| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៩. តណ្ហាសុត្តវណ្ណនា
9. Taṇhāsuttavaṇṇanā
១៩៩. នវមេ ជាលិនិន្តិ ជាលសទិសំ។ យថា ហិ ជាលំ សមន្តតោ សំសិព្ពិតំ អាកុលព្យាកុលំ, ឯវំ តណ្ហាបីតិ ជាលសទិសត្តា ជាលិនីតិ វុត្តា។ តយោ វា ភវេ អជ្ឈោត្ថរិត្វា ឋិតាយ ឯតិស្សា តត្ថ តត្ថ អត្តនោ កោដ្ឋាសភូតំ ជាលំ អត្ថីតិបិ ជាលិនី។ សរិតន្តិ តត្ថ តត្ថ សរិត្វា សំសរិត្វា ឋិតំ។ វិសដន្តិ បត្ថដំ វិក្ខិត្តំ។ វិសត្តិកន្តិ តត្ថ តត្ថ វិសត្តំ លគ្គំ លគិតំ។ អបិច ‘‘វិសមូលាតិ វិសត្តិកា។ វិសផលាតិ វិសត្តិកា’’តិអាទិនាបិ (មហានិ. ៣; ចូឡនិ. មេត្តគូមាណវបុច្ឆានិទ្ទេសោ ២២) នយេនេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ ឧទ្ធស្តោតិ ឧបរិ ធំសិតោ។ បរិយោនទ្ធោតិ សមន្តា វេឋិតោ។ តន្តាកុលកជាតោតិ តន្តំ វិយ អាកុលជាតោ។ យថា នាម ទុន្និក្ខិត្តំ មូសិកច្ឆិន្នំ បេសការានំ តន្តំ តហិំ តហិំ អាកុលំ ហោតិ, ‘‘ឥទំ អគ្គំ ឥទំ មូល’’ន្តិ អគ្គេន វា អគ្គំ, មូលេន វា មូលំ សមានេតុំ ទុក្ករំ ហោតិ, ឯវំ សត្តា ឥមាយ តណ្ហាយ បរិយោនទ្ធា អាកុលព្យាកុលា ន សក្កោន្តិ អត្តនោ និស្សរណមគ្គំ ឧជុំ កាតុំ។ គុលាគុណ្ឋិកជាតោតិ គុលាគុណ្ឋិកំ វុច្ចតិ បេសការកញ្ជិយសុត្តំ។ គុលា នាម សកុណិកា, តស្សា កុលាវកោតិបិ ឯកេ។ យថា តទុភយម្បិ អាកុលំ អគ្គេន វា អគ្គំ, មូលេន វា មូលំ សមានេតុំ ទុក្ករន្តិ បុរិមនយេនេវ យោជេតព្ពំ។ មុញ្ជបព្ពជភូតោតិ មុញ្ជតិណំ វិយ បព្ពជតិណំ វិយ ច ភូតោ, តាទិសោ ជាតោ។ យថា តានិ តិណានិ កោដ្ដេត្វា កតរជ្ជុំ ជិណ្ណកាលេ កត្ថចិ បតិតំ គហេត្វា តេសំ តិណានំ ‘‘ឥទំ អគ្គំ ឥទំ មូល’’ន្តិ អគ្គេន វា អគ្គំ, មូលេន វា មូលំ សមានេតុំ ទុក្ករំ។ តម្បិ ច បច្ចត្តបុរិសការេ ឋត្វា សក្កា ភវេយ្យ ឧជុំ កាតុំ, ឋបេត្វា បន ពោធិសត្តេ អញ្ញោ សត្តោ អត្តនោ ធម្មតាយ តណ្ហាជាលំ បទាលេត្វា អត្តនោ និស្សរណមគ្គំ ឧជុំ កាតុំ សមត្ថោ នាម នត្ថិ។ ឯវមយំ លោកោ តណ្ហាជាលេន បរិយោនទ្ធោ អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ សំសារំ នាតិវត្តតិ។ តត្ថ អបាយោតិ និរយ-តិរច្ឆានយោនិ-បេត្តិវិសយ-អសុរកាយា។ សព្ពេបិ ហិ តេ វឌ្ឍិសង្ខាតស្ស អាយស្ស អភាវតោ អបាយាតិ វុច្ចន្តិ។ តថា ទុក្ខស្ស គតិភាវតោ ទុគ្គតិ។ សុខសមុស្សយតោ វិនិបតិតត្តា វិនិបាតោ។ ឥតរោ បន –
199. Navame jālininti jālasadisaṃ. Yathā hi jālaṃ samantato saṃsibbitaṃ ākulabyākulaṃ, evaṃ taṇhāpīti jālasadisattā jālinīti vuttā. Tayo vā bhave ajjhottharitvā ṭhitāya etissā tattha tattha attano koṭṭhāsabhūtaṃ jālaṃ atthītipi jālinī. Saritanti tattha tattha saritvā saṃsaritvā ṭhitaṃ. Visaṭanti patthaṭaṃ vikkhittaṃ. Visattikanti tattha tattha visattaṃ laggaṃ lagitaṃ. Apica ‘‘visamūlāti visattikā. Visaphalāti visattikā’’tiādināpi (mahāni. 3; cūḷani. mettagūmāṇavapucchāniddeso 22) nayenettha attho daṭṭhabbo. Uddhastoti upari dhaṃsito. Pariyonaddhoti samantā veṭhito. Tantākulakajātoti tantaṃ viya ākulajāto. Yathā nāma dunnikkhittaṃ mūsikacchinnaṃ pesakārānaṃ tantaṃ tahiṃ tahiṃ ākulaṃ hoti, ‘‘idaṃ aggaṃ idaṃ mūla’’nti aggena vā aggaṃ, mūlena vā mūlaṃ samānetuṃ dukkaraṃ hoti, evaṃ sattā imāya taṇhāya pariyonaddhā ākulabyākulā na sakkonti attano nissaraṇamaggaṃ ujuṃ kātuṃ. Gulāguṇṭhikajātoti gulāguṇṭhikaṃ vuccati pesakārakañjiyasuttaṃ. Gulā nāma sakuṇikā, tassā kulāvakotipi eke. Yathā tadubhayampi ākulaṃ aggena vā aggaṃ, mūlena vā mūlaṃ samānetuṃ dukkaranti purimanayeneva yojetabbaṃ. Muñjapabbajabhūtoti muñjatiṇaṃ viya pabbajatiṇaṃ viya ca bhūto, tādiso jāto. Yathā tāni tiṇāni koṭṭetvā katarajjuṃ jiṇṇakāle katthaci patitaṃ gahetvā tesaṃ tiṇānaṃ ‘‘idaṃ aggaṃ idaṃ mūla’’nti aggena vā aggaṃ, mūlena vā mūlaṃ samānetuṃ dukkaraṃ. Tampi ca paccattapurisakāre ṭhatvā sakkā bhaveyya ujuṃ kātuṃ, ṭhapetvā pana bodhisatte añño satto attano dhammatāya taṇhājālaṃ padāletvā attano nissaraṇamaggaṃ ujuṃ kātuṃ samattho nāma natthi. Evamayaṃ loko taṇhājālena pariyonaddho apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattati. Tattha apāyoti niraya-tiracchānayoni-pettivisaya-asurakāyā. Sabbepi hi te vaḍḍhisaṅkhātassa āyassa abhāvato apāyāti vuccanti. Tathā dukkhassa gatibhāvato duggati. Sukhasamussayato vinipatitattā vinipāto. Itaro pana –
‘‘ខន្ធានញ្ច បដិបាដិ, ធាតុអាយតនាន ច;
‘‘Khandhānañca paṭipāṭi, dhātuāyatanāna ca;
អព្ពោច្ឆិន្នំ វត្តមានា, សំសារោតិ បវុច្ចតិ។
Abbocchinnaṃ vattamānā, saṃsāroti pavuccati.
តំ សព្ពំ នាតិវត្តតិ នាតិក្កមតិ, អថ ខោ ចុតិតោ បដិសន្ធិំ បដិសន្ធិតោ ចុតិន្តិ ឯវំ បុនប្បុនំ ចុតិបដិសន្ធិយោ គណ្ហមានោ តីសុ ភវេសុ ចតូសុ យោនីសុ បញ្ចសុ គតីសុ សត្តសុ វិញ្ញាណដ្ឋិតីសុ នវសុ សត្តាវាសេសុ មហាសមុទ្ទេ វាតក្ខិត្តនាវា វិយ យន្តេ យុត្តគោណោ វិយ ច បរិព្ភមតិយេវ។
Taṃ sabbaṃ nātivattati nātikkamati, atha kho cutito paṭisandhiṃ paṭisandhito cutinti evaṃ punappunaṃ cutipaṭisandhiyo gaṇhamāno tīsu bhavesu catūsu yonīsu pañcasu gatīsu sattasu viññāṇaṭṭhitīsu navasu sattāvāsesu mahāsamudde vātakkhittanāvā viya yante yuttagoṇo viya ca paribbhamatiyeva.
អជ្ឈត្តិកស្ស ឧបាទាយាតិ អជ្ឈត្តិកំ ខន្ធបញ្ចកំ ឧបាទាយ។ ឥទញ្ហិ ឧបយោគត្ថេ សាមិវចនំ។ ពាហិរស្ស ឧបាទាយាតិ ពាហិរំ ខន្ធបញ្ចកំ ឧបាទាយ, ឥទម្បិ ឧបយោគត្ថេ សាមិវចនំ។ អស្មីតិ, ភិក្ខវេ, សតីតិ, ភិក្ខវេ, យទេតំ អជ្ឈត្តំ ខន្ធបញ្ចកំ ឧបាទាយ តណ្ហាមានទិដ្ឋិវសេន សមូហគ្គាហតោ អស្មីតិ ហោតិ, តស្មិំ សតីតិ អត្ថោ។ ឥត្ថស្មីតិ ហោតីតិអាទីសុ បន ឯវំ សមូហតោ អហន្តិ គហណេ សតិ តតោ អនុបនិធាយ ច ឧបនិធាយ ចាតិ ទ្វិធា គហណំ ហោតិ។ តត្ថ អនុបនិធាយាតិ អញ្ញំ អាការំ អនុបគម្ម សកភាវមេវ អារម្មណំ កត្វា ឥត្ថស្មីតិ ហោតិ, ខត្តិយាទីសុ ឥទំបការោ អហន្តិ ឯវំ តណ្ហាមានទិដ្ឋិវសេន ហោតីតិ អត្ថោ។ ឥទំ តាវ អនុបនិធាយ គហណំ។ ឧបនិធាយ គហណំ បន ទុវិធំ ហោតិ សមតោ ច អសមតោ ច។ តំ ទស្សេតុំ ឯវំស្មីតិ អញ្ញថាស្មីតិ ច វុត្តំ។ តត្ថ ឯវំស្មីតិ ឥទំ សមតោ ឧបនិធាយ គហណំ, យថាយំ ខត្តិយោ យថាយំ ព្រាហ្មណោ, ឯវមហម្បីតិ អត្ថោ។ អញ្ញថាស្មីតិ ឥទំ បន អសមតោ គហណំ, យថាយំ ខត្តិយោ យថាយំ ព្រាហ្មណោ, តតោ អញ្ញថា អហំ, ហីនោ វា អធិកោ វាតិ អត្ថោ។ ឥមានិ តាវ បច្ចុប្បន្នវសេន ចត្តារិ តណ្ហាវិចរិតានិ។
Ajjhattikassa upādāyāti ajjhattikaṃ khandhapañcakaṃ upādāya. Idañhi upayogatthe sāmivacanaṃ. Bāhirassa upādāyāti bāhiraṃ khandhapañcakaṃ upādāya, idampi upayogatthe sāmivacanaṃ. Asmīti, bhikkhave, satīti, bhikkhave, yadetaṃ ajjhattaṃ khandhapañcakaṃ upādāya taṇhāmānadiṭṭhivasena samūhaggāhato asmīti hoti, tasmiṃ satīti attho. Itthasmīti hotītiādīsu pana evaṃ samūhato ahanti gahaṇe sati tato anupanidhāya ca upanidhāya cāti dvidhā gahaṇaṃ hoti. Tattha anupanidhāyāti aññaṃ ākāraṃ anupagamma sakabhāvameva ārammaṇaṃ katvā itthasmīti hoti, khattiyādīsu idaṃpakāro ahanti evaṃ taṇhāmānadiṭṭhivasena hotīti attho. Idaṃ tāva anupanidhāya gahaṇaṃ. Upanidhāya gahaṇaṃ pana duvidhaṃ hoti samato ca asamato ca. Taṃ dassetuṃ evaṃsmīti aññathāsmīti ca vuttaṃ. Tattha evaṃsmīti idaṃ samato upanidhāya gahaṇaṃ, yathāyaṃ khattiyo yathāyaṃ brāhmaṇo, evamahampīti attho. Aññathāsmīti idaṃ pana asamato gahaṇaṃ, yathāyaṃ khattiyo yathāyaṃ brāhmaṇo, tato aññathā ahaṃ, hīno vā adhiko vāti attho. Imāni tāva paccuppannavasena cattāri taṇhāvicaritāni.
អសស្មីតិ សតស្មីតិ ឥមានិ បន ទ្វេ យស្មា អត្ថីតិ អសំ, និច្ចស្សេតំ អធិវចនំ។ សីទតីតិ សតំ, អនិច្ចស្សេតំ អធិវចនំ។ តស្មា សស្សតុច្ឆេទវសេន វុត្តានីតិ វេទិតព្ពានិ។ ឥតោ បរានិ សន្តិ ឯវមាទីនិ ចត្តារិ សំសយបរិវិតក្កវសេន វុត្តានិ។ សន្តិ ហោតីតិ ឯវមាទីសុ អហំ សិយន្តិ ហោតីតិ ឯវមត្ថោ វេទិតព្ពោ។ អធិប្បាយោ បនេត្ថ បុរិមចតុក្កេ វុត្តនយេនេវ គហេតព្ពោ។ អបិហំ សន្តិអាទីនិ បន ចត្តារិ អបិ នាម អហំ ភវេយ្យន្តិ ឯវំ បត្ថនាកប្បនវសេន វុត្តានិ។ តានិបិ បុរិមចតុក្កេ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពានិ។ ភវិស្សន្តិអាទីនិ បន ចត្តារិ អនាគតវសេន វុត្តានិ។ តេសម្បិ បុរិមចតុក្កេ វុត្តនយេនេវ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ឯវមេតេ –
Asasmīti satasmīti imāni pana dve yasmā atthīti asaṃ, niccassetaṃ adhivacanaṃ. Sīdatīti sataṃ, aniccassetaṃ adhivacanaṃ. Tasmā sassatucchedavasena vuttānīti veditabbāni. Ito parāni santi evamādīni cattāri saṃsayaparivitakkavasena vuttāni. Santi hotīti evamādīsu ahaṃ siyanti hotīti evamattho veditabbo. Adhippāyo panettha purimacatukke vuttanayeneva gahetabbo. Apihaṃ santiādīni pana cattāri api nāma ahaṃ bhaveyyanti evaṃ patthanākappanavasena vuttāni. Tānipi purimacatukke vuttanayeneva veditabbāni. Bhavissantiādīni pana cattāri anāgatavasena vuttāni. Tesampi purimacatukke vuttanayeneva attho veditabbo. Evamete –
‘‘ទ្វេ ទិដ្ឋិសីសា សីសញ្ញេ, ចត្តារោ សីសមូលកា;
‘‘Dve diṭṭhisīsā sīsaññe, cattāro sīsamūlakā;
តយោ តយោតិ ឯតានិ, អដ្ឋារស វិភាវយេ។
Tayo tayoti etāni, aṭṭhārasa vibhāvaye.
ឯតេសុ ហិ អសស្មិ, សតស្មីតិ ឯតេ ទ្វេ ទិដ្ឋិសីសា នាម។ អស្មិ, សន្តិ, អបិហំ សន្តិ, ភវិស្សន្តិ ឯតេ ចត្តារោ សុទ្ធសីសា ឯវ។ ឥត្ថស្មីតិអាទយោ តយោ តយោតិ ទ្វាទស សីសមូលកា នាមាតិ ឯវមេតេ ទ្វេ ទិដ្ឋិសីសា ចត្តារោ សុទ្ធសីសា ទ្វាទស សីសមូលកាតិ អដ្ឋារស តណ្ហាវិចរិតធម្មា វេទិតព្ពា។ ឥមានិ តាវ អជ្ឈត្តិកស្ស ឧបាទាយ អដ្ឋារស តណ្ហាវិចរិតានិ។ ពាហិរស្ស ឧបាទាយ តណ្ហាវិចរិតេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឥមិនាតិ ឥមិនា រូបេន វា…បេ.… វិញ្ញាណេន វាតិ ឯស វិសេសោ វេទិតព្ពោ។ សេសំ តាទិសមេវ។
Etesu hi asasmi, satasmīti ete dve diṭṭhisīsā nāma. Asmi, santi, apihaṃ santi, bhavissanti ete cattāro suddhasīsā eva. Itthasmītiādayo tayo tayoti dvādasa sīsamūlakā nāmāti evamete dve diṭṭhisīsā cattāro suddhasīsā dvādasa sīsamūlakāti aṭṭhārasa taṇhāvicaritadhammā veditabbā. Imāni tāva ajjhattikassa upādāya aṭṭhārasa taṇhāvicaritāni. Bāhirassa upādāya taṇhāvicaritesupi eseva nayo. Imināti iminā rūpena vā…pe… viññāṇena vāti esa viseso veditabbo. Sesaṃ tādisameva.
ឥតិ ឯវរូបានិ អតីតានិ ឆត្តិំសាតិ ឯកមេកស្ស បុគ្គលស្ស អតីតេ អទ្ធនិ ឆត្តិំស។ អនាគតានិ ឆត្តិំសាតិ ឯកមេកស្សេវ បុគ្គលស្ស ច អនាគតេ អទ្ធនិ ឆត្តិំស។ បច្ចុប្បន្នានិ ឆត្តិំសាតិ ឯកស្ស វា បុគ្គលស្ស យថាសម្ភវតោ ពហូនំ វា បច្ចុប្បន្នេ អទ្ធនិ ឆត្តិំសាវ។ សព្ពសត្តានំ បន និយមេនេវ អតីតេ អទ្ធនិ ឆត្តិំស, អនាគតេ ឆត្តិំស, បច្ចុប្បន្នេ ឆត្តិំស។ អនន្តា ហិ អសទិសតណ្ហាមានទិដ្ឋិភេទា សត្តា។ អដ្ឋសតំ តណ្ហាវិចរិតំ ហោន្តីតិ ឯត្ថ បន អដ្ឋសតសង្ខាតំ តណ្ហាវិចរិតំ ហោតីតិ ឯវមត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។
Iti evarūpāni atītāni chattiṃsāti ekamekassa puggalassa atīte addhani chattiṃsa. Anāgatānichattiṃsāti ekamekasseva puggalassa ca anāgate addhani chattiṃsa. Paccuppannāni chattiṃsāti ekassa vā puggalassa yathāsambhavato bahūnaṃ vā paccuppanne addhani chattiṃsāva. Sabbasattānaṃ pana niyameneva atīte addhani chattiṃsa, anāgate chattiṃsa, paccuppanne chattiṃsa. Anantā hi asadisataṇhāmānadiṭṭhibhedā sattā. Aṭṭhasataṃtaṇhāvicaritaṃ hontīti ettha pana aṭṭhasatasaṅkhātaṃ taṇhāvicaritaṃ hotīti evamattho daṭṭhabbo.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៩. តណ្ហាសុត្តំ • 9. Taṇhāsuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៩-១០. តណ្ហាសុត្តាទិវណ្ណនា • 9-10. Taṇhāsuttādivaṇṇanā
