Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ౯. తణ్హాసుత్తవణ్ణనా

    9. Taṇhāsuttavaṇṇanā

    ౫౮. నవమే తణ్హాయనట్ఠేన తణ్హా, రూపాదివిసయం తసతీతి వా తణ్హా. ఇదాని తం విభజిత్వా దస్సేతుం ‘‘కామతణ్హా’’తిఆది వుత్తం. తత్థ పఞ్చకామగుణికో రాగో కామతణ్హా. రూపారూపభవేసు ఛన్దరాగో ఝాననికన్తి సస్సతదిట్ఠిసహగతో రాగో భవవసేన పత్థనా చ భవతణ్హా. ఉచ్ఛేదదిట్ఠిసహగతో రాగో విభవతణ్హా. అపిచ పచ్ఛిమతణ్హాద్వయం ఠపేత్వా సేసా సబ్బాపి తణ్హా కామతణ్హా ఏవ. యథాహ –

    58. Navame taṇhāyanaṭṭhena taṇhā, rūpādivisayaṃ tasatīti vā taṇhā. Idāni taṃ vibhajitvā dassetuṃ ‘‘kāmataṇhā’’tiādi vuttaṃ. Tattha pañcakāmaguṇiko rāgo kāmataṇhā. Rūpārūpabhavesu chandarāgo jhānanikanti sassatadiṭṭhisahagato rāgo bhavavasena patthanā ca bhavataṇhā. Ucchedadiṭṭhisahagato rāgo vibhavataṇhā. Apica pacchimataṇhādvayaṃ ṭhapetvā sesā sabbāpi taṇhā kāmataṇhā eva. Yathāha –

    ‘‘తత్థ కతమా భవతణ్హా? సస్సతదిట్ఠిసహగతో రాగో సారాగో చిత్తస్స సారాగో – అయం వుచ్చతి భవతణ్హా. తత్థ కతమా విభవతణ్హా? ఉచ్ఛేదదిట్ఠిసహగతో రాగో సారాగో చిత్తస్స సారాగో, అయం వుచ్చతి విభవతణ్హా . అవసేసా తణ్హా కామతణ్హా’’తి (విభ॰ ౯౧౬).

    ‘‘Tattha katamā bhavataṇhā? Sassatadiṭṭhisahagato rāgo sārāgo cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati bhavataṇhā. Tattha katamā vibhavataṇhā? Ucchedadiṭṭhisahagato rāgo sārāgo cittassa sārāgo, ayaṃ vuccati vibhavataṇhā . Avasesā taṇhā kāmataṇhā’’ti (vibha. 916).

    ఇమా చ తిస్సో తణ్హా రూపతణ్హా…పే॰… ధమ్మతణ్హాతి విసయభేదతో పచ్చేకం ఛబ్బిధాతి కత్వా అట్ఠారస హోన్తి. తా అజ్ఝత్తరూపాదీసు అట్ఠారస, బహిద్ధారూపాదీసు అట్ఠారసాతి ఛత్తింస, ఇతి అతీతా ఛత్తింస, అనాగతా ఛత్తింస, పచ్చుప్పన్నా ఛత్తింసాతి విభాగతో అట్ఠసతం హోన్తి. పున సఙ్గహే కరియమానే కాలభేదం అనామసిత్వా గయ్హమానా ఛత్తింసేవ హోన్తి, రూపాదీనం అజ్ఝత్తికబాహిరవిభాగే అకరియమానే అట్ఠారసేవ, రూపాదిఆరమ్మణవిభాగమత్తే గయ్హమానే ఛళేవ, ఆరమ్మణవిభాగమ్పి అకత్వా గయ్హమానా తిస్సోయేవ హోన్తీతి.

    Imā ca tisso taṇhā rūpataṇhā…pe… dhammataṇhāti visayabhedato paccekaṃ chabbidhāti katvā aṭṭhārasa honti. Tā ajjhattarūpādīsu aṭṭhārasa, bahiddhārūpādīsu aṭṭhārasāti chattiṃsa, iti atītā chattiṃsa, anāgatā chattiṃsa, paccuppannā chattiṃsāti vibhāgato aṭṭhasataṃ honti. Puna saṅgahe kariyamāne kālabhedaṃ anāmasitvā gayhamānā chattiṃseva honti, rūpādīnaṃ ajjhattikabāhiravibhāge akariyamāne aṭṭhāraseva, rūpādiārammaṇavibhāgamatte gayhamāne chaḷeva, ārammaṇavibhāgampi akatvā gayhamānā tissoyeva hontīti.

    గాథాసు తణ్హాయోగేనాతి తణ్హాసఙ్ఖాతేన యోగేన, కామయోగేన, భవయోగేన చ. సంయుత్తాతి సమ్బన్ధా, భవాదీసు సంయోజితా వా. తేనేవాహ ‘‘రత్తచిత్తా భవాభవే’’తి. ఖుద్దకే చేవ మహన్తే చ భవే లగ్గచిత్తాతి అత్థో. అథ వా భవోతి సస్సతదిట్ఠి, అభవోతి ఉచ్ఛేదదిట్ఠి. తస్మా భవాభవే సస్సతుచ్ఛేదదిట్ఠీసు సత్తవిసత్తచిత్తాతి. ఏతేన భవతణ్హా, విభవతణ్హా చ దస్సితా. ఇమస్మిం పక్ఖే ‘‘తణ్హాయోగేనా’’తి ఇమినా కామతణ్హావ దస్సితాతి వేదితబ్బా. తే యోగయుత్తా మారస్సాతి తే ఏవంభూతా పుగ్గలా మారస్స పాససఙ్ఖాతేన యోగేన యుత్తా బద్ధా. రాగో హి మారయోగో మారపాసోతి వుచ్చతి. యథాహ –

    Gāthāsu taṇhāyogenāti taṇhāsaṅkhātena yogena, kāmayogena, bhavayogena ca. Saṃyuttāti sambandhā, bhavādīsu saṃyojitā vā. Tenevāha ‘‘rattacittā bhavābhave’’ti. Khuddake ceva mahante ca bhave laggacittāti attho. Atha vā bhavoti sassatadiṭṭhi, abhavoti ucchedadiṭṭhi. Tasmā bhavābhave sassatucchedadiṭṭhīsu sattavisattacittāti. Etena bhavataṇhā, vibhavataṇhā ca dassitā. Imasmiṃ pakkhe ‘‘taṇhāyogenā’’ti iminā kāmataṇhāva dassitāti veditabbā. Te yogayuttā mārassāti te evaṃbhūtā puggalā mārassa pāsasaṅkhātena yogena yuttā baddhā. Rāgo hi mārayogo mārapāsoti vuccati. Yathāha –

    ‘‘అన్తలిక్ఖచరో పాసో, య్వాయం చరతి మానసో;

    ‘‘Antalikkhacaro pāso, yvāyaṃ carati mānaso;

    తేన తం బాధయిస్సామి, న మే సమణ మోక్ఖసీ’’తి. (సం॰ ని॰ ౧.౧౫౧; మహావ॰ ౩౩);

    Tena taṃ bādhayissāmi, na me samaṇa mokkhasī’’ti. (saṃ. ni. 1.151; mahāva. 33);

    చతూహి యోగేహి అనుపద్దుతత్తా యోగక్ఖేమం, నిబ్బానం అరహత్తఞ్చ, తస్స అనధిగమేన అయోగక్ఖేమినో. ఉపరూపరి కిలేసాభిసఙ్ఖారానం జననతో జనా, పాణినో. రూపాదీసు సత్తా విసత్తాతి సత్తా.

    Catūhi yogehi anupaddutattā yogakkhemaṃ, nibbānaṃ arahattañca, tassa anadhigamena ayogakkhemino. Uparūpari kilesābhisaṅkhārānaṃ jananato janā, pāṇino. Rūpādīsu sattā visattāti sattā.

    ‘‘ఖన్ధానఞ్చ పటిపాటి, ధాతుఆయతనాన చ;

    ‘‘Khandhānañca paṭipāṭi, dhātuāyatanāna ca;

    అబ్బోచ్ఛిన్నం వత్తమానా, సంసారోతి పవుచ్చతీ’’తి. –

    Abbocchinnaṃ vattamānā, saṃsāroti pavuccatī’’ti. –

    ఏవం వుత్తం ఖన్ధాదీనం అపరాపరుప్పత్తిసఙ్ఖాతం సంసారం గచ్ఛన్తి, తతో న ముచ్చన్తి. కస్మా? తణ్హాయోగయుత్తత్తా . జాతిమరణగామినో పునప్పునం జననమరణస్సేవ ఉపగమనసీలాతి. ఏత్తావతా వట్టం దస్సేత్వా ఇదాని వివట్టం దస్సేతుం ‘‘యే చ తణ్హం పహన్త్వానా’’తి గాథమాహ. సా హేట్ఠా వుత్తనయత్తా సువిఞ్ఞేయ్యావ.

    Evaṃ vuttaṃ khandhādīnaṃ aparāparuppattisaṅkhātaṃ saṃsāraṃ gacchanti, tato na muccanti. Kasmā? Taṇhāyogayuttattā . Jātimaraṇagāmino punappunaṃ jananamaraṇasseva upagamanasīlāti. Ettāvatā vaṭṭaṃ dassetvā idāni vivaṭṭaṃ dassetuṃ ‘‘ye ca taṇhaṃ pahantvānā’’ti gāthamāha. Sā heṭṭhā vuttanayattā suviññeyyāva.

    నవమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౯. తణ్హాసుత్తం • 9. Taṇhāsuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact