Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
੩. ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā
੨੩. ਤਤਿਯੇ ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਤਣ੍ਹਾ ਏਸਨਤਣ੍ਹਾ ਏਸਿਤਤਣ੍ਹਾ ਚ। ਯਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਜਪਥਸਙ੍ਕੁਪਥਾਦੀਨਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭੋਗੇ ਏਸਤਿ ਗવੇਸਤਿ, ਅਯਂ ਏਸਨਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮ। ਯਾ ਤੇਸੁ ਏਸਿਤੇਸੁ ਗવੇਸਿਤੇਸੁ ਪਟਿਲਦ੍ਧੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਏਸਿਤਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮ। ਇਧ ਪਨ ਏਸਨਤਣ੍ਹਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਪਰਿਯੇਸਨਾਤਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੇਸਨਾ। ਸਾ ਹਿ ਏਸਨਤਣ੍ਹਾਯ ਸਤਿ ਹੋਤਿ। ਲਾਭੋਤਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਲਾਭੋ। ਸੋ ਹਿ ਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਸਤਿ ਹੋਤਿ।
23. Tatiye taṇhaṃ paṭiccāti dve taṇhā esanataṇhā esitataṇhā ca. Yāya taṇhāya ajapathasaṅkupathādīni paṭipajjitvā bhoge esati gavesati, ayaṃ esanataṇhā nāma. Yā tesu esitesu gavesitesu paṭiladdhesu taṇhā, ayaṃ esitataṇhā nāma. Idha pana esanataṇhā daṭṭhabbā. Pariyesanāti rūpādiārammaṇapariyesanā. Sā hi esanataṇhāya sati hoti. Lābhoti rūpādiārammaṇapaṭilābho. So hi pariyesanāya sati hoti.
વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਨ ਞਾਣਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਿਤਕ੍ਕવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਖવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਜਞ੍ਞਾ, ਸੁਖવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਞਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਮਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੨੩) ਅਯਂ ਞਾਣવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ । ‘‘વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਤਿ ਦ੍વੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਾ ਤਣ੍ਹਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੦੨) ਏવਂ ਆਗਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਾਨਿ ਤਣ੍ਹਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, વਿਤਕ੍ਕਨਿਦਾਨੋ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੫੮) ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਇਧ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ વਿਤਕ੍ਕੋਯੇવ ਆਗਤੋ। ਲਾਭਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਹਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਸੁਨ੍ਦਰਾਸੁਨ੍ਦਰਂ વਿਤਕ੍ਕੇਨੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਮੇ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਥਾਯ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਸਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਥਾਯ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਰਸ੍ਸ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਿਦਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ।
Vinicchayo pana ñāṇataṇhādiṭṭhivitakkavasena catubbidho. Tattha ‘‘sukhavinicchayaṃ jaññā, sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā’’ti (ma. ni. 3.323) ayaṃ ñāṇavinicchayo . ‘‘Vinicchayāti dve vinicchayā taṇhāvinicchayo ca diṭṭhivinicchayo cā’’ti (mahāni. 102) evaṃ āgatāni aṭṭhasatataṇhāvicaritāni taṇhāvinicchayo. Dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo diṭṭhivinicchayo. ‘‘Chando kho, devānaminda, vitakkanidāno’’ti (dī. ni. 2.358) imasmiṃ pana sutte idha vinicchayoti vutto vitakkoyeva āgato. Lābhaṃ labhitvā hi iṭṭhāniṭṭhaṃ sundarāsundaraṃ vitakkeneva vinicchinanti ‘‘ettakaṃ me rūpārammaṇatthāya bhavissati, ettakaṃ saddhārammaṇatthāya, ettakaṃ mayhaṃ bhavissati, ettakaṃ parassa, ettakaṃ paribhuñjissāmi, ettakaṃ nidahissāmī’’ti. Tena vuttaṃ – lābhaṃ paṭicca vinicchayoti.
ਛਨ੍ਦਰਾਗੋਤਿ ਏવਂ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕੇਨ વਿਤਕ੍ਕਿਤੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਦੁਬ੍ਬਲਰਾਗੋ ਚ ਬਲવਰਾਗੋ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਇਧ ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਰਾਗਸ੍ਸਾਧਿવਚਨਂ। ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਮਮਨ੍ਤਿ ਬਲવਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਕਰਣਂ। ਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪਰੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭਾવਸ੍ਸ ਅਸਹਨਤਾ। ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਪੋਰਾਣਾ ਏવਂ વਚਨਤ੍ਥਂ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਇਦਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਮਯ੍ਹਮੇવ ਹੋਤੁ, ਮਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ਆਰਕ੍ਖੋਤਿ ਦ੍વਾਰਪਿਦਹਨਮਞ੍ਜੂਸਾਗੋਪਨਾਦਿવਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਰਕ੍ਖਨਂ। ਅਧਿਕਰੋਤੀਤਿ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਕਾਰਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਆਰਕ੍ਖਾਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਭਾવਨਪੁਂਸਕਂ, ਆਰਕ੍ਖਾਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ਪਰਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਂ। ਏਕਤੋ ਧਾਰਾਦਿਨੋ ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ਸਤ੍ਥਾਦਾਨਂ। ਕਲਹੋਤਿ ਕਾਯਕਲਹੋਪਿ વਾਚਾਕਲਹੋਪਿ। ਪੁਰਿਮੋ વਿਗ੍ਗਹੋ, ਪਚ੍ਛਿਮੋ વਿવਾਦੋ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੧੦੩)। ਤੁવਂਤੁવਨ੍ਤਿ ਅਗਾਰવવਸੇਨ ਤੁવਂਤੁવਂવਚਨਂ।
Chandarāgoti evaṃ akusalavitakkena vitakkite vatthusmiṃ dubbalarāgo ca balavarāgo ca uppajjati. Idañhi idha chandoti dubbalarāgassādhivacanaṃ. Ajjhosānanti ahaṃ mamanti balavasanniṭṭhānaṃ. Pariggahoti taṇhādiṭṭhivasena pariggahakaraṇaṃ. Macchariyanti parehi sādhāraṇabhāvassa asahanatā. Tenevassa porāṇā evaṃ vacanatthaṃ vadanti – ‘‘idaṃ acchariyaṃ mayhameva hotu, mā aññassa acchariyaṃ hotūti pavattattā macchariyanti vuccatī’’ti. Ārakkhoti dvārapidahanamañjūsāgopanādivasena suṭṭhu rakkhanaṃ. Adhikarotīti adhikaraṇaṃ, kāraṇassetaṃ nāmaṃ. Ārakkhādhikaraṇanti bhāvanapuṃsakaṃ, ārakkhāhetūti attho. Daṇḍādānādīsu paranisedhanatthaṃ daṇḍassa ādānaṃ daṇḍādānaṃ. Ekato dhārādino satthassa ādānaṃ satthādānaṃ. Kalahoti kāyakalahopi vācākalahopi. Purimo viggaho, pacchimo vivādo (dī. ni. aṭṭha. 2.103). Tuvaṃtuvanti agāravavasena tuvaṃtuvaṃvacanaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੩. ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Taṇhāmūlakasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੩. ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Taṇhāmūlakasuttavaṇṇanā