Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੧੯. ਪਞ੍ਞਾਸਨਿਪਾਤੋ

    19. Paññāsanipāto

    ੧. ਤਾਲਪੁਟਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    1. Tālapuṭattheragāthāvaṇṇanā

    ਪਞ੍ਞਾਸਨਿਪਾਤੇ ਕਦਾ ਨੁਹਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਤਾਲਪੁਟਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਨਟਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਕੁਲਾਨੁਰੂਪੇਸੁ ਨਚ੍ਚਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਾਕਟੋ ਨਟਗਾਮਣਿ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਸਤਮਾਤੁਗਾਮਪਰਿવਾਰੋ ਮਹਤਾ ਨਟવਿਭવੇਨ ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨੀਸੁ ਸਮਜ੍ਜਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ, વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਨਗਰવਾਸੀਨਂ ਸਮਜ੍ਜਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ, ਲਦ੍ਧਸਮ੍ਮਾਨਸਕ੍ਕਾਰੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸੁਤਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯਾਨਂ ਨਟਾਨਂ ਭਾਸਮਾਨਾਨਂ ‘ਯੋ ਸੋ ਨਟੋ ਰਙ੍ਗਮਜ੍ਝੇ ਸਮਜ੍ਜਮਜ੍ਝੇ ਸਚ੍ਚਾਲਿਕੇਨ ਜਨਂ ਹਾਸੇਤਿ ਰਮੇਤਿ, ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪਹਾਸਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ, ਇਧ ਭਗવਾ ਕਿਮਾਹਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਗવਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ ‘‘ਮਾ ਮਂ ਏਤਂ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥવਾਰਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਆਹ – ‘‘ਗਾਮਣਿ, ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਰਾਗਬਨ੍ਧਨਬਦ੍ਧਾ ਦੋਸਬਨ੍ਧਨਬਦ੍ਧਾ ਮੋਹਬਨ੍ਧਨਬਦ੍ਧਾ ਤੇਸਂ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਰਜਨੀਯੇ ਦੋਸਨੀਯੇ ਮੋਹਨੀਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਸਂਹਰਨ੍ਤੋ ਪਮਾਦੇਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਨਿਰਯੇ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ ‘ਯੋ ਸੋ ਨਟੋ ਰਙ੍ਗਮਜ੍ਝੇ ਸਮਜ੍ਜਮਜ੍ਝੇ ਸਚ੍ਚਾਲਿਕੇਨ ਜਨਂ ਹਾਸੇਤਿ ਰਮੇਤਿ, ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪਹਾਸਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’’ਤਿ ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਚ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਗਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਨਿਰਯਸ੍ਸ વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਾ વਾਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਾਲਪੁਟੋ ਗਾਮਣਿ ਪਰੋਦਿ। ਨਨੁ ਗਾਮਣਿ ਪਗੇવ ਮਯਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ‘‘ਮਾ ਮਂ ਏਤਂ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੫੪)? ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਂ ਰੋਦਾਮਿ, ਯਂ ਮਂ ਭਗવਾ ਨਟਾਨਂ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ ਏવਮਾਹਾ’’ਤਿ। ਅਪਿ ਚਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯੇਹਿ ਨਟੇਹਿ વਞ੍ਚਿਤੋ ‘‘ਨਟੋ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਨਟਸਮਜ੍ਜਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸੁਗਤਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਅਧਿਗਤਾਰਹਤ੍ਤੋ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨવਸੇਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਂ ਅਨੇਕਧਾ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ –

    Paññāsanipāte kadā nuhantiādikā āyasmato tālapuṭattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe aññatarasmiṃ naṭakule nibbattitvā viññutaṃ patto kulānurūpesu naccaṭṭhānesu nipphattiṃ gantvā sakalajambudīpe pākaṭo naṭagāmaṇi ahosi. So pañcasatamātugāmaparivāro mahatā naṭavibhavena gāmanigamarājadhānīsu samajjaṃ dassetvā, mahantaṃ pūjāsakkāraṃ labhitvā, vicaranto rājagahaṃ āgantvā, nagaravāsīnaṃ samajjaṃ dassetvā, laddhasammānasakkāro ñāṇassa paripākaṃ gatattā satthu santikaṃ gantvā, vanditvā ekamantaṃ nisinno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutametaṃ, bhante, pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti, idha bhagavā kimāhā’’ti. Atha naṃ bhagavā tikkhattuṃ paṭikkhipi ‘‘mā maṃ etaṃ pucchī’’ti. Catutthavāraṃ puṭṭho āha – ‘‘gāmaṇi, ime sattā pakatiyāpi rāgabandhanabaddhā dosabandhanabaddhā mohabandhanabaddhā tesaṃ bhiyyopi rajanīye dosanīye mohanīye dhamme upasaṃharanto pamādetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā niraye upapajjati. Sace panassa evaṃdiṭṭhi hoti ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’’’ti sāssa hoti micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhissa ca dvinnaṃ gatīnaṃ aññatarā gati icchitabbā, nirayassa vā tiracchānayoniyā vāti. Taṃ sutvā tālapuṭo gāmaṇi parodi. Nanu gāmaṇi pageva mayā paṭikkhitto ‘‘mā maṃ etaṃ pucchī’’ti (saṃ. ni. 4.354)? ‘‘Nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmi, yaṃ maṃ bhagavā naṭānaṃ abhisamparāyaṃ evamāhā’’ti. Api cāhaṃ, bhante, pubbakehi ācariyapācariyehi naṭehi vañcito ‘‘naṭo mahājanassa naṭasamajjaṃ dassetvā sugatiṃ upapajjatī’’ti. So satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampanno vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi, adhigatārahatto pana arahattappattito pubbe yenākārena attano cittaṃ niggaṇhanavasena yonisomanasikāro udapādi, taṃ anekadhā vibhajitvā dassetuṃ –

    ੧੦੯੪.

    1094.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ ਪਬ੍ਬਤਕਨ੍ਦਰਾਸੁ, ਏਕਾਕਿਯੋ ਅਦ੍ਦੁਤਿਯੋ વਿਹਸ੍ਸਂ।

    ‘‘Kadā nuhaṃ pabbatakandarāsu, ekākiyo addutiyo vihassaṃ;

    ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਬ੍ਬਭવਂ વਿਪਸ੍ਸਂ, ਤਂ ਮੇ ਇਦਂ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Aniccato sabbabhavaṃ vipassaṃ, taṃ me idaṃ taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੦੯੫.

    1095.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ ਭਿਨ੍ਨਪਟਨ੍ਧਰੋ ਮੁਨਿ, ਕਾਸਾવવਤ੍ਥੋ ਅਮਮੋ ਨਿਰਾਸੋ।

    ‘‘Kadā nuhaṃ bhinnapaṭandharo muni, kāsāvavattho amamo nirāso;

    ਰਾਗਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਤਥੇવ ਮੋਹਂ, ਹਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁਖੀ ਪવਨਗਤੋ વਿਹਸ੍ਸਂ॥

    Rāgañca dosañca tatheva mohaṃ, hantvā sukhī pavanagato vihassaṃ.

    ੧੦੯੬.

    1096.

    ‘‘ਕਦਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਧਰੋਗਨੀਲ਼ਂ, ਕਾਯਂ ਇਮਂ ਮਚ੍ਚੁਜਰਾਯੁਪਦ੍ਦੁਤਂ।

    ‘‘Kadā aniccaṃ vadharoganīḷaṃ, kāyaṃ imaṃ maccujarāyupaddutaṃ;

    વਿਪਸ੍ਸਮਾਨੋ વੀਤਭਯੋ વਿਹਸ੍ਸਂ, ਏਕੋ વਨੇ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Vipassamāno vītabhayo vihassaṃ, eko vane taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੦੯੭.

    1097.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ ਭਯਜਨਨਿਂ ਦੁਖਾવਹਂ, ਤਣ੍ਹਾਲਤਂ ਬਹੁવਿਧਾਨੁવਤ੍ਤਨਿਂ।

    ‘‘Kadā nuhaṃ bhayajananiṃ dukhāvahaṃ, taṇhālataṃ bahuvidhānuvattaniṃ;

    ਪਞ੍ਞਾਮਯਂ ਤਿਖਿਣਮਸਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਛੇਤ੍વਾ વਸੇ ਤਮ੍ਪਿ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Paññāmayaṃ tikhiṇamasiṃ gahetvā, chetvā vase tampi kadā bhavissati.

    ੧੦੯੮.

    1098.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਪਞ੍ਞਾਮਯਮੁਗ੍ਗਤੇਜਂ, ਸਤ੍ਥਂ ਇਸੀਨਂ ਸਹਸਾਦਿਯਿਤ੍વਾ।

    ‘‘Kadā nu paññāmayamuggatejaṃ, satthaṃ isīnaṃ sahasādiyitvā;

    ਮਾਰਂ ਸਸੇਨਂ ਸਹਸਾ ਭਞ੍ਜਿਸ੍ਸਂ, ਸੀਹਾਸਨੇ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Māraṃ sasenaṃ sahasā bhañjissaṃ, sīhāsane taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੦੯੯.

    1099.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ ਸਬ੍ਭਿ ਸਮਾਗਮੇਸੁ, ਦਿਟ੍ਠੋ ਭવੇ ਧਮ੍ਮਗਰੂਹਿ ਤਾਦਿਭਿ।

    ‘‘Kadā nuhaṃ sabbhi samāgamesu, diṭṭho bhave dhammagarūhi tādibhi;

    ਯਾਥਾવਦਸ੍ਸੀਹਿ ਜਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ, ਪਧਾਨਿਯੋ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Yāthāvadassīhi jitindriyehi, padhāniyo taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੧੦੦.

    1100.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਮਂ ਤਨ੍ਦਿ ਖੁਦਾ ਪਿਪਾਸਾ, વਾਤਾਤਪਾ ਕੀਟਸਰੀਸਪਾ વਾ।

    ‘‘Kadā nu maṃ tandi khudā pipāsā, vātātapā kīṭasarīsapā vā;

    ਨ ਬਾਧਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਤਂ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜੇ, ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਿਯਂ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Na bādhayissanti na taṃ giribbaje, atthatthiyaṃ taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੧੦੧.

    1101.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਖੋ ਯਂ વਿਦਿਤਂ ਮਹੇਸਿਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ।

    ‘‘Kadā nu kho yaṃ viditaṃ mahesinā, cattāri saccāni sududdasāni;

    ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤੋ ਸਤਿਮਾ ਅਗਚ੍ਛਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਂ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Samāhitatto satimā agacchaṃ, paññāya taṃ taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੧੦੨.

    1102.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਰੂਪੇ ਅਮਿਤੇ ਚ ਸਦ੍ਦੇ, ਗਨ੍ਧੇ ਰਸੇ ਫੁਸਿਤਬ੍ਬੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ।

    ‘‘Kadā nu rūpe amite ca sadde, gandhe rase phusitabbe ca dhamme;

    ਆਦਿਤ੍ਤਤੋਹਂ ਸਮਥੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਚ੍ਛਂ ਤਦਿਦਂ ਕਦਾ ਮੇ॥

    Ādittatohaṃ samathehi yutto, paññāya dacchaṃ tadidaṃ kadā me.

    ੧੧੦੩.

    1103.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ ਦੁਬ੍ਬਚਨੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਿਮਨੋ ਨ ਹੇਸ੍ਸਂ।

    ‘‘Kadā nuhaṃ dubbacanena vutto, tato nimittaṃ vimano na hessaṃ;

    ਅਥੋ ਪਸਤ੍ਥੋਪਿ ਤਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਤੁਟ੍ਠੋ ਨ ਹੇਸ੍ਸਂ ਤਦਿਦਂ ਕਦਾ ਮੇ॥

    Atho pasatthopi tato nimittaṃ, tuṭṭho na hessaṃ tadidaṃ kadā me.

    ੧੧੦੪.

    1104.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਕਟ੍ਠੇ ਚ ਤਿਣੇ ਲਤਾ ਚ, ਖਨ੍ਧੇ ਇਮੇਹਂ ਅਮਿਤੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ।

    ‘‘Kadā nu kaṭṭhe ca tiṇe latā ca, khandhe imehaṃ amite ca dhamme;

    ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨੇવ ਚ ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਚ, ਸਮਂ ਤੁਲੇਯ੍ਯਂ ਤਦਿਦਂ ਕਦਾ ਮੇ॥

    Ajjhattikāneva ca bāhirāni ca, samaṃ tuleyyaṃ tadidaṃ kadā me.

    ੧੧੦੫.

    1105.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਮਂ ਪਾવੁਸਕਾਲਮੇਘੋ, ਨવੇਨ ਤੋਯੇਨ ਸਚੀવਰਂ વਨੇ।

    ‘‘Kadā nu maṃ pāvusakālamegho, navena toyena sacīvaraṃ vane;

    ਇਸਿਪ੍ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ ਪਥੇ વਜਨ੍ਤਂ, ਓવਸ੍ਸਤੇ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Isippayātamhi pathe vajantaṃ, ovassate taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੧੦੬.

    1106.

    ‘‘ਕਦਾ ਮਯੂਰਸ੍ਸ ਸਿਖਣ੍ਡਿਨੋ વਨੇ, ਦਿਜਸ੍ਸ ਸੁਤ੍વਾ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ ਰੁਤਂ।

    ‘‘Kadā mayūrassa sikhaṇḍino vane, dijassa sutvā girigabbhare rutaṃ;

    ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਂਚਿਨ੍ਤਯੇ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Paccuṭṭhahitvā amatassa pattiyā, saṃcintaye taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੧੦੭.

    1107.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਗਙ੍ਗਂ ਯਮੁਨਂ ਸਰਸ੍ਸਤਿਂ, ਪਾਤਾਲਖਿਤ੍ਤਂ વਲ਼વਾਮੁਖਞ੍ਚ।

    ‘‘Kadā nu gaṅgaṃ yamunaṃ sarassatiṃ, pātālakhittaṃ vaḷavāmukhañca;

    ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ ਪਤਰੇਯ੍ਯਮਿਦ੍ਧਿਯਾ, વਿਭਿਂਸਨਂ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Asajjamāno patareyyamiddhiyā, vibhiṃsanaṃ taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੧੦੮.

    1108.

    ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਨਾਗੋવ ਅਸਙ੍ਗਚਾਰੀ, ਪਦਾਲਯੇ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਛਨ੍ਦਂ।

    ‘‘Kadā nu nāgova asaṅgacārī, padālaye kāmaguṇesu chandaṃ;

    ਨਿਬ੍ਬਜ੍ਜਯਂ ਸਬ੍ਬਸੁਭਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਝਾਨੇ ਯੁਤੋ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Nibbajjayaṃ sabbasubhaṃ nimittaṃ, jhāne yuto taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੧੦੯.

    1109.

    ‘‘ਕਦਾ ਇਣਟ੍ਟੋવ ਦਲਿਦ੍ਦਕੋ ਨਿਧਿਂ, ਆਰਾਧਯਿਤ੍વਾ ਧਨਿਕੇਹਿ ਪੀਲ਼ਿਤੋ।

    ‘‘Kadā iṇaṭṭova daliddako nidhiṃ, ārādhayitvā dhanikehi pīḷito;

    ਤੁਟ੍ਠੋ ਭવਿਸ੍ਸਂ ਅਧਿਗਮ੍ਮ ਸਾਸਨਂ, ਮਹੇਸਿਨੋ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Tuṭṭho bhavissaṃ adhigamma sāsanaṃ, mahesino taṃ nu kadā bhavissati.

    ੧੧੧੦.

    1110.

    ‘‘ਬਹੂਨਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਤਯਾਮ੍ਹਿ ਯਾਚਿਤੋ, ਅਗਾਰવਾਸੇਨ ਅਲਂ ਨੁ ਤੇ ਇਦਂ।

    ‘‘Bahūni vassāni tayāmhi yācito, agāravāsena alaṃ nu te idaṃ;

    ਤਂ ਦਾਨਿ ਮਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਸਮਾਨਂ, ਕਿਂਕਾਰਣਾ ਚਿਤ੍ਤ ਤੁવਂ ਨ ਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Taṃ dāni maṃ pabbajitaṃ samānaṃ, kiṃkāraṇā citta tuvaṃ na yuñjasi.

    ੧੧੧੧.

    1111.

    ‘‘ਨਨੁ ਅਹਂ ਚਿਤ੍ਤ ਤਯਾਮ੍ਹਿ ਯਾਚਿਤੋ, ਗਿਰਿਬ੍ਬਜੇ ਚਿਤ੍ਰਛਦਾ વਿਹਙ੍ਗਮਾ।

    ‘‘Nanu ahaṃ citta tayāmhi yācito, giribbaje citrachadā vihaṅgamā;

    ਮਹਿਨ੍ਦਘੋਸਤ੍ਥਨਿਤਾਭਿਗਜ੍ਜਿਨੋ, ਤੇ ਤਂ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਨਮ੍ਹਿ ਝਾਯਿਨਂ॥

    Mahindaghosatthanitābhigajjino, te taṃ ramessanti vanamhi jhāyinaṃ.

    ੧੧੧੨.

    1112.

    ‘‘ਕੁਲਮ੍ਹਿ ਮਿਤ੍ਤੇ ਚ ਪਿਯੇ ਚ ਞਾਤਕੇ, ਖਿਡ੍ਡਾਰਤਿਂ ਕਾਮਗੁਣਞ੍ਚ ਲੋਕੇ।

    ‘‘Kulamhi mitte ca piye ca ñātake, khiḍḍāratiṃ kāmaguṇañca loke;

    ਸਬ੍ਬਂ ਪਹਾਯ ਇਮਮਜ੍ਝੁਪਾਗਤੋ, ਅਥੋਪਿ ਤ੍વਂ ਚਿਤ੍ਤ ਨ ਮਯ੍ਹ ਤੁਸ੍ਸਸਿ॥

    Sabbaṃ pahāya imamajjhupāgato, athopi tvaṃ citta na mayha tussasi.

    ੧੧੧੩.

    1113.

    ‘‘ਮਮੇવ ਏਤਂ ਨ ਹਿ ਤ੍વਂ ਪਰੇਸਂ, ਸਨ੍ਨਾਹਕਾਲੇ ਪਰਿਦੇવਿਤੇਨ ਕਿਂ।

    ‘‘Mameva etaṃ na hi tvaṃ paresaṃ, sannāhakāle paridevitena kiṃ;

    ਸਬ੍ਬਂ ਇਦਂ ਚਲਮਿਤਿ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਂ ਅਮਤਪਦਂ ਜਿਗੀਸਂ॥

    Sabbaṃ idaṃ calamiti pekkhamāno, abhinikkhamiṃ amatapadaṃ jigīsaṃ.

    ੧੧੧੪.

    1114.

    ‘‘ਸੁਯੁਤ੍ਤવਾਦੀ ਦ੍વਿਪਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮੋ, ਮਹਾਭਿਸਕ੍ਕੋ ਨਰਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ।

    ‘‘Suyuttavādī dvipadānamuttamo, mahābhisakko naradammasārathi;

    ਚਿਤ੍ਤਂ ਚਲਂ ਮਕ੍ਕਟਸਨ੍ਨਿਭਂ ਇਤਿ, ਅવੀਤਰਾਗੇਨ ਸੁਦੁਨ੍ਨਿવਾਰਯਂ॥

    Cittaṃ calaṃ makkaṭasannibhaṃ iti, avītarāgena sudunnivārayaṃ.

    ੧੧੧੫.

    1115.

    ‘‘ਕਾਮਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਰਾ ਮਧੁਰਾ ਮਨੋਰਮਾ, ਅવਿਦ੍ਦਸੂ ਯਤ੍ਥ ਸਿਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ।

    ‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, aviddasū yattha sitā puthujjanā;

    ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭવੇਸਿਨੋ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੀਤਾ ਨਿਰਯੇ ਨਿਰਾਕਤਾ॥

    Te dukkhamicchanti punabbhavesino, cittena nītā niraye nirākatā.

    ੧੧੧੬.

    1116.

    ‘‘ਮਯੂਰਕੋਞ੍ਚਾਭਿਰੁਤਮ੍ਹਿ ਕਾਨਨੇ, ਦੀਪੀਹਿ ਬ੍ਯਗ੍ਘੇਹਿ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ વਸਂ।

    ‘‘Mayūrakoñcābhirutamhi kānane, dīpīhi byagghehi purakkhato vasaṃ;

    ਕਾਯੇ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਜਹ ਮਾ વਿਰਾਧਯ, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Kāye apekkhaṃ jaha mā virādhaya, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.

    ੧੧੧੭.

    1117.

    ‘‘ਭਾવੇਹਿ ਝਾਨਾਨਿ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚ, ਬਲਾਨਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ।

    ‘‘Bhāvehi jhānāni ca indriyāni ca, balāni bojjhaṅgasamādhibhāvanā;

    ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ વਿਜ੍ਜਾ ਫੁਸ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Tisso ca vijjā phusa buddhasāsane, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.

    ੧੧੧੮.

    1118.

    ‘‘ਭਾવੇਹਿ ਮਗ੍ਗਂ ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਸਬ੍ਬਦੁਖਕ੍ਖਯੋਗਧਂ।

    ‘‘Bhāvehi maggaṃ amatassa pattiyā, niyyānikaṃ sabbadukhakkhayogadhaṃ;

    ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਸੋਧਨਂ, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Aṭṭhaṅgikaṃ sabbakilesasodhanaṃ, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.

    ੧੧੧੯.

    1119.

    ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧੇ ਪਟਿਪਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋ, ਯਤੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦੇਤਿ ਤਂ ਜਹ।

    ‘‘Dukkhanti khandhe paṭipassa yoniso, yato ca dukkhaṃ samudeti taṃ jaha;

    ਇਧੇવ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਕਰੋਹਿ ਅਨ੍ਤਂ, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Idheva dukkhassa karohi antaṃ, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.

    ੧੧੨੦.

    1120.

    ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ વਿਪਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਘਂ વਧਨ੍ਤਿ ਚ।

    ‘‘Aniccaṃ dukkhanti vipassa yoniso, suññaṃ anattāti aghaṃ vadhanti ca;

    ਮਨੋવਿਚਾਰੇ ਉਪਰੁਨ੍ਧ ਚੇਤਸੋ, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Manovicāre uparundha cetaso, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.

    ੧੧੨੧.

    1121.

    ‘‘ਮੁਣ੍ਡੋ વਿਰੂਪੋ ਅਭਿਸਾਪਮਾਗਤੋ, ਕਪਾਲਹਤ੍ਥੋવ ਕੁਲੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖਸੁ।

    ‘‘Muṇḍo virūpo abhisāpamāgato, kapālahatthova kulesu bhikkhasu;

    ਯੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ ਸਤ੍ਥੁવਚਨੇ ਮਹੇਸਿਨੋ, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Yuñjassu satthuvacane mahesino, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.

    ੧੧੨੨.

    1122.

    ‘‘ਸੁਸਂવੁਤਤ੍ਤੋ વਿਸਿਖਨ੍ਤਰੇ ਚਰਂ, ਕੁਲੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ ਅਸਙ੍ਗਮਾਨਸੋ।

    ‘‘Susaṃvutatto visikhantare caraṃ, kulesu kāmesu asaṅgamānaso;

    ਚਨ੍ਦੋ ਯਥਾ ਦੋਸਿਨਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯਾ, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Cando yathā dosinapuṇṇamāsiyā, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.

    ੧੧੨੩.

    1123.

    ‘‘ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਹਿ ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ, ਸੋਸਾਨਿਕੋ ਹੋਹਿ ਚ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ।

    ‘‘Āraññiko hohi ca piṇḍapātiko, sosāniko hohi ca paṃsukūliko;

    ਨੇਸਜ੍ਜਿਕੋ ਹੋਹਿ ਸਦਾ ਧੁਤੇ ਰਤੋ, ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Nesajjiko hohi sadā dhute rato, itissu maṃ citta pure niyuñjasi.

    ੧੧੨੪.

    1124.

    ‘‘ਰੋਪੇਤ੍વ ਰੁਕ੍ਖਾਨਿ ਯਥਾ ਫਲੇਸੀ, ਮੂਲੇ ਤਰੁਂ ਛੇਤ੍ਤੁ ਤਮੇવ ਇਚ੍ਛਸਿ।

    ‘‘Ropetva rukkhāni yathā phalesī, mūle taruṃ chettu tameva icchasi;

    ਤਥੂਪਮਂ ਚਿਤ੍ਤਮਿਦਂ ਕਰੋਸਿ, ਯਂ ਮਂ ਅਨਿਚ੍ਚਮ੍ਹਿ ਚਲੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ॥

    Tathūpamaṃ cittamidaṃ karosi, yaṃ maṃ aniccamhi cale niyuñjasi.

    ੧੧੨੫.

    1125.

    ‘‘ਅਰੂਪ ਦੂਰਙ੍ਗਮ ਏਕਚਾਰਿ, ਨ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਂ વਚਨਂ ਇਦਾਨਿਹਂ।

    ‘‘Arūpa dūraṅgama ekacāri, na te karissaṃ vacanaṃ idānihaṃ;

    ਦੁਕ੍ਖਾ ਹਿ ਕਾਮਾ ਕਟੁਕਾ ਮਹਬ੍ਭਯਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવਾਭਿਮਨੋ ਚਰਿਸ੍ਸਂ॥

    Dukkhā hi kāmā kaṭukā mahabbhayā, nibbānamevābhimano carissaṃ.

    ੧੧੨੬.

    1126.

    ‘‘ਨਾਹਂ ਅਲਕ੍ਖ੍ਯਾ ਅਹਿਰਿਕ੍ਕਤਾਯ વਾ,

    ‘‘Nāhaṃ alakkhyā ahirikkatāya vā,

    ਨ ਚਿਤ੍ਤਹੇਤੂ ਨ ਚ ਦੂਰਕਨ੍ਤਨਾ।

    Na cittahetū na ca dūrakantanā;

    ਆਜੀવਹੇਤੂ ਚ ਅਹਂ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂ,

    Ājīvahetū ca ahaṃ na nikkhamiṃ,

    ਕਤੋ ਚ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤ ਪਟਿਸ੍ਸવੋ ਮਯਾ॥

    Kato ca te citta paṭissavo mayā.

    ੧੧੨੭.

    1127.

    ‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ વਣ੍ਣਿਤਾ, ਮਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨਂ વੂਪਸਮੋ ਦੁਖਸ੍ਸ।

    ‘‘Appicchatā sappurisehi vaṇṇitā, makkhappahānaṃ vūpasamo dukhassa;

    ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਤਦਾ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ, ਇਦਾਨਿ ਤ੍વਂ ਗਚ੍ਛਸਿ ਪੁਬ੍ਬਚਿਣ੍ਣਂ॥

    Itissu maṃ citta tadā niyuñjasi, idāni tvaṃ gacchasi pubbaciṇṇaṃ.

    ੧੧੨੮.

    1128.

    ‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਪਿਯਾਪਿਯਞ੍ਚ, ਸੁਭਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਸੁਖਾ ਚ વੇਦਨਾ।

    ‘‘Taṇhā avijjā ca piyāpiyañca, subhāni rūpāni sukhā ca vedanā;

    ਮਨਾਪਿਯਾ ਕਾਮਗੁਣਾ ਚ વਨ੍ਤਾ, વਨ੍ਤੇ ਅਹਂ ਆવਮਿਤੁਂ ਨ ਉਸ੍ਸਹੇ॥

    Manāpiyā kāmaguṇā ca vantā, vante ahaṃ āvamituṃ na ussahe.

    ੧੧੨੯.

    1129.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤ વਚੋ ਕਤਂ ਮਯਾ, ਬਹੂਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਨਮੇਸਿ ਕੋਪਿਤੋ।

    ‘‘Sabbattha te citta vaco kataṃ mayā, bahūsu jātīsu namesi kopito;

    ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮ੍ਭવੋ ਕਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਤੇ, ਦੁਕ੍ਖੇ ਚਿਰਂ ਸਂਸਰਿਤਂ ਤਯਾ ਕਤੇ॥

    Ajjhattasambhavo kataññutāya te, dukkhe ciraṃ saṃsaritaṃ tayā kate.

    ੧੧੩੦.

    1130.

    ‘‘ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਨੋ ਚਿਤ੍ਤ ਕਰੋਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਤ੍વਂ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਰਾਜਦਸੀ ਕਰੋਸਿ।

    ‘‘Tvaññeva no citta karosi brāhmaṇo, tvaṃ khattiyo rājadasī karosi;

    વੇਸ੍ਸਾ ਚ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚ ਭવਾਮ ਏਕਦਾ, ਦੇવਤ੍ਤਨਂ વਾਪਿ ਤવੇવ વਾਹਸਾ॥

    Vessā ca suddā ca bhavāma ekadā, devattanaṃ vāpi taveva vāhasā.

    ੧੧੩੧.

    1131.

    ‘‘ਤવੇવ ਹੇਤੂ ਅਸੁਰਾ ਭવਾਮਸੇ, ਤ੍વਂਮੂਲਕਂ ਨੇਰਯਿਕਾ ਭવਾਮਸੇ।

    ‘‘Taveva hetū asurā bhavāmase, tvaṃmūlakaṃ nerayikā bhavāmase;

    ਅਥੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਪਿ ਏਕਦਾ, ਪੇਤਤ੍ਤਨਂ વਾਪਿ ਤવੇવ વਾਹਸਾ॥

    Atho tiracchānagatāpi ekadā, petattanaṃ vāpi taveva vāhasā.

    ੧੧੩੨.

    1132.

    ‘‘ਨਨੁ ਦੁਬ੍ਭਿਸ੍ਸਸਿ ਮਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ, ਮੁਹੁਂ ਮੁਹੁਂ ਚਾਰਣਿਕਂવ ਦਸ੍ਸਯਂ।

    ‘‘Nanu dubbhissasi maṃ punappunaṃ, muhuṃ muhuṃ cāraṇikaṃva dassayaṃ;

    ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨੇવ ਮਯਾ ਪਲੋਭਸਿ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤ વਿਰਾਧਿਤਂ ਮਯਾ॥

    Ummattakeneva mayā palobhasi, kiñcāpi te citta virādhitaṃ mayā.

    ੧੧੩੩.

    1133.

    ‘‘ਇਦਂ ਪੁਰੇ ਚਿਤ੍ਤਮਚਾਰਿ ਚਾਰਿਕਂ, ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਯਤ੍ਥਕਾਮਂ ਯਥਾਸੁਖਂ।

    ‘‘Idaṃ pure cittamacāri cārikaṃ, yenicchakaṃ yatthakāmaṃ yathāsukhaṃ;

    ਤਦਜ੍ਜਹਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ ਯੋਨਿਸੋ, ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਭਿਨ੍ਨਂ વਿਯ ਅਙ੍ਗੁਸਗ੍ਗਹੋ॥

    Tadajjahaṃ niggahessāmi yoniso, hatthippabhinnaṃ viya aṅgusaggaho.

    ੧੧੩੪.

    1134.

    ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਮੇ ਲੋਕਮਿਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਦ੍ਧੁવਤੋ ਅਸਾਰਤੋ।

    ‘‘Satthā ca me lokamimaṃ adhiṭṭhahi, aniccato addhuvato asārato;

    ਪਕ੍ਖਨ੍ਦ ਮਂ ਚਿਤ੍ਤ ਜਿਨਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ, ਤਾਰੇਹਿ ਓਘਾ ਮਹਤਾ ਸੁਦੁਤ੍ਤਰਾ॥

    Pakkhanda maṃ citta jinassa sāsane, tārehi oghā mahatā suduttarā.

    ੧੧੩੫.

    1135.

    ‘‘ਨ ਤੇ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤ ਯਥਾ ਪੁਰਾਣਕਂ, ਨਾਹਂ ਅਲਂ ਤੁਯ੍ਹ વਸੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤੁਂ।

    ‘‘Na te idaṃ citta yathā purāṇakaṃ, nāhaṃ alaṃ tuyha vase nivattituṃ;

    ਮਹੇਸਿਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਸਾਸਨੇ, ਨ ਮਾਦਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વਿਨਾਸਧਾਰਿਨੋ॥

    Mahesino pabbajitomhi sāsane, na mādisā honti vināsadhārino.

    ੧੧੩੬.

    1136.

    ‘‘ਨਗਾ ਸਮੁਦ੍ਦਾ ਸਰਿਤਾ વਸੁਨ੍ਧਰਾ, ਦਿਸਾ ਚਤਸ੍ਸੋ વਿਦਿਸਾ ਅਧੋ ਦਿવਾ।

    ‘‘Nagā samuddā saritā vasundharā, disā catasso vidisā adho divā;

    ਸਬ੍ਬੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਤਿਭવਾ ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ, ਕੁਹਿਂ ਗਤੋ ਚਿਤ੍ਤ ਸੁਖਂ ਰਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Sabbe aniccā tibhavā upaddutā, kuhiṃ gato citta sukhaṃ ramissasi.

    ੧੧੩੭.

    1137.

    ‘‘ਧਿਤਿਪ੍ਪਰਂ ਕਿਂ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤ ਕਾਹਿਸਿ, ਨ ਤੇ ਅਲਂ ਚਿਤ੍ਤ વਸਾਨੁવਤ੍ਤਕੋ।

    ‘‘Dhitipparaṃ kiṃ mama citta kāhisi, na te alaṃ citta vasānuvattako;

    ਨ ਜਾਤੁ ਭਸ੍ਤਂ ਉਭਤੋਮੁਖਂ ਛੁਪੇ, ਧਿਰਤ੍ਥੁ ਪੂਰਂ ਨવਸੋਤਸਨ੍ਦਨਿਂ॥

    Na jātu bhastaṃ ubhatomukhaṃ chupe, dhiratthu pūraṃ navasotasandaniṃ.

    ੧੧੩੮.

    1138.

    ‘‘વਰਾਹਏਣੇਯ੍ਯવਿਗਾਲ਼੍ਹਸੇવਿਤੇ, ਪਬ੍ਭਾਰਕੁਟ੍ਟੇ ਪਕਤੇવ ਸੁਨ੍ਦਰੇ।

    ‘‘Varāhaeṇeyyavigāḷhasevite, pabbhārakuṭṭe pakateva sundare;

    ਨવਮ੍ਬੁਨਾ ਪਾવੁਸਸਿਤ੍ਤਕਾਨਨੇ, ਤਹਿਂ ਗੁਹਾਗੇਹਗਤੋ ਰਮਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Navambunā pāvusasittakānane, tahiṃ guhāgehagato ramissasi.

    ੧੧੩੯.

    1139.

    ‘‘ਸੁਨੀਲਗੀવਾ ਸੁਸਿਖਾ ਸੁਪੇਖੁਨਾ, ਸੁਚਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤਚ੍ਛਦਨਾ વਿਹਙ੍ਗਮਾ।

    ‘‘Sunīlagīvā susikhā supekhunā, sucittapattacchadanā vihaṅgamā;

    ਸੁਮਞ੍ਜੁਘੋਸਤ੍ਥਨਿਤਾਭਿਗਜ੍ਜਿਨੋ, ਤੇ ਤਂ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਨਮ੍ਹਿ ਝਾਯਿਨਂ॥

    Sumañjughosatthanitābhigajjino, te taṃ ramessanti vanamhi jhāyinaṃ.

    ੧੧੪੦.

    1140.

    ‘‘વੁਟ੍ਠਮ੍ਹਿ ਦੇવੇ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲੇ ਤਿਣੇ, ਸਂਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਮੇਘਨਿਭਮ੍ਹਿ ਕਾਨਨੇ।

    ‘‘Vuṭṭhamhi deve caturaṅgule tiṇe, saṃpupphite meghanibhamhi kānane;

    ਨਗਨ੍ਤਰੇ વਿਟਪਿਸਮੋ ਸਯਿਸ੍ਸਂ, ਤਂ ਮੇ ਮੁਦੂ ਹੇਹਿਤਿ ਤੂਲਸਨ੍ਨਿਭਂ॥

    Nagantare viṭapisamo sayissaṃ, taṃ me mudū hehiti tūlasannibhaṃ.

    ੧੧੪੧.

    1141.

    ‘‘ਤਥਾ ਤੁ ਕਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਤੇਨਪਿ ਹੋਤੁ ਮੇ ਅਲਂ।

    ‘‘Tathā tu kassāmi yathāpi issaro, yaṃ labbhati tenapi hotu me alaṃ;

    ਨ ਤਾਹਂ ਕਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਅਤਨ੍ਦਿਤੋ, ਬਿਲ਼ਾਰਭਸ੍ਤਂવ ਯਥਾ ਸੁਮਦ੍ਦਿਤਂ॥

    Na tāhaṃ kassāmi yathā atandito, biḷārabhastaṃva yathā sumadditaṃ.

    ੧੧੪੨.

    1142.

    ‘‘ਤਥਾ ਤੁ ਕਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਤੇਨਪਿ ਹੋਤੁ ਮੇ ਅਲਂ।

    ‘‘Tathā tu kassāmi yathāpi issaro, yaṃ labbhati tenapi hotu me alaṃ;

    વਿਰਿਯੇਨ ਤਂ ਮਯ੍ਹ વਸਾਨਯਿਸ੍ਸਂ, ਗਜਂવ ਮਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋ॥

    Viriyena taṃ mayha vasānayissaṃ, gajaṃva mattaṃ kusalaṅkusaggaho.

    ੧੧੪੩.

    1143.

    ‘‘ਤਯਾ ਸੁਦਨ੍ਤੇਨ ਅવਟ੍ਠਿਤੇਨ ਹਿ, ਹਯੇਨ ਯੋਗ੍ਗਾਚਰਿਯੋવ ਉਜ੍ਜੁਨਾ।

    ‘‘Tayā sudantena avaṭṭhitena hi, hayena yoggācariyova ujjunā;

    ਪਹੋਮਿ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਿવਂ, ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖੀਹਿ ਸਦਾ ਨਿਸੇવਿਤਂ॥

    Pahomi maggaṃ paṭipajjituṃ sivaṃ, cittānurakkhīhi sadā nisevitaṃ.

    ੧੧੪੪.

    1144.

    ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਤਂ ਬਲਸਾ ਨਿਬਨ੍ਧਿਸਂ, ਨਾਗਂવ ਥਮ੍ਭਮ੍ਹਿ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ।

    ‘‘Ārammaṇe taṃ balasā nibandhisaṃ, nāgaṃva thambhamhi daḷhāya rajjuyā;

    ਤਂ ਮੇ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ ਸਤਿਯਾ ਸੁਭਾવਿਤਂ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਸਬ੍ਬਭવੇਸੁ ਹੇਹਿਸਿ॥

    Taṃ me suguttaṃ satiyā subhāvitaṃ, anissitaṃ sabbabhavesu hehisi.

    ੧੧੪੫.

    1145.

    ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਛੇਤ੍વਾ વਿਪਥਾਨੁਸਾਰਿਨਂ, ਯੋਗੇਨ ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਪਥੇ ਨਿવੇਸਿਯ।

    ‘‘Paññāya chetvā vipathānusārinaṃ, yogena niggayha pathe nivesiya;

    ਦਿਸ੍વਾ ਸਮੁਦਯਂ વਿਭવਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭવਂ, ਦਾਯਾਦਕੋ ਹੇਹਿਸਿ ਅਗ੍ਗવਾਦਿਨੋ॥

    Disvā samudayaṃ vibhavañca sambhavaṃ, dāyādako hehisi aggavādino.

    ੧੧੪੬.

    1146.

    ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਪਲ੍ਲਾਸવਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਗਾਮਣ੍ਡਲਂવ ਪਰਿਨੇਸਿ ਚਿਤ੍ਤ ਮਂ।

    ‘‘Catubbipallāsavasaṃ adhiṭṭhitaṃ, gāmaṇḍalaṃva parinesi citta maṃ;

    ਨਨੁ ਸਂਯੋਜਨਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛਿਦਂ, ਸਂਸੇવਸੇ ਕਾਰੁਣਿਕਂ ਮਹਾਮੁਨਿਂ॥

    Nanu saṃyojanabandhanacchidaṃ, saṃsevase kāruṇikaṃ mahāmuniṃ.

    ੧੧੪੭.

    1147.

    ‘‘ਮਿਗੋ ਯਥਾ ਸੇਰਿ ਸੁਚਿਤ੍ਤਕਾਨਨੇ, ਰਮ੍ਮਂ ਗਿਰਿਂ ਪਾવੁਸਅਬ੍ਭਮਾਲਿਨਿਂ।

    ‘‘Migo yathā seri sucittakānane, rammaṃ giriṃ pāvusaabbhamāliniṃ;

    ਅਨਾਕੁਲੇ ਤਤ੍ਥ ਨਗੇ ਰਮਿਸ੍ਸਂ, ਅਸਂਸਯਂ ਚਿਤ੍ਤ ਪਰਾ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥

    Anākule tattha nage ramissaṃ, asaṃsayaṃ citta parā bhavissasi.

    ੧੧੪੮.

    1148.

    ‘‘ਯੇ ਤੁਯ੍ਹ ਛਨ੍ਦੇਨ વਸੇਨ વਤ੍ਤਿਨੋ,

    ‘‘Ye tuyha chandena vasena vattino,

    ਨਰਾ ਚ ਨਾਰੀ ਚ ਅਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਯਂ ਸੁਖਂ।

    Narā ca nārī ca anubhonti yaṃ sukhaṃ;

    ਅવਿਦ੍ਦਸੂ ਮਾਰવਸਾਨੁવਤ੍ਤਿਨੋ,

    Aviddasū māravasānuvattino,

    ਭવਾਭਿਨਨ੍ਦੀ ਤવ ਚਿਤ੍ਤ ਸਾવਕਾ’’ਤਿ॥

    Bhavābhinandī tava citta sāvakā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਦਾ ਨੁਹਨ੍ਤਿ ਕਦਾ ਨੁ ਅਹਂ। ਪਬ੍ਬਤਕਨ੍ਦਰਾਸੂਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇਸੁ ਚ ਕਨ੍ਦਰੇਸੁ ਚ, ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ વਾ ਕਨ੍ਦਰਾਸੁ। ਏਕਾਕਿਯੋਤਿ ਏਕਕੋ। ਅਦ੍ਦੁਤਿਯੋਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੋ। ਤਣ੍ਹਾ ਹਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਾ ਨਾਮ। વਿਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਬ੍ਬਭવਂ વਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਕਾਮਭવਾਦਿਭੇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭવਂ ‘‘ਹੁਤ੍વਾ ਅਭਾવਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਦਾ ਨੁ વਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ, ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੫) ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਲਕ੍ਖਣਦ੍વਯਂ વੁਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਮੇ ਇਦਂ ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਂ ਇਦਂ ਮੇ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ ਕਦਾ ਨੁ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਦਾ ਨੁ ਖੋ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ ਨੂਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਕਦਾ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਮਹਾਗਜੋ વਿਯ ਸਙ੍ਖਲਿਕਬਨ੍ਧਨਂ, ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਾਯવਿવੇਕਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤੋ ਏਕਾਕੀ ਪਬ੍ਬਤਕਨ੍ਦਰਾਸੁ ਅਦੁਤਿਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।

    Tattha kadā nuhanti kadā nu ahaṃ. Pabbatakandarāsūti pabbatesu ca kandaresu ca, pabbatassa vā kandarāsu. Ekākiyoti ekako. Addutiyoti nittaṇho. Taṇhā hi purisassa dutiyā nāma. Vihassanti viharissāmi. Aniccato sabbabhavaṃ vipassanti kāmabhavādibhedaṃ sabbampi bhavaṃ ‘‘hutvā abhāvaṭṭhena anicca’’nti vipassanto kadā nu viharissanti yojanā. Nidassanamattañcetaṃ, ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā’’ti vacanato (saṃ. ni. 3.15) itarampi lakkhaṇadvayaṃ vuttamevāti daṭṭhabbaṃ. Taṃ me idaṃ taṃ nu kadā bhavissatīti taṃ idaṃ me parivitakkitaṃ kadā nu bhavissati, kadā nu kho matthakaṃ pāpuṇissatīti attho. Taṃ nūti cettha tanti nipātamattaṃ. Ayañhettha saṅkhepattho – kadā nu kho ahaṃ mahāgajo viya saṅkhalikabandhanaṃ, gihibandhanaṃ chinditvā pabbajitvā kāyavivekaṃ paribrūhayanto ekākī pabbatakandarāsu adutiyo sabbattha nirapekkho sabbasaṅkhāragataṃ aniccādito vipassanto viharissāmīti.

    ਭਿਨ੍ਨਪਟਨ੍ਧਰੋਤਿ ਭਿਨ੍ਨવਤ੍ਥਧਰੋ, ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਂ ਨਕਾਰਾਗਮਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਤ੍ਥਕਚ੍ਛਿਨ੍ਨਅਗ੍ਘਫਸ੍ਸવਣ੍ਣਭਿਨ੍ਨਂ ਪਟਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੁਨੀਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਅਮਮੋਤਿ ਕੁਲੇ વਾ ਗਣੇ વਾ ਮਮਤ੍ਤਾਭਾવੇਨ ਅਮਮੋ। ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਆਸੀਸਨਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਨਿਰਾਸੋ। ਹਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁਖੀ ਪવਨਗਤੋ વਿਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਕੇ ਕਿਲੇਸੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਸੁਖੇਨ ਫਲਸੁਖੇਨ ਸੁਖੀ ਮਹਾવਨਗਤੋ ਕਦਾ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ।

    Bhinnapaṭandharoti bhinnavatthadharo, gāthāsukhatthaṃ nakārāgamaṃ katvā vuttaṃ. Satthakacchinnaagghaphassavaṇṇabhinnaṃ paṭacīvaraṃ dhārentoti attho. Munīti pabbajito. Amamoti kule vā gaṇe vā mamattābhāvena amamo. Katthacipi ārammaṇe āsīsanāya abhāvena nirāso. Hantvā sukhī pavanagato vihassanti rāgādike kilese ariyamaggena samucchinditvā maggasukhena phalasukhena sukhī mahāvanagato kadā nu kho ahaṃ viharissāmi.

    વਧਰੋਗਨੀਲ਼ਨ੍ਤਿ ਮਰਣਸ੍ਸ ਚ ਰੋਗਸ੍ਸ ਚ ਕੁਲਾવਕਭੂਤਂ। ਕਾਯਂ ਇਮਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਾਯਂ। ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕੋਪਿ ਹਿ ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਨੁਗਤਸ੍ਸ ਅਯਮੇવ ਕਾਯੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਕਾਯੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਮਚ੍ਚੁਜਰਾਯੁਪਦ੍ਦੁਤਨ੍ਤਿ ਮਰਣੇਨ ਚੇવ ਜਰਾਯ ਚ ਪੀਲ਼ਿਤਂ, વਿਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਹਂ ਭਯਹੇਤੁਪਹਾਨੇਨ વੀਤਭਯੋ, ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Vadharoganīḷanti maraṇassa ca rogassa ca kulāvakabhūtaṃ. Kāyaṃ imanti imaṃ khandhapañcakasaṅkhātaṃ kāyaṃ. Khandhapañcakopi hi ‘‘avijjāgatassa, bhikkhave, purisapuggalassa taṇhānugatassa ayameva kāyo bahiddhā nāmarūpa’’ntiādīsu kāyo vuccati. Maccujarāyupaddutanti maraṇena ceva jarāya ca pīḷitaṃ, vipassamāno ahaṃ bhayahetupahānena vītabhayo, taṃ nu kadā bhavissatīti attho.

    ਭਯਜਨਨਿਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਯਾ ਮਹਾਭਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕਾਰਣਭੂਤਂ ਕਾਯਿਕਸ੍ਸ ਚ ਚੇਤਸਿਕਸ੍ਸ ਚ ਸਕਲਸ੍ਸਪਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਆવਹਨਤੋ ਦੁਖਾવਹਂ। ਤਣ੍ਹਾਲਤਂ ਬਹੁવਿਧਾਨੁવਤ੍ਤਨਿਨ੍ਤਿ ਬਹੁવਿਧਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਭવਮੇવ વਾ ਅਨੁવਤ੍ਤਤਿ ਸਨ੍ਤਨੋਤੀਤਿ ਬਹੁવਿਧਾਨੁવਤ੍ਤਨਿਂ, ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਲਤਂ। ਪਞ੍ਞਾਮਯਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਮਯਂ ਸੁਨਿਸਿਤਂ ਅਸਿਖਗ੍ਗਂ વੀਰਿਯਪਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਦਾ ਨੁਹਂ વਸੇ’’ਤਿ ਯਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    Bhayajananinti pañcavīsatiyā mahābhayānaṃ uppādakāraṇabhūtaṃ kāyikassa ca cetasikassa ca sakalassapi vaṭṭadukkhassa āvahanato dukhāvahaṃ. Taṇhālataṃ bahuvidhānuvattaninti bahuvidhañca ārammaṇaṃ bhavameva vā anuvattati santanotīti bahuvidhānuvattaniṃ, taṇhāsaṅkhātalataṃ. Paññāmayanti maggapaññāmayaṃ sunisitaṃ asikhaggaṃ vīriyapaggahitena saddhāhatthena gahetvā samucchinditvā ‘‘kadā nuhaṃ vase’’ti yaṃ parivitakkitaṃ, tampi kadā bhavissatīti yojanā.

    ਉਗ੍ਗਤੇਜਨ੍ਤਿ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਨਿਸਿਤਤਾਯ ਤਿਕ੍ਖਤੇਜਂ। ਸਤ੍ਥਂ ਇਸੀਨਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਅਰਿਯਸਾવਕਇਸੀਨਂ ਸਤ੍ਥਭੂਤਂ । ਮਾਰਂ ਸਸੇਨਂ ਸਹਸਾ ਭਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਸੇਨਾਯ ਸਸੇਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਮਾਰਂ ਸਹਸਾ ਸੀਘਮੇવ ਭਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸੀਹਾਸਨੇਤਿ ਥਿਰਾਸਨੇ, ਅਪਰਾਜਿਤਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Uggatejanti samathavipassanāvasena nisitatāya tikkhatejaṃ. Satthaṃ isīnanti buddhapaccekabuddhaariyasāvakaisīnaṃ satthabhūtaṃ . Māraṃ sasenaṃ sahasā bhañjissanti kilesasenāya sasenaṃ abhisaṅkhārādimāraṃ sahasā sīghameva bhañjissāmi. Sīhāsaneti thirāsane, aparājitapallaṅketi attho.

    ਸਬ੍ਭਿ ਸਮਾਗਮੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠੋ ਭવੇਤਿ ਧਮ੍ਮਗਾਰવਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਧਮ੍ਮਗਰੂਹਿ ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਾਦੀਹਿ ਅવਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਯਾਥਾવਦਸ੍ਸੀਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਪਾਪਜਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾਯ ਜਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਾਧੂਹਿ ਸਮਾਗਮੇਸੁ ‘‘ਕਦਾ ਨੁ ਅਹਂ ਪਧਾਨਿਯੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਮੇ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ, ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਦਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਪਦਤ੍ਥਮਤ੍ਤਮੇવ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ।

    Sabbhi samāgamesu diṭṭho bhaveti dhammagāravayuttatāya dhammagarūhi tādilakkhaṇappattiyā tādīhi aviparītadassitāya yāthāvadassīhi ariyamaggeneva pāpajitindriyatāya jitindriyehi buddhādīhi sādhūhi samāgamesu ‘‘kadā nu ahaṃ padhāniyoti diṭṭho bhaveyya’’nti yaṃ me parivitakkitaṃ, taṃ nu kadā bhavissatīti yojanā. Iminā nayena sabbattha padayojanā veditabbā, padatthamattameva vaṇṇayissāma.

    ਤਨ੍ਦੀਤਿ ਆਲਸਿਯਂ। ਖੁਦਾਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾ। ਕੀਟਸਰੀਸਪਾਤਿ ਕੀਟਞ੍ਚੇવ ਸਰੀਸਪਾ ਚ। ਨ ਬਾਧਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਮਂ ਨ ਬ੍ਯਾਧਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਝਾਨੇਹਿ ਪਟਿਬਾਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਗਿਰਿਬ੍ਬਜੇਤਿ ਪਬ੍ਬਤਕਨ੍ਦਰਾਯ। ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਸਦਤ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਂ।

    Tandīti ālasiyaṃ. Khudāti jighacchā. Kīṭasarīsapāti kīṭañceva sarīsapā ca. Na bādhayissantīti maṃ na byādhayissanti sukhadukkhasomanassadomanassānaṃ jhānehi paṭibāhitattāti adhippāyo. Giribbajeti pabbatakandarāya. Atthatthiyanti sadatthasaṅkhātena atthena atthikaṃ.

    ਯਂ વਿਦਿਤਂ ਮਹੇਸਿਨਾਤਿ ਯਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ ਮਹੇਸਿਨਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਞਾਤਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ, ਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਨੁਪਚਿਤਕੁਸਲਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ ਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਯਾ ਸਤਿਮਾ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਅਹਂ ਅਗਚ੍ਛਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਂ ਅਧਿਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Yaṃ viditaṃ mahesināti yaṃ catusaccaṃ mahesinā sammāsambuddhena sayambhūñāṇena ñātaṃ paṭividdhaṃ, tāni cattāri saccāni anupacitakusalasambhārehi suṭṭhu duddasāni maggasamādhinā samāhitatto, sammāsatiyā satimā, ariyamaggapaññāya ahaṃ agacchaṃ paṭivijjhissaṃ adhigamissanti attho.

    ਰੂਪੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਰੂਪੇ। ਅਮਿਤੇਤਿ ਞਾਣੇਨ ਅਮਿਤੇ, ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਫੁਸਿਤਬ੍ਬੇਤਿ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ। ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ। ਅਮਿਤੇਤਿ વਾ ਅਪਰਿਮਾਣੇ ਨੀਲਾਦਿવਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਰੂਪੇ ਭੇਰਿਸਦ੍ਦਾਦਿવਸੇਨ, ਮੂਲਰਸਾਦਿવਸੇਨ, ਕਕ੍ਖਲ਼ਮੁਦੁਤਾਦਿવਸੇਨ, ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਦਿવਸੇਨ ਚ, ਅਨੇਕਭੇਦਸਦ੍ਦਾਦਿਕੇ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਦਿਤ੍ਤਤੋਤਿ ਏਕਾਦਸਹਿ ਅਗ੍ਗੀਹਿ ਆਦਿਤ੍ਤਭਾવਤੋ। ਸਮਥੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਝਾਨવਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਸਮਾਧੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਚ੍ਛਨ੍ਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਸਹਿਤਾਯ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ।

    Rūpeti cakkhuviññeyyarūpe. Amiteti ñāṇena amite, aparicchinne apariññāteti attho. Phusitabbeti, phoṭṭhabbe. Dhammeti manoviññeyyadhamme. Amiteti vā aparimāṇe nīlādivasena anekabhedabhinne rūpe bherisaddādivasena, mūlarasādivasena, kakkhaḷamudutādivasena, sukhadukkhādivasena ca, anekabhedasaddādike cāti attho. Ādittatoti ekādasahi aggīhi ādittabhāvato. Samathehi yuttoti jhānavipassanāmaggasamādhīhi samannāgato. Paññāya dacchanti vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya dakkhissaṃ.

    ਦੁਬ੍ਬਚਨੇਨ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦੁਰੁਤ੍ਤવਚਨੇਨ ਘਟ੍ਟਿਤੋ। ਤਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਫਰੁਸવਾਚਾਹੇਤੁ। વਿਮਨੋ ਨ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਤੋ ਨ ਭવੇਯ੍ਯਂ। ਅਥੋਤਿ ਅਥ। ਪਸਤ੍ਥੋਤਿ ਕੇਨਚਿ ਪਸਂਸਿਤੋ।

    Dubbacanena vuttoti duruttavacanena ghaṭṭito. Tato nimittanti pharusavācāhetu. Vimano na hessanti domanassito na bhaveyyaṃ. Athoti atha. Pasatthoti kenaci pasaṃsito.

    ਕਟ੍ਠੇਤਿ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੇ। ਤਿਣੇਤਿ ਤਿਣਾਨਂ ਖਨ੍ਧੇ। ਇਮੇਤਿ ਇਮੇ ਮਮ ਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਪਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧੇ । ਅਮਿਤੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਅਮਿਤੇ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨੇવ ਚ ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਚਾ’’ਤਿ। ਸਮਂ ਤੁਲੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਚੇવ ਅਸਾਰਾਦਿਉਪਮਾવਸੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮਮੇવ ਕਤ੍વਾ ਤੀਰੇਯ੍ਯਂ।

    Kaṭṭheti dārukkhandhe. Tiṇeti tiṇānaṃ khandhe. Imeti ime mama santatipariyāpanne pañca khandhe . Amite ca dhammeti tato aññena indriyakkhandhena amite rūpadhamme. Tenāha – ‘‘ajjhattikāneva ca bāhirāni cā’’ti. Samaṃ tuleyyanti aniccādivasena ceva asārādiupamāvasena ca sabbaṃ samameva katvā tīreyyaṃ.

    ਇਸਿਪ੍ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ ਪਥੇ વਜਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਪਯਾਤੇ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗੇ વਜਨ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ। ਪਾવੁਸਸਮਯੇ ਕਾਲਮੇਘੋ ਨવੇਨ ਤੋਯੇਨ વਸ੍ਸੋਦਕੇਨ ਸਚੀવਰਂ ਪવਨੇ ਕਦਾ ਨੁ ਓવਸ੍ਸਤਿ, ਤੇਮੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕਭਾવਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Isippayātamhipathe vajantanti buddhādīhi mahesīhi sammadeva payāte samathavipassanāmagge vajantaṃ paṭipajjantaṃ. Pāvusasamaye kālamegho navena toyena vassodakena sacīvaraṃ pavane kadā nu ovassati, temetīti attano abbhokāsikabhāvaparivitakkitaṃ dasseti.

    ਮਯੂਰਸ੍ਸ ਸਿਖਣ੍ਡਿਨੋ વਨੇ ਦਿਜਸ੍ਸਾਤਿ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਣ੍ਡਕੋਸਤੋ ਚਾਤਿ ਦ੍વਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਜਾਯਨવਸੇਨ ਦਿਜਸ੍ਸ, ਸਿਖਾਸਮ੍ਭવੇਨ ਸਿਖਣ੍ਡਿਨੋ ਚ ਮਯੂਰਸ੍ਸ વਨੇ ਕਦਾ ਪਨ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ ਰੁਤਂ ਕੇਕਾਰવਂ ਸੁਤ੍વਾ વੇਲਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਯਨਤੋ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਾਯ। ਸਂਚਿਨ੍ਤਯੇਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਭવੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਮਨਸਿ ਕਰੇਯ੍ਯਂ વਿਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Mayūrassa sikhaṇḍino vane dijassāti mātukucchito aṇḍakosato cāti dvikkhattuṃ jāyanavasena dijassa, sikhāsambhavena sikhaṇḍino ca mayūrassa vane kadā pana girigabbhare rutaṃ kekāravaṃ sutvā velaṃ sallakkhitvā sayanato vuṭṭhahitvā amatassa pattiyā nibbānādhigamāya. Saṃcintayeti vuccamāne bhave aniccādito manasi kareyyaṃ vipasseyyanti attho.

    ਗਙ੍ਗਂ ਯਮੁਨਂ ਸਰਸ੍ਸਤਿਨ੍ਤਿ ਏਤਾ ਮਹਾਨਦਿਯੋ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ ਭਾવਨਾਮਯਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਕਦਾ ਨੁ ਪਤਰੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਾਤਾਲਖਿਤ੍ਤਂ ਬਲ਼વਾਮੁਖਞ੍ਚਾਤਿ ਪਾਤਾਯ ਅਲਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਤਾਲਂ, ਤਦੇવ ਖਿਤ੍ਤਂ, ਪਥવਿਯਾ ਸਣ੍ਠਹਨਕਾਲੇ ਤਥਾ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਪਾਤਾਲਖਿਤ੍ਤਂ। ਯੋਜਨਸਤਿਕਾਦਿਭੇਦਾਨਿ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਪਥવਿਯਾ ਤੀਰਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਯੇਸੁ ਕਾਨਿਚਿ ਨਾਗਾਦੀਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਾਨਿਚਿ ਸੁਞ੍ਞਾਨਿਯੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਬਲ਼વਾਮੁਖਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਆવਟ੍ਟਮੁਖਂ। ਮਹਾਨਿਰਯਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਹਿ વਿવਟਕਾਲੇ ਮਹਾਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਤਦਭਿਮੁਖਂ ਅਨੇਕਯੋਜਨਸਤਾਯਾਮવਿਤ੍ਥਾਰਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਦੇਸਂ ਡਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਡ੍ਢੇ ਉਪਰਿ ਉਦਕਂ ਆવਟ੍ਟਾਕਾਰੇਨ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤਂ ਮਹਤਾ ਸਦ੍ਦੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਪਤਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਬਲ਼વਾਮੁਖਸਮਞ੍ਞਾ, ਇਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪਾਤਾਲਖਿਤ੍ਤਂ ਬਲ਼વਾਮੁਖਞ੍ਚ વਿਭਿਂਸਨਂ ਭਯਾਨਕਂ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਕਦਾ ਨੁ ਪਤਰੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ, ਤਂ ਕਦਾ ਨੁ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਭਾવਨਾਮਯਂ ਇਦ੍ਧਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਕਦਾ ਨੁ ਏવਂ ਇਦ੍ਧਿਂ વਲ਼ਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Gaṅgaṃ yamunaṃ sarassatinti etā mahānadiyo asajjamāno bhāvanāmayāya iddhiyā kadā nu patareyyanti yojanā. Pātālakhittaṃ baḷavāmukhañcāti pātāya alaṃ pariyattanti pātālaṃ, tadeva khittaṃ, pathaviyā saṇṭhahanakāle tathā ṭhitanti pātālakhittaṃ. Yojanasatikādibhedāni samuddassa antopathaviyā tīraṭṭhānāni, yesu kānici nāgādīnaṃ vasanaṭṭhānāni honti, kānici suññāniyeva hutvā tiṭṭhanti. Baḷavāmukhanti mahāsamudde mahantaṃ āvaṭṭamukhaṃ. Mahānirayadvārassa hi vivaṭakāle mahāaggikkhandho tato nikkhanto tadabhimukhaṃ anekayojanasatāyāmavitthāraṃ heṭṭhā samuddapadesaṃ ḍahati, tasmiṃ daḍḍhe upari udakaṃ āvaṭṭākārena paribbhamantaṃ mahatā saddena heṭṭhā nipatati. Tattha baḷavāmukhasamaññā, iti tañca pātālakhittaṃ baḷavāmukhañca vibhiṃsanaṃ bhayānakaṃ asajjamāno iddhiyā kadā nu patareyyanti yaṃ parivitakkitaṃ, taṃ kadā nu bhavissati, bhāvanāmayaṃ iddhiṃ nibbattetvā kadā nu evaṃ iddhiṃ vaḷañjissāmīti attho.

    ਨਾਗੋવ ਅਸਙ੍ਗਚਾਰੀ ਪਦਾਲਯੇਤਿ ਯਥਾ ਮਤ੍ਤવਾਰਣੋ ਦਲ਼੍ਹਥਮ੍ਭਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਯਸਙ੍ਖਲਿਕਂ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ ਅਸਙ੍ਗਚਾਰੀ વਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਏਕੋ ਅਦੁਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿવਸੇਨ ਚਰਤਿ, ਏવਮਹਂ ਕਦਾ ਨੁ ਸਬ੍ਬਸੁਭਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਜ੍ਜਯਂ ਨਿਰવਸੇਸਤੋ વਜ੍ਜਯਨ੍ਤੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦવਸੋ ਅਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨੇ ਯੁਤੋ ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਛਨ੍ਦਂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਪਦਾਲੇਯ੍ਯਂ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ, ਤਂ ਨੁ ਕਦਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    Nāgova asaṅgacārī padālayeti yathā mattavāraṇo daḷhathambhaṃ bhinditvā ayasaṅkhalikaṃ viddhaṃsetvā asaṅgacārī vanaṃ pavisitvā eko adutiyo hutvā attano rucivasena carati, evamahaṃ kadā nu sabbasubhaṃ nimittaṃ nibbajjayaṃ niravasesato vajjayanto kāmacchandavaso ahutvā jhāne yuto payutto kāmaguṇesu chandaṃ sammadeva padāleyyaṃ chindeyyaṃ pajaheyyanti yaṃ parivitakkitaṃ, taṃ nu kadā bhavissati.

    ਇਣਟ੍ਟੋવ ਦਲਿਦ੍ਦਕੋ ਨਿਧਿਂ ਆਰਾਧਯਿਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾ ਕੋਚਿ ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਜੀવਿਕਪਕਤੋ ਇਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਸੋਧੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਇਣਟ੍ਟੋ ਇਣੇਨ ਅਟ੍ਟਿਤੋ ਧਨਿਕੇਹਿ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਨਿਧਿਂ ਆਰਾਧਯਿਤ੍વਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਣਞ੍ਚ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਸੁਖੇਨ ਚ ਜੀવਨ੍ਤੋ ਤੁਟ੍ਠੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਅਹਮ੍ਪਿ ਕਦਾ ਨੁ ਇਣਸਦਿਸਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਪਹਾਯ ਮਹੇਸਿਨੋ ਅਰਿਯਧਨਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਤਾਯ ਮਣਿਕਨਕਾਦਿਰਤਨਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਨਿਧਿਸਦਿਸਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠੋ ਭવੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ, ਤਂ ਕਦਾ ਨੁ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ।

    Iṇaṭṭovadaliddako nidhiṃ ārādhayitvāti yathā koci daliddo jīvikapakato iṇaṃ gahetvā taṃ sodhetuṃ asakkonto iṇaṭṭo iṇena aṭṭito dhanikehi pīḷito nidhiṃ ārādhayitvā adhigantvā iṇañca sodhetvā sukhena ca jīvanto tuṭṭho bhaveyya, evaṃ ahampi kadā nu iṇasadisaṃ kāmacchandaṃ pahāya mahesino ariyadhanasampuṇṇatāya maṇikanakādiratanasampuṇṇanidhisadisaṃ buddhassa sāsanaṃ adhigantvā tuṭṭho bhaveyyanti yaṃ parivitakkitaṃ, taṃ kadā nu bhavissatīti.

    ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮવਿਤਕ੍ਕવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਤਕ੍ਕਪવਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਯੇਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿ, ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਬਹੂਨਿ વਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਬਹੂਨਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਤਯਾਮ੍ਹਿ ਯਾਚਿਤੋ, ਅਗਾਰવਾਸੇਨ ਅਲਂ ਨੁ ਤੇ ਇਦਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਿ વਿવਿਧਦੁਕ੍ਖਾਨੁਬਨ੍ਧੇਨ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਾਸੇਨ ਅਲਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਮੇવ ਤੇਤਿ, ਅਮ੍ਭੋ ਚਿਤ੍ਤ, ਇਦਂ ਤਯਾ ਅਨੇਕਾਨਿ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਿ ਅਹਂ ਅਮ੍ਹਿ ਨਨੁ ਯਾਚਿਤੋ। ਤਂ ਦਾਨਿ ਮਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਮਂ ਤਯਾ ਤਥਾ ਉਸ੍ਸਾਹਨੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਸਮਾਨਂ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਚਿਤ੍ਤ ਤੁવਂ ਨ ਯੁਞ੍ਜਸਿ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਨਿਹੀਨੇ ਆਲਸਿਯੇ ਨਿਯੋਜੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Evaṃ pabbajjato pubbe nekkhammavitakkavasena pavattaṃ attano vitakkapavattiṃ dassetvā idāni pabbajitvā yehākārehi attānaṃ ovaditvā adhigacchi, te dassento ‘‘bahūni vassānī’’tiādikā gāthā abhāsi. Tattha bahūni vassāni tayāmhi yācito, agāravāsena alaṃ nu te idanti anekasaṃvaccharāni vividhadukkhānubandhena agāramajjhe vāsena alaṃ pariyattameva teti, ambho citta, idaṃ tayā anekāni saṃvaccharāni ahaṃ amhi nanu yācito. Taṃ dāni maṃ pabbajitaṃ samānanti taṃ maṃ tayā tathā ussāhanena pabbajitaṃ samānaṃ kena kāraṇena citta tuvaṃ na yuñjasi, samathavipassanaṃ chaḍḍetvā nihīne ālasiye niyojesīti attho.

