| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
५. तलसत्तिकसिक्खापदवण्णना
5. Talasattikasikkhāpadavaṇṇanā
४५६. ‘‘कायं वा कायपटिबद्धं वा’’ति (पाचि॰ ४५६) वचनतो कायादीसु यं उच्चारेति , तं तलं नाम। तलमेव तलसत्तिकं। पोथनसमत्थट्ठेन सत्तिकन्ति एके। तं ‘‘उप्पलपत्तम्पी’’ति इमिना नियमेति। एवं कुपिता हि कोपवसेन पोथनासमत्थतं अविचारेत्वा यं किञ्चि हत्थगतं पटिक्खिपन्ति, सुखसम्फस्सम्पि होतु, पाचित्तियमेव। यस्मा पहरितुकामताय पहटे पुरिमेन पाचित्तियं। केवलं उच्चारेतुकामताय उग्गिरणमत्ते कते इमिना पाचित्तियं। इमिना पन विरज्झित्वा पहारो दिन्नो, तस्मा न पहरितुकामताय दिन्नत्ता दुक्कटं। किमिदं दुक्कटं पहारपच्चया, उदाहु उग्गिरणपच्चयाति? पहारपच्चया एव दुक्कटं। पुरिमं उग्गिरणपच्चया पाचित्तियन्ति सदुक्कटं पाचित्तियं युज्जति। पुरिमञ्हि उग्गिरणं, पच्छा पहारो। न च पच्छिमपहारं निस्साय पुरिमं उग्गिरणं अनापत्तिवत्थुकं भवितुमरहतीति नो तक्कोति आचरियो। ‘‘तेन पहारेन हत्थादीसु यं किञ्चि भिज्जति, दुक्कटमेवा’’ति इमिनापि पहारपच्चया दुक्कटं। उग्गिरणं यथावत्थुकमेवाति सिद्धं, सुट्ठु वीमंसितब्बं। ‘‘तिरच्छानादीनं असुचिकरणादीनि दिस्वा कुज्झित्वापि उग्गिरन्तस्स मोक्खाधिप्पायो एवा’’ति वदन्ति।
456. ‘‘Kāyaṃ vā kāyapaṭibaddhaṃ vā’’ti (pāci. 456) vacanato kāyādīsu yaṃ uccāreti , taṃ talaṃ nāma. Talameva talasattikaṃ. Pothanasamatthaṭṭhena sattikanti eke. Taṃ ‘‘uppalapattampī’’ti iminā niyameti. Evaṃ kupitā hi kopavasena pothanāsamatthataṃ avicāretvā yaṃ kiñci hatthagataṃ paṭikkhipanti, sukhasamphassampi hotu, pācittiyameva. Yasmā paharitukāmatāya pahaṭe purimena pācittiyaṃ. Kevalaṃ uccāretukāmatāya uggiraṇamatte kate iminā pācittiyaṃ. Iminā pana virajjhitvā pahāro dinno, tasmā na paharitukāmatāya dinnattā dukkaṭaṃ. Kimidaṃ dukkaṭaṃ pahārapaccayā, udāhu uggiraṇapaccayāti? Pahārapaccayā eva dukkaṭaṃ. Purimaṃ uggiraṇapaccayā pācittiyanti sadukkaṭaṃ pācittiyaṃ yujjati. Purimañhi uggiraṇaṃ, pacchā pahāro. Na ca pacchimapahāraṃ nissāya purimaṃ uggiraṇaṃ anāpattivatthukaṃ bhavitumarahatīti no takkoti ācariyo. ‘‘Tena pahārena hatthādīsu yaṃ kiñci bhijjati, dukkaṭamevā’’ti imināpi pahārapaccayā dukkaṭaṃ. Uggiraṇaṃ yathāvatthukamevāti siddhaṃ, suṭṭhu vīmaṃsitabbaṃ. ‘‘Tiracchānādīnaṃ asucikaraṇādīni disvā kujjhitvāpi uggirantassa mokkhādhippāyo evā’’ti vadanti.
तलसत्तिकसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Talasattikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ८. सहधम्मिकवग्गो • 8. Sahadhammikavaggo
