| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೩. ತಣ್ಹಾಮೂಲಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā
೨೩. ತತಿಯೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೨.೧೦೩) ಏಸನತಣ್ಹಾತಿ ಭೋಗಾನಂ ಪರಿಯೇಸನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ತಣ್ಹಾ। ಏಸಿತತಣ್ಹಾತಿ ಪರಿಯಿಟ್ಠೇಸು ಭೋಗೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನತಣ್ಹಾ। ಪರಿತಸ್ಸನವಸೇನ ಪರಿಯೇಸತಿ ಏತಾಯಾತಿ ಪರಿಯೇಸನಾ, ಆಸಯತೋ ಪಯೋಗತೋ ಚ ಪರಿಯೇಸನಾ ತಥಾಪವತ್ತೋ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಣ್ಹಾಯ ಸತಿ ಹೋತೀ’’ತಿ। ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಪ್ಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸವತ್ಥುಕಾನಂ ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಾನಂ ಗವೇಸನವಸೇನ ಪಟಿಲಾಭೋ। ಯಂ ಪನ ಅಪರಿಯಿಟ್ಠಂಯೇವ ಲಬ್ಭತಿ, ತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥತೋ ಪರಿಯೇಸನಾಯ ಲದ್ಧಮೇವ ನಾಮ ತಥಾರೂಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇಕತತ್ತಾ ಏವ ಲಬ್ಭನತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸೋ ಹಿ ಪರಿಯೇಸನಾಯ ಸತಿ ಹೋತೀ’’ತಿ।
23. Tatiye (dī. ni. ṭī. 2.103) esanataṇhāti bhogānaṃ pariyesanavasena pavattā taṇhā. Esitataṇhāti pariyiṭṭhesu bhogesu uppajjamānataṇhā. Paritassanavasena pariyesati etāyāti pariyesanā, āsayato payogato ca pariyesanā tathāpavatto cittuppādo. Tenāha ‘‘taṇhāya sati hotī’’ti. Rūpādiārammaṇappaṭilābhoti savatthukānaṃ rūpādiārammaṇānaṃ gavesanavasena paṭilābho. Yaṃ pana apariyiṭṭhaṃyeva labbhati, tampi atthato pariyesanāya laddhameva nāma tathārūpassa kammassa pubbekatattā eva labbhanato. Tenāha ‘‘so hi pariyesanāya sati hotī’’ti.
ಸುಖವಿನಿಚ್ಛಯನ್ತಿ ಸುಖಂ ವಿಸೇಸತೋ ನಿಚ್ಛಿನೋತೀತಿ ಸುಖವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಸುಖಂ ಸಭಾವತೋ ಸಮುದಯತೋ ಅತ್ಥಙ್ಗಮತೋ ಆದೀನವತೋ ನಿಸ್ಸರಣತೋ ಚ ಯಾಥಾವತೋ ಜಾನಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಞಾಣಂವ ಸುಖವಿನಿಚ್ಛಯಂ। ಜಞ್ಞಾತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ। ‘‘ಸುಭಂ ಸುಖ’’ನ್ತಿಆದಿಕಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಅಭೂತಾಕಾರಂ ವಿವಿಧಂ ನಿನ್ನಭಾವೇನ ಚಿನೋತಿ ಆರೋಪೇತೀತಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ, ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸನಾ ತಣ್ಹಾ। ದಿಟ್ಠಿಯಾಪಿ ಏವಮೇವ ವಿನಿಚ್ಛಯಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸುತ್ತೇ ವಿತಕ್ಕೋಯೇವ ಆಗತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸುತ್ತೇತಿ ಸಕ್ಕಪಞ್ಹಸುತ್ತೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೩೫೮)। ತತ್ಥ ಹಿ ‘‘ಛನ್ದೋ ಖೋ, ದೇವಾನಮಿನ್ದ, ವಿತಕ್ಕನಿದಾನೋ’’ತಿ ಆಗತಂ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ। ವಿತಕ್ಕೇನೇವ ವಿನಿಚ್ಛಿನನ್ತೀತಿ ಏತೇನ ‘‘ವಿನಿಚ್ಛಿನತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ’’ತಿ ವಿನಿಚ್ಛಯಸದ್ದಸ್ಸ ಕರಣಸಾಧನಮಾಹ। ಏತ್ತಕನ್ತಿಆದಿ ವಿನಿಚ್ಛಯನಾಕಾರದಸ್ಸನಂ।
Sukhavinicchayanti sukhaṃ visesato nicchinotīti sukhavinicchayo. Sukhaṃ sabhāvato samudayato atthaṅgamato ādīnavato nissaraṇato ca yāthāvato jānitvā pavattañāṇaṃva sukhavinicchayaṃ. Jaññāti jāneyya. ‘‘Subhaṃ sukha’’ntiādikaṃ ārammaṇe abhūtākāraṃ vividhaṃ ninnabhāvena cinoti āropetīti vinicchayo, assādānupassanā taṇhā. Diṭṭhiyāpi evameva vinicchayabhāvo veditabbo. Imasmiṃ pana sutte vitakkoyeva āgatoti yojanā. Imasmiṃ pana sutteti sakkapañhasutte (dī. ni. 2.358). Tattha hi ‘‘chando kho, devānaminda, vitakkanidāno’’ti āgataṃ. Idhāti imasmiṃ sutte. Vitakkeneva vinicchinantīti etena ‘‘vinicchinati etenāti vinicchayo’’ti vinicchayasaddassa karaṇasādhanamāha. Ettakantiādi vinicchayanākāradassanaṃ.
ಛನ್ದನಟ್ಠೇನ ಛನ್ದೋ, ಏವಂ ರಞ್ಜನಟ್ಠೇನ ರಾಗೋತಿ ಛನ್ದರಾಗೋ। ಸ್ವಾಯಂ ಅನಾಸೇವನತಾಯ ಮನ್ದೋ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತೋ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಆಹ ‘‘ದುಬ್ಬಲರಾಗಸ್ಸಾಧಿವಚನ’’ನ್ತಿ। ಅಜ್ಝೋಸಾನನ್ತಿ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಅಭಿನಿವೇಸನಂ। ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಇದ’’ನ್ತಿ ಹಿ ತಣ್ಹಾಗಾಹೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅತ್ತಗ್ಗಾಹಸನ್ನಿಸ್ಸಯೋವ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಹಂ ಮಮನ್ತೀ’’ತಿ। ಬಲವಸನ್ನಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಚ ತೇಸಂ ಗಾಹಾನಂ ಥಿರಭಾವಪ್ಪತ್ತಿಮಾಹ। ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಕರಣನ್ತಿ ಅಹಂ ಮಮನ್ತಿ ಬಲವಸನ್ನಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಸ್ಸ ಅತ್ತತ್ತನಿಯಗ್ಗಾಹವತ್ಥುನೋ ಅಞ್ಞಾಸಾಧಾರಣಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಠಾನಂ, ತಥಾಪವತ್ತೋ ಲೋಭಸಹಗತಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ। ಅತ್ತನಾ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಪರೇಹಿ ಸಾಧಾರಣಭಾವಸ್ಸ ಅಸಹಮಾನೋ ಹೋತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ, ಸೋ ಧಮ್ಮೋ ಅಸಹನತಾ। ಏವಂ ವಚನತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ ನಿರುತ್ತಿನಯೇನ। ಸದ್ದಲಕ್ಖಣೇನ ಪನ ಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಸೇನ ಮಚ್ಛರಿಯಯೋಗತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಮಚ್ಛರೋ , ತಸ್ಸ ಭಾವೋ, ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಮಚ್ಛರೋ ಧಮ್ಮೋ। ಮಚ್ಛರಿಯಸ್ಸ ಬಲವಭಾವತೋ ಆದರೇನ ರಕ್ಖಣಂ ಆರಕ್ಖೋತಿ ಆಹ ‘‘ದ್ವಾರ…ಪೇ॰… ಸುಟ್ಠು ರಕ್ಖಣ’’ನ್ತಿ।
Chandanaṭṭhena chando, evaṃ rañjanaṭṭhena rāgoti chandarāgo. Svāyaṃ anāsevanatāya mando hutvā pavatto idhādhippetoti āha ‘‘dubbalarāgassādhivacana’’nti. Ajjhosānanti taṇhādiṭṭhivasena abhinivesanaṃ. ‘‘Mayhaṃ ida’’nti hi taṇhāgāho yebhuyyena attaggāhasannissayova hoti. Tenāha ‘‘ahaṃ mamantī’’ti. Balavasanniṭṭhānanti ca tesaṃ gāhānaṃ thirabhāvappattimāha. Taṇhādiṭṭhivasena pariggahakaraṇanti ahaṃ mamanti balavasanniṭṭhānavasena abhiniviṭṭhassa attattaniyaggāhavatthuno aññāsādhāraṇaṃ viya katvā pariggahetvā ṭhānaṃ, tathāpavatto lobhasahagatacittuppādo. Attanā pariggahitassa vatthuno yassa vasena parehi sādhāraṇabhāvassa asahamāno hoti puggalo, so dhammo asahanatā. Evaṃ vacanatthaṃ vadanti niruttinayena. Saddalakkhaṇena pana yassa dhammassa vasena macchariyayogato puggalo maccharo , tassa bhāvo, kammaṃ vā macchariyaṃ, maccharo dhammo. Macchariyassa balavabhāvato ādarena rakkhaṇaṃ ārakkhoti āha ‘‘dvāra…pe… suṭṭhu rakkhaṇa’’nti.
ಅತ್ತನೋ ಫಲಂ ಕರೋತೀತಿ ಕರಣಂ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾರಣಂ। ಅಧಿಕಂ ಕರಣನ್ತಿ ಅಧಿಕರಣಂ, ವಿಸೇಸಕಾರಣಂ। ವಿಸೇಸಕಾರಣಞ್ಚ ಭೋಗಾನಂ ಆರಕ್ಖದಣ್ಡಾದಾನಾದಿಅನತ್ಥಸಮ್ಭವಸ್ಸಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಆರಕ್ಖಾಧಿಕರಣ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಪರನಿಸೇಧನತ್ಥನ್ತಿ ಮಾರಣಾದಿನಾ ಪರೇಸಂ ವಿಬಾಧನತ್ಥಂ। ಆದಿಯನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ಆದಾನಂ, ದಣ್ಡಸ್ಸ ಆದಾನಂ ದಣ್ಡಾದಾನಂ, ದಣ್ಡಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಪರವಿಹೇಠನಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ। ಸತ್ಥಾದಾನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಹತ್ಥಪರಾಮಾಸಾದಿವಸೇನ ಕಾಯೇನ ಕಾತಬ್ಬೋ ಕಲಹೋ ಕಾಯಕಲಹೋ। ಮಮ್ಮಘಟ್ಟನಾದಿವಸೇನ ವಾಚಾಯ ಕಾತಬ್ಬೋ ಕಲಹೋ ವಾಚಾಕಲಹೋ। ವಿರುಜ್ಝನವಸೇನ ವಿರೂಪಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ। ವಿರುದ್ಧಂ ವದತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಿವಾದೋ। ‘‘ತುವಂ ತುವ’’ನ್ತಿ ಅಗಾರವವಚನಸಹಚರಣತೋ ತುವಂತುವಂ। ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ತಥಾಪವತ್ತದೋಸಸಹಗತಾ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ‘‘ಅನೇಕೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಮ್ಭವನ್ತೀ’’ತಿ।
Attano phalaṃ karotīti karaṇaṃ, yaṃ kiñci kāraṇaṃ. Adhikaṃ karaṇanti adhikaraṇaṃ, visesakāraṇaṃ. Visesakāraṇañca bhogānaṃ ārakkhadaṇḍādānādianatthasambhavassāti vuttaṃ ‘‘ārakkhādhikaraṇa’’ntiādi. Paranisedhanatthanti māraṇādinā paresaṃ vibādhanatthaṃ. Ādiyanti etenāti ādānaṃ, daṇḍassa ādānaṃ daṇḍādānaṃ, daṇḍaṃ āharitvā paraviheṭhanacittuppādo. Satthādānepi eseva nayo. Hatthaparāmāsādivasena kāyena kātabbo kalaho kāyakalaho. Mammaghaṭṭanādivasena vācāya kātabbo kalaho vācākalaho. Virujjhanavasena virūpaṃ gaṇhāti etenāti viggaho. Viruddhaṃ vadati etenāti vivādo. ‘‘Tuvaṃ tuva’’nti agāravavacanasahacaraṇato tuvaṃtuvaṃ. Sabbepi te tathāpavattadosasahagatā cittuppādā veditabbā. Tenāha bhagavā ‘‘aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavantī’’ti.
ತಣ್ಹಾಮೂಲಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೩. ತಣ್ಹಾಮೂಲಕಸುತ್ತಂ • 3. Taṇhāmūlakasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ತಣ್ಹಾಮೂಲಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā
