| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೯. ತಣ್ಹುಪ್ಪಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Taṇhuppādasuttavaṇṇanā
೯. ನವಮೇ ಭವತಿ ಏತೇನ ಆರೋಗ್ಯನ್ತಿ ಭವೋ, ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯೋ। ಪರಿವುದ್ಧೋ ಭವೋ ಅಭವೋ। ವುದ್ಧಿಅತ್ಥೋ ಹಿ ಅಯಮಕಾರೋ ಯಥಾ ‘‘ಸಂವರಾಸಂವರೋ, ಫಲಾಫಲ’’ನ್ತಿ ಚ। ಸಪ್ಪಿನವನೀತಾದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ತೇಲಮಧುಫಾಣಿತಾದೀನಂ ಗಹಣಂ। ಸಪ್ಪಿನವನೀತಾದಿಗ್ಗಹಣಞ್ಚೇತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ, ಸಬ್ಬಸ್ಸಪಿ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಭವಾಭವೋತಿ ವಾ ಖುದ್ದಕೋ ಚೇವ ಮಹನ್ತೋ ಚ ಉಪಪತ್ತಿಭವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಸಮ್ಪತ್ತಿಭವೇಸೂ’’ತಿಆದಿ। ಭವೋತಿ ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಅಭವೋತಿ ವಿಪತ್ತಿ। ಭವೋತಿ ವುದ್ಧಿ, ಅಭವೋತಿ ಹಾನಿ। ತಂನಿಮಿತ್ತಞ್ಚ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಭವಾಭವಹೇತು ವಾ’’ತಿ।
9. Navame bhavati etena ārogyanti bhavo, gilānapaccayo. Parivuddho bhavo abhavo. Vuddhiattho hi ayamakāro yathā ‘‘saṃvarāsaṃvaro, phalāphala’’nti ca. Sappinavanītādīnīti ādi-saddena telamadhuphāṇitādīnaṃ gahaṇaṃ. Sappinavanītādiggahaṇañcettha nidassanamattaṃ, sabbassapi gilānapaccayassa saṅgaho daṭṭhabbo. Bhavābhavoti vā khuddako ceva mahanto ca upapattibhavo veditabbo. Tenevāha ‘‘sampattibhavesū’’tiādi. Bhavoti vā sampatti, abhavoti vipatti. Bhavoti vuddhi, abhavoti hāni. Taṃnimittañca taṇhā uppajjatīti vuttaṃ ‘‘bhavābhavahetu vā’’ti.
ತಣ್ಹಾದುತಿಯೋತಿ ತಣ್ಹಾಸಹಾಯೋ। ತಣ್ಹಾ ಹಿ ನಿರುದಕಕನ್ತಾರೇ ಮರೀಚಿಕಾಯ ಉದಕಸಞ್ಞಾ ವಿಯ ಪಿಪಾಸಾಭಿಭೂತಂ ತಸಿತಂ ಸತ್ತಂ ಅಸ್ಸಾಸದಸ್ಸನವಸೇನ ಸಹಾಯಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋನ್ತೀ ಭವಾದೀಸು ಅನಿಬ್ಬಿನ್ನಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಬ್ಭಮಾಪೇತಿ। ತಥಾ ಹಿ ತಂ ಪಪಾತಕಂ ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಮಧುಗ್ಗಣ್ಹನಕಲುದ್ದಕಾ ವಿಯ ಅನೇಕಾದೀನವಾಕುಲೇಸು ಭವೇಸು ಆನಿಸಂಸಮೇವ ದಸ್ಸೇನ್ತೀ ಅನತ್ಥಜಾಲೇ ಸಾ ಪರಿಬ್ಭಮಾಪೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಣ್ಹಾ ‘‘ಪುರಿಸಸ್ಸ ದುತಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ನನು ಚ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಕಿಲೇಸಾದಯೋ ಭವನಿಬ್ಬತ್ತಿಪಚ್ಚಯಾತಿ? ಸಚ್ಚಮೇತಂ, ನ ಪನ ತಥಾ ವಿಸೇಸಪಚ್ಚಯೋ, ಯಥಾ ತಣ್ಹಾ। ತಥಾ ಹಿ ಸಾ ಕುಸಲೇಹಿ ವಿನಾ ಅಕುಸಲೇಹಿ, ಕಾಮಾವಚರಾದಿಕುಸಲೇಹಿ ಚ ವಿನಾ ರೂಪಾವಚರಾದಿಕುಸಲೇಹಿ ಭವನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ವಿಸೇಸಪಚ್ಚಯೋ। ಯತೋ ಸಮುದಯಸಚ್ಚನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ। ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವನ್ತಿ ಇತ್ಥಭಾವೋ ಚ ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೋ ಚ ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವೋ, ಸೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವೋ, ಸಂಸಾರೋ, ತಂ ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವಂ। ತತ್ಥ ಇತ್ಥಭಾವೋ ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ, ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೋ ತತೋ ಅವಸಿಟ್ಠಸತ್ತಾವಾಸಾ। ಇತ್ಥಭಾವೋ ವಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ಅತ್ತಭಾವೋ, ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೋ ಅನಾಗತತ್ತಭಾವೋ। ಏವರೂಪೋ ವಾ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಅತ್ತಭಾವೋ ಇತ್ಥಭಾವೋ, ನ ಏವರೂಪೋ ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಇತ್ಥಭಾವೋ ನಾಮ ಅಯಂ ಅತ್ತಭಾವೋ’’ತಿಆದಿ। ಸಂಸರಣಂ ಸಂಸಾರೋ।
Taṇhādutiyoti taṇhāsahāyo. Taṇhā hi nirudakakantāre marīcikāya udakasaññā viya pipāsābhibhūtaṃ tasitaṃ sattaṃ assāsadassanavasena sahāyakiccaṃ karontī bhavādīsu anibbinnaṃ katvā paribbhamāpeti. Tathā hi taṃ papātakaṃ acintetvā madhuggaṇhanakaluddakā viya anekādīnavākulesu bhavesu ānisaṃsameva dassentī anatthajāle sā paribbhamāpeti, tasmā taṇhā ‘‘purisassa dutiyā’’ti vuttā. Nanu ca aññepi kilesādayo bhavanibbattipaccayāti? Saccametaṃ, na pana tathā visesapaccayo, yathā taṇhā. Tathā hi sā kusalehi vinā akusalehi, kāmāvacarādikusalehi ca vinā rūpāvacarādikusalehi bhavanibbattiyā visesapaccayo. Yato samudayasaccanti vuccatīti. Itthabhāvaññathābhāvanti itthabhāvo ca aññathābhāvo ca itthabhāvaññathābhāvo, so etassa atthīti itthabhāvaññathābhāvo, saṃsāro, taṃ itthabhāvaññathābhāvaṃ. Tattha itthabhāvo manussattaṃ, aññathābhāvo tato avasiṭṭhasattāvāsā. Itthabhāvo vā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ paccuppanno attabhāvo, aññathābhāvo anāgatattabhāvo. Evarūpo vā aññopi attabhāvo itthabhāvo, na evarūpo aññathābhāvo. Tenevāha ‘‘itthabhāvaññathābhāvanti ettha itthabhāvo nāma ayaṃ attabhāvo’’tiādi. Saṃsaraṇaṃ saṃsāro.
‘‘ಖನ್ಧಾನಞ್ಚ ಪಟಿಪಾಟಿ, ಧಾತುಆಯತನಾನ ಚ।
‘‘Khandhānañca paṭipāṭi, dhātuāyatanāna ca;
ಅಬ್ಬೋಚ್ಛಿನ್ನಂ ವತ್ತಮಾನಾ, ಸಂಸಾರೋತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ’’॥ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೬೧೯; ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೯೫ ಅಪಸಾದನಾವಣ್ಣನಾ; ಸಂ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೨.೬೦; ಅ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪.೧೯೯; ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ; ವಿಭ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೨೬ ಸಙ್ಖಾರಪದನಿದ್ದೇಸೋ; ಸು॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೫೨೩; ಉದಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೯; ಇತಿವು॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೪)।
Abbocchinnaṃ vattamānā, saṃsāroti pavuccati’’. (visuddhi. 2.619; dī. ni. aṭṭha. 2.95 apasādanāvaṇṇanā; saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.60; a. ni. aṭṭha. 2.4.199; dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; vibha. aṭṭha. 226 saṅkhārapadaniddeso; su. ni. aṭṭha. 2.523; udā. aṭṭha. 39; itivu. aṭṭha. 14);
ತೇನಾಹ ‘‘ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನಾನಂ ಪಟಿಪಾಟಿ’’ನ್ತಿ, ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನಾನಂ ಹೇತುಫಲಭಾವೇನ ಅಪರಾಪರಪ್ಪವತ್ತಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tenāha ‘‘khandhadhātuāyatanānaṃ paṭipāṭi’’nti, khandhadhātuāyatanānaṃ hetuphalabhāvena aparāparappavattinti attho.
ಏವಮಾದೀನವಂ ಞತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಏತಮಾದೀನವಂ ಞತ್ವಾತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ, ಏತಂ ಸಕಲವಟ್ಟದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮ್ಭವಂ ಸಮುದಯಂ ತಣ್ಹಂ ಆದೀನವಂ ಞತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಏವಮಾದೀನವಂ ಞತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಸಂಸಾರಾನತಿವತ್ತನಆದೀನವಂ ದೋಸಂ ಞತ್ವಾ। ನಿಗ್ಗಹಣೋತಿ ಚತುರೂಪಾದಾನಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಗಹಣಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನೇನ ನಿಗ್ಗಹಣೋ, ಖನ್ಧಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ಸಙ್ಖಾರಪ್ಪವತ್ತಿತೋ ಅಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಏವಂ ವಾ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Evamādīnavaṃñatvāti ettha etamādīnavaṃ ñatvātipi paṭhanti, etaṃ sakalavaṭṭadukkhassa sambhavaṃ samudayaṃ taṇhaṃ ādīnavaṃ ñatvāti attho. Atha vā evamādīnavaṃ ñatvāti etaṃ yathāvuttaṃ saṃsārānativattanaādīnavaṃ dosaṃ ñatvā. Niggahaṇoti caturūpādānasaṅkhātassa sabbassa gahaṇassa paṭinissajjanena niggahaṇo, khandhaparinibbānena saṅkhārappavattito apagaccheyyāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
ತಣ್ಹುಪ್ಪಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Taṇhuppādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೯. ತಣ್ಹುಪ್ಪಾದಸುತ್ತಂ • 9. Taṇhuppādasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ತಣ್ಹುಪ್ಪಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Taṇhuppādasuttavaṇṇanā
