| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៣. តណ្ហាមូលកសុត្តវណ្ណនា
3. Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā
២៣. តតិយេ (ទី. និ. ដី. ២.១០៣) ឯសនតណ្ហាតិ ភោគានំ បរិយេសនវសេន បវត្តា តណ្ហា។ ឯសិតតណ្ហាតិ បរិយិដ្ឋេសុ ភោគេសុ ឧប្បជ្ជមានតណ្ហា។ បរិតស្សនវសេន បរិយេសតិ ឯតាយាតិ បរិយេសនា, អាសយតោ បយោគតោ ច បរិយេសនា តថាបវត្តោ ចិត្តុប្បាទោ។ តេនាហ ‘‘តណ្ហាយ សតិ ហោតី’’តិ។ រូបាទិអារម្មណប្បដិលាភោតិ សវត្ថុកានំ រូបាទិអារម្មណានំ គវេសនវសេន បដិលាភោ។ យំ បន អបរិយិដ្ឋំយេវ លព្ភតិ, តម្បិ អត្ថតោ បរិយេសនាយ លទ្ធមេវ នាម តថារូបស្ស កម្មស្ស បុព្ពេកតត្តា ឯវ លព្ភនតោ។ តេនាហ ‘‘សោ ហិ បរិយេសនាយ សតិ ហោតី’’តិ។
23. Tatiye (dī. ni. ṭī. 2.103) esanataṇhāti bhogānaṃ pariyesanavasena pavattā taṇhā. Esitataṇhāti pariyiṭṭhesu bhogesu uppajjamānataṇhā. Paritassanavasena pariyesati etāyāti pariyesanā, āsayato payogato ca pariyesanā tathāpavatto cittuppādo. Tenāha ‘‘taṇhāya sati hotī’’ti. Rūpādiārammaṇappaṭilābhoti savatthukānaṃ rūpādiārammaṇānaṃ gavesanavasena paṭilābho. Yaṃ pana apariyiṭṭhaṃyeva labbhati, tampi atthato pariyesanāya laddhameva nāma tathārūpassa kammassa pubbekatattā eva labbhanato. Tenāha ‘‘so hi pariyesanāya sati hotī’’ti.
សុខវិនិច្ឆយន្តិ សុខំ វិសេសតោ និច្ឆិនោតីតិ សុខវិនិច្ឆយោ។ សុខំ សភាវតោ សមុទយតោ អត្ថង្គមតោ អាទីនវតោ និស្សរណតោ ច យាថាវតោ ជានិត្វា បវត្តញាណំវ សុខវិនិច្ឆយំ។ ជញ្ញាតិ ជានេយ្យ។ ‘‘សុភំ សុខ’’ន្តិអាទិកំ អារម្មណេ អភូតាការំ វិវិធំ និន្នភាវេន ចិនោតិ អារោបេតីតិ វិនិច្ឆយោ, អស្សាទានុបស្សនា តណ្ហា។ ទិដ្ឋិយាបិ ឯវមេវ វិនិច្ឆយភាវោ វេទិតព្ពោ។ ឥមស្មិំ បន សុត្តេ វិតក្កោយេវ អាគតោតិ យោជនា។ ឥមស្មិំ បន សុត្តេតិ សក្កបញ្ហសុត្តេ (ទី. និ. ២.៣៥៨)។ តត្ថ ហិ ‘‘ឆន្ទោ ខោ, ទេវានមិន្ទ, វិតក្កនិទានោ’’តិ អាគតំ។ ឥធាតិ ឥមស្មិំ សុត្តេ។ វិតក្កេនេវ វិនិច្ឆិនន្តីតិ ឯតេន ‘‘វិនិច្ឆិនតិ ឯតេនាតិ វិនិច្ឆយោ’’តិ វិនិច្ឆយសទ្ទស្ស ករណសាធនមាហ។ ឯត្តកន្តិអាទិ វិនិច្ឆយនាការទស្សនំ។
Sukhavinicchayanti sukhaṃ visesato nicchinotīti sukhavinicchayo. Sukhaṃ sabhāvato samudayato atthaṅgamato ādīnavato nissaraṇato ca yāthāvato jānitvā pavattañāṇaṃva sukhavinicchayaṃ. Jaññāti jāneyya. ‘‘Subhaṃ sukha’’ntiādikaṃ ārammaṇe abhūtākāraṃ vividhaṃ ninnabhāvena cinoti āropetīti vinicchayo, assādānupassanā taṇhā. Diṭṭhiyāpi evameva vinicchayabhāvo veditabbo. Imasmiṃ pana sutte vitakkoyeva āgatoti yojanā. Imasmiṃ pana sutteti sakkapañhasutte (dī. ni. 2.358). Tattha hi ‘‘chando kho, devānaminda, vitakkanidāno’’ti āgataṃ. Idhāti imasmiṃ sutte. Vitakkeneva vinicchinantīti etena ‘‘vinicchinati etenāti vinicchayo’’ti vinicchayasaddassa karaṇasādhanamāha. Ettakantiādi vinicchayanākāradassanaṃ.
ឆន្ទនដ្ឋេន ឆន្ទោ, ឯវំ រញ្ជនដ្ឋេន រាគោតិ ឆន្ទរាគោ។ ស្វាយំ អនាសេវនតាយ មន្ទោ ហុត្វា បវត្តោ ឥធាធិប្បេតោតិ អាហ ‘‘ទុព្ពលរាគស្សាធិវចន’’ន្តិ។ អជ្ឈោសានន្តិ តណ្ហាទិដ្ឋិវសេន អភិនិវេសនំ។ ‘‘មយ្ហំ ឥទ’’ន្តិ ហិ តណ្ហាគាហោ យេភុយ្យេន អត្តគ្គាហសន្និស្សយោវ ហោតិ។ តេនាហ ‘‘អហំ មមន្តី’’តិ។ ពលវសន្និដ្ឋានន្តិ ច តេសំ គាហានំ ថិរភាវប្បត្តិមាហ។ តណ្ហាទិដ្ឋិវសេន បរិគ្គហករណន្តិ អហំ មមន្តិ ពលវសន្និដ្ឋានវសេន អភិនិវិដ្ឋស្ស អត្តត្តនិយគ្គាហវត្ថុនោ អញ្ញាសាធារណំ វិយ កត្វា បរិគ្គហេត្វា ឋានំ, តថាបវត្តោ លោភសហគតចិត្តុប្បាទោ។ អត្តនា បរិគ្គហិតស្ស វត្ថុនោ យស្ស វសេន បរេហិ សាធារណភាវស្ស អសហមានោ ហោតិ បុគ្គលោ, សោ ធម្មោ អសហនតា។ ឯវំ វចនត្ថំ វទន្តិ និរុត្តិនយេន។ សទ្ទលក្ខណេន បន យស្ស ធម្មស្ស វសេន មច្ឆរិយយោគតោ បុគ្គលោ មច្ឆរោ , តស្ស ភាវោ, កម្មំ វា មច្ឆរិយំ, មច្ឆរោ ធម្មោ។ មច្ឆរិយស្ស ពលវភាវតោ អាទរេន រក្ខណំ អារក្ខោតិ អាហ ‘‘ទ្វារ…បេ.… សុដ្ឋុ រក្ខណ’’ន្តិ។
Chandanaṭṭhena chando, evaṃ rañjanaṭṭhena rāgoti chandarāgo. Svāyaṃ anāsevanatāya mando hutvā pavatto idhādhippetoti āha ‘‘dubbalarāgassādhivacana’’nti. Ajjhosānanti taṇhādiṭṭhivasena abhinivesanaṃ. ‘‘Mayhaṃ ida’’nti hi taṇhāgāho yebhuyyena attaggāhasannissayova hoti. Tenāha ‘‘ahaṃ mamantī’’ti. Balavasanniṭṭhānanti ca tesaṃ gāhānaṃ thirabhāvappattimāha. Taṇhādiṭṭhivasena pariggahakaraṇanti ahaṃ mamanti balavasanniṭṭhānavasena abhiniviṭṭhassa attattaniyaggāhavatthuno aññāsādhāraṇaṃ viya katvā pariggahetvā ṭhānaṃ, tathāpavatto lobhasahagatacittuppādo. Attanā pariggahitassa vatthuno yassa vasena parehi sādhāraṇabhāvassa asahamāno hoti puggalo, so dhammo asahanatā. Evaṃ vacanatthaṃ vadanti niruttinayena. Saddalakkhaṇena pana yassa dhammassa vasena macchariyayogato puggalo maccharo , tassa bhāvo, kammaṃ vā macchariyaṃ, maccharo dhammo. Macchariyassa balavabhāvato ādarena rakkhaṇaṃ ārakkhoti āha ‘‘dvāra…pe… suṭṭhu rakkhaṇa’’nti.
អត្តនោ ផលំ ករោតីតិ ករណំ, យំ កិញ្ចិ ការណំ។ អធិកំ ករណន្តិ អធិករណំ, វិសេសការណំ។ វិសេសការណញ្ច ភោគានំ អារក្ខទណ្ឌាទានាទិអនត្ថសម្ភវស្សាតិ វុត្តំ ‘‘អារក្ខាធិករណ’’ន្តិអាទិ។ បរនិសេធនត្ថន្តិ មារណាទិនា បរេសំ វិពាធនត្ថំ។ អាទិយន្តិ ឯតេនាតិ អាទានំ, ទណ្ឌស្ស អាទានំ ទណ្ឌាទានំ, ទណ្ឌំ អាហរិត្វា បរវិហេឋនចិត្តុប្បាទោ។ សត្ថាទានេបិ ឯសេវ នយោ។ ហត្ថបរាមាសាទិវសេន កាយេន កាតព្ពោ កលហោ កាយកលហោ។ មម្មឃដ្ដនាទិវសេន វាចាយ កាតព្ពោ កលហោ វាចាកលហោ។ វិរុជ្ឈនវសេន វិរូបំ គណ្ហាតិ ឯតេនាតិ វិគ្គហោ។ វិរុទ្ធំ វទតិ ឯតេនាតិ វិវាទោ។ ‘‘តុវំ តុវ’’ន្តិ អគារវវចនសហចរណតោ តុវំតុវំ។ សព្ពេបិ តេ តថាបវត្តទោសសហគតា ចិត្តុប្បាទា វេទិតព្ពា។ តេនាហ ភគវា ‘‘អនេកេ បាបកា អកុសលា ធម្មា សម្ភវន្តី’’តិ។
Attano phalaṃ karotīti karaṇaṃ, yaṃ kiñci kāraṇaṃ. Adhikaṃ karaṇanti adhikaraṇaṃ, visesakāraṇaṃ. Visesakāraṇañca bhogānaṃ ārakkhadaṇḍādānādianatthasambhavassāti vuttaṃ ‘‘ārakkhādhikaraṇa’’ntiādi. Paranisedhanatthanti māraṇādinā paresaṃ vibādhanatthaṃ. Ādiyanti etenāti ādānaṃ, daṇḍassa ādānaṃ daṇḍādānaṃ, daṇḍaṃ āharitvā paraviheṭhanacittuppādo. Satthādānepi eseva nayo. Hatthaparāmāsādivasena kāyena kātabbo kalaho kāyakalaho. Mammaghaṭṭanādivasena vācāya kātabbo kalaho vācākalaho. Virujjhanavasena virūpaṃ gaṇhāti etenāti viggaho. Viruddhaṃ vadati etenāti vivādo. ‘‘Tuvaṃ tuva’’nti agāravavacanasahacaraṇato tuvaṃtuvaṃ. Sabbepi te tathāpavattadosasahagatā cittuppādā veditabbā. Tenāha bhagavā ‘‘aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavantī’’ti.
តណ្ហាមូលកសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៣. តណ្ហាមូលកសុត្តំ • 3. Taṇhāmūlakasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៣. តណ្ហាមូលកសុត្តវណ្ណនា • 3. Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā
