| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
೫. ತಲಸತ್ತಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
5. Talasattikasikkhāpadavaṇṇanā
೪೫೬. ‘‘ಕಾಯಂ ವಾ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಂ ವಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೪೫೬) ವಚನತೋ ಕಾಯಾದೀಸು ಯಂ ಉಚ್ಚಾರೇತಿ , ತಂ ತಲಂ ನಾಮ। ತಲಮೇವ ತಲಸತ್ತಿಕಂ। ಪೋಥನಸಮತ್ಥಟ್ಠೇನ ಸತ್ತಿಕನ್ತಿ ಏಕೇ। ತಂ ‘‘ಉಪ್ಪಲಪತ್ತಮ್ಪೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ನಿಯಮೇತಿ। ಏವಂ ಕುಪಿತಾ ಹಿ ಕೋಪವಸೇನ ಪೋಥನಾಸಮತ್ಥತಂ ಅವಿಚಾರೇತ್ವಾ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಹತ್ಥಗತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಸುಖಸಮ್ಫಸ್ಸಮ್ಪಿ ಹೋತು, ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮೇವ। ಯಸ್ಮಾ ಪಹರಿತುಕಾಮತಾಯ ಪಹಟೇ ಪುರಿಮೇನ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಕೇವಲಂ ಉಚ್ಚಾರೇತುಕಾಮತಾಯ ಉಗ್ಗಿರಣಮತ್ತೇ ಕತೇ ಇಮಿನಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಇಮಿನಾ ಪನ ವಿರಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪಹಾರೋ ದಿನ್ನೋ, ತಸ್ಮಾ ನ ಪಹರಿತುಕಾಮತಾಯ ದಿನ್ನತ್ತಾ ದುಕ್ಕಟಂ। ಕಿಮಿದಂ ದುಕ್ಕಟಂ ಪಹಾರಪಚ್ಚಯಾ, ಉದಾಹು ಉಗ್ಗಿರಣಪಚ್ಚಯಾತಿ? ಪಹಾರಪಚ್ಚಯಾ ಏವ ದುಕ್ಕಟಂ। ಪುರಿಮಂ ಉಗ್ಗಿರಣಪಚ್ಚಯಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ಸದುಕ್ಕಟಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ಯುಜ್ಜತಿ। ಪುರಿಮಞ್ಹಿ ಉಗ್ಗಿರಣಂ, ಪಚ್ಛಾ ಪಹಾರೋ। ನ ಚ ಪಚ್ಛಿಮಪಹಾರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪುರಿಮಂ ಉಗ್ಗಿರಣಂ ಅನಾಪತ್ತಿವತ್ಥುಕಂ ಭವಿತುಮರಹತೀತಿ ನೋ ತಕ್ಕೋತಿ ಆಚರಿಯೋ। ‘‘ತೇನ ಪಹಾರೇನ ಹತ್ಥಾದೀಸು ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಿಜ್ಜತಿ, ದುಕ್ಕಟಮೇವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾಪಿ ಪಹಾರಪಚ್ಚಯಾ ದುಕ್ಕಟಂ। ಉಗ್ಗಿರಣಂ ಯಥಾವತ್ಥುಕಮೇವಾತಿ ಸಿದ್ಧಂ, ಸುಟ್ಠು ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ತಿರಚ್ಛಾನಾದೀನಂ ಅಸುಚಿಕರಣಾದೀನಿ ದಿಸ್ವಾ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾಪಿ ಉಗ್ಗಿರನ್ತಸ್ಸ ಮೋಕ್ಖಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಏವಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
456. ‘‘Kāyaṃ vā kāyapaṭibaddhaṃ vā’’ti (pāci. 456) vacanato kāyādīsu yaṃ uccāreti , taṃ talaṃ nāma. Talameva talasattikaṃ. Pothanasamatthaṭṭhena sattikanti eke. Taṃ ‘‘uppalapattampī’’ti iminā niyameti. Evaṃ kupitā hi kopavasena pothanāsamatthataṃ avicāretvā yaṃ kiñci hatthagataṃ paṭikkhipanti, sukhasamphassampi hotu, pācittiyameva. Yasmā paharitukāmatāya pahaṭe purimena pācittiyaṃ. Kevalaṃ uccāretukāmatāya uggiraṇamatte kate iminā pācittiyaṃ. Iminā pana virajjhitvā pahāro dinno, tasmā na paharitukāmatāya dinnattā dukkaṭaṃ. Kimidaṃ dukkaṭaṃ pahārapaccayā, udāhu uggiraṇapaccayāti? Pahārapaccayā eva dukkaṭaṃ. Purimaṃ uggiraṇapaccayā pācittiyanti sadukkaṭaṃ pācittiyaṃ yujjati. Purimañhi uggiraṇaṃ, pacchā pahāro. Na ca pacchimapahāraṃ nissāya purimaṃ uggiraṇaṃ anāpattivatthukaṃ bhavitumarahatīti no takkoti ācariyo. ‘‘Tena pahārena hatthādīsu yaṃ kiñci bhijjati, dukkaṭamevā’’ti imināpi pahārapaccayā dukkaṭaṃ. Uggiraṇaṃ yathāvatthukamevāti siddhaṃ, suṭṭhu vīmaṃsitabbaṃ. ‘‘Tiracchānādīnaṃ asucikaraṇādīni disvā kujjhitvāpi uggirantassa mokkhādhippāyo evā’’ti vadanti.
ತಲಸತ್ತಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Talasattikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೮. ಸಹಧಮ್ಮಿಕವಗ್ಗೋ • 8. Sahadhammikavaggo
