| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
९. तण्हुप्पादसुत्तवण्णना
9. Taṇhuppādasuttavaṇṇanā
९. नवमे उप्पज्जति एतेसूति उप्पादा। का उप्पज्जति? तण्हा। तण्हाय उप्पादा तण्हुप्पादा, तण्हावत्थूनि तण्हाकारणानीति अत्थो। चीवरहेतूति ‘‘कत्थ मनापं चीवरं लभिस्सामी’’ति चीवरकारणा उप्पज्जति। इतिभवाभवहेतूति एत्थ इतीति निदस्सनत्थे निपातो। यथा चीवरादिहेतु, एवं भवाभवहेतुपीति अत्थो। भवाभवोति चेत्थ पणीततरानि सप्पिनवनीतादीनि अधिप्पेतानि। सम्पत्तिभवेसु पणीततरपणीततमभवोतिपि वदन्तियेव।
9. Navame uppajjati etesūti uppādā. Kā uppajjati? Taṇhā. Taṇhāya uppādā taṇhuppādā, taṇhāvatthūni taṇhākāraṇānīti attho. Cīvarahetūti ‘‘kattha manāpaṃ cīvaraṃ labhissāmī’’ti cīvarakāraṇā uppajjati. Itibhavābhavahetūti ettha itīti nidassanatthe nipāto. Yathā cīvarādihetu, evaṃ bhavābhavahetupīti attho. Bhavābhavoti cettha paṇītatarāni sappinavanītādīni adhippetāni. Sampattibhavesu paṇītatarapaṇītatamabhavotipi vadantiyeva.
तण्हादुतियोति अयञ्हि सत्तो अनमतग्गे संसारवट्टे संसरन्तो न एककोव संसरति, तण्हं पन दुतियिकं लभन्तोव संसरति। तेन वुत्तं ‘‘तण्हादुतियो’’ति। इत्थभावञ्ञथाभावन्ति एत्थ इत्थभावो नाम अयं अत्तभावो, अञ्ञथाभावो नाम अनागतत्तभावो। एवरूपो वा अञ्ञोपि अत्तभावो इत्थभावो नाम, न एवरूपो अञ्ञथाभावो नाम। तं इत्थभावञ्ञथाभावं। संसारन्ति खन्धधातुआयतनानं पटिपाटिं। नातिवत्ततीति नातिक्कमति। एवमादीनवं ञत्वाति एवं अतीतानागतपच्चुप्पन्नेसु खन्धेसु आदीनवं जानित्वा। तण्हं दुक्खस्स सम्भवन्ति तण्हं च ‘‘अयं वट्टदुक्खसम्भूतो सभावो कारण’’न्ति एवं जानित्वा। एत्तावता इमस्स भिक्खुनो विपस्सनं वड्ढेत्वा अरहत्तं पत्तभावो दस्सितो। इदानि तं खीणासवं थोमेन्तो वीततण्होतिआदिमाह। तत्थ अनादानोति निग्गहणो। सतो भिक्खु परिब्बजेति सतिसम्पजञ्ञे वेपुल्लप्पत्तो खीणासवो भिक्खु सतो सम्पजानो चरेय्य विहरेय्याति अत्थो। इति सुत्तन्ते वट्टं कथेत्वा गाथासु वट्टविवट्टं कथितन्ति।
Taṇhādutiyoti ayañhi satto anamatagge saṃsāravaṭṭe saṃsaranto na ekakova saṃsarati, taṇhaṃ pana dutiyikaṃ labhantova saṃsarati. Tena vuttaṃ ‘‘taṇhādutiyo’’ti. Itthabhāvaññathābhāvanti ettha itthabhāvo nāma ayaṃ attabhāvo, aññathābhāvo nāma anāgatattabhāvo. Evarūpo vā aññopi attabhāvo itthabhāvo nāma, na evarūpo aññathābhāvo nāma. Taṃ itthabhāvaññathābhāvaṃ. Saṃsāranti khandhadhātuāyatanānaṃ paṭipāṭiṃ. Nātivattatīti nātikkamati. Evamādīnavaṃ ñatvāti evaṃ atītānāgatapaccuppannesu khandhesu ādīnavaṃ jānitvā. Taṇhaṃ dukkhassa sambhavanti taṇhaṃ ca ‘‘ayaṃ vaṭṭadukkhasambhūto sabhāvo kāraṇa’’nti evaṃ jānitvā. Ettāvatā imassa bhikkhuno vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattabhāvo dassito. Idāni taṃ khīṇāsavaṃ thomento vītataṇhotiādimāha. Tattha anādānoti niggahaṇo. Sato bhikkhu paribbajeti satisampajaññe vepullappatto khīṇāsavo bhikkhu sato sampajāno careyya vihareyyāti attho. Iti suttante vaṭṭaṃ kathetvā gāthāsu vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitanti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ९. तण्हुप्पादसुत्तं • 9. Taṇhuppādasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ९. तण्हुप्पादसुत्तवण्णना • 9. Taṇhuppādasuttavaṇṇanā