    ਨਨੁ ਅਹਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਤਯਾਮ੍ਹਿ ਯਾਚਿਤੋਤਿ, ਅਮ੍ਭੋ ਚਿਤ੍ਤ, ਅਹਂ ਤਯਾ ਨਨੁ ਯਾਚਿਤੋ ਅਮ੍ਹਿ ਆਯਾਚਿਤੋ ਮਞ੍ਞੇ। ਯਦਿ ਯਾਚਿਤੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਇਦਾਨਿ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ‘‘ਗਿਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਾਚਿਤਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਚਿਤ੍ਰਛਦਾ વਿਹਙ੍ਗਮਾ વਿਚਿਤ੍ਰਪੇਖੁਣਪਕ੍ਖਿਨੋ, ਮਯੂਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਹਿਨ੍ਦਘੋਸਤ੍ਥਨਿਤਾਭਿਗਜ੍ਜਿਨੋਤਿ ਜਲਘੋਸਤ੍ਥਨਿਤੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਗਜ੍ਜਨਸੀਲਾ। ਤੇ ਤਂ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਨਮ੍ਹਿ ਝਾਯਿਨਨ੍ਤਿ ਤੇ ਮਯੂਰਾ ਤਂ વਨੇ ਝਾਨਪਸੁਤਂ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਨੁ ਤਯਾ ਯਾਚਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Nanu ahaṃ, citta, tayāmhi yācitoti, ambho citta, ahaṃ tayā nanu yācito amhi āyācito maññe. Yadi yācito, kasmā idāni tadanurūpaṃ na paṭipajjasīti adhippāyo. ‘‘Giribbaje’’tiādinā yācitākāraṃ dasseti. Citrachadā vihaṅgamā vicitrapekhuṇapakkhino, mayūrāti attho. Mahindaghosatthanitābhigajjinoti jalaghosatthanitena hetunā suṭṭhu gajjanasīlā. Te taṃ ramessanti vanamhi jhāyinanti te mayūrā taṃ vane jhānapasutaṃ ramessantīti nanu tayā yācitoti dasseti.

    ਕੁਲਮ੍ਹੀਤਿ ਕੁਲਪਰਿવਟ੍ਟੇ। ਇਮਮਜ੍ਝੁਪਾਗਤੋਤਿ ਇਮਂ ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ વਾ ਅਜ੍ਝੁਪਾਗਤੋ। ਅਥੋਪਿ ਤ੍વਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਨ ਮਯ੍ਹ ਤੁਸ੍ਸਸੀਤਿ ਤ੍વਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਮਂ ਨਾਰਾਧੇਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Kulamhīti kulaparivaṭṭe. Imamajjhupāgatoti imaṃ araññaṭṭhānaṃ pabbajjaṃ vā ajjhupāgato. Athopi tvaṃ, citta, na mayha tussasīti tvaṃ anuvattitvā ṭhitampi maṃ nārādhessasīti attho.

    ਮਮੇવ ਏਤਂ ਨ ਹਿ ਤ੍વਂ ਪਰੇਸਨ੍ਤਿ ਏਤਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਮਮੇવ ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਪਰੇਸਂ ਨ ਹੋਸਿ। ਤ੍વਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਾਹਕਾਲੇ ਕਿਲੇਸਮਾਰੇ ਯੁਜ੍ਝਿਤੁਂ ਭਾવਨਾਸਨ੍ਨਾਹਕਾਲੇ ਨਤਿ વਤ੍વਾ ਪਰਿਦੇવਿਤੇਨ ਕਿਂ ਪਯੋਜਨਂ, ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਅਞ੍ਞਥਾ વਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਬ੍ਬਂ ਇਦਂ ਚਲਮਿਤਿ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਭੂਮਕਸਙ੍ਖਾਰਂ ਚਲਂ ਅਨવਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਗੇਹਤੋ ਕਾਮੇਹਿ ਚ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਂ ਅਮਤਪਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਜਿਗੀਸਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ, ਚਿਤ੍ਤ, ਅਨਨੁવਤ੍ਤਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨਮੇવ ਕਰੋਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Mameva etaṃ na hi tvaṃ paresanti etaṃ, citta, mameva tasmā tvaṃ paresaṃ na hosi. Tvaṃ pana aññesaṃ viya katvā sannāhakāle kilesamāre yujjhituṃ bhāvanāsannāhakāle nati vatvā paridevitena kiṃ payojanaṃ, idāni taṃ aññathā vattituṃ na dassāmīti adhippāyo. Sabbaṃ idaṃ calamiti pekkhamānoti yasmā ‘‘idaṃ cittaṃ aññañca sabbaṃ tebhūmakasaṅkhāraṃ calaṃ anavaṭṭhita’’nti paññācakkhunā olokento gehato kāmehi ca abhinikkhamiṃ amatapadaṃ nibbānaṃ jigīsaṃ pariyesanto, tasmā, citta, ananuvattanto nibbānaṃ pariyesanameva karomīti adhippāyo.

    ਅવੀਤਰਾਗੇਨ ਸੁਦੁਨ੍ਨਿવਾਰਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚਲਂ ਮਕ੍ਕਟਸਨ੍ਨਿਭਂ વਨਮਕ੍ਕਟਸਦਿਸਂ ਇਤਿ ਸੁਯੁਤ੍ਤવਾਦੀ ਸੁਭਾਸਿਤવਾਦੀ ਦ੍વਿਪਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮੋ ਮਹਾਭਿਸਕ੍ਕੋ ਨਰਦਮ੍ਮਸਾਰਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    Avītarāgena sudunnivārayaṃ cittaṃ calaṃ makkaṭasannibhaṃ vanamakkaṭasadisaṃ iti suyuttavādī subhāsitavādī dvipadānamuttamo mahābhisakko naradammasārathīti yojanā.

    ਅવਿਦ੍ਦਸੂ ਯਤ੍ਥ ਸਿਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਯੇਸੁ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇਸੁ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇਸੁ ਚ ਸਿਤਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਤੇ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਤੇਨ ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਪੁਨਬ੍ਭવੇਸਿਨੋ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇવ ਦੁਕ੍ਖਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੀਤਾ ਨਿਰਯੇ ਨਿਰਾਕਤਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤવਸਿਕਾ ਨਿਰਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਹਿਤਸੁਖਤੋ ਨਿਰਾਕਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਨਿਰਯੇ ਨੀਤਾ ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Aviddasū yattha sitā puthujjanāti yattha yesu vatthukāmesu kilesakāmesu ca sitā paṭibaddhā te andhaputhujjanā tena kāmarāgena punabbhavesino ekanteneva dukkhamicchanti. Icchantā ca cittena nītā niraye nirākatāti cittavasikā nirayasaṃvattanikaṃ kammaṃ karontā hitasukhato nirākatā hutvā attano citteneva niraye nītā na aññathāti cittasseva niggahetabbataṃ dasseti.

    ਪੁਨਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂਯੇવ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਯੂਰਕੋਞ੍ਚਾਭਿਰੁਤਮ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮਯੂਰਕੋਞ੍ਚਾਭਿਰੁਤਮ੍ਹੀਤਿ ਸਿਖੀਹਿ ਸਾਰਸੇਹਿ ਚ ਅਭਿਕੂਜਿਤੇ। ਦੀਪੀਹਿ ਬ੍ਯਗ੍ਘੇਹਿ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ વਸਨ੍ਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰਿਤਾਯ ਏવਰੂਪੇਹਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇਹਿ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਨੇ વਸਨ੍ਤੋ, ਏਤੇਨ ਸੁਞ੍ਞਭਾવਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨਮਾਹ। ਕਾਯੇ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਜਹਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਯੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਜਹ, ਏਤੇਨ ਪਹਿਤਤ੍ਤਤਂ વਦਤਿ। ਮਾ વਿਰਾਧਯਾਤਿ ਇਮਂ ਸੁਦੁਲ੍ਲਭਂ ਨવਮਂ ਖਣਂ ਮਾ વਿਰਾਧੇਹਿ। ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਪੁਰੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸੀਤਿ ਏવਞ੍ਹਿ ਤ੍વਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਮਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Punapi cittaṃyeva niggahetuṃ mantento ‘‘mayūrakoñcābhirutamhī’’tiādimāha. Tattha mayūrakoñcābhirutamhīti sikhīhi sārasehi ca abhikūjite. Dīpīhi byagghehi purakkhato vasanti mettāvihāritāya evarūpehi tiracchānagatehi purakkhato parivārito hutvā vane vasanto, etena suññabhāvaparibrūhanamāha. Kāye apekkhaṃ jahāti sabbaso kāye nirapekkho jaha, etena pahitattataṃ vadati. Mā virādhayāti imaṃ sudullabhaṃ navamaṃ khaṇaṃ mā virādhehi. Itissu maṃ, citta, pure niyuñjasīti evañhi tvaṃ, citta, maṃ pabbajjato pubbe sammāpaṭipattiyaṃ uyyojesīti attho.

    ਭਾવੇਹੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਹਿ વਡ੍ਢੇਹਿ ਚ। ਝਾਨਾਨੀਤਿ ਪਠਮਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ। ਬਲਾਨੀਤਿ ਤਾਨਿਯੇવ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ। ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮਾਧਿਭਾવਨਾਤਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਚ। ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ વਿਜ੍ਜਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਾਦਿਕਾ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਚ। ਫੁਸ ਪਾਪੁਣਾਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਓવਾਦੇ ਠਿਤੋ।

    Bhāvehīti uppādehi vaḍḍhehi ca. Jhānānīti paṭhamādīni cattāri jhānāni. Indriyānīti saddhādīni pañcindriyāni. Balānīti tāniyeva pañca balāni. Bojjhaṅgasamādhibhāvanāti satta bojjhaṅge catasso samādhibhāvanā ca. Tisso ca vijjāti pubbenivāsañāṇādikā tisso vijjā ca. Phusa pāpuṇāhi buddhasāsane sammāsambuddhaovāde ṭhito.

    ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਨ੍ਤਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਿਯ੍ਹਾਨવਹਂ। ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋਗਧਨ੍ਤਿ ਅਮਤੋਗਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ। ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਸੋਧਨਨ੍ਤਿ ਅਨવਸੇਸਕਿਲੇਸਮਲવਿਸੋਧਨਂ।

    Niyyānikanti vaṭṭadukkhato niyhānavahaṃ. Sabbadukkhakkhayogadhanti amatogadhaṃ nibbānapatiṭṭhaṃ nibbānārammaṇaṃ. Sabbakilesasodhananti anavasesakilesamalavisodhanaṃ.

    ਖਨ੍ਧੇਤਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ। ਪਟਿਪਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋਤਿ ਰੋਗਤੋ ਗਣ੍ਡਤੋ ਸਲ੍ਲਤੋ ਅਘਤੋ ਆਬਾਧਤੋਤਿ ਏવਮਾਦੀਹਿ વਿવਿਧੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਾਯੇਨ ਨਯੇਨ ਪਸ੍ਸ। ਤਂ ਜਹਾਤਿ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਂ ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹ, ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦ। ਇਧੇવਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ।

    Khandheti upādānakkhandhe. Paṭipassa yonisoti rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhatoti evamādīhi vividhehi pakārehi vipassanāñāṇena sammā upāyena nayena passa. Taṃ jahāti taṃ dukkhassa samudayaṃ taṇhaṃ pajaha, samucchinda. Idhevāti imasmiṃyeva attabhāve.

    ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿ ਅਨ੍ਤવਨ੍ਤਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਤੋ ਤਾવਕਾਲਿਕਤੋ ਨਿਚ੍ਚਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਾ ਪਸ੍ਸ। ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਤੇ ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤੋ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਤੋ ਦੁਕ੍ਖਮਤੋ ਸੁਖਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ વਾ ਪਸ੍ਸ। ਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅવਸવਤ੍ਤਨਤੋ ਅਸਾਮਿਕਤੋ ਅਸਾਰਤੋ ਅਤ੍ਤਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਚ ਸੁਞ੍ਞਂ, ਤਤੋ ਏવ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ। વਿਗਰਹਿਤਬ੍ਬਤੋ ਅવਡ੍ਢਿਆਬਾਧਨਤੋ ਚ ਅਘਨ੍ਤਿ ਚ વਧਨ੍ਤਿ ਚ વਿਪਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਮਨੋવਿਚਾਰੇ ਉਪਰੁਨ੍ਧ ਚੇਤਸੋਤਿ ਮਨੋવਿਚਾਰਸਞ੍ਞਿਨੋ ਗੇਹਸਿਤਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪવਿਚਾਰਾਦਿਕੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਚੇਤਸੋ ਉਪਰੁਨ੍ਧ વਾਰੇਹਿ ਨਿਰੋਧੇਹਿ।

    Aniccantiādi antavantato aniccantikato tāvakālikato niccapaṭikkhepato ca aniccanti vā passa. Dukkhanti te udayabbayapaṭipīḷanato sappaṭibhayato dukkhamato sukhapaṭikkhepato dukkhanti vā passa. Suññanti avasavattanato asāmikato asārato attapaṭikkhepato ca suññaṃ, tato eva anattāti. Vigarahitabbato avaḍḍhiābādhanato ca aghanti ca vadhanti ca vipassa yonisoti yojanā. Manovicāreuparundha cetasoti manovicārasaññino gehasitasomanassupavicārādike aṭṭhārasa cetaso uparundha vārehi nirodhehi.

    ਮੁਣ੍ਡੋਤਿ ਮੁਣ੍ਡਭਾવਂ ਉਪਗਤੋ, ਓਹਾਰਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੁਕੋ। વਿਰੂਪੋਤਿ ਤੇਨ ਮੁਣ੍ਡਭਾવੇਨ ਪਰੂਲ਼੍ਹਲੋਮਤਾਯ ਛਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨਕਾਸਾਯ વਤ੍ਥਤਾਯ વਿਰੂਪੋ વੇવਣ੍ਣਿਯਂ ਉਪਗਤੋ। ਅਭਿਸਾਪਮਾਗਤੋਤਿ ‘‘ਪਿਣ੍ਡੋਲੋ વਿਚਰਤਿ ਪਤ੍ਤਪਾਣੀ’’ਤਿ ਅਰਿਯੇਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਅਭਿਸਾਪਂ ਉਪਗਤੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਅਭਿਸਾਪੋਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਪਿਣ੍ਡੋਲੋ વਿਚਰਸਿ ਪਤ੍ਤਪਾਣੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੦)। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਪਾਲਹਤ੍ਥੋવ ਕੁਲੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖਸੂ’’ਤਿ। ਯੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ ਸਤ੍ਥੁવਚਨੇਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਓવਾਦੇ ਯੋਗਂ ਕਰੋਹਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ।

    Muṇḍoti muṇḍabhāvaṃ upagato, ohāritakesamassuko. Virūpoti tena muṇḍabhāvena parūḷhalomatāya chinnabhinnakāsāya vatthatāya virūpo vevaṇṇiyaṃ upagato. Abhisāpamāgatoti ‘‘piṇḍolo vicarati pattapāṇī’’ti ariyehi kātabbaṃ abhisāpaṃ upagato. Vuttañhetaṃ – ‘‘abhisāpoyaṃ, bhikkhave, lokasmiṃ piṇḍolo vicarasi pattapāṇī’’ti (saṃ. ni. 3.80). Tenāha ‘‘kapālahatthova kulesu bhikkhasū’’ti. Yuñjassu satthuvacaneti sammāsambuddhassa ovāde yogaṃ karohi anuyuñjassu.

    ਸੁਸਂવੁਤਤ੍ਤੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਸਂવੁਤੋ। વਿਸਿਖਨ੍ਤਰੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਾਯ ਇਚ੍ਛਾવਿਸੇਸੇਸੁ ਚਰਨ੍ਤੋ। ਚਨ੍ਦੋ ਯਥਾ ਦੋਸਿਨਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯਾਤਿ વਿਗਤਦੋਸਾਯ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਕੁਲੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਨવਸਾਯ ਪਾਸਾਦਿਕਤਾਯ ਚਨ੍ਦਿਮਾ વਿਯ ਚਰਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    Susaṃvutattoti suṭṭhu kāyavācācittehi sammadeva saṃvuto. Visikhantare caranti bhikkhācariyāya icchāvisesesu caranto. Cando yathā dosinapuṇṇamāsiyāti vigatadosāya puṇṇamāya kulesu niccanavasāya pāsādikatāya candimā viya carāti yojanā.

    ਸਦਾ ਧੁਤੇ ਰਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਞ੍ਚ ਧੁਤਗੁਣੇ ਅਭਿਰਤੋ। ਤਥੂਪਮਂ ਚਿਤ੍ਤਮਿਦਂ ਕਰੋਸੀਤਿ ਯਥਾ ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸੋ ਫਲਾਨਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਫਲਰੁਕ੍ਖੇ ਰੋਪੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਅਲਦ੍ਧਫਲੋવ ਤੇ ਮੂਲਤੋ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਚਿਤ੍ਤ, ਤ੍વਂ ਤਥੂਪਮਂ ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ ਇਦਂ ਕਰੋਸਿ। ਯਂ ਮਂ ਅਨਿਚ੍ਚਮ੍ਹਿ ਚਲੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸੀਤਿ ਯਂ ਮਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਨਿਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਦ੍ਧਾਗਤਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਫਲਂ ਅਨਿਚ੍ਚਮ੍ਹਿ ਚਲੇ ਸਂਸਾਰਮੁਖੇ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ ਨਿਯੋਜਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ।

    Sadā dhute ratoti sabbakālañca dhutaguṇe abhirato. Tathūpamaṃ cittamidaṃ karosīti yathā koci puriso phalāni icchanto phalarukkhe ropetvā tato aladdhaphalova te mūlato chindituṃ icchati, citta, tvaṃ tathūpamaṃ tappaṭibhāgaṃ idaṃ karosi. Yaṃ maṃ aniccamhi cale niyuñjasīti yaṃ maṃ pabbajjāya niyojetvā pabbajitvā addhāgataṃ pabbajjāphalaṃ aniccamhi cale saṃsāramukhe niyuñjasi niyojanavasena pavattesi.

    ਰੂਪਾਭਾવਤੋ ਅਰੂਪਾ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਤਾਦਿਸਂ ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਨੀਲਾਦਿવਣ੍ਣਭੇਦੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਾਤਿ। ਦੂਰਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਦੂਰਙ੍ਗਮ। ਯਦਿਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਕ੍ਕਟਸੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਦਿਦਿਸਾਭਾਗੇਨ ਗਮਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਂ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦੂਰਙ੍ਗਮ। ਏਕੋਯੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਚਰਣવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ਏਕਚਾਰਿ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿਪਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾਨਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਕਮੇવ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਏਕਮੇવ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਚਾਰਿ। ਨ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਂ વਚਨਂ ਇਦਾਨਿਹਨ੍ਤਿ ਯਦਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤવ વਸੇ ਅਨੁવਤ੍ਤਿਂ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਸਤ੍ਥੁ ਓવਾਦਂ ਲਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਿਤ੍ਤવਸਿਕੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਦੁਕ੍ਖਾ ਹਿ ਕਾਮਾ ਕਟੁਕਾ ਮਹਬ੍ਭਯਾ ਕਾਮਾ ਨਾਮੇਤੇ ਅਤੀਤੇਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਆਯਤਿਮ੍ਪਿ ਕਟੁਕਫਲਾ, ਅਤ੍ਤਾਨੁવਾਦਾਦਿਭੇਦੇਨ ਮਹਤਾ ਭਯੇਨ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਾ ਮਹਬ੍ਭਯਾ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવਾਭਿਮਨੋ ਚਰਿਸ੍ਸਂ ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖਚਿਤ੍ਤੋ વਿਹਰਿਸ੍ਸਂ।

    Rūpābhāvato arūpā. Cittassa hi tādisaṃ saṇṭhānaṃ nīlādivaṇṇabhedo vā natthi, tasmā vuttaṃ arūpāti. Dūraṭṭhānappavattiyā dūraṅgama. Yadipi cittassa makkaṭasuttamattampi puratthimādidisābhāgena gamanaṃ nāma natthi, dūre santaṃ pana ārammaṇaṃ sampaṭicchatīti dūraṅgama. Ekoyeva hutvā caraṇavasena pavattanato ekacāri, antamaso dve tīṇipi cittāni ekato uppajjituṃ samatthāni nāma natthi, ekameva pana cittaṃ ekasmiṃ santāne uppajjati. Tasmiṃ niruddhe aparampi ekameva uppajjati, tasmā ekacāri. Na te karissaṃ vacanaṃ idānihanti yadipi pubbe tava vase anuvattiṃ, idāni pana satthu ovādaṃ laddhakālato paṭṭhāya cittavasiko na bhavissāmi. Kasmāti ce? Dukkhā hi kāmā kaṭukā mahabbhayā kāmā nāmete atītepi dukkhā, āyatimpi kaṭukaphalā, attānuvādādibhedena mahatā bhayena anubandhantā mahabbhayā. Nibbānamevābhimano carissaṃ tasmā nibbānameva uddissa abhimukhacitto viharissaṃ.

    ਤਮੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਭਿਮੁਖਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਹਂ ਅਲਕ੍ਖ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨਾਹਂ ਅਲਕ੍ਖ੍ਯਾਤਿ ਅਲਕ੍ਖਿਕਤਾਯ ਨਿਸ੍ਸਿਰੀਕਤਾਯ ਨਾਹਂ ਗੇਹਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    Tameva nibbānābhimukhabhāvaṃ dassento ‘‘nāhaṃ alakkhyā’’tiādimāha. Tattha nāhaṃ alakkhyāti alakkhikatāya nissirīkatāya nāhaṃ gehato nikkhaminti yojanā.

    ਅਹਿਰਿਕ੍ਕਤਾਯਾਤਿ ਯਥਾવਜ੍ਜਂ ਕੇਲ਼ਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜਤਾਯ। ਚਿਤ੍ਤਹੇਤੂਤਿ ਏਕਦਾ ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਏਕਦਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਦਿਕੋ ਹੋਨ੍ਤੋ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤવਸਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਦੂਰਕਨ੍ਤਨਾਤਿ ਰਾਜਾਦੀਹਿ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤੇਸੁ ਦੁਬ੍ਭਿਤ੍વਾ ਦੁਬ੍ਭਿਭਾવੇਨ। ਆਜੀવਹੇਤੂਤਿ ਆਜੀવਕਾਰਣਾ ਜੀવਿਕਾਪਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਆਜੀવਿਕਾਭਯੇਨ ਅਹਂ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂ ਨ ਪਬ੍ਬਜਿਂ। ਕਤੋ ਚ ਤੇ, ਚਿਤ੍ਤ, ਪਟਿਸ੍ਸવੋ ਮਯਾਤਿ, ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ ਤવ વਸੇ વਤ੍ਤਾਮਿ, ਮਮੇવ ਪਨ વਸੇ વਤ੍ਤਾਮੀ’’ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤ, ਮਯਾ ਨਨੁ ਪਟਿਞ੍ਞਾ ਕਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Ahirikkatāyāti yathāvajjaṃ keḷiṃ karonto viya nillajjatāya. Cittahetūti ekadā nigaṇṭho, ekadā paribbājakādiko honto anavaṭṭhitacitto puriso viya cittavasiko hutvā. Dūrakantanāti rājādīhi mettaṃ katvā tesu dubbhitvā dubbhibhāvena. Ājīvahetūti ājīvakāraṇā jīvikāpakato hutvā ājīvikābhayena ahaṃ na nikkhamiṃ na pabbajiṃ. Kato ca te, citta, paṭissavo mayāti, ‘‘pabbajitakālato paṭṭhāya na tava vase vattāmi, mameva pana vase vattāmī’’ti, citta, mayā nanu paṭiññā katāti dasseti.

    ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ વਣ੍ਣਿਤਾਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪਸਟ੍ਠਾ, ਤਥਾ ਮਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨਂ ਪਰੇਸਂ ਗੁਣੇ ਮਕ੍ਖਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ વੂਪਸਮੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ વੂਪਸਮੋ ਨਿਬ੍ਬਾਪਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ વਣ੍ਣਿਤਂ। ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਮਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਤਦਾ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ, ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਤਯਾ ਤੇਸੁ ਗੁਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤ, ਤ੍વਂ ਏવਂ ਤਦਾ ਨਿਯੁਞ੍ਜਸਿ। ਇਦਾਨਿ ਤ੍વਂ ਗਚ੍ਛਸਿ ਪੁਬ੍ਬਚਿਣ੍ਣਂ ਇਦਾਨਿ ਮਂ ਤ੍વਂ ਪਹਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਰਿਮਾਚਿਣ੍ਣਂ ਮਹਿਚ੍ਛਤਾਦਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਸਿ, ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Appicchatā sappurisehi vaṇṇitāti ‘‘paccayesu sabbaso appicchā nāma sādhū’’ti buddhādīhi pasaṭṭhā, tathā makkhappahānaṃ paresaṃ guṇe makkhanassa pahānaṃ vūpasamo sabbassa dukkhassa vūpasamo nibbāpanaṃ sappurisehi vaṇṇitaṃ. Itissu maṃ, citta, tadā niyuñjasi, ‘‘samma, tayā tesu guṇesu patiṭṭhātabba’’nti, citta, tvaṃ evaṃ tadā niyuñjasi. Idāni tvaṃ gacchasi pubbaciṇṇaṃ idāni maṃ tvaṃ pahāya attano purimāciṇṇaṃ mahicchatādiṃ paṭipajjasi, kiṃ nāmetanti adhippāyo.

    ਯਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਗਚ੍ਛਸਿ ਪੁਬ੍ਬਚਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾ, ਅવਿਜ੍ਜਾਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਆਦੀਨવਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ। ਪਿਯਾਪਿਯਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦੀਸੁ ਪੇਮਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਿਯਭਾવੋ ਚੇવ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਅਧਿਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨਭਿਰਤਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਪ੍ਪਿਯਭਾવੋ ਚ ਉਭਯਤ੍ਥ ਅਨੁਰੋਧਪਟਿવਿਰੋਧੋ। ਸੁਭਾਨਿ ਰੂਪਾਨੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸੁਭਰੂਪਾਨਿ। ਸੁਖਾ વੇਦਨਾਤਿ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸੁਖવੇਦਨਾ। ਮਨਾਪਿਯਾ ਕਾਮਗੁਣਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਾ ਮਨੋਰਮਾ ਕਾਮਕੋਟ੍ਠਾਸਾ। વਨ੍ਤਾਤਿ ਨਿਰੂਪਤੋ ਤਂਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਰਾਗਸ੍ਸ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪਹਾਨੇਨ ਛਡ੍ਡਿਤਤਾਯ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਤਾਯ ਚ વਨ੍ਤਾ। વਨ੍ਤੇ ਅਹਂ ਆવਮਿਤੁਂ ਨ ਉਸ੍ਸਹੇਤਿ ਏવਂ ਤੇ ਛਡ੍ਡਿਤੇ ਪੁਨ ਪਚ੍ਚਾવਮਿਤੁਂ ਅਹਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਏવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વਦਤਿ।

    Yamatthaṃ sandhāya ‘‘gacchasi pubbaciṇṇa’’nti vuttaṃ. Taṃ dassetuṃ ‘‘taṇhā avijjā cā’’tiādi vuttaṃ. Tattha taṇhāti paccayesu taṇhā, avijjāti tattheva ādīnavapaṭicchādikā avijjā. Piyāpiyanti puttadārādīsu pemasaṅkhāto piyabhāvo ceva pantasenāsanesu adhikusaladhammesu anabhiratisaṅkhāto appiyabhāvo ca ubhayattha anurodhapaṭivirodho. Subhāni rūpānīti ajjhattaṃ bahiddhā ca subharūpāni. Sukhā vedanāti iṭṭhārammaṇe paṭicca uppajjanasukhavedanā. Manāpiyā kāmaguṇāti vuttāvasesā manoramā kāmakoṭṭhāsā. Vantāti nirūpato taṃnissitassa chandarāgassa vikkhambhanapahānena chaḍḍitatāya pariccattatāya ca vantā. Vante ahaṃ āvamituṃ na ussaheti evaṃ te chaḍḍite puna paccāvamituṃ ahaṃ na sakkomi, pariccattā eva hontīti vadati.

    ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭવੇਸੁ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਯੋਨੀਸੁ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਗਤੀਸੁ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ ਚ। વਚੋ ਕਤਂ ਮਯਾਤਿ, ਅਮ੍ਭੋ ਚਿਤ੍ਤ, ਤવ વਚਨਂ ਮਯਾ ਕਤਂ। ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹੂਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਨ ਮੇਸਿ ਕੋਪਿਤੋਤਿ ਅਨੇਕਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਪਨ ਮਯਾ ਨ ਕੋਪਿਤੋ ਅਸਿ। ਮਯਾ ਨੇવ ਪਰਿਭવਿਤੋ। ਤਥਾਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮ੍ਭવੋ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਹੁਤ੍વਾਪਿ ਤવ ਅਕਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖੇ ਚੀਰਂ ਸਂਸਰਿਤਂ ਤਯਾ ਕਤੇਤਿ ਤਯਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੇ ਅਨਾਦਿਮਤਿ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਚਿਰਕਾਲਂ ਮਯਾ ਸਂਸਰਿਤਂ ਪਰਿਬ੍ਭਮਿਤਂ।

    Sabbatthāti sabbesu bhavesu sabbāsu yonīsu sabbāsu gatīsu viññāṇaṭṭhitīsu ca. Vaco kataṃ mayāti, ambho citta, tava vacanaṃ mayā kataṃ. Karonto ca bahūsu jātīsu na mesi kopitoti anekāsu jātīsu pana mayā na kopito asi. Mayā neva paribhavito. Tathāpi ajjhattasambhavo attani sambhūto hutvāpi tava akataññutāya dukkhe cīraṃ saṃsaritaṃ tayā kateti tayā nibbattite anādimati saṃsāradukkhe sucirakālaṃ mayā saṃsaritaṃ paribbhamitaṃ.

    ਇਦਾਨਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਚਿਰਂ ਸਂਸਰਿਤਂ ਤਯਾ ਕਤੇ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭੇਦੇਨ ਗਤਿਭੇਦੇਨ ਚ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤ੍વਞ੍ਞੇવਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਦਸੀਤਿ ਰਾਜਾ ਅਸਿ, ਦਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ, વੇਸ੍ਸਾ ਚ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚ ਭવਾਮ ਏਕਦਾ ਤવੇવ વਾਹਸਾਤਿ ਯੋਜਨਾ । ਦੇવਤ੍ਤਨਂ વਾਪੀਤਿ ਦੇવਭਾવਂ વਾਪਿ ਤ੍વਂਯੇવ ਨੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਕਰੋਸੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਾਹਸਾਤਿ ਕਾਰਣਭਾવੇਨ।

    Idāni ‘‘dukkhe ciraṃ saṃsaritaṃ tayā kate’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ uppattibhedena gatibhedena ca vitthārato dassento ‘‘tvaññevā’’tiādimāha. Tattha rājadasīti rājā asi, dakāro padasandhikaro, vessā ca suddā ca bhavāma ekadā taveva vāhasāti yojanā . Devattanaṃ vāpīti devabhāvaṃ vāpi tvaṃyeva no amhākaṃ, citta, karosīti yojanā. Vāhasāti kāraṇabhāvena.

    ਤવੇવ ਹੇਤੂਤਿ ਤવੇવ ਹੇਤੁਭਾવੇਨ। ਤ੍વਂਮੂਲਕਨ੍ਤਿ ਤ੍વਂਨਿਮਿਤ੍ਤਂ।

    Taveva hetūti taveva hetubhāvena. Tvaṃmūlakanti tvaṃnimittaṃ.

    ਨਨੁ ਦੁਬ੍ਭਿਸ੍ਸਸਿ ਮਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦੁਬ੍ਭਿਸ੍ਸਸਿ ਨੁਨ, ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤ੍વਂ ਅਨਨ੍ਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ, ਚਿਤ੍ਤ, ਮਿਤ੍ਤਪਟਿਰੂਪਕੋ ਸਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦੁਬ੍ਭਿ, ਇਦਾਨਿ ਤਥਾ ਦੁਬ੍ਭਿਸ੍ਸਸਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ વਿਯ ਚਾਰੇਤੁਂ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਮੁਹੁਂ ਮੁਹੁਂ ਚਾਰਣਿਕਂવ ਦਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਤੋ ਚਰਣਾਰਹਂ વਿਯ ਮਨੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਚਰਣਾਰਹਂ ਪੁਰਿਸਂ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਚਰਗੋਪਕਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਤਂ ਤਂ ਭવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ। ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨੇવ ਮਯਾ ਪਲੋਭਸੀਤਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਪੁਰਿਸੇਨ વਿਯ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ ਤਂ ਤਂ ਪਲੋਭਨੀਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪਲੋਭਸਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ, ਚਿਤ੍ਤ, વਿਰਾਧਿਤਂ ਮਯਾਤਿ, ਅਮ੍ਭੋ ਚਿਤ੍ਤ, ਕਿਂ ਨਾਮ ਤੇ ਮਯਾ વਿਰਦ੍ਧਂ, ਤਂ ਕਥੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Nanu dubbhissasi maṃ punappunanti punappunaṃ dubbhissasi nuna, yathā pubbe tvaṃ anantāsu jātīsu, citta, mittapaṭirūpako sapatto hutvā mayhaṃ punappunaṃ dubbhi, idāni tathā dubbhissasi maññe, pubbe viya cāretuṃ na dassāmīti adhippāyo. Muhuṃ muhuṃ cāraṇikaṃva dassayanti abhiṇhato caraṇārahaṃ viya mano dassento caraṇārahaṃ purisaṃ vañcetvā caragopakaṃ nipphādento viya punappunaṃ taṃ taṃ bhavaṃ dassento. Ummattakeneva mayā palobhasīti ummattakapurisena viya mayā saddhiṃ kīḷanto taṃ taṃ palobhanīyaṃ dassetvā palobhasi. Kiñcāpi te, citta, virādhitaṃ mayāti, ambho citta, kiṃ nāma te mayā viraddhaṃ, taṃ kathehīti adhippāyo.

    ਇਦਂ ਪੁਰੇ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਰਜ੍ਜਨਾਦਿਨਾ, ਯੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਯਤ੍ਥੇવ ਚਸ੍ਸ ਕਾਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਯਤ੍ਥਕਾਮਂ ਯਥਾ વਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ, ਤਥੇવ ਚ ਚਰਨ੍ਤੋ ਯਥਾਸੁਖਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਚਾਰਿਕਂ ਅਚਰਿ। ਅਜ੍ਜਾਹਂ ਪਭਿਨ੍ਨਮਦਂ ਮਤ੍ਤਹਤ੍ਥਿਂ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਛੇਕੋ ਅਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋ ਅਙ੍ਕੁਸੇਨ વਿਯ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਸ੍ਸ વੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।

    Idaṃ pure cittanti idaṃ cittaṃ nāma ito pubbe rūpādīsu ārammaṇesu rajjanādinā, yena ākārena icchati, yattheva cassa kāmo uppajjati, tassa vasena yatthakāmaṃ yathā vicarantassa sukhaṃ hoti, tatheva ca caranto yathāsukhaṃ dīgharattaṃ cārikaṃ acari. Ajjāhaṃ pabhinnamadaṃ mattahatthiṃ hatthācariyasaṅkhāto cheko aṅkusaggaho aṅkusena viya yonisomanasikārena naṃ niggahessāmi, nassa vītikkamituṃ dassāmīti.

    ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਮੇ ਲੋਕਮਿਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹੀਤਿ ਮਮ ਸਤ੍ਥਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਇਮਂ ਅਨવਸੇਸਖਨ੍ਧਲੋਕਂ ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿ। ਕਿਨ੍ਤਿ? ਹੁਤ੍વਾ ਅਭਾવਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ, ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਧੁવਸ੍ਸ ਥਾવਰਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ਅਦ੍ਧੁવਤੋ ਸੁਖਸਾਰਾਦੀਨਂ ਅਭਾવਤੋ ਅਸਾਰਤੋਪਕ੍ਖਨ੍ਦ ਮਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਜਿਨਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਯਾਥਾવਤੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਮਂ ਜਿਨਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੇਹਿ ਅਨੁਪ੍ਪવੇਸੇਹਿ। ‘‘ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਮ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਜਿਨਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਞਾਣੇਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦ, ਯਾਥਾવਤੋ ਤਾਰੇਹਿ, ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਮਗ੍ਗੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤੋ ਸੁਦੁਤ੍ਤਰਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤੋ ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਮਂ ਤਾਰੇਹਿ।

    Satthā ca me lokamimaṃ adhiṭṭhahīti mama satthā sammāsambuddho imaṃ anavasesakhandhalokaṃ ñāṇena adhiṭṭhahi. Kinti? Hutvā abhāvaṭṭhena aniccato, kassacipi dhuvassa thāvarassa abhāvato addhuvato sukhasārādīnaṃ abhāvato asārato. Pakkhanda maṃ, citta, jinassa sāsaneti tasmā yāthāvato paṭipajjituṃ, citta, maṃ jinassa bhagavato sāsane pakkhandehi anuppavesehi. ‘‘Pakkhandima’’ntipi pāḷi, jinassa sāsane imaṃ lokaṃ ñāṇena pakkhanda, yāthāvato tārehi, pakkhandanto ca vipassanāñāṇamaggena yāpento suduttarato mahantato saṃsāramahoghato maṃ tārehi.

    ਨ ਤੇ ਇਦਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਯਥਾ ਪੁਰਾਣਕਨ੍ਤਿ, ਅਮ੍ਭੋ ਚਿਤ੍ਤ, ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਗੇਹਂ ਪੋਰਾਣਕਂ વਿਯ ਤવ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਨਾਹਂ ਅਲਂ ਤੁਯ੍ਹ વਸੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤੁਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਾਹਂ ਤવ વਸੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਮਹੇਸਿਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਮ੍ਹਿ ਸਾਸਨੇ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਮਣਾ ਨਾਮ ਮਾਦਿਸਾવ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ વਿਨਾਸਧਾਰਿਨੋ, ਏਕਂਸਤੋ ਸਮਣਾਯੇવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Na te idaṃ, citta, yathā purāṇakanti, ambho citta, idaṃ attabhāvagehaṃ porāṇakaṃ viya tava na hotīti attho. Kasmā? Nāhaṃ alaṃ tuyha vase nivattitunti idānāhaṃ tava vase nivattituṃ na yutto. Yasmā mahesino bhagavato pabbajitomhi sāsane. Pabbajitakālato ca paṭṭhāya samaṇā nāma mādisāva na honti vināsadhārino, ekaṃsato samaṇāyeva hontīti attho.

    ਨਗਾਤਿ ਸਿਨੇਰੁਹਿਮવਨ੍ਤਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਪਬ੍ਬਤਾ। ਸਮੁਦ੍ਦਾਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਸਮੁਦ੍ਦਾਦਯੋ ਸੀਤਸਮੁਦ੍ਦਾਦਯੋ, ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੁਦ੍ਦਾ। ਸਰਿਤਾਤਿ ਗਙ੍ਗਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬਾ ਨਦਿਯੋ ਚ। વਸੁਨ੍ਧਰਾਤਿ ਪਥવੀ। ਦਿਸਾ ਚਤਸ੍ਸੋਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਦਿਭੇਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ। વਿਦਿਸਾਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਕ੍ਖਿਣਾਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਨੁਦਿਸਾ। ਅਧੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਯਾવ ਉਦਕਸਨ੍ਧਾਰਕવਾਯੁਖਨ੍ਧਾ। ਦਿવਾਤਿ ਦੇવਲੋਕਾ। ਦਿવਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਤੇ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇ વਦਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਤਿਭવਾ ਉਪਦ੍ਦੁਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਕਾਮਭવਾਦਯੋ ਤਯੋ ਭવਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਚੇવ ਜਾਤਿਆਦੀਹਿ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਪੀਲ਼ਿਤਾ ਚ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖੇਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਦਭਾવਤੋ ਕੁਹਿਂ ਗਤੋ, ਚਿਤ੍ਤ, ਸੁਖਂ ਰਮਿਸ੍ਸਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਰਿਯੇਸਾਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Nagāti sineruhimavantādayo sabbe pabbatā. Samuddāti puratthimasamuddādayo sītasamuddādayo, na sabbe samuddā. Saritāti gaṅgādayo sabbā nadiyo ca. Vasundharāti pathavī. Disā catassoti puratthimādibhedā catasso disā. Vidisāti puratthimadakkhiṇādayo catasso anudisā. Adhoti heṭṭhā yāva udakasandhārakavāyukhandhā. Divāti devalokā. Divāggahaṇena cettha tattha gate sattasaṅkhāre vadati. Sabbe aniccā tibhavā upaddutāti sabbe kāmabhavādayo tayo bhavā aniccā ceva jātiādīhi rāgādīhi kilesehi upaddutā pīḷitā ca, na ettha kiñci khemaṭṭhānaṃ nāma atthi, tadabhāvato kuhiṃ gato, citta, sukhaṃ ramissasi, tasmā tato nissaraṇañcettha pariyesāhīti adhippāyo.

    ਧਿਤਿਪ੍ਪਰਨ੍ਤਿ ਧਿਤਿਪਰਾਯਣਂ ਪਰਮਂ ਥਿਰਭਾવੇ ਠਿਤਂ ਮਮਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਕਿਂ ਕਾਹਿਸਿ, ਤਤੋ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਮਂ ਚਾਲੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਤੇ ਅਲਂ, ਚਿਤ੍ਤ, વਸਾਨੁવਤ੍ਤਕੋ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਜਾਤੁ ਭਸ੍ਤਂ ਉਭਤੋਮੁਖਂ ਛੁਪੇ , ਧਿਰਤ੍ਥੁ ਪੂਰਂ ਨવਸੋਤਸਨ੍ਦਨਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਭਸ੍ਤਨ੍ਤਿ ਰੁਤ੍ਤਿਂ। ਉਭਤੋਮੁਖਨ੍ਤਿ ਪੁਤੋਲ਼ਿਯਾ ਉਭਤੋਮੁਖਂ। ਨ ਜਾਤੁ ਛੁਪੇਤਿ ਏਕਂਸੇਨੇવ ਪਾਦੇਨਾਪਿ ਨ ਛੁਪੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਧਿਰਤ੍ਥੁ ਪੂਰਂ ਨવਸੋਤਸਨ੍ਦਨਿਨ੍ਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋ ਪੂਰਂ ਨવਹਿ ਸੋਤੇਹਿ વਣਮੁਖੇਹਿ ਅਸੁਚਿਸਨ੍ਦਨਿਂ ਸવਤਿਂ। ਤਾਯ વਚ੍ਚਕੁਟਿਯਾ ਧੀ ਅਤ੍ਥੁ, ਤਸ੍ਸਾ ਗਰਹਾ ਹੋਤੁ।

    Dhitipparanti dhitiparāyaṇaṃ paramaṃ thirabhāve ṭhitaṃ mamaṃ, citta, kiṃ kāhisi, tato īsakampi maṃ cāletuṃ nāsakkhissasīti attho. Tenāha ‘‘na te alaṃ, citta, vasānuvattako’’ti. Idāni tamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassento ‘‘na jātu bhastaṃ ubhatomukhaṃ chupe , dhiratthu pūraṃ navasotasandani’’nti āha. Tattha bhastanti ruttiṃ. Ubhatomukhanti putoḷiyā ubhatomukhaṃ. Na jātu chupeti ekaṃseneva pādenāpi na chupeyya, tathā dhiratthu pūraṃ navasotasandaninti nānappakārassa asucino pūraṃ navahi sotehi vaṇamukhehi asucisandaniṃ savatiṃ. Tāya vaccakuṭiyā dhī atthu, tassā garahā hotu.

    ਏવਂ ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿਯਾ ਗਾਥਾਹਿ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ વਿવੇਕਟ੍ਠਾਨਾਚਿਕ੍ਖਣਾਦਿਨਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘વਰਾਹਏਣੇਯ੍ਯવਿਗਾਲ਼੍ਹਸੇવਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વਰਾਹਏਣੇਯ੍ਯવਿਗਾਲ਼੍ਹਸੇવਿਤੇਤਿ વਰਾਹੇਹਿ ਚੇવ ਏਣੇਯ੍ਯੇਹਿ ਚ ਓਗਾਹੇਤ੍વਾ ਸੇવਿਤੇ। ਪਬ੍ਭਾਰਕੁਟ੍ਟੇਤਿ ਪਬ੍ਭਾਰਟ੍ਠਾਨੇ ਚੇવ ਪਬ੍ਬਤਸਿਖਰੇ ਚ। ਪਕਤੇવ ਸੁਨ੍ਦਰੇਤਿ ਪਕਤਿਯਾ ਏવ ਸੁਨ੍ਦਰੇ ਅਤਿਤ੍ਤਿਮਨੋਹਰੇ। ‘‘ਪਕਤਿવਸੁਨ੍ਧਰੇ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਪਾਕਤਿਕੇ ਭੂਮਿਪਦੇਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨવਮ੍ਬੁਨਾ ਪਾવੁਸਸਿਤ੍ਤਕਾਨਨੇਤਿ ਪਾવੁਸવਸੇਨ વੁਟ੍ਠੇਨ ਮੇਘੋਦਕੇਨ ਉਪਸਿਤ੍ਤવਸ੍ਸੇ ਸੁਥੇવੇ વਨੇ। ਤਹਿਂ ਗੁਹਾਗੇਹਗਤੋ ਰਮਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤਕਾਨਨੇ ਗੁਹਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗੇਹਂ ਉਪਗਤੋ ਭਾવਨਾਰਤਿਯਾ ਅਭਿਰਮਿਸ੍ਸਸਿ।

    Evaṃ aṭṭhavīsatiyā gāthāhi niggaṇhanavasena cittaṃ ovaditvā idāni vivekaṭṭhānācikkhaṇādinā sampahaṃsento ‘‘varāhaeṇeyyavigāḷhasevite’’tiādimāha. Tattha varāhaeṇeyyavigāḷhaseviteti varāhehi ceva eṇeyyehi ca ogāhetvā sevite. Pabbhārakuṭṭeti pabbhāraṭṭhāne ceva pabbatasikhare ca. Pakateva sundareti pakatiyā eva sundare atittimanohare. ‘‘Pakativasundhare’’ti vā pāṭho, pākatike bhūmipadeseti attho. Navambunā pāvusasittakānaneti pāvusavasena vuṭṭhena meghodakena upasittavasse sutheve vane. Tahiṃ guhāgehagato ramissasīti tasmiṃ pabbatakānane guhāsaṅkhātaṃ gehaṃ upagato bhāvanāratiyā abhiramissasi.

    ਤੇ ਤਂ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਮਯੂਰਾਦਯੋ વਨਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਾ ਤਂ ਰਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Te taṃ ramessantīti te mayūrādayo vanasaññaṃ uppādentā taṃ ramessantīti attho.

    વੁਟ੍ਠਮ੍ਹਿ ਦੇવੇਤਿ ਮੇਘੇ ਅਧਿਪ੍ਪવੁਟ੍ਠੇ। ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲੇ ਤਿਣੇਤਿ ਤੇਨੇવ ਗਸ੍ਸੋਦਕਪਾਤੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤਿਣੇ ਸੁਰਤ੍ਤવਣ੍ਣਕਮ੍ਬਲਸਦਿਸੇ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲੇ ਜਾਤੇ। ਸਂਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਮੇਘਨਿਭਮ੍ਹਿ ਕਾਨਨੇਤਿ ਪਾવੁਸਮੇਘਸਙ੍ਕਾਸੇ ਕਾਨਨੇ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਪੁਪ੍ਫਿਤੇ। ਨਗਨ੍ਤਰੇਤਿ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ। વਿਟਪਿਸਮੋ ਸਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਰੁਸਦਿਸੋ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਂ। ਤਂ ਮੇ ਮੁਦੂ ਹੇਹਿਤਿ ਤੂਲਸਨ੍ਨਿਭਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਿਣਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ ਮੁਦੁ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਤੂਲਸਨ੍ਨਿਭਂ ਤੂਲਿਕਸਦਿਸਂ ਸਯਨਂ ਮੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    Vuṭṭhamhi deveti meghe adhippavuṭṭhe. Caturaṅgule tiṇeti teneva gassodakapātena tattha tattha tiṇe surattavaṇṇakambalasadise caturaṅgule jāte. Saṃpupphite meghanibhamhi kānaneti pāvusameghasaṅkāse kānane sammadeva pupphite. Nagantareti pabbatantare. Viṭapisamo sayissanti tarusadiso apariggaho hutvā nipajjissaṃ. Taṃ me mudū hehiti tūlasannibhanti taṃ tiṇapaccattharaṇaṃ mudu sukhasamphassaṃ tūlasannibhaṃ tūlikasadisaṃ sayanaṃ me bhavissati.

    ਤਥਾ ਤੁ ਕਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰੋਤਿ ਯਥਾ ਕੋਚਿ ਇਸ੍ਸਰਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਚਨਕਰਦਾਸਾਦਿਂ વਸੇ વਤ੍ਤੇਤਿ, ਅਹਮ੍ਪਿ, ਚਿਤ੍ਤ, ਤਂ ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਯ੍ਹਂ વਸੇ વਤ੍ਤੇਮਿਯੇવ। ਕਥਂ? ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਤੇਨਪਿ ਹੋਤੁ ਮੇ ਅਲਨ੍ਤਿ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਯਂ ਯਾਦਿਸਂ વਾ ਤਾਦਿਸਂ વਾ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਮਯ੍ਹਂ ਅਲਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਹੋਤੁ। ਏਤੇਨ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਯਸ੍ਮਾ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦਹੇਤੁ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇ ਅਨੁવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਪਨ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦਂ ਦੂਰਤੋ વਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਾਸਂ વਿਯ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸੇ વਤ੍ਤੇਮੀਤਿ। ਨ ਤਾਹਂ ਕਸ੍ਸਾਮਿ ਯਥਾ ਅਤਨ੍ਦਿਤੋ, ਬਿਲ਼ਾਰਭਸ੍ਤਂવ ਯਥਾ ਸੁਮਦ੍ਦਿਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿવਜ੍ਜਨਹੇਤੁ, ਪੁਨ ਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਮਸਤਿ, ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਕੋਚਿ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਯੋਗੇਨ ਭਾવਨਾਯ ਅਤਨ੍ਦਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮਂ, ਕਮ੍ਮਯੋਗ੍ਗਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਥਾ ਅਹਮ੍ਪਿ, ਚਿਤ੍ਤ, ਤਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮਂ, ਕਮ੍ਮਯੋਗ੍ਗਂ ਮਯ੍ਹਂ વਸੇ વਤ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ । ਯਥਾ ਕਿਂ? ਬਿਲ਼ਾਰਭਸ੍ਤਂવ ਯਥਾ ਸੁਮਦ੍ਦਿਤਂ, ਨਇਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮਦ੍ਦਿਤਂ ਬਿਲ਼ਾਰਭਸ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮਂ, ਕਮ੍ਮਯੋਗ੍ਗਂ ਸੁਖੇਨ ਪਰਿਹਰਣੀਯਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਹਂ ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ।

    Tathātu kassāmi yathāpi issaroti yathā koci issarapuriso attano vacanakaradāsādiṃ vase vatteti, ahampi, citta, taṃ tathā karissāmi, mayhaṃ vase vattemiyeva. Kathaṃ? Yaṃ labbhati tenapi hotu me alanti catūsu paccayesu yaṃ yādisaṃ vā tādisaṃ vā labbhati, tena ca mayhaṃ alaṃ pariyattaṃ hotu. Etena idaṃ dasseti – yasmā idhekacce sattā taṇhuppādahetu cittassa vase anuvattanti, ahaṃ pana taṇhuppādaṃ dūrato vajjento cittaṃ dāsaṃ viya karonto attano vase vattemīti. Na tāhaṃ kassāmi yathā atandito, biḷārabhastaṃva yathā sumadditanti citta taṇhuppādaparivajjanahetu, puna tanti cittaṃ āmasati, yathā aññopi koci sammappadhānayogena bhāvanāya atandito attano cittaṃ kammakkhamaṃ, kammayoggaṃ karoti, tathā ahampi, citta, taṃ kammakkhamaṃ, kammayoggaṃ mayhaṃ vase vattaṃ karissāmi . Yathā kiṃ? Biḷārabhastaṃva yathā sumadditaṃ, naiti nipātamattaṃ. Yathā suṭṭhu madditaṃ biḷārabhastaṃ kammakkhamaṃ, kammayoggaṃ sukhena pariharaṇīyañca hoti, tathāhaṃ taṃ karissāmi.

    વੀਰਿਯੇਨ ਤਂ ਮਯ੍ਹ વਸਾਨਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਮ੍ਭੋ ਚਿਤ੍ਤ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વੀਰਿਯੇਨ ਭਾવਨਾਬਲਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਮਯ੍ਹਂ વਸਂ ਆਨਯਿਸ੍ਸਂ। ਗਜਂવ ਮਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋਤਿ ਯਥਾ ਕੁਸਲੋ ਛੇਕੋ ਅਙ੍ਕੁਸਗ੍ਗਹੋ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਕ੍ਖਾਬਲੇਨ ਮਤ੍ਤਹਤ੍ਥਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਂ ਆਨੇਤਿ, ਤਥੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Vīriyena taṃ mayha vasānayissanti, ambho citta, taṃ attano vīriyena bhāvanābalaṃ uppādetvā tena mayhaṃ vasaṃ ānayissaṃ. Gajaṃva mattaṃ kusalaṅkusaggahoti yathā kusalo cheko aṅkusaggaho hatthācariyo attano sikkhābalena mattahatthiṃ attano vasaṃ āneti, tathevāti attho.

    ਤਯਾ ਸੁਦਨ੍ਤੇਨ ਅવਟ੍ਠਿਤੇਨ ਹੀਤਿ ਹੀਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾવਨਾਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਦਨ੍ਤੇਨ ਤਤੋ ਏવ ਸਮ੍ਮਦੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾવੀਥਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅવਟ੍ਠਿਤੇਨ ਤਯਾ। ਹਯੇਨ ਯੋਗ੍ਗਾਚਰਿਯੋવ ਉਜ੍ਜੁਨਾਤਿ ਯਥਾ ਸੁਦਨ੍ਤੇਨ ਸੁਦਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏવ ਉਜੁਨਾ ਅવਙ੍ਕਗਤਿਨਾ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯੇਨ ਯੋਗ੍ਗਾਚਰਿਯੋ ਅਸ੍ਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਅਖੇਮਟ੍ਠਾਨਤੋ ਖੇਮਨ੍ਤਭੂਮਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏવਂ ਪਹੋਮਿ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਿવਨ੍ਤਿ ਅਸਿવਭਾવਕਰਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਸਿવਂ। ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖੀਹੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਸੀਲੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸੇવਿਤਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਅਹਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਪਹੋਮਿ ਸਕ੍ਕੋਮੀਤਿ।

    Tayā sudantena avaṭṭhitena hīti ti nipātamattaṃ, citta, samathavipassanābhāvanāhi suṭṭhu dantena tato eva sammadeva vipassanāvīthiṃ paṭipannattā avaṭṭhitena tayā. Hayena yoggācariyova ujjunāti yathā sudantena sudantattā eva ujunā avaṅkagatinā assājānīyena yoggācariyo assadammasārathi akhemaṭṭhānato khemantabhūmiṃ paṭipajjituṃ sakkoti, evaṃ pahomi maggaṃ paṭipajjituṃ sivanti asivabhāvakarānaṃ kilesānaṃ abhāvena sivaṃ. Cittānurakkhīhīti attano cittaṃ anurakkhaṇasīlehi buddhādīhi sabbakālaṃ sevitaṃ ariyamaggaṃ ahaṃ paṭipajjituṃ adhigantuṃ pahomi sakkomīti.

    ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਤਂ ਬਲਸਾ ਨਿਬਨ੍ਧਿਸਂ, ਨਾਗਂવ ਥਮ੍ਭਮ੍ਹਿ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾਤਿ ਯਥਾ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯੋ ਮਹਾਹਤ੍ਥਿਂ ਆਲ਼ਾਨਥਮ੍ਭੇ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਥਿਰਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਨਿਬਨ੍ਧਤਿ, ਏવਮਹਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਭਾવਨਾਬਲੇਨ ਨਿਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਂ। ਤਂ ਮੇ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ ਸਤਿਯਾ ਸੁਭਾવਿਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤ੍વਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਮਮ ਸਤਿਯਾ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ ਸੁਭਾવਿਤਞ੍ਚ ਹੁਤ੍વਾ। ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਸਬ੍ਬਭવੇਸੁ ਹੇਹਿਸੀਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਦਿਬਲੇਨ ਕਾਮਭવਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਭવੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ।

    Ārammaṇetaṃ balasā nibandhisaṃ, nāgaṃva thambhamhi daḷhāyarajjuyāti yathā hatthācariyo mahāhatthiṃ āḷānathambhe daḷhāya thirāya rajjuyā nibandhati, evamahaṃ, citta, kammaṭṭhānārammaṇe bhāvanābalena nibandhissaṃ. Taṃ me suguttaṃ satiyā subhāvitanti taṃ tvaṃ, citta, mama satiyā suguttaṃ subhāvitañca hutvā. Anissitaṃ sabbabhavesu hehisīti ariyamaggabhāvanādibalena kāmabhavādīsu sabbesupi bhavesu taṇhādinissayehi anissitaṃ bhavissasi.

    ਪਞ੍ਞਾਯ ਛੇਤ੍વਾ વਿਪਥਾਨੁਸਾਰਿਨਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਥਗਾਮਿਨਂ ਆਯਤਨਸਮੁਦਯਂ ਯਾਥਾવਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਯੇਨ ਸਮੁਦਯੇਨ ਉਪ੍ਪਥਗਾਮੀ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸવਿਸ੍ਸਨ੍ਦਨਂ ਕਿਲੇਸવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਯ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਪਞ੍ਞਾਯ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੋਤવਿਚ੍ਛੇਦਨવਸੇਨ ਆવਰਣਂ ਕਤ੍વਾ। ਯੋਗੇਨ ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾવਨਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਯੋਗੇਨ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯવਿਧਮਨੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ। ਪਥੇ ਨਿવੇਸਿਯਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾવੀਥਿਯਂ ਨਿવੇਸੇਤ੍વਾ, ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ। ਯਦਾ ਪਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪਿਤਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਤਦਾ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੬; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੦੮੧) ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਯਤਨਸਮੁਦਯਸ੍ਸ વਿਭવਂ ਸਮ੍ਭવਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗવਾਦਿਨੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤੋ ਹੇਹਿਸਿ ਭવਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Paññāya chetvā vipathānusārinanti uppathagāminaṃ āyatanasamudayaṃ yāthāvato disvā yena samudayena uppathagāmī, tassa kilesavissandanaṃ kilesavipphanditaṃ indriyasaṃvarūpanissayāya paṭisaṅkhānapaññāya chinditvā sotavicchedanavasena āvaraṇaṃ katvā. Yogena niggayhāti vipassanābhāvanāsaṅkhātena yogena sāmatthiyavidhamanena niggahetvā. Pathe nivesiyāti vipassanāvīthiyaṃ nivesetvā, patiṭṭhapetvā. Yadā pana vipassanā ussukkāpitā maggena ghaṭṭeti, tadā maggapaññāya ‘‘yaṃkiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti (mahāva. 16; saṃ. ni. 5.1081) nidassanena sabbaso āyatanasamudayassa vibhavaṃ sambhavañca asammohato disvā sadevake loke aggavādino sammāsambuddhassa dāyādo orasaputto hehisi bhavissasīti attho.

    ਚਤੁਬ੍ਬਿਪਲ੍ਲਾਸવਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਅਸੁਭੇ ਸੁਭਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਖਨ੍ਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਨਿ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਿਪਲ੍ਲਾਸਾਨਂ વਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਨ੍ਤਂ। ਗਾਮਣ੍ਡਲਂવ ਪਰਿਨੇਸਿ, ਚਿਤ੍ਤ, ਮਨ੍ਤਿ, ਅਮ੍ਭੋ ਚਿਤ੍ਤ, ਮਂ ਗਾਮਦਾਰਕਂ વਿਯ ਪਰਿਕਡ੍ਢਸਿ, ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਪਰਿਕਡ੍ਢਸਿ। ਨਨੁ ਸਂਯੋਜਨਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛਿਦਨ੍ਤਿ ਸਂਯੋਜਨਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਬਨ੍ਧਨਾਨਂ ਛੇਦਕਂ ਕਾਰੁਣਿਕਂ ਮਹਾਮੁਨਿਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਂਸੇવਸਿ ਨਨੁ, ‘‘ਤਥਾਰੂਪੇ ਮਹਾਨੁਭਾવੇ ਦੂਰਤੋવ વਜ੍ਜੇਸਿ, ਮਾਦਿਸੇ ਪਨ ਤਪਸ੍ਸਿਨੇ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਰਿਨੇਸੀ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪਸਾਦਲੇਸੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸਂਸਤਿ।

    Catubbipallāsavasaṃadhiṭṭhitanti anicce niccanti, asubhe subhanti, dukkhe sukhanti, anattani attāti imesaṃ catunnaṃ vipallāsānaṃ vasaṃ adhiṭṭhitaṃ anuvattantaṃ. Gāmaṇḍalaṃva parinesi, citta, manti, ambho citta, maṃ gāmadārakaṃ viya parikaḍḍhasi, ito cito parikaḍḍhasi. Nanu saṃyojanabandhanacchidanti saṃyojanasaṅkhātānaṃ dasannaṃ bandhanānaṃ chedakaṃ kāruṇikaṃ mahāmuniṃ sammāsambuddhaṃ saṃsevasi nanu, ‘‘tathārūpe mahānubhāve dūratova vajjesi, mādise pana tapassine yathāruci parinesī’’ti appasādalesena satthāraṃ pasaṃsati.

    ਮਿਗੋ ਯਥਾਤਿ ਯਥਾ ਮਿਗੋ ਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਲਤਾਦੀਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਚਿਤ੍ਤવਿਚਿਤ੍ਤੇ ਅਨਾਕੁਲੇ ਕਾਨਨੇ ਸੇਰਿ ਸਯਂવਸੀ ਰਮਤਿ। ਰਮ੍ਮਂ ਗਿਰਿਂ ਪਾવੁਸਅਬ੍ਭਮਾਲਿਨਿਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪਾવੁਸਕਾਲੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸੁਮਾਲਿਨੀਹਿ ਥਲਜਜਲਜਮਾਲਾਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਭਮਾਲਿਨਿਂ ਜਨવਿવਿਤ੍ਤਤਾਯ ਮਨੋਰਮਤਾਯ ਚ ਰਮ੍ਮਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਗੇ ਰਮਿਸ੍ਸਂ, ਅਸਂਸਯਂ ਏਕਂਸੇਨੇવ ਤ੍વਂ, ਚਿਤ੍ਤ, ਪਰਾਭવਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਂਸਾਰਬ੍ਯਸਨੇਹਿ ਠਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Migo yathāti yathā migo rukkhagacchalatādīhi suṭṭhu cittavicitte anākule kānane seri sayaṃvasī ramati. Rammaṃ giriṃ pāvusaabbhamālininti evaṃ pāvusakāle samantato sumālinīhi thalajajalajamālāhi samannāgatattā abbhamāliniṃ janavivittatāya manoramatāya ca rammaṃ pabbataṃ labhitvā tattha nage ramissaṃ, asaṃsayaṃ ekaṃseneva tvaṃ, citta, parābhavissasi, saṃsārabyasanehi ṭhassasīti attho.

    ਯੇ ਤੁਯ੍ਹ ਛਨ੍ਦੇਨ વਸੇਨ વਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇ ਚਿਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ વਦਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੇ ਨਰਨਾਰਿਯੋ, ਅਮ੍ਭੋ ਚਿਤ੍ਤ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਛਨ੍ਦੇਨ વਸੇਨ ਰੁਚਿਯਾ ਠਿਤਾ ਯਂ ਗੇਹਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਸੁਖਂ ਅਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਅਨੁਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅવਿਦ੍ਦਸੂ ਅਨ੍ਧਬਾਲਾ, ਮਾਰવਸਾਨੁવਤ੍ਤਿਨੋ ਕਿਲੇਸਮਾਰਾਦੀਨਂ વਸੇ ਅਨੁવਤ੍ਤਨਸੀਲਾ, ਭવਾਭਿਨਨ੍ਦੀ ਕਾਮਾਦਿਭવਮੇવ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਤੋ, ਤવ ਸਾવਕਾ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਕਰਾ। ਮਯਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾવਕਾ, ਨ ਤੁਯ੍ਹਂ વਸੇ ਅਨੁવਤ੍ਤਾਮਾਤਿ।

    Ye tuyha chandena vasena vattinoti sabbe puthujjane cittasāmaññena gahetvā vadati. Tassattho – ye naranāriyo, ambho citta, tuyhaṃ chandena vasena ruciyā ṭhitā yaṃ gehanissitaṃ sukhaṃ anubhonti anubhavissanti, te aviddasū andhabālā, māravasānuvattino kilesamārādīnaṃ vase anuvattanasīlā, bhavābhinandī kāmādibhavameva abhinandanato, tava sāvakā anusiṭṭhikarā. Mayaṃ pana sammāsambuddhassa sāvakā, na tuyhaṃ vase anuvattāmāti.

    ਏવਂ ਥੇਰੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਓવਾਦਦਾਨવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨ વਿਭਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।

    Evaṃ thero pubbe attano uppannaṃ yonisomanasikāraṃ cittassa niggaṇhanavasena pavattaṃ nānappakārato vibhajitvā samīpe ṭhitānaṃ bhikkhūnaṃ ovādadānavasena dhammaṃ kathesi. Yaṃ panettha antarantarā atthato na vibhattaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthamevāti.

    ਤਾਲਪੁਟਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Tālapuṭattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਪਞ੍ਞਾਸਨਿਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Paññāsanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧. ਤਾਲਪੁਟਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 1. Tālapuṭattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact