| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៩. តណ្ហាសុត្តវណ្ណនា
9. Taṇhāsuttavaṇṇanā
៥៨. នវមេ តណ្ហាយនដ្ឋេន តណ្ហា, រូបាទិវិសយំ តសតីតិ វា តណ្ហា។ ឥទានិ តំ វិភជិត្វា ទស្សេតុំ ‘‘កាមតណ្ហា’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ បញ្ចកាមគុណិកោ រាគោ កាមតណ្ហា។ រូបារូបភវេសុ ឆន្ទរាគោ ឈាននិកន្តិ សស្សតទិដ្ឋិសហគតោ រាគោ ភវវសេន បត្ថនា ច ភវតណ្ហា។ ឧច្ឆេទទិដ្ឋិសហគតោ រាគោ វិភវតណ្ហា។ អបិច បច្ឆិមតណ្ហាទ្វយំ ឋបេត្វា សេសា សព្ពាបិ តណ្ហា កាមតណ្ហា ឯវ។ យថាហ –
58. Navame taṇhāyanaṭṭhena taṇhā, rūpādivisayaṃ tasatīti vā taṇhā. Idāni taṃ vibhajitvā dassetuṃ ‘‘kāmataṇhā’’tiādi vuttaṃ. Tattha pañcakāmaguṇiko rāgo kāmataṇhā. Rūpārūpabhavesu chandarāgo jhānanikanti sassatadiṭṭhisahagato rāgo bhavavasena patthanā ca bhavataṇhā. Ucchedadiṭṭhisahagato rāgo vibhavataṇhā. Apica pacchimataṇhādvayaṃ ṭhapetvā sesā sabbāpi taṇhā kāmataṇhā eva. Yathāha –
‘‘តត្ថ កតមា ភវតណ្ហា? សស្សតទិដ្ឋិសហគតោ រាគោ សារាគោ ចិត្តស្ស សារាគោ – អយំ វុច្ចតិ ភវតណ្ហា។ តត្ថ កតមា វិភវតណ្ហា? ឧច្ឆេទទិដ្ឋិសហគតោ រាគោ សារាគោ ចិត្តស្ស សារាគោ, អយំ វុច្ចតិ វិភវតណ្ហា ។ អវសេសា តណ្ហា កាមតណ្ហា’’តិ (វិភ. ៩១៦)។
‘‘Tattha katamā bhavataṇhā? Sassatadiṭṭhisahagato rāgo sārāgo cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati bhavataṇhā. Tattha katamā vibhavataṇhā? Ucchedadiṭṭhisahagato rāgo sārāgo cittassa sārāgo, ayaṃ vuccati vibhavataṇhā . Avasesā taṇhā kāmataṇhā’’ti (vibha. 916).
ឥមា ច តិស្សោ តណ្ហា រូបតណ្ហា…បេ.… ធម្មតណ្ហាតិ វិសយភេទតោ បច្ចេកំ ឆព្ពិធាតិ កត្វា អដ្ឋារស ហោន្តិ។ តា អជ្ឈត្តរូបាទីសុ អដ្ឋារស, ពហិទ្ធារូបាទីសុ អដ្ឋារសាតិ ឆត្តិំស, ឥតិ អតីតា ឆត្តិំស, អនាគតា ឆត្តិំស, បច្ចុប្បន្នា ឆត្តិំសាតិ វិភាគតោ អដ្ឋសតំ ហោន្តិ។ បុន សង្គហេ ករិយមានេ កាលភេទំ អនាមសិត្វា គយ្ហមានា ឆត្តិំសេវ ហោន្តិ, រូបាទីនំ អជ្ឈត្តិកពាហិរវិភាគេ អករិយមានេ អដ្ឋារសេវ, រូបាទិអារម្មណវិភាគមត្តេ គយ្ហមានេ ឆឡេវ, អារម្មណវិភាគម្បិ អកត្វា គយ្ហមានា តិស្សោយេវ ហោន្តីតិ។
Imā ca tisso taṇhā rūpataṇhā…pe… dhammataṇhāti visayabhedato paccekaṃ chabbidhāti katvā aṭṭhārasa honti. Tā ajjhattarūpādīsu aṭṭhārasa, bahiddhārūpādīsu aṭṭhārasāti chattiṃsa, iti atītā chattiṃsa, anāgatā chattiṃsa, paccuppannā chattiṃsāti vibhāgato aṭṭhasataṃ honti. Puna saṅgahe kariyamāne kālabhedaṃ anāmasitvā gayhamānā chattiṃseva honti, rūpādīnaṃ ajjhattikabāhiravibhāge akariyamāne aṭṭhāraseva, rūpādiārammaṇavibhāgamatte gayhamāne chaḷeva, ārammaṇavibhāgampi akatvā gayhamānā tissoyeva hontīti.
គាថាសុ តណ្ហាយោគេនាតិ តណ្ហាសង្ខាតេន យោគេន, កាមយោគេន, ភវយោគេន ច។ សំយុត្តាតិ សម្ពន្ធា, ភវាទីសុ សំយោជិតា វា។ តេនេវាហ ‘‘រត្តចិត្តា ភវាភវេ’’តិ។ ខុទ្ទកេ ចេវ មហន្តេ ច ភវេ លគ្គចិត្តាតិ អត្ថោ។ អថ វា ភវោតិ សស្សតទិដ្ឋិ, អភវោតិ ឧច្ឆេទទិដ្ឋិ។ តស្មា ភវាភវេ សស្សតុច្ឆេទទិដ្ឋីសុ សត្តវិសត្តចិត្តាតិ។ ឯតេន ភវតណ្ហា, វិភវតណ្ហា ច ទស្សិតា។ ឥមស្មិំ បក្ខេ ‘‘តណ្ហាយោគេនា’’តិ ឥមិនា កាមតណ្ហាវ ទស្សិតាតិ វេទិតព្ពា។ តេ យោគយុត្តា មារស្សាតិ តេ ឯវំភូតា បុគ្គលា មារស្ស បាសសង្ខាតេន យោគេន យុត្តា ពទ្ធា។ រាគោ ហិ មារយោគោ មារបាសោតិ វុច្ចតិ។ យថាហ –
Gāthāsu taṇhāyogenāti taṇhāsaṅkhātena yogena, kāmayogena, bhavayogena ca. Saṃyuttāti sambandhā, bhavādīsu saṃyojitā vā. Tenevāha ‘‘rattacittā bhavābhave’’ti. Khuddake ceva mahante ca bhave laggacittāti attho. Atha vā bhavoti sassatadiṭṭhi, abhavoti ucchedadiṭṭhi. Tasmā bhavābhave sassatucchedadiṭṭhīsu sattavisattacittāti. Etena bhavataṇhā, vibhavataṇhā ca dassitā. Imasmiṃ pakkhe ‘‘taṇhāyogenā’’ti iminā kāmataṇhāva dassitāti veditabbā. Te yogayuttā mārassāti te evaṃbhūtā puggalā mārassa pāsasaṅkhātena yogena yuttā baddhā. Rāgo hi mārayogo mārapāsoti vuccati. Yathāha –
‘‘អន្តលិក្ខចរោ បាសោ, យ្វាយំ ចរតិ មានសោ;
‘‘Antalikkhacaro pāso, yvāyaṃ carati mānaso;
តេន តំ ពាធយិស្សាមិ, ន មេ សមណ មោក្ខសី’’តិ។ (សំ. និ. ១.១៥១; មហាវ. ៣៣);
Tena taṃ bādhayissāmi, na me samaṇa mokkhasī’’ti. (saṃ. ni. 1.151; mahāva. 33);
ចតូហិ យោគេហិ អនុបទ្ទុតត្តា យោគក្ខេមំ, និព្ពានំ អរហត្តញ្ច, តស្ស អនធិគមេន អយោគក្ខេមិនោ។ ឧបរូបរិ កិលេសាភិសង្ខារានំ ជននតោ ជនា, បាណិនោ។ រូបាទីសុ សត្តា វិសត្តាតិ សត្តា។
Catūhi yogehi anupaddutattā yogakkhemaṃ, nibbānaṃ arahattañca, tassa anadhigamena ayogakkhemino. Uparūpari kilesābhisaṅkhārānaṃ jananato janā, pāṇino. Rūpādīsu sattā visattāti sattā.
‘‘ខន្ធានញ្ច បដិបាដិ, ធាតុអាយតនាន ច;
‘‘Khandhānañca paṭipāṭi, dhātuāyatanāna ca;
អព្ពោច្ឆិន្នំ វត្តមានា, សំសារោតិ បវុច្ចតី’’តិ។ –
Abbocchinnaṃ vattamānā, saṃsāroti pavuccatī’’ti. –
ឯវំ វុត្តំ ខន្ធាទីនំ អបរាបរុប្បត្តិសង្ខាតំ សំសារំ គច្ឆន្តិ, តតោ ន មុច្ចន្តិ។ កស្មា? តណ្ហាយោគយុត្តត្តា ។ ជាតិមរណគាមិនោ បុនប្បុនំ ជននមរណស្សេវ ឧបគមនសីលាតិ។ ឯត្តាវតា វដ្ដំ ទស្សេត្វា ឥទានិ វិវដ្ដំ ទស្សេតុំ ‘‘យេ ច តណ្ហំ បហន្ត្វានា’’តិ គាថមាហ។ សា ហេដ្ឋា វុត្តនយត្តា សុវិញ្ញេយ្យាវ។
Evaṃ vuttaṃ khandhādīnaṃ aparāparuppattisaṅkhātaṃ saṃsāraṃ gacchanti, tato na muccanti. Kasmā? Taṇhāyogayuttattā . Jātimaraṇagāmino punappunaṃ jananamaraṇasseva upagamanasīlāti. Ettāvatā vaṭṭaṃ dassetvā idāni vivaṭṭaṃ dassetuṃ ‘‘ye ca taṇhaṃ pahantvānā’’ti gāthamāha. Sā heṭṭhā vuttanayattā suviññeyyāva.
នវមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៩. តណ្ហាសុត្តំ • 9. Taṇhāsuttaṃ
