| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
3. තණ්‌හාමූලකසුත්‌තවණ්‌ණනා
3. Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā
23. තතියෙ තණ්‌හං පටිච්‌චාති ද්‌වෙ තණ්‌හා එසනතණ්‌හා එසිතතණ්‌හා ච. යාය තණ්‌හාය අජපථසඞ්‌කුපථාදීනි පටිපජ්‌ජිත්‌වා භොගෙ එසති ගවෙසති, අයං එසනතණ්‌හා නාම. යා තෙසු එසිතෙසු ගවෙසිතෙසු පටිලද්‌ධෙසු තණ්‌හා, අයං එසිතතණ්‌හා නාම. ඉධ පන එසනතණ්‌හා දට්‌ඨබ්‌බා. පරියෙසනාති රූපාදිආරම්‌මණපරියෙසනා. සා හි එසනතණ්‌හාය සති හොති. ලාභොති රූපාදිආරම්‌මණපටිලාභො. සො හි පරියෙසනාය සති හොති.
23. Tatiye taṇhaṃ paṭiccāti dve taṇhā esanataṇhā esitataṇhā ca. Yāya taṇhāya ajapathasaṅkupathādīni paṭipajjitvā bhoge esati gavesati, ayaṃ esanataṇhā nāma. Yā tesu esitesu gavesitesu paṭiladdhesu taṇhā, ayaṃ esitataṇhā nāma. Idha pana esanataṇhā daṭṭhabbā. Pariyesanāti rūpādiārammaṇapariyesanā. Sā hi esanataṇhāya sati hoti. Lābhoti rūpādiārammaṇapaṭilābho. So hi pariyesanāya sati hoti.
විනිච්‌ඡයො පන ඤාණතණ්‌හාදිට්‌ඨිවිතක්‌කවසෙන චතුබ්‌බිධො. තත්‌ථ ‘‘සුඛවිනිච්‌ඡයං ජඤ්‌ඤා, සුඛවිනිච්‌ඡයං ඤත්‌වා අජ්‌ඣත්‌තං සුඛමනුයුඤ්‌ජෙය්‍යා’’ති (ම. නි. 3.323) අයං ඤාණවිනිච්‌ඡයො . ‘‘විනිච්‌ඡයාති ද්‌වෙ විනිච්‌ඡයා තණ්‌හාවිනිච්‌ඡයො ච දිට්‌ඨිවිනිච්‌ඡයො චා’’ති (මහානි. 102) එවං ආගතානි අට්‌ඨසතතණ්‌හාවිචරිතානි තණ්‌හාවිනිච්‌ඡයො. ද්‌වාසට්‌ඨි දිට්‌ඨියො දිට්‌ඨිවිනිච්‌ඡයො. ‘‘ඡන්‌දො ඛො, දෙවානමින්‌ද, විතක්‌කනිදානො’’ති (දී. නි. 2.358) ඉමස්‌මිං පන සුත්‌තෙ ඉධ විනිච්‌ඡයොති වුත්‌තො විතක්‌කොයෙව ආගතො. ලාභං ලභිත්‌වා හි ඉට්‌ඨානිට්‌ඨං සුන්‌දරාසුන්‌දරං විතක්‌කෙනෙව විනිච්‌ඡිනන්‌ති ‘‘එත්‌තකං මෙ රූපාරම්‌මණත්‌ථාය භවිස්‌සති, එත්‌තකං සද්‌ධාරම්‌මණත්‌ථාය, එත්‌තකං මය්‌හං භවිස්‌සති, එත්‌තකං පරස්‌ස, එත්‌තකං පරිභුඤ්‌ජිස්‌සාමි, එත්‌තකං නිදහිස්‌සාමී’’ති. තෙන වුත්‌තං – ලාභං පටිච්‌ච විනිච්‌ඡයොති.
