Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    ੫. ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    5. Taṇḍulanāḷijātakavaṇṇanā

    ਕਿਮਗ੍ਘਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਲਾਲੁਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਤੋવ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਸਮਾਨੇ ਲਾਲੁਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਦਾਚਿ વਰਭਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਲਾਮਕਭਤ੍ਤਂ। ਸੋ ਲਾਮਕਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਦਿવਸੇ ਸਲਾਕਗ੍ਗਂ ਆਕੁਲਂ ਕਰੋਤਿ, ‘‘ਕਿਂ ਦਬ੍ਬੋવ ਸਲਾਕਂ ਦਾਤੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਮ੍ਹੇ ਨ ਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਂ ਆਕੁਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਦਾਨਿ ਤ੍વਮੇવ ਸਲਾਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਸਲਾਕਪਚ੍ਛਿਂ ਅਦਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਲਾਕਂ ਅਦਾਸਿ। ਦੇਨ੍ਤੋ ਚ ਪਨ ‘‘ਇਦਂ વਰਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਲਾਮਕਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਅਸੁਕવਸ੍ਸਗ੍ਗੇ વਰਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਅਸੁਕવਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਲਾਮਕਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਠਿਤਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਅਸੁਕવਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਠਿਤਿਕਾ’’ਤਿ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਠਿਤવੇਲਾਯ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਯਂ ਠਿਤਿਕਾ ਠਿਤਾ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਯਂ વਾ ਭਿਤ੍ਤਿਯਂ વਾ ਲੇਖਂ ਕਡ੍ਢਤਿ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਲਾਕਗ੍ਗੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਨ੍ਦਤਰਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਬਹੁਤਰਾ વਾ, ਤੇਸੁ ਮਨ੍ਦਤਰੇਸੁ ਲੇਖਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਤਰੇਸੁ ਉਪਰਿ। ਸੋ ਠਿਤਿਕਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਲੇਖਾਸਞ੍ਞਾਯ ਸਲਾਕਂ ਦੇਤਿ।

    Kimagghati taṇḍulanāḷikāti idaṃ satthā jetavane viharanto lāludāyittheraṃ ārabbha kathesi. Tasmiṃ samaye āyasmā dabbo mallaputto saṅghassa bhattuddesako hoti. Tasmiṃ pātova salākabhattāni uddisamāne lāludāyittherassa kadāci varabhattaṃ pāpuṇāti, kadāci lāmakabhattaṃ. So lāmakabhattassa pattadivase salākaggaṃ ākulaṃ karoti, ‘‘kiṃ dabbova salākaṃ dātuṃ jānāti, amhe na jānāmā’’ti vadati. Tasmiṃ salākaggaṃ ākulaṃ karonte ‘‘handa dāni tvameva salākaṃ dehī’’ti salākapacchiṃ adaṃsu. Tato paṭṭhāya so saṅghassa salākaṃ adāsi. Dento ca pana ‘‘idaṃ varabhatta’’nti vā ‘‘lāmakabhatta’’nti vā ‘‘asukavassagge varabhatta’’nti vā ‘‘asukavassagge lāmakabhatta’’nti vā na jānāti, ṭhitikaṃ karontopi ‘‘asukavassagge ṭhitikā’’ti na sallakkheti. Bhikkhūnaṃ ṭhitavelāya ‘‘imasmiṃ ṭhāne ayaṃ ṭhitikā ṭhitā, imasmiṃ ṭhāne aya’’nti bhūmiyaṃ vā bhittiyaṃ vā lekhaṃ kaḍḍhati. Punadivase salākagge bhikkhū mandatarā vā honti bahutarā vā, tesu mandataresu lekhā heṭṭhā hoti, bahutaresu upari. So ṭhitikaṃ ajānanto lekhāsaññāya salākaṃ deti.

    ਅਥ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਉਦਾਯਿ, ਲੇਖਾ ਨਾਮ ਹੇਟ੍ਠਾ વਾ ਹੋਤਿ ਉਪਰਿ વਾ, વਰਭਤ੍ਤਂ ਪਨ ਅਸੁਕવਸ੍ਸਗ੍ਗੇ ਠਿਤਂ, ਲਾਮਕਭਤ੍ਤਂ ਅਸੁਕવਸ੍ਸਗ੍ਗੇ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਪ੍ਫਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਦਿ ਏવਂ ਅਯਂ ਲੇਖਾ ਕਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਠਿਤਾ, ਕਿਂ ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਦ੍ਦਹਾਮਿ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਲੇਖਾਯ ਸਦ੍ਦਹਾਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਦਹਰਾ ਚ ਸਾਮਣੇਰਾ ਚ ‘‘ਆવੁਸੋ ਲਾਲੁਦਾਯਿ ਤਯਿ ਸਲਾਕਂ ਦੇਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਲਾਭੇਨ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਤ੍વਂ ਦਾਤੁਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ, ਗਚ੍ਛ ਇਤੋ’’ਤਿ ਸਲਾਕਗ੍ਗਤੋ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਲਾਕਗ੍ਗੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕੋਲਾਹਲਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਸਲਾਕਗ੍ਗੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕੋਲਾਹਲਂ, ਕਿਂ ਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮੇਸੋ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਨ ਇਦਾਨੇવ ਲਾਲੁਦਾਯਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਾਲਤਾਯ ਪਰੇਸਂ ਲਾਭਹਾਨਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਅਕਾਸਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆવਿਭਾવਤ੍ਥਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਯਾਚਿ। ਭਗવਾ ਭવਨ੍ਤਰੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਕਾਰਣਂ ਪਾਕਟਂ ਅਕਾਸਿ।

    Atha naṃ bhikkhū ‘‘āvuso, udāyi, lekhā nāma heṭṭhā vā hoti upari vā, varabhattaṃ pana asukavassagge ṭhitaṃ, lāmakabhattaṃ asukavassagge’’ti āhaṃsu. So bhikkhū paṭippharanto ‘‘yadi evaṃ ayaṃ lekhā kasmā evaṃ ṭhitā, kiṃ ahaṃ tumhākaṃ saddahāmi, imissā lekhāya saddahāmī’’ti vadati. Atha naṃ daharā ca sāmaṇerā ca ‘‘āvuso lāludāyi tayi salākaṃ dente bhikkhū lābhena parihāyanti, na tvaṃ dātuṃ anucchaviko, gaccha ito’’ti salākaggato nikkaḍḍhiṃsu. Tasmiṃ khaṇe salākagge mahantaṃ kolāhalaṃ ahosi. Taṃ sutvā satthā ānandattheraṃ pucchi ‘‘ānanda, salākagge mahantaṃ kolāhalaṃ, kiṃ saddo nāmeso’’ti. Thero tathāgatassa tamatthaṃ ārocesi. ‘‘Ānanda, na idāneva lāludāyi attano bālatāya paresaṃ lābhahāniṃ karoti, pubbepi akāsiyevā’’ti āha. Thero tassatthassa āvibhāvatthaṃ bhagavantaṃ yāci. Bhagavā bhavantarena paṭicchannaṃ kāraṇaṃ pākaṭaṃ akāsi.

    ਅਤੀਤੇ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦੀਨਿ ਚੇવ ਮਣਿਸੁવਣ੍ਣਾਦੀਨਿ ਚ ਅਗ੍ਘਾਪੇਸਿ, ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕਾਨਂ ਭਣ੍ਡਾਨੁਰੂਪਮੇવ ਮੂਲਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਪਨ ਲੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਲੋਭਪਕਤਿਤਾਯ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕੋ ਏવਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਮਮ ਗੇਹੇ ਧਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਮੇਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸੀਹਪਞ੍ਜਰਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍વਾ ਰਾਜਙ੍ਗਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਗਾਮਿਕਮਨੁਸ੍ਸਂ ਲੋਲਬਾਲਂ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਸ ਮਯ੍ਹਂ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ, ਭਣੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦੇવਾਤਿ। ਰਾਜਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਨਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਤਂ ਬਾਲਂ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕਕਮ੍ਮੇ ਠਪੇਸਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੋ ਬਾਲੋ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦੀਨਿ ਅਗ੍ਘਾਪੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਘਂ ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਕਥੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਯਂ ਸੋ ਕਥੇਤਿ, ਤਮੇવ ਮੂਲਂ ਹੋਤਿ।

    Atīte kāsiraṭṭhe bārāṇasiyaṃ brahmadatto rājā ahosi. Tadā amhākaṃ bodhisatto tassa agghāpaniko ahosi. Hatthiassādīni ceva maṇisuvaṇṇādīni ca agghāpesi, agghāpetvā bhaṇḍasāmikānaṃ bhaṇḍānurūpameva mūlaṃ dāpesi. Rājā pana luddho hoti, so lobhapakatitāya evaṃ cintesi ‘‘ayaṃ agghāpaniko evaṃ agghāpento na cirasseva mama gehe dhanaṃ parikkhayaṃ gamessati, aññaṃ agghāpanikaṃ karissāmī’’ti. So sīhapañjaraṃ ugghāṭetvā rājaṅgaṇaṃ olokento ekaṃ gāmikamanussaṃ lolabālaṃ rājaṅgaṇena gacchantaṃ disvā ‘‘esa mayhaṃ agghāpanikakammaṃ kātuṃ sakkhissatī’’ti taṃ pakkosāpetvā ‘‘sakkhissasi, bhaṇe, amhākaṃ agghāpanikakammaṃ kātu’’nti āha. Sakkhissāmi, devāti. Rājā attano dhanarakkhaṇatthāya taṃ bālaṃ agghāpanikakamme ṭhapesi. Tato paṭṭhāya so bālo hatthiassādīni agghāpento agghaṃ hāpetvā yathāruciyā katheti. Tassa ṭhānantare ṭhitattā yaṃ so katheti, tameva mūlaṃ hoti.

    ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਉਤ੍ਤਰਾਪਥਤੋ ਏਕੋ ਅਸ੍ਸવਾਣਿਜੋ ਪਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਆਨੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸੇ ਅਗ੍ਘਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਸ੍ਸਸਤਾਨਂ ਏਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਂ ਅਗ੍ਘਮਕਾਸਿ। ਕਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ‘‘ਅਸ੍ਸવਾਣਿਜਸ੍ਸ ਏਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸੇ ਅਸ੍ਸਸਾਲਾਯਂ ਸਣ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਅਸ੍ਸવਾਣਿਜੋ ਪੋਰਾਣਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਕਿਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲਞ੍ਜਂ ਦਤ੍વਾ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛਥ ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਤਾવ ਅਸ੍ਸਾ ਏਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਂ ਅਗ੍ਘਨ੍ਤੀਤਿ ਞਾਤਮੇਤਂ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਯਾ ਅਗ੍ਘਂ ਜਾਨਿਤੁਕਾਮਮ੍ਹਾ, ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਥ ਨੋ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਤ੍વਾ ਸਾ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਾ ਇਦਂ ਨਾਮ ਅਗ੍ਘਤੀਤਿ વਤ੍ਤੁ’ਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਸਕ੍ਕੋਮੀਤਿ વਦਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।

    Tasmiṃ kāle uttarāpathato eko assavāṇijo pañca assasatāni ānesi. Rājā taṃ purisaṃ pakkosāpetvā asse agghāpesi. So pañcannaṃ assasatānaṃ ekaṃ taṇḍulanāḷikaṃ agghamakāsi. Katvā ca pana ‘‘assavāṇijassa ekaṃ taṇḍulanāḷikaṃ dethā’’ti vatvā asse assasālāyaṃ saṇṭhāpesi. Assavāṇijo porāṇaagghāpanikassa santikaṃ gantvā taṃ pavattiṃ ārocetvā ‘‘idāni kiṃ kattabba’’nti pucchi. So āha ‘‘tassa purisassa lañjaṃ datvā evaṃ pucchatha ‘amhākaṃ tāva assā ekaṃ taṇḍulanāḷikaṃ agghantīti ñātametaṃ, tumhe pana nissāya taṇḍulanāḷiyā agghaṃ jānitukāmamhā, sakkhissatha no rañño santike ṭhatvā sā taṇḍulanāḷikā idaṃ nāma agghatīti vattu’nti, sace sakkomīti vadati, taṃ gahetvā rañño santikaṃ gacchatha, ahampi tattha āgamissāmī’’ti.

    ਅਸ੍ਸવਾਣਿਜੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕਸ੍ਸ ਲਞ੍ਜਂ ਦਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੋ ਲਞ੍ਜਂ ਲਭਿਤ੍વਾવ ‘‘ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛਾਮ ਰਾਜਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ ਤਂ ਆਦਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਬਹੂ ਅਮਚ੍ਚਾ ਅਗਮਿਂਸੁ। ਅਸ੍ਸવਾਣਿਜੋ ਰਾਜਾਨਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਦੇવ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਸ੍ਸਸਤਾਨਂ ਏਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਂ ਅਗ੍ਘਨਕਭਾવਂ ਜਾਨਾਮ, ਸਾ ਪਨ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿ ਕਿਂ ਅਗ੍ਘਤੀਤਿ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕਂ ਪੁਚ੍ਛਥ ਦੇવਾ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕ, ਪਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਕਿਂ ਅਗ੍ਘਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਂ, ਦੇવਾਤਿ। ‘‘ਹੋਤੁ, ਭਣੇ, ਅਸ੍ਸਾ ਤਾવ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਂ ਅਗ੍ਘਨ੍ਤੁ। ਸਾ ਪਨ ਕਿਂ ਅਗ੍ਘਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ਬਾਲਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਂ ਅਗ੍ਘਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਾਜਾਨਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਂ ਅਸ੍ਸਾਨਂ ਅਗ੍ਘਮਕਾਸਿ। ਪੁਨ વਾਣਿਜਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਲਞ੍ਜਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਾਯ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਂ ਅਗ੍ਘਮਕਾਸਿ। ਤਦਾ ਪਨ ਬਾਰਾਣਸਿਯਾ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਂ, ਬਾਹਿਰਂ ਪਨ ਤਿਯੋਜਨਸਤਿਕਂ ਰਟ੍ਠਂ। ਇਤਿ ਸੋ ਬਾਲੋ ਏવਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਾਯ ਅਗ੍ਘਮਕਾਸਿ।

    Assavāṇijo ‘‘sādhū’’ti bodhisattassa vacanaṃ sampaṭicchitvā agghāpanikassa lañjaṃ datvā tamatthaṃ ārocesi. So lañjaṃ labhitvāva ‘‘sakkhissāmi taṇḍulanāḷiṃ agghāpetu’’nti. ‘‘Tena hi gacchāma rājakula’’nti taṃ ādāya rañño santikaṃ agamāsi. Bodhisattopi aññepi bahū amaccā agamiṃsu. Assavāṇijo rājānaṃ vanditvā āha – ‘‘deva, pañcannaṃ assasatānaṃ ekaṃ taṇḍulanāḷiṃ agghanakabhāvaṃ jānāma, sā pana taṇḍulanāḷi kiṃ agghatīti agghāpanikaṃ pucchatha devā’’ti. Rājā taṃ pavattiṃ ajānanto ‘‘ambho agghāpanika, pañca assasatāni kiṃ agghantī’’ti pucchi. Taṇḍulanāḷiṃ, devāti. ‘‘Hotu, bhaṇe, assā tāva taṇḍulanāḷiṃ agghantu. Sā pana kiṃ agghati taṇḍulanāḷikā’’ti pucchi. So bālapuriso ‘‘bārāṇasiṃ santarabāhiraṃ agghati taṇḍulanāḷikā’’ti āha. So kira pubbe rājānaṃ anuvattanto ekaṃ taṇḍulanāḷiṃ assānaṃ agghamakāsi. Puna vāṇijassa hatthato lañjaṃ labhitvā tassā taṇḍulanāḷikāya bārāṇasiṃ santarabāhiraṃ agghamakāsi. Tadā pana bārāṇasiyā pākāraparikkhepo dvādasayojaniko hoti. Idamassa antaraṃ, bāhiraṃ pana tiyojanasatikaṃ raṭṭhaṃ. Iti so bālo evaṃ mahantaṃ bārāṇasiṃ santarabāhiraṃ taṇḍulanāḷikāya agghamakāsi.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮਚ੍ਚਾ ਪਾਣਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਹਸਮਾਨਾ ‘‘ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਥવਿਞ੍ਚ ਰਜ੍ਜਞ੍ਚ ਅਨਗ੍ਘਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਿਨੋ ਅਹੁਮ੍ਹ, ਏવਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕਿਰ ਸਰਾਜਕਂ ਬਾਰਾਣਸਿਰਜ੍ਜਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਂ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਅਹੋ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕਸ੍ਸ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਾ। ਕਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਯਂ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕੋ વਿਹਾਸਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰਞ੍ਞੋ ਏવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ’’ਤਿ ਪਰਿਹਾਸਂ ਅਕਂਸੁ –

    Taṃ sutvā amaccā pāṇiṃ paharitvā hasamānā ‘‘mayaṃ pubbe pathaviñca rajjañca anagghanti saññino ahumha, evaṃ mahantaṃ kira sarājakaṃ bārāṇasirajjaṃ taṇḍulanāḷimattaṃ agghati, aho agghāpanikassa ñāṇasampadā. Kahaṃ ettakaṃ kālaṃ ayaṃ agghāpaniko vihāsi, amhākaṃ rañño eva anucchaviko’’ti parihāsaṃ akaṃsu –

    .

    5.

    ‘‘ਕਿਮਗ੍ਘਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਾਯਂ, ਅਸ੍ਸਾਨ ਮੂਲਾਯ વਦੇਹਿ ਰਾਜ।

    ‘‘Kimagghati taṇḍulanāḷikāyaṃ, assāna mūlāya vadehi rāja;

    ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਸਨ੍ਤਰਬਾਹਿਰਂ, ਅਯਮਗ੍ਘਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਕਾ’’ਤਿ॥

    Bārāṇasiṃ santarabāhiraṃ, ayamagghati taṇḍulanāḷikā’’ti.

    ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਰਾਜਾ ਲਜ੍ਜਿਤੋ ਤਂ ਬਾਲਂ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਾਪੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਤੋ।

    Tasmiṃ kāle rājā lajjito taṃ bālaṃ nikkaḍḍhāpetvā bodhisattasseva agghāpanikaṭṭhānaṃ adāsi. Bodhisattopi yathākammaṃ gato.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦ੍વੇ વਤ੍ਥੂਨਿ ਕਥੇਤ੍વਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ ‘‘ਤਦਾ ਗਾਮਿਕਬਾਲਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕੋ ਲਾਲੁਦਾਯੀ ਅਹੋਸਿ, ਪਣ੍ਡਿਤਅਗ੍ਘਾਪਨਿਕੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā dve vatthūni kathetvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā gāmikabālaagghāpaniko lāludāyī ahosi, paṇḍitaagghāpaniko pana ahameva ahosi’’nti desanaṃ niṭṭhāpesi.

    ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਞ੍ਚਮਾ।

    Taṇḍulanāḷijātakavaṇṇanā pañcamā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੫. ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਜਾਤਕਂ • 5. Taṇḍulanāḷijātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact