakhittaṃ baḷavāmukhañcāti pātāya alaṃ pariyattanti pātālaṃ, tadeva khittaṃ, pathaviyā saṇṭhahanakāle tathā ṭhitanti pātālakhittaṃ. Yojanasatikādibhedāni samuddassa antopathaviyā tīraṭṭhānāni, yesu kānici nāgādīnaṃ vasanaṭṭhānāni honti, kānici suññāniyeva hutvā tiṭṭhanti. Baḷavāmukhanti mahāsamudde mahantaṃ āvaṭṭamukhaṃ. Mahānirayadvārassa hi vivaṭakāle mahāaggikkhandho tato nikkhanto tadabhimukhaṃ anekayojanasatāyāmavitthāraṃ heṭṭhā samuddapadesaṃ ḍahati, tasmiṃ daḍḍhe upari udakaṃ āvaṭṭākārena paribbhamantaṃ mahatā saddena heṭṭhā nipatati. Tattha baḷavāmukhasamaññā, iti tañca pātālakhittaṃ baḷavāmukhañca vibhiṃsanaṃ bhayānakaṃ asajjamāno iddhiyā kadā nu patareyyanti yaṃ parivitakkitaṃ, taṃ kadā nu bhavissati, bhāvanāmayaṃ iddhiṃ nibbattetvā kadā nu evaṃ iddhiṃ vaḷañjissāmīti attho.
နာဂောဝ အသင္ဂစာရီ ပဒာလယေတိ ယထာ မတ္တဝာရဏော ဒဠ္ဟထမ္ဘံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ အယသင္ခလိကံ ဝိဒ္ဓံသေတ္ဝာ အသင္ဂစာရီ ဝနံ ပဝိသိတ္ဝာ ဧကော အဒုတိယော ဟုတ္ဝာ အတ္တနော ရုစိဝသေန စရတိ, ဧဝမဟံ ကဒာ နု သဗ္ဗသုဘံ နိမိတ္တံ နိဗ္ဗဇ္ဇယံ နိရဝသေသတော ဝဇ္ဇယန္တော ကာမစ္ဆန္ဒဝသော အဟုတ္ဝာ ဈာနေ ယုတော ပယုတ္တော ကာမဂုဏေသု ဆန္ဒံ သမ္မဒေဝ ပဒာလေယ္ယံ ဆိန္ဒေယ္ယံ ပဇဟေယ္ယန္တိ ယံ ပရိဝိတက္ကိတံ, တံ နု ကဒာ ဘဝိသ္သတိ။
Nāgova asaṅgacārī padālayeti yathā mattavāraṇo daḷhathambhaṃ bhinditvā ayasaṅkhalikaṃ viddhaṃsetvā asaṅgacārī vanaṃ pavisitvā eko adutiyo hutvā attano rucivasena carati, evamahaṃ kadā nu sabbasubhaṃ nimittaṃ nibbajjayaṃ niravasesato vajjayanto kāmacchandavaso ahutvā jhāne yuto payutto kāmaguṇesu chandaṃ sammadeva padāleyyaṃ chindeyyaṃ pajaheyyanti yaṃ parivitakkitaṃ, taṃ nu kadā bhavissati.
ဣဏဋ္ဋောဝ ဒလိဒ္ဒကော နိဓိံ အာရာဓယိတ္ဝာတိ ယထာ ကောစိ ဒလိဒ္ဒော ဇီဝိကပကတော ဣဏံ ဂဟေတ္ဝာ တံ သောဓေတုံ အသက္ကောန္တော ဣဏဋ္ဋော ဣဏေန အဋ္ဋိတော ဓနိကေဟိ ပီဠိတော နိဓိံ အာရာဓယိတ္ဝာ အဓိဂန္တ္ဝာ ဣဏဉ္စ သောဓေတ္ဝာ သုခေန စ ဇီဝန္တော တုဋ္ဌော ဘဝေယ္ယ, ဧဝံ အဟမ္ပိ ကဒာ နု ဣဏသဒိသံ ကာမစ္ဆန္ဒံ ပဟာယ မဟေသိနော အရိယဓနသမ္ပုဏ္ဏတာယ မဏိကနကာဒိရတနသမ္ပုဏ္ဏနိဓိသဒိသံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသနံ အဓိဂန္တ္ဝာ တုဋ္ဌော ဘဝေယ္ယန္တိ ယံ ပရိဝိတက္ကိတံ, တံ ကဒာ နု ဘဝိသ္သတီတိ။
Iṇaṭṭovadaliddako nidhiṃ ārādhayitvāti yathā koci daliddo jīvikapakato iṇaṃ gahetvā taṃ sodhetuṃ asakkonto iṇaṭṭo iṇena aṭṭito dhanikehi pīḷito nidhiṃ ārādhayitvā adhigantvā iṇañca sodhetvā sukhena ca jīvanto tuṭṭho bhaveyya, evaṃ ahampi kadā nu iṇasadisaṃ kāmacchandaṃ pahāya mahesino ariyadhanasampuṇṇatāya maṇikanakādiratanasampuṇṇanidhisadisaṃ buddhassa sāsanaṃ adhigantvā tuṭṭho bhaveyyanti yaṃ parivitakkitaṃ, taṃ kadā nu bhavissatīti.
ဧဝံ ပဗ္ဗဇ္ဇတော ပုဗ္ဗေ နေက္ခမ္မဝိတက္ကဝသေန ပဝတ္တံ အတ္တနော ဝိတက္ကပဝတ္တိံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ယေဟာကာရေဟိ အတ္တာနံ ဩဝဒိတ္ဝာ အဓိဂစ္ဆိ, တေ ဒသ္သေန္တော ‘‘ဗဟူနိ ဝသ္သာနီ’’တိအာဒိကာ ဂာထာ အဘာသိ။ တတ္ထ ဗဟူနိ ဝသ္သာနိ တယာမ္ဟိ ယာစိတော, အဂာရဝာသေန အလံ နု တေ ဣဒန္တိ အနေကသံဝစ္ဆရာနိ ဝိဝိဓဒုက္ခာနုဗန္ဓေန အဂာရမဇ္ဈေ ဝာသေန အလံ ပရိယတ္တမေဝ တေတိ, အမ္ဘော စိတ္တ, ဣဒံ တယာ အနေကာနိ သံဝစ္ဆရာနိ အဟံ အမ္ဟိ နနု ယာစိတော။ တံ ဒာနိ မံ ပဗ္ဗဇိတံ သမာနန္တိ တံ မံ တယာ တထာ ဥသ္သာဟနေန ပဗ္ဗဇိတံ သမာနံ ကေန ကာရဏေန စိတ္တ တုဝံ န ယုဉ္ဇသိ, သမထဝိပသ္သနံ ဆဍ္ဍေတ္ဝာ နိဟီနေ အာလသိယေ နိယောဇေသီတိ အတ္ထော။
Evaṃ pabbajjato pubbe nekkhammavitakkavasena pavattaṃ attano vitakkapavattiṃ dassetvā idāni pabbajitvā yehākārehi attānaṃ ovaditvā adhigacchi, te dassento ‘‘bahūni vassānī’’tiādikā gāthā abhāsi. Tattha bahūni vassāni tayāmhi yācito, agāravāsena alaṃ nu te idanti anekasaṃvaccharāni vividhadukkhānubandhena agāramajjhe vāsena alaṃ pariyattameva teti, ambho citta, idaṃ tayā anekāni saṃvaccharāni ahaṃ amhi nanu yācito. Taṃ dāni maṃ pabbajitaṃ samānanti taṃ maṃ tayā tathā ussāhanena pabbajitaṃ samānaṃ kena kāraṇena citta tuvaṃ na yuñjasi, samathavipassanaṃ chaḍḍetvā nihīne ālasiye niyojesīti attho.
နနု အဟံ, စိတ္တ, တယာမ္ဟိ ယာစိတောတိ, အမ္ဘော စိတ္တ, အဟံ တယာ နနု ယာစိတော အမ္ဟိ အာယာစိတော မညေ။ ယဒိ ယာစိတော, ကသ္မာ ဣဒာနိ တဒနုရူပံ န ပဋိပဇ္ဇသီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဂိရိဗ္ဗဇေ’’တိအာဒိနာ ယာစိတာကာရံ ဒသ္သေတိ။ စိတ္ရဆဒာ ဝိဟင္ဂမာ ဝိစိတ္ရပေခုဏပက္ခိနော, မယူရာတိ အတ္ထော။ မဟိန္ဒဃောသတ္ထနိတာဘိဂဇ္ဇိနောတိ ဇလဃောသတ္ထနိတေန ဟေတုနာ သုဋ္ဌု ဂဇ္ဇနသီလာ။ တေ တံ ရမေသ္သန္တိ ဝနမ္ဟိ ဈာယိနန္တိ တေ မယူရာ တံ ဝနေ ဈာနပသုတံ ရမေသ္သန္တီတိ နနု တယာ ယာစိတောတိ ဒသ္သေတိ။
Nanu ahaṃ, citta, tayāmhi yācitoti, ambho citta, ahaṃ tayā nanu yācito amhi āyācito maññe. Yadi yācito, kasmā idāni tadanurūpaṃ na paṭipajjasīti adhippāyo. ‘‘Giribbaje’’tiādinā yācitākāraṃ dasseti. Citrachadā vihaṅgamā vicitrapekhuṇapakkhino, mayūrāti attho. Mahindaghosatthanitābhigajjinoti jalaghosatthanitena hetunā suṭṭhu gajjanasīlā. Te taṃ ramessanti vanamhi jhāyinanti te mayūrā taṃ vane jhānapasutaṃ ramessantīti nanu tayā yācitoti dasseti.
ကုလမ္ဟီတိ ကုလပရိဝဋ္ဋေ။ ဣမမဇ္ဈုပာဂတောတိ ဣမံ အရညဋ္ဌာနံ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဝာ အဇ္ဈုပာဂတော။ အထောပိ တ္ဝံ, စိတ္တ, န မယ္ဟ တုသ္သသီတိ တ္ဝံ အနုဝတ္တိတ္ဝာ ဌိတမ္ပိ မံ နာရာဓေသ္သသီတိ အတ္ထော။
Kulamhīti kulaparivaṭṭe. Imamajjhupāgatoti imaṃ araññaṭṭhānaṃ pabbajjaṃ vā ajjhupāgato. Athopi tvaṃ, citta, na mayha tussasīti tvaṃ anuvattitvā ṭhitampi maṃ nārādhessasīti attho.
မမေဝ ဧတံ န ဟိ တ္ဝံ ပရေသန္တိ ဧတံ, စိတ္တ, မမေဝ တသ္မာ တ္ဝံ ပရေသံ န ဟောသိ။ တ္ဝံ ပန အညေသံ ဝိယ ကတ္ဝာ သန္နာဟကာလေ ကိလေသမာရေ ယုဇ္ဈိတုံ ဘာဝနာသန္နာဟကာလေ နတိ ဝတ္ဝာ ပရိဒေဝိတေန ကိံ ပယောဇနံ, ဣဒာနိ တံ အညထာ ဝတ္တိတုံ န ဒသ္သာမီတိ အဓိပ္ပာယော။ သဗ္ဗံ ဣဒံ စလမိတိ ပေက္ခမာနောတိ ယသ္မာ ‘‘ဣဒံ စိတ္တံ အညဉ္စ သဗ္ဗံ တေဘူမကသင္ခာရံ စလံ အနဝဋ္ဌိတ’’န္တိ ပညာစက္ခုနာ ဩလောကေန္တော ဂေဟတော ကာမေဟိ စ အဘိနိက္ခမိံ အမတပဒံ နိဗ္ဗာနံ ဇိဂီသံ ပရိယေသန္တော, တသ္မာ, စိတ္တ, အနနုဝတ္တန္တော နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသနမေဝ ကရောမီတိ အဓိပ္ပာယော။
Mameva etaṃ na hi tvaṃ paresanti etaṃ, citta, mameva tasmā tvaṃ paresaṃ na hosi. Tvaṃ pana aññesaṃ viya katvā sannāhakāle kilesamāre yujjhituṃ bhāvanāsannāhakāle nati vatvā paridevitena kiṃ payojanaṃ, idāni taṃ aññathā vattituṃ na dassāmīti adhippāyo. Sabbaṃ idaṃ calamiti pekkhamānoti yasmā ‘‘idaṃ cittaṃ aññañca sabbaṃ tebhūmakasaṅkhāraṃ calaṃ anavaṭṭhita’’nti paññācakkhunā olokento gehato kāmehi ca abhinikkhamiṃ amatapadaṃ nibbānaṃ jigīsaṃ pariyesanto, tasmā, citta, ananuvattanto nibbānaṃ pariyesanameva karomīti adhippāyo.
အဝီတရာဂေန သုဒုန္နိဝာရယံ စိတ္တံ စလံ မက္ကဋသန္နိဘံ ဝနမက္ကဋသဒိသံ ဣတိ သုယုတ္တဝာဒီ သုဘာသိတဝာဒီ ဒ္ဝိပဒာနမုတ္တမော မဟာဘိသက္ကော နရဒမ္မသာရထီတိ ယောဇနာ။
Avītarāgena sudunnivārayaṃ cittaṃ calaṃ makkaṭasannibhaṃ vanamakkaṭasadisaṃ iti suyuttavādī subhāsitavādī dvipadānamuttamo mahābhisakko naradammasārathīti yojanā.
အဝိဒ္ဒသူ ယတ္ထ သိတာ ပုထုဇ္ဇနာတိ ယတ္ထ ယေသု ဝတ္ထုကာမေသု ကိလေသကာမေသု စ သိတာ ပဋိဗဒ္ဓာ တေ အန္ဓပုထုဇ္ဇနာ တေန ကာမရာဂေန ပုနဗ္ဘဝေသိနော ဧကန္တေနေဝ ဒုက္ခမိစ္ဆန္တိ။ ဣစ္ဆန္တာ စ စိတ္တေန နီတာ နိရယေ နိရာကတာတိ စိတ္တဝသိကာ နိရယသံဝတ္တနိကံ ကမ္မံ ကရောန္တာ ဟိတသုခတော နိရာကတာ ဟုတ္ဝာ အတ္တနော စိတ္တေနေဝ နိရယေ နီတာ န အညထာတိ စိတ္တသ္သေဝ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗတံ ဒသ္သေတိ။
Aviddasū yattha sitā puthujjanāti yattha yesu vatthukāmesu kilesakāmesu ca sitā paṭibaddhā te andhaputhujjanā tena kāmarāgena punabbhavesino ekanteneva dukkhamicchanti. Icchantā ca cittena nītā niraye nirākatāti cittavasikā nirayasaṃvattanikaṃ kammaṃ karontā hitasukhato nirākatā hutvā attano citteneva niraye nītā na aññathāti cittasseva niggahetabbataṃ dasseti.
ပုနပိ စိတ္တံယေဝ နိဂ္ဂဟေတုံ မန္တေန္တော ‘‘မယူရကောဉ္စာဘိရုတမ္ဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မယူရကောဉ္စာဘိရုတမ္ဟီတိ သိခီဟိ သာရသေဟိ စ အဘိကူဇိတေ။ ဒီပီဟိ ဗ္ယဂ္ဃေဟိ ပုရက္ခတော ဝသန္တိ မေတ္တာဝိဟာရိတာယ ဧဝရူပေဟိ တိရစ္ဆာနဂတေဟိ ပုရက္ခတော ပရိဝာရိတော ဟုတ္ဝာ ဝနေ ဝသန္တော, ဧတေန သုညဘာဝပရိဗ္ရူဟနမာဟ။ ကာယေ အပေက္ခံ ဇဟာတိ သဗ္ဗသော ကာယေ နိရပေက္ခော ဇဟ, ဧတေန ပဟိတတ္တတံ ဝဒတိ။ မာ ဝိရာဓယာတိ ဣမံ သုဒုလ္လဘံ နဝမံ ခဏံ မာ ဝိရာဓေဟိ။ ဣတိသ္သု မံ, စိတ္တ, ပုရေ နိယုဉ္ဇသီတိ ဧဝဉ္ဟိ တ္ဝံ, စိတ္တ, မံ ပဗ္ဗဇ္ဇတော ပုဗ္ဗေ သမ္မာပဋိပတ္တိယံ ဥယ္ယောဇေသီတိ အတ္ထော။
Punapi cittaṃyeva niggahetuṃ mantento ‘‘mayūrakoñcābhirutamhī’’tiādimāha. Tattha mayūrakoñcābhirutamhīti sikhīhi sārasehi ca abhikūjite. Dīpīhi byagghehi purakkhato vasanti mettāvihāritāya evarūpehi tiracchānagatehi purakkhato parivārito hutvā vane vasanto, etena suññabhāvaparibrūhanamāha. Kāye apekkhaṃ jahāti sabbaso kāye nirapekkho jaha, etena pahitattataṃ vadati. Mā virādhayāti imaṃ sudullabhaṃ navamaṃ khaṇaṃ mā virādhehi. Itissu maṃ, citta, pure niyuñjasīti evañhi tvaṃ, citta, maṃ pabbajjato pubbe sammāpaṭipattiyaṃ uyyojesīti attho.
ဘာဝေဟီတိ ဥပ္ပာဒေဟိ ဝဍ္ဎေဟိ စ။ ဈာနာနီတိ ပဌမာဒီနိ စတ္တာရိ ဈာနာနိ။ ဣန္ဒ္ရိယာနီတိ သဒ္ဓာဒီနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ။ ဗလာနီတိ တာနိယေဝ ပဉ္စ ဗလာနိ။ ဗောဇ္ဈင္ဂသမာဓိဘာဝနာတိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ စတသ္သော သမာဓိဘာဝနာ စ။ တိသ္သော စ ဝိဇ္ဇာတိ ပုဗ္ဗေနိဝာသဉာဏာဒိကာ တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ စ။ ဖုသ ပာပုဏာဟိ ဗုဒ္ဓသာသနေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဩဝာဒေ ဌိတော။
Bhāvehīti uppādehi vaḍḍhehi ca. Jhānānīti paṭhamādīni cattāri jhānāni. Indriyānīti saddhādīni pañcindriyāni. Balānīti tāniyeva pañca balāni. Bojjhaṅgasamādhibhāvanāti satta bojjhaṅge catasso samādhibhāvanā ca. Tisso ca vijjāti pubbenivāsañāṇādikā tisso vijjā ca. Phusa pāpuṇāhi buddhasāsane sammāsambuddhaovāde ṭhito.
နိယ္ယာနိကန္တိ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော နိယ္ဟာနဝဟံ။ သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယောဂဓန္တိ အမတောဂဓံ နိဗ္ဗာနပတိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ။ သဗ္ဗကိလေသသောဓနန္တိ အနဝသေသကိလေသမလဝိသောဓနံ။
Niyyānikanti vaṭṭadukkhato niyhānavahaṃ. Sabbadukkhakkhayogadhanti amatogadhaṃ nibbānapatiṭṭhaṃ nibbānārammaṇaṃ. Sabbakilesasodhananti anavasesakilesamalavisodhanaṃ.
ခန္ဓေတိ ဥပာဒာနက္ခန္ဓေ။ ပဋိပသ္သ ယောနိသောတိ ရောဂတော ဂဏ္ဍတော သလ္လတော အဃတော အာဗာဓတောတိ ဧဝမာဒီဟိ ဝိဝိဓေဟိ ပကာရေဟိ ဝိပသ္သနာဉာဏေန သမ္မာ ဥပာယေန နယေန ပသ္သ။ တံ ဇဟာတိ တံ ဒုက္ခသ္သ သမုဒယံ တဏ္ဟံ ပဇဟ, သမုစ္ဆိန္ဒ။ ဣဓေဝာတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။
Khandheti upādānakkhandhe. Paṭipassa yonisoti rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhatoti evamādīhi vividhehi pakārehi vipassanāñāṇena sammā upāyena nayena passa. Taṃ jahāti taṃ dukkhassa samudayaṃ taṇhaṃ pajaha, samucchinda. Idhevāti imasmiṃyeva attabhāve.
အနိစ္စန္တိအာဒိ အန္တဝန္တတော အနိစ္စန္တိကတော တာဝကာလိကတော နိစ္စပဋိက္ခေပတော စ အနိစ္စန္တိ ဝာ ပသ္သ။ ဒုက္ခန္တိ တေ ဥဒယဗ္ဗယပဋိပီဠနတော သပ္ပဋိဘယတော ဒုက္ခမတော သုခပဋိက္ခေပတော ဒုက္ခန္တိ ဝာ ပသ္သ။ သုညန္တိ အဝသဝတ္တနတော အသာမိကတော အသာရတော အတ္တပဋိက္ခေပတော စ သုညံ, တတော ဧဝ အနတ္တာတိ။ ဝိဂရဟိတဗ္ဗတော အဝဍ္ဎိအာဗာဓနတော စ အဃန္တိ စ ဝဓန္တိ စ ဝိပသ္သ ယောနိသောတိ ယောဇနာ။ မနောဝိစာရေ ဥပရုန္ဓ စေတသောတိ မနောဝိစာရသညိနော ဂေဟသိတသောမနသ္သုပဝိစာရာဒိကေ အဋ္ဌာရသ စေတသော ဥပရုန္ဓ ဝာရေဟိ နိရောဓေဟိ။
Aniccantiādi antavantato aniccantikato tāvakālikato niccapaṭikkhepato ca aniccanti vā passa. Dukkhanti te udayabbayapaṭipīḷanato sappaṭibhayato dukkhamato sukhapaṭikkhepato dukkhanti vā passa. Suññanti avasavattanato asāmikato asārato attapaṭikkhepato ca suññaṃ, tato eva anattāti. Vigarahitabbato avaḍḍhiābādhanato ca aghanti ca vadhanti ca vipassa yonisoti yojanā. Manovicāreuparundha cetasoti manovicārasaññino gehasitasomanassupavicārādike aṭṭhārasa cetaso uparundha vārehi nirodhehi.
မုဏ္ဍောတိ မုဏ္ဍဘာဝံ ဥပဂတော, ဩဟာရိတကေသမသ္သုကော။ ဝိရူပောတိ တေန မုဏ္ဍဘာဝေန ပရူဠ္ဟလောမတာယ ဆိန္နဘိန္နကာသာယ ဝတ္ထတာယ ဝိရူပော ဝေဝဏ္ဏိယံ ဥပဂတော။ အဘိသာပမာဂတောတိ ‘‘ပိဏ္ဍောလော ဝိစရတိ ပတ္တပာဏီ’’တိ အရိယေဟိ ကာတဗ္ဗံ အဘိသာပံ ဥပဂတော။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ – ‘‘အဘိသာပောယံ, ဘိက္ခဝေ, လောကသ္မိံ ပိဏ္ဍောလော ဝိစရသိ ပတ္တပာဏီ’’တိ (သံ. နိ. ၃.၈၀)။ တေနာဟ ‘‘ကပာလဟတ္ထောဝ ကုလေသု ဘိက္ခသူ’’တိ။ ယုဉ္ဇသ္သု သတ္ထုဝစနေတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဩဝာဒေ ယောဂံ ကရောဟိ အနုယုဉ္ဇသ္သု။
Muṇḍoti muṇḍabhāvaṃ upagato, ohāritakesamassuko. Virūpoti tena muṇḍabhāvena parūḷhalomatāya chinnabhinnakāsāya vatthatāya virūpo vevaṇṇiyaṃ upagato. Abhisāpamāgatoti ‘‘piṇḍolo vicarati pattapāṇī’’ti ariyehi kātabbaṃ abhisāpaṃ upagato. Vuttañhetaṃ – ‘‘abhisāpoyaṃ, bhikkhave, lokasmiṃ piṇḍolo vicarasi pattapāṇī’’ti (saṃ. ni. 3.80). Tenāha ‘‘kapālahatthova kulesu bhikkhasū’’ti. Yuñjassu satthuvacaneti sammāsambuddhassa ovāde yogaṃ karohi anuyuñjassu.
သုသံဝုတတ္တောတိ သုဋ္ဌု ကာယဝာစာစိတ္တေဟိ သမ္မဒေဝ သံဝုတော။ ဝိသိခန္တရေ စရန္တိ ဘိက္ခာစရိယာယ ဣစ္ဆာဝိသေသေသု စရန္တော။ စန္ဒော ယထာ ဒောသိနပုဏ္ဏမာသိယာတိ ဝိဂတဒောသာယ ပုဏ္ဏမာယ ကုလေသု နိစ္စနဝသာယ ပာသာဒိကတာယ စန္ဒိမာ ဝိယ စရာတိ ယောဇနာ။
Susaṃvutattoti suṭṭhu kāyavācācittehi sammadeva saṃvuto. Visikhantare caranti bhikkhācariyāya icchāvisesesu caranto. Cando yathā dosinapuṇṇamāsiyāti vigatadosāya puṇṇamāya kulesu niccanavasāya pāsādikatāya candimā viya carāti yojanā.
သဒာ ဓုတေ ရတောတိ သဗ္ဗကာလဉ္စ ဓုတဂုဏေ အဘိရတော။ တထူပမံ စိတ္တမိဒံ ကရောသီတိ ယထာ ကောစိ ပုရိသော ဖလာနိ ဣစ္ဆန္တော ဖလရုက္ခေ ရောပေတ္ဝာ တတော အလဒ္ဓဖလောဝ တေ မူလတော ဆိန္ဒိတုံ ဣစ္ဆတိ, စိတ္တ, တ္ဝံ တထူပမံ တပ္ပဋိဘာဂံ ဣဒံ ကရောသိ။ ယံ မံ အနိစ္စမ္ဟိ စလေ နိယုဉ္ဇသီတိ ယံ မံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ နိယောဇေတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အဒ္ဓာဂတံ ပဗ္ဗဇ္ဇာဖလံ အနိစ္စမ္ဟိ စလေ သံသာရမုခေ နိယုဉ္ဇသိ နိယောဇနဝသေန ပဝတ္တေသိ။
Sadā dhute ratoti sabbakālañca dhutaguṇe abhirato. Tathūpamaṃ cittamidaṃ karosīti yathā koci puriso phalāni icchanto phalarukkhe ropetvā tato aladdhaphalova te mūlato chindituṃ icchati, citta, tvaṃ tathūpamaṃ tappaṭibhāgaṃ idaṃ karosi. Yaṃ maṃ aniccamhi cale niyuñjasīti yaṃ maṃ pabbajjāya niyojetvā pabbajitvā addhāgataṃ pabbajjāphalaṃ aniccamhi cale saṃsāramukhe niyuñjasi niyojanavasena pavattesi.
ရူပာဘာဝတော အရူပာ။ စိတ္တသ္သ ဟိ တာဒိသံ သဏ္ဌာနံ နီလာဒိဝဏ္ဏဘေဒော ဝာ နတ္ထိ, တသ္မာ ဝုတ္တံ အရူပာတိ။ ဒူရဋ္ဌာနပ္ပဝတ္တိယာ ဒူရင္ဂမ။ ယဒိပိ စိတ္တသ္သ မက္ကဋသုတ္တမတ္တမ္ပိ ပုရတ္ထိမာဒိဒိသာဘာဂေန ဂမနံ နာမ နတ္ထိ, ဒူရေ သန္တံ ပန အာရမ္မဏံ သမ္ပဋိစ္ဆတီတိ ဒူရင္ဂမ။ ဧကောယေဝ ဟုတ္ဝာ စရဏဝသေန ပဝတ္တနတော ဧကစာရိ, အန္တမသော ဒ္ဝေ တီဏိပိ စိတ္တာနိ ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ သမတ္ထာနိ နာမ နတ္ထိ, ဧကမေဝ ပန စိတ္တံ ဧကသ္မိံ သန္တာနေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မိံ နိရုဒ္ဓေ အပရမ္ပိ ဧကမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တသ္မာ ဧကစာရိ။ န တေ ကရိသ္သံ ဝစနံ ဣဒာနိဟန္တိ ယဒိပိ ပုဗ္ဗေ တဝ ဝသေ အနုဝတ္တိံ, ဣဒာနိ ပန သတ္ထု ဩဝာဒံ လဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ စိတ္တဝသိကော န ဘဝိသ္သာမိ။ ကသ္မာတိ စေ? ဒုက္ခာ ဟိ ကာမာ ကဋုကာ မဟဗ္ဘယာ ကာမာ နာမေတေ အတီတေပိ ဒုက္ခာ, အာယတိမ္ပိ ကဋုကဖလာ, အတ္တာနုဝာဒာဒိဘေဒေန မဟတာ ဘယေန အနုဗန္ဓန္တာ မဟဗ္ဘယာ။ နိဗ္ဗာနမေဝာဘိမနော စရိသ္သံ တသ္မာ နိဗ္ဗာနမေဝ ဥဒ္ဒိသ္သ အဘိမုခစိတ္တော ဝိဟရိသ္သံ။
Rūpābhāvato arūpā. Cittassa hi tādisaṃ saṇṭhānaṃ nīlādivaṇṇabhedo vā natthi, tasmā vuttaṃ arūpāti. Dūraṭṭhānappavattiyā dūraṅgama. Yadipi cittassa makkaṭasuttamattampi puratthimādidisābhāgena gamanaṃ nāma natthi, dūre santaṃ pana ārammaṇaṃ sampaṭicchatīti dūraṅgama. Ekoyeva hutvā caraṇavasena pavattanato ekacāri, antamaso dve tīṇipi cittāni ekato uppajjituṃ samatthāni nāma natthi, ekameva pana cittaṃ ekasmiṃ santāne uppajjati. Tasmiṃ niruddhe aparampi ekameva uppajjati, tasmā ekacāri. Na te karissaṃ vacanaṃ idānihanti yadipi pubbe tava vase anuvattiṃ, idāni pana satthu ovādaṃ laddhakālato paṭṭhāya cittavasiko na bhavissāmi. Kasmāti ce? Dukkhā hi kāmā kaṭukā mahabbhayā kāmā nāmete atītepi dukkhā, āyatimpi kaṭukaphalā, attānuvādādibhedena mahatā bhayena anubandhantā mahabbhayā. Nibbānamevābhimano carissaṃ tasmā nibbānameva uddissa abhimukhacitto viharissaṃ.
တမေဝ နိဗ္ဗာနာဘိမုခဘာဝံ ဒသ္သေန္တော ‘‘နာဟံ အလက္ခ္ယာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နာဟံ အလက္ခ္ယာတိ အလက္ခိကတာယ နိသ္သိရီကတာယ နာဟံ ဂေဟတော နိက္ခမိန္တိ ယောဇနာ။
Tameva nibbānābhimukhabhāvaṃ dassento ‘‘nāhaṃ alakkhyā’’tiādimāha. Tattha nāhaṃ alakkhyāti alakkhikatāya nissirīkatāya nāhaṃ gehato nikkhaminti yojanā.
အဟိရိက္ကတာယာတိ ယထာဝဇ္ဇံ ကေဠိံ ကရောန္တော ဝိယ နိလ္လဇ္ဇတာယ။ စိတ္တဟေတူတိ ဧကဒာ နိဂဏ္ဌော, ဧကဒာ ပရိဗ္ဗာဇကာဒိကော ဟောန္တော အနဝဋ္ဌိတစိတ္တော ပုရိသော ဝိယ စိတ္တဝသိကော ဟုတ္ဝာ။ ဒူရကန္တနာတိ ရာဇာဒီဟိ မေတ္တံ ကတ္ဝာ တေသု ဒုဗ္ဘိတ္ဝာ ဒုဗ္ဘိဘာဝေန။ အာဇီဝဟေတူတိ အာဇီဝကာရဏာ ဇီဝိကာပကတော ဟုတ္ဝာ အာဇီဝိကာဘယေန အဟံ န နိက္ခမိံ န ပဗ္ဗဇိံ။ ကတော စ တေ, စိတ္တ, ပဋိသ္သဝော မယာတိ, ‘‘ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ န တဝ ဝသေ ဝတ္တာမိ, မမေဝ ပန ဝသေ ဝတ္တာမီ’’တိ, စိတ္တ, မယာ နနု ပဋိညာ ကတာတိ ဒသ္သေတိ။
Ahirikkatāyāti yathāvajjaṃ keḷiṃ karonto viya nillajjatāya. Cittahetūti ekadā nigaṇṭho, ekadā paribbājakādiko honto anavaṭṭhitacitto puriso viya cittavasiko hutvā. Dūrakantanāti rājādīhi mettaṃ katvā tesu dubbhitvā dubbhibhāvena. Ājīvahetūti ājīvakāraṇā jīvikāpakato hutvā ājīvikābhayena ahaṃ na nikkhamiṃ na pabbajiṃ. Kato ca te, citta, paṭissavo mayāti, ‘‘pabbajitakālato paṭṭhāya na tava vase vattāmi, mameva pana vase vattāmī’’ti, citta, mayā nanu paṭiññā katāti dasseti.
အပ္ပိစ္ဆတာ သပ္ပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတာတိ ‘‘ပစ္စယေသု သဗ္ဗသော အပ္ပိစ္ဆာ နာမ သာဓူ’’တိ ဗုဒ္ဓာဒီဟိ ပသဋ္ဌာ, တထာ မက္ခပ္ပဟာနံ ပရေသံ ဂုဏေ မက္ခနသ္သ ပဟာနံ ဝူပသမော သဗ္ဗသ္သ ဒုက္ခသ္သ ဝူပသမော နိဗ္ဗာပနံ သပ္ပုရိသေဟိ ဝဏ္ဏိတံ။ ဣတိသ္သု မံ, စိတ္တ, တဒာ နိယုဉ္ဇသိ, ‘‘သမ္မ, တယာ တေသု ဂုဏေသု ပတိဋ္ဌာတဗ္ဗ’’န္တိ, စိတ္တ, တ္ဝံ ဧဝံ တဒာ နိယုဉ္ဇသိ။ ဣဒာနိ တ္ဝံ ဂစ္ဆသိ ပုဗ္ဗစိဏ္ဏံ ဣဒာနိ မံ တ္ဝံ ပဟာယ အတ္တနော ပုရိမာစိဏ္ဏံ မဟိစ္ဆတာဒိံ ပဋိပဇ္ဇသိ, ကိံ နာမေတန္တိ အဓိပ္ပာယော။
Appicchatā sappurisehi vaṇṇitāti ‘‘paccayesu sabbaso appicchā nāma sādhū’’ti buddhādīhi pasaṭṭhā, tathā makkhappahānaṃ paresaṃ guṇe makkhanassa pahānaṃ vūpasamo sabbassa dukkhassa vūpasamo nibbāpanaṃ sappurisehi vaṇṇitaṃ. Itissu maṃ, citta, tadā niyuñjasi, ‘‘samma, tayā tesu guṇesu patiṭṭhātabba’’nti, citta, tvaṃ evaṃ tadā niyuñjasi. Idāni tvaṃ gacchasi pubbaciṇṇaṃ idāni maṃ tvaṃ pahāya attano purimāciṇṇaṃ mahicchatādiṃ paṭipajjasi, kiṃ nāmetanti adhippāyo.
ယမတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘ဂစ္ဆသိ ပုဗ္ဗစိဏ္ဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘တဏ္ဟာ အဝိဇ္ဇာ စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တဏ္ဟာတိ ပစ္စယေသု တဏ္ဟာ, အဝိဇ္ဇာတိ တတ္ထေဝ အာဒီနဝပဋိစ္ဆာဒိကာ အဝိဇ္ဇာ။ ပိယာပိယန္တိ ပုတ္တဒာရာဒီသု ပေမသင္ခာတော ပိယဘာဝော စေဝ ပန္တသေနာသနေသု အဓိကုသလဓမ္မေသု အနဘိရတိသင္ခာတော အပ္ပိယဘာဝော စ ဥဘယတ္ထ အနုရောဓပဋိဝိရောဓော။ သုဘာနိ ရူပာနီတိ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓာ စ သုဘရူပာနိ။ သုခာ ဝေဒနာတိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇနသုခဝေဒနာ။ မနာပိယာ ကာမဂုဏာတိ ဝုတ္တာဝသေသာ မနောရမာ ကာမကောဋ္ဌာသာ။ ဝန္တာတိ နိရူပတော တံနိသ္သိတသ္သ ဆန္ဒရာဂသ္သ ဝိက္ခမ္ဘနပဟာနေန ဆဍ္ဍိတတာယ ပရိစ္စတ္တတာယ စ ဝန္တာ။ ဝန္တေ အဟံ အာဝမိတုံ န ဥသ္သဟေတိ ဧဝံ တေ ဆဍ္ဍိတေ ပုန ပစ္စာဝမိတုံ အဟံ န သက္ကောမိ, ပရိစ္စတ္တာ ဧဝ ဟောန္တီတိ ဝဒတိ။
Yamatthaṃ sandhāya ‘‘gacchasi pubbaciṇṇa’’nti vuttaṃ. Taṃ dassetuṃ ‘‘taṇhā avijjā cā’’tiādi vuttaṃ. Tattha taṇhāti paccayesu taṇhā, avijjāti tattheva ādīnavapaṭicchādikā avijjā. Piyāpiyanti puttadārādīsu pemasaṅkhāto piyabhāvo ceva pantasenāsanesu adhikusaladhammesu anabhiratisaṅkhāto appiyabhāvo ca ubhayattha anurodhapaṭivirodho. Subhāni rūpānīti ajjhattaṃ bahiddhā ca subharūpāni. Sukhā vedanāti iṭṭhārammaṇe paṭicca uppajjanasukhavedanā. Manāpiyā kāmaguṇāti vuttāvasesā manoramā kāmakoṭṭhāsā. Vantāti nirūpato taṃnissitassa chandarāgassa vikkhambhanapahānena chaḍḍitatāya pariccattatāya ca vantā. Vante ahaṃ āvamituṃ na ussaheti evaṃ te chaḍḍite puna paccāvamituṃ ahaṃ na sakkomi, pariccattā eva hontīti vadati.
သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဘဝေသု သဗ္ဗာသု ယောနီသု သဗ္ဗာသု ဂတီသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု စ။ ဝစော ကတံ မယာတိ, အမ္ဘော စိတ္တ, တဝ ဝစနံ မယာ ကတံ။ ကရောန္တော စ ဗဟူသု ဇာတီသု န မေသိ ကောပိတောတိ အနေကာသု ဇာတီသု ပန မယာ န ကောပိတော အသိ။ မယာ နေဝ ပရိဘဝိတော။ တထာပိ အဇ္ဈတ္တသမ္ဘဝော အတ္တနိ သမ္ဘူတော ဟုတ္ဝာပိ တဝ အကတညုတာယ ဒုက္ခေ စီရံ သံသရိတံ တယာ ကတေတိ တယာ နိဗ္ဗတ္တိတေ အနာဒိမတိ သံသာရဒုက္ခေ သုစိရကာလံ မယာ သံသရိတံ ပရိဗ္ဘမိတံ။
Sabbatthāti sabbesu bhavesu sabbāsu yonīsu sabbāsu gatīsu viññāṇaṭṭhitīsu ca. Vaco kataṃ mayāti, ambho citta, tava vacanaṃ mayā kataṃ. Karonto ca bahūsu jātīsu na mesi kopitoti anekāsu jātīsu pana mayā na kopito asi. Mayā neva paribhavito. Tathāpi ajjhattasambhavo attani sambhūto hutvāpi tava akataññutāya dukkhe cīraṃ saṃsaritaṃ tayā kateti tayā nibbattite anādimati saṃsāradukkhe sucirakālaṃ mayā saṃsaritaṃ paribbhamitaṃ.
ဣဒာနိ ‘‘ဒုက္ခေ စိရံ သံသရိတံ တယာ ကတေ’’တိ သင္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဥပ္ပတ္တိဘေဒေန ဂတိဘေဒေန စ ဝိတ္ထာရတော ဒသ္သေန္တော ‘‘တ္ဝညေဝာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ရာဇဒသီတိ ရာဇာ အသိ, ဒကာရော ပဒသန္ဓိကရော, ဝေသ္သာ စ သုဒ္ဒာ စ ဘဝာမ ဧကဒာ တဝေဝ ဝာဟသာတိ ယောဇနာ ။ ဒေဝတ္တနံ ဝာပီတိ ဒေဝဘာဝံ ဝာပိ တ္ဝံယေဝ နော အမ္ဟာကံ, စိတ္တ, ကရောသီတိ ယောဇနာ။ ဝာဟသာတိ ကာရဏဘာဝေန။
Idāni ‘‘dukkhe ciraṃ saṃsaritaṃ tayā kate’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ uppattibhedena gatibhedena ca vitthārato dassento ‘‘tvaññevā’’tiādimāha. Tattha rājadasīti rājā asi, dakāro padasandhikaro, vessā ca suddā ca bhavāma ekadā taveva vāhasāti yojanā . Devattanaṃ vāpīti devabhāvaṃ vāpi tvaṃyeva no amhākaṃ, citta, karosīti yojanā. Vāhasāti kāraṇabhāvena.
တဝေဝ ဟေတူတိ တဝေဝ ဟေတုဘာဝေန။ တ္ဝံမူလကန္တိ တ္ဝံနိမိတ္တံ။
Taveva hetūti taveva hetubhāvena. Tvaṃmūlakanti tvaṃnimittaṃ.
နနု ဒုဗ္ဘိသ္သသိ မံ ပုနပ္ပုနန္တိ ပုနပ္ပုနံ ဒုဗ္ဘိသ္သသိ နုန, ယထာ ပုဗ္ဗေ တ္ဝံ အနန္တာသု ဇာတီသု, စိတ္တ, မိတ္တပဋိရူပကော သပတ္တော ဟုတ္ဝာ မယ္ဟံ ပုနပ္ပုနံ ဒုဗ္ဘိ, ဣဒာနိ တထာ ဒုဗ္ဘိသ္သသိ မညေ, ပုဗ္ဗေ ဝိယ စာရေတုံ န ဒသ္သာမီတိ အဓိပ္ပာယော။ မုဟုံ မုဟုံ စာရဏိကံဝ ဒသ္သယန္တိ အဘိဏ္ဟတော စရဏာရဟံ ဝိယ မနော ဒသ္သေန္တော စရဏာရဟံ ပုရိသံ ဝဉ္စေတ္ဝာ စရဂောပကံ နိပ္ဖာဒေန္တော ဝိယ ပုနပ္ပုနံ တံ တံ ဘဝံ ဒသ္သေန္တော။ ဥမ္မတ္တကေနေဝ မယာ ပလောဘသီတိ ဥမ္မတ္တကပုရိသေန ဝိယ မယာ သဒ္ဓိံ ကီဠန္တော တံ တံ ပလောဘနီယံ ဒသ္သေတ္ဝာ ပလောဘသိ။ ကိဉ္စာပိ တေ, စိတ္တ, ဝိရာဓိတံ မယာတိ, အမ္ဘော စိတ္တ, ကိံ နာမ တေ မယာ ဝိရဒ္ဓံ, တံ ကထေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။
Nanu dubbhissasi maṃ punappunanti punappunaṃ dubbhissasi nuna, yathā pubbe tvaṃ anantāsu jātīsu, citta, mittapaṭirūpako sapatto hutvā mayhaṃ punappunaṃ dubbhi, idāni tathā dubbhissasi maññe, pubbe viya cāretuṃ na dassāmīti adhippāyo. Muhuṃ muhuṃ cāraṇikaṃva dassayanti abhiṇhato caraṇārahaṃ viya mano dassento caraṇārahaṃ purisaṃ vañcetvā caragopakaṃ nipphādento viya punappunaṃ taṃ taṃ bhavaṃ dassento. Ummattakeneva mayā palobhasīti ummattakapurisena viya mayā saddhiṃ kīḷanto taṃ taṃ palobhanīyaṃ dassetvā palobhasi. Kiñcāpi te, citta, virādhitaṃ mayāti, ambho citta, kiṃ nāma te mayā viraddhaṃ, taṃ kathehīti adhippāyo.
ဣဒံ ပုရေ စိတ္တန္တိ ဣဒံ စိတ္တံ နာမ ဣတော ပုဗ္ဗေ ရူပာဒီသု အာရမ္မဏေသု ရဇ္ဇနာဒိနာ, ယေန အာကာရေန ဣစ္ဆတိ, ယတ္ထေဝ စသ္သ ကာမော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တသ္သ ဝသေန ယတ္ထကာမံ ယထာ ဝိစရန္တသ္သ သုခံ ဟောတိ, တထေဝ စ စရန္တော ယထာသုခံ ဒီဃရတ္တံ စာရိကံ အစရိ။ အဇ္ဇာဟံ ပဘိန္နမဒံ မတ္တဟတ္ထိံ ဟတ္ထာစရိယသင္ခာတော ဆေကော အင္ကုသဂ္ဂဟော အင္ကုသေန ဝိယ ယောနိသောမနသိကာရေန နံ နိဂ္ဂဟေသ္သာမိ, နသ္သ ဝီတိက္ကမိတုံ ဒသ္သာမီတိ။
Idaṃ pure cittanti idaṃ cittaṃ nāma ito pubbe rūpādīsu ārammaṇesu rajjanādinā, yena ākārena icchati, yattheva cassa kāmo uppajjati, tassa vasena yatthakāmaṃ yathā vicarantassa sukhaṃ hoti, tatheva ca caranto yathāsukhaṃ dīgharattaṃ cārikaṃ acari. Ajjāhaṃ pabhinnamadaṃ mattahatthiṃ hatthācariyasaṅkhāto cheko aṅkusaggaho aṅkusena viya yonisomanasikārena naṃ niggahessāmi, nassa vītikkamituṃ dassāmīti.
သတ္ထာ စ မေ လောကမိမံ အဓိဋ္ဌဟီတိ မမ သတ္ထာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဣမံ အနဝသေသခန္ဓလောကံ ဉာဏေန အဓိဋ္ဌဟိ။ ကိန္တိ? ဟုတ္ဝာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စတော, ကသ္သစိပိ ဓုဝသ္သ ထာဝရသ္သ အဘာဝတော အဒ္ဓုဝတော သုခသာရာဒီနံ အဘာဝတော အသာရတော။ ပက္ခန္ဒ မံ, စိတ္တ, ဇိနသ္သ သာသနေတိ တသ္မာ ယာထာဝတော ပဋိပဇ္ဇိတုံ, စိတ္တ, မံ ဇိနသ္သ ဘဂဝတော သာသနေ ပက္ခန္ဒေဟိ အနုပ္ပဝေသေဟိ။ ‘‘ပက္ခန္ဒိမ’’န္တိပိ ပာဠိ, ဇိနသ္သ သာသနေ ဣမံ လောကံ ဉာဏေန ပက္ခန္ဒ, ယာထာဝတော တာရေဟိ, ပက္ခန္ဒန္တော စ ဝိပသ္သနာဉာဏမဂ္ဂေန ယာပေန္တော သုဒုတ္တရတော မဟန္တတော သံသာရမဟောဃတော မံ တာရေဟိ။
Satthā ca me lokamimaṃ adhiṭṭhahīti mama satthā sammāsambuddho imaṃ anavasesakhandhalokaṃ ñāṇena adhiṭṭhahi. Kinti? Hutvā abhāvaṭṭhena aniccato, kassacipi dhuvassa thāvarassa abhāvato addhuvato sukhasārādīnaṃ abhāvato asārato. Pakkhanda maṃ, citta, jinassa sāsaneti tasmā yāthāvato paṭipajjituṃ, citta, maṃ jinassa bhagavato sāsane pakkhandehi anuppavesehi. ‘‘Pakkhandima’’ntipi pāḷi, jinassa sāsane imaṃ lokaṃ ñāṇena pakkhanda, yāthāvato tārehi, pakkhandanto ca vipassanāñāṇamaggena yāpento suduttarato mahantato saṃsāramahoghato maṃ tārehi.
န တေ ဣဒံ, စိတ္တ, ယထာ ပုရာဏကန္တိ, အမ္ဘော စိတ္တ, ဣဒံ အတ္တဘာဝဂေဟံ ပောရာဏကံ ဝိယ တဝ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ? နာဟံ အလံ တုယ္ဟ ဝသေ နိဝတ္တိတုန္တိ ဣဒာနာဟံ တဝ ဝသေ နိဝတ္တိတုံ န ယုတ္တော။ ယသ္မာ မဟေသိနော ဘဂဝတော ပဗ္ဗဇိတောမ္ဟိ သာသနေ။ ပဗ္ဗဇိတကာလတော စ ပဋ္ဌာယ သမဏာ နာမ မာဒိသာဝ န ဟောန္တိ ဝိနာသဓာရိနော, ဧကံသတော သမဏာယေဝ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။
Na te idaṃ, citta, yathā purāṇakanti, ambho citta, idaṃ attabhāvagehaṃ porāṇakaṃ viya tava na hotīti attho. Kasmā? Nāhaṃ alaṃ tuyha vase nivattitunti idānāhaṃ tava vase nivattituṃ na yutto. Yasmā mahesino bhagavato pabbajitomhi sāsane. Pabbajitakālato ca paṭṭhāya samaṇā nāma mādisāva na honti vināsadhārino, ekaṃsato samaṇāyeva hontīti attho.
နဂာတိ သိနေရုဟိမဝန္တာဒယော သဗ္ဗေ ပဗ္ဗတာ။ သမုဒ္ဒာတိ ပုရတ္ထိမသမုဒ္ဒာဒယော သီတသမုဒ္ဒာဒယော, န သဗ္ဗေ သမုဒ္ဒာ။ သရိတာတိ ဂင္ဂာဒယော သဗ္ဗာ နဒိယော စ။ ဝသုန္ဓရာတိ ပထဝီ။ ဒိသာ စတသ္သောတိ ပုရတ္ထိမာဒိဘေဒာ စတသ္သော ဒိသာ။ ဝိဒိသာတိ ပုရတ္ထိမဒက္ခိဏာဒယော စတသ္သော အနုဒိသာ။ အဓောတိ ဟေဋ္ဌာ ယာဝ ဥဒကသန္ဓာရကဝာယုခန္ဓာ။ ဒိဝာတိ ဒေဝလောကာ။ ဒိဝာဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ တတ္ထ ဂတေ သတ္တသင္ခာရေ ဝဒတိ။ သဗ္ဗေ အနိစ္စာ တိဘဝာ ဥပဒ္ဒုတာတိ သဗ္ဗေ ကာမဘဝာဒယော တယော ဘဝာ အနိစ္စာ စေဝ ဇာတိအာဒီဟိ ရာဂာဒီဟိ ကိလေသေဟိ ဥပဒ္ဒုတာ ပီဠိတာ စ, န ဧတ္ထ ကိဉ္စိ ခေမဋ္ဌာနံ နာမ အတ္ထိ, တဒဘာဝတော ကုဟိံ ဂတော, စိတ္တ, သုခံ ရမိသ္သသိ, တသ္မာ တတော နိသ္သရဏဉ္စေတ္ထ ပရိယေသာဟီတိ အဓိပ္ပာယော။
Nagāti sineruhimavantādayo sabbe pabbatā. Samuddāti puratthimasamuddādayo sītasamuddādayo, na sabbe samuddā. Saritāti gaṅgādayo sabbā nadiyo ca. Vasundharāti pathavī. Disā catassoti puratthimādibhedā catasso disā. Vidisāti puratthimadakkhiṇādayo catasso anudisā. Adhoti heṭṭhā yāva udakasandhārakavāyukhandhā. Divāti devalokā. Divāggahaṇena cettha tattha gate sattasaṅkhāre vadati. Sabbe aniccā tibhavā upaddutāti sabbe kāmabhavādayo tayo bhavā aniccā ceva jātiādīhi rāgādīhi kilesehi upaddutā pīḷitā ca, na ettha kiñci khemaṭṭhānaṃ nāma atthi, tadabhāvato kuhiṃ gato, citta, sukhaṃ ramissasi, tasmā tato nissaraṇañcettha pariyesāhīti adhippāyo.
ဓိတိပ္ပရန္တိ ဓိတိပရာယဏံ ပရမံ ထိရဘာဝေ ဌိတံ မမံ, စိတ္တ, ကိံ ကာဟိသိ, တတော ဤသကမ္ပိ မံ စာလေတုံ နာသက္ခိသ္သသီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘န တေ အလံ, စိတ္တ, ဝသာနုဝတ္တကော’’တိ။ ဣဒာနိ တမေဝတ္ထံ ပာကဋတရံ ကတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော ‘‘န ဇာတု ဘသ္တံ ဥဘတောမုခံ ဆုပေ , ဓိရတ္ထု ပူရံ နဝသောတသန္ဒနိ’’န္တိ အာဟ။ တတ္ထ ဘသ္တန္တိ ရုတ္တိံ။ ဥဘတောမုခန္တိ ပုတောဠိယာ ဥဘတောမုခံ။ န ဇာတု ဆုပေတိ ဧကံသေနေဝ ပာဒေနာပိ န ဆုပေယ္ယ, တထာ ဓိရတ္ထု ပူရံ နဝသောတသန္ဒနိန္တိ နာနပ္ပကာရသ္သ အသုစိနော ပူရံ နဝဟိ သောတေဟိ ဝဏမုခေဟိ အသုစိသန္ဒနိံ သဝတိံ။ တာယ ဝစ္စကုဋိယာ ဓီ အတ္ထု, တသ္သာ ဂရဟာ ဟောတု။
Dhitipparanti dhitiparāyaṇaṃ paramaṃ thirabhāve ṭhitaṃ mamaṃ, citta, kiṃ kāhisi, tato īsakampi maṃ cāletuṃ nāsakkhissasīti attho. Tenāha ‘‘na te alaṃ, citta, vasānuvattako’’ti. Idāni tamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassento ‘‘na jātu bhastaṃ ubhatomukhaṃ chupe , dhiratthu pūraṃ navasotasandani’’nti āha. Tattha bhastanti ruttiṃ. Ubhatomukhanti putoḷiyā ubhatomukhaṃ. Na jātu chupeti ekaṃseneva pādenāpi na chupeyya, tathā dhiratthu pūraṃ navasotasandaninti nānappakārassa asucino pūraṃ navahi sotehi vaṇamukhehi asucisandaniṃ savatiṃ. Tāya vaccakuṭiyā dhī atthu, tassā garahā hotu.
ဧဝံ အဋ္ဌဝီသတိယာ ဂာထာဟိ နိဂ္ဂဏ္ဟနဝသေန စိတ္တံ ဩဝဒိတ္ဝာ ဣဒာနိ ဝိဝေကဋ္ဌာနာစိက္ခဏာဒိနာ သမ္ပဟံသေန္တော ‘‘ဝရာဟဧဏေယ္ယဝိဂာဠ္ဟသေဝိတေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝရာဟဧဏေယ္ယဝိဂာဠ္ဟသေဝိတေတိ ဝရာဟေဟိ စေဝ ဧဏေယ္ယေဟိ စ ဩဂာဟေတ္ဝာ သေဝိတေ။ ပဗ္ဘာရကုဋ္ဋေတိ ပဗ္ဘာရဋ္ဌာနေ စေဝ ပဗ္ဗတသိခရေ စ။ ပကတေဝ သုန္ဒရေတိ ပကတိယာ ဧဝ သုန္ဒရေ အတိတ္တိမနောဟရေ။ ‘‘ပကတိဝသုန္ဓရေ’’တိ ဝာ ပာဌော, ပာကတိကေ ဘူမိပဒေသေတိ အတ္ထော။ နဝမ္ဗုနာ ပာဝုသသိတ္တကာနနေတိ ပာဝုသဝသေန ဝုဋ္ဌေန မေဃောဒကေန ဥပသိတ္တဝသ္သေ သုထေဝေ ဝနေ။ တဟိံ ဂုဟာဂေဟဂတော ရမိသ္သသီတိ တသ္မိံ ပဗ္ဗတကာနနေ ဂုဟာသင္ခာတံ ဂေဟံ ဥပဂတော ဘာဝနာရတိယာ အဘိရမိသ္သသိ။
Evaṃ aṭṭhavīsatiyā gāthāhi niggaṇhanavasena cittaṃ ovaditvā idāni vivekaṭṭhānācikkhaṇādinā sampahaṃsento ‘‘varāhaeṇeyyavigāḷhasevite’’tiādimāha. Tattha varāhaeṇeyyavigāḷhaseviteti varāhehi ceva eṇeyyehi ca ogāhetvā sevite. Pabbhārakuṭṭeti pabbhāraṭṭhāne ceva pabbatasikhare ca. Pakateva sundareti pakatiyā eva sundare atittimanohare. ‘‘Pakativasundhare’’ti vā pāṭho, pākatike bhūmipadeseti attho. Navambunā pāvusasittakānaneti pāvusavasena vuṭṭhena meghodakena upasittavasse sutheve vane. Tahiṃ guhāgehagato ramissasīti tasmiṃ pabbatakānane guhāsaṅkhātaṃ gehaṃ upagato bhāvanāratiyā abhiramissasi.
တေ တံ ရမေသ္သန္တီတိ တေ မယူရာဒယော ဝနသညံ ဥပ္ပာဒေန္တာ တံ ရမေသ္သန္တီတိ အတ္ထော။
Te taṃ ramessantīti te mayūrādayo vanasaññaṃ uppādentā taṃ ramessantīti attho.
ဝုဋ္ဌမ္ဟိ ဒေဝေတိ မေဃေ အဓိပ္ပဝုဋ္ဌေ။ စတုရင္ဂုလေ တိဏေတိ တေနေဝ ဂသ္သောဒကပာတေန တတ္ထ တတ္ထ တိဏေ သုရတ္တဝဏ္ဏကမ္ဗလသဒိသေ စတုရင္ဂုလေ ဇာတေ။ သံပုပ္ဖိတေ မေဃနိဘမ္ဟိ ကာနနေတိ ပာဝုသမေဃသင္ကာသေ ကာနနေ သမ္မဒေဝ ပုပ္ဖိတေ။ နဂန္တရေတိ ပဗ္ဗတန္တရေ။ ဝိဋပိသမော သယိသ္သန္တိ တရုသဒိသော အပရိဂ္ဂဟော ဟုတ္ဝာ နိပဇ္ဇိသ္သံ။ တံ မေ မုဒူ ဟေဟိတိ တူလသန္နိဘန္တိ တံ တိဏပစ္စတ္ထရဏံ မုဒု သုခသမ္ဖသ္သံ တူလသန္နိဘံ တူလိကသဒိသံ သယနံ မေ ဘဝိသ္သတိ။
Vuṭṭhamhi deveti meghe adhippavuṭṭhe. Caturaṅgule tiṇeti teneva gassodakapātena tattha tattha tiṇe surattavaṇṇakambalasadise caturaṅgule jāte. Saṃpupphite meghanibhamhi kānaneti pāvusameghasaṅkāse kānane sammadeva pupphite. Nagantareti pabbatantare. Viṭapisamo sayissanti tarusadiso apariggaho hutvā nipajjissaṃ. Taṃ me mudū hehiti tūlasannibhanti taṃ tiṇapaccattharaṇaṃ mudu sukhasamphassaṃ tūlasannibhaṃ tūlikasadisaṃ sayanaṃ me bhavissati.
တထာ တု ကသ္သာမိ ယထာပိ ဣသ္သရောတိ ယထာ ကောစိ ဣသ္သရပုရိသော အတ္တနော ဝစနကရဒာသာဒိံ ဝသေ ဝတ္တေတိ, အဟမ္ပိ, စိတ္တ, တံ တထာ ကရိသ္သာမိ, မယ္ဟံ ဝသေ ဝတ္တေမိယေဝ။ ကထံ? ယံ လဗ္ဘတိ တေနပိ ဟောတု မေ အလန္တိ စတူသု ပစ္စယေသု ယံ ယာဒိသံ ဝာ တာဒိသံ ဝာ လဗ္ဘတိ, တေန စ မယ္ဟံ အလံ ပရိယတ္တံ ဟောတု။ ဧတေန ဣဒံ ဒသ္သေတိ – ယသ္မာ ဣဓေကစ္စေ သတ္တာ တဏ္ဟုပ္ပာဒဟေတု စိတ္တသ္သ ဝသေ အနုဝတ္တန္တိ, အဟံ ပန တဏ္ဟုပ္ပာဒံ ဒူရတော ဝဇ္ဇေန္တော စိတ္တံ ဒာသံ ဝိယ ကရောန္တော အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေမီတိ။ န တာဟံ ကသ္သာမိ ယထာ အတန္ဒိတော, ဗိဠာရဘသ္တံဝ ယထာ သုမဒ္ဒိတန္တိ စိတ္တ တဏ္ဟုပ္ပာဒပရိဝဇ္ဇနဟေတု, ပုန တန္တိ စိတ္တံ အာမသတိ, ယထာ အညောပိ ကောစိ သမ္မပ္ပဓာနယောဂေန ဘာဝနာယ အတန္ဒိတော အတ္တနော စိတ္တံ ကမ္မက္ခမံ, ကမ္မယောဂ္ဂံ ကရောတိ, တထာ အဟမ္ပိ, စိတ္တ, တံ ကမ္မက္ခမံ, ကမ္မယောဂ္ဂံ မယ္ဟံ ဝသေ ဝတ္တံ ကရိသ္သာမိ ။ ယထာ ကိံ? ဗိဠာရဘသ္တံဝ ယထာ သုမဒ္ဒိတံ, နဣတိ နိပာတမတ္တံ။ ယထာ သုဋ္ဌု မဒ္ဒိတံ ဗိဠာရဘသ္တံ ကမ္မက္ခမံ, ကမ္မယောဂ္ဂံ သုခေန ပရိဟရဏီယဉ္စ ဟောတိ, တထာဟံ တံ ကရိသ္သာမိ။
Tathātu kassāmi yathāpi issaroti yathā koci issarapuriso attano vacanakaradāsādiṃ vase vatteti, ahampi, citta, taṃ tathā karissāmi, mayhaṃ vase vattemiyeva. Kathaṃ? Yaṃ labbhati tenapi hotu me alanti catūsu paccayesu yaṃ yādisaṃ vā tādisaṃ vā labbhati, tena ca mayhaṃ alaṃ pariyattaṃ hotu. Etena idaṃ dasseti – yasmā idhekacce sattā taṇhuppādahetu cittassa vase anuvattanti, ahaṃ pana taṇhuppādaṃ dūrato vajjento cittaṃ dāsaṃ viya karonto attano vase vattemīti. Na tāhaṃ kassāmi yathā atandito, biḷārabhastaṃva yathā sumadditanti citta taṇhuppādaparivajjanahetu, puna tanti cittaṃ āmasati, yathā aññopi koci sammappadhānayogena bhāvanāya atandito attano cittaṃ kammakkhamaṃ, kammayoggaṃ karoti, tathā ahampi, citta, taṃ kammakkhamaṃ, kammayoggaṃ mayhaṃ vase vattaṃ karissāmi . Yathā kiṃ? Biḷārabhastaṃva yathā sumadditaṃ, naiti nipātamattaṃ. Yathā suṭṭhu madditaṃ biḷārabhastaṃ kammakkhamaṃ, kammayoggaṃ sukhena pariharaṇīyañca hoti, tathāhaṃ taṃ karissāmi.
ဝီရိယေန တံ မယ္ဟ ဝသာနယိသ္သန္တိ, အမ္ဘော စိတ္တ, တံ အတ္တနော ဝီရိယေန ဘာဝနာဗလံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ တေန မယ္ဟံ ဝသံ အာနယိသ္သံ။ ဂဇံဝ မတ္တံ ကုသလင္ကုသဂ္ဂဟောတိ ယထာ ကုသလော ဆေကော အင္ကုသဂ္ဂဟော ဟတ္ထာစရိယော အတ္တနော သိက္ခာဗလေန မတ္တဟတ္ထိံ အတ္တနော ဝသံ အာနေတိ, တထေဝာတိ အတ္ထော။
Vīriyena taṃ mayha vasānayissanti, ambho citta, taṃ attano vīriyena bhāvanābalaṃ uppādetvā tena mayhaṃ vasaṃ ānayissaṃ. Gajaṃva mattaṃ kusalaṅkusaggahoti yathā kusalo cheko aṅkusaggaho hatthācariyo attano sikkhābalena mattahatthiṃ attano vasaṃ āneti, tathevāti attho.
တယာ သုဒန္တေန အဝဋ္ဌိတေန ဟီတိ ဟီတိ နိပာတမတ္တံ, စိတ္တ, သမထဝိပသ္သနာဘာဝနာဟိ သုဋ္ဌု ဒန္တေန တတော ဧဝ သမ္မဒေဝ ဝိပသ္သနာဝီထိံ ပဋိပန္နတ္တာ အဝဋ္ဌိတေန တယာ။ ဟယေန ယောဂ္ဂာစရိယောဝ ဥဇ္ဇုနာတိ ယထာ သုဒန္တေန သုဒန္တတ္တာ ဧဝ ဥဇုနာ အဝင္ကဂတိနာ အသ္သာဇာနီယေန ယောဂ္ဂာစရိယော အသ္သဒမ္မသာရထိ အခေမဋ္ဌာနတော ခေမန္တဘူမိံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ သက္ကောတိ, ဧဝံ ပဟောမိ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ သိဝန္တိ အသိဝဘာဝကရာနံ ကိလေသာနံ အဘာဝေန သိဝံ။ စိတ္တာနုရက္ခီဟီတိ အတ္တနော စိတ္တံ အနုရက္ခဏသီလေဟိ ဗုဒ္ဓာဒီဟိ သဗ္ဗကာလံ သေဝိတံ အရိယမဂ္ဂံ အဟံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ အဓိဂန္တုံ ပဟောမိ သက္ကောမီတိ။
Tayā sudantena avaṭṭhitena hīti hīti nipātamattaṃ, citta, samathavipassanābhāvanāhi suṭṭhu dantena tato eva sammadeva vipassanāvīthiṃ paṭipannattā avaṭṭhitena tayā. Hayena yoggācariyova ujjunāti yathā sudantena sudantattā eva ujunā avaṅkagatinā assājānīyena yoggācariyo assadammasārathi akhemaṭṭhānato khemantabhūmiṃ paṭipajjituṃ sakkoti, evaṃ pahomi maggaṃ paṭipajjituṃ sivanti asivabhāvakarānaṃ kilesānaṃ abhāvena sivaṃ. Cittānurakkhīhīti attano cittaṃ anurakkhaṇasīlehi buddhādīhi sabbakālaṃ sevitaṃ ariyamaggaṃ ahaṃ paṭipajjituṃ adhigantuṃ pahomi sakkomīti.
အာရမ္မဏေ တံ ဗလသာ နိဗန္ဓိသံ, နာဂံဝ ထမ္ဘမ္ဟိ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာတိ ယထာ ဟတ္ထာစရိယော မဟာဟတ္ထိံ အာဠာနထမ္ဘေ ဒဠ္ဟာယ ထိရာယ ရဇ္ဇုယာ နိဗန္ဓတိ, ဧဝမဟံ, စိတ္တ, ကမ္မဋ္ဌာနာရမ္မဏေ ဘာဝနာဗလေန နိဗန္ဓိသ္သံ။ တံ မေ သုဂုတ္တံ သတိယာ သုဘာဝိတန္တိ တံ တ္ဝံ, စိတ္တ, မမ သတိယာ သုဂုတ္တံ သုဘာဝိတဉ္စ ဟုတ္ဝာ။ အနိသ္သိတံ သဗ္ဗဘဝေသု ဟေဟိသီတိ အရိယမဂ္ဂဘာဝနာဒိဗလေန ကာမဘဝာဒီသု သဗ္ဗေသုပိ ဘဝေသု တဏ္ဟာဒိနိသ္သယေဟိ အနိသ္သိတံ ဘဝိသ္သသိ။
Ārammaṇetaṃ balasā nibandhisaṃ, nāgaṃva thambhamhi daḷhāyarajjuyāti yathā hatthācariyo mahāhatthiṃ āḷānathambhe daḷhāya thirāya rajjuyā nibandhati, evamahaṃ, citta, kammaṭṭhānārammaṇe bhāvanābalena nibandhissaṃ. Taṃ me suguttaṃ satiyā subhāvitanti taṃ tvaṃ, citta, mama satiyā suguttaṃ subhāvitañca hutvā. Anissitaṃ sabbabhavesu hehisīti ariyamaggabhāvanādibalena kāmabhavādīsu sabbesupi bhavesu taṇhādinissayehi anissitaṃ bhavissasi.
ပညာယ ဆေတ္ဝာ ဝိပထာနုသာရိနန္တိ ဥပ္ပထဂာမိနံ အာယတနသမုဒယံ ယာထာဝတော ဒိသ္ဝာ ယေန သမုဒယေန ဥပ္ပထဂာမီ, တသ္သ ကိလေသဝိသ္သန္ဒနံ ကိလေသဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဣန္ဒ္ရိယသံဝရူပနိသ္သယာယ ပဋိသင္ခာနပညာယ ဆိန္ဒိတ္ဝာ သောတဝိစ္ဆေဒနဝသေန အာဝရဏံ ကတ္ဝာ။ ယောဂေန နိဂ္ဂယ္ဟာတိ ဝိပသ္သနာဘာဝနာသင္ခာတေန ယောဂေန သာမတ္ထိယဝိဓမနေန နိဂ္ဂဟေတ္ဝာ။ ပထေ နိဝေသိယာတိ ဝိပသ္သနာဝီထိယံ နိဝေသေတ္ဝာ, ပတိဋ္ဌပေတ္ဝာ။ ယဒာ ပန ဝိပသ္သနာ ဥသ္သုက္ကာပိတာ မဂ္ဂေန ဃဋ္ဋေတိ, တဒာ မဂ္ဂပညာယ ‘‘ယံကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ (မဟာဝ. ၁၆; သံ. နိ. ၅.၁၀၈၁) နိဒသ္သနေန သဗ္ဗသော အာယတနသမုဒယသ္သ ဝိဘဝံ သမ္ဘဝဉ္စ အသမ္မောဟတော ဒိသ္ဝာ သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂဝာဒိနော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဒာယာဒော ဩရသပုတ္တော ဟေဟိသိ ဘဝိသ္သသီတိ အတ္ထော။
Paññāya chetvā vipathānusārinanti uppathagāminaṃ āyatanasamudayaṃ yāthāvato disvā yena samudayena uppathagāmī, tassa kilesavissandanaṃ kilesavipphanditaṃ indriyasaṃvarūpanissayāya paṭisaṅkhānapaññāya chinditvā sotavicchedanavasena āvaraṇaṃ katvā. Yogena niggayhāti vipassanābhāvanāsaṅkhātena yogena sāmatthiyavidhamanena niggahetvā. Pathe nivesiyāti vipassanāvīthiyaṃ nivesetvā, patiṭṭhapetvā. Yadā pana vipassanā ussukkāpitā maggena ghaṭṭeti, tadā maggapaññāya ‘‘yaṃkiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti (mahāva. 16; saṃ. ni. 5.1081) nidassanena sabbaso āyatanasamudayassa vibhavaṃ sambhavañca asammohato disvā sadevake loke aggavādino sammāsambuddhassa dāyādo orasaputto hehisi bhavissasīti attho.
စတုဗ္ဗိပလ္လာသဝသံ အဓိဋ္ဌိတန္တိ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ, အသုဘေ သုဘန္တိ, ဒုက္ခေ သုခန္တိ, အနတ္တနိ အတ္တာတိ ဣမေသံ စတုန္နံ ဝိပလ္လာသာနံ ဝသံ အဓိဋ္ဌိတံ အနုဝတ္တန္တံ။ ဂာမဏ္ဍလံဝ ပရိနေသိ, စိတ္တ, မန္တိ, အမ္ဘော စိတ္တ, မံ ဂာမဒာရကံ ဝိယ ပရိကဍ္ဎသိ, ဣတော စိတော ပရိကဍ္ဎသိ။ နနု သံယောဇနဗန္ဓနစ္ဆိဒန္တိ သံယောဇနသင္ခာတာနံ ဒသန္နံ ဗန္ဓနာနံ ဆေဒကံ ကာရုဏိကံ မဟာမုနိံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ သံသေဝသိ နနု, ‘‘တထာရူပေ မဟာနုဘာဝေ ဒူရတောဝ ဝဇ္ဇေသိ, မာဒိသေ ပန တပသ္သိနေ ယထာရုစိ ပရိနေသီ’’တိ အပ္ပသာဒလေသေန သတ္ထာရံ ပသံသတိ။
Catubbipallāsavasaṃadhiṭṭhitanti anicce niccanti, asubhe subhanti, dukkhe sukhanti, anattani attāti imesaṃ catunnaṃ vipallāsānaṃ vasaṃ adhiṭṭhitaṃ anuvattantaṃ. Gāmaṇḍalaṃva parinesi, citta, manti, ambho citta, maṃ gāmadārakaṃ viya parikaḍḍhasi, ito cito parikaḍḍhasi. Nanu saṃyojanabandhanacchidanti saṃyojanasaṅkhātānaṃ dasannaṃ bandhanānaṃ chedakaṃ kāruṇikaṃ mahāmuniṃ sammāsambuddhaṃ saṃsevasi nanu, ‘‘tathārūpe mahānubhāve dūratova vajjesi, mādise pana tapassine yathāruci parinesī’’ti appasādalesena satthāraṃ pasaṃsati.
မိဂော ယထာတိ ယထာ မိဂော ရုက္ခဂစ္ဆလတာဒီဟိ သုဋ္ဌု စိတ္တဝိစိတ္တေ အနာကုလေ ကာနနေ သေရိ သယံဝသီ ရမတိ။ ရမ္မံ ဂိရိံ ပာဝုသအဗ္ဘမာလိနိန္တိ ဧဝံ ပာဝုသကာလေ သမန္တတော သုမာလိနီဟိ ထလဇဇလဇမာလာဟိ သမန္နာဂတတ္တာ အဗ္ဘမာလိနိံ ဇနဝိဝိတ္တတာယ မနောရမတာယ စ ရမ္မံ ပဗ္ဗတံ လဘိတ္ဝာ တတ္ထ နဂေ ရမိသ္သံ, အသံသယံ ဧကံသေနေဝ တ္ဝံ, စိတ္တ, ပရာဘဝိသ္သသိ, သံသာရဗ္ယသနေဟိ ဌသ္သသီတိ အတ္ထော။
Migo yathāti yathā migo rukkhagacchalatādīhi suṭṭhu cittavicitte anākule kānane seri sayaṃvasī ramati. Rammaṃ giriṃ pāvusaabbhamālininti evaṃ pāvusakāle samantato sumālinīhi thalajajalajamālāhi samannāgatattā abbhamāliniṃ janavivittatāya manoramatāya ca rammaṃ pabbataṃ labhitvā tattha nage ramissaṃ, asaṃsayaṃ ekaṃseneva tvaṃ, citta, parābhavissasi, saṃsārabyasanehi ṭhassasīti attho.
ယေ တုယ္ဟ ဆန္ဒေန ဝသေန ဝတ္တိနောတိ သဗ္ဗေ ပုထုဇ္ဇနေ စိတ္တသာမညေန ဂဟေတ္ဝာ ဝဒတိ။ တသ္သတ္ထော – ယေ နရနာရိယော, အမ္ဘော စိတ္တ, တုယ္ဟံ ဆန္ဒေန ဝသေန ရုစိယာ ဌိတာ ယံ ဂေဟနိသ္သိတံ သုခံ အနုဘောန္တိ အနုဘဝိသ္သန္တိ, တေ အဝိဒ္ဒသူ အန္ဓဗာလာ, မာရဝသာနုဝတ္တိနော ကိလေသမာရာဒီနံ ဝသေ အနုဝတ္တနသီလာ, ဘဝာဘိနန္ဒီ ကာမာဒိဘဝမေဝ အဘိနန္ဒနတော, တဝ သာဝကာ အနုသိဋ္ဌိကရာ။ မယံ ပန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ သာဝကာ, န တုယ္ဟံ ဝသေ အနုဝတ္တာမာတိ။
Ye tuyha chandena vasena vattinoti sabbe puthujjane cittasāmaññena gahetvā vadati. Tassattho – ye naranāriyo, ambho citta, tuyhaṃ chandena vasena ruciyā ṭhitā yaṃ gehanissitaṃ sukhaṃ anubhonti anubhavissanti, te aviddasū andhabālā, māravasānuvattino kilesamārādīnaṃ vase anuvattanasīlā, bhavābhinandī kāmādibhavameva abhinandanato, tava sāvakā anusiṭṭhikarā. Mayaṃ pana sammāsambuddhassa sāvakā, na tuyhaṃ vase anuvattāmāti.
ဧဝံ ထေရော ပုဗ္ဗေ အတ္တနော ဥပ္ပန္နံ ယောနိသောမနသိကာရံ စိတ္တသ္သ နိဂ္ဂဏ္ဟနဝသေန ပဝတ္တံ နာနပ္ပကာရတော ဝိဘဇိတ္ဝာ သမီပေ ဌိတာနံ ဘိက္ခူနံ ဩဝာဒဒာနဝသေန ဓမ္မံ ကထေသိ။ ယံ ပနေတ္ထ အန္တရန္တရာ အတ္ထတော န ဝိဘတ္တံ, တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထမေဝာတိ။
Evaṃ thero pubbe attano uppannaṃ yonisomanasikāraṃ cittassa niggaṇhanavasena pavattaṃ nānappakārato vibhajitvā samīpe ṭhitānaṃ bhikkhūnaṃ ovādadānavasena dhammaṃ kathesi. Yaṃ panettha antarantarā atthato na vibhattaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthamevāti.
တာလပုဋတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Tālapuṭattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ပညာသနိပာတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Paññāsanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၁. တာလပုဋတ္ထေရဂာထာ • 1. Tālapuṭattheragāthā