Vinicchayo pana ñāṇataṇhādiṭṭhivitakkavasena catubbidho. Tattha ‘‘sukhavinicchayaṃ jaññā, sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā’’ti (ma. ni. 3.323) ayaṃ ñāṇavinicchayo . ‘‘Vinicchayāti dve vinicchayā taṇhāvinicchayo ca diṭṭhivinicchayo cā’’ti (mahāni. 102) evaṃ āgatāni aṭṭhasatataṇhāvicaritāni taṇhāvinicchayo. Dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo diṭṭhivinicchayo. ‘‘Chando kho, devānaminda, vitakkanidāno’’ti (dī. ni. 2.358) imasmiṃ pana sutte idha vinicchayoti vutto vitakkoyeva āgato. Lābhaṃ labhitvā hi iṭṭhāniṭṭhaṃ sundarāsundaraṃ vitakkeneva vinicchinanti ‘‘ettakaṃ me rūpārammaṇatthāya bhavissati, ettakaṃ saddhārammaṇatthāya, ettakaṃ mayhaṃ bhavissati, ettakaṃ parassa, ettakaṃ paribhuñjissāmi, ettakaṃ nidahissāmī’’ti. Tena vuttaṃ – lābhaṃ paṭicca vinicchayoti.
ඡන්‌දරාගොති එවං අකුසලවිතක්‌කෙන විතක්‌කිතෙ වත්‌ථුස්‌මිං දුබ්‌බලරාගො ච බලවරාගො ච උප්‌පජ්‌ජති. ඉදඤ්‌හි ඉධ ඡන්‌දොති දුබ්‌බලරාගස්‌සාධිවචනං. අජ්‌ඣොසානන්‌ති අහං මමන්‌ති බලවසන්‌නිට්‌ඨානං. පරිග්‌ගහොති තණ්‌හාදිට්‌ඨිවසෙන පරිග්‌ගහකරණං. මච්‌ඡරියන්‌ති පරෙහි සාධාරණභාවස්‌ස අසහනතා. තෙනෙවස්‌ස පොරාණා එවං වචනත්‌ථං වදන්‌ති – ‘‘ඉදං අච්‌ඡරියං මය්‌හමෙව හොතු, මා අඤ්‌ඤස්‌ස අච්‌ඡරියං හොතූති පවත්‌තත්‌තා මච්‌ඡරියන්‌ති වුච්‌චතී’’ති. ආරක්‌ඛොති ද්‌වාරපිදහනමඤ්‌ජූසාගොපනාදිවසෙන සුට්‌ඨු රක්‌ඛනං. අධිකරොතීති අධිකරණං, කාරණස්‌සෙතං නාමං. ආරක්‌ඛාධිකරණන්‌ති භාවනපුංසකං, ආරක්‌ඛාහෙතූති අත්‌ථො. දණ්‌ඩාදානාදීසු පරනිසෙධනත්‌ථං දණ්‌ඩස්‌ස ආදානං දණ්‌ඩාදානං. එකතො ධාරාදිනො සත්‌ථස්‌ස ආදානං සත්‌ථාදානං. කලහොති කායකලහොපි වාචාකලහොපි. පුරිමො විග්‌ගහො, පච්‌ඡිමො විවාදො (දී. නි. අට්‌ඨ. 2.103). තුවංතුවන්‌ති අගාරවවසෙන තුවංතුවංවචනං.
Chandarāgoti evaṃ akusalavitakkena vitakkite vatthusmiṃ dubbalarāgo ca balavarāgo ca uppajjati. Idañhi idha chandoti dubbalarāgassādhivacanaṃ. Ajjhosānanti ahaṃ mamanti balavasanniṭṭhānaṃ. Pariggahoti taṇhādiṭṭhivasena pariggahakaraṇaṃ. Macchariyanti parehi sādhāraṇabhāvassa asahanatā. Tenevassa porāṇā evaṃ vacanatthaṃ vadanti – ‘‘idaṃ acchariyaṃ mayhameva hotu, mā aññassa acchariyaṃ hotūti pavattattā macchariyanti vuccatī’’ti. Ārakkhoti dvārapidahanamañjūsāgopanādivasena suṭṭhu rakkhanaṃ. Adhikarotīti adhikaraṇaṃ, kāraṇassetaṃ nāmaṃ. Ārakkhādhikaraṇanti bhāvanapuṃsakaṃ, ārakkhāhetūti attho. Daṇḍādānādīsu paranisedhanatthaṃ daṇḍassa ādānaṃ daṇḍādānaṃ. Ekato dhārādino satthassa ādānaṃ satthādānaṃ. Kalahoti kāyakalahopi vācākalahopi. Purimo viggaho, pacchimo vivādo (dī. ni. aṭṭha. 2.103). Tuvaṃtuvanti agāravavasena tuvaṃtuvaṃvacanaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 3. තණ්‌හාමූලකසුත්‌තං • 3. Taṇhāmūlakasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 3. තණ්‌හාමූලකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā
