| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๒๐. ตมาลปุปฺผิยวโคฺค
20. Tamālapupphiyavaggo
๑-๑๐. ตมาลปุปฺผิยเตฺถรอปทานาทิวณฺณนา
1-10. Tamālapupphiyattheraapadānādivaṇṇanā
วีสติเม วเคฺค ปฐมเตฺถราปทานํ อุตฺตานเมวฯ
Vīsatime vagge paṭhamattherāpadānaṃ uttānameva.
๖. ทุติยเตฺถราปทาเน ยํ ทายวาสิโก อิสีติ อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา วเน วสนภาเวน ทายวาสิโก อิสีติ สงฺขํ คโต, อตฺตโน อนุกมฺปาย ตํ วนํ อุปคตสฺส สิทฺธตฺถสฺส สตฺถุโน วสนมณฺฑปจฺฉาทนตฺถาย ยํ ติณํ, ตํ ลายติ ฉินฺทตีติ อโตฺถฯ ทพฺพฉทนํ กตฺวา อเนเกหิ ขุทฺทกทณฺฑเกหิ มณฺฑปํ กตฺวา ตํ ติเณน ฉาเทตฺวา สิทฺธตฺถสฺส ภควโต อหํ อทาสิํ ปูเชสินฺติ อโตฺถฯ
6. Dutiyattherāpadāne yaṃ dāyavāsiko isīti isipabbajjaṃ pabbajitvā vane vasanabhāvena dāyavāsiko isīti saṅkhaṃ gato, attano anukampāya taṃ vanaṃ upagatassa siddhatthassa satthuno vasanamaṇḍapacchādanatthāya yaṃ tiṇaṃ, taṃ lāyati chindatīti attho. Dabbachadanaṃ katvā anekehi khuddakadaṇḍakehi maṇḍapaṃ katvā taṃ tiṇena chādetvā siddhatthassa bhagavato ahaṃ adāsiṃ pūjesinti attho.
๘. สตฺตาหํ ธารยุํ ตตฺถาติ ตํ มณฺฑปํ ตตฺถ ฐิตา เทวมนุสฺสา สตฺตาหํ นิโรธสมาปตฺติํ สมาปชฺชิตฺวา นิสินฺนสฺส สตฺถุโน ธารยุํ ธาเรสุนฺติ อโตฺถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
8.Sattāhaṃ dhārayuṃ tatthāti taṃ maṇḍapaṃ tattha ṭhitā devamanussā sattāhaṃ nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā nisinnassa satthuno dhārayuṃ dhāresunti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
ตติยเตฺถรสฺส อปทาเน ขณฺฑผุลฺลิยเตฺถโรติ เอตฺถ ขณฺฑนฺติ กฎฺฐานํ ชิณฺณตฺตา ฉินฺนภินฺนฎฺฐานํ, ผุลฺลนฺติ กฎฺฐานํ ชิณฺณฎฺฐาเน กณฺณกิตมหิจฺฉตฺตกาทิปุปฺผนํ, ขณฺฑญฺจ ผุลฺลญฺจ ขณฺฑผุลฺลานิ, ขณฺฑผุลฺลานํ ปฎิสงฺขรณํ ปุนปฺปุนํ ถิรกรณนฺติ ขณฺฑผุลฺลปฎิสงฺขรณํฯ อิมสฺส ปน เถรสฺส สมฺภารปูรณกาเล ผุสฺสสฺส ภควโต เจติเย ฉินฺนภินฺนฎฺฐาเน สุธาปิณฺฑํ มเกฺขตฺวา ถิรกรณํ ขณฺฑผุลฺลปฎิสงฺขรณํ นามฯ ตสฺมา โส ขณฺฑผุลฺลิโย เถโรติ ปากโฎ อโหสิฯ ตติยํฯ
Tatiyattherassa apadāne khaṇḍaphulliyattheroti ettha khaṇḍanti kaṭṭhānaṃ jiṇṇattā chinnabhinnaṭṭhānaṃ, phullanti kaṭṭhānaṃ jiṇṇaṭṭhāne kaṇṇakitamahicchattakādipupphanaṃ, khaṇḍañca phullañca khaṇḍaphullāni, khaṇḍaphullānaṃ paṭisaṅkharaṇaṃ punappunaṃ thirakaraṇanti khaṇḍaphullapaṭisaṅkharaṇaṃ. Imassa pana therassa sambhārapūraṇakāle phussassa bhagavato cetiye chinnabhinnaṭṭhāne sudhāpiṇḍaṃ makkhetvā thirakaraṇaṃ khaṇḍaphullapaṭisaṅkharaṇaṃ nāma. Tasmā so khaṇḍaphulliyo theroti pākaṭo ahosi. Tatiyaṃ.
๑๗. จตุตฺถเตฺถรสฺสาปทาเน รโญฺญ พทฺธจโร อหนฺติ รโญฺญ ปริจารโก กมฺมการโก อโหสินฺติ อโตฺถฯ
17. Catutthattherassāpadāne rañño baddhacaro ahanti rañño paricārako kammakārako ahosinti attho.
๑๙. ชลชุตฺตมนามิโนติ ชเล อุทเก ชาตํ ชลชํ, กิํ ตํ ปทุมํ, ปทุเมน สมานนามตฺตา ปทุมุตฺตรสฺส ภควโตติ อโตฺถฯ อุตฺตมปทุมนามสฺส ภควโตติ วา อโตฺถฯ จตุตฺถํฯ
19.Jalajuttamanāminoti jale udake jātaṃ jalajaṃ, kiṃ taṃ padumaṃ, padumena samānanāmattā padumuttarassa bhagavatoti attho. Uttamapadumanāmassa bhagavatoti vā attho. Catutthaṃ.
ปญฺจมํ อุตฺตานตฺถเมวฯ
Pañcamaṃ uttānatthameva.
๒๘. ฉเฎฺฐ นคเร ทฺวารวติยาติ มหาทฺวารวาตปานกวาฎผลกาหิ วติปาการฎฺฎาลโคปุรกทฺทโมทกปริขาหิ จ สมฺปนฺนํ นครนฺติ ทฺวารวตีนครํ, ทฺวารํ วติญฺจ ปธานํ กตฺวา นครสฺส อุปลกฺขิตตฺตา ‘‘ทฺวารวตี นคร’’นฺติ โวหรนฺตีติ นคเร ทฺวารวติยาติ วุตฺตํฯ มาลาวโจฺฉ ปุปฺผาราโม มม อโหสีติ อโตฺถฯ
28. Chaṭṭhe nagare dvāravatiyāti mahādvāravātapānakavāṭaphalakāhi vatipākāraṭṭālagopurakaddamodakaparikhāhi ca sampannaṃ nagaranti dvāravatīnagaraṃ, dvāraṃ vatiñca padhānaṃ katvā nagarassa upalakkhitattā ‘‘dvāravatī nagara’’nti voharantīti nagare dvāravatiyāti vuttaṃ. Mālāvaccho pupphārāmo mama ahosīti attho.
๓๑. เต กิสลยาติ เต อโสกปลฺลวาฯ ฉฎฺฐํฯ
31.Te kisalayāti te asokapallavā. Chaṭṭhaṃ.
สตฺตมฎฺฐมนวมานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ ทสเมปิ อปุพฺพํ นตฺถีติฯ
Sattamaṭṭhamanavamāni uttānatthāneva. Dasamepi apubbaṃ natthīti.
วีสติมวณฺณนา สมตฺตาฯ
Vīsatimavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi
๒. ติณสนฺถารกเตฺถรอปทานํ • 2. Tiṇasanthārakattheraapadānaṃ
๔. อโสกปูชกเตฺถรอปทานํ • 4. Asokapūjakattheraapadānaṃ
๖. กิสลยปูชกเตฺถรอปทานํ • 6. Kisalayapūjakattheraapadānaṃ
