| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
6. තණ්‌හුප්‌පාදසුත්‌තවණ්‌ණනා
6. Taṇhuppādasuttavaṇṇanā
105. ඡට්‌ඨෙ තණ්‌හුප්‌පාදාති එත්‌ථ උප්‌පජ්‌ජති එතෙසූති උප්‌පාදා. කා උප්‌පජ්‌ජති? තණ්‌හා. තණ්‌හාය උප්‌පාදා තණ්‌හුප්‌පාදා, තණ්‌හාවත්‌ථූනි තණ්‌හාකාරණානීති අත්‌ථො. යත්‌ථාති යෙසු නිමිත්‌තභූතෙසු . උප්‌පජ්‌ජමානාති උප්‌පජ්‌ජනසීලා. චීවරහෙතූති ‘‘කත්‌ථ මනාපං චීවරං ලභිස්‌සාමී’’ති චීවරකාරණා උප්‌පජ්‌ජති. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො. ඉතිභවාභවහෙතූති එත්‌ථ පන ඉතීති නිදස්‌සනත්‌ථෙ නිපාතො. යථා චීවරාදිහෙතු, එවං භවාභවහෙතුපීති අත්‌ථො. භවාභවාති චෙත්‌ථ පණීතප්‌පණීතානි සප්‌පිනවනීතාදීනි අධිප්‌පෙතානි භවති ආරොග්‍යං එතෙනාති කත්‌වා. ‘‘සම්‌පත්‌තිභවෙසු පණීතප්‌පණීතතරො භවාභවො’’තිපි වදන්‌ති. භවොති වා සම්‌පත්‌ති, අභවොති විපත්‌ති. භවොති වුඩ්‌ඪි, අභවොති හානි. තං නිමිත්‌තඤ්‌ච තණ්‌හා උප්‌පජ්‌ජතීති වුත්‌තං ‘‘භවාභවහෙතු වා’’ති.
105. Chaṭṭhe taṇhuppādāti ettha uppajjati etesūti uppādā. Kā uppajjati? Taṇhā. Taṇhāya uppādā taṇhuppādā, taṇhāvatthūni taṇhākāraṇānīti attho. Yatthāti yesu nimittabhūtesu . Uppajjamānāti uppajjanasīlā. Cīvarahetūti ‘‘kattha manāpaṃ cīvaraṃ labhissāmī’’ti cīvarakāraṇā uppajjati. Sesapadesupi eseva nayo. Itibhavābhavahetūti ettha pana itīti nidassanatthe nipāto. Yathā cīvarādihetu, evaṃ bhavābhavahetupīti attho. Bhavābhavāti cettha paṇītappaṇītāni sappinavanītādīni adhippetāni bhavati ārogyaṃ etenāti katvā. ‘‘Sampattibhavesu paṇītappaṇītataro bhavābhavo’’tipi vadanti. Bhavoti vā sampatti, abhavoti vipatti. Bhavoti vuḍḍhi, abhavoti hāni. Taṃ nimittañca taṇhā uppajjatīti vuttaṃ ‘‘bhavābhavahetu vā’’ti.
ගාථා හෙට්‌ඨා වුත්‌තත්‌ථා එව. අපිච තණ්‌හාදුතියොති තණ්‌හාසහායො. අයඤ්‌හි සත්‌තො අනමතග්‌ගෙ සංසාරවට්‌ටෙ සංසරන්‌තො න එකකොව සංසරති, තණ්‌හං පන දුතියිකං සහායිකං ලභිත්‌වාව සංසරති. තථා හි තං පපාතපාතං අචින්‌තෙත්‌වා මධුගණ්‌හනකලුද්‌දකං විය අනෙකාදීනවාකුලෙසුපි භවෙසු ආනිසංසමෙව දස්‌සෙන්‌තී අනත්‌ථජාලෙ සා පරිබ්‌භමාපෙති. එතමාදීනවං ඤත්‌වාති එතං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු ඛන්‌ධෙසු ඉත්‌ථභාවඤ්‌ඤථාභාවසඤ්‌ඤිතං ආදීනවං ජානිත්‌වා. තණ්‌හං දුක්‌ඛස්‌ස සම්‌භවන්‌ති ‘‘තණ්‌හා චායං වට්‌ටදුක්‌ඛස්‌ස සම්‌භවො පභවො කාරණ’’න්‌ති ජානිත්‌වා. එත්‌තාවතා ච එකස්‌ස භික්‌ඛුනො විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අරහත්‌තුප්‌පත්‌ති දස්‌සිතා. ඉදානි තං ඛීණාසවං ථොමෙන්‌තො ‘‘වීතතණ්‌හො’’තිආදිමාහ. යං පනෙත්‌ථ අවුත්‌තං, තං හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයමෙව.
Gāthā heṭṭhā vuttatthā eva. Apica taṇhādutiyoti taṇhāsahāyo. Ayañhi satto anamatagge saṃsāravaṭṭe saṃsaranto na ekakova saṃsarati, taṇhaṃ pana dutiyikaṃ sahāyikaṃ labhitvāva saṃsarati. Tathā hi taṃ papātapātaṃ acintetvā madhugaṇhanakaluddakaṃ viya anekādīnavākulesupi bhavesu ānisaṃsameva dassentī anatthajāle sā paribbhamāpeti. Etamādīnavaṃ ñatvāti etaṃ atītānāgatapaccuppannesu khandhesu itthabhāvaññathābhāvasaññitaṃ ādīnavaṃ jānitvā. Taṇhaṃ dukkhassa sambhavanti ‘‘taṇhā cāyaṃ vaṭṭadukkhassa sambhavo pabhavo kāraṇa’’nti jānitvā. Ettāvatā ca ekassa bhikkhuno vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattuppatti dassitā. Idāni taṃ khīṇāsavaṃ thomento ‘‘vītataṇho’’tiādimāha. Yaṃ panettha avuttaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva.
ඡට්‌ඨසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 6. තණ්‌හුප්‌පාදසුත්‌තං • 6. Taṇhuppādasuttaṃ
